Claas kloet een Smit.
Vroech bedurven een Koomen.
Sybrech Bolbackes een Toveres.
IA wel, ja wel hoe dat dit vollick sit en siet!
Wel vrijsters en vryers en kenje me niet?
Had icker op e wed ick souje wel inje stoel,, kippen,
Zo stil sitje allegaar en kijckt as ien hoop poel-snippen.
(5) Ick sie wel anje neusen, je kentme niet. O wat ien deun!
Ick ben jonghe Claas kloet, ouwe Claas kloeten seun.
Mijn Vaar was een excellent kloetemaker, en had in’ langt gien weer-ga,
Al de melcsters om Amsterdam die liepen hem van veer na,
En gingen in zijn tijdt met niemant liever te bier.
(10) En de beste Boerinnen van’t Noorder quartier
Gunden hem altijt den penning an gladden ghelde,
Om dat hyer sulcke hangdighe kloeten bestelde.
Aal Pier Jaap Gysen had hem garen ghehadt, en beminde hem lanck:
Maar hy troude Lobbrich Labbekacks teghen vrienden danck,
(15) Wt louter klincklare liefd’, ghelijck is ghebleken;
En van’t huys datze samen hielden weet de hiele buurt te spreken.
Dus ben ick vrienden ghesproten wt dit paar:
En Claas Claasz. kloet dat was mijn Bestevaar.
Maar doe ’k ien jonghen was (’tmach my even heughen)
(20) Nam mijn Vaar my van’t kloetemaacken dat niet langher wod deughen,
En setten mijn op het smeden, daar ick best me was vermaackt,
Om datter zo louter ien dronck op smaackt.
Heefter yemant zin in my, ick ben noch ien vryer van mijn ambacht.
Jongeluy siet toe datje je mongt niet lam lacht;
[fol. A2v]
(25) Want zy u selden beter te pas komt dan hier ter stee,
Niet om soenen allien, maar om eten en drincken mee.
Dan leytje’t lachen zo ree? o! dunckentje vreemde saken,
Dat ick dus ver sonder wijf heb deur de Werelt keunen raken?
Hetis even-wel de waarheyt dat ick jou heb e seyt.
(30) Nochtans heb ick faveur e hadt van menighe meyt,
Die heur zin had e leyt,, om mitme te trouwen,
Maar ick hebme (God zy ghelooft) tot noch toe inde weelde gehouwen,
Al mocht ick van jonghen en ouwen wel kryghen mijn deel.
O lietme broetse Baartje niet ansoecken deur haar eyghen peet Neel?
(35) Al sietse wat scheel,, daar is hoop-werck van bricken.
Maar daar isser zo veul die de vingheren na my slicken.
Soud’ ick my daar aan verhanghen dat waar wat jents.
Ick koop nemmermeer warmoes van Mayken appelpents,
Of zy soeckt het mijn wt, en leest het my suyver,
(40) En geeftme dan noch wel zo veul om seven duyts as ien aar om ien stuyver.
En terwijl ick mit heur mijn komenschap doe
Werpt my Jeroen de pasteybackers maasen quansuys ien oogje toe:
Maar ’t vuylneus is te morsich, ick maker geen werck,, of.
En ga ick iens om wortelen over sinte Pieters Kerck,,hof,
(45) Lijs Lollepots en Claasje kleumkous dochter zijn zo op mijn e stelt,
’t Is Claas, koop nou veugelen, nou veugelen veurje gelt,
Ick kander mit ghewelt,, somtijts niet van daan,, raken,
Of ick moet my dapper weeren, en lustich den haan,, maken,
Datjese iens saecht staan,, kaken,, je worde schier aars.
(50) Koom ick dan op de wortel marckt daar is Griet Alewaars,
Die wort zo quaat as ien baars,, wil ick heur verby,, gaan,
En koopen vande jonghe maasens die an heur zy,, staan.
Daar gaat het dan vry,, aan,, ghelijck met seven kreten.
’t Is Claas in wat gat hebje zo lang e seten?
[fol. A3r]
(55) Jou asent isme schier vergheten,, kom hier ouwe kalangt,
Kom hier soecktje gaang wt de hiele mangt.
d’Aar roept fraye quangt,, komt wilt mit mijn koop maken.
Als dan elck zijn waar prijst voor alle saken,
Zo ken ick goet koop raken,, dat baat men menigen duyt.
(60) Maar mit heur komt het somtijts op ien plockhayrtjen wt:
En asse menkaar de huyt wel murw geslagen hebben en’tbackes e mortelt,
Seggense, Claas gaat heen je bint wel bewortelt.
Wel wat duncktje vrienden is dat gien liefd’ om’t wats?
Nou swijch ick noch stil van Claartje kladdegats.
(65) Scheel-pieten Trijn en Stinckvissen dochter wil ick niet iens noemen:
Want ick weet wel ten past niet hem veel te beroemen.
Maar ’t was lijckwel te nu van smeerighe Els,
Van Gerritje van kruyden, en van Annetje lels,
Die beurt om beurt voorby mynent gingen slingheren,
(70) Tot dat heur al-de buurkijeren naar wesen met vingeren
En riepen haar na zo ver assese konnen sien.
Maar eer ick yemant soud’ nemen van heur drien,
Wenste icker liever duysent neten in ien ouwe vermotte,, pels.
Even veul stancks maack ick van Sijtje snottebels,
(75) Die’t druypen van heur neus op heur kinnebacken plast,
Dat heur asent ’tmoye weer slacht dat sich selven wast.
Neen, ick en ly gien last van dit sapighe selschop.
O, al word’ ick wat bejaart ick ben noch lydich wel op.
En om dat ick mijn muts lestent lichten doe ick heur sou groeten,
(80) Vereerdeme* Reym naarsjes ien vijfentwintich goesoeten;
Want se wist datse me mongden, en dat geven de liefde verstarct.
Men mach seggen watmen wil, maar s’is fleurtje vande appelmarckt;
Zy brochtme de appelen self t’huys pertinent in ien manckje.
[fol. A3v]
Wat zou ick doen? Ick stack mijn bientjen after wt, en seyde Reymjen ick danckje.
(85) Vrienden doe stong ick al op het kanckje, maar doese noch op den hoop,, neech,
Dat her hemt een hantbriet beslickte, dochtme dat ick de loop,, kreech;
Want mijn inghewant woelde met en selsaam bedrijf,
Al haddet May-avont geweest in mijn hiele lijf:
Maar dat icker mijn wijf niet van heb gaan maken,
(90) Dat is, om datmer zo qualijck weer of kan raken..
En om de waarheyt te segghen, ick heb te grooten keur.
’t Is, Claas hier, Claas daar, Claas after Claas veur:
Somma, leg ick om mijn hooft gien hoepen of ien diel,, touwen,
Ick en weet geen raat hoe ick het langer sel hiel,, houwen.
(95) Daarom seg ick dat Frangs schuddebol, speulman van Schravesangt,
Een giest was, want hy plecht te singhen met verstangt:
Men hoefter niet om te pypen te bommen,
Het is zo licht an een wijf te kommen.
En Ariooste die was me niet grof:
(100) Die zeyde, weetje wat te pypen zo pijpter mijn of.
Maar my lust van deze stof, niet langer te staan snappen,
’k Had liever dat ien van je allen ien vaan liet tappen,
Of ick wil allien gaan stappen,, daar goet bier is te koop.
De vyerichste kittebreurs hebben nu al de loop
(105) Tot Gores klompen Weeuw, bier Truy in’t Swannetjen.
Indien ick daar ga zo comt juyste Jannetjen,
Heur dochter, van stonden an sitten an mijn zy.
En ten loopt niet lang an of de moer komter by,
Die is zo bly, dat haar hert op gaat asje van Claas kloet,, rept.
(110) Claas, seytse dan op het lest, weetje wel datje noch ien kan te goet,, hebt?
En Claas by gans bloet,, lept,, dat hem ’t hooren vergaat.
Wel wie komt hier by avont mit ien mars langes straat?
