Adriaen van den Bergh - Ieronimo

Adriaen van den Bergh: Ieronimo, verthoond op de kamer Wt-rechte Liefd’. Utrecht, 1621.
Naar het Engels van Thomas Kyd: The Spanish tragedie, or Hieronimo is mad againe.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton008660 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
De fractuurletter is in een aparte kleur weergegeven.

[fol. A1r]

A. vanden BERGHS

IERONIMO,

Verthoond op de Kamer

VVT-RECHTE LIEFD’,

Der Stadt Vtrecht, Den 6. May 1621.

[Vignet: (Pelikaan) WTRECHTe LIEFD’, ANNO 1621
Joannes Amelisz ex.]

’t VTRECHT,
____________________

By IAN AMELISZ, Boeck-verkooper in’t vergulden
A.B.C. Anno 1621.

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Toe-eygeningh,

Aenden Erendtfesten, seer discreten

IONGELINGH,

IOANNIS

BACKX,

Liefhebber der Edele rijmery.

MYn plicht die met u plicht, sich plichtigh heeft verbonden
In eeuwigheyd niet breect, ’klaet staen tot eenigh stonden
Beroemde Jongeling, wiens loflijcke waerdy
Door u gemoet een Edel vernuft teelt, want ghy
(5) Soo deftigh als oock boerds bent in u braef ageeren,
’k Acht wonder, want noyt heeft u yemant komen leeren,
Nu glorieert u rom Batavia vry wt,
En singt tot BACKX sijn eer, een lofwaerigh geluyt,
U gulden rijmery sou hy’t leven voor laten,
(10) O spieghel onses eeuw, wie sou u kunnen haten?
U eerbaerlijck gelaet, heeft laes! soo veel verdient
Aen mijn, dat ick u hou voor d’aldergrootste vriend,
Die oyt mensch hebben kon, waer op ghy mooght vertrouwen
Mijn voorbeeld en mijn baeck, waer op ick staegh sal bouwen,
(15) Ick offer u dit spel, met groote nedricheydt,
Met soo veel jonst en dienst als ’k immer heb gheseyt,
Verhopende mijn luck so hoogh mach sijn gheresen
Dat dese kleyne gift u aenghenaem sal wesen,
Neemt niet vremd dat ick u gheen grooter gift en laet,
(20) Want siet de vriendschap inde waerdy niet bestaet:
Als ghy Ieroon’mo leest zijn mijmerende saecken,
Wilt u om mijnen ’t wil daer toch wat in vermaecken,
Want het u so mindelijck op gheoffert wordt,
Wt dienst verbonde plicht, daer ghene fael aen schort:
(25) Soo der een Momus wt vileynigheyd comt gheresen,
Wilt met u Mand’lijk hart toch mijn eer-vechter wesen,
Eerwaerde vriend daer ick het alles op laet staen,
Ontfanct de kleyne gift, en neemtse mind’lijck aen,
’t Is voor of na mijn doot, ick wil s’ u overgeven,
(30) Hier mede ick besluyt de vriendschap van ons leven.

Uwen dienstwilligen A. vanden BERGH.

[fol. A2v]

Tot den Leser.

DE glans van yder saak, van ’t geen dat is voorby,
Of ’t gheen voorhanden is, in verre vreemde Landen
(En komt dan voor ’t gherucht, ons Nederland in handen)
Wardt konstelijck ontdeckt door brave Rimery.
(5) Also dan ’s Werelts doent niet anders en kan wesen
Als goet, of quaet op’t eind, daer by Fortuna ’t staakt,
Wardt van Poëten tot Comedie ghemaakt,
Of tot tragedie, soo ’t end’ bewijst in ’t lezen.
Tragedie is dat Ieronimo u speeld
(10) Int eynde van zijn tijt, met Esels last gheladen
Vol droef, en naar ghepijn: En so in Masscherade,
Zijn vyanden oock meed, Tragedien wtdeeld.
Dit Leser wel doorleest, en let eens hoe de een
Plaagh steedts de ander volght: So dat wie d’ongelucken
(15) Des Werelts eens beproeft, vaak meerder komt in drucken,
So d’oude spreuke seyt, noyt ongeluk alleen.

___________________________

SONNET.

POèten die in konst, hebt Nectarlijke smaken,
Verheught u, mits ghy nu, in dese tijt vermeert:
Door desen Iong Poèèt, waerom ghy glorieert:
Die tot den Berghs top, van eere sal gheraken.

(5) En die dit brave werk, echt vuyl sou willen maken,
Ontbrect daer toe de reen, daer alles in bestaat
Midts hy seer na de konst, bepaalt by voet en maat,
d’Eerwaerde redens reen, dat gheen Poèèt sal laken.

De pronk der Lauren Krans, moet dan door dit gedichte,
(10) (Midts hy ons in zijn droef Ieronimo deed’ stichten)
Met ware lieve gunst, oncingelen zijn hooft.

En altyt sy de nyt, in spyt van haer verbannen
En laat den Berhgs naam, by de Poèètsche Mannen
Geharbarght zijn met eer, en steeds syn dichten looft.

Door liefden Aert.

[fol. A3r]

KLINCK-DICHT.

GHelijk het kleen ghediert, de loffelycke Byen,
Vergaderen met ernst, tot ’s Menschen groot profyt
Den soeten Honich eel, versloffen ghenen tyt
In’t samelen van haer vreughd, waer in sy haer verblyen,

Hier by ghelyk ik u, en uwe rymeryen,
Den Honich is u dicht, den By ghy selver syt,
En brenght met lust int licht, u treurich spel met vlyt,
En eer vergaert ghy ook, de vreught van uwe tyen.

Siet, so een jonk Poèèt, behoortmen hoogh te heffen,
En die Ieronimo op rym heeft konnen treffen,
Aanschout syn eerste werck, dat hy naa’t leven toont.

Nu, vanden Bergh vaart voort (u lof begint te dond’ren,
In’t voorste van dees eeuw) tot yder eens verwond’ren,
Op dat men u int end’, met Lauwer kransen kroont.

I.A.B.

____________________________________________

Eerdicht
Tot Lof vanden treffelijcken rijmer
ADRIAEN vanden BERGH,
Op syn Treur-spel van
IERONIMO.

WT-rechte Liefd voorwaer mijn hart als nu verheughd,
Met blyschap en met lust, jae overgroote vreughd,
Door dien’t mijn moeyelijck viel, ’t geen ick noyt vinden konde
Danck sy d’Edel natuer, die ons dees spruyt op sonde:
(5) Want ick heb selver dick, mijn voedsel laes! ghehaelt
Ghelijck de Byen doen, so hier en daer gedwaelt,
Maer dese is mijn roem, die sich dorst onderwinden
Te brenghen in het licht, dees droef en wel beminde
Bellemperia, die door liefden raeckten soo
(10) Ghelijck ghy lesen kund aen oud Ieronimo.
Ha! Iupyn opper Godt, wilt dees Poeet behoeden,
Toont ghy Musen u konst, en wilt hem helpen voeden,
Som zijnder die hem niet en konnen volghen naer,
Maer soecken sleghs wt spijt te rispen hier of daer,
(15) Hy spreeckt zijn Moeders tael, waer heeft hy ’t konnen leeren,
Den yver pord een Mensch, en doet hem practiseren,
’k Bid u A. vanden Bergh, verwisselt u toch niet,
Ghy zijt ons glories roem, die ons brocht wt verdriet.

In hoop van Wissel.

[fol. A3v]

Inhoudt.

DEn bloedighen Oorlogh tusschen Spaengien ende Portegael gheschiet, van welcke Spangien d’overhand krijgt, en triumpheert, Portegaels Soon wert ghevangen, versoeckt goede correspondentie te houden met Don Pedro, d’Harthog van Kastieljens Soon, ’t welck hy verkryght, ende in vierighe liefde ontsteecken werd, op syn Suster Bellemperia, doch wat hy versoeckt can geen ghehoor verwerven, overmits hy haer lief Don Andreo inden slach verslaghen heeft, ’t welck haer van Oratius (soon vanden Maerschalc van Spaengien) veradverteert was, op de welcke sy verlieft wordt, de Prins van Portugael en Don Pedro slaen raet om Oratius te dooden, het welck sy int werck stellen met Pedron Gano den Hof-bewaerder, dewelcke sy daer toe kochten, dit geschiet synde hebben hem int bos opghehanghen, ende namen Bellemperia ghevanghen, stoppende haer een neusdoeck in haer mondt, int vangen roept sy Ieronimo, waer over Ieronimo (seer ontsteldt zijnde) in zijn hemd wt loopt, met een toorts in syn hand, rond om siende vind syn Soon opghehanghen, werd heel dol ende wtsinnigh, Isabel syn vrou dit siende, werd oock heel desperaet, doch comen wederom tot haer selven, en brenghen haer luyder Soon binnen. Daer nae verschynt de geest van Oratius, hierentusschen schryft Bellemperia eenen bloedigen brief aen Ieronimo, verklarende wie de Moorders van syn Soon geweest sijn, derhalven loopt hy rasende voor Portegael ende Kastieljens deur. Petron Gano doorschiet Portegaels knecht, waer over hy in apprehensi comt, Don Pedro belooft hem perdon, doch en seynt het hem niet om dat dese moort int secreet sal blyven, wort derhalven opghehanghen, daer nae is d’aliantie ghesloten vanden Prins van [fol. A4r] Portegael en Bellemperia, Don Pedro ende Portegael slaen raet wat magnificentie sy op de statie sullen wtrechten, het welcke sy Ieronimo aendienen, welcke haer-luyder vereert met een Tragedie, ende geeft een yder syn part om te leeren, Ieronimo belooft Bellemperia de moort te wreecken, de Coninck van Spangien ende den Coninck van Portegael, met den Hartogh van Kastieljen comen om dit spectal te sien, Ieronimo representeert een Moorder ghenaemt Bassianus, Don Pedro den Keyser Soleman, Portegael den Ridder Rodis, Bellemperia Perseda, sy ageren die Tragedie, Soleman verliefd op Perseda, en can niet verwerven, sy vlieght den Ridder om den hals en kust hem, waer over den Keyser Bassianus roept, dat hy den Ridder doorsteecken soude, ’t welc in der daet na ’t leven gheschiet, den Keyser zyn liefde haer noch hoger aen biedende, soo doorsteeckt sy hem ende haer selven oock. De Coningen door de naturelle schrick seggen tegens Ieronimo dat hy de dooden weder op laet rysen, daer op hy antwoort dat sy inder daet waerachtich doot syn, waer over hem de Coningen gevangen nemen, ende dwingen hem te seggen, waerom hy sulcken Tragedie heeft aengerecht, soo byt* hy (om niet te belyden) een stuck van syn tongh, de Coninghen dwingen hem dat hy’t schryven sal, hy wyst naer een pennemes t’welck hem ghegheven wordt, doorsteeckt eyndelyk den Coninc van Portegael, Hartogh van kastieljen ende syn selven.

A. vanden BERGH,

Wt d’een in d’ander Crygh.

[fol. A4v]

Personagien.

Prins van Portegael.
Don Pedro, soon vanden Hartogh van Kastieljen.
Coninck van Spagnien.
Oratius, soon van Ieronimo.
Ieronimo, Maerschalck van Spangien.
Hartogh van Kastiljen.
Bellemperia, zijn dochter.
Coninck van Portugael.
Twee Ambassadeurs.
Pedron Gano, knecht van Bellemperia.
Isabel, de vrou van Ieronimo.
Twee Boeren.
Een Schilder.
Drie Kleppers.
Portegaels Knecht.
Pedroos Jongen.
Een Hencker.
Mart Slof-toffels.
Kees Achterlam.

[fol. B1r]

A. vanden BERGHS

IERONIMO.

Eerste Handelinghe. Eerste Wtkomst.

Pr. PORTEGAEL met sijn Volck, PEDRO, ORATIUS
met sijn Ondersaten.

Portegael.

HOvaerdich Spangien die door glorieusheyt waent
Dat Mars u Veld-heer is, en ’tvoordeel voor u baent,
Wat waent ghy, dat ick wijck? ons moedich oorlochs knapen
Die u flucx schricken doen, Manhaftich in de wapen,
(5) Die Spangien over bromt werd van u niet gheveld.
Pedro. Ha! trodtsen Portegael ’tis weelde die u queld,
Die Spangien temmen sal, u komst achten wy waerdich,
U vyand is ghereed, de Vorst die maeckt hem vaerdich. in.
Portegael. Toont nu u dapperheyd ons Vyand tot ons komt,
(10) En door u moedicheyd gantsch Spangien over bromt.

Sy gaen binnen en vechten, Portegael verliest het.

Pedro. Siet na de Vorst zijn Paert, en wilt het wel bewaren.
Portegael Fortuyn neemt ghy mijn Paert wilt voor de doodt mijn sparen.

Eerste Handelingh, Tweede Wtkomst.

CONINC van Spangien, DON PEDRO, ORACIUS, IERONIMO,
HARTOGH van Kastielgen, Pr. PORTEGAEL gevangen
zynde van DON PEDRO en ORACIUS.

[fol. B1v]
Coninck. LOf sy Iupijn, en de dapperheyd ws gemoet
Waer me ghy Portegael dwingt knielende te voet
Pedro. (15) Mijn macht brocht d’overhand,
Oratius. En dese mijne slaghen
Scheen dat de jonge Prins macht’loos was om te dragen.
Pedro. Moey’loos we was ic noyt.
Oratius. De glory comt mijn toe
Rechtvaerdich Majesteyt.
Pedro. Oratius wel hoe,
Ick die het Paert eerst greep, den donder van mijn daden,
(20) Daer Mars voor swichten moet, wout gy die kracht versmaden,
Rooft mijn men eere niet.
Oratius. ’Twas alles in mijn macht,
Mijn moedich kloecke hand toonden zijn blixems kracht,
Ick segh de eer is mijn, ’k en sou de u niet roven.
Pedro. Ick gaf de eerste slach, dies moet ghy’t immers loven,
(25) Don Pedro heeft de prijs, Lof! Iupijn voor u gonst.
Oratius. Ghy veynst seer geestich met een seer aerdighe konst
Om dees bepronckte eer, die d’Hemel heeft ghegeven
Mij, doch ’k acht dat ghy bent om dese eer verlegen.
Ieronim. Grootmoedich Monarich, ’tbeduyt mynes oordeel
(30) Hoort Oratius mijn soon te hebben ’tvoordeel,
Moeloos en was hy noyt in s’Majesteyts zijn slagen,
Een loffelijcke prijs ghewent daer wt te draghen.
Hertogh. Don Pedro mijnen Soon, de ghene dien ick acht
De Werelt zijn ’sgelijcks noyt voort en heeft gebracht.
(35) T’gheloof komt noyt in mijn, dat d’eer hem niet sou komen,
Hy is de Werelts schrick, wat sou Don Pedro schromen.
Coninck. Sacht, sacht, ick weet een raet, seght op kloeck-moedigh Held
Vorst’lijcke Prins ick wil, dat ghy mijn nou verteld,
Wie dat de glory komt, wilt ’rechte vonnis wijsen,
(40) Wiens slaghen dapper zijn, en waerdigh om te prijsen.
Portegael. Groot Coninck in Spangien ick het oordelen sal,
De slagen vande een, of d’ander heeft gheen tal,
Don Pedros slaghen Heer die vielen als een donder
’k Loof d’Hemel schrickt’ voor hem, ’twas voor de Mensch’ een wonder
[fol. B2r]
(45) Oratius ghedruys ghelijck een blixem viel
T’is wonder hoe dat ick het leven noch behiel:
’k Weet dat Mars voor hem wijckt, en Herk’lus moet vertrecken,
Wanneer zijn tooren rijst, doet hem tot slaen verwecken.
Coninck. Bent ghy Heeren te vreen, dat ick het vonnis wijs.

