Jan Bara - Ick kenje niet

Jan Bara: Klucht van ick kenje niet. Amsterdam 1664.
Ceneton00661 - Ursicula.
Uitgegeven op 29 april 2003 door C. Blankenstijn.
Red. dr. A.J.E. Harmsen,
Universiteit Leiden.
In deze uitgave is de fraktuurletter in een aparte kleur weergegeven.
Gecorrigeerde zetfouten zijn aangegeven met een asterisk.

[fol. A1r]

KLUCHT

van

ICK KEN-
JE NIET.

Gerijmt door

IAN BARA.

[Vignet: Fleuron met beer].

t’AMSTERDAM,
________________________________

By Abraham van Lanckom, Boeckverkooper, inde
Nieuwebrugh-steegh, Anno 1664.

[fol. A1v]

PERSONAADJEN.

Jan Maat.
Peeckelharingh.
Ioost Kruk. Molenaer.
Beatrix, zijn Wijf.
Eyt. haar Doghter.
Kees Hodde. Een Boer.
Advocaat.
Schout.
Dienaar.

Speelt tot Haarlem.

[fol. A2r]

Klucht van Ick Kenje Niet.

Jan Maet.

MEn rust by een, men kust, men blust de lust, men zwijght
Zoo langh, tot eens het dier de buyck vol beenen krijght,
Noch treckebecktmen, jaa noch kooitmen met malkander,
En altijt wert de schult geschoven op een ander.
(5) Ter weeck een dukaton van d’eene, en d’and’re Vaâr
Tot voedingh van het jongh! ô lompen Molenaer!
Hoe is jouw Eyt op hol? ’t is altijt weêr an geft hem,
Het kint is voor de Moêr, wegh met de Vaar het treft hem
In ’t minste niet, daar zijn goê rijcke kievits veur.
(10) Zoo Eyt, zoo! zetje schrap, en spaer een achter deur.
De scheeps-vracht is gelost; ty op een nieu aan ’t laden,
Voor my ick weet van outs, men kan geen zwijn verzaden,
Hola!

Peeckelharingh. Jan Maat.

Neen nimmermeer; ick trouwje niet, wel hoe!
Ick Taat? hoe weetz’er dan zoo menigh ander toe?
(15) Zoud ick de Vader zijn van dien ick niet gemaackt heb?
J. Maat. Hem. Peeckel, luyster wel hoe ick uw Eyt gelaackt heb:
Z’is achterklappigh, vals, hoerachtig, draa verstoort,
Zy klampt het eerste schip, dat over komt, aan boort;
Wie zeyt het feyt van Eyt, datse onlanghs dard bedrijven?
(20) Ick klap niet, hoe ze weet, twee, drie, voor een te schrijven;
Dat gantsch de kruys-straat waaght van zulken tover-hoer,
De snootste duyvelin die yemant overvoer.
Maar, Maat, indienj’er meent ten Huwelijck te houwen,
Dat’s mis, zy beelt haar in een Prince-Zoon te trouwen.
Peeckelh. (25) Indien my zulck geluck gebeurde!
J. Maat. Vulnis-baart,
Gy zyt die brave meyt op ’t honderste niet waart;
Wat? zoo een bolle Tas, die voor het werckje goet is?
Peeckelh. Maat Jan, wat meenje dan, dat Peeckel maar een bloet is?
Wegh, wegh met ’t basterd-goet; hy is te diep gezenght
(30) Die zigh met ’t eerloos lijf van zwarte hoeren menght.
J. Maat. Zie toe dan, Haringh Neef, de molen is aan ’t draayen.
Peeckelh. Het hooft dat draaytmen oock.
J. Maat. Het zal ’er euvel waayen
Zoo jy niet toe en tast; is ’t mêe al eens genoegh?
Het meysjen is bestruyft:
Peeckelh. Wat doetze met de ploegh
(35) Van Adam in ’er Lant, en altijt even wakker?
Dit ’s nu de derde draght der vrughten op haar akker.
[fol. A2v]
J. Maat. Is ’t kint jouw kint niet?
Peeckelh. Neen.
J. Maat. Wiens dan?
Peeckelh. ’t Kint van de Moer.
J. Maat. De Vader?
Peeckelh. Vraaght dat eens een uitgerolde Hoer.
J. Maat. Ick zweerje Peeckel, benje maar een borst met eeren.
Peeckelh. (40) Ick ben ’t, maar heb den bras van op mijn eer te zweeren.
J. Maat. Mijn inzight is, dat ghy voorzightigh wezen moet.
Peeckelh. Indien ick vulnis ben, men trap my met de voet.
Hoor Jan Maat, heb ick lust met Eyt in ’t bedt genoten,
Ick heb geen maaght verkraght; de Vaders mogen loten
(45) Wie ’t kint de kost beschaft; ick steun op mijn geluck,
En luckt het niet? ick blijf de Zwager by Joost Kruck,
Zoon van een Molenaar, en Vader van dry kinderen,
En Peeckelharinghs deught die kan dogh niet verminderen.
Nu, Jan-Vrint, zijt gerust, en d’alderbeste man,
(50) En, wilje niet? ick zegh, dat ickje niet en kan;
Ick kenje wel, maar heb iet anders inde zinnen.
J. Maat. Dat koomt van lossigheyt, en ongeregelt minnen.
Peeckelh. Zegh eens; wat zal ick doen? de teerlingh leyt ’er al.
J. Maat. Doet ’t geen een borst betaamt, vrijt Eytje van ’er val.
Peeckelh. (55) Hoe! meenje dan dat ick mijn onderlaagh wil vleyen?
J. Maat. Neen; zeght, je zint men Sant, zoo vleyje met jou beyen.
Peeckelh. Mijn Vrint, ick bidje datje my het hooft niet breeckt.
J. Maat. ’k Geloof zy staat gereet als Peeckelharingh spreeckt.
Peeckelh. Zy doet al watze doet, z’en zelme niet bewegen.
J. Maat. (60) Vaar wel dan Peeckel-maat. Binnen.
Peeckelh. Het looptmen alles tegen.
Och! is hier niet een haan die Peeckel redden wil?
Niet eene? neen niet een; nu zwijght een ider stil.
Schoon ick verzeeckert ben, dat mijn gevoelen waar is,
Schoon ick verzeeckert ben, dat d’een of d’aar de Vaâr is,
(65) Zoo roep ick evenwel, in ’t midden van ’t verdriet,
De Drommel schen de prij, loop Snol, ick kenje niet;
Maer, Peeckel, je zint kneght, en zal je dienen duuren.
Wis wordje Vaâr van ’t kint met al jouw naagebuuren.
Komt dit van troetel-zught, om-armingh, en gestreel?
(70) En valt eens anders schult, mijn droevigh lot ten deel.