[fol. A4r]
Ick denck hy hem dus laat,, mit ghebreck in’t gebit,, vint.
VRO. Kammen, yvoren kammen, kamme nastelingen wit,, lint,
(115) Vergulde ringen, schorthaken, vingerhoen, goeliens koop mijn wt.
CLA. Ho, ho, ’t is Vroech-bedurven, ien deurtrapte guyt.
Die met menige kluyt maackt dat hy nergens mach bancken.
Hy is van jongs opgesoon in alle potters rancken,
En ruymt met duysent stancken,, daar hy eens komt in’t gelach.
(120) Kuf in, kuf wt, loopt hy ien hielen dach.
Zo dat het niet beter en mach,, met hem as op de galch of loopen.
Altijdt op ien giesseling wil ick wel verkoopen,
Dat hy die sal kryghen binnen zijn twintich jaar.*
VRO.
Ho Claas, elen baas, wel heb ickje daar?
CLA.
(125) Elen baas, dat’s waar,, siet hoe kleyn dat hy as ien verwonnen man,, piept:
Maar doeje Geurten buyl staelt terwijlje om de kan,, riept,
Heuchtje wel hoeje doe an,, liept? houtje hangden wat veer.
’t Was goedt datje loopen kont en quaamt niet weer,
Al lietjer jou brieven mitje mars dieje te draghen pleecht.
VRO.
(130) Dat’s my leet genoech. CL. Ja datje de slaghen kreecht.
Maar van’t taken, gis ick wel, benje noch niet schu.
Want ey lieve toch, waar me gheneerje u nu?
Kanje de mars de kost gheven dat geeftme wongder.
VRO.
Wel daar loopt ien lutjen vande bedelsack ongder.
CLA.
(135) De fielt schaamt hem zijn neering; dat hy nemmermeer bedy.
Oprechte biecht. VR. En ien lutje gauwedievery.
CLA.
Zo segt het dan vry, o dat mach ick veelen:
Maar datje voor gien dief gaan wilt en lijckwel steelen,
Dat waar om te krackeelen; maar nu is het peys.
VRO.
(140) Wel Claas veel ghelucks, en koopje niet freys,
Om na den eys de Bruyt te stoffeeren?
CLA.
De Bruyt? VR. Ja de Bruyt. Zy mach immers met eeren
Gheen ringhen ontbeeren, mijn beste kaar,
Ick wilje de helft beter koop gheven as ien aar.
[fol. A4v]
(145) Hoe behaachje dit paar van de silv’re hechten?
CLA.
Koomen, je hebje qualijck laten onderrechten.
VRO.
Toch ’tis best maackt den slechten,, as kacx daar is niet an.
CLA.
O bin ick de Bruygoom en weet icker niet van?
Wel wie moetet wesen daar ick me sou paren?
VRO.
(150) ’t Is toch over al de stadt, alle jocken laat varen.
Meenje dat noch stil te bewaren, ay lieve loop.
Siet sulcken kammetjen tien stuyvers, dat’s immers goe koop
By den hielen hoop ick die gekocht zo dier,, heb.
CLA.
Ick bin gien Bruygoom seg ick. Wat gebrabbel of ick hier,, heb.
(155) Neem ickje by de bier,,neb,, je singt ien angder liet.
VRO.
Dese silveren ongder-riem is dieje gayng dan niet?
Achtien gulden. O biet,, schijn ickse te hooch te stellen.
Of neemt van dit lint tien of twintich ellen.
CLA.
Neemje my veur te quellen? wat sou icker me doen?
VRO.
(160) Maar de Bruyt haar hayr snoeren op het vreemde fatsoen,
Ghelijckmen in’t Hof doen. O ’t staat zo eeltjes.
Met duysent strickjes. CL. Met duysent bordeeltjes.
Je maacktme noch sinneloos by gans doot.
VRO.
Ick souje an deze schort-haack raan se weecht ruym vijf loot,
(165) Voor ien half zoo groot,, kreech ick vier gulden van ien die hier van daan,, gaat.
Maar ick denck dat die sleutelreecks je beter aan,, staat,
Indienjese jou ontgaan,, laat,, je bint niet wijs.
CLA.
Ick bin gien Bruygoom, noch iens. VR. Set self de prijs.
Ick sel met mijn redelijckheyt noch byje winnen,, danck.
CLA.
(170) Faxseerje me langher je maackt al mijn sinnen,, kranck.
Mienje dat ick van minnen,, janck? ’t is vert van daar.
Sou ick het self niet weten dat ick de Bruygoom waar?
Segtme ten minsten met wie, songder dus veul snackes.
VRO.
Wel ick wilt oock wel segghen. Mit het weeutje Sybrechje bolbackes.
(175) Je selter warm by sitten in ien huys vol ghemacx.
[fol. B1r]
CLA.
Wortme aars niet toegheleyt as Sybrech Bullebacx*?
Ick sliep veul liever moeder naackt inde dooren.
VRO.
Wel sy mach immers niemant as jou sien of hooren,
En jy hebt hert en sin segghense, op heur e stelt.
CLA.
(180) Wat hadjeme noch mit Dieuwer Duyvels e quelt:
Maar sy by sint felt dit sel mijn eeuwich spyten.
Sou ick mit die ouwe kolrijster mijn jeucht verslyten?
Ja wilje niet kryten zo binje wel stom!
Dat backes datme hueren sou om te gaan veur mom.
(185) Ick weet niet waarom heur asent yemant sou behaghen.
Sy kant wt de motten niet houwen mit alle daach te draghen.
Nemmermeer soete vlaghen, altijt even suur.
De huyt is zo glat as ien ofgheschilferde muur.
Daar (sojer gauw op siet) in worden bevonden,
(190) Scheepjes, en mannetjes, en katten en honden,
Meereminnen en satars, en angder spoeck.
Of hebje ghelet op ien half gare boeckweyte koeck?
Zo grauw is heur backhuys vol buylen en kuylen.
De koeckoecken souwender veur den reghen in schuylen.
(195) Ging den Icker mit heur ruylen, hy was veer bekoft.
VRO.
Hola, sacht Claas, je maackt het al wat te onbeschoft.
Of ist om te hooren wat ick sel vanje Bruyt,, segghen?
CLA.
Ho, ho, meuchje wachten ick seltje noch al breeder wtlegghen.
Heur hiele lijf schuylt onder borsten en buyck,
(200) Mit ien paar borsten elck as ien mengheles kruyck.
VRO.
Maar heur deucht? CLA. Ja duyvels puyck, daar wat an e vanghen,, is.
En waarse niet loghenachtigher asse lang en,, is,
En zo smalijck asse lalijck is, men souwer (verstaje dat?)
Gien Sybrech bullebacx hieten over de hiele stadt.
VRO.
(205) Noch* heb ick al wat van ien aar vogeltjen hooren quelen.
CLA.*
Van wie? VRO. Neeltje leep-oogs. CLA. Maacktme niet te Nelen.
[fol. B1v]
En leghtme wat deechs toe of laet het betien.
VRO.
Houtje zoo je wilt, maer je meucht Sybrech wel sien.
En ’t sel een hylick worden ten lesten sou ick duchten.
CLA.
(210) Op seven mijl inde wijnt en mach ickse niet luchten.
VRO.
Nochtans loopen de gheruchten gheweldich over al.
Dan weetje hoe ick gis dat het by komen zal
Datter al de Werelt de mont heeft zo vol,, van?
CLA.
Hoe komtet? VR. Maar zy gaat heur dingen te dol,, an,
(215) En maackt daar deur deuze groote roep.*
CLA.
Wat doetse dan? VR. Maar se komt alle nachts dicht veurje stoep,
En wil daar in ien gheschreven hoep, de Ickers wter muyten,, sweeren,
Mit ien diel namen die de Ickers niet souden van buyten,, leeren
Komter dan yemandt passeeren, die op’t apenspel let,
(220) Die zeyt: Sybrech het Klaas ver ghenoech in’t net.
Zy raackter by te bedt, het en mach niet missen.
CLA.
Ja wat segje van die pry: wie sou daar op gissen?
