Michiel de Swaen: De verheerlyckte schoenlappers ofte de gecroonde leerse.
Eerste druk, Gent 1718. Het handschrift van 1688 is in 1931 uitgegeven
door V. Celen; de verblijfplaats is thans onbekend.
Uitgegeven door drs. Paula Koning
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton087450 — Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

DE

VERHEERLYCKTE

SCHOENLAPPERS,

OFTE DE

GECROONDE

LEERSE.

CLUCHT-SPEL.

[Vignet: fleuron]

TOT GHENDT,
By CORNELIS MEYER, op d’Hoog-poorte
in’t gecroond Sweert. 1718.


[p. 2: blanco]
[p. 3]

DEN DRUCKER
TOT DEN
LESER.

WAerde Leser die de Cluchten
Soeckt en mint met groot genuchten
Hier is aengenaeme stof
Tot Antheun den Lappers lof,
(5) Die het Ambacht doet verrycken,
Voor dat hy van’t Hof gaet wycken,
Vraegt van Keyser Carel, dat
Men mag draegen ront de Stadt
Eenen Leers gecroond van boven,
(10) ’t Welck is waerd om Theun te loven,
Want het gene dat hy vraegt
’t Lappers Ambacht seer behaegt.
    Keyser Carel groot van jonste
Gaf aen d’Edel Lappers Conste,
(15) Op ’t versoeck van Theun en Griet,
’t Geen men alle jaeren siet
In den Ommegang noch dragen.
Dus die wil aen Vorsten vraegen,
Vraeg iets voor ’t gemene best,
(20) Maer niet voor sijn eygen nest.
Leert dan aen ons lapper Theunis,
Schoon hy maer een lompen cleun is
Dat men door de eygen baet
Raekt in aller menschen haet.
Altyt besich.


[p. 4]

PERSOONAGIEN.

KEYSER CAREL.
AMBROOS syn lyf-wacht.
THEUNIS den Lapper.
MAEYE sijn Wyf.
JAQUELYN hun Dochter.
KOOSEN.
JOOREN.		}Vryers van Jaquelyn en Cnegten van Theun.
HOVELINGEN.

Het Tooneel is tot Brussel, gaet open s’morgens en
eyndight des anderdaegs noenens.
Continue

VOOR-REDEN.

WY spelen Carel niet met ’t wapen in den vuyst,
Waer door den grooten Turck van Weenen is verhuyst,
Niet met den Saxenaer aen sijn Triomphe wagen;
Geen sulcke grootheyt past op vasten avond dagen,
(5) Want dan is’t tyt van vreugt, van blytschap en genucht,
’t Welck ’t eenig oogwit is, van dees gemaeckte Clucht
Het Treur-spel nu niet past, en moet voor dit verstommen, *
Nu Keyser Carel wil selfs by de lappers commen,
Hy vreest in genen deel de reuck der oude schoen,
(10) Op hope dat hy sal mé eten van ’t Capoen.
Aenschouwers oft gy quaemt misschien te waeter tanden
Wacht u van aen de spys te steecken uwe handen,
Uyt vrees oft Theunis u met sijnen Spanriem sloeg,
Oft Maey u vol gebaer van haeren kelder joeg,
(15) Voor al ick bid u brengt hier nu geens schoens te lappen,
Terwyl den braeven Baes gaet met sijn Cnechten cnappen
Hoe ’t voorder sal vergaen wort u hier naer Beduyt,
Aenschouwt en lacht daer comt den Lapper Theunis uyt.
Continue
[p. 5]

EERSTE BEDRYF.

INHOUD.

Theun opstaende bereyt sich tot de feest, hy geraeckt met
    Jaquemyn en Maeye in twist over Koosen en Jooren.

Theunis uyt al hoesten en rochelen, en sijn sweet-rock
    toerygende met een paer oude Muylen, en de Cousen
    omleeg.
SPou uyt gy rotsack... wat het soud my wel verdrieten,
(20) Myn Longer pypen sijn gelijck versluysde rieten...
Hy hoest.
Ick rochel en ick spouw en daer en comt niet uyt...
Hy hoest en snuyt sijn neuse.
’t Is schier een uer dat ik mijn droge neuse snuyt
Myn hooft is soo verstopt ’k en kander niet uyt crygen,
Wat last is’t out te sijn... ’t is quylen, snuyten hygen,
(25) En hoe men quylt en snuyt, en rochelt, hoest en spouwt
’t Is altyt even naer... myn hert is heel verflouwt.
Hy haelt een Flesje uyt.
My dunckt ick soude wel een brandewyntie drincken,
Maer ’k vrees myn oude May, myn aessem soud licht stincken
Sy is het vieste wyf dat ick mijn leven sag,
(30) ’k Wed wort sy het gewaer sy preutelt heel den dag,
Maer preutelen oft niet, geen preut’len can in’t lyf gaen
Hy drinckt.
Gelijck dit soopje doet...                        Hy drinckt noch eens.
                                    Dat doet mijn beenen styf staen...
k’ Ben als een ander man...
Hy hoest uyt.
                                        Daer ryst die taye fluym
Die in mijn gorgel sat soo dick gelijck een duym,
(35) Ick voele my verlicht door dese stercke cruyden,
De beste medecyn voor sulcke oude luyden,
Als ick en mijns gelijck... geen Apothekers goet
En maeckte my soo fris gelijck dit soopje doet.
            Hy sit neer en treckt sijn Caussen op, spreeckt tegen
            sijn Vogeltie.
Maer wat schort mijn frioen, souw ’t beestje noch wel slaepen
[p. 6]
(40) Dat is het niet gewoon,                                        Hy schuyffelt.
                                      Hoe staeye soo al gaepen.
Mijn soete beckje com en volgt u Meester naer*
Hy schuyffelt noch eens.
Hy kan niet; ’t arrem beest; is’t mantie sonder eten?
Oft is’t plantyne zaed al wederom vergeten?
’t Is seker dat het beest is in sijn maeg verhit
(45) Dat sijn de reên waerom het nu soo treurig sit...
Maer ’k salder in voorsien soo haest als ick gecleet, zijn...
Waer zyt gy Jaquelyn, gy moest altyt gereet sijn,
Soo dra gy d’eersten hoest van uwen Vayer hoort.
Jaquelyn uyt.
Dag Vayer,
Theunis.
                Jaquelyn? wel aen dan com dan voort
(50) Breng my mijn Sondags schoen... dat ’s wel, geef my mijn hoosen.
Jaquelyn.
Com Vayer.
Theunis.
                    Wel hoe gaet? denckt gy niet meer op Koosen,
Waer is u tong? wat ’s dit? my dunckt gy sturemuylt,
Sie voor u eer mijn hand sich niet aen u vervuylt?
Gy bothooft, wel hoe is’t? belieft u eens te spreken.
Jaquelyn huylt.
(55) Och Vayer swyg van hem oft doet m’in Rasphuys steken.
Theunis.
Daer gaen geen Dochters in van soo een man als ick,
Houd op van huylen of ’k geef u de schoonste klick
Die oyt een nieuwe sool heeft aen den block gegeven?
Waer sijn wy? sal ick u noch moeten leeren leven,
(60) Ick weet wel wat u schort, ’t is Joren die u quelt
En daerom is’t alleen dat Koosen u ontstelt,
Maer ick verstaen dat gy sult mijn geboden volgen
En niet u sotten sin... oft maekt gy my verbolgen:
Vreest voor mijn muylen, ga? en breng mijn beste Craeg.
Jaquelyn binnen.
(65) Ick houde met mijn volck de Ganze feest van daeg,
Dus moet ick naer gewoont met mijne beste kleeren
En Lynwaet net gestyft, gelijck ’t behoort vereeren...
[p. 7]
Maer is’t niet droevig dat de Jonckheyt noyt den wil
Van sijne Ouders volgt, en altyt nae sijn gril
(70) Wil trauwen? wat? ick soud’ van spyt mijn knevels branden,
Mijn Jaquelyn soo flux van voeten en van handen
Een braeve smulle tas, daer manne vreugd in steeckt,
Souw die soo jeugdig voor dien kaelhart sijn gequeekt?
’t Is waer den knecht is gauw en schoon gewent te clappen
(75) En oock belet sijn tong sijn handen niet te lappen,
Maer wat is gauwigheyt ontbreekter duymkens kruyt?
Een blyck aen mijn gebuer dat blyft een aermen guyt,
By faut van weynig gelt om Peck en Leer te coopen,
En daerom wil oock dat sy laet Joren lopen
(80) Om Kosen aen te bien, want hy heeft ronde schyven
En daer mé kan een vrouw haer huysgesin beclyven...
Hy siet om.
Waer blyft gy Jaquelyn.
Jaquelyn.
                                      Mijn Moeyer kon de kist
Niet open crygen.
Theunis.
                            Is dat hooft al weer vergist?
Met cleyne dingen sijn de vrouwen licht verlegen,
(85) Soo veel beslag als of de Vroed vrouw waer gelegen
En dat om eenen Gans of een Capoen te braen,
Daer mé is d’oude vrouw in d’Herssens meer belaen
Als Hertog Carel was om ’t Luycksche volck te dwingen.
Jaquelyn lacchende.
Maer Vayer.
Theunis.
                    Wel gy lacht behaegen u die dingen
(90) Meer dan ’t voorgaende kout van Kosen... sie daer staet
Het backhuys weder scheef... hoort Jaquelyn verlaet,
Verlaet u op dien Joren niet, nog peyst niet op sijn vryen,
Of ’k weet op wat manier u koppig hooft kastyen,
Ick schick u Kosen toe, ’t is Kosen wien ick min
(95) Soo steekt vry Jooren met een spel uyt uwen sin.
Binnen.
Jaquelyn alleen.
By gammel al moest ick mijne Rock om Broot vercopen,
[p. 8]
Gaen schoyen voor den kost en achter lande lopen,
’k Begeire Kosen niet... mijn Vaer doet wat hy wild,
’k Waer liever levendig gebraeden en gevild,
(100) Gecapt tot hutsepot, dan met dien mof te trouwen
Wil Vayer dit alsoo, het sal hem licht berauwen
Want ick waer liever doot.                                      Sy huylt.
Maye uyt commende.
                                          Wat schort u Jaquelyn
Sy blyft huylen.
Wat is’er spreeckt sult gy voor my geslooten zijn?
Voor my die u bemin als d’appels van mijn oogen?
Jaquelyn al snicken.
(105) Och Moeyer.
Maey.
                      Lieve meyd.
Jaquelyn.
                                          Hebt met my doch medogen.
Maeye.
Waer over? ... och Jaquelyn wat leed is u geschied.
Jaquelyn.
Och Vayer wilt dat ick met Kosen...
Sy huylt.
Maeye.
                                                        Geensints niet,
Is’t daerom dat gy huylt? houd op droog uwe kaecken,
Ick soud dat moeten sien. wien? hy den meester maeken?
(110) By git is’t dat hy noch hier af sijn tonge roerd
’k Wil dat den haegel ..                 Sy maekt eenige grimacen.
Jaquelyn.
                                    Och Moeyer!
Maeye.
                                                          ’k Ben soo ontroerd;
Dat ick mijn selven soud in gramschap overlopen.
Theunis uyt commende.
Wat voor getier is dit? wat is hier te vercoopen
Dat gy soo roept en schreeuwt?
Maey.
                                                Com hier eerweirde Theun
(115) Is’t gy die Kosen kiest voor uwen lieven seun?
Theunis.
Wien beter?
[p. 9]
Maey.
                    Die hem ’t woord alreede heeft gegeven?
Theunis.
Met reden.
Maey.
                  Die hem stelt voor Joren en voor Steven?
Theunis.
Soo is’t.
Maey.
                Die Jaquelyn wilt binden aen dien cnecht?
Theunis.
’k Bekent.
Maey.
                Die haer met cracht wilt dwingen tot den echt?
Theunis.
(120) Voor seker.
Maey.
                Die haer dreygt met schelden en met slaegen.
Theunis.
t’ Is waer.
Maey.
                En die dit al doet sonder my te vraegen.
Theunis.
Ick loochen ’t niet.
Maey.
                              En die wel weet dat ick niet wil.
Theunis.
’k Heb daer niet tegen.
Maey.
                                    Ick uw wyf.
Theunis.
                                                        Ick swyge stil.
Maey.
Haer Moêr.
Theunis.
                  En ick haer vaer?
Maey.
                                            Gy koos u Soon een vrouw*
(125) En ick wil naer mijn sin Jaq’lyn mijn dochter trauwen,
Al soud’ het my op eet, mijn leven dagen rauwen.
Theunis.
En ick wil dat sy my hier in gehoorsaem blyf.
Maey.
En ick verbie ’t haer op verbeurte van het lyf.
Theunis.
Swyg’... by den ackerment gy sult dat backhuys sluyten
(130) Of...
Maey.
              Dreygt niet of ick loop met Jaquelyn naer buyten
[p. 10]
En laet uw hier alleen met Koosen uwen Baes:
Koockt dan soo g’ eten wilt.
Theunis.
                                            Hout op van dit geraes
En wacht u desen dag my noch daer van te spreken
Of ick sal dochters mal op Moeyers rocklyf wrecken
(135) Treck aenstonts naer de mart en koopt wat ons behoeft,
t’En sy gy liever van myne taeye spanriem proeft.
Binnen.
Maey.
Gae knorpot, treckt vry heen, wy lachen met u dreygen,
Kom gaen wy Jaquelyn, mijn hoogste troost, mijn eygen
Afbeeltsel, peyst niet meer op Vaeyer norsche kop,
(140) Wy geven metter tydt dien koelt de pap de schop.
Jaquelyn.
Och Moyer sonder u mijn hoope viel in duygen.
Maey.
Ick sal dien styven hals naer mijnen sin doen buygen.
Continue

II. BEDRYF.

Ambroos bespiet waer Maey vande Mart commende,
met het Cappoen in gaet: Kosen klaegt over Jaque-
lyn, hy ontmoet haer en laet sig wys maechen
dat hy bemint wort: hy maeckt plaets aen Joo-
ren: wien Jaquelyn gehoor geeft. Ambroos
van sijne bespieding, te rug gekeert gaet
sijne boodtschap volbringen.