Kruck. Beatrix. Eyt. Peeckelharingh.

J. Kruck. Nu zinje recht vernoeght, niet waar? nu Eyt een kint heeft.
Peeckelh. Wiens schult is het dat zy’er beter niet bezint heeft?
Beatrix. Dat is de Vaders schuld; de Vader dat bin jy.
Peeckelh. Eyt, zegh’jet ook, dat ick de reghte Vader zy?
[fol. A3r]
Eyt knielende. (75) Mijn Peeckelharing lief wat meughj’ al overhalen?
Jy weet ons mallen wel als Vader was aan ’t malen,
Ick maalden, en gy meê; de liefde was de wint,
Hier zieje Peeckels meel, dit wel-gebore kint.
Peeckelh. Kniel niet, ey! ryst dogh op om praat-al te verblinden;
(80) Rep jy van malen? jy? die maalt met alle winden?
Indien ick heb gemalt, en jy gemaalt, geen noot,
Geen noot mijn meulensteen, elck zoeckt zijn eyge broot,
Ick maal eens anders graan, jy malt met alle mensen.
’k Voldeê* jouw graaghte, en schafte peper op de pensen.
(85) Jy weet wel, Eyt, dat ick een Peeckelharingh ben.
Eyt. Jy weet wel, Peeckel-lief, dat ick het niet ontken.
Peeckelh. Zoo ick een Haringh ben, hoe kan ick kinders maken?
Beatrix. Vraaght dat het zaghte bedt, en aan ’t gekruukte laken.
J. Kruck. Veel kaacklens helpt hier niet, jy, Peeckel, zint men kneght,
(90) En ick jouw Meester.
Peeckelh. Jaa.
Beatrix. Ick Vrouw.
Eyt. Ick Eyt.
Peeckelh. Dat’s reght.
J. Kruck. Het past een eerlijck kneght, na zijnen Heer te luysteren.
Peeckelh. Indienje maar mijn eer niet eerloos wilt verduysteren.
J. Kruck. Je weet wel datje mijn stiefdochter hebt onteert.
Peeckelh. Zy weet wel datze zulck onteeren heeft begeert.
(95) Joost Kruk, ick neemt ’er by: jy moght een Vryer wesen,
Een maaght verzoght jouw in ’er levend boeck te lezen,
En Baas jy sloegh ’et af; waar op de zoete meyt,
Vuur-gloejend in haer hart, dees woorden hadt gezeyt:
Jy Peeckelharingh zelt mijn warrem bloet verkoelen,
(100) Ik wil het; zouwje meê niet schieten na de doelen,
Daar ’t zwart het wit of is? ’k heb, Meester, zoo gedaan.
Eyt. En zieje nouw nogh wit, nogh zwart, noch doelen aan.
Peeckelh. Die doelen, Eyt, deed my gelijck een dol-os dolen,
Eyt. Maar ’t huis is ofgebrant. Peeckelh. Zoo warmje by de kolen.
Eyt. (105) Jy bint de stoocker, door jou schoonheyt, van dat vuur.
Peeckelh. Is Peeckel schoon? ick schoon? hoe menghje zoet met zuur?
Zoo doej’ aan ieder een, en peeckel kan niet stincken,
Maar zoeckj’ een Vaâr van ’t kint? ga heen naa kievits-vincken.
Ick schud ’er ’t hachjen uit, en ben dit warren moe.
(110) Vaar wel, ick tree zoo naar een andre Meester toe.
J. Kruck. Hoor, Peeckel, hoor, een woort: wy moeten ons verdragen,
Dies zal ick jouw een dingh in zuyvre vrintschap vragen:
Heb jy iet goeds in ’t zin? spreeckt.
Peeckelh. Jaa ick.