Ick seller dat minne-vyer slissen, mit ien wacker stuck hout.
VRO.
Dat sou ickje niet raan Claas, quam’t veur de Schout,
(225) Ick weet niet hoe jijt sout daar me konnen klaren.
CLA.
Wat raat dan? Ick liet het nochtans niet garen.
VRO.
Maar we sellen heur vervaren, want ien wijf is doch heel, bloot.
CLA.
Waar me? VRO. Mit den Icker. CL. Mit heur beste speel,,noot?
Die berijtse daghelijcks ghesaalt en ghetoomt.
VRO.
(230) Wat souse? s’en heefter noyt te deghen van ghedroomt.
Het isser allegaar dapper inde mondt,, gheslaghen,
Sy loopen om se ’s nachts en in de morgenstondt,, te jaghen,
Mit roepen, mit preutelen, mit schryven in’t slijck.
Maar quammer iens Icker of Ickers ghelijck,
(235) Ja luy mit rouw-mantels die heur in heur pat,, tradden,
Je soutse sien loopen ofset vyer in’t gat,, hadden.
Maackter zo iens voeten, ick ben te vreen
[fol. B2r]
Datze niet licht weer komt. CL. Wel zo wil ick stracks heen,
Sien of ick te leen ken kryghen ien Ickers kliedt mit ien grijns vol toorens.
(240) Ick moeter ien hebben mit start en mit hoorens,
En dat tot mijn lijf past dat icker wel in voech.
VRO.
Dat’s niet van doen Claas. CL. Hoe zoo? VR. Bin jy niet Ickers ghenoech
Mitje begrobbelde backhuys van doove koolen?
CLA.
Wel deuch-niet heb jy dan mijn wit e stoolen?
(245) Ten plecht niet verhoolen te wesen op mijn vel.
VRO.
Kom gaanwe, ick bin de man dieje helpen sel,
En spelen ien spel, ghelijcker my veel aftouwen,, sach,
En leeren heur toveren datset lang onthouwen,, mach.
SYBR.
Ach! ach! wreede liefde! ach over wreede Claas!
(250) Wat doeje mijn jongher hert al verdriet an eylaas!
Zo swack as ien riet zijn mijn teere leetjes.
Gien kauw hebben langer de leckere beetjes,
En van liefde allien komt mijn al dit verdriet,
Want ick bin noch over de neghenentseventich niet.
(255) Och liefde wat liet keunje de menschen andoen?
Immers moet ick me nou gaan na ien man spoen,
In’t aldernaarste van de donckere nacht.
Siet aars hebben de woorden noch de kruyen gien kracht.
Ick die wel eer was gheacht en gheeert as ien Juffer,
(260) Word’ al ries ghehouwen hoe langher hoe suffer.
Och wreede Claas deynckt iens dat ghy allienich zijt
Bemint, van de geen die wel gheleeft heeft den tijt
Datse mit de best vande stadt mocht loopen hoepen.
Ja, wie weet wat Mieuwes mal-mongt an mijn had willen versnoepen?
(265) Ick mocht ghewonnen hebben eenen grusamen schat.
Hubert lang-tong saliger hadme tot zijn wijf zo garen ghehadt,
Al heb ick Jan doeter niet toe versleten.
[fol. B2v]
Mijn vrienden hadden my te lelijcke wech e smeten.
Ja as ick noch deynck an de tijt van Fransje fasol,
(270) En de ouwe minne van Jeuriaan Robbeknol,
Zo schud ick mijn bol, en ’tgaat mijn an mijn sinnen,
Dat ick dus veul moet doen Claas om jou gracy te winnen.
Maar ick sel nu gaan beginnen ien kunst hooch gheeert,
Die heeftme paar-oochjes mijn speulnoot e leert.
(275) Sybrech buur (seydse goet meyt) al begheerdeje hondert mans,, siet,
Ick selseje doen krygen deur een besweering die hans,, hiet:
Maar s’ is wat vervaarlijck, daarom siet datjese spaart,
Zo lang as de are helpen, en op het leste bewaart.
Nu! den wreeden aart van Claas is niet te dwinghen
(280) Tot noch toe gheweest mit gienderhande dinghen;
Dus koom ick voortbringhen het lest en best van als.
En wil dat niet helpen zo is de kunst vals.
Maar ick wilder mijn hals wel onder te pant,, stellen,
Dat ick u hier mee, o Claas! sel inder minnen brant,, vellen.
(285) Nu bruyne ghesellen helpt my wt den last.
Op alle ding heb ick wel nauw ghepast,
Gaat de kunst slech vast, zo sel ick beklyven.
Nu moet ick hier een ring mit caracters schryven,
Die de ghiesten doen blyven juyst buyten het perck.
(290) Klaar zijn de saken, daar me ty ick te werck.
Roximus, Moximus, Tetagrammaton bleeck-rock,
Sarcasmas, Vlasmos, komt mitje peeck-stock,
En braatme Claas kloet, en maackt het hem zo warm,
Dat hy my hier terstont komt nemen in zijn arm.
(295) Och! eylacy! ocharm! dit gheeft te qualijck,, pas.
Wie sou zijn leven gedocht hebben dat den Icker zo lalijck,, was?
Och! hellep! hellep! ick en slae gien gheluyt.
Och waar sel ick heen? ’t kouwe swiet breeckme uyt.
Och! hy komt me nader en wilme verlacken.
VRO.
(300) Deur gaat de malloot; volchter opper hacken.
[fol. B3r]
Hoe of dit denck ick of-loopen sal?
Hoor, daar looptse plomp-verloren inde burrechwal.
Dat spel heeft ien val, datmer af mach spreken.
Hier heb ick pas ien kaart in me mars om heur deur op te steken:
(305) Ick weet van de treken, en sel heur mit ien veech,
De kamer moytjes opschicken, en ’t voor-huys maken leech,
Want hier by inde steech tapt Weyntje wappergats suster.
Daar sel ick’t brenghen by de buyt van guster,
’t Is dicht by, mit dat huys bin ick lydich verkuyst.
(310) Terwijl ick Claas inde klieren hulp, heb ick zijn buyly e luyst.
En hy mient dat hy juyst op ien prick ien guyt,, ken.
Maar ick heb den ienen terwijl ick over d’ander wt,, ben.
EYNDE.
[fol. B3v: blanco]
[fol. B4r]
Het tweede deel
Van
Claas Kloet. Ghespeelt op de Duytsche Academie.
[Gravure: YVER. met het randschrift: FERVET OPUS, REDOLENTQUE THYMO FLAGRANTIA MELLA. 1617]
T’AMSTERDAM,
————————————————
Voor Jan Marcusz. Boeckverkooper, op den middel-Dam, inden beslaghen Bybel. 1619.
[fol. B4v: blanco]
[fol. C1r]
Tweede deel van Claas kloet.
Claas kloet, een smit.
Sybrech bolbackes, een toveres, doof.
Vroech bedurven, een koomen.
Giert Outgers, een ouwe vrijster.
Doctor Dirrick Door, een Doctoor.
VRO.
ARgent d’estuys, de burs, de cam, de nastling,
De miroirs, de schorthaack, de sleutelreeck, de gouw-ring.
(315) Ic gheefse de bon coop a des nobles & boeren,
Voicy de silver mes, & de toute cleur de snoeren.
Orsu goeliens, coop wat, maackme mars leeg.
Ie heb de dees lint vendu op de hoeck de le carmelck steeg,
Sy bedanckse de sterck is en houwse de cleur.
(320) Ceste pare d’hantschoen ruyck, dat je unies, que je scheur.
Ie hebse de weerga vercoopen pour twee ponden de Flandre.
Staiese point an, je hebse bien de andere,
De cleyndere gelt, esgareen ofse vous ghelijck,
’t Alderbeterste coop datje heb je leve kijck,
(325) Pour cincque stalve gulde, al hadjese vrybuyte,
Ie most (mafique) point moins gelders un duyte.