Ambroos.
                  Keysers Lyf-wacht alleen uyt al lacchen.
WIe heeft’er oyt soo vergesworven om de noort?
Voor my, ick hebbe noyt gelesen of gehoort
(145) Dat in een grooten Vorst soo vremde lusten reesen:
k’ En geloof niet evenwel dat sulckx oock waer kan wesen
Al schynt het wonder vremt ick twyffel daer niet aen,
Soo aenstonts commen wy dwers deur de marckt gegaen
Met sijne Majesteyt die wyl wy vooren loopen,
[p. 11]
(150) Een vrouwe besich sag met een Capuyn te koopen,
Het stuckje stont hem aen als weirdig sijnen dis,
Sijn lust was wonder groot maer op de merten is
Het goet niet voor die ’t lust maer voor die ’t eerst betaelen,
De vrauw, die, soo het scheen niet langer wilde draelen
(155) Sprack ’t Boere wyf in d’oor en telde haer het gelt,
Den Keyser stont hier op een weynig wat verstelt,
En mits hy van’t Cappuyn seer geiren had ge-eten,
Geboodt my dese vrauw te volgen, om te weten
Waer dat haer wooning was, op dat hy noch van daeg
(160) Een deel van’t stuckje vleys doe sincken in sijn maeg:
Voorwaer een viese lust: men spreekt van swaere vrouwen
Die somwyl in hun lust veel vremde dingen brauwen,
En hebben moeten waer het herte naer verlangt,
Maer wat de sinnelijckheyt van mijnen Vorst belangt,
(165) Ick weet niet wat geval ick dese toe sal schryven;
Voor eerst het praemt hem niet gelijck de dicke wyven;
t’ Ontbreeckt hem aen geen macht, de beste spys van’t landt
Wort daegelyckx bereyt voor sijnen graegen tandt;
En als hy was gesint Cappuyne vlees te eten
(170) Men stacker daedelijck dry vier aen sijne speten,
Wat is’t dan dat hem dryft om in een Borgers huys,
Misschien by Lappers, of noch haeteger gespuys,
Te soecken wat hy t’huys can nutten met sijn Heeren?
Wat, soud men seggen, kan een Keyser meer begeeren
(175) Dan hem sijn grooten staet en overvloet aenbiet,
En die in volle maet al wat hem lust geniet:
Sal ’t Borgers huys hem doen de spyse beter smaeken?
Of souw een Lappers kout, of praetie meer vermaecken
Dan Princen onderhout? ick weet niet wat het zy,
(180) Dit sie ick dat men selfs in d’hoogste heerschaepy
Het herte niet versaed, geen staet hoe zeer verheven
Kan aen des menschens ziel vol vergenoegen geven;
Versaetheyt heeft men noyt gehaelt uyt overvloet,
Maer uyt genoegsaemheyt; t’is dese die voldoet.
(185) Waer woont genoegsaemheyt, onbreckt sy in de woning!
Van eenen grooten Vorst, en zegen-rycken Coningh
[p. 12]
Heeft desen niet genoeg, die, als hy maer gebiet
Den schat van Oost en West voor sijne voeten siet?
Heeft desen niet genoeg, die op een winck der oogen
(190) Geheele Legers siet voor sijnen Troon geboogen?
Heeft desen niet genoeg, voor wie wort afgesnoeyt
De beste Wyngaert vrucht die inde weirelt groeyt?
Ontbreeckt aen desen iet, om welcken te versaeden,
Met Indiaens gewas; men Schepen vol siet laeden?
(195) Ja.... daer ontbreeckt hem veel in desen overvloet,
Van eere, ryckdom, macht, en alderhande goet...
Hoe veel wel... recht soo veel als hy noch can begeiren
Die vergenoegt wil zijn moet sijn begeerten weiren;
Soo lang hy noch begeert ontbreeckt hem altyt iet,
(200) Al sit hy in den Troon van t’ Opperste gebiet
Gemeene lien zijn meer vernoegt dan groote Vorsten,
Als buyten hunnen staet sy nergens naer en dorsten,
Den armen wel te vreen, geen ryckdom locken sal
Soo lang hy niet begeirt hy is den Heer van Al.
(205) Vorst Carel sal van daeg misschien meer sijn te vreden
Met slechte Borgers cost, als dat hy in’t voorleden
Met Keysers spyse was: maer k’ blyf hier lange staen,
Siet ’t wyf van ons Cappoen, die comt daer ginder aen.
Ambroos blyft ter syden.
Maey.
Wat dunckt u van dien coop?
Jaquelyn.
                                              Ick sag mijn leve dagen
(210) Geen leckerder Cappuyn, ey Moeyer, laet my ’t dragen
Eer dat gy u vermoeyt.
Maey.
                                    Geen noot.
Jaquelyn.
                                                      Gy trock van pas
In’t toeslaen vanden coop het gelt uyt uwe tas,
Want eenen grooten Heer quam achter ons al sluypen,
Ten uyttersten gesint, om u te ondercruypen,
(215) Oock scheen hy wat verstoort, doen gy’er mé vertrock.
Maey.
Daer lach ick mé, my lust soo wel een goeye brock
Somwylen t’ eten, als die opgepronckte Heeren,
[p. 13]
Die dickwils staen te pronck met anderliedens kleeren,
Een ieder draegt en eet het geen hy heeft betaelt,
(220) Voor my ick heb’ nog noyt iet op den kerf gehaelt,
En t’waer my groote pyn geborgde spyse t’ eten,
Gemeene lieden lust heeft rycke altyt gespeten,
Doch spyten ofte niet ick spotte met dien Heer,
Al lapt u Vayer schoen hy heeft geen mont van leer,
(225) t’ Cappuyn sal hem soo wel als eenen Keyser smaecken,
Maer daer ontbreekt noch wat om ons gerecht te maeken,
Gaet naer de groenselmerct en coopt wat roode beet
Sy geeft haer gelt.
En kool en van dat groen dat Vaer soo geeren eet,
Neemt wat Ajuyn daer by, een mande verssche knollen
(230) Karstaignien vyf ses pont om ons Cappoen te vollen,
Wat Peeren om te braen gelijck u is bekent
Dat wy op desen dag van vreugden zijn gewent.
Jaquelyn.
Ick weet wat ons behoeft ey laet ’t my slechs betyen.
Maey.
Maer wacht u Jaquelyn van op den weg te vryen
(235) En maeck u merct-ganck kort.
Jaquelyn.
                                                Ick keer op staende voet.
Binnen.
Maey alleen.
Ick treck langs dese straet naer mijnen ouden bloet
Die seker op mijn komst sy selven sal verblyen
Al scheen hy tegen my aenstonts soo fel te stryen
Wanneer m’ iet mede brengt mis altyd lief getal.
Binnen.
Ambroos.
(240) Ick lette neerstich waer dit wyf in kruypen sal.
Al binnen.


