A. Tr.: List tot welstandt, ofte bekeerde dronckaert. 1660.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton000100 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[p. 1]

LIST

TOT

WELSTANDT,

Ofte

BEKEERDE

DRONCKAERT.

Gespeelt op d’ Amsterdamsche Schouwburg,
in ’t Iaer 1660.

[Vignet: Perseveranter]

t’AMSTERDAM,
___________________

By Jacob Lescaille, op de Middel-dam, naest de Vismarckt.
M. D C. L X.


[p. 2]

PERSOONEN.

Volckert Hangebast, een droncken Schoenlapper.
Trijn Mans-kraght, zijn Vrou.
Griet Smickbuyls, de Zuster.
Pleun, de Nicht.
Lubbert Slingerbien,
Droncken Jorden,		 } twie Dronckaerts.
Els, een Waardin,
Aert, en
Crelis,		 } twie Ratelwachten.
Continue
[p. 3]

Trijn Manskraght, jaeght Volckert
Hangebast, slaende de deur uyt.

Trijn.
FLucx her uyt jou beest, en schafje terstont uyt mijn oogen;
    Ick wil sulcken dronken luyjaert in huys niet gedoogen:
    Gaet my terstont van de deur? Volck. Ey liefstentje bedaer.
Trijn. Voort verpackje, of ick schenkje de droes tot een nieuw jaer;
    (5) Loop nae die ritse teeff, die haer in ’t pothuys van jou laet zoenen.
Volck. Je hebt abuys wijfjen, dat is de dochter van Keesjen Coenen,
    Die brenght my dickwijls schoenen te lappen, ’t is een ierbare meyt,
    Sy heeft my noch nooyt iets oneerlijcks te vooren eleyt:
    Ick bidd’je stelt dat uytje sinnen. Trijn. ’k Wil niet tegen jou spreken,
    (10) Stracx van hier, of ick zelje hals en bienen breeken.
Volck. Soet Trijn, je moet soo haestigh niet wesen, ’k ben immers je man,
    En jey mijn wettelijcke vrouw, is ’t niet soo? Trijn. Je mient de kan,
    Die hebb’ je trout tot een vrouw, die soenje met neus en met mondt,
    Hou daer, daer leytje mandt met riedtschap, en verpackje terstont.
                                                                                            Trijn binnen.
Volck. (15) Deur gaetse, en ick stae’er vast buyten, is dat adieu zoenen?
    Ick wou sulcken vel, wel verruylen voor een paer ouwe schoenen:
    Dat is een veugel, met reght zeyt meester Joost mijn Barbier,
    Dat een boose vrouw op aerden, is een mans vagevier.
    ’k Wou wel Capteyn wesen over sulcke duysent, maer ik moest aghter an gaen:
    (20) ’k Wedd’ om een vaen, men souwer de hiele Sweedtse maght mee uyt het landt slaen,
    Men sou Heyntjeman, met sijn Burgery zelfs uit de Hel jagen;
    Niet met slaen, o neen, ze peurden op de loop als ze ons maer zaegen:
    ’k Laet staen, dat ick vervaert ben voor sulck een wout Aep,
    Slaetze my een paer blaeuwe oogen, ’k moet staen als een Schaep,
    (25) En of ick al schoon sit, en lappe dagh ende naght,
    ’k Wort evenwel met spinrocken en beusem-stocken verkraght.
    Somma sommarum, wat dat ick doen, het kan my niet verschoonen;
    Bidd’ ick ’s avondts om ien soen, ’t is wegh Jan-gat, je bent inde boonen:
    Loop, loop, je dronken bloedt, en geefje nogh wat aen ’t wercken,
    (30) En ’s morgens van gelijck, ’t is houje rust, ik moet ter kercken,
    Of ywers by een buyrwijff gaen, om wat vlas te deelen,
    En dan gaetze om een brandewijntjen hier of daer mooy weer spelen;
    Daer by vrees ick, datse my gaet met twie hoorentjes kroonen:
    Sy is seecker soo leelijck niet, s’ is ien mee van de schoonen.
    (35) Wel moght me ouwe Peet seggen, Volckert houje van een quaet wijff,
    En voor al watje doet, neemt geen Griedt, die weten van ’t gekijff,
    En smyten de mans blondt en blaeu, een weynighjen vroomen uytgesondert,
    Maer mijn wijf hiet Trijn, en daer door ben ick heel verwondert
    Hoe ze soo boos komt, haer Vaer en Moer waren mackelijk en goet;
[p. 4]
    (40) En haer Bestevaer dat was oock een opreght goet bloedt,
    En haer Oom Teeuwis Hangebroeck, was de beste kneght van ’t landt,
    Die setten uyt goedigheydt by de Waerdinnetjes wambeuys en broeck te pant,
    Om sijn lagh eerlijk te betaelen, dat was geen veghter of kamp-haen,
    En Jan Quast haer neeff, liet hem van sijn vrouw kreupel en lam slaen:
    (45) Uyt dese genagolagy, kan ick niet verstaan hoe ze soo boos komt;
    Dogh ick giss’ sy is door mijn goedigheydt maer met boosheyt vermomt,
    Om alsoo my onder contribucy te houden, maer ick mien anders te leven:
    Ick sal my van ’t lappen ontslaen, en in ’t drogisten gilt begeven;
    Die maets sitten met een volle kan by den haert onbesorght,
    (50) Avous, a mooy, en ick worde van een boose vrouw schier verworght:
    Ick wou dat ick wist waer die smidt woont, die de wijven soo kan aftouwen,
    Hij moest hem nogh iens als een schoenlapper toestellen, en Trijn wacker klouwen:
    ’k Zouwer ien vaen aen versien; nu ick magh gaen nae buyten te lappen,
    En als ’t gelt verdient is, soo mien ick oock niet lange te snappen,
    (55) Maer peuren insloeghs nae’t Kreupel-steeghjen, daer de dorstige ziel uyt hangt,
    By al die Bacchus priesters, en daer eens lustig gesopen en gebanckt;
    En dan dol, en vol, nae huys toe; sooze weer begint te slaen of te smijten,
    So mien ick haer de muts van de kop, en d’oogen uyt het hooft te rijten.        bin.
Trijn Mans-kraght en Pleun uyt.
Pleun. Och Peetjen hebb’je hem ’t gadt uit gejaeght, och die arme man,
    (60) Ick schrick door al mijn leden, ick krijgh’er een grillinge van:
    Sel hy nou sijn leven niet weer komen? och ick ben soo bedroeft.
Trijn. Houje beck Pleun, of ick selze jou doen houwen, je behoeft
    Niet te sorgen voor sulck een dronken beest, wy hoopen ’t nu soo te stellen,
    Dat ons dat dronken beest niet langer meer sal quellen:
    (65) Daer komt mijn Suster aen, we sullen hem soo teysteren,
    Dat hy in gien half jaer sal raecken uyt de pleysteren.
Griet. Wel Suster wat komtje over, datje my so schielijck ontbiedt?
Trijn. Niet een beet van amportancy, maer hoor, ledt eens op mijn bediedt,
    Je weet dat onse Volckert sijn dronken drincken niet wil laeten,
    (70) En dat my dat aen mijn sinnen gaet, om nou niet langh te praeten,
    ’k Hebb’ hem van daegh ’t gadt uyt gejaeght. Pleun. O jae
    Moeytjen. Trijn. Houje beck Pleun, eer ickje de kop in slae,
    Jou eervergeten vel, wat meughje al mee beginnen,
    Gaet my daetelijck in de keucken, en geefje aen ’t spinnen;
    (75) Voort segh ick, of ick maeckje voeten. Nou Suster,        Pleun binnen.
    Nou ick jou allienigh hebb’ ben ick veel geruster;
    Ick soeck hulp byje, moer, je weet het te overleggen,
    Daerom bidd’ ickje, wilt my dit dogh eensjes seggen,
    Op wat manier wy hem dat afwennen? Pleun. Peet, de klos is vol,
    (80) Ick kan de haspel niet vinden. Trijn. Jae wel, ’k wort dol,
    Om sulcken lossen meyt, hebb’ ickze op mijn rugh, loop heen en soeck,
    Waer hebb’je ze gestommelt jou pry, ick giss’ hier of daer in een hoeck;
    Voort segh ick. Griet. Soet Suster, je moet soo haestigh niet wesen,
    Wat, je spreeckt soo fors, een mensch sou voorje vresen;
[p. 5]
    (85) Ick wou my om gien halven schellinck soo verstooren.
Trijn. Ick wel om een stooter, al was ’t min, ’k liedt my bekooren.
Griet. Nou dat overgeslagen, hoe selje weer aen je man raecken?
    Ick giss’ dat hy op de loop is, en salje niet weer genaecken.
Trijn. Gien sorgh, hy heeft kruys of munt by hem, hy lijckt van de galgh gedroopen.
Pleun. (90) Ey Moeytjen loop eens gaeuw binnen, de melck wil overloopen;
    Ick kan de podt niet afnemen, och die heugel is soo hiet.
Trijn. Jae wel ’t sou niemandt verwonderen, dat ickje met voeten stiet;
    Loop heen, en neemt de feyl inde handt jou olijcke pry,
    Jae wel, de meysjes maecken een mensch geck, om ien podt met bry.
                                                                                                    Pleun binnen.
Griet. (95) Kom Suster, laet ons ’t ien of ’t aer practiseren,
    Waer door wy hem ’t droncken drincken mogen verleeren.
Trijn. Och neen Griet, daer is gien kans toe, als alleen de doodt.
    Verleren, ogh neen mijn moer, dat heeft soo licht gien noodt;
    Laest zey ick, Volckert, je moet je drincken laten, je sultje bederven,
    (100) Dat ’s seecker, niet een beedt zey hy, ick wil van gien dorst gaen leggen sterven:
    Het smaeckt my al te wel, een mensch souwer een hoer om worden.
    En dan heeft hy oock noch een cammeraedt, die hiet dronken Jorden;
    O my, dat ’s oock een dronken swijn, die magh ’t by hiel en halven,
    En sy gaen alle dagen met malckaer om haer buyck te salven.
    (105) Laest, doen men onse kintjen zou begraven, saten sy beyde inde kroegh,
    In ’t Servedt-steeghjen, ze zaeten daer van ’s morgens vroegh,
    Tot ’s aghtermiddaghs te twien, en de vrienden hadden hem langh gewaght,
    Volckert, zey de Waert, selje kindt niet begraven worden: jae seecker zey hy, ick hebb’er niet eens om gedaght.
    Ick kan ’t niet met hem harden, ’t is te grof, hy verdrinckt sijn verstant,
    (110) En al wat hy grijpen of vangen kan, dat zet hy te pandt.
    ’t Is een doorbrenger, en een drogert sonder gracy,
    En ick krijgh pas alle veerthien daegen een recreacy.
Griet. Nou Suster, ’k hoop wy sullen hem van daegh noch bekeeren.
Trijn. Och Griet konje dat doen, ick souwje een Damasten schort vereeren:
    (115) Hy komt alle avondt dronken t’huys, en is sonder gevoel.
Griet. Jae wel Sus, jy luy leeft wel wonderlijck in sulcken gewoel;
    Dat het de Comedianten wisten, ze souden daer een klught af speelen,
    En datje dat over quam, jae wel ’t was niet om te veelen,
    Of te vergeten, maer soet eens, ick hebb’ daer wat bedaght,
    (120) Maeckt dat wy een doodtkist krijgen, ick blyve hier te naght;
    Als hy dan droncken t’huys komt, soo sal ick seggen datje bent gesturven,
    Soo hy dan droevigh klaeght, en seyt ick ben bedurven;
    Of soo hy daer om lacht, ick sal ’t altoos soo klaeren
    Dat hy in de eerste maendt of twie niet sal bedaeren.
    (125) Ick sal hem soo droncken maecken als een Snip,
    Ick wedd’ door dese vondt soo raeckt by in de knip.
    En als hy nughteren zijnde ontwaeckt, soo sal hy verschricken;
    Want wy sullen ’t riedtschap voor hem setten, met al sijn quicken
    En nemen de kist wegh, en als hy roept, soo sulje voor den dagh koomen,
    (130) Och hy sal soo verschricken, en ’t andere allemael reeckenen voor droomen!
[p. 6]
    Is dat je sin, soo laeten wy dat datelick gaen beginnen,
    Het gae maer soo het wil, ick sal’t dan wel versinnen.
Trijn. Wel Griedt, ’k weet niet waerje ’t van daen haelt, ’k stae als stom,
    ’t Is wel bedaght, we sullen hem wel verbiesteren; kom,
    (135) Laet ons datelijck nae binnen gaen, en senden om een kist,
    Ick wedd’ als hy die siet, dat hy hem van ancxst bepist.             Binnen.
Lubbert Slingerbien, en droncken Jorden.
Lubb: Wel maedt, waer koomje soo allien van daen, je lijckt vry poover?
Iorden. Jae dat geloof ick wel, de Koopmanschap valt sleght en soober,
    Een mensch weedt schier niet wat dat men sal beginnen
    (140) Om de bierkost, ’k laet staen de tijdelicke noodtdruft te winnen.
Lubb: Wel je verkoopt noghtans al veul swavel nae dat ick merck,
Iorden. Jae dat magh ’er op ien aghter-middagh wel deur; geen werck
    Voor sulcke man als ick ben, daer kan geen Schoorstien af roocken.