Encore hebje de spiegels sy sinse tout fijn,
Fort glatte geslypen de Veneets Cristalijn,
Ie wilser op verkoop, & le proef vous stracx, gheven,
(330) Que, kijcker inder middernack in, & point de diable vous clabacx, gheven.
Car se isse gesegene, & de hout is gewars
Oppe le berg de Calvaerle, ou je verbeurse me mars.
Nock hebje balle pour wasche de hancke,
Ie maackese sack & comme niege zo blancke.
(335) Koopse wat Juffrous, besoeckse avec een paar,
Ie geefse pour trois schellem, & point minder un haar.
Ou neme dees cous banck (eerje nae le mart, ga)
[fol. C1v]
Pour byne de lief, datte vous point om de hart,, sla.
Voicy de fyne gitte zo bruyn comme un mol,
(340) Et de silvere priem, a clouwe le bol.
De fixe Sonnevijstere, ghemaackt mit toute vlyte,
Omme klocke bekijcke watse hebbe smyte.
Dese volcke point de gelt bestee, je me ty oppe loop.
GIER.
Wat het deuse koomen al voor snorrepypen te koop?
(345) Het kijcken en kost niet, ick moeter iens op letten.
Mijn schort toch wel ien paar praassem-netten.
O ick bin noch te vryen, en ’t macher wel of,
Kijck, Trijn Luyten draachtse wel, ’t volck maket zo grof
Hier inden Haach van sucke dinghen.
(350) O die ien hongdert gulden het draacht hier wel gouwe ringhen,
Zo mach ick wel braassemnetten dragen, al warense noch zo duur.
Dat ick t’Amsterdam niet voort-ging, quam by gebreck van partuur.
Ick sach wel zo suur, asser ien name quam kijcken,
Die op de helft van goedt niet byme was te ghelijcken,
(355) Datse heur spillen in hun sack staken, en hadden gien hart
Datset iensjes vraachden: al bin ick wat swart,
Alle swart is gien leelijck, kijndt, in Giertje (seyde Roeter)
Al lispje ien kleyn beetje, dat gaat zo veul te soeter.
Ja ’tis slech datmen hem wat opsmockt. Hoor koomen, hoor hier.
VRO.
(360) Que believe vous Joffrou? G. Watte? Juffrou, gans fier,
Wat ghekrimp heb ick hier? ick moetme stachtich houwen,
En neyghen me gendach. VR. Mijn belle Joffrouwe,
Wat beliefse te koop? G. Maar wat hebje al veur goet?
Laat mijn iens kijcken. VR. Joffrou icke hebbe de tout.
(365) Soecke wte vostre gaing de boven de ondere,
De duysende fraeyicheyts, vous selse verwondere*.
Vous believe de brille mit silver betreck?
GIER.
Kijck, juyst sou ick brillen koopen, ist hier van de geck?
Neen, ick soeck al wat aars wil jijt redelick setten.
VRO.*
(370) De watte Joffrou? G. Maar ick had garen ien paar van deuse brasemnetten.
[fol. C2r]
VRO.
Dese paar ruyck schoon Joffrou, & datje verstaan,
Vous selse point sieck of word. G. O, dats mit mijn al e daan.
Wat loofjese? maar laatje redelijck vijnde.
VRO.
Ruyck eens e reys joffrou, sy ruyck twiestalf mijl inne wijnde.
(375) Feur sette gulde, point duur, je hebse acte betaal.
GIER.
Ja soud’ ick zo je goedt koopen, ick koftme wel kaal.
Settet mijn op het naast sonder dus veul snackes.
VRO.
Sackerloote Juffrou, vous spuwseme inme backes.
Maar je hebbe vous strackes point overloof.
(380) Dan de alderenaast moete geld un pont groof,
Zo brengse twee guld weck, maar je moet gelt,, heb.
GIER.
Hoe na mienje dat icker al mijn sin oppe stelt,, heb?
Setse op twie gulden, en ick sel ien daalder bien.
VRO.
Bekijcke wel Joffrou, vous hebse noyt zo fray besien.
(385) Houw selle heur reuck tien jaars omme-comme.
Ie wilser op ferkoop. G. Wech, wech, ay lieve loop bomme,
Ick geefje de kroon, in oock mier niet ien duyt.
VRO.
Souje zo koomene Juffrou je me koomene acker uyt.
Ie kenne point de le wint, maor moet de broot & bier,, leve.
GIER.
(390) Nou kom hier, ick selje ien vyer-yser mier,, gheven.
VRO.
Ie ne keune point Juffrou, maar dielse de scheel.
GIER.*
Niet ien penning mier. V. Ie verliese per me keel,
Mais je moete de gelt heb. Juffrou hebbe van mier,, doen?
GIER.*
Neen, daar isje gelt. VR. Al reck Juffrou, je vous selse inne papier,, doen.
Hier snijt hy heur beurs.
(395) Kijcke schoone spieghel Juffrou comme stase vous an?
GIER.
Sy zijn mijn moy ghenoch, want ick begeerer niet van.
Maar ick moet wat kijcken toe, watje al hebt veur dieren.
VRO.
Kijcke lang ghenoch Juffrou. G. Hoe keunen zijt versieren?
Wat maackmen al om’t ghelt te locken wt de tas?
SYBR.
(400) Neen, ’t is Vroe-bedurven, hy komt wel te pas.
Giertebuur ick moet deuse koomen iens allien spreken anne.
[fol. C2v]
GIER.
Wel gendach volleck. S. Wel fijn-man jy bint immers gebannen
Wt den Haach, op de gallech, in comjer noch weer?
VRO.
Vous heb een onreck Juffrou, je binne cramer mit eer.
SIB.
(405) Heuchtje niet dat miester Fartel jou wat gaf opje regge?
VRO.
Icke noyt meer inte Haach gewese. Siese veur watte segghe.
Ie come wte schuyte d’Amstredamme terstont.
SIB.
Wat segse galgert? ick verstaje niet, spreeck wtje mont.
Men kentje wel Vroech-bedurven. VRO. Grot schenneje doof dick sack.
Ie ne m’appelle point Froebedor, je me hiete Iean fic fac.
Ie heb de froom frient, & ben e coom of de le goen.
SIB.
Jy van de goen e comen? ja as gauwe dieven doen,
Wilje noch veul kaken ick maack ien groote roep, strack.
VRO.
Ie suis walon moy, mon peer bin te Valencien de le stoep, wack,
Et je selse betuychen, & vous selse me waar, maken.
SIB.
Hoor hier wat Vroech-bedurven, ick wodje slech vervaart, maken,
Ick selje niet melden, ick sweert by mijn caproen,
SIB.
Spreeck goet duyts. V. Wel Sybrechje mach icket dan sonder sorch doen?
SIB.
Ja trouwen. Maar weetje waar ickje van wod spreken?
VRO.
(420) Waar van? SY. Maar je weet wel hoeme Claas kloet heeft wt e streken.
Ick had hem lang lief, en hy bleef even quaat mijns,
En joechme noch in’t water mit ien Ickers grijns,
Daar hyme niet iens wthaalde, maar deerlijck inde ly, liet.
VRO.
Ick hebt wel hooren vertellen, maar ick wasser by, niet,
(425) Hoewel’t me vande boeven na ghegheven wert.
SIB.
Dat’s even veul, ick vergheeftje wt de grongt van mijn hert.
Maar je moetme nou weer louter helpen dat ick mijn reverency mach cryghen.
VRO.
Wat wiljem doen? S. Maar kenje wel op zijn Juffers nygen?
VRO. O siet ien reys. S Ick selje gaan rygen in ien Juffers tabbert.
VRO.
(430) Laat ick dan mijn aansicht afvegen dat ick heb besabbert,
[fol. C3r]
Om wat behendigher te loopen veur mom.
Wiljeme nou ien meysje maken? S. Hoor ick selje seggen waarom.
Zijn Excelencijs hoefsmit is inde are weeck ghesturven,
En nou heeft Claas kloet dat officy verwurven,
(435) Daar hy hem vast veel op laat duncken, al hettet niet om’t lijf.