J. Kruck. Wel, zoo trouwt
Mijn Doghter, eer het werck zijn eyge Meester rouwt.
[fol. A3v]
Beatrix. (115) Dan zelje zwager, met jouw Eyt in vreughde leven,
En wat ick geven kan dat zel ick altijt geven.
Eyt. Jaa tot je schoenen toe beloof ick, Peeckel-lief,
Te boenen, en in als u wezen ten gerief.
Wanneer je winckt zel ick gelijck een arent vliegen.
Peeckelh. (120) ’t Is nu St. Jan, men soeckt de haringh te bedriegen.
J. Kruck. Heb jy geen goet in ’t zin? ’k loop regelrecht na ’t recht.
Beatrix. Ick meê Vaâr.
Eyt. Zoete man, je saacken staan te slecht.
Peeckelh. Loopt, breeckt de duyvel ’t hooft, ick kan ’t niet langer lyen,
Of jyme schoon dat kint bestaan hebt op te stryen
(125) Non sluytibus me gat, ick lach ’er meê, en jy
Durft zeggen noch dat ick de rechte vader zy,
Zoo loopt dan aan de galgh met al jouw hoere-vruchten.
Eyt. Ick mach dan eeuwiglijck alleenigh gaan, en zuchten.
O Peeckel! was ick jouw thien maanden zoo getrouw?
(130) En nu niet waardigh dat ick zy een Haringhs vrouw?
Ey lieve, om dit kint het maackzel uwer leden
’t Gelijcktje, of het was jou troni uytgesneden,
Twee drupplen waters zijn malkander niet zoo naa,
Als dit gezight by ’t jouw. Al waar ick gaa of staa
(135) Jy speelt men in de zin. Ick kan niet langer zwijgen.
Zal ick geen traantjes dan uit Peeckels ooghjes krijgen?
Peeckelh. Daar valtme recht wat in als drollen in ’t secreet;
En wyl ickje bemin is ’t billick dat je ’t weet.
De by-slaep van megatt die noemje Pol, en lelijck;
(140) Maar wachtje voor jou eer, hy is te duivels smelijck.
Ty ja aan ’t huylen Eyt? och! och! wat zel ick doen?
Eyt. Jaa, Jaa ick hebje lief, ey! weygerme geen zoen.
Peeckelh. Dat ’s weêr an stroo by ’t vuur, gaa dan, gaa naa jouw Ouwers
Zegh dat ick trouwen zel, de ouwe kouwe klouwers
(145) Draaygatten aars na ’t recht.
Eyt. Indienje trouwen wilt
Zo is de peys gemaackt, en mijn gemoet gestilt.
Tot flus toe dan mijn ziel, mijn Harinkje mijn Peeckel,
’k Zel ’t Vader zeggen gaan. binnen.
Peeckelh. Jou eersgat op een heeckel.
Men dunckt je zint al mee van ’t zwarte zwijn ’er volck
(150) Met al haar gorlegooy, en snoeren op de kolck,
Quansuys die is meê reyn, maar wie ’t verschil zal schelen
Van tusschen Man en Vrou, neem acht op dry bordelen,
Diese oprecht als hy rust, en dient het vaderlant,
Wijl Delft, en Rotterdam tuyght van haar ritse brant,
(155) Maar Eyt schoon datje zijt een helsch en eerloos braackzel,
Ick achtje meer noch dan dat Portugeese maackzel,
[fol. A4r]
’t Welck van het koren-huys houdt hoer-huys op de kolck.
Maar zacht, hier komt op nieu een andre donckre wolck.

Kees Hodde. Peeckelharingh.

Acht Guldens, voort, schaf gelt.
Peeckelh. Wat zeyt de neute-kraker?
K. Hodde. (160) Acht guldens voormen kalf.
Peeckelh. Zin jy een kalve-maker?
K. Hodde. Acht guldens, hoorje niet? nou Peeckel geefme gelt.
Peeckelh. Ick wenschte datje ’t gelt voor ’t kalf was uytgetelt.
De Kalve-vader raast, maar evenwel jy kalf-vaar
Ging ’t redelijcken ick betaalde ’t kallif half maar.
Kees Hodde. (165) Zoo krijghje stracks een boô.
Peeckelh. Wacht doch een oogenblick,
Ick haalje daatlijck gelt: Binnen.
Kees Hodde. Die bly is dat ben ick. Binnen.
Hem. Peeckel.