    Dat ick een Tabackjen hadd’ ick peurden datelick eens aen ’t smoocken,
    (145) Juyst is mijn doos leegh, wel dat ’s een banckerodt.
Lubb. Wat leyt daer op je Wambeuys? Iorden. ’t is een klieckjen snodt;
    Ick ben met die Caterrens veul gequelt die door de neus schieten.
    Hy snuyt Wat soo siet, ick ben soo verkout, ’t sou een mensch wel verdrieten.
    sijn neus. Wel Lubbert-oom datje een vaen of twee gaeft, was’t soo qualick bedoght?
Lubb. (150) Wel neen borst, daer had’je geen duert aen, je waert’er niet een deuyt aen bekogt.
Iorden. ’K hebb’ langh van je schae niet gehoort. Oock als je moer komt te sterven,
    Maetjen, je sult’er nogh al een mooye stuyver af koomen te be-erven;
    Ick hebbe grooten dorst, kom gaen we hier tot Els in de steegh,
    Wel hoe stae je soo beteutert, hoe is’t vaer, is’t gien deegh?
Lubb: (155) Och ick krijgh daer sulcke krimpingh in mijn darmen, ick ben hiel verlegen!
Iorden. In je beurs giss’ ick, hoe is’t nu vaer, is’t weer te deghen?
Lubb: Jae, nu gaet het wat oover, laet sien, hier woont de Waerdin,
    Dat sullen sy wel hooren, wel isser niemandt in?                                            Els uyt.
Els. Welkom vrienden, wel Lubbert kunje my soo vergeten, en stellen uytje gedachten.
    (160) Daerje soo dickwijls vrolijck en wel by my quaemt vernaghten.
Sy soent hem. Jou malle gek. Lubb: Soet, soet, Jorden sel’t hooren.
Iorden. Jae wel, ick segh dat het ien staeltjen is, ’t sou een mensch bekooren.
Lubb: Nou Els, je moest uyt paters vaetjen tappen, letter wel op;
    Of anders soo krijghje in plaets van pecunium ’t pintjen op’je kop.            Els binnen.
    (165) Jae macker, soo moet het gaen; of aers hebb’jer gien deegh van,
    Ick ben gien suffer, neen ick vaer, ick spreeck als een man.
Iorden. ’t Is goedt te sien dat je hier een ordinaris comparant bent,
    Dog men kan oock wel aen je wambeuys sien, dat je gien nuchteren quant bent,
    Je hiele borst, is met bier, soo vet bestort en bedroopen
    (170) Als de kiel van een schip, dat eerst van de werf sal loopen,
    Je lijckt wel in een brouketel gebaeckert, Lubb. ’k Ben gaern in’t nadt
    En sal oock niemant een toght ontseggen, al was ’t ien half vadt.
Els. Daer vrienden, dat ’s goet bier, en een tabackjen van de rechte Coleur.
Lubb. Schijt Oesters Caviaer, en assiovis, een tubackjen gaet’er me deur,
    (175) Niet waer Jorden, nou eerst iens gedroncken. Jorden. Avous,
Lubb. Die schoorsteen treckt wel, soo mijn vaer, gar ous,
    Dat moet je wel bekomen, je drinckt soo perfeckt als een oudt mensch.
[p. 7]
Iorden. Dat hadde scheut, nou ien tabackjen, dan gaet het nae wensch.
Lubb. Isser tegenwoordich niet nieuws, isser gien vrede op handen?
    (180) Hoorjer niet af? Iorden. Neen ick bemoey my met gien landen;
    Evenwel daer hebb’ ick stracx, een nieuwe tijdinge gekoft, je kunt het lesen.
Lubb. Wat of dit beduyt, waer of mijn bril magh wesen?
    Daer hebb’ ick hem, dit ’s al vry groot, is’t maer gien quaet;
    ’k Magh ’t eens leesen, en sien watter al ommegaet.
Volckert Hangebast uyt.
    (185) Dat ’s by mijn keel aen stappen, met sulck een korff, ’k ben soo moe als een hont,
    ’k Hebb al weer dorst, dat ick een paertjen hadd, ick was gesont.
    Daer hebb’ ick nou geweest te Slooten, de boeren waren vol,
    ’t Was ’er Kermis, se songen, en se sprongen als wilt, en dol,
    En daer liep al een krabbelvuysjen, en snewerckjen onder:
    (190) Deur ginck ick, ’t doght ’er niet, maer dit gaff my wonder
    Daer wasser ien in ons lagh, die verhaelden van een vrou
    Die vijfentwintich mans gehadt hadt, hy swoer ’t by zijn trou,
    En oock heeft hy ’t met de Cronijck in sijn almanach bewesen,
    En ick heb ’t selfs met verwonderinge gesien, en gelesen,
    (195) Ick sel je luy gien logens vertellen, want ick verschoodt,
    ’k Daght sal onse Trijn oock soo veel mans hebben, soo wensch ick om de doodt,
    Op dat de anderen oock meugen een beurt krijgen,
    Ackremaskes, ’k ben soo dorstich, ’k sou wel hijgen.
    Nou ick magh hier inde steegh tot Els loopen, ’k wou dat ick ’er al was,
    (200) Daer hebb’ ick wel soo lustigh gesoopen, ’k verdrinck de mant wel met leer en al den bras,
    Jae broeck, en wambeuys, maer daer souwen sy niet veel op tappen,
    ’t Is by gort evenwel nieuw geweest, al is ’t nu vol lappen,
    Je meught je wambeuys oock vry laten naeyen hey kammeraetjen;
    Nou, wort niet beschaemt, of benje quaedt? ho, ho, maetjen
    (205) Dat ick dat wist, ’k sou je datelijck onse Trijn op ’t lijf senden,
    Eleweken, se sou je soo tornen, jae ick vrees, se sou je schenden
    Se kan ’t wel, probatum est dat je ’t wel verstaet,
    Nou ick verslijdt oock mijn tijt met onnutte praedt.
                                                                                    Binnen, en weer uyt.
Volck. Ha, ha, wat ’s dit te seggen, hoe raeck je luy by malckaer?
    (210) Dit maeckt my hiel verwildert, wel je lijckt wel ien paer,
    ’k Krijgh al dorst, dat ick je luy sie. Lubb. Wel Volckert maedt,
    Wel hoe komje hier verseylt? Volck. Dit lijckt immer gien praedt;
    Ick loop alle dagen meest om ien pintjen, ick slaght de grooten.
    Wat ick ben soo moe, ’t gaet my als sommige paerden, ’k schiet al over de kooten
    (215) Ick magh wat gaen sitten. Jorden. Waer kom je van daen stappen?
Volck. Van Slooten, daer hebb’ ick geweest by de boeren te lappen.
    Hoe is’t, is ’t vereeckent gelagh? Jorden. Neen avous mijn groote maet.
Volck. Krijgh ick hem ’k wedd’ dat ick er gien vaen in en laet:
    Wat soo, dat kan ick voelen, ick maghet als broodt;
    (220) ’k Sel noch wel om bier roepen seven jaer nae mijn doodt,
    Els waer is de geutstien, ’k sou met verloff wel iens pissen,
[p. 8]
Els. Daer is de keers, loop de ganck reght deur, je kunt niet missen.        Bin.
    Die Volckert is al een wonder mensch, hy plagh hier wel te komen,
    Maer nou selden, ’k gelooff dat hy voor sijn wijf moet schroomen.
Lubbert. (225) Dat magh wel, se is nerghens nae de beste juffer niet,
    Al hiet se schoon Trijn, in der daedt isse een boose Griet.
Volck. Wel speciael hebb’je de Courant gelesen, en vind’jer niet in,
    Dat mijn amoreusjen, Trijn Smickbuyls, die boose spin,
    My van daegh heeft uyt het huys geslooten, wat ick ben soo quaedt.
Lubb. (230) Jae wel je bent te beklagen mijn soete cammeraedt.
    ’t Is of het ien plaegh hier te Amsterdam is, dat de meeste wijven
    Vooght over de mans zijn, en weten niet als van knorren, en kijven.
Iorden. Wel Volckert, heb’ je soo’n boos wijf, daer ben ick in verwondert.
Volck. Ick oock dickwijls, insonderheydt als sy met vuysten op mijn kop dondert.
Lubb. (235) Ick segh’ je dat, ick sou het niet verstaen, ’k nam een entjen ongebernde as
    Daer de naghtegael drie jaer op gesongen hadd’, soo dick van pas,
    En ick sloegh haer blondt en blaeu. Iorden. En dat ick het was,*
    Ick sou haer aers brussen, ick sloegh haer arm en bien in stucken.
Volck. Ho, ho, mannen, geen drie dagen, of je luy liept alle bey al op krucken,
    (240) Sy nam de een voor een ontbijt op, en d’aer souse kreupel en lam slaen.
    Dat is de reghte koers niet, soo je over die boegh seylden, soo waerjer niet wel aen.
    Se kan de mans te ongenadich aftouwen, sy moght wel school houwen
    Om de andere wijven te leeren, ’t is haer professij, jae trouwen.
Lubb. Jae wel is se soo boos, soo weet ick het niet, dat ’s ongemeen,
    (245) Men hoorden, als men kon, sulcke wijven, met voeten te treen.
Volck. Nou dat overgeslagen, komt, laet ons eens hartich drincken,
Iorden. Als je dan tavondt te huys komt, sel ’t ’er dan niet weldich stincken.
Volck. ’k Maeck gissinge van jae, ze sel uyt dat vadt al weer tappen,
    Maer dat gae’er om, soo ’t wil, ’k hebb’ de bruy van ’t lappen,
    (250) En ’t is my oock even iens of ick rijck of erm sterff;
    Want mijn Peetjen saliger, zey dickwils en menigh werf,
    Volckert Neeff, wroedt niet te seer om ’s werrelts goedt,
    Op dat je conniventie je niet in ’t eynde te pijnlijck en wroedt;
    Alsje leght op sterven, dogh ick mien ’t ’er nou soo nae te stellen,
    (255) Datse men dan met armoed, en met gien groot goet sal quellen.
    ’k Sal nae mijn doodt een aer naem naelaten als sommige doen;
    Daer woont een buyrman van Osenbrugge naest mijnent, die hiet Coen,
    ’t Is met verlof een Snijer, maer die veugel kan de luy snijen,
    ’k Wort dol als ick’er om denck, ’t is niet om te lyen;
    (260) Laest liet onse Trijn een nieuwe bragoen aen mijn swarte wambeuys naeyen,
    Diese op de nieuwe marckt gekoft hadd’, en meynden hem met ien praetjen te paeyen;
    Want ze daght ’t is in een ommesien gedaen, en oock bennen wy vrenden,
    Stracx ginck my die lompen Snijer een reeckeningh t’huys senden:
    Op den 5. Meert Volckert-buyrs wambeuys gerapporteert,
    (265) Maeckt aghtien stuyvers, item drie groot aen stickzy, addeert
    Nu eens, of dat niet maeckt negenthien stuyvers en een half,
    Denckt eens om dien huys-duyvel, dat eervergeten kalf.
[p. 9]
Lubb. Jae wel Volckert maet, ’t steelen wort nu vry gemeen, laest
    Was ick oock in een kroegh, en liet een pintjen of twie tappen; metter haest
    (270) Wasser aghtehalve stuyver t’ soeck, dat ick dorst, ’k sou de waert noemen.
Volck. Je meught wel, ick ben soo dight als een pot, je behoeft voor my niet te schroomen;
    ’k Giss’ dat ick het oock wel weet, wil ick ’t je eensjes seggen?
    Is ’t niet in dat smeerige kroeghjen, aldernaest de vergulde dreggen,
    Daer die Moff woont, ’k wedd’ van jae? Lubb. Dat hebb’ je geraen maet.
Volck. (275) Dat docht ick wel, die Moffen bennen geconfijt in dat quaet;
    Altoos is hy met schrijven doende op het kannetjen van 6. dan op numero. 7.
    Dat hy niet de meeste tijdt schreeff, hy sou niet kunnen leven.
    Laest begost hy in den slaep, van binnen in sijn bedstee, een hoopen Itemtjes aen ’t schot te schrijven;
    Sijn vrou wiert wacker, en begost te kijven.
    (280) En die verbruyde Moff droomden, dat hy een hoopen volck tot sijnent hadde te drincken.
    Dat krijt, dat krijt salder sommige noch soo laegh doen sincken.
Jorden. Se moeten ywers de kost me winnen, sy bennen te leuy om te wercken.
Volck. Kom gaen wy nae binnen, ’k mien mijn hart wat te verstercken,
    ’t Is ’s avonts wat koel om hier buyten te sitten, tre in mijn Heer.
Jorden. (285) Excuse mooy Monsju, ick geeff Lubbert oom die eer,
    Dat is de outste. Lubb. Tre in, wat stae je te draelen.
Volck. Dat gaet je voor, de achterste sal ’t lagh betaelen.            Bin.
Aert en Crelis, tegen malkanderen uytkomende.
Aert. Wel maet, benje daer? hebb’ je niewers geen ongemack vernoomen?
Crelis. Niet, als ick sagh stracx twie luyden uyt de Halsteegh koomen,
    (290) ’t Scheenen twie jonge luy, eleweken Aert, se hadden ’t soo druck,
    Se soenden malkaer soo dapper, en se liepen met een ruck
    De hoeck om, en se bleven gins op een hooge stoep staen praeten,
    Hy klopten wacker aen, ’t scheen sy wou hem niet in laeten.
Aert. Wat komt gins op donderen?*
Volckert, droncken zijnde singht:

1.
                (295) De droely, wat ick ben soo krom,
                    Ick weet my nou gien raedt,
                ’k Wou dat mijn vrou was lam, en stom,
                    Soo dee’se my gien quaedt.
                (300) O fy, o my, wat gaet my aen?
                    ’k Weet niet hoe ick dit stel,
                Ick vrees se sal my dapper slaen,
                    Want se kan’t soo vreeslijck wel.
2.
                Maer maeckt de pry het al te bond
                    (305) Het ruyntjen moet van stal,
                Ick maeck haer wel een dubbelde mont,
                    Jae by mijn keel, ick sal,*
                Soo ick mae dees’ corasy hou,
                    Haer kerven, als een vis,
                (310) Ick wedd’ dat ick haer dapper klou,
                    Of sy my, dat’s gewis.

Crelis. Wel fijnman, wat maeckje hier soo laet
    Te raesen by nacht, en dat met een bloot mes in je handt, wel maet!
[p. 10]
    Soeckje hier questy? Volck. Neen ick mannen, in geenderley manieren.
Aert. (315) Je hebt niet goets in ’t sin, voort, voort, je bent ons gevangen.
Volck. ’k Sou ’t by jou luy licht beter hebben als t’huys, of je moest my hangen,
    En soo boos giss’ ick benje niet, wat zulje oock met my doen?
    ’k Ben soo droncken als een snip, je hebt my nou goet te voen.
    Wat benje voor volck, benje Adels, en sulje nae de waght gaen?
    (320) Ackeraliment, dusken houwer, met sulcken vreselicken bardesaen.
Crelis. Wel dat lijckt een droncken sul, we mogen hem laten loopen;
    Fijnman, gae jy nae huys toe, je bent al wel bedroopen.
Volck. Ick soeck mijn leven geen moeyte, maer mijn wijf wel, onse Trijn.
Crelis. Dat raeckt ons niet, bewaer je vier en light, de klock heeft thijn.            bin.
Volck. (325) ’t Bennen soo waer stoepjes, ’k mienden dat het wat bysonders was,
    Maer nou lijckt het offer niet een deeghlijck man onder was;
    Och! nou sel ’t op ’t lant hagelen, hoe koom ick noch in huys?
    Daer isser my ien aen mijn hals doende, is ’t ien vlooy, of een luys?
    ’t Is een meulenaers vlooy, ’k hadde’ hem aers aen een gouden keten laten schaecken,
    (330) En trecken’er mee nae de Delfse Kermis, daer kanmen’er groot gelt mee maecken.
    Nou dat gaet nae huys toe, ick durf niet, ’t moet evenwel wesen;
    Ogh mijn broeck die beeft soo, ’k ben al half doodt van vresen.            Binnen.
Griet Smickbuyls, Trijn Mans-kraght, en Pleun, saemen met de kist uyt.
Griet. Och lieve Trijn, ’t is te laet, hy komt niet t’huys, je hebt’er gien noot van,
    ’k Vrees datje hem al quyt bent. Trijn. Wel wat leyt daer an,
    (335) Hadden wy dat luck maer, evenwel laet ons de kist hier neer setten,
    Of hy quam; maer hoor, je luy moest daer wel op letten,
    Datje hem aen ’t slaepen krijght, ’t sal my nieuw geven wat hy sal seggen;
    Ick weet niet Suster, hoe datje ’t soo kunt overleggen.
    Volckert van binnen. Pleun!
Pleun. Och Peetjen daar is hy. Trijn. Wel we bennen noch niet klaer.
Volck. van binnen. (340) Pleuntjen sal ick wel in huys durven komen? Pleun. Och jae mijn vaer.
Griet. Loop maer so lange in een hoeck, hy sal gien kist durven opmaecken;
    ’t Is even iens of jer in bent ofte niet, kom waer is ’t laecken?
    Maeck op nu Pleun. Pleun. Och Oom, Peet is doodt, je hoeft niet te schroomen.
Volck. Hoe soo? dits misselijck, is ’t waerheyt of bennen ’t droomen?
Griet. (345) Och Volckert waer benje weest, je vrou is so haestigh gesturven.
Volck. Soet, soet, so dight niet by, ze vat my aers noch wel by de lurven.
Griet. Wordje mal? sy is doodt. Volck. Heeftze belooft datse doodt sal blijven?
    Och was ick ’t verseeckert, maer kanze dan nu niet meer kijven
    Of slaen? Griet. Schaemje wat jou geck, hebb’je ’t je leven ehoort?
Volck. (350) Isse dan mors doodt, en sullen wyze meugen begraeven op jou woordt?
    Hy loopt ver     ’k Vrees datse dronken is, en datse nieuwers af weet; ey Pleun
    van de kist.     Maeckt de kist eens open, en laten wyse noch eens sien om den deun.
Pleun. Och Oom, hoe meughje ons so quellen? Volck. Vraegh’er iens ofze doot is,
    Dan ben ick gerust, dan weet ick seecker datter gien noot is.
[p. 11]
Griet. (355) Jae wel Volckert, wat sal ick seggen, je bent een wonder man.
Volck. Loopt Pleun, haelt ons dan een smockeltjen, in onse vaens kan,
    Ick moet de rouw van ’t hert drinken.
    Pleun breeckt de kan.
Pleun. Och lieve Oom, vergeeft my, ick kan ’t seecker niet gebeteren.
Volck. Denckt eens Pleun, dat onse Trijn noch leefde, hoe zouse jou de stucken nae de kop veteren:
    (360) Ick ben soo quaet niet. Griet. ’t Is evenwel een seven stuyvers kan,
    Men kanse soo haest niet winnen. Volck. Wat leyt jou daer an,
    Of mien je in plaets van mijn vrou, over my nu te kommanderen,
    Ick waerschouje Griedt, hou je beck, of ick selje een paer blaeuwe oogen vereren,
    ’k Hebb’ van die munt een tijdtlanck soo veel ontfangen,
    (365) Je moest niet veel praet maecken, ’k souwer jou light wel een paer overlangen.
Griet. Ick spreeck immers gien quaedt. Volck. Ick wil ’t oock niet verstaen,
    Daer Pleun daer is een vaen, se meugen jou ien kan lienen,
    Maer blijft my daer niet te labbekacken, maer rep je bienen,
    En seght teghen Aeghjen dat haer man over morghen mee sal te begraffenis gaen,
    (370) Sijn naem sal gelesen worden, laet se hem daer tegen een beff klaer maecken: hebb’ je ’t verstaen?
Pleun. Iae Oom, ick sel daer datelijck nae toe gaen.            Binnen.
Griet. Och Volckert, hadd’ je dogh in huys geweest, se hadd’ je soo gaern gesien,
    Och sy riep soo om je, se wouje noch ien kus geven. Volck. Ick mien
    Een paer dicke oogen in plaets van een Testament,
    (375) Want daer ben ick altoos by haer leven aen gewent,
    Maer hadd’ se aers niet te segghen, ginck se soo voort leggen sterven?
Griet. Och se was soo bekommert, dat je al dat drincken sou bederven,
    En oock heeft se op jou versoght, dat je niet weer soudt trouwen.
Volck. Ho, ho, dat ’s mis, sou ick my van ’t vrouw volck onthouwen,
    (380) Dat ’s my onmogelijck, ’k peur datelijck wel op de kittel jaght.
   