Sy antwoorden altemael ghelijck.

(50) Och jae ghenadich Coninck.
Coninck. Rechtvaerdich de prijs
Gaet, Oratius wort die ten deel ghewesen,
Het rantsoen, moedigh Pedro die niet en kan vreesen,
U lot dat is het Paert, en de Prins zijn gheweer,
Ontfangt ellick de gaef, en neemt het voor een eer:
(55) Nu moedich Portegaels Prins, ’k weet ghy hebt verlanghen,
Logeert hier in mijn Hof, doch niet als een ghevanghen,
Maer bruyckt u lust en rust al soo het u belieft.
Portegael. Ick danck zijn Majesteyt die mij soo wel gherieft.

Eerste Handelinghe. Derde Wtkomst.

Pr. PORTEGAEL, Don PEDRO, BELLEMPERIA*
en ORATIUS.

Portegael DOn Pedro ’k acht u waert, indien ’t u sal believen
(60) Mijn grootste vriend te zijn.
Pedro. ’k Wil garen u gherieven.
Portegael Ick sweer u by mijn eer, een vast verbonde trou,
Indien ons vriendschap breect, so blijft dees Prins in rou.
Pedro. ’k Beeedt mijn vaste plicht aen u mijn waerde Prince,
T’is d’hooghste glorie die Don Pedro kan winssen,
(65) Ghelieft Portegaels Prins dat wy ryden ter jacht.
Portegael Don Pedro ick had yet anders nu bedacht
De minne blaeckt en brand, en sweeft door al mijn sinnen,
Soo dat ick macht’loos ben die strijt te weder winnen,
Verbint u aen een plicht aen mijn, mijn waerde vriend.
Pedro. (70) Al wat g’aen mijn versoeckt, hebt ghy aen mij verdiend.
[fol. B2v]
Portegael Ghy moet mijn brengen.
Pedro. Waer, nu wilt het mijn vertellen.
Portegael Ghy weet wel wat ick meen by al de Dammasellen.
Pedro. Dat wil ick garen doen, ick ben seer wel bekent.

Bellemperia met Oratius uyt.

Portegael Liefd’ woont staech in mijn hart, sy isser in ghewent.
Pedro. (75) Sacht daer is mijn Masseur met onsen Oratius,
Portegael Is dit een Aerdts Goddin?
Pedro. Ick bid u schuylt en hoort, sus. Sy schuylen.
Bellemp. Seght mijn Oratius, hoe ist en weet ghy niet
Met mijn Lief waerde Held, is hem oock leet gheschiet.
Oratius. Mijn Vrou Bellemperia ’k antwoort op uw vragen,
(80) U waerde Bruydegom is inden slach verslaghen.
Bellemp. Ay my, onnosel waerde Held.
Oratius. Ghelooft mijn vrouw,
’k Heb mely met u ramp, en ziels druck met u rouw.
Bellemp. Bedroefde Bellemperia.
Oratius. Wilt u druck stelpen.
Bellemp. En saecht ghy ghenen raet mijn waerde Lief te helpen.
Oratius. (85) Ick nam hem op mijn Paert, brocht hem in ons quartier
Ghestreelt, ghekoestert wel tegens een seer groot vier,
Waer t’was al te vergeefs, het wou hem al begheven,
Ghelijck het bleeck, hy is ghecomen om het leven
Dees sluyer is van hem indiense mijn Vrouw kent.
Bellemp. (90) Ick kus u ghy bent stom, doch ben het wel ghewent,
Onnosel Bruydegiom, ach! ben’t ghy laes! verslaghen.
Oratius. Princes sy blijft aen u indien s’u kan behaghen.
Bellemp. Behout de waerde gift die ick heb in mijn hand,
Ghekluysterde slavin, die nu in droefheyd brand,
(95) Onnosel Bellemperia, ’t licht is u ontnomen,
Oratius vertreckt, ick sie mijn broeder comen.

Oratius die schuylt, Portegael en Pedro comen by Bellemperia.

Pedro. Zijt wel gegroet Masseur.
Bellemp. Helaes! in groot gheween.
[fol. B3r]
Pedro. U selven ghy misdoet dat ghy dan blijft alleen.
Portegael Ha God’lijcke Princes, die door u waerde ooghen
(100) Mijn ziel ghekerkert hout in uwe hoogh vermoghen,
Schoon dochter van Iupijn, Portegaels klacht aenhoort.
Bellemp. Verrader die mijn Lief soo schand’lijck hebt vermoort.
Pedro. ’t Is inden slach gheschiet, en met manhaftich raecken.
Bellemp. De doodelijcke pijn, mijn harte oock moet smaecken,
(105) Verrader die mijn licht des Werelts heeft berooft.
Portegael Siet u gheboeyde slaef, die in u dienste slooft,*
’k Herkauw soo smaeck’lijck soet, u bitterlijcke woorden,
Ghy boeyt mijn slaefelijck, hoe kan ick u vermoorden,
’k Maeck u vooghdes mijns ziel, en Mestres van mijn hart
(110) Gekerckert in u licht leg ick gheheel verwart,
Ach! mijn verliefde ziel die gaet daer knielen’t grasen,
En wauwelt soo veel soet, om ’thongerich hart te asen
Waerde Bellemperia.
Bellemp. ’t Spreecken mijn verveelt,
Vaert wel, ha! ghy Tyran die my mijn Son ontsteelt.

Sy gaet en laet een Handschoen vallen, Oratius neemptse op en
presenteertse haer, sy geeftse hem alle bey.

Oratius. (115) Vrouw Bellemperia u Handschoen vond ick legghen.
Bellemp. Daer draegt de ander me, doch wilt het niemant seggen. beyde binnen.
Pedro. Oracius daer weer, wel ick verwonder mijn,
Of souw het zijn een geest recht in Oratius schijn?
Portegael Weent Portegael u Prins die is in ongenaden,
(120) De manhaftige daet gheoordeelt wort verraden,
Iupijn laet ghy dit toe, oratius mijn bederf,
Ramp-spoedich Portegael, laes! ick ontijdich sterf
Don Pedro waerde vriend, ghy hoort dees Prins wel klagen.
Maer laes ’k ben machteloos soo wreeden straf te draghen,
(125) Bellemperia Lief, ach! is u hart dus wreet.
Pedro. De doot heurs Liefd die brenght u al dit droeve leedt,
Door ons vereende plicht wil ick u nu gherieven,
Ick weten sal de grond van dit beveynsde lieven,
’k Bid Prince weest gherust, kom an en laet ons gaen
(130) Gelooft dat ick de gront, wel grondich sal verstaen.

[fol. B3v]

Eerste Handelinghe. Vierde Wtkomst.

CONINCK van Portegael met twee
AMBASSADEURS.

Con. port. WEent Portegael seer droef mits dat ghy sijt verslagen,
Iupijn bent ghy versteent, hoe kost gy het verdragen,
Hadt ghy geen donder, noch geen blixem om te slaen
Ons Vyand, ist moog’lijck gy dit kost kijcken aen,
(135) Doch ’tgrootste ongeluc mijn waerde soon gevangen,
Mijn Soon, ach! na wiens komst ick graegh’lijc heb verlangen
Ghy Heeren sult u spoen te reysen dach en nacht,
Op dat mijn Soons rantsoen wort haestich daer gebracht.
1 Ambas. Wy volghen plichtelijck ons Majesteyts begeeren.
Con. port. (140) Wat dunckt u is het niet een groot onluck mijn Heeren?
2 Ambas. Genadich Majesteyt het is een groot misval,
’t Onluck en is niet hier, maer laes! ’t is overal,
Fortuyna dompelt Heer soo schielijck met de menschen,
’t Luck brengt schier ’t onluck me, wy moeten altijt wenschen,
(145) ’t Onluck komt noyt alleen, maer ’t is altoos verselt,
Noyt is de vreught soo groot yets isser dat ons quelt,
De gulsicheyd die leyt soo vruchtbaer in de menschen,
Dat hoemen meerder heeft, staegh al na meer wil wenschen,
Vernoeght en is men noyt.
Con. port. Wel Heeren ’t is hoogh tijt,
(150) Siet dat ghy naerstelijck de weghen over rijt,
En spoeyt u haestich voort.
1 Ambas. Wy volghen u begeeren
Langh leeft zijn Majesteyt.
Con. port. Wilt haestigh weder keeren.

Eerste Handelinghe. Vijfde Wtkomst.

[fol. B4r]

Pr. PORTEGAEL, Don PEDRO, PEDRON GANO,
BELLLEMPERIA.

Portegael Waer heen bedroefde prins, waer dat ick ga of stae
Bellemperias licht vollicht mijn altijt nae,
(155) Hoe weynich dat zijt weet, en schijnt mijn staegh te haten,
De gracht-lust van haer hart pooght met mijn hart te praten:
Want waerom sou haer beeld staegh leggen in mijn sin?
Indiense niet bedout waer vruchtbaer vande min,
Ghy boeyt heel portegael, Godin aller Goddinnen,
(160) Ghekluystert legh ick en gekerckert om weer minnen
Bepronckte koesteres, hooch outaer van mijn ziel,
Doch als ick ’t wel bedenck vergeefs ick altoos kniel,
Vermidts de waerde Vrouw, mijn vinnigh gaet begeven,
Hoewel ick slaefs ghewijs soeck in haer dienst te leven,
(165) ’t Schijnt dat dees wreede smart int minst haer niet medooght
Pynicht mijn flauwe ziel, door’t kluystering beooght,
Ha! Bellemperia Moordresse van mijn leven,
Die ’k in de borren mijns ziel ten Hemel had verheven,
O! schaecksteres mijns rust.
Pedro. Wel prins dus droevich hier.
Portegael (170) Laes! in een groote klacht, met bitterlijck getier,
’t Is Bellemperia, de gheen die ick beminne
’t Is Bellemperia, die staet in ’t diepst’ mijns sinne,
Waer op het middel-punt mijns ziels gedachten speelt,
En wt haer af-keer laes! pijnd’lijcke smarte teelt.
Pedro. (175) Ick bid u prins vertreckt en wilt mijn alleen laten
Ick sal mijn Susters knecht so listelijck bepraten
Dat alle het gheheym sal comen aen den dagh.
Portegael Don pedro waerde vriend, ’k noyt meerder onluck sagh,
Hier zijn wy voor de deur, wel aen ick mach vertrecken. in.
(180) ’k Sweer wy Oratius zijn doen’t sullen begecken. Hy clopt.
Gano. Wat is mijn Heer s’begeer?
Pedro. Roept Bellemperia hier,
Ick sweer dat ick omstoot haer ziels gloeyende vier.
[fol. B4v]
Bellemp. Wel Broeder wat is dit waerom komt ghy niet binnen.
Pedro. Fy Suster dat ghy kunt Oratius beminnen.
(185) En acht Prins Portegael niet, wiens liefde ghy hoort.
Bellemp. Dien Tyran die mijn Lief, helaci! heeft vermoort:
Pedro. Ick sweer by ’t Hemels heyr, ick wil ghy hem sult lieven.
Bellemp. Al wat dat ghy begeert sal ick u in gherieven,
Mijn Heer na u begeert.
Pedro. ’k Vervloeck Bellemperia schier
(190) In d’afgrondts nare poel, pedron Gano hoor hier,
’k Begeer dat ghy mijn sult nu duydelijck vertellen
Op wien mijn Suster gaet haer waerde minne stellen.
Gano. Dat waer een groote konst te weten Heer voor mijn
Pedro. Wilt ghy niet ’tswaert dat sal u dwinglands Meester zijn.
Gano. (195) Hout Heer ken weet het niet.
Pedro. Wel aen wilt ghy’t niet segghen.
Gano. Ick sal.
Pedro. Wien ist.
Gano. Mijn Heer ’k weet het niet wt te leggen.
Pedro. Verrader nu dit swaert u brenghen sal ter doot
Gano. Ick sal’t u seggen Heer laet mijn uyt dese noot,
Hy lieft haer.
Pedro. Wien ist Oratius doet ’t mijn weten.
Gano. (200) Met Oratius Heer, zy haer liefd wil vergeten.
Pedro. Wel aen vertreckt u nu in ’t minst gheen leet gheschiet.
Gano. Maer Heer, ey lieve en vermaend van mijn doch niet,
Ey Heerschop wilt mijn niet beklappen.
Pedro. Wilt niet vreesen
Gaet heen en ick nae’t Hof, sou’t dan Oratius wesen,
(205) Daer is Portegaels prins, ’k onschuyl en hoor zijn klacht.
Portegael Waer hebt ghy wreede liefd Portegaels Prins ghebracht,
Ha! Bellemperia ziel-roofster van mijn leven
Waerom boeyt ghy mijn ziel, als ghy mijn wilt begeven?
Laes! mijn ghedachtenis op u mijn Sonne speelt,
(210) Iupijns gheteelde pronck, en t’Hemels schoonste beelt,
Waer u hart als het mijn bedout van liefde droncken,
En dat ick wauwelde soo veel liefs minne voncken
[fol. C1r]
In d’gracht lust uwes hart, ziel Engel waerde Vrouw
Mijn gijseling is u licht, mijn ziels gheboeyde rouw,
(215) Ghy kerckert portegael, door u Son schoon der schoonen,
Daer ick gekluystert legh, daer moet ick immers woonen,
En immer weygert ghy de woon-plaets van u ziel,
En boeyt de kracht mijns hart dat ’k selfs niet en hiel,
Hooge Princes ick leef dienst’lijck in u gebooden,
(220) Ha! dochter van Iupijn, erf Godin der Goden,
Hoe dat mijn ziel al meer u waerde Sonne prijst,
Hoe dat ’t ontfonckte vier al gloeyen’d meerder rijst,
Strael vlamt het pijndelijck, met hooge hoogh vermogen
En laes! de borren mijns ziel nae kniellend liefd gaet poghen,
(225) Ha! Lief Bellemperia u hart dees wreedheyd teelt
De gracht-lust van mijn ziel op uwe outaer speelt,
Ziel poeselende Vrouw, ha! proncksel der Godinnen,
Ha! lodder lonckend Lief, kunt ghy niet weder minnen,
Of is u hart versteent, rontsom gesmeet met stael?
(230) Nochtans soo braelt u ziel, met d’alderschoonste prael
Die oyt Monarich sach, in glorieusheyt rijsen,
Ghy kondt in ’s Hemels heyr verliefde ziele spijsen,
’k Loof d’Hemel en Iupijn door Liefd leggen ter neer
Smoor droncken in Liefs vlam, Natuer dit is noch meer
(235) Quelt om schoon Bellempeer, hopeloos Jalosye,
Om datse denckt Iupijn haer Sonnens* licht komt vryen
Onnosel portegael u glory leyd geveld.
Pedro. Ha! Prins, ’k heb mely met u ramp groot-moedich Held,
Wat sou u moedich hart dus klachteloos staen klagen?
(240) De tijdt viel mijn soo lang, dat ick ’t nau kost verdragen,
Vermidts u droeve klacht, die Bellempeer begeckt,
Oratius die ist waer nae heur liefde streckt.
Portegael En ist Oratius die staet int diepst heurs sinnen
Heel vruchtbaer van Natuer, koestert zijn lieve minnen,
(245) Ziel-pleyster van mijn hart, ach! siet de gloet van min,
Strael-vlammen’t in mijn hart, kruypt dieper, dieper in,
Don Pedro ghy sult mijn ontydich noch sien sterven.
Pedro. U ramp die teelt een druck, die ick oock me sou erven.
[fol. C1v]
Portegael Hemel isser gheen raet te scheyden dese twee,
(250) Soo kneust mijn flauwe ziel, ’t hart is willichlijck ree,
De ziel siddert van angst.
Pedro. Daer is gheen raet te dencken
Als dit, Oratius het leven flucx te krencken.
Portegael Tot Oratius doot sien ick seer weynich raet.
Pedro. Ick sal Pedron Gano dat ghy het wel verstaet,
(255) En mijn knecht te saem wel soo veel duym-kruyt geven,
Dat sy met eygen lust hem brenghen om het leven.
Portegael Maer soo het dan wt komt dat wy de oorsaeck zijn.
Pedro. Ons hoogen staet die maect, ’t geloof tot geenen schijn.
Portegael Maer soo ons eygen volck verraed’lijck ons verraden,
(260) Ons hoogen roem ghevelt lach door des misdaets daden.
Pedro. Daer komt Gano recht aen, ic bid u schuylt.
Portegael. Ick sal. Hy schuylt.
Gano. Goe’n dagh ghenadich Heer, hoe gaet het met u al?
Pedro. Ghy zijdt seer wel gemoet.
Gano. Soo is mijn luck gereesen.
Pedro. Ghy moet mijn in een saeck een weynich dienstich wesen.
Gano. (265) Heer al wat ghy begeert alst in mijn macht maer is,
Alwaer het noch so veel weest van mijn dienst gewis.
Pedro. ’k Sal u met gelt en goet wel rijckelijck beloonen.
Gano. Heer, maer Heer, om gelt ging ick inde Hel wel woonen,
Gelt brocht iou by mijn Suster, mijn by een hoer,
(270) Een ander by mijn vrijster, de duyvel by zijn moer:
Gelt Heer als ick slechts dat nobele gelt mach rapen
Heer, ick lietie om het gelt wel by mijn Moer slapen.
Pedro. Soo bent ghy dan te vreen, en wilt u dienstelijck spoen.
Gano. ’t Gelt Heer dat is heel braef, wat ist dat ick sou doen.
Pedro. (275) Ghy moet Oratius flucx brengen om het leven.
Gano. Neen Heer, ’k wilie liever al het gelt weer geven
Als ick het heb.
Pedro. Verrader, Tyran wat spreeckt ghy daer?
Gano. Ey Heer steeckt mijn niet, ick vermoor liever mijn vaer
’k En hebber gheen.
Pedro. Wel aen belooft mijn dan met woorden,
[fol. C2r]
(280) Dat ghy Oratius sult helpen vermoorden.
Gano. Maer Heer de sunt daer van, hoe maeck ick het daer me?
Pedro. Gy kerel benie geck, de sunt, stelie te vree,
De sunt die komt op mijn ick die hem u hiet dooden.
Gano. Ey staet dan Heer voor mijn, anders ick hang so noden.
Pedro. (285) ’k Verseecker u pardon, spreeckt vry met trodtse rom.
Gano. Tut, tut, soo is het niet, soo breng ick hem wel om.
Pedro. Al stont ghy op de leer, wilt op mijn vast betrouwen.
Gano. Wel an mijn Heer, ’t avont soo is hy met mijn vrouwe
Weer in den bogaert, de sleutel Heer sal ick dan
(290) Trecken wt het slot.
Pedro. Ick laet het daer op staen.
Gano. Wel an. in.
Portegael Portegaels glorie braelt.
Pedro. Men moeter so op letten.
Portegael Kom gaen wy om het stuck in’t werck voort te setten.