Advocaat uyt. Peeckelharingh.

Peeckelh. Kluchtig, dat die Vent my raat zouw geven.
Advoc. Een mandement penaal aan ’t hof.
Peeckelh. Nu wil hy weven.
Advoc. Mijn harssens wercken.
Peeckelh. Gun dat ick een woortje spreeck.
Advoc. (170) Avans den Carabijn. Wie leerden u de streeck
Van zulk een Compliment? hoe ziej’er zoo bedeest uyt?
Peeckelh. Een derelijcke zaack my vinnigh op de geest stuyt,
Ey! Heer, ey! helpmen, of ick sterf de bittre doot.
Advoc. Wat is ’er gaans?
Peeckelh. Hoe koomt nu Peeckel uyt de noot?
Advoc. (175) Wat mangelt’er, of hebtge een dochter doot gesteecken?
Peeckelh. Gesteecken, maar niet doot, dit ’s even noch gebleecken,
Vermits zy levend is; maar, heer, dat is het niet,
Daar ’s iets gewichtigers in dese Stadt geschiet.
Beatrix Dochter, die Joost Kruck heeft tot een Vader.
Advoc. (180) Ick weet, de Molenaar.
Peeckelh. Maar zinje geen verrader?
Zo zegh ickje ront uyt het geen ick niet ontken.
Advoc. Wat is het?
Peeckelh. Dat ick Knecht, en Peeckelharingh ben.
En dat ick, hartjes dag, tien maanden nu geleden,
Mijn suycker-gattje-lief zagh in den Bogert treden,
(185) Alwaarze aalbessen at, die eyndlijck lijdigh haar
Opbraacken, even als ’t kint van de Molenaar,
[fol. A4v]
Neen, Heer, neen, het is Eyt, die over tien paar weecken,
Een vruchje kreegh, dat voort heeft in de Son gekeecken.
En zegh ick wat: jaa-jaa is ’t antwoort zoet, en prat,
(190) En praatze weêr, zoo is haar antwoort, jaa Megatt.
Advoc. Waar drommel rijje heen? van d’eene op d’andre Juffer?
Peeckelh. Met kijven geefje raat.
Advoc. Je raaskalt als een suffer.
Spreeckt op, zeght waartje schort; geef ick met kijven raat?
Zoo denckt oock dat ick ben Menheer den Advocaat.
Peeckelh. (195) Men Heer den Advocaat, ick heb, ’k en durft niet zeggen,
Ick hebme by Joost Kruck zen doghter eens gaan leggen.
Nu is ’er, ô! waar heen met Peeckelharinghs hoofd,
Nu is et, zooje my, Heer Advocaat gelooft;
Een Peeckeltje, zoo klein, uyt Eytjes ton gevallen,
(200) En ’t schreeuwt gelijck een mensch.
Advoc. Dat komt van eerloos mallen.
Halex, si Pater es bewaart het Kind, si non,*
Verlaat de Haringh met de lecke Haringh-ton.
Het kinder-maken maackt gemenelijck verzakers.
Peeckelh. Hier neffens plaaghtme noch de snootst der Pincke-makers,
(205) En maantmen om een Kalf, of om het gelt van ’t Kalf.
Advoc. Die wonden zijn vry groot, maar strijcktse met mijn zalf,
Zoo hebje gantsch geen nood, ick ben de man, ja, ego,
Die Peeckelharing raad altyd te zeggen, nego.
Jy, Eyt, ick kenje niet; en schoon het is geschied,
(210) Dat jy het Kalf kocht, zegt: Boer ick kenje niet.
Peeckelh. Hoe zoek jy uit het spoor ter wimpel heen te rennen?
Of ’k haar niet kennen wou, zy zouden my wel kennen;
Ick heb by Eyt op ’t bed gelegen; ’k heb gekust,
Zy heeft weêr mond aan mond met Peeckeltje gerust.
(215) Ick heb den Boer zen Kalf gekocht, en opgegeten,
En al den horlement is helsch op my gebeten.
Advoc. Zy neurjen wat haar lust, zing jy een ander lied,