Kosen alleen uyt.
Seg Kosen ick wel weet dat gy soo veele pyn
By dag en nachte lydt om uwe Jaquelyn
Om eene lichte tuyt... my dunckt gy zyt wel sot
Is’t dat gy vryen wilt vrydt glaesen ende pot
(245) Daer krygt gy deugt van die en sal u noyt verstooten
En isse somtyts leeg, sy wort weer vol gegooten?
[p. 14]
Wat crygt men vande min als quaelijckten aen het hert
En pynen in het hooft? t’ is altyt droefheyt, smert,
Benouwtheyt schroom en vres, en hondert duysent sorgen
(250) Die my gedurig aen verdreygen en verworgen
Als ick haer niet en sie ick ben in hertseer groot
En als ick by haer kom sy jaegt my in de doot,
Sy schelt my of ick waer in’t oude leer gevonden
Het is wel slappe klaes, wie heeft u schoen gebonden?
(255) Wie nesteld’ uwe broeck? van hier gy vuyle guyt
Gy slobberaer? gy mof, gy quilebal? snuyt uyt
Uw’ rotten neus, van hier gy doet mijn mage walgen,
Slavoen... daer hangender daer buyten aen de galge
Veel jeugdiger dan gy... vertreckt terstont van hier,
(260) Daer is het lief onthael dat my dat soete dier
Schier alle dagen doet, en waer het niet om Vayer,
’k Geloof men had’ my lang vercocht aen Jan den draeyer
Om blocks te maecken voor Joos Potters bolle baen,
Wel waerom moetse my soo schimperig ontfaen?
(265) Ick ben soo mannelijck als haeren joncker Jooren,
Al heeft hy wat meer snaps, al weet hy naer haer ooren
Te vleyen en somwyl te maecken Arlekyn,
Al draegt hy aen sijn das een letse van Satyn,
Al loopt hy dagelijcx naer Pier den danssers schoolen
(270) Al maeckt hy voor sijn lief Jaqulyn veel cabriolen,
Wel sou hy daerom moeten sijn gestelt voor my,
Men sie niet wie best clapt of danst van ick of hy
Maer wie best muylen, schoen, en leerssen weet te lappen,
Men queeckt sijn kinderen en vrouw niet met te snappen,
(275) Dus ’t is nu soo gestelt dat al de meyssiens sien,
Naer ’t schoone haer, en oock naer’t lyf der jonge lien,
Die best met ’t kakebeen kan spelen, wat can liegen
om ’t wel staen, en daer by een suchtien laeten vliegen,
Met eenen oogen slag, al douwen in de vuyst,
(280) Alwaer hy uyt sijn stadt selfs sonder son verhuyst,
Hy sal dat lichte volck meer dan gebuer behagen,
Daer is’t waer nae nu al die hoofsche vrysters vragen,
Van deugt en spreeckt men niet, alwaer hy Turck barbaer
Soo hy maer blaesen can hy vint sijn saecken claer...
(285) Genomen ’k was wat swaer van leden en van sinnen,
[p. 15]
Is mijne beurs niet weert dat sy my soud beminnen?
De beurs die t’ al bekoort... daer sijnder meer als thien,
De geen die my daerom wel geiren souden sien,
By gommen k’ wil niet meer soo sot sijn als voor desen,
(290) Ontsegt sy my noch eens ick wil geen Kosen wesen,
Soo ickse hier aenspreeck...
Jaquelyn uytcommende.
                                            Wel Kosen lieven maet....
Kosen.
Ho ey!
Jaquelyn.
          Hoe vind’ ick u hier suchten op de straet.
Kosen.
Och Jaeckje vraegde dat.
Jaquelyn.
Stil.
                                        Ick moet den bloet wat fleyen
Wat schort u dan? gy siet als of gy quam van schreyen?
Kosen.
(295) Eylaes ick sie gy peyst niet veel op myn verdriet.
Jaquelyn.
Ick waerom seg gy dat.
Kosen.
                                      Al kackx gy weet het niet.
Jaquelyn.
Wat sou ick weten.
Kosen.
                              Dat het hert van uwe Kosen
U siende weer ontdoyt, hoe seer het was vervroosen...
Jaquelyn.
Jae! Kosens hert ontdoyt.....
Kosen.
                                          Het gloeyt mijn Jaquelyn
(300) Soo haest het maer verneemt uw’ loderlijcken schyn.
Jaquelyn.
Vervroosen en ontdoyt en dadelijck aen ’t gloeyen?
Kosen.
Stil.
Sy sprack my noyt soo soet, haer vrientschap schynt te groeyen.
Jaquelyn.
Wat segt my lieven vrient.
Kosen.
                                          Dat gy soo minsaem syt
[p. 16]
Dat sonder u mijn hert noyt wesen sal verblyt.
Jaquelyn.
(305) Dat ’s liefde.
Kosen.
                    Dat ick eer geen Boeckweyt bry sal eten,
Dan mijne Jaquelyn uyt mijn gedacht vergeten.
Iaquelyn.
O groote vierigheyt.
Kosen.
                                Dat Kosen liever sou
Veranderen van hoet dan missen uwe trouw.
Iaquelyn.
Ick hadt het noyt gelooft.
Kosen.
                                        Dat ick voor al mijn leven
(310) U Jaecqje heeten sal wilt gy my ’t jae woort geven.
Iaquelyn.
O suycker soete naem.
Kosen.
                                    Dat als wy sijn gepaert
Gy alles hebben sult het gen’ ick heb gespaert.
Iaquelyn.
Wanneer verschynt den dag.
Kosen.
                                            Dat als gy zyt gelegen
Ick t’ jonge popje self sal paeyen ende vegen.
Iaquelyn.
(315) Een Engel van een man....
Kosen.
                                        Dat met u eerste kint
Gy t’alderschoonste paer oudt nieuwe muylen vint.
Iaquelyn.
Uw miltheyt wort te groot,
Kosen.
                                            Dat ick u noyt sal wecken
By nacht als ’t kintje kryt maer selfs de wiegbant trecken.
Iaquelyn.
Hoe luckig sal ick sijn.
Kosen.
                                    Dat ick van s’morgens vroeg
[p. 17]
(320) Tot s’avonts sonder u noyt gaen sal naer de kroeg.
Iaquelyn.
Dat is getrouwig sijn.
Kosen.
                                  Dat Kosen noyt sal eten
Ten sy gy op een stoel by hem zyt neer geseten.
Jaquelyn.
Gy ruckt mijn herte weg.
Kosen.
                                        Dat ick noyt loopen sal
Waer den getrauwden man licht krygt een ongeval.
Jaquelyn.
(325) Dat sal een leven zijn: o Kosen... lieve Kosen...
Kosen.
O liefste Jaquelyn.....
Iaquelyn.
                              U woorden sijn als Roosen...
Uw tong is honing soet... uw spraecke leckerny...
Wie wiert’er niet bekoort van soo een vriendt als gy...
Ioren van verre uytcommende.
Kosen.
Wie sien ick ginder ver, my dunckt t’is onsen Joren.
Iaquelyn.
(330) Wel of het Joren waer? geen Joren kan u stooren.
Kosen.
t’ Is waer maer niet te min, t’ is best dat hy niet weet
Wat tusschen ons geschiet,
Jaquelyn.
                                          Vreest gy voor eenig leet
Kosen.
Neen, maer hy mocht misschien Jalours zijn.
Jaquelyn.
                                                                      Hoe sal ’t wesen
Als wy eens sijn getrauwt...
Kosen.
                                          Dan is’t Proces gewesen
(335) Ick gae! mijn Jaquelyn, hou Kosen in u hert.
Jaquelyn.
Blyf, ick weet niet waerom gy dus verlegen wert.
[p. 18]
Kosen.
Ick sal, eer corten tyt, u weer tot Vayers vinden.
Treckt binnen.
Iaquelyn alleen.
Versteven lafhert k’wensch u voor de noorde winden...
Siet wat dat houwen wilt... aenschouwt eens dat fatsoen
(340) Wat soud een jeugdig hert met soo een kneuckel doen?
Ick trauwen met dien loen, dien uyl, die Jan tast sochte,
k’ Had liever dat men my met eenen ruyter cnochte...
Maer hier is Joren...
Aen hem.
                                Waer comt gy soo vroeg van daen...
Ioren.
Ick deed dees morgen stont die blecken plaeten slaen
(345) Van pieren ons gebier, gelijck men op de scheenen
Gemeenelijck draegen siet voor de gequetste beenen
Jaquelyn.
Gy syt vol boertery; ick dencke gy wort geck
Wat wilt gy Joren met die plaeten doen van bleck...
Ioren.
Om tegen al wat stoot mijn schenen te bedecken
Jaquelyn.
(350) Syt gy dan schene rot?
Ioren.
                                            Ick kryg soo veel te trecken
En kloppen tegen t’een en tegen t’ ander been
Dat ick het minste niet kan lyden op de scheen.
Jaquelyn.
Gae heene vent, gy sult noyt uwe perten laeten...
Ioren.
Van perten weet ick niet te seggen noch te praeten
(355) Dit weet ick dat van daeg een grouwelijcken stoot
’t Been van mijn schenen schier geheelijck heeft ontbloot.
Jaquelyn.
Wie gaf u dese stoot...
Ioren.
                                  Uw Vayers lieve Kosen.
Jaquelyn.
Jae, is’t maer dat? gy spreeckt gelijck een herssenloosen.
Ioren.
Dat heb ick wel gehoort.
[p. 19]
Jaquelyn.
                                        En wat hebt gy gehoort
Ioren.
(360) Hoe seer uw Vayer is door Kosens beurs bekoort
Hoe straf hy uw beveelt hem als uwe vrient te vieren.
Jaquelyn.
En wat sey Moeyer.
Ioren.
                                Of uwe Moyer al comt tieren
Daer past mijn Baes niet op. Dit heb ick wel gesien
Om tegen voorder leet mijn scheenen te voorsien
(365) Bind’ ick die plaeten vast van buyten op mijn Hosen,
Hy bindt de plaeten op sijn Kousen.
Dat ’s wel... nu vrees ick niet... kom Kosen stoot nu Kosen,
Klopt, smyt, slaet achter uyt, met uw getaste schoen
Die plaeten sullen my voor uw gewelt behoen.
Jaquelyn.
Nu zyt gy net gestelt gelyck Jeroon den Cuyper
(370) Die rood caek bonckel neus dien dronken kelder sluyper,
Wiens scheenen sijn geverft gelijck verrotte kaes.
Ioren.
Dat Kosen stoot en smyt.
Jaquelyn.
                                        Wel Joren zyt gy dwaes.
Ioren.
Of dwaes of wys ick wil geen blauwe scheenen lopen
Al moest ick al mijn gelt besteen in bleck te coopen.
Iaquelyn.
(375) Ey laet dat mallen daer.
Ioren.
                                              Wat? mallen? neen Jaq’lyn
k’ Wil om geen souvereyn noch soo gestooten zyn!
Iaquelyn.
Noch al... k’ gebied u van die sotterny te swygen.
Ioren.
Soo is’t u wille dat ick noch veel stooten krygen.
Iaquelyn.
t’ Is mijnen wil dat gy die plaeten neder legt.
[p. 20]
Ioren.
(380) Ick ben u minste slaef, uw dienaer uwen cnecht,
Hy maeckt de plaeten los.
Dat uwen wil geschiet! hoor schenen niet te klaegen
Al Moest gy noch soo veel schuppen, stooten, en slaegen
En smeten onderstaen, gedenckt in uwe pyn
Sulckx is’t behaegen van die schoone Jaquelyn;
(385) Die lodderlycke meyt, die bloeme een uyt hondert,
Dat puyckjen over wie geheel Brussel staet verwondert,
Die peirel vande jeucht, dat lieve minne pant.
Die Roose, die Karssauw, die schoone Tulippant,
Iaquelyn.
Daer gaet die tonge los...
Ioren.
                                        Die soete engelinne,
(390) Mijn troost, mijn toe verlaet, mijn hulpe, mijn vriendinne,
Mijn troost, mijn Tortel duyf, mijn lief, mijn hert, mijn lam,
Mijn rust, mijn suycker doos, mijn jeugt, mijn vier, mijn vlam,
Nu ’t haer behaegen is dat Kosen slae en smytte,
Lyt scheenen, lyt en swygt schoon dat gy moeste splyte.
Iaquelyn.
(395) Mijn herssens worden los door al die malle praet.
Ioren.
Maer seg nu eens recht uyt hoe uwe saecke staet,
Heeft Kosen niet met al tot achterdeel van Joren.
Iaquelyn.
Hebt gy mijn Vayers last soo fraeytiens konnen hooren
Soo hebt gy oock gehoort wat Jaquelyne sey.
Ioren.
(400) Mach ick daer vast op gaen.
Iaquelyn.
                                                    Gy zyt my al te vry
Ick moet naer huys, gae heen mijn Moeyer mochte kyven.
Binnen.
Ioren.
Och gaet gy Jaquelyn? gy doet mijn hert verstyven.*
Binnen van d’ander cant.


Ambroos alleen uyt.
Heb ick niet wel geraen? de koopster van ’t Cappoen
[p. 21]
Is een Schoenlappers wyf, het aerdigste fatsoen
(405) Dat ick mijn leven sag te Brug in d’Ezels straete,
Voor die was’t dat mijn Vorst sijn apetyt moest laeten,
Al wasse noch soo groot? wat segde van Jan lap? *
Die leeren muyl, die heel verhart in Toeback dampen,
Weet oock op sijnen tydt van leckerlijck te slampen
(410) Soo wel als Heeren doen: het is nu soo gestelt
Hoe slecht de tyden zijn, hoe seer men schraeft om gelt,
Hoe raer de munte is, men sietse noyt ontbreecken
Op marckten, ider comt daer moedig uyt gestreken
Met gelt in d’handt? hoe veel dat braetvercken? dat hoen?
(415) Dat coppel haenden... dien Faisant... dien Callekoen...
Hoe veel die Quackels... die Bosch-sneppen.,. die Partryssen....
Hoe veel dat Brugs Capoen.. soo jaegt door diere prysen
Den een de ander op... veel houden ’t wilt in d’handt,
En staen met open beurs, gereet om ’t lecker pant
(420) Waer nae hun herte gaet, met Silver op te wegen:
Niet schynt’er hun te dier om hunne lust te plegen,
’t Sy coop of ambachtman, ’t sy ryck of arm gesel
Elck past op leckernye, dien segt ’t smaeckt my soo wel
Als ’t aen de groote doet, en als ick ’t kan bestellen
(425) Ick wil mijn maege niet van lusten laeten quellen
Verfoeyelijcke drift die al de weirelt stoockt...
Waer sijn de tyden nu, wanneer men met gekoockt
Karoot of Raep-moes, met Peën en Pasternaeken
En groenen kruyden wiert gevoet, niet om te smaeken
(430) Te streelen, maer om t’ lyf in cracht te houden staen:
Wat breeck ick hier mijn hooft... dien tyt is lang vergaen
Men peyst nu niet meer op wat aan het lyf kan kleven
Maer op wat aen de smaeck kan vergenoegen geven.
Doch hoe het is oft niet ’k sal trachten dat ick dan
(435) Den Keyser desen lust uyt sijne herssens ban,
Want waerlijck hier geseyd; ’t is by Jan hagel volck
In eenen Kelder, vuyl gelijck een tover colck.
Continue
[p. 22]

III. BEDRYF.

Joren klaegt over de smerten van sijne liefde, Maey in’t
    beslag van de Knechten. den Keyser met Ambroos op
    de weg naer huys wort ingelaeten en quaelyck aenge-
    sprooken; doch op ’t voorstel van vier potten Wyns aen
    Tafel gestelt; sijn Gasten slapigh geworden synde hy
    vertreckt; Joren spot met den droncken Kosen en wort
    daer naer oock gevat.