Tweede Handelinghe. Eerste Wtkomst.

Vertooninge,

Daer ORATIUS en BELLEMPERIA, Lief-kosen,
Pr. PORTEGAEL en DON PEDRO, sweeren syn doot.

BELLEMPERIA, ORATIUS, IERONIMO, ISABEL.

Bellemp. ORatius mijn Lief dien ick so waerdich acht.
Oratius. Ha! Bellemperia die noyt is wt ghedacht.
Bellemp. (295) Ha! overschoone ziel, die mijn u dienst gaet toonen
Oratius. Wie wenst in u gebot niet dienstelijc te woonen?
Bellemp. Oratius dien ick stel int middel-punt mijns ziel.
Oratius. Bepronckte outaers gloor voor wien ic daeglijcx kniel.
Bellemp. Oratius mijn Lief, ’k heb u so hoogh verheven
(300) Dat sonder u ghesicht kan Bellempeer niet leven,
Oratius mijn son! Oratius mijn licht!
Waer voor de gulde Son zijn wagen went en swicht,
O! poesel waerde Held, Oratius beminden,
Inde borren mijns ziel sult ghy weer liefde vinden.
[fol. C2v]
Oratius. (305) Ha! Bellemperia ’k leef op u loncking soet.
Bellemp. En ghy dees teere maecht haer hart en ziele voet,
Ellendelijck door’t ghesicht, ha! Son, ach! waerde oogen
Die Bellemperas macht hebt in u licht ghetoghen,
Oracius hoort ghy de Nachtegaels gheluyt.
Oratius. (310) ’t Geluyt recht op myn Liefs geluyt duydelijck sluyt.

Hier vermoordense Oratius, ende nemen Bellemperia gevangen,
Portegael hangt hem op, ende sy roept Ieronimo, Ieronimo.

Ieronimo uyt met een toorts.

Wie roept Ieronimo in dese duyster nachten?
Een roept Ieronimo met bitterlijcke klachten,
Wel was het dan geen stem die Ieronimo riep,
Riep droef Ieronimo daer ick laes! lach en sliep,
(315) En wiens bedruckte stem Ieronimo doet komen
In zijnen Bogaert ’snachts, waer yeder voor sou schromen:
Wel wat is dit dat ick hier hangen vind, een man
Roept out Ieronimo, en weet nu nergens van,
Ick wil hem snijden of, van dees onnosel linden,
(320) Hemel! het is mijn Kint Oratius beminden,
Fy moort, verraders roepen out Ieronimo aen
Recht of Ieronimo zijn soon dus had verraen,
Oratius mijn kint, helaci! dus ghesteecken,
En dan gehangen op om meerder wraeck te wreecken,
(325) Errem out Ieronimoos soon Oratius doot,
Wie roept Ieronimo en klaecht een droeve noot?
Vertoeft, wie sien ick daer al schijmerende leggen,
Kom hier, kom hier mijn broer, ’k begeer ghy mijn sult seggen
Hoe ghy komt aen dees kleer, dees kleer gelijcken wel
(330) Mijn Soon Oratius kleer, mijn soon Oratius sel
Wel dansen, mijn soon, wie komt Ieronimo trecken?
Waer steel jy al dit goet, hee? ick wil hem op nu wecken,
Mijn dunckt aen dees kleer g’lijckt mijn Soon Oratius,
Erm Ieronimoos soon Oratius, maer hoe, sus,
(335) Oratius is genoyt op ’t hof van Don Kastieljen,
[fol. C3r]
Daer is Portegaels Prins met alle zijn famieljen,
En evenwel ist een dief, hou Monseur dief, seg op,
Ken-stu mijn Soon Oratius, wat tou Esels kop
Spreeckt, errem oud Ieronimo moet sterreven,
(340) Daer komt oratius Ieronimo bederven.
Isabel. Waer loopt Ieronimo en laet zijn Isabel?
Wie riep Ieronimo met sulcken droef ghequel?
Daer staet Ieronimo, hy schijnt schier dul te wesen,
De oogen puylen wt ’t sijn yselicke vreesen,
(345) Ieronimo.
Ieronim. Wech, wech.
Isabel. Ey Lief Ieronimo.
Ieronim. Ey tou moordenaer wech.
Isabel. Hy is zyn sinnen quijt o!
Droevich droef misval, ginght ghy mijn hier toe sparen.
Ieronim. En karon recht de mast om naer de Hel te varen.
Isabel. Ieronimo mijn Lief, onnosel oude man,
(350) Hoe siet ghy Isabel soo schrickelijcken an?
Weent bloede tranens vliet, wt de borren mijns zielen
Spreeckt Isabel aen Lief Ieronimo.
Ieronim. Sy vielen
Op oratius.
Isabel. Kent ghy u Isabel niet
Die bitterlijcke weent.
Ieronim. De moort die is gheschiet,
(355) Mijn soon, mijn soon is doot, ick sie hem ginder komen.
Isabel. Ieronimo.
Ieronim. Wech, wech et wech.
Isabel. Ick sal niet schromen,
Siet wie nu kniellend valt Ieronimo te voet.
Ieronim. Wien bent ghy.
Isabel. Isabel.
Ieronim. Isabel, ’t is goet
Mijn son Isabel, Isabella wilt mijn segghen,
(360) Kent ghy die man.
Isabel. Ieronimo, ick vind hier leggen
[fol. C3v]
Mijn soon oratius dien ick soo vierich min.
Ieronim. Mijn soon oratius malloot, o toe geckin.
Isabel. Ieronimo.
Ieronim. Wech, wech, het sou mijn Soon wesen.
Isabel. Ieronimo mijn man.
Ieronim. ’k Moet lachgen ha, ha dese
(365) Mijn soon?
Isabel. Bedroefde Isabel, dese is mijn kint,
Helaci! siet mijn man is gantsch wt het ghesint,
Wat port de roodtste stom beweechgelijck te weenen,
’t Medooght de klippen laes! tot mededoogen’t steenen:
Onnosel jonger Held, en ghy o oude man
(370) Wiens ziels druck is so groot dat ick ’t niet noemen kan.
Ey mijn bedroefde Vrouw, stort wt u tranen bloedigh,
De weedom van u ziel die teelt soo veel druck spoedigh
Onnosel, dien ick heb soo mind’lijck op ghequickt.
Ieronim. Oratius mijn soon, wiens doot mijn harte breeckt.
Isabel. (375) Ach! waer ick voor u dood.
Ieronim. Rijst op mijn oude haren.
Isabel. Wat wilt ghy Isabel u selven langer sparen?
Ieronim. Fy moort, die niet als inde Hel belacht en wort.
Isabel. ’t Is d’Hemel die daer mijn onrechtelijck doet te kort.
Ieronim. En kneust Ieronimo zijn oude teere leeden.
Isabel. (380) Die prosrapijn aen hem dus vierich wou besteeden,
Siet daer oratius gaet wand’len heen en weer,
Komt hier oratius, komt hier, daer valt hy neer,
Erm Isabel is kout, wel wie of daer komt steenen,
Gints gaet Ieronimo soo bitterlijcke weenen,
(385) Ieronimo, Ieronimo.
Ieronim. Wech, wech, stil, stil,
Oratius mijn soon.
Isabel. En Isabella wil
Gins by oratius gaen.
Ieronim. ’t Is waer ick moet het looven.
Isabel. En stommelen heen en weer oratius te rooven,
En mijn Ieronimo is doot, is doot.
[fol. C4r]
Ieronim. Isabel.
Isabel. (390) Stil, stil, wacht, wacht.
Ieronim. Ieronimo wacht, wacht hun.
Isabel. Wel.
Bellemperia schoon dochter, wie komt mijn trecken?
Oratius en Ieronimo op te wecken.
Ieronim. Heem, hem, o broer, hoe ist, speelt noch een galiaert,
Fa, la, la, la, out man danst.
Isabel. Hoe siddert d’aert
(395) En mijn Ieronimo, die speelt staegh met zijn haren,
Onnosel oude man ’t verstant is u ontvaren,
Oratius mijn kint ’t onluck is dese vrouw
In hopeloose damp ghesmoort met droeve rouw,
Onnosel kind, ick sie u poesel lodder wanghen
(400) Zijn met een bleecke schicht, van doodens strael behangen:
Daer komt Ieronimo, kent ghy u Huys-vrou niet.
Ieronim. Wel Isabella Vrouw, hoe wat is hier gheschiet?
Oratius mijn kint helaci om het leven.
Isabel. Bedroefde Isabel waer sult ghy noch gaen sweeven?
Ieronim. (405) Hier heb ick nu u bloet dat grimmigh grimt om wraeck,
Mijn hart bloed dorstigh dorst om hongerighe smaeck.
Isabel. Vint ghy de moorder lief waer me sult ghy hem plagen?
Ieronim. Met d’alderwreedste straf, diemen oyt kan verdragen.
Isabel. De schrickelijckste pijn te weynigh voor hem is.
Ieronim. (410) Hy krijght loon na zijn daet, weest daer vry van ghewis.
Isabel. Lief laet ons wt den tuyn ons soon brengen na binnen.
Ieronim. Kom Isabel wiens ziel quijnt als mijn droeve sinnen.

Sy brenghen hem binnen.

Tweede Handelinghe, Tweede Wtkomst.

DON PEDRO, PEDRON en GANO.