Al zwollenze als een pad, zeg jy: ick kenje niet.
Zie by gelykenis, en let wel op mijn praten:
(220) Ick leenje deze beurs met zeventig Ducaten,
Hou vast.
Peeckelh. Wel nou?
Advoc. ’k Zeg u, let op mijn reden wel,
En volgje stip men raat, zoo zyje vry;
Peeckelh. Ick zel,
Zo veel het mooglyk is, my na u woorden voegen.
Advoc. Zoo veel het mooglijck is, wil ickje vergenoegen.
(225) Heer Peeckel, ’k wensch dat jy mijn eis niet qualyk houd.
Peeckelh. Hoe zo?
Advoc. Ick eys de beurs met het geleende goud.
[fol. B1r]
Peeckelh. Daar isse.
Advoc. Plompen zot, wel heb ick vanmen leven!
Al vraag ick na de beurs, jy moet de beurs niet geven.
Maar wilje vry zyn van jou uiterst Ziel-verdriet,
(230) Zo neem noch eens het goud, en zegt: ick kenje niet.
Peeckelh. Ick kenje niet, na ’k hoor, zou my tot voordeel strekken,
Maar, door ick kenje niet moet ick met yder gekken.
Advoc. Ja, Peeckel, daar, vat aan de beurs weêr, en het goud.
Peeckelh. Nou hou ick ze.
Advoc. Dat ’s goed, zy zyn u toevertroud.
(235) Pas op. Mijn Heer, gy hebt Ducaten tienmaal zeven
Ter leen van my, geliefd die werderom te geven,
Peeckelh. Ick kenje niet
Advoc. Dat ’s goed.
Peeckelh. Zo dunkt men ook.
Advoc. Noch eens.
Laat vry de Boer van ’t Kalf, en ’t Kind dat buiten beens
Geformt is, onbeschoft u komen overvallen,
(240) Let op ick kenje niet, gy vreest ’er geen van allen.
Noch eens: ick spreek hem aan die mijn Ducaten heeft.
En ’k eisch hem vriendelyk dat hy ze wedergeeft.
Peeckelh. Wie meenje?
Advoc. Ick meen u.
Peeckelh. Ick kenje niet.
Advoc. Puick eerlyk.
Oordeel nu of mijn raad, niet gunstig is, en heerlyk.
Peeckelh. (245) Ick ken jou snoeven niet. zoekt te vertrekken.
Advoc. Zo, Peeckel, zo, dat ’s goed,
Stoot nu het Hoere-kint, en ’t Kallif met de voet.
Waar Duivel wilje heen?
Peeckelh. Na huis.
Advoc. Beurs en Ducaten.
Peeckelh. Ick kenje niet.
Advoc. ’t Is mooy, maar laat ons anders praten
Gy weet doch, hoe ick meen, en wat de rest belangt,
(250) Blyft by ick kenje niet, op dat je niemand vangt
Indien Partyen u te lydig willen krenken,
Kom, Haring, kom, de Beurs. Wat staje te bedenken?
Of is mijn leer te slecht, dat gy zo deerlyk ziet?
Geef woorden, en de Beurs met Goud.
Peeckelh. Ick kenje niet.
Advoc. (255) Ad leges & ad rem
Peeckelh. Dat gat zel jy niet boren,
Ick kenje niet.
Advoc. Zoo leytmen Ezels by de ooren.
[fol. B1v]
Peeckelh. Men dunkct, dat Peeckel reê een gat in ’t onluck ziet.
Advoc. Geen zorgh, geef maar de beurs, en ’t gout.
Peeckelh. Ick kenje niet.
Advoc. Hout beurs, en gout, ick zweer men zal u mores leeren.
(260) En leeren wat het zy met Wysen te verkeeren.
Gy stort u in een kuyl van jammer, en verdriet
Indienje ’t geld niet geeft.
Peeckelh. Mijn Vriênd, ick kenje niet.
Wat geld; wat goed? wat goud? vaar wel Maat ick ty henen,
Advoc. En ick zo na de Schout.
Peeckelh. O ho! hier zyn ook benen.
(265) Wie eerst komt die eerst maalt, ick volg den schelmzen raad.
Schijt Eyt, schijt boer, ja schijt den wijzen Advocaat.