Joren alleen.
EEn Elssen is seer fyn, en geeft een cleene steeck,
Maer dickwils volgen daer veel quaelen op; dit bleeck
(440) Aen mynen macker Claes, wien, soo hy schoenen lapte,
In’t steken door de sool den Elssen soo ontsnapte
Dat sy ter zyden of dwers door sijn vinger schoot...
Soo dat het mager dier, ick seg de bleecke doot
Tot op den dorpel quam om hem in’t graf te steken
(445) Och! een veel minder scherp heeft mijne borst doorsteken
Soo hevich en soo fel, dat geene smert noch pyn
Van onsen Claes daer by kan vergeleken sijn;
Een smert, een pyn soo groot onmogelyck te stelpen
Dat geen Aptekers salf noch plaesters my kan helpen;
(450) ’k dacht in’t begin dat dien ervaeren meester Jan
die, soo men segt uyt ’t graf: half doode trecken kan,
En door wiens wack’re const mijn macker wiert genesen,
Oock wel met pappery mijn quaelen af sou lesen,
Dies ging ick hem te raed! eerst taste hy mijn handt
(455) Dan vraegde hy, hebje pyn in keel of ingewant;
Of schort het in de zyd! of leeden of gewrichten;
Of hebt gy u misschien t’Antwerpen met de Nichten
Der Lepel-straet vermaeckt? ’k wierd op de selve vraeg
Tot achter d’ooren root, en sey hem neen: wat plaeg,
(460) Sprack hy dan wederom, mag u soodaenig quellen...
Hoe, voelt gy meest de pijn, al liggen, sitten, hellen
Of staen? wanneer, by nacht? by dag? waer sit de smert?
Toont met de handt: ick ley de sijn recht op myn hert
[p. 23]
En riep daer Meester Jan: hy trock myn Wambaes open,
(465) Hy sag, hy tast en dauwt al schreuwen, g’hebt gesopen
Geloof ick Joren, of gy syt verdraeyt van kop:
Hier onder streeck hy eens sijn Spaensche knevels op,
En vraegde hoe my eerst die pyn had overvallen,
Ick wederom, t’ is nu een jaer dat ick al mallen
(470) Met onse Jaquelyn van haer een oogslag kreeg,
Want s’in’t dien oogenblick en wil nu noyt ter deeg,
’k Had nauwlycx Jaquelyn een oogslag uytgesproken,
Of Peck en Olye scheen in sijn gesicht te koocken
Waer op hy tierde, bruyt van hier naer Jaquelyn
(475) Gy schobejack, en vraegt van haer uw medecyn,
Dit buld’ren sloeg gelijck een donder in mijn ooren,
Ick liep ten huysen uyt als voort gejaegt met spooren,
My docht dat t’ hol geraemt dat in sijn winckel stont
Met al de dieren en gedrochten die in’t ront
(480) Van boven hingen my te saem op d’hielen saeten,
Soo liep ick sonder ’t hooft te keeren dry vier straeten
Noch min noch meer dan een hondt wien aende steert,
Een fles gebonden is, noyt was ick soo verveert:
In die benauwtheyt quam ick aen den hoeck geloopen
(485) Waer Cupido g’heel naeckt stelt al sijn dingen open:
En sonder stil staen stroelt als of hy met dat vocht,
Vercoelen wou den brant van iders liefde tocht;
Dan dacht ick of dat wicht oock met sijn heete voncken
In my geschooten had met Jaquelynens loncken
(490) Dies leyd’ ick muyl aen boort en soop soo veel ick kon,
Van ’t water dat hy stort uyt sijne koele bron,
Maer ach! ick hadde schoon te suypen en te drincken
Den brant bleef aen het hert en wou van daer niet sinken,
Waer over ick besloot te sien of Meester Jan,
(495) My wel geraeden hadt soo veele was daer van,
Dat hoe ick Jaquelyn quam nader by getreden
Hoe meerder pyn en smert ontstack in heel myn leden,
Want sag sy soet, door vreugt, was t’ herte weg geruckt,
En sag sy suer, het wiert door wanhop g’heel verdruckt,
(500) Och beter hadden dan thien Elssens my doorsteken,
Als eens van Jaquelyn aldus te sijn bekeken.
[p. 24]
Maey van binnen.
Kom Joren! Jaquelyn! Theun! Kosen! niemant niet!
De drommel hael het volck! niet een die omme siet.
Uytcommen.
Als alles is gereet elck komt seer vlytig eten,
(505) Maer niemant die eens sorgt naer potten, pannen, speten,
Aen Joren.
Hoe Joren syt gy daer.
Ioren.
                                    Kan ick u dienen vrouw.
Maey.
Kom, stelt de Tafel, tapt wat bier, besorgt de schouw,
Van branthout, draeyt het Spit, sa ras, sny roode kolen,
Loop, vlieg.
Joren.
                    Wat doe ’k d’eerste.
Maey.
                                                  Het geen u is bevolen.
Joren.
(510) Al had ick dobbel lyf en handen seven paer,
Hoe wilt gy dat ick dit volbrenge allegaer.
Maey.
Wie segt u al-te-gaer? eerst t’een, en dan weer t’ander
Com volg my sechs maer naer en helpen wy malkander.
Binnen. Keyser Carel uyt met Ambroos.
Keyser.
Uw’ soete boertery, behaegt my soo Ambroos
(515) Dat ick u in de Clucht uyt g’heel het Hof verkoos,
Ick moet my heden op sijn Lappers wat vermaecken.
Ambroos.
U wachten, sullen aen den hoeck der straete waecken,
Gereet tot uwen dienst in allerley gevaer,
Keyser.
Ick ken u trauwigheyt en goede sorge; maer
(520) Die sijn in dese Stadt my noodig slechts tot luyster,
Niet tot bewaerenis, in’t claer of in het duyster,
Met wacht of sonder; ’k vind my seker over al;
Een Vorst die vrede voet en vreest geen ongeval,
Elck onderdaen is als een borge voor sijn leven,
(525) Den Throon waer op my Godts genaede heeft verheven,
[p. 25]
Het gon dat Oost en West laet sacken in mijn schoot,
De wyt berichte macht van myne Oorlogs Vloot,
De fiere Leger cracht voor die de Ketters beven,
En die den Sultan self van Weenen heeft gedreven,
(530) Vermogen, ryckdom, pracht, staet, glori, Majesteyt,
Vernoegt mijn ziele min, dan dese sekerheyt
Van d’ondersatens trauw, gerust en sonder wapen,
Sou ick in d’armen van den minste Borger slapen,
Oock ben ick hun soo lief, dat my een ider niet,
(535) Als Vorst en Keyser, maer, als sijnen Vaer aensiet,
Maer segt wat dunckt u van die à la mode kleeren.
Ambroos.
Myn Vorst gy zyt gelijck een van die groote Heeren,
Die in het Landt van Waes, de diensten doen van Schout,
Of Boer Baillus.
Keyser.
                            ’t Is waer Ambroos maer segt my, sout
(540) Gy oock wel Racker zyn, want als ick Schout wou wesen
Denckt gy my dienen moet, gelijck gy ded’ voor desen.
Ambroos.
Seer geerne Heer, daer toe heb’ ick al eygendom,
Ick heb’ een backhuys styf als marber; slom en krom
Staen mijne vingeren; ick loop gelijck de Haesen,
(545) Ick sie gelijck een Valck; en kan geweldig blaesen.
Ey laet my om de proef eens uwen Racker sijn,
Dan siet gy Peerden in arreste by dozyn.
Keyser.
Daer naer; maer laet ons eerst dat vet Cappoen besoeken.
Joren en Kosen uytcommende gelaen met cruycken vol Bier.
Ambroos.
Sie daer twee gasten soo gelaen dat hunne broucken
(550) Van’t dragen craeken hoey... sy stinken naer ’t oud leer
’t Is.van het volck met wie gy eten gaet mijn Heer.
Keyser.
Stil luysteren wy! Ambroos.
Kosen.
                                              Wat segje van die pullen,
Och Joren niemant weet hoe braeve wy gaen smullen.
Sy rusten wat en hy besiet de Cannen.
[p. 26]
Gans bloet elck hout een vaen voor ’t minst.
Ioren.
                                                                        Die is voor my
(555) En dese voor den Baes.
Kosen.
                                      Voor Kosen.
Joren.
                                                          Wel zyt gy
Den Baes gy lompen Kosen.
Kosen.
                                              Ick verstont u qualijck Joren.
Ioren.
Ick weet men mach’er vry een koppel aen u ooren
Vast maecken, want daer is geen bier balg in het lant
Als d’uwe: ’k wed’ gy wel een quartien op sijn kandt
(560) Sout leggen.
Kosen.
                    Met bespreck van Toeback ende Pypen.
Ioren.
Al schoontiens ick en laet mijn neuse soo niet nypen,
Wy kennen u wel vrient.
Kosen.
                                      Wel mocht gy dan niet sien,
Dat ick een potje drinck.
Ioren.
                                      Een potje? spreeckt van thien,
Dat siet noch soo koel als eenen nuchteren reeuwer.
Kosen.
(565) Jae Joren is’t waer dat gy syt een rechten schreuwer.
Ioren.
Nu houd’ u smoel en drinckt van daeg soo veel gy wilt.
Kosen omhelsende de kanne.
O myne vreugt? mijn troost; mijn lust? mijn hoop.
Ambroos stil.
                                                                                wat brilt
Ons desen stobbenaer.
Keyser.
                                    Ambroos sluyt uwe kaecken.
Kosen.
Myn lief: mijn toeverlaet! mijn opperste vermaecken!
[p. 27]
Ioren.
(570) Bemint gy dan de pul noch meer als Jaquelyn...
Kosen.
Wien? uwe aenstaende Bruyt.
Joren.
                                              Aenstaende Bruyt, van myn,
Gy sot; sy mint u meer dan haere beste craege.
Kosen.
Is’t mog’lijck sou sy my soo groote liefde draegen,
Ioren.
Het is om u dat sy by dag en nachte sucht.
Kosen.
(575) Om my.
Ioren.
              Om u.
Kosen.
                        Och maet wat doet gy my genucht.
Ioren stil.
Om u, want om u is’t dat Theunis haer comt quellen.
Kosen.
Och liefste Jaquelyn wilt u niet meer ontstellen
Om mijnen t’wil, gy zyt versekert van mijn trauw...
Ioren.
Maer Kosen soo gy haer wilt hebben tot een vrauw,
(580) Gy mocht voortaen nog bier nog brandewyntie drinken.
Keyser stil.
Dat is een rechten snaeck.
Kosen.
                                          Waerom.
Ioren.
                                                        Sy kan het stincken
Van geenen stercken dranck verdraegen, voegt daer by
Den Toeback.
Kosen.
                      Toeback oock? dat is mijn leckerny
Hoe sal ick sonder Bier en Toeback konnen leven...
Ioren.
(585) Begeirt gy Jaquelyn gy moet dit al op geven,
Soud gy om soo een meyt niet willen afstant doen
Van dese lustiens... seg...gy syt een rechte loen,
By gommen kost ick haer soo wel als gy believen,
Ick sou my t’haerder min van t’onbyt self ontrieven.
[p. 28]
Kosen.
(590) Van t’onbyt.
Keyser stil.
                    Sulck een spoock sag ick mijn leven niet.
Kosen.
Van t’onbyt Joren... Stil. Neen, neen...
Joren.
                                                            En daer nevens liet
Ick haer altyt voor uyt d’helft eten van de soppen.
Kosen.
’k Bemin Jaq’lyne wel, maer moet mijn darmen proppen,
Want anders valt mijn moet g’heel in d’oude schoen.
Jaquelyn hier op uyt.
(595) t’ Is wel gy droncke neus, gy luyster, gy capoen
Kom weer ick sal u naer de pyp en ’t glaesje stieren.
Ambroos altyt stil.
Daer is’t juweel.
Kosen.
                          Mijn lief.
Jaquelyn.
                                        Wel vryer vande bieren.
Kosen.
Ey syt niet quaet...
Jaquelyn.
                            Van hier... licht dese pullen op...
Helpt Joren, Vayer wort door dorst heel los van kop...
Ioren.
(600) Ras Kosen...
Kosen.
                            Jaquelyn syt gy noch gram op Kosen.*
Iaquelyn.
Dat Kosen brandewyn en Mechels bier gaet hosen,
Soo lange tot dat ’t hem sijn blauwe neus uytloopt.
Kosen.
Maer liefste.
Iaquelyn.
                    Swyg seg ick eer dat mijn Gal meer koockt.
Ioren.
g’Hebt ongelyck, gy sult haer gramschaep meer onsteken.
Binnen.
Iaquelyn.
(605) Daer tonnestrycker, draegt dat u de beenen breken.
[p. 29]
Den Keyser en Ambroos lacchen.
Neen, in g’heel Brussel is geen sulcke Jaquelyn.
Ambroos.
Mijn darmen splytten.
Keyser.
                                    Volgt ’t vertoeven doet my pyn
Ick moet dat schoon gesin eens saemen hooren praeten,
Waer woonen sy Ambroos.
Ambroos.
                                            Hier inde naeste straete
Binnen.