[fol. C4v]
Pedro. ICk mijmer waer ick ga, en ben in groote noot
’k Vrees dat wt comen mocht ’t beleyt van des doot,
(415) Wel op mijn selven mach ic vastelijcken bouwen,
En op Portegaels Prins mach ic het vast betrouwen,
Maer nu zijn knecht of die al dicht is en sekreet
Dat is een saeck die ick int minste niet en weet,
’k vertrouwer weynich op, ick sou hem licht doen dooden
(420) Door pedron Gano, al doet hy het noch soo nooden,
En maecken hem dan wijs, ick hem verlossen souw
Soo doet hy’t sonder vrees of angstelijcke rouw,
Hy verdient me zijn straf, waer nae ick heb verlanghen,
Het best datter of comt is dat hy word gehangen. Hy klopt.
Gano. (425) Ghenadich Heer ghy daer? ick heb u lang verwacht.
Pedro. Kom hier ick heb voor u een boodschap weer bedacht.
Gano. Wat isset Heer?
Pedro. Siet daer, daer zijn een vijftich kroonen
Ghy moet portegaels knecht na zijn werck belonen.
Gano. Wat souw ick Heer dan doen?
Pedro. ’k Begeer ghy hem schiet doot.
Gano. (430) Maer vangense mijn dan.
Pedro. ’k Bevry u vande noot.
Ghy vind hem t’avont hier maer past hem wel te raecken.
Gano. Surght sleghs voor mijn lijf ick sal het dan wel maecken.
Pedro. Laet alles op mijn staen, beschickt u dingen wel.
Gano. ’k Voldoe mijn boodschap Heer, en ick neem geen uyt-stel.

Tweede Handelinghe, Derde Wtkomst.

BELLEMPERIA.

Bellemp. (435) Bedroefde Bellempeer wilt laes! u tranen storten,
Maer hoe veel dat ick stort, ten kan geen lijden korten,
Onnoosel Bruydegom, ach! lief Oratius,
U laetste gallem’t was Bellemperia sus,
Ach! soo veel traentgens Oratius wil ’k u toe tellen
[fol. D1r]
(440) Als u onnosel dood mijn hartjen toochjens quellen,
Vlied bloede tranens tocht, in zijn ijs koude graft
Omhelst met troeteling mijn Lief, doch doet het saft,
Hijght sughtjens op en neer, mijn teder hart bespringen,
De borren mijnes hart kan droefheyd niet bedwinghen.
(445) Hier heb ick al ’t secreet gheschreven van mijn Lief
Aen oud Ieronimo, in dees beslooten brief,
En heb het duyd’lijck met mijn eygen bloed gheschreven
Wie dat de moorders zijn, van zijn onnoosel leven,
Hier komt hy dick verby, onnoosel stom papier,
(450) Weent droef u boodschap wt met bitterlijck ghetier.

Tweede Handelinghe, Vierde Wtkomst.

IERONIMO.

De murmerasie doet ’t gedachtenisse krencken,
Ick mijmer waer ick ga, en kan noch niet bedencken,
Door soo veel overleghs wie dat de moorder is,
Fy moort die d’Hel belacht van wiens straf ghy bent wis,
(455) De stomme roodsen sullen noch u moort uyt seggen
Als Charon om u komt, wel dat mach hier toch leggen?

Hy neemt den brief op, gelesen hebbende spreeckt.

Ha! Bellemperia, bedroefde aerds Godin
Die noch gekerckert leyt in u Oratius min,
En brenght nun aen den dach, o! Perel aller vrouwen
(460) Wie dat de moorder is, en schut u lieve trouwe,
Ist soo, och jae’t, ick ’t vastelijck gelooven moet
Midts zijdt besegelt heeft, helaci! met haer bloet,
Fy Princen, Moordenaers, die ’k moet sien voor mijn oogen
Ha! stomme letteren Iupijn kan ’t niet medoogen.

De GEEST van ORATIUS uyt, ende spreeckt.

[fol. D1v]
(465) ’t Voorburgh der Hellen schrickt, van d’eyselijcke moort;
De sercken barsten en de dooden rijsen, hoort
Ieronimo, wilt mijn onnosel doot toch wreecken,
De wraeck port dat ick most mijn grafte open breecken,
’k roep wraeck, wraeck, revensie vande moort, dubbelt wraeck,
(470) Portegael en Kastiel zijn oorsaeck vande saeck.

IERONIMO, spreeckt.

Hoe flaut ghy soo mijn hart, moedigh u moet wilt grijpen,
Mars u beschermer is, en laet zijn swaert vast slijpen,
En treed u moedich voor, midts datter word gheeyscht
Wraeck van ’t onnosel bloet, waer van den Hemel deyscht,
(475) Druyl-oorich schudde bolt, dreunt d’aerdrijck van zijn assen,
Moordt die met al de Zee niet en is af te wassen,
Revensi Princen wil ick van mijn eygen soon,
Ist dat ick’t niet en wreeck, so wreecken’t al de Goo’n:
Ach! mijn Oratius, hoe pijndlijck stondt u wesen,
(480) Ghy weest mijn u quedtsuer, ’k en kost u niet genesen,
Dit sal de plaester zijn tot u bedruckte noot
Dat ick de moorders breng aen een seer wreeden doot.

Tweede Handelinghe, Vijfde Wtkomst.

BELLEMPERIA, Pr. PORTEGAEL, DON PEDRO.

Bellemp. Hoe seyt men Heer dat woord.
Portegael Pronck ooreloghs windresse.
Bellemp. Veyns’ ick voor moorders nu
Portegael Hooghwaerdige Princesse,
(485) Strael vlamt de born mijns ziel, bepronckt u outaers toon
Vooghdesse van mijn ziel, dwing-landt des Meesters Goo’n,
Mijn hartjen tochjens graegh, bedout met vloet der minnen
Gekerckert macht-loos leyt in u ghewelt Goddinnen,
Goddin dit aerdtsch gheslacht boeyt alles in u oogh,
(490) Diana voor u knield, en plichtelijcken boogh,
[fol. D2r]
De Iacht-Godinnen t’saem u met Laurieren kroonen,
Haer macht was te gheringh u waerdijs lof te loonen,
Dies dat ick macht-loos ben, Iupijn ’k ruyl om mijn kroon
Een giftige waerdy, die ’k u schenck om liefs loon,
(495) Ha! Bellemperia, mijn waerde soete Engel,
Hoe boeyt ghy Portegael met droef en lief gemengel.
Bellemp. Prins Portegael ick sie, lieft boeyt u door haer vlam.
Pedro. Messeur maeckt onderscheyt van Prins of Conings stam.
Bellemp. Hoe sal ick lieven soo’t natuer mijn heeft verbooden.
Portegael (500) Godin die mijn ziel boeyt, en ziele van de Goden,
Beheerscht door u waerdy.
Bellemp. Wat wilt ghy dan van mijn?
Pedro. Dat de gheschiede moort heel int secreet moet zijn.
Bellemp. En als ick ’t u beloof.
Pedro. Soo salmen u los laten.
Portegael Midts ghy dees droeve Prins soo vinnigh niet sult haten.
(505) Wat speelter in u oogh, en isset niet liefs vlam?
Ghy weet mijn liefdens roock den Hemel hoogh op klam,
Door dien sy is bedout vruchtbaer, en ’t onverwinnen
Deel, moedigh in slaverny tuygelt mijn droeve sinnen,
En d’hopeloose damp sticht na den Hemel vaert.
Bellemp. (510) Prins Portegael ick acht u dubbelt liefde waert,
Maer ick niet lieven kan, midts ick liefd heb versworen.
Pedro. Nochtans so moet ghy nae zijn droeve klachten hooren.
Portegael ’t Vrughtbaer bedoude hart, loopt over van mans kracht,
En soo’t soo niet en waer, ’k viel daet’lijck in onmacht,
(515) Macht’loos en ben ick niet tegens liefds vlam te strijden,
Maer nu bekennen moet, dat ick d’brant niet kan lijden
Die in mijn borren queelt, met glorieus geluyt,
Braveerster onses eeuw, door dien sy daer wt spruyt.
Bellemp. Boert vry soo’t u genaed in’t minst yet kan behagen.
Pedro. (520) Hy draeght de grootste liefd die ooghen oyt besaghen.
Portegael Zielwaerde Diana, blust ’tverneys van d’liefs aert,
De hopelose damp, stijgt na den Hemel vaert,
Waent dat mijn preutse vrouw, na hoger staet sal pogen,
Pijnight mijn flauwe ziel, door ’t kluysterings beogen.
[fol. D2v]
(525) Ziel-engel hooge son, vrouw Fenix, ach! Goddin,
Aller Godinnen pronck, toont over vloet van min,
Ach! aen u hoogh outaer, komt uwe son mijn kluyst’ren,
Door liefs trali ick spreeck, en ghy en wilt niet luyst’ren,
Hoe wt mijn borren springt het vonck’rich vlammen’d vier
(530) Gedompelt inde gloet daer ’k in versmoore schier.
Bellemp. Ghy maeckt mijn spraecke stom door uwe pratery.
Portegael En dees Prins willich buyght, dienstlijck in slaverny.
Pedro. U luck ten Hemelvaert stijght, Messeur Bellempeer.
Bellemp. U Majesteyt te hoogh mijn prijst, genadigh Heer.
Portegael (535) Noyt sal ick waerde Vrouw, u soo veel lof na spreecken
Dat u waerdy is vol, maer altijt sal ontbreecken
Een meerder lof mijn ziel, die is ken weet niet hoe.
Pedro. Ick bid u Prins, Messeur gaen wy na binnen toe.

Derde Handelinghe, Eerste Wtkomst.

IERONIMO wt met een Poenjaert en een touw om zyn
hals, DON PEDRO, ISABEL.

Ieronim. WRaeck moorders, moorders wraeck, en doet u niet verschricken
(540) Mijn eyselijcke komst, siet hoe de dooden micken
En rijsen ’t grafte wt, en wijsen met de hand
Dat sy komen en doen Ieronimo onderstand,
Waer of de Moorders zijn die ’tloon sullen beerven?
En van Ieronimo zijn eygen handen sterven,
(545) Kastieljen, Portegael.
Pedro. Voor ’s Majesteyts zijn deur
Hoe Ieronimo.
Ieronim. Bones Nootjens Singieur.
Pedro. Wel hoe Ieronimo, wel wat is dit bedreven?
Ieronim. Don Pedero, ha! Prins, Prins hoe staet het leven.
Pedro. Hoe maeckt ghy sulck gheraes, wie heeft u wat ghedaen?
Ieronim. (550) Ick, o neen, mijn Prins die heeft het qualijck verstaen,
Don kastieljen mijn vriend, mijn hardts Lief beminden.
[fol. D3r]
Pedro. Ieronimo vaert wel.
Ieronim. Ghy sult het noch wel vinden
De liefd die ick u draegh vervloeckte Prins, verrader
Die mijn soon heeft vermoort, en moort de soon zijn vader
(555) Door u ghesicht, so leet is mijn u moorders wesen
Dat wt de afgronds poel schrickelijck is gheresen:
Daer is Oratius, onnosel jonger Held,
En heeft u Charon staegh soo dapperlijck geveld:
Op, op Prins Portegael, ist tijt om hier te leggen,
(560) Alecto hou, hem, wat wil Alecto seggen,
Blijft staen Oratius, blijft staen ’k hael prosrapijn,
Ieronimo verschuylt, verschuylt, kom, kom by mijn.
Isabel. Wijckt rodtsen dick betreen, mijn toren wil niet stillen,
De dapperheyd mijns hart doet ’t gantsche wout door trillen,
(565) Wel Charon bent ghy daer en is het noch geen tijt
Dat ghy aen d’mont der Hel met uwe vracht-schuyt zijt,
Vertoeft Ieronimo, want siet den Hemel scheuren,
Wacht furi als ick kom, daer barsten d’Helsche deuren,
Siet daer in Charons bood treed moedigh Portegael,
(570) En Herkelus vertreckt voor dit dapperlijck stael,
Kom hier weest niet vervaert, en wilt in’t minst niet schricken.
Ieronim. Bones Nootjes.
Isabel. Bellemperia aen’t bemicken.
Ieronim. Bellemperia ha.
Isabel. Nu moedigh Alecto,
Verschuylt in Charons dood dat hy u niet en siet, soo
(575) Die grijse suckelaer, en gaet hy noch niet varen,
Vaert furi dapper voort, ’k en wil nu niemant sparen,
Moedighe rodsen wijckt.
Ieronim. Oratius vertoeft.
Isabel. Alecto geeftmen’t tou dat tot de mort behoeft,
Mijn donder furies vlam doet ’t gantsche aerdrijck schricken
(580) Tot aen zijn middelpunt, hoe staen ’s en kussen licken,
Bellemperia, flucx, ’k seg portegael van daer,
Hoe loopt hy, ha, ha, ha.
Ieronim. Vertoeft, vertoeft, en waer
[fol. D3v]
Wil jy Ieronimo trecken.
Isabel. Kom helpt binden.
Ieronim. Het is Prins Portegael, ick sal hem nu wel vinden,
(585) Kom Portegael, kom, treckt toe, toe, dat is aen:
Kom Monseur Portegael, laet ons nae Charon gaen.

Hy draeght haer binnen.

Derde handelinghe. Tweede wtkomst.

IERONIMO wt, twee BOEREN volghen hem.

Ieronim. En die Ieronimo zijn dapperheyd verdoven,
Nu Charon blijft van daer, wat wilt ghy Pluto roven?
Moedigh Alecto.
1. boer. Mijn Heer ick had geeren recht
(590) Over mijn dooden soon.
Ieronim. Wat ist dat ghy daer seght?
2. boer. Ons kinderen mijn Heer zijn bey ghebrocht om ’t leven.
Ieronim. Gaet heen by Charon seght dat hy u raet wil geven.
1. boer. Ey lieve Heer doet straf over de wreede doot.
2. boer. Doet toch Justitie Heer over mijn groote noot.
Ieronim. (595) Ha, ha, Justitie recht.
2. boer. Heer wilt de fielt niet sparen.
Ieronim. Gaet heen nae Charon toe, siet ginder komt hy varen,
Soeckt daer, daer hebt ghy recht Justitie van al,
Van al, maer hier, maer hier en hebje niemendal,
Erm out Ieronimo.
2. boer. Heer wilt ons wraeck toe segghen.
Ieronim. (600) Siet ginder sieje wel mijn vriend Don Pedro legghen,
De Prins van Portegael.
1. boer. Waer Heer ick en sie niet.
Ieronim. Siet watten eer, wat eer Kastieljen daer gheschiet,
Sy krijgen recht, recht, s’en hoeven’t niet te copen,
Kom laet ons altemael oock t’saem nae Charon lopen.

Hy slaetse binnen, doch hy blyft, ende sy comen weer wt.

[fol. D4r]
1. boer. (605) Ey Heer vergunt ons toch, het gheen dat ons toe komt.
Ieronim. En waerom Charon ist dat Portegael soo bromt,
Kom hier Oratius, kom hier en wilt mijn seggen,
Waerom en dansje niet? holla, wie sien ’k daer leggen?
1. boer. Ha, ha.
Ieronim. Ha, ha, ha, en waerom ha, ha, ha?
2. boer. (610) Hoe siet hy nou soo wreed.
1. boer. Wel wat vraegh icker na.