Schout. Advocaat. Joost-Kruck.
Eyt. Beatrix. Kees Hodde.

Zoo raakt de Guit in ’t gat.
Advoc. Heer Schout, jy weet maar hallif
Syn siele-stukken; Kees verkocht aan hem een Kallif,
En ’t geld blyft onbetaald; hy bracht Eyt in ’t verdriet,
(270) Spreekt men hem aan? hy zeid ront uit, ick kenje niet.
Flus koomt hy in men huis, om yet wes zo te praten,
Daar steelt hy uit ’t Kantoor een zakje met Ducaten,
Het is waarachtig Heer; dit feit is my geschiet:
Eis ick s’hem wederom? hy zeit: ick kenje niet.
Schout. (275) Joost Kruk, Beatrix, jy Kees Hodde is dat zeker?

Roepen gelykelyk.

Ja ’t Heer.
Schout. Gaat naar huis; Laat my met dien Apteker
Omspringen.

Allen binnen behalven Eyt.

Eyt. Hoor, Heer Schout, en help my uit gequel,
Verschoon mijn Peeckeltje, want hy me trouwen zel.
Kan ickje met mijn goed, en bloed ooit dankbaar wezen,
(280) Vertrout me trouwigheit; heeft Peeckel iet voor dezen
Ongaâlykheits getoond, d’aanklagers liegen noch
De meeste helft daar by: haar mond is vol bedrog.
Schout. Dat zeg jy, maar wie meer?
Eyt. Zoo dienj’er op te letten.
Schout. Maar drie Getuigens zyn heel qualyk te verzetten.
Eyt. (285) Ick bid, Heer Schout, schaf hem genade, en geen recht.
Schout. Hoe zinje dus verzot op zo een schurfden knecht?
[fol. B2r]
Eyt. Zie daar; zo ick hem mis, daar ’k zo meê plag te wroeten,
Ick kruip naar Amsterdam op handen, en op voeten;
Men schent hem achter rug, dat hy Pasquillen dicht,
(290) En komt hy in Perzoon dan is ’t dat yder zwicht.
O! ’t is een nooblen Baas, en trouw in zynen wandel,
Dat zag ick in men kraam aan al zyn doen, en handel,
Ick lag heel ziekelyk, toen zetten hy zich schrap,
Verbedde my, en gaf mijn Frericks Claasje pap.
Schout. (295) Ick zal ’t om uwent wil ten besten leeren schickken,
Zyt maar gerust, ick pas op liegen, noch verklickken.
Eyt. ’k Dank jou rechtvaard’ge Schout.
Schout. Weet dat ick eerlyk ben.
Maar weet ook dat ick vry al wat begeerlyk ben.
Ick ga, gedenkt mijn voort. Binnen.
Eyt. Daar loopt hy hene zakken
(300) Ick denk om van de kolk d’Egtschenster weg te pakken,
Als lestmaal is geschied, toen hy in ’t wapen quam,
Waar in drie Kruizen staan, de roem van Amsterdam.
Maar zacht, men dunkt ick hoor mijn zoete Peeckelhaantje,
Dat staatme beter aan als ’t kot van Ariaantje;
(305) O! neen, hy is het niet; ick wacht den bloed in huis,
En wacht met eenen een verlichting voor mijn kruis. Binnen.

Peeckelharingh zingende.

Toon: La Valencienne.

’k LAgh op de tipjes
Van ’er Melckvaetjens neer,
En ick drukte Mont aen Lipjes,
(310) En me Gatje druckte weer:
Wijl ick daalde na de pronck
Van’t Juweeltje, dat een vonck
In mijn Boezem had ontsteecken,
Naer een minnelijcke lonck.

(315) 2. Haar Engel Ooghjes
Rolden onder ’t wercken om,
Zuivere Zonnen by twee boogjes.
Zy was Bruyt ick Bruydegom:
Maar, eylazje, toen zy zagh
(320) Dat een and’re by me lagh,
Is ’er liefde wegh geweken,
Juyst op mijn geboorten dagh.

[fol. B2v]
3. Zie die drie hoeren,
En haer trecken hangen aan,
(325) Mercken wel dat zy by boeren
Liever als by steêluy gaan,
Diefse Lijn, en pockkige An,
Zwijntjes die ick niet en kan,
Wilje met je boeren boren?
(330) ’K houwer Peeckelharingh van.

4. Wegh dan met Jaaje,
Die zo licht by yder koyt.
Die zoo greetigh op het naaje
Nu eens my, dan and’re vloyt,
(335) Die op een onnozele nacht,
Heeft haar peeckeltje verkracht.
’t Geeft dan rede dat mijn Liefde
Nimmer Marry Snyers acht.

’k Zing niet meer, maar laat die Beesten in haar vrede,
(340) ’k Zouw anders wel mijn tijt aan andre gaan bestede.
De schele Jaquemijn kreegh oock haar wisse deel,
Maar neen, die dieve-moêr die hout ’er nu te heel,
En ieder doet haar faam genoegh in d’ooren luien,
’k Magh tot goê tijtverdrijf mijn Peeckeltje gaan suyen,
(345) En wiegen ’t in de slaap; maar zaght, ick wordt schier kout
Van schrick, men Haringh beest; daar komt de kleyne Schout
Met d’ingevalle neus, die lest zen hoet verdobbelde,
En toen zen mantel, en daar naa met Bacchus hobbelde
Zoo ongelukkigh, dat hy bracht zijn klingh te bert.
(350) Wie door een Wijse tongh, wel onderwezen wert,
Koomt alle dingh te staa, dies zel ick ’er of zwijgen,
En zien of ick pardon kan van Menheer verkrijgen.

Schout met Dienaar. Peeckelharingh.