Gordynen open vertoog vanden Kelder, Joren, Kosen commen in met het Bier.
Theunis, Ioren en Kosen.
(610) Soo willecom die brengt... is’t van een volle Ton.
Ioren.
Jae’t Meester.
Theunis.
                      Schenckt... laet sien... t’is klaer gelijck de son,
Hy drinckt.
Het smaeckt spyt Spaensche wyn... com Jaquelyn maye
Waer syt gy? brengt de spys... gy doet mijn herte draeye
Met wachten.
Maey van binnen
                      Hebt gy haest loopt vooren.
Theunis.
                                                                  Wat gedult
(615) Heeft eenen man van doen met soo een wyf... gy sult
U haesten of ick sal het selver commen haelen....
Iaquelyn uytcommende.
Daer is Saelaey.
Theunis.
                        dat ’s wel, sit by, niet lang te draelen,
Roept Môer.
Iaquelyn.
                    Sy comt terstont, begint maer Vayer.
Men klopt.
Ioren.
                                                                              Sacht
Ick hoore cloppen Baes....
Theunis.
                                    Men lapt geen schoen by nacht...
(620) Laet cloppen... is de deure ter degen toe gesloten...
Ioren.
Jae en gegrendelt....
[p. 30]*
Theunis.
                            Goet..
Men clopt stercker.
                                    Wat sijn dat Ezel pooten
Sy stampen om de deur te breecken... Joren siet
Wie daer is.
Ioren.
                ’k Wou dat hy by ’t hooft hing tusschen spriet
Aen d’oude Have-poort... wie daer, wie daer.
Keyser van buyten.
                                                                        Doet open.
Kosen.
(625) ’k Wenschste dat den guyt van gister waer versoopen.
Keyser incommende.    Ambroos ter zyden.
Keyser.
Ey Meester set my toch een lap op dese Leers
’k Ben nat voets.
Theunis.
                          Wat comt gy ons brillen by de keers
Het is nu buyten tyt om Leerssen te vermaecken.
Keyser.
Ick soude morgen vroeg noch geirne t’Aelst geraeken
(630) Ick bidt s’u, ’k geef u al wat dat gy wilt tot loon...
Ioren.
Den drommel slae de vent.
Theunis.
                                          U gelt noch u persoon
Noch Aelst, noch reys, noch wat gy breeder weet te seggen
Sal desen avont mijn Serveete neer doen leggen,
Bruy met uw Leerssen heen.
Kosen.
                                              Soo Baes dat s’ wel geseyt.
Joren.
(635) En soo gy ’t minste noch daer tegen weder leyt...
Keyser.
Och vrienden ’t is my leet dat ick uw comme stooren
Maer seker ’t is uyt noodt.
Theunis.
*
                                        Sa dryft hem buyten Joren.
Keyser.
Ick bids u...
[p. 31]
Joren.
                Kreunt gy noch gy kaele Joncker! sa
Naer buyten of ..
Keyser.
                        Waer wilt gy dat ick henen ga...
Theunis.
(640) Gae voor den haegel.
Kosen.
                                  Voor den regen ende winden.
Ambroos.
Is dat de cansse van dat schoon Cappoen.
Keyser.
                                                                  Maer vrienden
En syt soo hevig niet, soo u den honger quelt
Ick sal vertoeven, eet en syt soo niet ontstelt,
Of soo gy my als vrient aen Tafel wilt gehengen,
(645) Ick sal voor mijn gelaeg vier potten wyn doen brengen.
Alle staen sy van Tafel op en vliegen den Keyser toe.
Theunis.
Waer zyt gy Maey, Jaq’lyn comt voort... wat segt mijn Heer?
Keyser.
Ick geef vier potten wyns is dat ick by uw neer
Mag sitten...
Theunis.
                    Jae mijn Heer gy doet ons groote eere.
Ambroos.
Hoe ras doet die beloft de Lappers gramschaep keere.
Maey en Jaquelyn te samen.
(650) Weest willecom Heer Schout....
Theunis.
                                            Ruymt jongens maeckt hem plaets.
Joren.
Het kyven is nu uyt.
Kosen.
                              Wy sijn de beste maets
Van Brussel.
Ambroos.
                    Groote maets soo groot als Oliphanten
Wat heeft den Keyser daer Eelmoedige trauwanten...
Theunis.
Com Heer schop set u neer aen mijne groene zy;
(655) Gy Maey ter rechter handt.
Keyser.
                                          Benauwt u niet voor my
[p. 32]
’k Ben wel.
Ambroos.
                  Jae ruym soo wel als in een Conincks Zetel
t’ Is puer als of hy waer geseten op een ketel.
Theunis.
Jaq’lyn geeft een Servet.
Ambroos.
                                      t’ Is van dat fyn Damast
Ten minsten brengt een back dat hy sijn handen wast.
Keyser.
(660) Ey maeckt tog geen fatsoen... best vallen wy aen ’t schaffen.
Jaquelyn ’t Cappoen brengende.
Daer is het Feest stuck.
Theunis.
                                    Soo, dat nu al d’honden blaffen
Dat op de Kelder clopt die wil, geen ooren meer.
Ambroos.
’k Sey dit soo wel als gy sat ick by Heerschop neer.
Keyser gelt gevende.
Siet Meester doet daer voor wyn naer u smaeken haelen.
Theunis.
(665) Neem Koosen..
Kosen.
                        Ick? jae wel....
Joren.
                                            Gy dry dram van west-faelen
Geef Baes... Ick gae daer mé hier naest in d’halve Maen.
Theunis.
Dat Vrouwtien ons gebuer tapt uyt een volle kraen,
Segt dat voor my is. gaet.
Ambroos.
                                        Wat brilt ons desen clapper.
Theunis.
Gae Joren segt aen Frans het is voor Theun den Lapper...
Joren binnen.
Maey.
(670) Wat dunckt u Heer schop van dat waeterlants Capoen,
Keyser.
Ick sag noyt beter.
Kosen.
                            ’t Is de Feest van d’oude Schoen.
Ambroos.
Had ick mijn oude Schoen van daeg mé aengetrocken
Misschien proefd’ ick nu oock van dese lecker brocken.
Keyser.
Jaquelyn een glaesje Bier.
[p. 33]
Theunis.
                                        Soo Heer dat ’s naer mijn sin...
(675) Wel heeft ’t wat smaeck.
Keyser.
                                      Gy siet ick lap het suyver in.
Ambroos.
Dit lyckt geen Keyser meer maer eerder Theunis macker.
Joren in commende.
Daer is’t van ’t beste vat.
Theunis.
                                      Com Joren schenckt ons wacker
In’t ronde... sa; dat gaet op u gesontheyt Heer....
Keyser.
Hervatten wy dit op u welvaert noch een keer.
Ambroos.
(680) ’k Wou dat dien reckel waer vercogt in ’t lant van Kempen
Ick leed nu geenen dorst terwyl die Lappers slempen.
Theunis.
Wat segt gy van dien Wyn.
Keyser.
                                          Gy hebt een lecker tong.
Theunis.
Dat is my meer geseyt mijn Heer, ick was noch jonck
En lapte met Passchier compeer van Claes den Cuyper,
(685) In welckers Kelder ick al menig stillen sluyper
Gemaeckt heb, oock kreeg ick daer kennis van den wyn.
Keyser.
Gy dunckt my Meester, van goey Borgers huys te sijn.
Theunis.
Den Hertog Maxmilliaen heeft van mijn Vader lange
Geschoent geweest, oock heb ick somtyts d’eer ontfange
(690) Van Prins Philippus schoen te passen aen sijn voet;
Maer als dien jongen Vorst moest trecken metter spoet
Naer Spaignien, om van daer een Spaensche vrauw te haelen,
Mits niemant van ons huys kost spreken dese taelen,
Men liet ons achter en men nam een vremde aen,
(695) Mijn Vayer wiert hier door met droefheyt soo bevaen
Dat hy toen stierf, en liet naer hem vier jonge weesen:
[p. 34]
Te queken, en die reys, dien tydt, seer hoog geresen,
Die maeckten dat ick doen arm; Schoenmaeckers soon,
Tot lappen wierd gepraemt, en dat voor cleenen loon
(700) Men wilde my alsdan ’t Mosquet in handen geven;
Maer ick die altyt had bemint het Borgers leven
Was t’ eerlijck van gemoet, om handt daer aen te slaen
Den Ed’len Elfen stont mijn noch veel schoonder aen.
Ambroos.
Wat dat dien schoenlap sig laet voorstaen.
Keyser.
                                                                  Eens gedroncken,
(705) Eer dat gy voorder gaet...
Maey.
                                      Ick raecke wel aen’t roncken
Soo dit noch lange duert.
Ambroos.
                                        En ick verstick van dorst...
Joren.
Soo Kosen cloester wel u oude coude borst.
Kosen aen den Keyser.
Ick brengt ’t u speciael.
Ambroos.
                                    Wel speciael van’t kack-huys!
Och moet dien schoonen wyn in dat stinkende back-huys.
Keyser.
(710) Sa Kosen ’t gaet uw weer.
Jaquelyn.
                                          Mijn Heere den Bailliu,
Ambroos.
Heb ick ’t niet wel geseyt.
Jaquelyn.
                                          Mijn Moyer bringe ’t u.
Keyser.
Ick bringe ’t Moyer weer...
Theunis.
                                        Sa sa met open monde.
Joren.
In uw goe graci Heer.
Theunis.
                                Men drinckt noch eens in’t ronde.
[p. 35]
Keyser.
Met uwen oorlof Baes! k’ versoeck dat Jaquelyn
(715) Uw dochter drincken mag met my een glaesje wyn...
Ick brengt u Jaquelyn.
Jaquelyn.
                                    Godt zegen u mijn Heere.
Maey.
Gy botte, moet gy uw soo voor de lieden keeren.
Ambroos.
Wat dat de swarte schouw de bonte Raef verwyt...
Kosen.
Ick blaes u Joren....
Joren.
                            ’k blaes u mé op mijnen tyt.
Ambroos.
(720) Wat drommel sou ick niet een glaesje connen blaesen
Soo wel als desen loen... mijn ydel dermen raesen,
Als dol, mijn maege knort gelijck een volle seug,
Och sellement, daer sie ick sulcken schoonen teug
Voor Kosen....
Hy kruypt en licht het Glas.
Kosen aen den Keyser.
                            Wel speciael hebt gy mijn wyn gesopen.
Ambroos.
(725) ’t Kan wesen speciael.
Keyser.
                                    De glaesen staen wyt open
Hy mach vervlogen zyn.
Joren.
                                      Jae Kosen blaest noch eens.
Keyser.
Gae aen dan Meester Theun gy peuselt altyd beens
Spoelt uwe tanden wat.
Theunis.
                                    t’Is wonder oude kaecken
Beminnen niet soo seer dan peuselen en kraecken.
Ambroos.
(730) Gelijck de kreupelen geduerig willen gaen,
Maer ginder lacht my noch een helder glaesjen aen
Ick moet het lichten al moest my den Vorst ontdecken.
[p. 36]
Maey.
Wel Vayer Theunis dat sijn ommers loose trecken
Mishaegt u dat ick drinck... hebt gy noch niet genoeg.
Ambroos.
(735) Geen menschen proefden oyt hoe dat mijn herte sloeg.
Theunis.
Wat segt gy Maey.
Maey.
                              Quansuys ick heb den man belogen.
Keyser.
Den uwen is misschien oock inde locht gevlogen,
Schenckt, Joren weder vol.
Ambroos.
                                          Bloet dat ’s en lecker beet,
En weert dat sulckx de wacht van Keyser Carel eet.
Maey.
(740) Sa Joren danst een reys met mijne Jaquelyne
Ter eer van onsen Gast.
Joren.
                                    Com, singt de gordelynne
Van Schotlant.
Maey.
                        Sa...
Sy Danssen.
Keyser.
                            Dat is een halfve Daelder weert.
Ambroos.
dien gauwen lapper danst gelijk een Engels Peert.
Keyser.
Sa vrienden elck in’t ront het glaesjen op genomen,
(745) Daer mede keer ick weer van daer ick ben gecomen.
Joren.
Uw Leersen Heerschop.
Keyser.
                                      k’ denck nu op geen Leersen meer.
Theunis.
Sa, Viva d’oude Schoen, en gy daer by mijn Heer.
Op dit versken drincken sy ront, en erhaelent.
Ambroos.
De Schoen moet vooren staen, t’is thien werf meer dan reden,
Maer eer wy heenen gaen, ick cruyp noch eens beneden.
[p. 37]
Keyser.
(750) Nu vrienden goeden nacht, ick danck u van uw Feest.
Binnen.
Maey.
Theun leyt den man uyt.
Theunis.
                                        Ick can niet staen.
Maey.
                                                                    Die beest,
Dat swyn.
Ambroos.
                Geen swyn heeft oyt soo veele wyn gedroncken
Ick volg den Keyser nae....
Jaquelyn.
                                        Hoor Kosen daer eens roncken.
Maey.
Com Joren helpt met ons uwe Meester naer sijn bedt.
Joren.
(755) Hoe weegt dat oud geraemt.
Maey.
                                                    Ick ben wel opgeset
Met desen dronckaert... soo... nu gae ick mede slaepen,
Volgt Jaquelyn hier valt niet lange meer te gaepen.
Joren en Jaquelyn groeten malcander met oogen.
Ioren alleen by den droncken Kosen.
Wat vercken lag oyt soo versopen in het slyck,
Gelijck hier Kosen leyt...
Hy stoot hem met den voet.
                                      Op swyn... t’is als een lyck...
(760) Hy heeft nog reuck nog smaeck, nog oogen meer, nog ooren,
Jae geen gevoelen selfs... op Kosen.. sit by Joren...
En vult met wyn en bier uw’ darm tot de keel...
Wat roep ick? stom en doof en droncke is even veel,
Al loste men ’t Canon hy soude hem niet porren;
(765) Hoor sijn versluysde strot, en droncke neuse snorren,
t’ Is of den rommelpot in sijn gedarmte sat;
Maer ’k moet eens in sijn oor wat gieten van het nat,
Dat by soo gulsig heeft in sijnen buyck gegoten,
Hy roert min als een steen; t’ is alles toe gesloten,
(770) Of liever op gevult... ick gaen nu met gemack
Eens drincken, Kosen sa, Kosen dat gaet u krack,
[p. 38]
Ick breng t’ u Kosen... soo dat is een brave teuge,
Noch eens uyt t’selve sop om t’ herte te verheugen...
Dat smaeckt als koeckjes... Frans gy syt een braeve weert,
(775) Avous... een glas is meer, dan eenen bier pot weert.
Hy danst en singt.
                Tieran, tiery, tieran, tieriere.
                La la, lera, lera, leray.
Dat ’s braef, dat ’s excelent; ’k moet noch een glaesken drincken.
Hy danst en singt noch eens.
                Tieran, tiery, lera leriere.
(780) Noch een... dat doet mijn keel gelijk een clocke clinken,
Hou voeten; staet gy of niet? hoe comt dat gy soo waeyt,
Ben ick dan Joren niet... wat of voor my soo draeyt?
De Kelder... ’t schynt dat jae, of is’t mijn herssebecken?
Hy voelt.
Neen, t’is noch vast... staet stil.. of komt gy met my gecken?
(785) Staet Kelder... waer... waerom? ten is de Kelder niet...
Neen... Wat dat... Kosen? neen t’is glaesje... daer... en siet
Het draeyt gelijck een top, ick moet het weer uyt lichten,
Want andersints soudt my wel springen in’t gesichte,
Corage Joren gy syt t’ haentie van de baen...
(790) Waer is den Baes? waer is mijn Jaquelyn gegaen?
Mijn Jaquelyn... die meyt.. die soete labbertote?
Och waerse nu by my ick gafje sulck een toote...
Hy suyckelt en valt op Kosen.
Zyt gy dit Jaquelyn...
Hy grypt Kosen by sijn billen.
                                t’ Is sy...ick rieck het wel,
t’ Is myne Jaquelyn... ick voel haer poeselvel,
(795) Fraey Jaquelyntie, fraey? gy sult met Joren trauwen, *
Ick Jaquelynens man... Jaquelyne Jorens vrauwe...
Met Joren... Joren is... Jaquelyne morgen... kom
Bruyt... Joren... Jaquelyn... ick... sy... den Bruydegom.*
Continue
[p. 39]