En mient inden hielen Haach is niet ien vrijster noch ien wijf,
Of sy sullen om zijn liefde heur vleys en bloedt verteren.
As ick jou nou gesteken heb in Joffrouwe kleren,
Zo sel ick hem gaan sweeren dat tot mynent in huys
(440) Een Juffertje is, dat in heur hert lijt groot cruys,
Om de liefde van hem* daar me sel ick hem troonen
Voorby mijn deur te comen. Dan moetje jou vertoonen
Om den hoeck vande deur. En as hy jou daar siet,
Zo gelooft hyme sonder ommesien, en aars (vrees ick) niet.
VRO.
(445) Wel hoe voort? S. Maar om hem dan te deech te drapen,
Sel ick seggen dat hy t’avont tot mynen’t by jou comt slapen.
En om wat ghepronckt te comen op sucken stee,
Zo brengt hy voorseker ien ouwe fluwiele mangtel mee,
Die hem Graaf Mourits geschoncken heeft, en al isse wat kale,
(450) Men souse noch mit gien vijftich gulden betalen.
Die sellen wy hem afstrijcken, en geven de guyt, slaghen
Mit eynden houts, zo veul as hy can op zijn huyt, draghen,
En hem dan te deuren wt jaghen, wat dunckterje van?
VRO.
Den anslach is goet; maar wy met ons tween tegen ien man?
(455) En of hy ons over mocht, zo sout (niet na mijn sin) falen.
SIB.
Bay saft, ick sel Giert Outgerts tot ien hullep in halen,
Zo veul wist i
ck van mijn self wel. Wat duncktje nou?
De mangtel, Vroech-bedurven, die schenck ick jou.
Ick heb ghenoech an de wraack, daar na al mijn verlangen, is.
VRO.
(460) Gort schen de sack, se schenct het vel al eer de bors gevangen, is.
Sy het goet bree riemen te snyen van ander mans leer.
SIB.*
Wat segje Vroech-bedurven? jy spreeckt al te teer,
Ick kenje niet verstaan door ai deuse cappen, wel.
[fol. C3v]
VRO.
Wat sou ick seggen? ick seg arch moet hy wesen die tappen,,sel.
(465) Is dat bygort ien wyven vont? sy is wter maten jent.
SYBR.
Bay sacht wat, en prijstse niet veur je sietet ent.
Jou verwongdering sel dan noch al bet verstercken.
VRO.
Kom gaanwe na uwent, eer het de boeren mercken.
CLA.
Dats al evelliens. Maar Graaf Mourits is by gort ien elen baas.
(470) Daar waren wel vijf hondert requesten, in hy seyde, ick wil aars gien smit hebben as Claas,
Zo excelent kan hyje ien peert wt de hangt,, beslaan.
In, al seg ick het self, ick geeft al de smits in’t langt,, te raan,
Sy meugent mit heur beste verstangt,, bestaan,, maar sy leggen te laach.
Offer nou wel yemant mier Jonckers is as ick, denck ick, inden hielen Haach?
(475) Al heb ick vrient noch maach, daar leyt niet an bedreven.
Mijn worden noch tyteloosen ghenoech ghegheven.
Waar ick koom beneven, ’t is al after en veur;
Gendach Joncker kloet, baiselemain monseur.
Zo ten eersten Hof-smit? ick word noch wel ien Kapiteyn mach ick bayen.
(480) Ick bin oock wel ruym zo veul as ien diel van dese Cappecayen,
Die’t de portepayen mogen dancken (by gans bloet)
Datse heur nellebooch inner mouw meugen houwen, en heur hayr inner hoet.
Neen, dat hettet al, ick moet mijn planeet laten lesen,
Om te hooren wat ick noch ien reys veur ien dier sel wesen.
(485) Want ick ken qualick zo lang wachten dattet me datelick blijck.
Ick wil nae miester Dirrick Door toe, hier op de kleuter dijck,
En segghen dat hy te deghen gauw kijck inde sterren, wat fortuyn ick sel loopen,
Al sou hyer ien van deuse nuwe snofs brillen om koopen:
Daarmen, van hier op het Hof mee sien kan (somen niet en jocket)
(490) Aan’t Amsterdammer uurwerck hoe laat dat de klock het.
Hy waar-seyde van Hopman Hoendervleys, en van Syver selden sat,
[fol. C4r]
Dat den ien an ien galg sou raken, en den aren op ien rat,
Want Syvert verdronck zijn goet, en Hopman verspeeldet:
In juyst wordense bey gehangen, kijck niet mier scheeldet.
(495) En wie weet noch as Hopman vande galg rot in’t ent,
Of hy niet op ien rat wayen sel datter staat ontrent?
Heur leven wasser na, meuchje segghen, maar ’tis quaat toe-komende dinghen te weten.
Heeft hy dan de spijcker oock niet louter op het hooft e smeten?
In van Loutje lurckumdeynen, daar seyde hy af,
(500) Dat hy tot hoocheyt comen sou, ’tlocten oock zo, hy klom in zijn graf.
Neen, ’tis ien man die byster verstant inde boecken versmoort, het.
In al loopt hy wat mitte lijmstang, zoo veul te beter Doctoort, het.
Ick sel hem de uur op schrift gheven dat ick hier ierst quam.
Maar mitte Vrijsters wilt hier noch al aars angaan as te Amsterdam.
(505) En leg ick om mijn hooft gien hoepen of ien hiel diel, touwen,
Ick en weet schier gien raat hoe dat icket sel keunen hiel, houwen,
Wangt hier inden Haach hebje sucken hope ghebroet
Van dat kale beroyde Jufferschop, o dat gore goet
Sel mijn over al na loopen en hanghen mijn aan,
(510) Sy sellen heur wel laten duncken dat ick al rie sel staan.
Dan ick wedje om ien vaan, in sy meughen’t heur veur gheseyt, houwen,
Dat heur Claas niet iens toe-spreken sel, maar zijn groveteyt, houwen.
’t Moeten al groote Juffrouwen zijn, moy, jong, kars inne vars,
Die ick slech iens an sel willen sien over dwars,
(515) Of ick setme backhuys wel zo bars, datse deur gaan druypen:
Maar Giert Outgerts en heurs gelijck sellen wel in heur toffel kruypen,
En neyghen en stuypen bey heur knyen wt het lit,
As sy maar ien reys voorby komen daar ick sit;
[fol. C4v]
Sy. wt.
Sy was wel te pas wit, hadser* wat laten schrobben.
(520) Wel wat comt hier ginder an veur ien dicke tobben?
’t Vel is vol rimpels en schobben, s’is al goet ous.
Ja, ’t moet Sybrech Bolbackes wesen, of mijn oog is ien kous;
Niemant is zo mal goet vrous, of hy moeter af schroomen:
Om mijn liefde is deuse personagie hier mitter weun e comen,
(525) Mijn ijster af te dromen, savonts laat en smorghens vroech.
Noch moet ick lachen as ick deynck hoe ick heur inde burgh-wal joech.
Wel me dunckt se hettet op my e munt na datset anset.
Isse niet puursteken? sy weet immers nu wel datse gien kans het.
Ick sie datse nochtans tret na me toe maar ick gis
(530) Datse noch niet ghehoort en het wat datter of is.
Sy kreegh aars wel de kouwe pis van veers, en* quam my nie by.
SYBR.
Gendach Joncker Claas. C. Joncker? sy wetet al, wat segje van die pry.
Ten past evenwel niet my dat ick antwoord opper groet.
SIB.
Kier jyje dus onweert om joncker, Monseur Claas Claasz. kloet?
(535) Och ’thert is noch so goet, hoewel dat ick vanje versteken, sin.
CLA.
Weetje wel dat ick veur niemant as veur Juffers te spreken, bin?
SIB.
Al hadje ien pijntje eeck er in, zo sieje: ay siet wat soet,
En spreect wat luyer, ’khoor qualick. C. Dove meer hoorje dat? toet.
SIB.
Hola, luyt genoch, vroet: maar weetje waarom ick my byje kom vlyen.
CLA.