Hoe! stapje naa my toe ghy goddeloze gast?
En vreestge noch schavot, noch beul, noch roe, noch bast,
(355) Gy die Beatrix Eyt zo schendigh hebt bedreten?
Peeckelh. ’t Is van haar eyge drek, ze mach ’t oock zellef vreten.
Ick bidje, Schout, hoort toe: zy treckt gelt van twee Vaars,
Kan ick dan schender zyn van Eytje Molenaars?
Schout. Zwijgh guyt, de boer, en ’t kalf, en ’t zackje met ducaten,
(360) Zijn u die onbekent?
Peeckelh. Ick lagh met Advocaten;
Altoos met zulck een schoft, die om ’t genot van ’t goet
My leert ick kenje niet te zeggen: mijn gemoet
[fol. B3r]
Was vol. De boer die dranck had door zyn hals geslingert
Die eyschtmen gelt van ’t kalf, ick zey: jouw rechten dwingert,
(365) Vertoef een ogenblick, ick zelje binnen ’t uur
Voldoen; daar loop ick heen.
Schout. Het zoet verzelt haer zuur.
Ghy hebt gout uit ’t kantoor van d’Advocaat gestolen.
Peeckelh. O! dat ’s een schelm, hy lieght.
Schout. En zoeckt u in ’t verholen
Te brengen aan de pley, met hulp van d’andre vier.
Peeckelh. (370) Zie daar is zack en gout, wie water draeght, en vier,
In d’een, en d’ander hant; gebruyckt geveynsde reden,
’k Zal met de waarheyt, zonder logens voor u treden.
Zit neêr, Heer Schout, zit neêr.
Schout. Wel, open dan de mont.
Peeckelh. ’k Sal u de waarheyt van den Advocaat doen kondt.
Schout. (375) Spreeck korte woorden, maar ick zweer u, wiltge liegen,
Men zal u door een strop in Jaffa laten wiegen,
Door hennip in het graf.
Peeckelh. Eer zel den Olifant
Versticken aan een Vloo, en eer den Beyr aan strant
Met Tyger-pooten gaan de duyne-zantjes tellen,
(380) Eer zelmen tellen oock de bloedelooze vellen
Van het al-out geslacht, dat niemant krenckt, maar bijt,
Nouw weetje wel, Heer Schout, zoo jy een rader zyt,
Dat ick de waarheyt zweer; eer zullen schurft, en luyzen,
En lange nagels van een bedelaar verhuysen,
(385) Eer zel megatt om peys by schelen Engel gaan;
Eer zel een Jeude-hoer in Peeckels graci staan;
Eer zel ick ’t Bosje van men Bosjes kint vergeten;
Eer ’k jouw veur liegen zel.
Schout. Ick moet de waarheyt weten.

Binnen, en weer samen uit.

De droes haal d’Advocaat.
Peeckelh. Zoo jyme helpen kunt
(390) De hellift van het gout is wiligh u gegunt.
Schout. Ick staa gelijck versuft, wel, heb ick van mijn leven!
Peeckelh. Ick zelje driemaal tien, en vijf ducaten geven,
Dat’s de gerechte helft van seventigh, en ziet
Hoe ick me redden zel door ’t woort: ick kenje niet.
(395) Zoo jy mijn helpen wilt, en om dat jy ze waardig,
En onbelogen in jouw ampt hout, en rechtvaardigh,
Zoo hoor na Peeckels woort, die zich zijn doen vermeet,
Indien de Schout zich eens in Haringhs kleedren kleet.
Schout. Wat Duivel zou dat zyn?
Peeckelh. Mijn insicht is te pryzen.
(400) Zeg jy, ick kenje niet, en laat my ’t vonnis wyzen,
[fol. B3v]
Dus blijfje vry van ’t reght, ey lieve, volgh mijn raat,
Zoo weet ick noch van kint, noch kalf, noch Advocaat,
Stee jy maar aan een zy.
Schout ontkleet zich. De grootste konnen mallen.
’k Moet eens zien, om dat gout, hoe ’t werckjen uyt zal vallen.
(405) Is d’Advocaat een Schelm? wat leyt ’er aan een schelm?
Ga jy om Joost, en Kees, en Advocaat.

Dienaar binnen.

Peeckelh. Mijn helm
Voorzeyt my goet geluck in ’t heerlijck kindermaken.

Dienaar. Joost Kruck. Beatrix. Eyt metter kint.
Advocaat. Schout, en Peeckelharingh
verkleet.