    Pleun uyt
    met de kan.
    Volckert drinckt.     Trijn Manskraght, wil hem van achteren met de beusem
    op ’t hooft slaen, doch Griet belett dat, en stoot
    haer stilswijgent wegh.
   
Pleun. Lieve Oom, hoe spreeck je soo qualijck, je bent niet wel bedaght.
Volck. Wel Pleun ick ben een gladde Weeuwenaer, en nu staet het my vry.
    En wat raeckt het jou oock, je bent al me een stoute pry,
    ’k Sel nou nae jou niet luysteren, dat je ’t wel versint.
Griet. (385) Och Swaegher, ik ben soo droevigh. Volck. Tut, tut, wint,
    Die doodt is die wort haest beschreyt, en vergeten,
    Ackermaskes, my dunckt ick sie haer verroeren door de spleten,
    Gut ick kreegh soo’n grillingh op mijn lijff, avous Griet.
Griet. ’k Danckje vaer, wel ick weet niet waerom datje verschiet.
Volck. (390) Jae wel Griet, de doodt heeft my wel een dienst gedaen, ’k ben heel bly.
Griet. Schaemje wat, geefje soo weynigh omje vrou, fy.
[p. 12]
    ’k Wou dat ickje niet kon. Volck. En ick wou om gien blanck datse in ’t leven was.
    Ick hebb’er al vergeten, ’k wort alrede weer soo groen als gras;
    Tegen een Vrydagh speurt my weer een wijff op, dan moet ik uyt vrijen;
    (395) Want ’t is my onmogelijck, dat ick my sonder vrou sou lijen.
Griet. Jae, jae, je bent inde boonen, ’t schijnt je moet soo wat mallen.
Volck. Neen ick mien ’t in ernst, wel ick mocht aers in hoerery vervallen;
    ’t Is te periculeus voor de Weeuwenaers. Laet Pleun noch een smockeltjen halen.
Griet. Pleun is te bedd’, ’t is laet, de luy souden’er oock op smaelen.
Volck. (400) In vryigheydt gesproocken Griet, ’k sou van avondt noch wel een half schellingtjen vermallen.
Griet. Schaemje wat, daer je Vrou doodt is, beginje te raeskallen?
    Of benje in de boonen, hier is noch een brandewijntjen, avoes mijn vaer.
Volck. Grandmarcys Griet, maer hoe raecken wy met de begraffenis klaer?
Griet. Dat sullen wy morghen wel besorgen. Volck. ’t Sel my nieuw geven wat ick weer voor een staeltjen sal opdoen,
    (405) ’k Nam’er wel twie voor ien, dat ick dat mocht doen.
Griet. Nou mijn vaer, ’t is laet, drinckt maer, je praet
    Al te veel, ’t is best, datje nu nae bedt gaet.
Volck. Avous dan Griet. Griet. Soo mijn vaer, nu salje wel kunnen rusten, oock?
Volck. Tut, tut, dat’s maer ien mutsjen, dat’s soo veel als roock,
    (410) Ick mach’er wel ses op. Griet. Nou Swager, geefje inde rust.
Volck. Goede nacht Griet, doch holla, eerst eens gekust;
    Wat ick krijgh vaeck van ’t soenen, laet ick wat bedaeren.         Sy gaet sitten.
Griet. ’t Is wel mijn vaer, geefje in de rust, soo bytje niemant blaeren:
    Kom Volckert leghje hooft maer achter-over, soo mijn vaer.
    Griet staet een weynigh stil.
Griet. (415) Kom Suster, hy snorckt als een Varcken, nu bennen wy klaer,
    Loopt Pleun, haelt het riedtschap en de tafel van vooren.
Trijn. Wat ick ben soo vreeslijck quaet, ’k vat hem stracx by de ooren:
    Dat eervergeten beest, denckt eens kinderen, hoe was hy verblijt
    Over mijn doodt, ’t is wonder dat ick hem de neus van ’t hooft niet en byt.
    Sy schreyt. (420) En hy praeten datelijck weer van trouwen, ick kan ’t niet vergeten!
    ’k Wou dat ick hem gisteren hadde kreupel of doodt gesmeten.
Griet. Soet Trijn, je moet soo niet raesen, anders is ’t spul verbrodt,
    Je weet wel dat ick’er niet om geeff, of drijfje de spot;
    ’t Is immers geseyt, dat wy met saghtigheyt hem ’t drincken
    (425) Sullen verleeren. Trijn. Jae wel, ’t selder van avondt noch lelijck stincken.
Griet. Soo Pleun, dat is wel, laet ons nu de kist wegh setten,
    Dan is alles bestelt, dan hebben wy nieuwers op te letten.
Pleun. Hier is sijn nijptangh noch, met de muts, en ’t schortekleet.
Griet. Brenght oock een kaers, kinders, op datje doch niet en vergeet.
   