(540) Om my te seggen van ouwe kous jarich getyen.
Maar jy meuchtet wel myen, loop daarje komt van daan.
SIB.
Seper Joncker ’tgaat niet my, maar ’tgaat alleen jou aan.
CLA.
Ja wat mach het doch deugen datter komt wt jou koffertje.
SIB.
Luyster wat. CL. Wel. SY. Maar daar is ien proper Joffertje,
(545) Wat segje daar van snoffertje, binje nu noch zo kies?
CLA.
En seyd’ ick het niet wel? siet hier hebjet alries,
Men mocht mienen dat ick blies, maar later my veur serghen.
Maar wat wil ’teleuter hebben? S. Maar sy ken heur niet bergen,
Zo komt jou liefd heur tergen, asse heur overvalt.
(550) ’t Is van Joncker kloet ien hielen dach datse kalt,
En spreecktseje niet, sy sal’t alte deerlijck beschreyen.
[fol. D1r]
CLA.
Nou jy self te out bint, sie ick wel, wilje ien coppeltje dreyen.
Maar loop jy vry heen mitje beyen, ick weter genoch te vynen.
De Juffers selle me wel t’huys komen by grootjes van dosynen.
(555) Ho, ho, gemiene Trynen acht ick rechte voort niet ien leur.
SYBR.
Doet zo veul Claas en besietse ien reys, dan hebje noch jou keur.
Sy staat om den hoeck van mijn deur, die ick heur dus lang laat bewaren,
In verlangt om heur gesicht iens te meughen verclaren.
Och! seydse, doe ick wtging, dat Claas hier nu quam,, pas.
CLA.
(560) Wel hoe comtse toch tot jouwent? SYB. Maar sy had ghehoort dat ick van Amsterdam,, was,
Des sy haar toevlucht nam,, ras,, tot my, dat docht heur best.
Och Sybrechje (seydse) ick geef om eten noch om drincken, noch om al de rest.
Ick vrees ick sel’t noch in’t lest mitte doodt betalen,
Zo bin ick ghequetst met de minne stralen,
(565) Kenje-me Claas niet halen, ick steeck in ien quaat vel.
Kom besietse jens. CLA. Wat dat doe ick wel.
Vertoeft my hier wat, ick sel iens verby jouwent gaan strijcken,
En comenje hier bescheyt seggen ofse me sou ghelijcken.
SYBR.
Siet hem iens gaan prijcken, maar Claas keert mit ien veech.
CLA.
(570) Binje zo sapperments bot datje gien Monseur seggen kent, jy doet mitme gien deech.
SYBR.
Monseur blijft niet langh onder weech, maar comt my haast weer vinnen.
CLA.
Sonder sorch. S. Ho, nou heb ick hem veer ghenoech binnen,
Hy sel zijn sinnen (siet hy dat moye beckje) zo niet houwen in dwang,
Of ick wil wel tien tegen ien setten dat ick hem t’avont vang.
(575) Maar waar mach hy dus lang (denck ick) mit zijn kieren, bayen?
CLA.
Gort segen ons en de moeder gorts veur sucken hope tieren-tayen,
As dat volck an heur klieren nayen, van boven tot beneen.
Dat dier is bestrickt, in bestickt, in besnoert, in besneen;
Ja waar wiljer me heen? ick weet niet hoe zijt dromen, al.
[fol. D1v]
(580) In beprult, in ghehult, in gecapt op de nuwe snof die noch comen sal.
Ja wel ick keeckme schier loom en mal, wat seg icje mier,
In daar by sucken gauwen wappergat, sucken quicksen dier.
Had ick wat geweest byde bier, ick wasser terstongt e loopen sonder Sybrech te vraghen.
SYBR.
Wel Joncker wat dunckterje of, machseje niet behaghen?
(585) Noch selseje beter beslaghen asjese siet van bijs.
CLA.
Wat souder mijn of duncken, ’tis altijt gien laeuwe lijs*.
Men behoeft gien rijs om dat paart te beryen.
SYBR.
Wel comt t’avont te half tienen, of by die ghetyen,
Om ien uurtjen te vryen, ghyluy meucht dan sien,
(590) Hoe datjet samen calefateren keunt mitje twien,
Ick selje al laten betien. CL. Wel, in waarommer niet strax, an?
Sieje niet datse haast het? SYB. Maar wat binje oock ien kackerlax, man!
Dan hebjer niet mier snax, van, asje ien man bint in’t velt,
Zo gaat eerst t’huys eten, en comt daar na wel ghestelt,
(595) Om heur te houwen beknelt den hielen nacht inje narmen.
CLA.
Nu in t’avont weer. S. Neen, gaat eerst en vultje darmen,
Sy moet tot heur breur Joncker Harmen t’avont wesen te gast.
Wat sou die moghen deyncken zose daar niet op en past?
Maar belooft het my vast datje t’avont niet selt missen.
CLA.
(600) Daar is mijn hangt. S. Hadieu. C. Hadieu. Ick en weet niet te gissen
Hoe dat Juffertje tot heurent comt, hoe mach het geschien?
Ick en sout niet ghelooven had icket niet e sien.
By gans vier en drien, wachtje van ouwe sacke treken.
Sy gaat by gort mitten Icker om, sous’ hem wel hebben int pack e steken.
(605) Om heur mit deuse quack te wreken, van’t spytighe leet,
Dat ick heur ’tAmsterdam, doese toverde, deed?
Bin ick ooc mal? niet ien beet, dat zijn viesevasen alsmen’t wel siet.
In, binder sucke nickers, ick en pas op heur hel niet.
[fol. D2r]
Asmen gien swart op heur vel siet, zo bin ick het ghetroost.
(610) Al wasser oock ien hangt of ien voet an verreuckeloost,
En ien claeuw in vergheten deur de haasticheyt vande saken,
Of om dat hy hem nemmermeer ten vollen ien mensch can maken.
Sou ick zo mal wesen en staken om ien viesevaas,
Sucken soeten nachje? neen seker, zo ick niet en raas.
(615) Neen hiet ick aars Claas, ick heb ien krijghs-mans hert, en laat ien boer, vresen:
In is sy bygort den Icker, ick sel bygort zijn moer, wesen.
GIER.
Ick cruys in ick segen me. Sybrech-buur segje dat?
Ick selje byget bystaan al smeetjese plat.
Het Claas jou zo deure streken mit de koomen t’samen?
SYBR.
(620) Ja dat seg ickje Gierte-buur, sy meughen’t heur wel schamen.
Daarom heb ick dit weerom mijn te wreken bedocht.
GIER.
Dat volck hebben schaamt en eer gelijck ter kercken gebrocht.
Maar is de koomen oock sulcken drocht? zo wilter iens op letten
Wat hy verkoft heeft voor moskeljate braassemnetten,
(625) Of hy mijn oock ghesnoten heeft, ick hebse hier inme buyl.
Wel wat spul heb ick hier? wat ick word’ schier ien uyl.
Ick raker al wel of, valt dit slech bier sonder, kiem.
Wat ick dray ick en vijn hier gien buyl an mijn onder riem.
Help hier hanghen de snoeren, en de buyl isser niet aan.
SYBR.
(630) Dat en heeft niemand as de selfde koomen ghedaan.
Zoo waar as dat is moet sint Jan mijn helpen.
GIER.
Daar was ien moy pont groot an gelt in, ’tzijn gheen mosselschelpen.
Soud’ hyse noch wel by hem hebben? zo was ick verlost.
SIB.
Hy selse byget weer gheven, of ’tghelt datse kost.
(635) In noch mier daar toe, dat durf icker wel van segghen.
GIER.
Maar Sybrech-buur, seght-me, hoe sellen wy’t dan an-legghen?
Wie sel ons mier helpen? mit ons twien zijnwe te swack.
SIB.