Sy lopen wegh en Ieronimo blyft.

Ieronim. Vertoeft Oratius, die dapperheyd mijns krachten
Waer voor den Hemel deyst, derst Charon wel verwachten,
Daer komt Ieronimo.

Schilder uyt.

Schilder. Mijn hart doet mijn soo seer,
Mijn soon doorschooten is, toont straf genadigh Heer
(615) Van mijn onnosel kint, ’k heb na de straf verlangen.
Ieronim. U soon doorschooten? en mijn soon is op ghehangen,
Mijn soon, onnosel man, kom hier nou, nou kom hier,
Mijn druck is meer als u maeckt niet soo groot ghetier.
Schilder. Neen Heer mijn soon die is al doot, hy is gesturven.
Ieronim. (620) En is door mijn soons doot mijn vreughd oock niet verdurven.
Schilder. O Heer ick had mijn soon soo vriendelijck bemint.
Ieronim. O toe Esel, lijckt ghy u soon dan by mijn kindt?
Mijn soon Oratius was soo schoon van wesen
Als een Engel, ha! kind.
Schilder. Wel Heer en dese
(625) Mijn soon mijn Heer was een soo schoonen jongen man.
Ieronim. Swijgt swijgt, mijn soons waerdy ic niet wt spreecken kan.
Schilder. Maar Heer ick wou so wel of ghy mijn recht wout geven,
Mijn ziel die dorst na wraeck in dit bedroefde leven.
Ieronim. Kom Landts-man segtmen togh, wat doet ghy voor een konst.
Schilder. (630) Ick ben een Schilder Heer, ey toont mijn uwe gonst,
Ieronim. Kom hier, kom hier Landts-man, kondt ghy schilderen?
Schildert mijn dat ick stae stil en sonder verwild’ren,
[fol. D4v]
Schildert mijn in mijn hembd, en dat ick hoor een stem
Roept droef Ieronimo, en datse sonder hem
(635) Haer ziels bedruckte rouw in’t minst niet wt kan steenen,
En dat mijn Isabel so bitterlijck komt weenen,
Raeckt in mymering, vint haer soon Oratius,
Hoe hy verhangen is, doorsteecken nou sus,
En hoe de rodsen stom bedroeft van angst staen trillen
(640) En sonder myne wraeck dat sy niet willen stillen,
Verstaet ghy’t wel?
Schilder. Jae Heer.
Ieronim. Wel an schildert dat nou,
En dan schildert hoe ick verloren heb mijn vrouw
Alleen om dese moort, en schildert d’aerde duyster
Met droeve Nevels damp, de son gantsch sonder luyster,
(645) En dat Alecto, komt, vliecht Charon om zijn hals
Met furieus gelaet, vermits zijn doen’t is vals,
En treft ons met zijn sweep, die hy vast laet beknopen
En dat wy altemael van angst na Charon lopen.

Hy slaet hem binnen.

Derde Handelinghe. Derde Wtkomst.

Drie CLEPPERS, PEDON GANO,
Pr. PORTEGAELS KNECHT.

1. Clepp. Twaelif heyt die klock, die klock heyt twaelif, kom an
(650) Sitte wy hier by men kander neer, hoo dicke Jan
Binje daer, hebje weer een avontuer bekomen.
2. Clepp. ’k Had daer so nae een kerel zijn mantel ghenomen
Hy was daer so met een meyt doende voor dircken deur.
1. Clepp. Scheele Jan deught niemendal ghy geeftse de geur.
Gano. (655) Dits de bestemde tijt om konstelijck te wercken,
Daer komt hy sellifs aen.
Port. kne. ’k En kan het niet bemercken
d’Oorsaeck waerom dat ick hier toch ontboden ben.

Hy doorschiet hem, de Cleppers nemen hem gevangen.

[fol. E1r]
1. Clepp. Sa vat hem by de kop.
Gano. Staet of, ick u niet ken.
3. Clepp. O spesiael men salje leeren ’t volck doorschieten.
Gano. (660) Ghy vangt mijn met ghewelt, maer ’k sweer ’t sal u verdrieten.

Sy brenghen hem binnen.

Derde Handelinghe. Vierde Wtkomst.

Pr. PORTEGAEL, BELLEMPERIA, PEDRO met syn Iongen, PEDRON GANO, ende den HENCKER.

De droeve nevels damp, al roocken’t queelt van minne,
Die laes! mijn borren teelt, en puynt tot inde lucht,
Mijn ziel die knielt voor ’t hoogh outaer van u Godinne,
Maeckt op u sons voet-banck een pijndelijck gherucht:
(665) Medooght u teder ziel, ootmoedigh door het klagen
De weedom die mijn hart lijt om u sons waerdy,
Godin vergheeft het mijn, ’k poogh u nae liefd te vragen,
’t Hoog-dragen’t hart dat teelt ootmoedigh slaverny:
Siet vrou u dienstbaer slaef, laet die u laes! medoghen,
(670) Ghy kluyster’t mijn in brand op u heyligh outaer,
O soete wrede brand waer nae mijn ziel gaet poghen
En wauwelt ’t suer voor’t soet, om wauw’len quam het daer:
’k Bid wilt u hoogh vernuft Godin toch nu ghebruycken
Laet mijn ootmoedigh hart voor ’t outaer van zijn vrouw,
(675) Op roocken ’t ingewant wilt toch u son niet luycken
De nevelige lucht, draeght om mijn onluck rouw,
Houdt u verseeckert van de gracht-lust mynes branden,
Ootmoedelijck ick kniel aen ’t outaers hoge son,
De roockerige damp mijn ingewant aenranden,
(680) Door dien u sonnens strael het Hemels licht verwon,
Vrouw toont u hoogh vernuft, waer me ghy ben’t begooten,
Het gheen natuere prent in ’t hart van mijn Godin,
Maer soo’t bedoude hart ontijdich is geslooten,
Schrijft op mijn graft-stee dese sterft vande min.
Echo. Door min.
[fol. E1v]
(685) Ist min die’t moedigh hart sal brenghen om het leven,
En laes! de borren mijns ziel soo grooten onluck teelt,
Ziel-Engel hooge Son, wilt medogentheyd gheven,
Ick sit d’wijl d’Echo soet met mijn ghedachten speelt:

Bellemperia uyt, ende gaet achter hem staen.

Vermaeckelijcke wout, fonteyn die ’t hart doet knielen,
(690) Ick sie mijn Sonnens strael, hoogh outaer van mijn hart,
Ick dompel na u toe, nu quelt ons beyde ziele,
Ontfangt mijn ziel in d’u, hoe bent ghy nu soo vart,
Ick sie en niet en sie, Iupyn wat mach het wesen,
Hoe is de voedster vrou soo veer laes! van mijn oogh?
(695) Nu glorieuse aert, vaert wel t’luck is gheresen.
Bellemp. Hout Prins waer wilt ghy heen?
Portegael U schaed’we mijn hart toogh,
En mijn ghedachten liepen op u outaer spelen,
Mijn ziel van vreughde smelt, vloogh schichtich nae u schijn,
De Iacht-Godinnen, kniellend voor u schaed’we queelen.
Bellemp. (700) En hadt ghy soo versmoort?
Portegael Godin ’t was om u.
Bellemp. Om mijn?
Portegael Om u ghy houdt u slaef in uwe Son ghevanghen.
Bellemp. En soo ghy brave vorst u hoocheyd gantsch verneert.
Portegael Mijn borren pijndlijck queelt, had nae u Nimph verlangen,
Bellemp. Ha! dwing-lant die mijn dwingt, van ’t geen mijn hart begeert.
Portegael (705) Ziel-Engel hooge Son, hoe kont ghy u slaef boeyen.
Bellemp. U hoocheyd ’t eenemael zijn selven veel misdoet.
Portegael U waerdy is soo groot, doet mijn in slaefheyd groeyen.
Bellemp. U Majesteyt die queelt met woorden wonder soet.
Portegael Hooge Princes, u beleeftheyd doet mijn hart schamen.

Pedro met syn Iongen uyt.

Pedro. (710) Wel Vorstelijcke Prins, bent ghy luy hier te samen?
Portegael De Nachtgael die queelt, gaen wy schoon Bellempeer? in.
Pedro. Vaert ondertusschen wel Masseur, en ghy mijn Heer:
[fol. E2r]
’t Gedachtenis dat speelt met hondert duysent sinnen,
En ’t goet en can het quaet int minste niet verwinnen:
(715) Ras jongen voort, komt hier, en spoeyt u metter daat,
Ghy weet wel waer dat hier het ghevangen Huys staet,
Seght Pedron Gano dat hy niet en hoeft te schroomen,
Maer dat ghy hebt ’t pardon, en laet hem vrylijck comen
Tot op de Galligh, segt u en sal niet misschien,
(720) Men Heer die surright wel, en laet hem ’t doosje sien,
’k Beveel u op den hals, ’t* doosje niet op te trecken,
Maer gheeft hem lustigh moet, en laet hy met haer gecken,
Wacht op de straet tot dat hy na de galligh gaet. in.
Iongen. Mijn Heer verbied mijn dit. ’t verbieden doet mijn quaet,
(725) Want siet evenwel de Jongens en de Jonge vrouwen
Kunnen in dit ghebodt, int minst gheen maet behouwen,
’t Geen datje haer verbiedt, dat doense aldermeest,
Ick macht eens open doen, hoewel ick ben bevreest:
Wel dit is braven troost, ’k vind hier niemendal leggen,
(730) Ick magh al evenwel mijn Heer s’ gebodt hem segghen.

Sy komen met Pedron Gano nae de Gallich.

Wellekom Pedron Gano, ho, ho benje daer.
Gano. Waer toeft ’t Pardon soo lang?
Iongen. ’t Pardon? dat is al klaer.
Gano. ’k Had anders aen de vorst seer duydelijck gheschreven
Waer door ick vastelijck, behouden had het leven.
Hencker. (735) Voort, voort, ’t is hoogh tijt.
Gano. Wel benje ree? ick niet,
Willen wy een Toebackje drincken.
Hencker. ’t Verdriet
Mijn datje soo Godloos bent, wilt op de leer treden.
Gano. ’k Denck wel neen, sieje de jongen wel beneden?
Hencker. Wel ja.
Gano. Die heeft het ghebodt dat g’mijn moet laten vry.
Hencker. (740) Wel broeder dat is vast, nu schuyft de last op mijn.
Hy stoot hem of, de Iongen loopt wech, en hy besoeckt hem en vind een brief.
[fol. E2v]
’t Is even wel een braef kerel, hoe braef kan hy hangen,
Ick mach hem of snijden de buyt doet mijn verlangen,
Hondert om een is dit het Pardon, gantsch licht wat raet,
’k loop na de Maerschallick toe.
Hy brenght hem binnen.

Derde Handelinghe. Vijfde Wtkomst.

IERONIMO, ende den HENCKER, twee Boeren.

Ieronim. ’tIs gheen noot, de daet
(745) Die is gheschiet, en surght niet voor u leven.
Hencker. Maer Heerschop het Henck-loon dat moetje mijn geven,
Ey mijn Heer ick heb het immer so trouw verdient,
Ieronim. Haelt ’t gelt op mijn kantoor, en brenght het dan u vriendt,
Bedroefde ramp hoe doet ghy laes! mijn ziele sloven,
(750) Dits meerder teycken, fy, nu moet ick het geloven,
In hopelose damp mijn ziele gantsch verweernt,
Barst d’hongerige wraeck nae’t flonckerigh gesteernt,
En puynt tot inde lucht, beswallickt Iupyns Hemel,
Soo dat de Goden selfs, sien door een droef gememel.
2. boer. (755) Maer ey Heer dat ons toch in’t minst gheen leet gheschiet.
Ieronim. Neen weest verseeckert vry en vreest int minste niet.
2. boer. Ey Heer laet het soo zijn.
Ieronim. Hoe mooght ghy mijn soo quellen,
Ick segh voor al eens ja.
2. boer. Heer wilt het soo bestellen. Boeren in en weer wt.
Ieronim. Vertreckt ghy bengels daet’lijck voort wt mijn gesight,
(760) Mijn ziel die dorst na wraeck, doch ’t is mijn hartens plicht,
Fy moorders die nae ’t onschuldich bloet had verlangen,
Midts hy onschuldigh is die ick heb laten hanghen.
2. boer. Ey Heer, gheeft ons toch nou een oprechtelijck bescheyt. in.
Ieronim. Ick segh van hier vertreckt, ick hebt noch eens gheseyt,
(765) Mijn dunckt ick stadigh sie de moorders voor mijn ooghen,
En datse met mijn ramp laes! hebben gheen medoghen,
Wel is dat Portegael dan niet die ginder staet

[fol. E3r]
Soo yverich met Kastiel en neerstelijcken praet,
Neen, of ja, neen het sel Portegael niet wesen,
(770) Het schijnt dat hy int minste Pluto niet wil vreesen.
2. boer. Ey Heer vergeet ons niet.
Ieronim. Ist mooghlijck dat ghy mijn
Soo pijndelijck mooght quellen.
2. boer. Maer sel het dan soo zijn.
Ieronim. O breynelose hooft, o sinneloos vernuft,
Ghy die door ydel waen de Godtheyd sellifs puft:
(775) Want door u preuts gelaet, de werelt te doen deyssen
U opgeblasen hart en salmen niet doen eyssen
Wraeck-gierich onbedocht, o bloode laffe guyt,
Hoe, waent ghy dat ghy hebt een ruyterlijcke buyt:
Oratius mijn kindt, ha! pronck van alle vorsten,
(780) De sterren wenden om, en slaen staegh voor haer borsten,
Iupyn zijn Arent vliet, de Maen bedroeftlijck schreyt,
Hoe moey’loos druylt de asch waer ’s Werelts pool op dreyt.

Vierde Handelinghe. Eerste Wtkomst.

HARTOGH van Kastielgien, met syn Soon Don PEDRO, Pr. PORTEGAEL, IERONIMO.