    Griet set hem de muts op, en bint ’t schortekleet voor.
   
Trijn. (430) Siet onse droncken bloedt daer nu eens sitten proncken,
    Ick ben soo quaet Griet, ’k vat hem wel by de schoncken,
[p. 13]
    En smijt hem blond, en blaeu. Griet. Soet, hy sal hem stracx wel bekeeren.
    En soo ’t ten besten uytvalt, soo salje my de nieuwe schort oock vereeren?
Trijn. Jae ick, by mijn vrouwen waerheyt, kom gaen wy nu nae binnen,
    (435) Ick verlange al, wat dat hy eerst sal beginnen.                 Bin.
   
    Volckert wort suysende wacker, en verschrickt.
   
    Wel hey ! wat ’s dit te seggen, droom ick, of is ’t waer?
    Wel jae, ick ben immers wacker, en sie het al te klaer,
    Waer of de kist is, met mijn doode vrou?
    Dit maeckt my verbaest, och hoe raeck ick soo in ’t nou.
    (440) O, my, hoe is dit soo, wel hoe kom ick hier allienich.*
    Stracx waeren wy met ons dryen, en nu vooght in huys,
    Och, wat hoor ick gins inde hoeck, my dunckt ick hoor geruys,
    ’k Vrees, dat het mijn heer de Doodt is, die hem vermaeckt met de buyt,
    En dat se een Lavingioentjen danssen, met deese doode bruydt,
    (445) Wel ick giss’ onse Trijn* heeft de kist in ’t voorhuys geset,
    En dat ick droncken zijnde, daer niet eens op hebbe gelet.
    Maer, hoe komt mijn riedtschap hier? dat kan ick niet verstaen!
    Dat moet Pleun, of Griet gebracht hebben, ick hebb’ ’t niet gedaen,
    Wel dit is misselijck, ick moet wat gerucht maecken.
    (450) En dan sal Griet, of Pleun my wel genaecken.             Pleun verbaest uyt.
Pleun. Hoe tierje soo Oom, wat komtje over? och onse Peet sal ’t hooren!
Volck. Wel ze is immers doodt, die sal ons nu niet meer verstooren.
Pleun. Droomje Oom, of wordje mal, is je dat soo vergeten?
    Sy heeft je immers gisteren avondt noch lustigh gesmeten,
    (455) En bevool je de hiele naght te wercken, och ick vrees sy sal komen.
Volck. Ick segh, dat ze doodt is, je behoeft niet een beet te schromen,
    Je hebt te veul Brandewijn gedroncken, roept Griet, ick moet haer spreecken.
Pleun. Och lieve Oom, praet soo hart niet, Peet sou ons bey de neck breecken,
    Trijn uyt. Mijn lieve Oom, je bent op een dwaelwegh, hoe raeckje dus aen ’t mallen,
Volck. (460) O, my, wat raedt, ick wort soo angh, al mijn moet begint te vallen.
Trijn. Wel schelm, wat hebb’je de meyt by nachte op te roepen, segh?
Pleun. Och Peetjen, slaet hem niet, sijn sinnen bennen alle vijf al wegh.
Trijn. Terstont seght my, wat jer me in ’t sin hebt, waerom werck je niet?
Volck. Ey Trijn, slaet doch niet, ick ben soo vreeslijck in ’t verdriet
    (465) Geweest, ick sel ’t vertellen. Trijn. Ick moet slaepen jou vercken,
    Sal je ons by nacht stooren? geef je datelijck weer aen ’t wercken,
    Of ick sel je op de huyt sitten. Volck. Ben je dan niet doot?
Trijn. Doodt? kom dat sel ickje eens laeten voelen, hou daer; ick rolje stracx als een kloot,
    Jou droncken hondt, salje my noch quellen? Volck. Och wijfje weest doch te vreen.
    Griet uyt. (470) Ick sal je wat schrickelicx verhalen, ey hoort nae mijn reen.
Trijn. Wel, wat hebb’ je te seggen? Griet. Wat is hier te doen, hoe is ’t Vaer?
Volck. Och Griet, ick ben soo bekommert, ick bidd’je siet daer
    Onse Trijn die leeft weer. Griet. Dat weet ick wel, ’k hebb’ van haer doodt niet gehoort.
[p. 14]
Trijn. Denckt eens Suster, ’t is wonder, dat hy in den dronck niet versmoort,
    (475) Hy heeft ongetwijfelt gedroomt. Volck. Och neen Trijn, dat ickje seg is waer.
Griet. Wel Volckert benje geck, se leeft immers, en sy staet daer
    Voor ons oogen, wel mijn lieve vaer, hoe is’t benje betoovert?
Volck. Daer hebb’ ick gien noodt van, was Croonenburgh soo wis veroovert
    Als ick dat gesien hebb’, en oock soo ben j’er selfs mee by geweest.
Griet. (480) Ick hebbe in acht dagen dit huys niet gesien, ’k ben bevreest