IV. BEDRYF.

Ambroos treckt uyt om Theunis met sijn volck ten Hove
    te dagen, Joren en Kosen doende met Jaquelyn,
    Theunis hier op uytcommende berispt sijn Dochter en
    staet voor Kosen. Ambroos compt inde Kelder en on-
    stelt geheel ’t gesin door sijn uytdaging. Kosen verlaet
    sijn Baes in de benauwtheyt en vertreckt. Ioren blyft
    getrouwig.
Ambroos alleen uyt als eenen Hussier of Deurwaerder opgeset.
Wat brilt my dat Cappoen ’t geen in soo veele vormen
(800) Mijn Heer en my, van daeg en gistren quam verwormen
Want hy van Keyser wiert gelijck een Boere Schout
Om van een Brugs Capoen te cnappen, ick die cout
En styf voor deure stont, terwyl het wiert ge-eten,
moet nu van daeg al de doorluchtige ingeseten
(805) Van t’onderaerts Casteel als Absjaer of Huyssier,
Uyt dagen voor den Vorst: hoe staet my dit rapier,
En Hellebaert? my dunckt ick hadde groote reden,
My gist’ren aen den Schout voor dienaer te besteden,
Want al dit dienaers tuyg past my ten hoogsten wel:
(810) Vrees Maey, Theunis, Jaq’lyn, ick comme naer u vel,
Vrees Ioren, want den wint treckt teenemael uyt Zuyen,
Naer ’t Noorden, gisteren was ’t snyt schenckt tast toe, drinckt uyt,
Van daeg verand’ren wy van woorden en geluyt,
Van daege sal men u met ongekromde muylen,
(815) En d’handen in het hair sien kryten ende huylen,
Op dat gy andermael te midden in de vreugt,
d’Aenstaende swaerigheyt indachtig wesen meugt.
Want waer van comt het dat de menschen uyt gelaeten,
In wild’ en wellust, staeg sonder regel, en maeten,
(820) Geven den vollen toom aen hunne sinnelijckheyt...
Daer van dat niemant dan de naersmaeck overleyt,
Die naer de malle vreugt gemeenlijck pleegt te volgen,
[p. 40]
Wanneer den wyn en ’t bier is door de keel geswolgen,
En’t buycxken volheyt heeft, de maege haeren lust,
(825) Dan schynt het herte soo te vreden, soo gerust,
Bewieroockt met den dauw van Bachus soete geuren,
Als of die vrolijckheyt voor eeuwig moeste dueren:
Sorg, vrees, becommernis, verjaegt men uyt den geest,
Op dat een mensche dan de rolle van een beest
(830) Met meerder vryheyt speelt en sijne lusten streele:
Antheun die gister met sijn Gasten tot de keele
Gedompelt lag in dranck, sal heden commen sien
Hoe seer een iegelijck van overdaet moet vlien,
Als ick hem schroom en schrick sal in de herssen jaegen
(835) En met sijn huysgesin voor Keyser Carel daegen,
Niet dat syn Majesteyt hem quaet wil, neen, den tyt
Des jaers brengt mé dat elck sich naer sijn staet verblyt,
Dock sult gy hem van daeg, naer ongegronde schroomen
Misschien vol vrolijckheyt weer sien te rugge komen,
(840) Maer of dit weder lang sal dueren, weet ick niet,
Dies doet hy wysselijck die in’t geluck voorsiet,
Hoe lichte dat den wint des voorspoet om kan keeren,
De miltheyt van fortuyn is jonst van groote Heeren,
Is als een schoonen dagh, een hart vol roock en wint,
(845) Een Vogel in de locht, een lachje van een kint,
Nu schynt sy arm en schaers, dan blinkt sy als een wonder
Dat onder lag klimt op, dat boven was raeckt onder,
Geen staet ’t sy groot of kleen, verheven of versmaet
Die somtyts niet en proeft hoe los hier alles staet...
(850) Maer door dees zede les vergeet ick s’ Keysers orden...*
Ben ick dan van Huyssier een Predecant geworden?
Ick gaen naer Theunis toe, en daeg hem in het Hof,
Waer geenen Midas oyt behaegt den minsten lof.     bin.
Al de Gordynen open, Joren en Kosen uyt.
Joren gegeeuwt en gegaept hebbende.
Oy! ick en kan mijn hooft niet lichten... is dat recken
(855) Mijn oogen sijn noch toe, wie comt soo vroeg my wecken
Het kan pas mid’nacht sijn... wat drommel heel mijn lyf,
Is als verswooren... bey mijn beenen sijn soo styf,
Al of ick voor de deur had inde vorst gelegen,
Waer leg ick hier... ick sien my selfs noch niet ter degen,
[p. 41]
(860) Is dit mijn bed’.. is dat mijn kussen? sacht het leeft,
Het roert...
Kosen.
                Ay! ay.
Joren op springende.
Ioren.
                        Och! och! al mijn gebeente beeft,
Is’t toovery... of spoock...och Ioren armen Ioren,
Waer syt gy... hebt gy dan uw eygen self verlooren,
En syt gy Ioren niet... ick Ioren... jae ick bent,
(865) ’k Ben selver Ioren... jae... waer ben ick dan belent...
Hy siet om naer Kosen en de Tafel.
Wel... daer is de Tafel noch van gister... daer leyt Kosen
Wiens lyf voor kussen my gedient heeft, als vervroosen,
Jae Vasten-avont... jae buer franse... jae Cappoen,
Jae Fransche wyn... mijn kop... mijn lenden... mijn fatsoen,
(870) Mijn hert, mijn herte been gevoelt het wel ter degen,
Dat ick van desen nacht op d’aerde heb’ gelegen;
Gy hebt my soo verheugt, soo fraeytjens op geset,
Dat ick niet heb gedacht te cruypen in mijn bedt...
Maer placht hier niet een fles met brandewyn te wesen,
(875) Een stoop waer goet om mijn verseeuwtheyt te genesen,
Sy moet hier ergens sijn, want Theunis onsen Baes
Gebruyckt dien stercken dranck, om ’t water uyt sijn blaes*
Te dryven... ’k hebje vast...                        Hy suypt.
                                          Dat doet my weer becommen;
Kom Kosen slaept gy noch? gy styven, gy verklommen,
Hy schenckt een weynig brandewyn in een glas, en Kosen op lichtende, steeckt het aen sijn neus.
(880) Rieckt.... rieckt.
Kosen.
                                  O soeten geur...
Ioren.
                                                      Nu suypt eens slappen Jan.
Kosen.
O goeden dranck.
Ioren.
                            Sa rys rys Kosen.
Kosen.
                                                    Ick en kan
Niet rysen...
Ioren.
                        Rys reg ick...
[p. 42]
Kosen.
                                              Ey laet my noch wat slaepen.
Gerucht van binnen.
Ioren.
Maer stil wat hoor ick? wie comt my soo vroeg betraepen,
Hy steeckt de fles weg.
Gans bloet had’ onsen Baes my met sijn fles gesien,
(885) Ick was verlooren... ho ey... daer comt hy my bespien.
Iaquelyn uytcommen.
Wel Joren hoe becomt u onse ganze feeste...
Ioren.
Seer wel mijn Iaquelyn.
Iaquelyn.
                                    Hoe ligt die droncke beeste
Daer noch versopen en versmoort in sijnen dranck...
Ioren.
Gelijck gy siet mijn lief.
Iaquelyn.
                                        Foey wat een vuylen stanck
(890) Komt uyt sijn backhuys! op gy dronckaert.. op gy vercken,
Gy gulsigaert.                        Sy schupt hem.
Kosen.
                        Oy! oy.
Iaquelyn.
                                    Spoey Ioren haelt een bercken
Of eycken serveet, dat ick dien vuylen verraer
Syn lenden smeer...
Kosen op staende, kruypende en vallen.*
                            Oy! oy.
Iaquelyn.
                                        ’k Weet niet waerom ick ’t laet
Dat ick uw niet by t’ hair te kelder uyt doen slepen.
Kosen.
(895) Genaede Jaquelyn, ick heb my selfs vergeten,
Ick bid vergeef het my...
Jaquelyn.
                                    Van hier gy flodder broeck,
Gae uyt mijn oogen, kruyp, in eenen duyst’ren hoeck,
Dat ick geheel de weeck u niet meer sien noch hoore.
Kosen.
Hoe can u herte sig op Kosen soo verstooren!
[p. 43]
(900) Hoey! hoey.
Iaquelyn.
                    t’ Is wonder want gy syt afgrysig soet.
Kosen.
Erroep dat Vonnis doch.
Iaquelyn.
                                    Van hier gy lompen kloet.
Kosen weg gaende.
Mijn hert is soo benauwt als of ick moest gaen hangen.
Jaquelyn.
Segt als gy hangen wilt ick sal de strop doen langen.
Ioren.
t’ Is wel geseyt wat past’er beter dan de Galg
(905) Aen sulck een morssig beest soo vuylen swynen balg,
Mijn Jaquelyn dat maeckt mijn hert niet min verlegen,
Soo lang uw Vayer tot sijn beurs soo is genegen,
Vermaledyde beurs.
Iaquelyn.
                                Wat wilt gy dat ick doe,
Het is my leed genoeg.
Joren.
                                      Ick sterf van onrust... hoe
(910) Sal om een handt vol gelt, dien ombeschoeften Kosen,
Dien baetigen slavoen voor Joren sijn verkosen,
Voor my... voor Joren... die uw als sijn ziele lieft,
En altyt lieven sal... om ’t gelt hy sijn gerieft,
En ick verstooten? k’ wou dat d’eerste munte vinder
(915) Voor hy dat duyvels gelt, dien deugt en eer verslinder
Met sijnen hamer sloeg, met Silver en met Goudt
In d’aerd versoncken waer... is’t daerom datmen trouwt:
Of is’t om kinderen in eeren op te quecken.
Iaquelyn.
Ick houw voor t’ lest.
Ioren.
                                    Waerom dan soo naer ’t gelt te steken.
Iaquelyn.
(920) om dat men sonder gelt geen eten krygen can.
Ioren.
Geen eten sonder gelt? soo veele is daer van
Dat ick op staende voet u anders sal betoonen:
[p. 44]
Kan ick den Backer en den Brauwer niet beloonen
Met Schoen te lappen? en als dit soo can geschien,
(925) Waerom dan altyt naer dat heftig gelt gesien.
Iaquelyn.
Wel.. hebben wy niet meer dan broot en bier van noden.
Ioren.
’k Wou dat ick staende voet gevoegt wiert by de dooden,
Ick ben my selfs niet meer wanneer ick daer op peys...
Dat gelt, dien weirelt, Godt, den wensch, den wil, den eys
(930) Van alle menschen, daer veel kofferen van vol zyn,
Dat veele overschiet... Jaq’lyn, ick soude dol sijn
Dat my, nu gy ’t bemint, dat drommels gelt ontbreeckt,
Kan ick u dienen met mijn bloet? mijn ziele spreeckt,
Waerom syt gy versot op ’t gen’ ick niet can geven...
(935) Och! dat dit soo is ’k wil niet eenen stont meer leven,
’k Weet middel om de doot te vinden... trauwt dan trauwt
Met Kosen, met sijn gelt, sijn Silver en sijn Goudt,
En met sijn bierbalg oock...                        Hy wil weg gaen.
Jaquelyn hem vast houdende.
                                          Gy syt wel ras te peerde,
Al soet... k’ acht Kosens Gout, om Kosen, min dan eerde,
(940) Maer wat ick van u maeck dat siet gy metter tyt.
Theunis uytcommende.
Soo Jaquelyne, soo gy sloeve, ’k sie gy syt
Al weer in vryery tot over hals en ooren,
Met uwen Arlequyn, uw wel beminden Joren.
Iaquelyn.
Och Vayer.
Theunis.
                    Stop u mont...
Ioren.
                                        Maer Baes.
Theunis.
                                                        Sart gy van hier,
(945) En set u op uw werck, gy stocker van een vier,
Dat end’lijck Iaq’lyn geheel in brandt sal steken...
Waer syt gy Kosen.
Kosen.
                                  Baes.
Theunis.
                                            Waer hoor ick Kosen spreken.
[p. 45]
Kosen.
Ick come Baes, ick com.
Ioren stil.
                                        t’ Is om verwoet te sijn...
Theunis.
Mijn vrindt hoe is’t, kom hier hoe gaet, hebt gy geen pyn
(950) In t’ hooft.
Kosen.
                Neen Baes.
Ioren stil.
                                  Noch oock geen tantsweer in u darmen.
Theunis.
Hoe siet gy soo dan.
Kosen.
                                Ick sliep noch Baes,
Theunis.
                                                                Och armen
Den bloet heeft gisteren wat laet te bed gegaen.
Kosen.
Het geen gy gister seyd sult gy dat houden staen.
Ioren stil.
hy mint maer uwe beurs.
Theunis.
                                      Iaquelyn sit daer neer
(955) By Kosen.
Iaquelyn.
                        k’ Ben niet moey.
Theunis.
                                                Vrees soo ick ’t noch een keer
Moet seggen.
Iaquelyn.
                        Foey... hy stinckt gelijck een rotte prye.
Ioren stil.
Syn gelt en stinckt niet.
Theunis.
                                    Swyg my van die sotternye,
Ick seg u sit.
Iaquelyn.
                    Ick sit, wat nu.*
Theunis.
                                        Geeft hem uw handt.
Kosen.
Ey Jackje...
Ioren stil.
                  Ick ben doodt.
Theunis.
                                        Doet geen wederstant
(960) Of wel....
[p. 46]
Ioren stil
              Kan hy Pastoor en Vayer t’ samen wesen.
Iaquelyn.
Siet voor u Vaer, hy kan sijn Vader ons niet lesen.
Theunis.
Dat ’s niet geeft gy uw handt.
Ioren stil.
                                              Sal ick dat moeten sien,
Neen ’k waere lieve doodt.
Theunis.
                                          Wel wat sal hier geschien.
Ioren loopt van achter en treckt de dry pickels van onder Kosen, en loopt weg.                   
Kosen.
Och Meester, help my help.
Theunis.
                                          Wat drommel sijn hier spocken.
Kosen.
(965) Och, och mijn leen.
Iaquelyn stil.
                                ’k Wou dat hy waer den hals gebrocken.
Theunis.
Hoe drommel, valt gy soo.
Kosen.
                                          Och! och! mijn heup! mijn been.
Maey en Ioren uyt.
Ioren aen Maey.
Och sonder uw wy sijn voor al gescheyt van een.
Maey.
Wat is hier weer te doen,
Iaquelyn.
                                        Och Moyer.
Maey.
                                                            Och Iaquelyne,
Mijn kindt, mijn liefste troost.
Iaquelyn.
                                                Ey helpt my uyt mijn pyne.
Kosen.
(970) Och Maey:
Maey.
                Brilt gy van hier gy haetelijcken loen.
[p. 47]
Theunis.
’k Seg dat hy blyven sal.
Maey.
                                      ’k Seg dat hy ’t niet sal doen.
Theunis.
Swyg of ick snoer u mont.
Maey.
                                          Laet sien wilt eens beginnen.
Theunis.
’t Is u ghelijck ick sien daer comt hier jemant binnen.
Ambroos komt inde Kelder.
Waer syt sy Goudt smeder,, In Schoen en out Leder,
(975) Gy stinckenden rocker,, Gy Schoelappers stocker.
Leent ooren, leent ooren,, Naer ’t geen u met toren
En gramschap beseten,, Den Keyser doet weten.
Om dat gy sijn wetten, Soo durfde besmetten,
Versmaen en onteeren,, Syn lusten begeeren,
(980) Om dat gy met guyten,, Soo binnen dan buyten,
Dees machtige Stede,, Syn wil hebt vertreden,
Sult sy sonder faelen,, Vertoeven noch draelen,
Met Maey en Iaquelyne,, Ten Hove verschyne,
Om reden te geven,, Van ’t geen is misdreven.
Theunis.
(985) Mijn Heere... mijn Heere...
Ambroos.
                                          Van ’t geen tegen d’eere
Der Keysersche troonen,, En Septers en Croonen,
Gy stinckenden styyen,, Hebt durven bedryven.
Krypt uyt uwe stove,, Met Maey en die slove,
Begeeft u op wegen,, Om tegen den negen;
(990) Ten Hove te wesen,, Daer sal men u lesen
Met weynige reken,, Wat straf u gebreken
En feyten en sonden,, Sijn weerdig bevonden.
En komt gy t’ ontbreke,, Aen ’t geen ick uyt spreke,
Men salder u slepen,, Gekoort en geknepen.
(995) d’Uer is nae by past op, en volgt my al-te-gaeder.
Binnen.
Theunis neer sittende.
Och wat heb ik gedaen.
Maey.
                                      Och Theun.
Theunis.
                                                          Och Maey.
Iaquelyn.
                                                                          Och Vader.
[p. 48]
Kosen en Ioren.
Och Baes.
Theunis.
                Och knapen! ick beswyck geeft wat Azyn,
Mijn herte swymt! och! och.                Hy valt.
Maey.
                                                                            Och haest u Iaquelyn,
Mijn man mijn lieve Theun.
Theunis bekomende.
                        Wat heb ick toch misdreven
(1000) Rampsalig mensch.
Maey.
                            Och siet sijn oude handen beven,
Mijn lief, mijn cameraet.
Iaquelyn.
                                    Och Vayer schept doch moet.
Ioren.
Corage Baes.
Theunis.
                      De schrick bevangt mijn herte bloet.
Maey.
Och Godt wat sal dat sijn.
Theunis.
                                        My spannen ende vangen,
My in mijn oude dag doen geesselen of hangen,
Sy huylen al-te-mael.
(1005) Heb ick daerom soo lang soo eerelijck geleeft!
Soo voort gestrenge recht eerbiedelijck gebeeft.
Sy huylen weder.*
Soo lang dien grysen kop in eer en deugt gedragen,
Hadt my de doot gehaelt in mijne jonge dagen.
Jaquelyn.
Och Godt wat sal dat sijn.
Maey.
                                        Mijn herte splyt van rauw.
Ioren.
(1010) Ick ben gelijck een steen.
Maey.
                                        Och lieve man.
Theunis.
                                                                Och vrauw
Wie sal in desen noot my bystaen? voor my spreken,
Och knapen gaet met my.
Kosen.
                                        Ick in dat gat my steken,
[p. 49]
Neen, hebt gy u daer in gebracht, helpt u daer uyt.
Theunis.
Och Kosen staet my by, mijn liefste knecht ontsluyt
(1015) Voor my nu uwe beurs, stelt uwen koffer open.
Kosen.
Neen dat verstaet sig niet.
Theunis.
                                        Ick vest op u mijn hopen,
Misschien can met een cleen mijn saecken sijn herstelt.
Iaquelyn.
O Kosen! helpt in noot mijn Vayer met u gelt,
Ey doet soo veel voor my.
Kosen.
                                          Met gelt, neen Jaquelyne,
(1020) Waer ick dat pantje quyt ick sou van droefheyt quyne,
De saeke raeckt my niet.
Theunis.
                                      Ten minsten gaet met ons,
Kosen.
Neen ick vertreck van hier, met kiste, beurs, en dons,
En wat my aengaet, eer mijn goet waer aengeslagen,
En ick deelachtig word van uwe schuld en plagen.
Theunis.
(1025) Och Kosen gaet gy deur.
Maey.
                                            Laet dien verrader gaen.
Ioren.
Ick Baes sal totter doot aen uwe zyde staen,
Ick gaen met u naer ’t Hof en wilt u niet ontstellen,
Is’t noodig ’k sal mijn lyf voor u te pande stellen.
Theunis.
Och Joren mijnen troost.
Maey.
                                        Ons hulp en toe verlaet.
Iaquelyn.
(1030) Ons hope.
Theunis.
                            Sonder u en wist ick geenen raet.
Ioren.
’k Sal tot den lesten snick u mijne trouw betoonen.
[p. 50]
Theunis.
Och Joren! waer med’ sal ick u daer naer beloonen.
Continue