Hertogh. SOon van Castielgien kom, Don Pedro wilt mijn seggen
Wat doet Ieronimo in sulcken dolheyd leggen?
(785) Hy loopt voor dol, voor gec, heel rasen ’t byde straet
Mijn dunct door mompeling, dat hy op u is quaet.
Pedro. O neen Heer Vader neen, maer ’k heb oock al gaen dencken
Wat of de oorsaeck is dat hem ’t gedacht doet krencken,
Een Maerschallick van’t Land, en loopt voor geck voor dol.
Hertogh. (790) Nochtans Ieronimo is nuchteren en niet vol,
Soud ghy de oorsaeck zijn, dat sou mijn eeuwich rouwen.
Pedro. Neen Vader ’k bid u wilt my sulcx niet vertrouwen,
Maer dit behoord te zijn, een Maerschallick van’t Land
Der vorstelijcke staet, en die buyten ’t verstand

[fol. E3v]
(795) Dats een vervloeckte wijs, indien hy is geseten,
Als rechter van het Land, en d’ondersaten weten
Hoe dat ’s Landts staten staen, en ’t recht is gantsch verkeert,
Door dient een dwing-land is die over heur beheert,
En so ons machtich Vorst het stuck niet laet bedisselen,
(800) ’s Lands welvaert comt te niet, de vorst sal ’tvortschap wisselen.
Hertogh. De Vorst is wijs genoegh, den Coninck let op ’t sijn,
Maer ’t schijnt ’t gheen dat hem quelt, is een bedruckte pijn,
Portegael en u die sou de saeck betreffen,
Indien ick immer kost, soo soud ick hem verheffen,
(805) Ieronimo is mijn vriend.
Pedro. Siet wie ons hier ghemoet.
Portegael Mijn Heeren zijt te saem seer dienstelijck gegroet.
Pedro. Prins Portegael, Mom Peer is in’t ghedacht gheresen
Dat wy oorsaeck souw’n van Ieron’moos dolheyd wesen.
Portegael De Vorst hem veer versint.
Hertogh. De Prins hem niet verstoort,
(810) Het geene dat ick segh, ick vast’lijck heb ghehoort.
Portegael Machtigh Kastieljens Vorst, wilt het vast’lijck geloven,
Dat ick Ieronimo zijn eer noyt wensch te roven,
Hoe-wel den dwing-landt doet het geen hem niet betaemt,
So dat ick sellifs ben van zijn’t wegen beschaemt.
Pedro. (815) Op dat ghy Heer Vader mooght van u opset dwalen,
Sal ick Ieronimo voor u hier liever halen,
Doch siet hy mijn gemoet, Ieronimo hoe ist.
Ieronim. O loffelijcke Vorst, ick had mijn na vergist,
Ick sach zijn Hoocheyt niet.
Hertogh. Ieronimo wel varen.
Ieronim. (820) Godt wil Kastieljens Vorst, en Portegael lang sparen.
Hertogh. Ick sprack Ieronimo mijn Soon hier vast van aen,
Of hy u Vyand was, midts ick het had verstaen,
Ick souder eeuwelijck in’t hart bedroeft om wesen
Dat in mijn Kind’ren waer so root misdaet gheresen.
Ieronim. (825) O neen ghenadigh Vorst, Don Pedro is mijn vriend.
Pedro. Ick wist wel dat ick dat aen u niet had verdient.
Ieronim.Ick ben de Vorst zijn slaef, indien ick het ben waerdigh.
[fol. E4r]
En tot Don Pedroos dienst, Ieronimo is vaerdigh.
Portegael Ick ben Ieron’moos vriend, daer op draech ick mijn rom:
Ieronim. (830) De Vorst van Portegael, toe komend Bruydegom
Van mijn Vrou Bellemperia zijn hardts beminde,
Ha! moorders harte veynst, tond wilt u selven binden.
Portegael Hoe seyt Ieronimo?
Ieronim. Dat ghy mijn ziele boeyt
In slaeffelijcke dienst.
Portegael ’k Bewijst u oock met spoet.
Hertogh. (835) Ieronimo so bent ghy-luy dan samen vrienden,
Midts dat prins portegael, en pedro u beminde.
Ieronim. Danck sy prins portegael, en u o machtigh Vorst:

Hy gaet aen’t eynt van’t Toneel.

Doch staegh mijn hongherigh hart na uwe wraeck dorst,
De Vorsten varen wel.
Hertogh. Ieronimo waer henen?
Ieronim. (840) De Vorsten varen wel, ’k heb yet te doen.
Hertogh. Met steenen
Wech te gaen? Ieronimo hoe, wel, bent ghy quaet?
Ieronim. O neen, ’k heb yet te verrechten van ’s Landts staet.
Portegael So wil Ieronimo dan met een goet hardt scheyen.
Ieronim. O jae mijn Prins, vaert wel, hoe konnen moorders vleyen.
Portegael (845) Nu siet ons Vorst dan wel dat het ons schult niet is.
Pedro. En van mijn woorden is mijn Vader nu wel wis.
Portegael Machtigh Castieljens prins, dat luck so hoogh moght wesen,
Mijn voorgenomen wensch in’t top mocht zijn ghereesen.
Hertogh. Maer so de Vorst het meent, op alle deughd en eer,
(850) Ick segh u ’t houw’lijck toe, Portegaels moedigh Heer,
Zijn Majesteyt heb ick het houw’lijck aen ghegeven,
Die wenst u heyl en luck in uwe jonge leven,
Soo ghy o machtich Vorst u hoogh beroemde kroon
Met ons vereenen wilt.
Portegael De vorst gheeft mijn een loon,
(855) Ha! Bellemperia, ick mijn noyt waerdigh achte
[fol. E4v]
U weerliefd, hoewel dat ghy schoon mijn hart vercrachten
Hartogh van Castielgien, danck sy u van mijn Vrouw,
Pedro. Luck sy u brave Vorst in uwe rechte trouw.
Hartogh. Gaet haeltmem Bellempeer, op dat sy mach vereenen, Iongen. in.
(860) Ick weet dat sy het noch int minste niet sal meenen,
Moedigheportegael, u Bruyd die wort ghehaelt.
Portegael Danck sy kastielgiens vorst, vermidts mijn glorie braelt.
Pedro. Danck sy den Hemel die het houwelijck de noegen.
Hartogh. En onder uwen wil sal sy haer dienstigh voegen,
(865) Daer is mijn waerde kind, wel dochter Bellempeer,
Ghy ben’t de vorst zijn vrouw, tast aen na moedigh Heer,
Ghy sult u immers kind nu hier in willich houwen,
Midts dat ghy met dees jonge prince nu sult trouwen.
Bellemp. U wil ghenadich vorst kan ick niet teghenstaen.
Portegael (870) Dies tast ick u Godin, mijn Engel daer op aen,
Godin, ach! hooghe Son, ghy sult mijn eeuwigh boeyen
In slafelijcke dienst, waer in u prins sal groeyen.
Hartogh. Danck sy den Hemel hoogh van dees vereende staet,
Nu Bellemperia u Enghel niet verlaet.
Bellemp. (875) Ghelijck ick reden heb, betoon ick in mijn leven.
Hartogh. Nu wilt malcanderen de hardt verbontenis geven,
Luck sy mijn Kind’ren bey.
Portegael Lof deughdelijcke minnen.
Hartogh. Castielgien braelt u roem, kom Kinderen gaen wy binnen:

Vierde Handelinghe. Tweede Wtkomst.

IERONIMO, Pr. PORTEGAEL, DON PEDRO,

BELLEMPERIA.

HOe dorst mijn moedig hart na hongerige wraec,
(880) De bruyloft is bestelt, nu let ic op de saeck,
Ic morssel heurluy ziel in hondert duysent stucken
En haer bro-droncken lijf in flenteren drucken,
Moedige furi nu vaert dapperlijcken voort,
Den Hemel dreunt van schric, mits sy de moort verhoort
[fol. F1r]
(885) ’k Wed Charon glorieert midts dat hy weer sal varen,
Door dien mijn moedigh hart, de moorders niet sal sparen,
Wanneer krijgense ’t loon? dats ’t meest dat ick beclaegh.
Echo. Van daegh.
Ieronim. Wel aen mijn kloecke hand,en weest voortaen niet traegh,
Echo ’k bid boetst mijn na of ick haer sal vermoorden.
Echo. Moorden.
Ieronim. (890) Indien de daet waer vast, als ick u seggen hoorden,
Ter werelt waer gheen mensch met vreught meer sonder pijn
Echo. ’t Sal sijn.
Ieronim. Nu aerde glorieert, en laet u nare schijn
Vertrecken, midts u schaed’we droef weer wort verheven,
Wat sal ick voor de wraeck dan wederom begeven?
Echo. U leven.
Ieronim. (895) U woorden die sijn vals, ghy boets mijn stem sleghs na.
Echo. ’k Segh ja.
Ieronim. Of ghy seght ja of neen, u doente ick versma,
Dan furieuse handt, wilt daerom niet versaecken
U dapperlijcke kracht: Maer doet u vyandt smaecken
U kracht, waer voor de werelt ’t schricken is ghewent,
(900) Doch ’t gheen dat Echo spreeckt, mijn stem eerst in hem sent.
Echo. Siet ent.
Ieronim. Beswoer Fulkaen ’tgheweer, waer me ’k haer sal doorsteecken,
Waer Mars haer Kappiteyn, noch sweer ick mijn te wreecken,
Want Charon staet en wacht, tot dat ick haer sal doo’n,
Indien mijn macht ontbreeckt, soo roep ick d’Helsche Goo’n,

Portegael en Don Pedro wt.

(905) Nu veynstIeronimo, vermidts de moorders komen.
Portegael Don Pedro wel wat vreught sal best zijn voorghenomen?
Pedro. Siet hier tot al g’luck, vind ick Ieronimo staen.
Ieronim. Verschuylt u tooren nu.
Portegael Wel spreecken wy hem aen.
Pedro. Ha! Don Ieronimo, mijn Heer hoe staet het leven,
Portegael (910) Ieronimo die sal ons nu instructie geven.
Ieronim. Don Kastieljen wat is de vorst zijn wil op mijn.
[fol. F1v]
Portegael Ieronimo hoe nu, en salder nu niet sijn
Geen kordtswijl, midts dat daer sijn Majesteyt sal wesen.
Pedro. De vreughd die int Hof is, is wt u staegh gereesen,
(915) Ieronimo weet wel wat, ick bid doet ons de eer.
Ieronim. Out Ieronimo,
hoe, of boert ghy met mijn Heer?
Portegael De kordtswijl sietmen wt Ieronimo zijn ooghen.
Ieronim. Waert dat de Vorst niet sey, ick sou het niet gheloven,
Doch ’k weet niet machtich Heer gelooft het op mijn deught.
Pedro. (920) Ghy die de rom van Spangien waer in uwe jeught,
Ieronimo die boert, hy weet wel yet te raden.
Portegael Hadmen sleghs nu soo een geestige maskerade
Ieronimo.
Ieronimo O een maskerade is niet.
Pedro. In oude tijden is immers wel wat fraeys gheschiet
Portegael (925) Of hadmen een Comedie, die schoon waer en aerdigh
Ieronim. De Coninck acht die nauwelijcx het ghesichte waerdigh,
Een Comedie die is niet, maar dit waer deftigh schoon,
Datmen voor de Vorst een Tragedie set ten toon,
Op een Comedie sal hy zijn oogh niet willen setten,
(930) Maer op een Tragedie, sal de Vorst naerstigh letten,
Ha! een Tragedie is schoon, de Vorst is so een man.
Pedro. Ieronimo ’t waer goet, maer hoe, wat raet, raack an.
Ieronim. En so het moogh’lijck waer, dat ick ’t u kost vereeren.
Portegael Ieronimo ick bid laet yeder zijn part leeren,
(935) Mijn knecht is tot u dienst.
Ieronim. U knecht neen dat is niet
Ick heb een Tragedie die waerlijck wort geschiet.
Pedro. Ieronimo ick bid ey laet die strack uyt gheven.
Ieronim. Ha! Vorsten het is braef, het komter al om ’t leven,
Het is een stuck ’k hebt sellifs ghekomponeert
(940) In mijn jeught.
Pedro. Ist mogelijck.
Ieronim. Het werd de Vorst vereert,
Ick heb de parten hier, so sal ick het wt deelen,
Portegael Ieronimo wat raet, wie sal de parten speelen?
Ieronim. Wy luyden onder ons, men vriendDon Pedero,
[fol. F2r]
Die is te vreen met part dat hem gheeft Ieronimo.
Pedro (945) Och ja Ieronimo.
Ieronim. Wel aen ghy sult dan wesen
Den grooten Soleman, ha! Keyser van dese,
Want ghy bent een Vorst, waer op dat Spangien broemt
Van’t pruytse Ridderschap wort ghy de rom ghenoemt.
Pedro. Ieronimo ick wil u doen’t in’t minst niet weygeren.
Ieronim. (950) Men siet u mand’lijck hart, den Hemel hoogh op steygeren,
De rol die sal u wonderlijck na u hand sijn.
Portegael Ieronimo maer hoe, wat isser dan voor mijn.
Ieronim. Prins Portegael en ghy, ghy moet een lievert wesen,
Een kortisaen, ha! Prins, daer liefd wt is gheresen,
(955) De Ridder Rodis, ha! die lijckt u wonder wel,
Die bromt staegh vande liefd, midts hy genieten sel,
De Vorst is een liefverd inde natuer.
Portegael ’k Moet het lijen.
Ieronim. Daer ’s niet dat u soo past, als lief en mind’lijck vryen,
Het queelt staegh vande min, wie dat u maer aen siet,
(960) In hopelose damp versmoort, midts ’t ongeniet,
De Prins die kan een yeder een zijn harte steelen,
Dies komt het wel om ons Tragedie wt te beelen.
Pedro. Maer voor Ieronimo, en is daer niemendal.
Ieronim. Dit selfde Ieronimo zijn part wesen sal.
Portegael (965) Ist oock een lieverd? ey Ieronimo laet mijn kijcken.
Ieronim. Een wreeden Turck, daer een yeder voor moet wijcken,
Dat past Ieronimo best, ick ben toch een out man,
Die soo een wreet ghesicht, int oogh wel toonen kan,
’t Is een de gheene die de Keyser wel mach prijsen.
Portegael (970) Ieronimo jy moet ons dan de mijne wijsen.
Ieronim. Laet mijn daer me begaen, ’t leyt in dees oude bol.
Pedro. Ieronimo ick heb behaghen in mijn rol.
Ieronim. Wel dat behaeght mijn wel, nu sal ick mijn leet wreecken,
Mars leent u bloedigh swaert, dat ickse mach doorsteecken.
Pedro. (975) Wat praet Ieronimo, waer bent ghy in verwart.
Ieronim. ’t Is yet het gheen dat komt, in Ieronimoos part.
Portegael ’t Sal spelen wonder wel na dat ick het deur hoorden.
[fol. F2v]
Ieronim. Het komt soo mangnefieck, want het gheschiet met moorden.
Pedro. Ieronimo vaert wel, want ick gaen leeren wil.
Portegael (980) Ieronimo hoe ist? hoe staeyje nou soo stil.
Ieronim. Ick heb mijn heel versien, wy syn een hope boeren.
Pedro. Hoe soo Ieronimo?
Ieronim. W’en konnen’t niet uyt voeren.
Pedro. Wel hoe, hoe gaet dat toe, wel wat ontbreeckter dan
Seght op Ieronimo, ontbreeckter vrou oft man.
Ieronim. (985) De braefste rol van al, een vrouw die moeter weesen,
Want dats de sin van’t spel, daert al wt is ghereesen,
Wat raet.
Pedro. Ieronimo dats niet wel toe ghesien.
Ieronim. ’k Weet raet, en sonder dat en kan het niet gheschien.
Portegael Wat raet Ieronimo?
Ieronim. ’t Staet in u macht mijn Heere,
(990) Madama Bellempeer most sellifs me ageeren,
En so dat wesen kan, soo is het braefste spel
Datmen oyt sach.
Pedro. Dat doet Bellemperia wel,

Bellemperia uyt.