Maar Claas sel voorseker comen in’t beste pack,
[fol. D2v]
Mit de fijn fluwelen mantel, daar in hy gaat zo stijf, pralen,
(640) Die sel ick hem as cax van beleeftheyt voor eerst van’t lijf, halen
En smytense om ien hoeck, en hieten hem binnen, gaan,
Dan selje mit de koomen op hem wt alje vijf sinnen, slaan,
En ick sel wacker helpen mit roepen en creten, jou,
En as hy relijcke murw is, dat mer’t raust wel of eten, sou,
(645) Sellen wy hem te deuren wtstoten, daar hy niet langh en sel ontrent, staan,
Om dat hy’t van schants weghen niet sal durven bekent, staen.
En as wy ons mit ongs twien by de koomen bemercken,
Dan wacker op de meyt, de vrouw is te kercken.
Maar eerst sellen we hem betasten en halen wte hoeck
(650) Jou buyl, in mijn linden dat hy ghestopt het in zijn broeck.
En dan ghelaan mit koeck, dan sel hy Claassen gang, gaan:
In ken ick hem aars recht, hy seller me niet lang, staan,
Want hy vreest veur grypers. Hebben wy mier van doen?
GIER.
Vande fijn fluwiele mangtel crygen wy pas elck ien caproen.
(655) O! wy nemen wraack dattet ons niet ien kruys, schaat.
SYBR.
En de mars mitte kramery is moy inden huysraat.
Denckt iens Gierte buur hoe dat wy ongs al sellen segenen.
GIER.
Maar sellen wy gaan, zoo laten wy gaan, want de clock is by neghenen.
DIRC.
Al vulgus, vulgus, vulgus, jen hoope botte biesten.
(660) Ego capio solus crux, en ick pas op gien giesten,
Al was het zo doncker datje niet en cont sien,
Of Jupiter mit Venus conjungeerde, dan of hy stont allien.
Omnia vincit amor & nos sede amos amori,
Siet hier is Domus, in dit huys woont mijn glory.
(665) Quamvis farmositudo non magnus est, daar vraag ic niet na.
Ego sum vir, ick bin ien man die na autoritatum sta.
Oock isse wel zo goelijck as de weeuw van Kees quick, was,
Et quod est importantia habet bursam cum brickas.
Dat ick niet gauw by’t stick was, sy worde my wel ontvrijt.
[fol. D3r]
(670) Amsterdamenses Koeck-eters die zijn heur al quijt.
Erant bene stultus, datse heur niet ansloeghen,
Et quis scit, ’t macher wel berouwen wesen datser heur van daan joeghen.
Per pasquillas appellando illam unum vetus pekel-hoer.
Sed, eer ickse yemandt over-deed, ick had liever quod ille cum clunibus op ien hekel-voer.
(675) Et ego credo quod habet amor ad doctos, en daarom comtse inden Haach.
Na de goelijckheyt, dixi, ut supra, dat ick niet en vraach.
Hoc tibi versetur sententiam semper in orem.
Quod, op goelijcke luy hals en wast gien Koren.
Et costuani etiam, manieren en sulck bedrijf,
(680) Propter dicere veritatem, hebben oock niet veul om’t lijf.
Debet esse, dat goet daarmen wat of mach gaan ete,
Quoniam ab hoc dependet totus lex & Prophete.
Ego ergo, ick dan heb mijn liefde gheleyt,
Supra Juffrou Giertruyt Outgerts, ien stercke meyt
(685) Van lijf en leen, quia non est te verswyghen,
Dat dat goet me ghenomen is, alsmen’t super monium toe can kryghen,
Maar monium om te laten, eer ickme zo mal liet broen,
Nam ick ien wijf die quotidie ging ant roo venesoen.
Of die van scheelheyt in’t ander jaar kon mit ien steeck, sien,
(690) Ubi een gemeen scheel mensch slech can in d’are weeck, sien.
Iuvenes, wulpsche benghels meugen’t anders praten,
Maar na mijn verstangt, niemant is vir de qualitate.
Qui non habet denarios. en houtet yemant voor vals,
Ego faciam dat hy zijn woorden sel halen in zijn hals
(695) Ex tempore, mit ien ommesien, eermen van hier gaat tot harent,
Ende probabo contrarium cum syllogismus in celarent.
Quamvis non habeo libros, dat komt zo nauw niet by,
Ego faciam bene de foras, al beter as sy.
Scit aliquis? die spreeck watter teghen of voor, is.
(700) Nemo kickter, hoc ego credo, men weet wel wat Doctor Door is.
[fol. D3v]
In victus in’t disputeren niemant hart het by hem,
Daarom pleghense unum fulmen te maken van zijn stem.
As ick slechs iens brem, dat het de boeren anschouwen,
Zo wetense nullam contenantiam te houwen,
(705) As van heur hooft te clouwen, mit ien bang ghekijck,
Datse somtijts heur pis glasen laten vallen in’t slijck.
Ja ick was al lang rijck, had ick slechs inde koken, mijn,
Al de origenalen die der zoo wel ghebroken, zijn.
Tantus oratorius vim heb ick op mijn tong.
(710) Zo comt dat ick oock de loop heb van out en van jong.
Al wat de luy doen dat is daarom of hierom.
Al kreegh ick dan Giert Outgerts, hoc non esset tam mirum,
Quam si vacca loqueret, dat jijt wel verstaat.
Ubi est meum crux? ’t is hier nietste vaylich by straat.
(715) Wie is daar dus laat? best houd’ ick me wat stil,
Et video quid ille snoeshaan sibi hebben wil.
Nam ego non durve cloppen dat mijn liefste veur, komt,
Kanse daarom niet spreken dan asse selfs ande deur, komt.
Sout wel ien hoveling wesen of sulleck ghespuys?
(720) Domine waar cruyp ick? Och was ick weer t’huys.
CLA.
’t Quam hem wel dat ick ien goe luym had, aars ick had hem seper e smeten.
’k Heb gort niet as versche eyeren en krenten, en Aertjessocken mit peper e gheten,
Recht heynje-mans kost, na de welcke hy hem fel, stel,
En neemse voor ien brandewijntjen teghen dat hy inden hel, sel.
(725) Dan dat ick niet te schel, lel, is de lucht hier al claar?
Ick soud’ by gort niet garen hebben dat yemant wist wie dat ick waar,
Des wil ick my mit ien paar van deuse oogen, en mit ien houten neus, mommen.
Laat sien iens staatse al vast? dat sel niet al te beus, kommen.
Men soumen nou wel ien reus, nommen, sachmen niet as dit lit.
[fol. D4r]
(730) Altijt lijck ick niemand min as Graef Mourits smit.
Wat of de geen die daer sit, mach veur ien vallend’ evel, letten?
Bey, sou ick te deghen kijcken, ick most mijn bril op mijn gevel, setten.
Laet iens sien nou, of het ien mensch is of ien giest.
Ick weet niet wat icker of maecken sel; maer ick sorch aldermiest,
(735) Dat het ien van deuse hovelinghen is, die ien hiele nacht rollen, loopen.
Wat droes mach ick oock by doncker om snollen, loopen?
Siet daer ist weer ien Icker, ick sie zijn staert.
DIR.
Ave Maria Dominus. Och ick bin zo vervaert,
Sat ick by den haert, ick en deed’ gien deur, open.
CLA.
(740) Ick scheyer nochtans niet wt, ien van beyen moet veur, lopen.
Maer ick sel’t eerst versoecken, bin ick aars ien man.
DIR.
Och ick moet opter loop, hy comt tot me an,
Wat ick slech lopen can, ’tis alliens waer ick heen, ty.
CLA.
Weet Claes raet tot giesten of niet? wat meen, jy?
(745) Nu ick wil toe-treen, vry, niemant is in mijn gang.
Tic, toc, tac. SYBR. Wie clopter? CL. Al vrient. SYB. Claes waer blijfse zo lang?
CLA.
Hoe na wasse al bang? SIB. Dat loof ick, sy gingh al waerse sot, kryten.
Lang mijn jou mangtel, in loop binnen; ick wil de deur int slot, smyten.
Hier is gerucht tot datse hem ten deuren wt stoten.
SIB.
Flucx wt vrouwe bedrieger. G. Ouwe nar dat hebjer veur.
CLA.