V. BEDRYF.

Theunis met de sijne op weeg naer den Keyser, worden
    van Ioren getroost, den Keyser doet hem binnen com-
    men. Theunis en de syne sijn in wonderlijcke gestelte-
    nisse in de tegenwordigheyt des Keysers. Den Keyser
    versekert hun met sachtmoedigheyt, en vraegt Theu-
    nis wat hy voor sijne onthaeling versoeckt, hy vraegt
    en verkrygt d’eere van de gecroonde Leerse onder sijn
    Ambacht in den Ommeganck te draegen, waer door
    verblyt, belooft sijn Dochter aen Ioren.

Theunis, Ioren, Maey, en Iaquelyn.
Ioren.
Schept moet mijn Baes het luckt veel beter als gy meent.
Theunis.
Dien absjaer heeft mijn moet en herte soo vercleent,
(1035) Dat ick niet als gerecht en Galgen sien voor oogen.
Maey.
O Heer! hoe sal ’t vergaen.
Joren.
                                          Die ydele vertogen,
En spruyten nievers uyt dan door de vrees, ey stelt
Uw’ sinnen wat, en jaegt den schrick weg die u quelt,
g’Hebt op u lever niet waerom gy soo soud schroomen
Theunis.
(1040) ’t Is waer ick hebbe noyt een anders goet genomen,
Ick heb noyt Peerde leer, voor Koeye leer vercocht,
k’ Heb noyt bedorven sool of randen in gevrocht,
Noch d’oogen voor ’t bedrog van knapen toegelocken,
Ick heb noyt dat ick weet den Vorst te naer gesproken,
(1045) Noch noyt geblauwt in stadt van rechten of acsys,
Noch (is ’t niet waer Maey) oyt ge-eyscht te hoogen prys,
Van lappen.
[p. 51]
Maey.
                    Jae’t mijn man, dat stack my selve tegen.
Theunis.
Oock heb ick noyt mijn wyf onredelijck geslegen,
Dat weet gy wel.
Maey.
                            Dat raeckt ’t recht noch den Keyser niet.
Theunis.
(1050) ’k Ben niemant schuldig dan alleen aen buerwyf Griet,
Voor bier en brandewyn, naer my geheugt ses blancken.
Joren.
Wel waerom dan soo seer te beven en te jancken,
Dat beven janckt, en schroomt, en schrickt, en huylt, en tier
Die vuyl van binnen is.
Theunis.
                                        Wat weet ick of Passchier
(1055) Den Tauwer die op my, soo nydig is ontsteken,
My dese pert niet speelt, om hem van my te vreken.
Maey.
Wat can hy doen, hy is maer eenen man als gy.
Theunis.
t’ Is waer, maer hy verwint my verr’ in fieltery,
En als hy is gesint sijn boosheyt uyt te wercken,
(1060) Hy sal hem selve wel met valsche blycken stercken.
Maey.
Met valsche blycken.
Theunis.
                                    Jae, want tot een valschen eet,
Syn hedendaegs al veel; om kleen gewin gereet,
Sy souden onsen Heer als Judas selfs vercoopen,
Schoon of m’hun maer de helft van Judas loon deed hopen.
Maey.
(1065) Ick denck niet datter twee van die in Brussel sijn.
Theunis.
Och Maey daer sijnder veel die met een valschen schyn,
Langs straete gaen, het sijn van buyten goede lieden,
Maer als men neerstig hun van binnen gaet bespieden,
Men vint den wolven aerd bedeckt met lammervel,
(1070) Ick ken niet verr’ van hier soo een geveynsden wel,
[p. 52]
Een heyligen in schyn, een byter van Pilaeren,
Die dagelijcx maeckt soo veel Cruysen als hy hairen,
Op t’ hooft en kinne heeft, wiens uytterlijck gesicht,
Al wie hem niet en kent door sijne seden sticht,
(1075) Maer ’t is een loosen vos becleet met duyve pluymen,
Hy treckt dat wesen aen om beterder te luymen,
Op winst en eygen baet, en blyft daer med’ bedeckt,
Tot dat hy ’t geen hem lust, in sijne netten treckt,
Met sulcke sou Passchier my lichtelijck beliegen.
Ioren.
(1080) Maer meent gy dat den Vorst soo licht sig laet bedriegen,
Syn oordeel is te snel in handeling en recht,
Hy denckt en overdenckt al wat een ider segt.
Hy vonnist geene saeck dan in den rechten regel;
En voor de waerheyt blyckt, hy druckt noyt sijnen zegel,
(1085) Geen insigt van sijn baet, geen vrient, nog maegschappy,
Geen staets noch lants verschil, geen oogen luyckery,
Comt inde Vierschaer waer hy neder is geseten,
Steunt op dien Rechter en op uw oprecht geweten,
Soo gaet gy naer het Hof gerust en onbevreest.
Theunis.
(1090) Och Ioren trouwen knecht, hoe troost gy mijnen geest,
Al ’t geen gy segt is waer, den Keyser is rechtveerdig,
En wyst een ider toe naervolgens hy is weerdig,
Oock stelt hy nevens dit de ruste van’t gemoet,
Waer geenen gragen worm van onrust binnen vroet,
(1095) Kom dan in s’ Heeren naem laet ons ten Hove trecken.
Maey.
Courage Theun Godt sal d’onnooselheyt ontdecken.
Jaquelyn.
Soo Vayer draegt u cloeck u sal geen leet geschien.
Joren.
Is’t noot, dan sult gy Baes, de trouw van Ioren sien,
Theunis.
O mijn getrouwen knaep.
Maey.
                                        O mijnen lieven Ioren.
Iaquelyn.
(1100) Soo Ioren, gaet soo voort,
[p. 53]
Maey.
                                            Gy syt voor ons geboren.         Binnen.
Al de Gordynen open.


VERTOOG VAN ’T KEYSERS HOF.