Daer komt ys sellifs aen, ick sal het haer voor legghen,
HoorMasseur Bellempeer, ick heb u yets te segghen.
Bellemp. (995) Wat isset Broeder?
Pedro. Siet ons wort een dienst vereert
Van oud Ieronimo, doch daer dient in gheleert
Te zijn, een Vrouw, een brave rol die staegh moet lieven,
Nu is ons hoogh versoeck dat ghy hem wilt gerieven
En spelen dese rol, vermidts wy speelen mee,
Bellemp. (1000) Om oud Ieronimo, ben ick ten dienste ree,
Wel aen gheeft mijn de rol, ick salse vast doorlesen,
Ieronimo, maer sal icker bequaem toe weesen.
Ieronim. Ghenadighe Princes, dubbelt bequaem Vorstin,
En wt u Bruydegom zijn borren spryut de min.
Pedro. (1005) Ieronimo wel aen, wy gaen dan naerstigh leeren,
En na dat is gheleert willen wy tot u keeren.

[fol. F3r]
Portegael Mijn Engelin vaert wel, Vrou Fenix hooghe son,
Waerde Enghel. Beyde in.
Bellemp. Ghenadich Heer vaert wel:
Maer Don
Ieronimo, en bent ghy tot de Moort niet vaerdigh,
(1010) Of acht gy’t grouw’lijc stuck noch niet eens straffens waerdich,
Hoe komt dat in u hart, soo grooten goetheyd weunt,
Ha! eysselijcke moort, waer van den Hemel dreunt,
Bedroefde Bellempeer, laet ghy mijn laes ramspoedich,
De weedom van mijn hart, teelt so veel druck ootmoedich,
(1015) En hebt ghy noyt de straf op hun-luy recht ghemunt?
De werelt krijght een schrick tot aen sijn middelpunt,
Ieronimo ach! wilt de Moorders bey doorsteecken.
Ieronim. Vrou Bellemperia, ick sweer mijn nu te wreecken,
D’tragedie brenght het mee dat ickse dooden moet,
(1020) Doch de sin die gheschiet sonder storting van bloet,
En om de Moorders nu haer eygen loon te gheven,
Soo speel ick rechtevoort de Tragedie nae’t leven,
Vrou Bellemperia tot u bedruckte pijn.
Bellemp. Ieronimo ick sal u hier in dienstigh sijn.
Ieronim. (1025) Bedroefde aerds Godin wat moet u hart al lijen.

Portegael en Pedro uyt.

Portegael Ieronimo wel hoe, wilt ghy mijn lief ontvryen?
Pedro. Wel Suster wat is dit, ’t ghebruyck is veel te stout.
Ieronim. Errem Ieronimo, neen, die is out en kout.
Portegael Men moet Ieronimo niet al te veel betrouwen.
Ieronim. (1030) ’t Geen dat Ieronimo spreeckt en sal de vorst niet rouwen.
Pedro. ’t Is hoogh tijt, ick heb zijn Majesteyt al ghehoort.
Ieronim. Indien’t de Vorst belieft, kom varen wy dan voort.
Pedro. Ieronimo maer hebt g’oock ons kleer verborghen.
Ieronim. Laet out Ieronimo sleghs voor de kleeding sorghen.
Portegael (1035) Kom laten wy dan gaen, en maecken ons dan ree,
Ieronimo kom an.
Ieronim. Ick volligh, Moorders wee.
Sy gaen binnen Ieronimo blyft.

[fol. F3v]
Fulkaen ’k bid wilIupyn een nieuwen blixem smeden,
Smoort haer in d’afgrondts poel, en kneust haer beyde leden,
U handen Charon rept, of is de Hel vervaert?
(1040) Alecto wt de weegh.

Pedro roept van binnen.

Ieronimo men baerdt
En vind ick hier niet legghen.
Ieronim. Ick koom terstont Heere.

Hy gaet in ende comt weer wt, maeckt den troon, ende spreeckt.

Wist ghy Moorders men hart, g’en soud mijn so niet eeren.

Tusschen-spel.
Marri Slof-toffels. Kees Achterlam.

Merri Sl. REes achterlam die brand schier van het vierigh vryen
Den Zebedeus surght dat hy niet sal bedijen,
(1045) Hy meend mijn alleen te hebben, by zijn beste verstangd
Maer ’k denck wel neen, ’k wed ick set hen een Luytenangd:
Soumen sulcke jolen geen Koeckoeck maecken,
Het doeter menigh ghemack’lijck aende kost raecken,
’k Wed by mijn pis-zieltjen ick steeck hem sulcken spaen,
(1050) Hy komt daer altemet mid zijn kackefaligen aen,
Lestent wast bescheten int midden op de lassen,
’k Sey neen je bent heel moy, waerje slaghs ewassen,
Beschijtje dat al willens vaer? je benter ien
Wat geltet hongdert, trouwens ’t is niet ghemien,
(1055) Sulcke Vryers meughen een Mengsch alle daagh niet gebeuren
Want d’ander zijn after niet, als hy van veuren:
’k Wed hy al moytjens esteld is, men seydt voor ien spreecwoord
S’en sijn so geck niet ofse weten waer ien steeck hoord,
Ey lieve men moet voor de slordighe vullens niet vreesen,
(1060) Alse groot sijn sullen’t de beste Sprinck-heyngsten wesen:
[fol. F4r]
Die wel geneust en groot inde schoen,, is,
’k Wed om ien duyt dat dat gheen Kapoen,, is,
Men magh van de weyery so een lutje praten en swijghen,
Maer ’t is foettelary als men’t niet te deegh kan in krijgen:
(1065) Dan evenwel onse buer-wijf Hillitjen die krijght seecker ghenoegh,
Se lagh lestmael int kooren over ien boegh
Een paer uren, en futselden onder de kleeren,
’k Docht dat gaet al wel so een lutjen te pittereren,
Soo men kander ien spaen te steecken, en heur Man
(1070) Die stongder al by goeje Jool, en sagh het an,
Trouwens hy was droncken, se hadden’t voor ghenomen,
Daer sie ick mijnen toekomenden Koeckoeck comen.
kees acht. Dus eenigh lieve lief.
Merri Sl. Je komt al eens by mijn.
kees acht. Ach! dat ick dorst Moer, ’k sou stadigh by u sijn,
(1075) En als ick by u ben so is mijn tong ghebonden,
Men hart is veel te blo, ach! dat ick’t segghen konde.
Merri Sl. Van bloheyd hou ick veel, daer doet ghy seer wel an,
Want waert ghy al te vry, soo soud ick u of slaen.
kees acht. ’k Weet niet je bent so soet, jy hebt schier al mijn sinnen.
Merri Sl. (1080) Ja maer je bent te vry, jy moet soo stout niet minnen.
kees acht. Wel moet ick dat so vry niet seggen tegens jou.
Merri Sl. Jy spreeckt so vry mijn toe, recht of ick waer je vrou,
Praet wat anders, wat soumen altijt van vryen spreecken.
kees acht. Nou laet jou sind’lijckheyd door die vryheyd niet breecken,
(1085) ’k Selje wat seggen, lestmael was ick iens ghegaen
Buyten de witte poort, met mijn Moer Arejaen,
Mijn Susters waren me, wy aten Schape Keysjens,
Heer, ick wensten om jou wel hongdert duysend reysjens.
Merri Sl. Een teycken van’t goet hardt.
kees acht. Maer alst oock is eseyt.
(1090) Wat is jou Trijn oock ien slordighe meyt.
Merri Sl. Maer hoor iens de luy weten over al te verknapen,
Heer die moye vryer heyt by Trijn Slons eslapen,
En is het soo, soo benje nou jou Maeghdom quijt,

[fol. F4v]
Wat sou ’k dan medje doen, so benje nou al wt jou tijt.
kees acht. (1095) Heer wat dat jy ghelooft, ick sou wel durven sweeren
Dat ick nau te deegh en was schier wt mijn kleeren,
Ick saghse sonder hembd wel in het hoeckje staen.
Ick snapten in het bedt sleghs met mijn onder-broeckjen aen,
Soo waer als oortjens, maer nou moetje mijn al weer lieven.
Merri Sl. (1100) ’k Hem, dat is waer.
kees acht. Ick sou niemant gaeren gherieven
Op soo een manier.
Merri Sl. Dat ja.
kees acht. Jy hebt mijn al Lief.
Marri Sl. ’k Hem, ’k geloof vastelijck dat dat waer is.
kees acht. Hoe seghje:
Marri Sl. Slief.
kees acht. ’k Heb voor de waerheyd hooren segghen, dat jou sinnen
Op mijn legghen.
Merri Sl. Daer hebje al ghelijck in, daer gaense weer binnen
(1105) Maer wat mienje.
kees acht. Dat jou ghesicht soo verweent swack siet,
Heer jy hebd al mijn hart.
Merri Sl. Dat ja: Maer dat seyje strack niet.
kees acht. Hoe seghje.
Merri Sl. Wat beliefje.
kees acht. Jy hebt mijn niet lief, ho, ho.
Merri Sl. Tut, tut Kees binje mal, dat lijckt maer so
Of ick jou niet lief en had.
kees acht. Heer Moer jou hangden,
(1110) Sijn anders niet so wit als ien krijt, en jou tangden,
Dats al ree vael.
Merri Sl. Wat beliefje.
kees acht. Dats al ree vael.
Merri Sl. Dat seyje strack noch iens, seght noyt een dinck tweemael
kees acht. ’k Wed ick jou ghedachten ra.
Merri Sl. Nou dan.
kees acht. Jy wilt mijn minnen.
Merri Sl. Neen.

[fol. G1r]
kees acht. Jy hebt mijn Lief.
Marri Sl. Neen.
kees acht. ’k Weet wel ’k heb al jou sinnen.
(1115) ’k Ben so moy as je men in mijn nieuwe pack siet,
Heer so reyn.
Marri Sl. Dat ja, maer dat seyje strack niet.
kees acht. Heer Moer jou ghesicht doet al mijn Poppegoet oprijsen.
Merri Sl. Jou Poppegoet, jou, wat je bint een rechte lijse,
Wel nou siet hier eens Zebedeus, Jan droogh kloot,
(1120) Nou Kees Achterlam, ’k seg blijf van mijn voor-schoot,
So als een man, gaet allencxkens een lutje verder.
kees acht. Ja wel ick krijgh de koorts hoe langher hoe meerder.
’k Word heel qualijck, ach dat ick op het bed lagh.
Merri Sl. Hy wordt al evenwel bleeck, ’k wou ’k hier een spijcker sagh
(1125) ’k Meenden dat hy d’ander koordts begost te krijghen,
’k Segh daer niet teghen, wat beliefje? nou ’k mach swijgen,
Eer ick dees Joris Huyghen wijser maeck als hy is.
Hoe vaerje Kees, ist koordts, of ist kouwe pis.
kees acht. Ey lieven laet ons nu de koop eens vast gaen maecken,
(1130) En spreecken van onse houwelijcke saecken,
Jy wilt mijn immers wel hebben doeje niet.
Merri Sl. Sou ick niet? wel dat veegh zijn bescheyt, seyt onse Griet.
kees acht. De Hartoghs dochter die sal nou immers trouwen,
Ey lieve wil jy jou beloften oock te deghen houwen,
(1135) Wat duncktje sy krijght een Conincx soon tot een Man.
Merri Sl. Bat Kees, jy staet mijn beter als de Conincx soon an.
kees acht. Maer mienje dat, souje dat woordt wel willen houwen.
Merri Sl. Sou ick niet, wel waerom sou ickje dan anders trouwen,
Maer Kees Achterlam, wilje niet me gaen sien,*
(1140) ’k Hoor datter sulcke fraeye dingen sullen geschien.
Hoor daer de trommels kom wilje binnen.
kees acht. ’k Wed daer me sal* het spel voor de Keuning beginnen.

[fol. G1v]
Vierde Handelinghe. Derde wtkomst.

CONINCK van Spaengien, CONINCK van Portegael,

HARTOGH van Castieljen, met eenige stommen, gaen sitten, IERONIMO loopt uyt en in, maect rekenschap.*

Kon. Spa. IEronimo hoe ist, ben jy luy haest bereyt,
’t Wordt laet.
Ieronim. O ja terstont groot mogend Majesteyt.
Kon. por. (1145) Het moet wat wonds zijn, daer sy ons me deeren
Hartogh. Ieronimo gaet aen.
Ieronim. Sy zijn al inde kleeren,
Ghenadigh Vorst en Heer.
Kon. Spa. Ghy maecktje al te moe
.Ieronimo.
Ieronim. Ghenadich Majesteyt, wel hoe
Na dienstbaerheyd ick buygh met ootmoedighe sinnen?
Pedro roept van binnen.
(1150) Ieronimo, een Lod, ey lieve komt eens binnen.
Ieronim. Zijn Majesteyt belieft t’oordelen nae’t ghesicht,
Daer me begint den dienst, dienst wt verbonde plicht.

Vierde Handelinghe. Vierde wtkomst.

Den KEYSER SOLEMAN, BASSIANUS, PARSEDA,

RIDDER RODES.