    Dat hy van sijn verstandt berooft is; och Suster wat sul je beginnen?
    Hy is hiel op een dwael-wegh, hy is berooft van sijn sinnen.
Trijn. We meugen hem vast sluyten, soo sal hy ’t drincken wel laten.
    Sy bint haer kousebant los. Kom, binden wy hem sleghts vast, waer toe langh te praeten?
Volck. (485) Ick bidd’je Wijfjen hebt wat preferencij, ’k sal ’t je vertellen,
    Je sult’er van verschricken; ey wilt my dogh niet meer quellen.
Griet. Stille Suster, laten wy hem eens hooren. Volck. ’t Is gien loogen,
    Daer heeft een doodtkist gestaen, en Griet sey met schreyende oogen
    Datje doodt waert, en wy spraecken noch van andere saecken,
    (490) En doen nae bedd’, ’k hebb’ ’t met mijn oogen gesien, en dorsje niet genaecken;
    ’t Is soo waer als ick leeff, ick wilder de doodt op sterven.
Trijn. Och dat is spoeck geweest, hy sal ons en ’t huys noch bederven:
    Hebb’je hier een doodtkist gesien, of ymant in mijn Susters schijn?
    Wel hoe is ’t mogelijck? je waert soo dronken als een Swijn,
    (495) En rolden gins en weer, en kost pas ien woordt spreecken.
Griet. Jae wel kinders een doodtkist gesien, dit ’s een misselijck teecken:
    Dit is een voorbode van jou doodt vaer, je sult niet langh leven,
    Jou glas is uit geloopen, mijn lieve maet, denckt vry om de doodt:*
    ’t Is gedaen, je bent verdroncken, ’t selje haest begeven.
Volck. (500) Jae wel is ’t spoockery geweest, ’k begin te schricken en te beven;
    ’k Hebb’ oock met het spoock gedroncken brandewijn en bier.
Trijn. Denckt eens Suster, hoe sal ’t noch enden met dit overgeven dier:
    Hy sal geen goeden doodt sterven, dat staet te bevresen;
    Sijn doodt is nu al bestemt, hy sal ’t niet lange maecken; ’k Wou dat by al wegh was. Volck. Och ’k begin te vresen:
    (505) Ey kinderen troost my wat, ick sal soo’n goet kneght wesen,*
    ’k Sel nooyt meer drincken als my lust, och Trijn je moet gien haet dragen;
    Als ick weer droncken ben, soo meughje my wel in stucken saegen,
    Of slaen my doodt, och ick hebb’ soo veul uytgestaen.
Trijn. Jae wel Griet, wat staet my te doen? ’k ben heel belaen,
    (510) Ick magh van hem afscheyden, ick kan soo niet leven.
Volck. Soet wijfjen, ick bidd’je wilt bet my doch vergeven,
    Ick sel soo vlytich wercken. Griet. Nou Trijn, hy sal hem beteren.
Trijn. ’t Is wel, soo by hem weer krom drinckt, ick sal hem soo veteren,
    Dat by ’t sijn leven niet sal vergeten, foey jou droncken beest,
    (515) Hebb’je hier een doodtkist gesien, of ben ick doodt geweest?
Volck. Och jae Trijntjen, maer nou geloof ick dat bet gespens was,
    De een geleeck onse Griet soo perfeckt, of ’t een mensch was.
    O my! kom laet ons nae binnen gaen, ick ben soo vervaert.
Griet. Nou mijn vaer, setje hooft maer gerust en bedaert.
[p. 15]
Trijn. (520) Jae wel Griet, wat sal ick doen, hy is van ’t verstant berooft.
Griet. Nou Suster weest soo quaedt niet, je hoort immers, dat hy belooft
    Niet meer droncken te drincken, wat sal hy anders seggen?
Volck. Och die kist, die kist sal my wel vier daghen in ’t hooft leggen.
Griet. Swager je siet nou, dat je hersens bennen ontstelt,
    (525) En je weet dat je met al dat drincken jou, en je vrou quelt:
    Belooft haer datje dat sult laeten. Volck. Ick sel Vrou,
    Je meught my wel gelooven, in ernst, ter goeder trou.
Trijn. Kom aen dan, en geeff me je handt, als een man met eeren.
Volck. Daer. Maer dat gespoock, sou my dat oock noch kunnen deeren?
    (530) O my, ick ben hiel verbaest, hoe koom ick tot bedaren?
    Binnen.
Griet. Dat was de reghte slagh, soo moeten s’ alle vaeren.
    Dat was heel wel versint, en door mijn kruyn bedacht,
    Dees list is wel geluckt, ick wensch je goede nacht.
A. T R.


[p. 16: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 237 is een drielingrijm, vs. 294 een weesrijm
vs. 307 sal er staat: sa