Keyser, Ambroos, en Hovelingen.
Soo hebt gy onsen Theun ten Hove ingedaegt,
Hoe vont gy hem.
Ambroos.
                            Hy sucht, hy kryt, hy kermt en klaegt,
Als of hy om een moort waer van den Schout gevangen,
En morgen op de mert moest wesen op gehangen.
Keyser.
(1105) Gy moest hem soo veel schrick niet jagen in het hert,
Dit was mijn orden niet.
Ambroos.
                                        ’k Nam vreugt in sijne smert,
Om dat de selve quam uyt sulcke losse gronden,
Maey, Jaquelyn en wie daer binnen was gevonden,
Verschrickten soo wanneer ick quam de trappen af,
(1110) Met d’Hellebaert in d’hant, al tieren met een straf,
En toornig aengesicht en promoteurs gerommel,
Als of voor hun verscheen den schrickelijcksten drommel,
Die oyt Auteurs Patroon in sijne Celle sag,
Myn opgemaeckte spraeck geleeck een donder slag,
(1115) Mijn oog vol blixems aen dien moedeloosen ouden,
Hy comt met sijne Maey en Dochter en vertrouden,
Ten Hove, totter doot benauwt in sijne ziel.
Keyser.
Gy syt een oylijcken en afgerechten fiel,
Waerom dien ouden man soo in ’t gemoet te prangen.
Ambroos.
(1120) Waeromme heeft hy u soo onbeleeft ontfangen.
Keyser.
Ick was hem niet bekent, maer ’k sal u metter tyt,
Oock stellen in de proef van ’t geen hy door u lyt,
En sien of gy dan min als hy benauwt sult wesen.*
Ambroos.
Als t’ u behaegt mijn Vorst, maer als gy my doet vreesen,
[p. 54]
(1125) ’t Moet oock sijn op die wys.
Keyser.
                                              Misschien op slechter, gaet
Nu heen, en siet of Theun noch niet in’t voor-hof staet,
Vertoeft hy lang k’sal hem van daeg niet connen hooren,
Dies soo hy daer is, brengt hem daedelijck met Joren,
En vrouw en dochter in.
Ambroos.
                                      Ick pas op u bevel.        Binnen.
Hovelingen.
(1130) U Majesteyt bereyt ons daer een aerdig spel.
Keyser.
Het is den rechten eys der Vasten-avont tyden,
Den besten middel om sich selven te verblyden,
Is jock en boertery, ick walge vande pracht,
Waer nae den Edeldom in sijn verheuging tracht,
(1135) Het schynt of nu voortaen sich niemant kan vermaeken,
Dan in de mommery, waer Venus diertiens blaecken,
Door ’t mommers bachuys als serpentiens vol fenyn,
Waer beursen vol van Gout op kaert te stellen sijn,
En ander wulpsheyt meer, met welcke sy verquisten,
(1140) Meer dan hun toebehoort, dan raecken sy aen t’wisten,
En ’t schelden, en daer op een ider in’t geweer,
Ick gaen soo onverdacht die mommers soo te keer,
Dat sy die dertelheyt voor eeuwig achter laeten.
Hovelingen.
Geluckig grooten Heer sijn alle d’ondersaeten,
(1145) Voor wie soo wysen Vorst, soo goeden Herder waeckt.
Ambroos met Theun en Jaquelyn, Maey en Ioren uyt.
Ambroos.
Siet hier den Lapper wien den wyn soo lecker smaeckt.
Alle vallende op hun knien en aensicht neer, roepende
Genaede.
Keyser.
                Is dat Theun die gister heeft geseten,
Tot aen den middernacht om leckerlijck te eten.
Alle. Genade.
Ambroos.
                      Jae mijn Vorst.
Keyser.
                                              Die van den besten wyn
[p. 55]
(1150) Gedurig glaesjens dronck en schaeltiens by dozyn.
Alle. Genaede.
Ambroos.
                        t’ Is hy selfs.
Keyser.
                                            Is dat die lecker Maeye
Die sulck een schoon Capoen wist aen het Spit te draeyen.
Alle. Genaede.
Ambroos.
                      Jae die is’t.
Keyser.
                                        Is dat die Jaquelyn,
Die gister altyt moest by haeren Joren sijn.
Alle. (1155) Genaede.
Ambroos.
                                t’ Is die sloof.
Keyser.
                                                  Is dat dien kuysschen Joren,
Die altyt sprecken ginck in Jaquelynens ooren.
Alle. Genaede.
Ambroos.
                        t’ Is dien quant, dien selven guychelaer.
Ioren stil.
’t Was Keyser Carel selfs of eenen toveraer.
Keyser.
Antheunis antwoort my, maer wacht u van te liegen,
(1160) Want gy noch niemant can my in dit stuck bedriegen.
Ioren stil.
Daer speelt den drommel mé.
Theunis.
                                              Vraegt my vry al mijn Heer.
Keyser.
Sat niemant meer den die by u ter tafel neer.
Theunis.
Noch eenen Cnaep mijn Heer, die als gy ons ded’ dagen,
Van my geloopen is uyt vreese vande plagen.
Keyser.
(1165) Geen ander siet wel toe.
Theunis.
                                      Daer quam een vremden in,
[p. 56]
Terwyl ick neder sat met g’heel mijn huysgesin.
Ambroos.
Sijn kelder noemt hy huys.
Keyser.
                                          Wat wilde desen seggen.
Theunis.
Hy wou dat ick een lap sou op sijn Leersen leggen,
Waer op ick wat ontstelt door dorst en hongers noot,
(1170) Ick seg mijn Heer recht uyt en mijne key uyt schoot.
Keyser.
Heeft desen oock met u aen tafel neer geseten.
Theunis.
Hy gaf ons op dat hy, met ons sou mogen eten,
Vier potten wyns.
Keyser.
                            Kent gy dien milden vriendschap niet.
Theunis.
’k Sag hem voor boer Balliu.
Ioren.
                                            Och Meester Theunis siet
(1175) Eens op, het is den Vorst voor wie wy sijn gebogen,
Die gister met ons at.                Sy knielen en roepen.
                                  Genaed thoont ons medogen.
Keyser.
Ryst Theunis, ryst op Maey, Jaq’lyne, Joren ryst,
t’ Is reden dat men u oock weder jonst bewyst,
Nu gy my gisteren soo smaeckelijck ded’ eten,
(1180) Soo lanck ick desen Troon als Keyser heb’ beseten,
En heeft my geen Cappoen soo hertelyck gesmaeckt.
Maey.
’t Was goet oock Vorst.
Keyser.
                                      Oprecht.
Iaquelyn.
                                                    Ick had het schoon gemaeckt.
Keyser.
Gy syt een braeve meyt.
Ioren.
                                    Hoe smaeckte Frans den Lappers
Bordeeuschen, Heer.
[p. 57]
Keyser.
                                  Seer wel...
Ambroos stil.
                                                  Wat brillen my die Lappers,
(1185) Sy maecken met den Vorst compeer en cammeraet.
Keyser.
’t Was alles wonder goet, Salaey, bier, wyn, gebraet,
Geselschap al om’t best.
Theunis.
                                      ’t Verheugt my boven maeten.
Keyser.
Maer seg my Theunis ’k wil die feest daer by niet laten,
t’ Is reden dat ick u naer mijne schuld betael,
(1190) Segt wat gy van my vraegt voor een soo goet onthael.
Theunis.         Wat gepeyst hebbende.
Op dat men t’allen tyt d’eer sou indachtig wesen,
Die uwe Majesteyt een Lapper heeft bewesen,
Jont dat ons Ambacht op sijn feestelijcken dag,
Een Leerse met een Croon daer boven dragen mag.
Ambroos stil.
(1195) Een rechte Lappers vraeg.
Keyser.
                                          ’t Verlof is u gegeven.
Theunis.
Ick danck u Majesteyt.                                                      Alle.
                                    Lanck moet den Keyser leven.

Vertrecken op Theater en de achterste Gordynen toe.


Theunis, Maey, Jaquelyn en Ioren.
Theunis.
By gommen, sulck een eer is’t Ambacht noyt geschiet.
Maey.
Ick ben door vroey’lijckheyt mijn eygen selven niet.
Iaquelyn.
t’ Is weert soo eenen Gast sijn spyse voor te stellen.
Maey.
(1200) Waer is dien Kosen nu die ons niet durf versellen,
Had ick hem hier ick krabd’ hem neus en kaecken op.
Theunis.
Ey Maeye spreeckt niet meer van desen bosen kop,
[p. 58]
Ick liet my al te loos door sijne beurs bekoren,
Maer nu is g’heel mijn hert voor onsen trouwen Joren,*
(1205) En mits den Keyser ons soo milt sijn jonsten biet,
’k Wil Joren dat de vreugt die ick hier door geniet,
U mede sy gedeelt; ick ken u minne pyne,
Dies geef ick u van daeg mijn Dochter Jaquelyne,
Ter eeren vande Leers, tot loon van uwe trauw,
(1210) Ick neem u aen tot soon, neem Jaquelyn tot vrouw.
Maey.
Daer spreeckt gy weerde man naervolgens mijn behagen.
Jaquelyn.
Och Vayer.
Ioren.
                  Och mijn Baes.
Theunis.
                                          Ick sal u liefde dragen
Altyd: en wil dat gy noch voor den dag verloopt.
Met mijne Jaquelyn u door belofte knoopt.
Joren.
(1215) Och Jaquelyn mijn lief.
Iaquelyn.
                                      Och Joren.
Theunis.
                                                        Dats geslooten,
Maer om dees vreugde feest, en blytschap te vergrooten,
Gaet Joren uyt mijn naem, als Deken vande Const,
Der oude lappery, verkondigen de jonst,
Des Keysers, desen dag, door mijn versoeck vercregen,
(1220) Aen g’heel het Ambacht; sulck een ongemeenen zegen,
En heerlijckheyt vereyscht dat elck sijn werck laet staen,
Dry Guldens gev’ ick hun tot teire in d’halve Maen.
Joren.
Ick gaen aen iegelijck uw lief bevel ontleden.
Theunis.
Als gy te rugge keert brengt een Notaris mede,
(1225) Op dat men in ’t geschrift uw onder trauwe sluyt,
Soo wort gy Bruydegom en Jaquelyn de Bruyt.
Ioren.
Ick vliege Meester.
[p. 59]
Jaquelyn.
                              Gae, maer keert nu haestig weder.
Theunis.
Lang blyf de Leers gecroont tot roem van t’oude leder.

Tot meerder lof en glorie van’t door-
    luchtig en goedertieren Huys van
    Oostenryck.


[p. 60]

SLOT-REDEN.

EEn ider oeffent sich in’t voorval van van daeg,
Veel lachen overluyt niet onsen Theunis vraeg,
(1230) En seggen, hadde my den Vorst de keur gegeven,
Ick waere nu bevryt van sorgen voor mijn leven,
Een trotsaert, die den wint van eer heeft in sijn geest,
Roept uyt, ick had’ nu voogt van ’t Ghendtsche slot geweest,
Een gierighaert; wou my den Keyser soo bedancken,
(1235) Ick had’ een rent gevraegt op Antwerps Wissel-bancken,
Belachelijck besluyt, Antheun heeft niet van doen,
Noch slot voogdy, noch rent, hy blyft in syne schoen,
En als hy elders sou sig selven gaen besteden,
’t Waer of men eenen Aep in Zyd en Gout sag kleeden,
(1240) Wat raeckt het gelt of d’eer, een Lapper wel te vreen,
Met sijne Elssen, leeft versader met een cleen,
En als hy eens in’t jaer van een Cappoen mag eten,
Al sijn voorleden pyn en aerbeyt heeft vergeten,
[p. 61]
Te vreden sijn is veel, te vreden sijn is meer,
(1245) Dan al den schat en roem, van een gecroonden Heer,
Die in sijn overvloet noch wil nae voorder trachten,
Dat alle gierigaerts en trotsaerts Theun verachten.
Syn vraege thoont ons claer dat hy te vreden leeft,
Dien volgens meer bezit dan eer en ryckdom geeft,
(1250) Geluckigen Antheun gy gaet geruster slapen,
Dan eenen grooten Vorst gedient van hondert knapen,
Dan eenen joncker die sijn kassen heeft vol gelt,
Waer med hy sich by daeg en g’heele nachten quelt,
Gy slaept by t’oude Leer bevryt van duysent sorgen,
(1255) Voor geenen dief bevreest, tot aen den lichten morgen,
Uw’ kelder, uwe Maey, en uwen schraelen heert,
Voldoen aen uwen lust, vernoegen u begeert,
En soo gy desen dag wat eersucht quam betoonen,
Het was niet om u hooft maer om een Leers te croonen,
(1260) Soo lang het Brussels Hof en Wallen sullen staen,
Sal uw gecroonde Leers met t’Ambacht ommegaen.

EYNDE.
Continue
[p. 62]

LYSTE

Van diversche Spelen die men te coop vint
by den Drucker deser.

SEgeprael van Carel den VI. oft nederlaeg van Achmet Turckschen Sultan.
Onderganck van Tersides Coninck van Persen Treurspel.
Genoveva ofte de herstelde Onnooselheyt.
Den lydenden en stervenden Christus.
De Geboorte Christi oft Bethlehem.
Den Procureur Coopman Comedie.
De Pleyters Comedie.
Vasten-avond van Keyser Carel of de gecroonde Leerse.
Haet en nyt Clucht-spel.
Den Toverende Student, oft horendraegende Meulenaer Clucht-spel.
Clucht van Hans Holleblocq.
Boeren Edelman Clucht-spel.
Sigismundus Coninck van Polen, bly eyndig treur-spel.
’t Veranderlijck geval of de stantvastige Liefde van Carel en Margareta.
De verwarde Jalousy Clucht-spel.
Spel van Lazarus en den Rycke Vreck.
Spel van S. Agatha.
Spel van Judith en Holofernis.
Spel van de Joseph den Dromer.
De seven Machabëen Treur-spel.
Hogiers spelen op de seven Hooft-sonden.
Aran en Titus Treur-spel.
Don Rodrigo de Cid Treur-spel.
De Tirannige Liefde Treur-spel.
De toveryen van Armida.
Nederlaeg van Hanibal.
Treur-spel van Biron.
’t Gedwongen Houwelijck, en andere Spelen.

[p. 63 en 64: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

p. 4 Voor-reden vs. 7 niet er staat: nier
vs. 41 is weesrijm.
vs. 124 is weesrijm. vs. 402 gy er staat: gá
vs. 407 is weesrijm
vs. 600 op er staat: og
p. 30 er staat: 28
vs. 637 Theunis. er staat: Thennis.
vs. 795 Joren er staat: Joreu
vs. 798 Bruyt er staat: Druyt
vs. 850 door er staat: doos
vs. 877 blaes, er staat: blas
vóór vs. 893 er staat: staeude
vs. 958 sit, wat er staat: sit wat,
na vs. 1006 huylen er staat: haylen
vs. 1123: benauwt er staat: benanwt
vs. 1204 trouwen, er staat: trouweu