Keyser. BAssianus is dit ’t wilt dat ghy hebt gevangen
Voor mijn, voorwaer ic heb daer na een groot verlangen.
Bassianus. (1155) Machtich keyser ick heb dit wilt hier me geleyt
’k Presenteert onderdanich aen u Majesteyt,
Indien d’aenbieding kan u brave Prins behaghen.
Keyser. Mijn ooghen diergelijcke schoonheyd noyt en saghen,
Dies ick de waerde Nimph bewege tot mijn min,
(1160) Door lonckingh boeyt ghy ’t hart, ach! Hemelse Godin,
Van slavin maeck ick u een Keyserin verheven,
[fol. G2r]
Indien dat ghy u kunt tot mijne min begeven,
Wat seyt mijn Fenicx schoon, de vooghdes van mijn ziel?
Parseda. Danck sy zijn Majesteyt, ootmoedelijck ick kniel,
(1165) Doch ’t gheen dat ghy versoeckt en sult ghy niet verwerven,
U Majesteyt die doet mijn duysent dooden sterven,
Te dencken om dat woort, mijn Ridder ’k niet verlaet,
Den Hemel valt eer neer, de Werelt eer vergaet,
Eer ick u trouwen souw, doet mijn vry duysent dooden,
(1170) Ontfang ick williger als onder u geboden
Mijn te stellen.
keyser. Wel hoe treckt ghy dees wreedheyd in,
Mijn hart dat is bedout so vruchtbaer vande min,
Ghy boeyt een Keyser Nimph, wilt hem u liefde gheven.
Perseda. U Majesteyt die mach mijn liever nemen ’t leven,
(1175) ’k Sweer dat mijn harte noyt met liefd sal zijn gevelt
keyser. Ha! grooten Soleman, wort ghy met Liefd gequelt,
Ey braven Ridder laet ghy u van min braveeren,
Sa ruyckelose min, wilt uyt ’t ghemoet verkeeren,
Vervloeckte tovery, die my mijn ziele boeyt,
(1180) Doch so licht als het quam, so licht heb ick geroeyt
Wt mijn ghedacht.
Bassianus Mijn Heer.
keyser. Wat voel ick woelen,
O voedster vrou mijns ziel, komt ghy mijn hart laes! doelen,
Met sulcken lodder schicht, en loopt ghy van mijn voor.
Parseda. Ick bid u Majesteyt, blijft toch wt minnens spoor.
keyser. (1185) Bassianus siet dat ghy de Jof-vrou kund bepraten,
Midts dat mijn moedigh hart, haer niet en kan verlaten.
Bassianus Princes g’weet ghy bent verbonden een slavin,
Indien ghy minnen wilt, so wert ghy Keyserin,
Neemt den grooten Soleman, moedich by de handen,
(1190) Vermidts dat door u strael zijn borren schijnt te branden.
Parseda. Ay moort en kneust mijn ziel, waer blijft ghy metter daet.
Bassianus Ghenadich Heer ’t is niet, maer dits de beste raet,
De Ridder Rodes weet ghy heb ick oock ghekregen.
Keyser. Gaet haelt hem of haer Liefd tot heur waerdts waer genegen
[fol. G2v]
(1195) Fy schaemt u dat ghy so een moedigh vorst van’t Landt,
Laet steecken in een vier, dat so onlijdigh brandt.

Hy brenght den Ridder Rodis wt, Perseda vlieght hem om den hals.

Bassianus Siet hier kloeckmoedigh vorst, die ons niet kost ghedogen.
keyser. Ha! groote Soleman, wat siet ghy voor u oogen.
Ridder. Siet u gheboeyde slaef.
Parseda. Mijn borren queelt van min,
(1200) O Majesteyt mijns ziel.
Ridder. Ghekluysterde slavin.
keyser. Moedige Soleman, sal u nu kracht ontbreecken,
Hoort Basianus.
Bassianus Mijn Heer.
keyser. Rodes wilt doorsteecken.
Bassianus Zijn Majesteyts ghebied daer naer vaer ick strack me voort.
Ridder. Beminde lieve vrouw, ach! Hemel help moort.
keyser. (1205) En sult ghy Solemannis lieve nu so nooden
Parseda. Ghenadich Majesteyt, ick volligh u gheboden.

Sy doorsteeckt den Keyser en haer selven.

Bassianus Hout Madam Bellempeer, laes dat stater niet in,
Bedroefde aerdts Godin, wat doet ghy om de min,
Alwaer hy Attelas gheweest in’t moedigh draghen,
(1210) En ick Sardenapal, noch sou ’k na u niet vraghen,
Hoe seer die was vervroud, ey rijst, rijst bloey’ghe wraeck,
Fulkaen gaf mijn ’t gheweer, tot voorspoet vande saeck,
Wie sleept mijn oude hart door d’afgrondts gloey’ge ketel,
En slinger’t de dermen, om Plutoos gulde zeettel:
(1215) Dan sal* dat jy seght, dat ick segh, dat is niet so,
Dees baerd, is niet de baerd van oud Ieronimo,
Noch mijn vrous baerd, noch jou baerd, neen, neen, maer siet desen
Die sal de baerd van mijn soon Oratius wesen:
Mijn soon, ick heb hem wel gesien, ick ken hem wel,
(1220) Hy hadden tabberd aen van mijn vrou Isabel,
En hy heydt een pasceel, een pasceel laten schryven,
Dat hy inde Hel niet heel lang behoeft te blijven
[fol. G3r]
En hy heydt mijn vertelt, dat hy met Charon gaet,
Met Pluto, Proserpyn, spanceren byde straet,
(1225) En dat hem Alecto nu wel begeert te trouwen,
En dat hem Pluto voor zijn eygen broer wil houwen,
En waerom sou dan Don Andreo mijn soon zijn
Oratius was mijn kind, ’t was mijn, neen ’t was mijn,
En als ick so, so, met mijn duym begin te klappen,
(1230) Dan valt mijn soon Oratius, van al de trappen,
Ha, ha, ha, en Don Andreo, en Don Pedro,
De Prins van Portegael is niet Ieronimo,
En waerom sou dan mijn hand, die ick voel, hier desen,
’t Is mijn, ’t is mijn, ’t kan niet mijn soon Oratius wesen,
(1235) Maer nu heb ick mijn wraeck, daer ick so lang na poogh,
Dan houdt Ieronimo, u toren loopt te hoogh.
Con. Spa. Ieronimo laet de dooden weer op rijsen.
Ieronim. Die sullen nimmermeer haer leven weer bewijsen.
Con. por. Tragedie brenght het me, ’tgeen hem so spreecken doet.
Hartogh. (1240) Wel maer Ieronimo, en stort die dan gheen bloet?
Con. Spa. Wat isser voor Ieronimo, wat sal’t toch wesen?
Ieronim. Watter voor Ieronimo is? siet ditte, desen
Is voor Ieronimo, ghy sult daer vinden staen,
Dat Bassianus heeft zijn selleven verraen,
(1245) Verhangen aen een koort.
Con. Spa. Maer laetse wed’rom leven.
Ieronimo Sy hebben alle drie de geest nu al ghegeven,
Maer Bellemperia, die sterft nu door plichts min,
Vermits haer droeve doot, in’t minst daer niet staet in,
Ghy meend ’t is speels gewijs, dat sy nu syn doorsteecken,
(1250) O neen, sy zijn al doot, ’t was om het leet te wreecken.
Hartogh. Hoe doot?
Ieronim. Doot.
Con. por. Doot, wel hoe, ist mogelijck hoge Goon?
Ieronim. Coninck in Portegael hadt ghy niet Lief u soon?
Con. por. Och ja Ieronimo.
Ieronim. Desgelijcx sult ghy vinden
Dat ick Oratius, mijn kind oock so beminde.
[fol. G3v]
(1255) ’k Bid al de Helsche Goon! van de nare afgrondt,
Dat zijt voorburgh der Hel, de eyselijcke mondt,
Toch laten barsten op, siet daer de geestens wonder,
Die de Elementen t’saem werpen tot grooten donder,
Wat hoor ick voor ghehuyl, met eyselijck krioel,
(1260) In nare Achron diep, en stijgen wt de poel,
So dat de afgrondts vorst, heel raeckt aen’t suyse bollen,
Met zijn gulden zeetel, al sidderen’t comt rollen.

Oratius Geest met een groot ghedonder wt.

Al stijgend opwaerts uyt de duystere Achron,
De schrickelijcke poel daer k’nauwlijcx wt en kon,
(1265) Vermits ick lach versmoort onder de vuyle dampen,
De stanck beswalckt ’t hardt, van Plutoos nare lampen
Het schrickelijck ghewoel, en ’t eyselijck ghedruys,
Deed’ nare Achron op, en liet mijn wt de kluys,
Waer dat ick barvoets nu, betre de harde rodsen,
(1270) Daer ick so moedigh plach de grootste Prins te trotsen,
Ancxtvallich was ick noyt, in ’t dapperlijck gevaer,
Dees pijndelijcke ganck, die valt mijn nu so swaer,
Stoor ick de Moorders nu, haer doot pijndelijck slapen,
Siet hier mijn wonden die noch so vars bloedigh gapen,
(1275) Ey Vader siet u soon, wiens wraeck nu is voldaen,
Doch door revensie komt u eygen doot nu aen,
Is u soon u so waerd, dat ghy nu hebt ghegeven
In sulcken gevaer, u out onnosel leven,
Revensie heb ick nu, van Portegael zijn roem
(1280) D’eeuwige glorie is nu van Kastieljen om:
Wat hoor ick voor gedruys, wat doet het Aerdrijck beven,
’k Moet gaen, u tijdt is om, g’en sult niet langer leven.
Ieronim. Nu leydt de preudse val van ’t hoge Hartoghdom.
Con. Spa. Becingelt den Tyran nu daetlijck om en tom.
(1285) Verrader seght het feyt op dat wy ons nu wreecken.
Ieronim. Dwingt mijn vry so ghy wilt Ieroon’mo sal niet spreecken.

Hy byt een stuck van syn Tongh.
[fol. G4r]
Con. Spa. Sa langt hem pen en inct, een Maerschallick van’t Landt
Die kan wel schryven, midts dat hy is by’t verstandt.
Con. por. Verrader die u leet so onrecht hebt ghewroocken
(1290) Dat ghy een Conincx soon soo deerlijck hebt doorstoocken,
Is dit u loflijckheyd? u eer die scheen so groot,
Die nu benevelt is, door deel onnosel doot,
Beswallickt en beroockt, door u moordadich moorden,
Nu leyt u rom, u lof, daer men so veel van hoorden,
(1295) Vervroude laffert, hoe, wat of hy nu al waent?
Ghy hebt de rechte wegh van d’afgrondts poel ghebaent,
Den grijsen suckelaer, waer mach nu Charon blyven
Die u Schipper sal zijn, sa laet het hem nu schryven.

Sy langen hem pen en inct, hy schryft en wyst na een pennemes.

Con. Spa. Ras langt hem een Pennemes vaerdigh metter vaerdt,
(1300) Tyran, Moordenaer, wat doot, wat sraf zijt ghy waerdt?
Dees grouwelijcke moordt doet ons so seer verwond’ren,
Recht so u eere quam, komt nu u schandvleck dond’ren,
Of slachjer meer, en popt een Godt na uwen wil,
En waent door ydelheyd, dat hy de moordt houd stil,
(1305) Op wien ghy so wast bout, door uwe valsche stucken,
Dat m’u met nijptangen daer qualijck of sou rucken,

Sy langhen hem ’t Pennemes, de Ren snydende, voeght hem tusschen de Coninck van Portegael, en ’dHartogh van kastieljen.

Ancxtvalligh en verschrickt Tyran en waerdt ghy niet,
Int moorden, doen ghy ’t onderbrocht het jong gebiet,
Spruyten van ’t Hartoghdom ghelijck ghy wist te voren,

Hy doorsteeckt Portegael, Kastieljen en syn selven.

(1310) En doet een Conincx soon so in sijn bloet versmoren,
O wonder! wat ick sie, gaet in het moorden so,
Noyt droever Tragedie, als out Ieronimo.

A. vanden BERGH.

Wt d’een in d’ander Crygh.

EYNDE.
[fol. G4v]
[Vignet: Impacience raison de faut ou gist.]

’tUTRECHT
By IAN AMELISZ, Boeck-verkooper in’t vergulden A.B.C. Anno 1621.

Tekstkritiek:
721: hals, ’t de beide woorden zijn door een vlek niet goed leesbaar.
1139: vanaf deze plaats is het blad beschadigd en de tekst deels gereconstrueerd.
1142: sal dit woord is door een vlek niet leesbaar.
bij 1143: rekenschap er staat: reschap
1215: Dan zal deze woorden zijn door een beschadiging van het papier niet leesbaar.

Derde Handelinghe. Tweede Wtkomst.

IERONIMO wt, twee BOEREN volghen hem.

Tekstkritiek:

fol. A4r: byt er staat: by’t
voor vs. 59: BELLEMPERIA er staat: BELEMPERIA
vs. 236: Sonnens er staat: Sonnnens

A. vanden BERGHSIERONIMO,Verthoond op de KamerVVT-RECHTE LIEFD’,Der Stadt Vtrecht, Den 6. May 1621.

’t VTRECHT,____________________By IAN AMELISZ, Boeck-verkooper in’t verguldenA.B.C. Anno 1621.

Toe-eygeningh,Aenden Erendtfesten, seer discretenIONGELINGH,IOANNISBACKX,Liefhebber der Edele rijmery.

Tot den Leser.

___________________________SONNET.

KLINCK-DICHT.

EerdichtTot Lof vanden treffelijcken rijmerADRIAEN vanden BERGH,Op syn Treur-spel vanIERONIMO.

Inhoudt.

Personagien.

A. vanden BERGHSIERONIMO.Eerste Handelinghe. Eerste Wtkomst.Pr. PORTEGAEL met sijn Volck, PEDRO, ORATIUSmet sijn Ondersaten.

Eerste Handelingh, Tweede Wtkomst.CONINC van Spangien, DON PEDRO, ORACIUS, IERONIMO,HARTOGH van Kastielgen, Pr. PORTEGAEL gevangenzynde van DON PEDRO en ORACIUS.

Eerste Handelinghe. Derde Wtkomst.Pr. PORTEGAEL, Don PEDRO, BELLEMPERIA*en ORATIUS.

Eerste Handelinghe. Vierde Wtkomst.CONINCK van Portegael met tweeAMBASSADEURS.

Eerste Handelinghe. Vijfde Wtkomst.

Pr. PORTEGAEL, Don PEDRO, PEDRON GANO,BELLLEMPERIA.

Tweede Handelinghe. Eerste Wtkomst.Vertooninge,Daer ORATIUS en BELLEMPERIA, Lief-kosen, Pr. PORTEGAEL en DON PEDRO, sweeren syn doot. BELLEMPERIA, ORATIUS, IERONIMO, ISABEL.

Tweede Handelinghe, Derde Wtkomst. BELLEMPERIA.

Tweede Handelinghe, Vierde Wtkomst.IERONIMO.

Tweede Handelinghe, Vijfde Wtkomst.BELLEMPERIA, Pr. PORTEGAEL, DON PEDRO.

Derde Handelinghe, Eerste Wtkomst.IERONIMO wt met een Poenjaert en een touw om zynhals, DON PEDRO, ISABEL.

Derde handelinghe. Tweede wtkomst.IERONIMO wt, twee BOEREN volghen hem.

Derde Handelinghe. Derde Wtkomst.Drie CLEPPERS, PEDON GANO,Pr. PORTEGAELS KNECHT.

Derde Handelinghe. Vierde Wtkomst.Pr. PORTEGAEL, BELLEMPERIA, PEDRO met syn Iongen, PEDRON GANO, ende den HENCKER.

Vierde Handelinghe. Eerste Wtkomst.HARTOGH van Kastielgien, met syn Soon Don PEDRO, Pr. PORTEGAEL, IERONIMO.

Derde Handelinghe. Tweede Wtkomst.IERONIMO wt, twee BOEREN volghen hem.