Hier komenze alle vier tot reddingh van ’er zaken.
Peeckelh. op een stoel. Ick weet uw klachten wel, maar ’t klagen dat is niet,
(410) ’t Zyn vuyle brillen daar geen gaauwe door en ziet.
Staat achterwaart, die gy zoo vinnig komt betyen,
Zeyt dat hy u niet ken, en wil ’er tegenstryen.
Beatrix. Hy liegt het.
Peeckelh. Zwijgh jy stil, ’t en past geen Vrouwe-tongh
Te spreecken, schoonmen haar al naar het garen dongh.
J. Kruck. (415) Hy heeft mijn doghter Eyt bezwangert, en geschonden.
Schout. Ick kenze niet.
Peeckelh. Gy spreeckt vast uyt verscheyde monden.
Schout. Heer Schout, verstaat me wel, de slang schuyl in het riet,
Kruk is mijn Meester, maar ick Eytjes Vryer niet.
Kees Hodde. Je zyt een hoofd vol winds, in alles een verzaker,
(420) Geld voor men Kalf.
Schout. Ick ken noch Kalf, noch Kalve-maker.
Eyt. Maar Peeckel-lief, men Kint, en jy, en ick, ey! zegt
Ken jy me?
Schout. Ja, maar geen die by een ander legt:
Ick kenje met het oog, en anders niet; ick kenje:
Maar, Eyt, niet vleeschelyk.
Eyt. O Schelm! de Drommel schenje
(425) Eylaas! waar kom ick toe? Recht, Heer, en geen gena,
Recht Schout.
Peeckelh. Van waar quam jou het peeckelnat zoo naa?
Koom hier, laat zien het kint. ’t Zijn Peeckelharinghs oogen,
Ontkenje dat.
Schout. Jaa ’k Heer.
Peeckelh. Zoo heeftz’ al meê gelogen.
[fol. B4r]
Hem! Dienaar, zie vry toe, de vogel is gekipt,
(430) Zyt wel voorzichtig, dat u Peeckel niet ontslipt.
Nu Haring is in ’t net, egut! hoe zal hy lyen,
Maar ’t schynt, ick kenje niet, gaat d’arme bloed bevryen
Beatrix, Kruk*, Eyt, Kees! koom binnen, ’t is hoog tyd,
Waar blyfje? hou! ’t is tyd dat jy voorzichtig zyt.
(435) Waar zinje?
Sy komen alle binnen roepende.
Heer, alhier.
Peeckelh. ’k Heb alles overwogen,
Maar, na dat Peeckel zyd, zo is jou klagen logen,
’k Loof dat hy schuldig is; maar loop jy lompen Boer
Bewaar het tweede Kalf; en Peeckel wil geen Hoer,
Joost Kruk, hoe legj’et an? en jy, ó Doctor Juris!
(440) By wie een weinig raads te lydelyken duur is,
Wat meenje, dat ick zot, of zonder kennis ga?
Gy leende, en gaaft ’em ’t Goud, dat komt hem nu te sta,
Hy zeid: ick kenje niet; ’t zyn Advocate-trekken,
Maar volgt nu eens mijn raad, indien je jou wild wreken.
(445) Zyt gy tevreden?
Seggen zamen.
Ja Heer Schout,
Peeckelh. ’k Ben ’t klagen moe,
Ick zal vertrekken, ga, dek jy hem dichjes toe
Met vuisten op zen bast zo murw als rotte peren,
’k Ontslaje van je boete, en zelje nimmer deren.
Hem dienaar.

DIENAAR.
Heer, wat is ’t.
Peeckelh. Laat Peeckelharing los.
Dienaar binnen.
(450) Ick ga na ’t slot. De droes, daar vald hy als een Os,
Nu is het reppens tyd.

Jan Maat. Peeckelharingh.
HOe lichtje zo jou hielen?
Peeckelh. ’k Ben Peeckelharing, Maat, ze zelleme vernielen,
’k Heb geld, ga meê ter plaats daar ick u leiden zal.
J. Maat. Kom, ras dan Peeckel-vriend.
Peeckelh. Dat ’s gang na Blommendal,
(455) Alwaar gemeenelyk de Kinder-makers wonen,
Ick ben ’er een, maar noem geen andere perzonen,
Nu Jan Maat, laat ons gaan. Zeid imand die ons ziet,
Jou Schout- en Hoere-beul? ick roep: Ik kenje niet.

[fol. B4v]

Schout geslagen, en gequetst uyt.
Joost Kruck. Kees Hodde.
Beatrix. Advocaat. Eyt.

J. Kruck. Bin jy den Officier? dat magh de duyvel weten,
Schout. (460) Zoo ben ick ’t aldermeest van alle nogh bescheten.
Hy heeft mijn mantel om, hoet op, en degen an,
En zulck een part gespeelt, die ick niet uyten kan:
Zie eensjes hoe ick bloed, ey! houwme recht, ’k vergeefje
Jouw misdaat j’hebt geen schult. Je dochter, Kruck, dat teefje
(465) Is d’oorzaack van mijn pijn, schoon datze ’t niet en weet.
Beatrix. Jouw ongeluck, ô Schout! is ons van harten leet.
Schout. Beatrix gaat men eens een brandewijntjen halen,
En brengt ’et in mijn huis, ick zal ’t zoopje zelf betalen.
Beatrix. Wel Heer.

Binnen met Eyt.

Schout. ’k Wed, zo dra mijn wijf ’er Man besiet,
(470) Zy zeggen zal: weg schurk, ga heen, ick kenje niet.
Oei! leyme zachjes. Zoo! hoe meughje doch zo huylen,
Jy hebt geen schuld, maar ick ben oorzaak van de buylen.
Die gy geslagen hebt; en l van ’t verdriet,
Door d’Advocate-les, dat helsch: IK KENJE NIET.

UYT.

Tekstkritiek:

vs. 84: Voldeê er staat: Voedeê
vs. 201: non, er staat: non.

KLUCHT van ICK KEN- JE NIET. Gerijmt door IAN BARA.