(750) Gheeftme by gort mijn mangtel, of ick loop mit voeten opje deur,
Datse int midden scheur, of ick selse an hongdert sticken, breken
Mit ien eynde balcx. wie hoorden oyt van sulcke sticken, spreken?
Wel my dunckt sy niet en kicken, teken datse niet hebben in’t zin
[fol. D4v]
De mangtel weer te gheven. Wat droes deed’ icker in?
(755) Dat de pry my bedrieghen wod, hoord’ ick wel te gissen.
Somma op sucke waters vangtme sucke vissen.
Mijn fijn fluwielen mangtel die bin ick al quijt.
Maar dat is noch niet half zo veul as de spijt.
My dunckt dat ick splijt, zo leyt mijn in mijn sinnen,
(760) Dat die diefsche koomen dit mit heur gaat beginnen.
Gort, kan ick hem iens vinnen, lam smijt ick hem heel,
Dat het hem noch sel heughen as hy de bast het om zijn keel.
En was ick niet zo eel, dat ick vreesden veur schanden,
Ick leverden hem self wel inde Schout zijn handen.
(765) En mit mijn eyghen tanden verscheur ick by sint felt
Die twie ouwe pekel-hoeren, krijgh ickse iens in mijn ghewelt,
Zo bin ick ontstelt, ick wilt heur wel sweeren.
Nou meugense vast samen de geck mitme scheeren.
Maar wat can ick het keeren tot deuser stongt.
(770) Best ist dat ick noch deur ga, en houw mijn mongt:
Want lichtelijck kon hier wt ien groot ghekakel, broen.
Somma d’Aartsjes-socken wodden gien mirakel, doen.
Ick mocht wel varsche eyeren en krenten doen smoren.
Hoe zijnse me becomen? al de costen verloren.
(775) ’t Is om te verdoren, nou pissiency is goedt cruyt.
Luyster daar hoor ick by heur deur weer gheluyt.
SYBR.
Flucx gauwe dief, her wt. G. En maactet hier niet langhe,
SYBR.
Of ick loop om de Schout, zo wordje pas e hanghen.
VRO.
Och wilt my ontfanghen Sybrechjen in ghena!
(780) En gheeft me mijn mars weer. CLAAS. Wel hy volcht my al dra.
Best dat ick stilletjes ga, en vat hem by de lurven,
Eer dat hy me ghewaar wort. VROECH. Och nou bin ick bedurven.
Vol buylen en knurven, maar die wat liert die wat can.
Siet, con ick nou niet steelen, hoe qualijck was icker an?
[fol. E1r]
(785) Ien wolfje kan hem behelpen, maar altijt zijn de lammeren,, bang.
Nou mach ick gaan loopen mit lietjes om, en singen de jammere,, sang.
CLA.
Goet veur jou datter gien grammer en,, quam,, en smeetje voort gaar.
VRO.
Nu wild’ ick dat ick wt den Haach t’Amsterdam al waar,
Eer my noch mit ien quaar ’tbreken van dese klucht,, kruys,
(790) Daar macht noch voor’t eerst niet arger als in’t tucht,,huys.
Tot de galgh kanmen altijt noch wel komen, daarom duncktme best,
Dat ick het daar met wat ansie, en spaarse op het lest.
CLA.
Nu krijchje vande rest, gauwe dief, dats opje rug,, an.
VRO.
Och Joncker kloet ghena! gena! CL. Neen, al konje praten as Brug,,man.
(795) Je raackter niet vlug,, van,, ick breeckje armen en bienen.
VRO.
Och heb ickje wat gedaan, ick wilt dubbelt weer verdienen.
Ick selje hou en trou wesen al mijn leven lanck.
CLA.
Hout dat, en neemt datte, en datte in dank.
VRO.
Och ick bin al manck,, och ick koom qualijck ter maten!
(800) Ick hebber mijn mars mit al me komenschap e laten.
Wat kantje baten datjeme hiel en al schent?
CLA.
Laat sien of jyje oock lammer hout asje bent.
Rijs over endt, deur gaat hy, of hy om ien duyt ien voet,, hadt.
Ick binner leelijck gheweest, maar evenwel dat soet,, wat.
(805) Ick ben by gans bloet,, nat,, en heb gien drooghe draan
An’t hiele lijf, van slaghen te kryghen, en van slaan.
Moet ick dan sonder heur te wreken gaan, en mijn leet verteren?
Rechte voort kan ick aars niet. Wat sel ic dan? maar practiseren.
EYNDE.
[fol. E1v: blanco]
[fol. E2r]
Het derde deel
Van
Claas Kloet. Ghespeelt op de Duytsche Academie.
[Gravure: YVER. met het randschrift: FERVET OPUS, REDOLENTQUE THYMO FLAGRANTIA MELLA. 1617]
T’AMSTERDAM,
————————————————
Voor Jan Marcusz. Boeckverkooper, op den middel-Dam, inden beslaghen Bybel. 1619.
[fol. E2v: blanco]
[fol. E3r]
Derde deel van Claas kloet.
Claas kloet.
Mary kloets, zijn wijf.
Vroe-bedurven, een kramer.
Iaap gauw, een gauwe dief.
Roemert, een Vryer.
Ritsert een Vryer.
Twee Ratelwachten.
HOe sitten de Vrijsters nu en kijcken op heur neus.
(810) Ick weet sy binnen allegaar zoo beus,
Datse menkaar de ooghen wel souwen wt de kop krabben.
Waarom? maar om datse heur over Claas kloet niet en meugen beslabben.
Se willen heur duym in heur neers breken, mitten kortsten e seyt,
Waar ick wt de gaten e stommelt heb sucken moyen meyt.
(815) Ja mijn speulnoots selver seyden teughens my, o Claas! jy arge gast,
Je hebt daar recht ien schietje dat totje mes past.
Ja docht ick je meuchter wat op bicken,
Maar ongder mijn groene sy selse best schicken.
Doch ’t verwondert my oock hoe ick koom an sucken Goddin,
(820) Daar ick hier noch inden Haach niemant kon krygen na mijn sin.
Nochtans duncktme zo ickse al op sou teeckenen,
Dat icker wel neghenentneghentich sou keunen bereeckenen,
’t Welck al Vrijsters waren vande fynen.
En de Weeutjens, poep, die had ick al by dozynen,
(825) De welcke ick al hierom en daarom heb e wraackt:
Maar dit hylick loof ick vast is in’t Paradijs e maackt.
Wangt terwijl het Trevis was over’t hiele landt,
Docht ick inme selven, ick moet me ien reys gaan trecken naar Brabandt,
Om al de steden daar te deur-strijcken.
(830) En gaan mit ien Albert zijn hof ien reys bekijcken,
[fol. E3v]
Om hem te segghen dat ick de hoef-smit bin van Mourits inden Haach.
Doe’k Albert van Mourits weghen groetten even staach,
Stong hy en keeckme an mit neus en mit mongt.
Midlertijt quam zijn wijf, die stack tot heur ooren toe in’t bongt,
(835) En seyde Albert most terstongt mit heur gaan ter jacht.
Dat stongme zoo mottich veur dat ickme schier te barsten had e lacht.
Ick docht jaachje dach en nacht,, en keunje noch niet vanghen,
Poe, zo blijft de jagher in’t net ten lesten noch hanghen.
Ick ging deur en lietse jaghen tot morghen vroe.
(840) Ick trock na Antwerpen, en ging zoo ien reys na de Lepelstraat toe,
Daar woonen zo veul Vrysters asser dagen in’t jaar,, zijn.
’t Was al Signoor datse noemden voor en naar,, mijn.
d’Een zeyde herteke lief komt in wilt wat kouten,
d’Ander liet zien heur witten hals, de derde heur blancke bouten.
(845) Zo dat ick docht, wel, hoe staa’ck hier dus en femel:
Wangt ick was hiel op e toghen inder maachden hemel.
Doch ien sack icker statich op de stoep sitten mit twie bruyn oogen,
En al watse an heur had dat was e vloghen.
Strack docht ick inme selven; och! had ickje verovert:
(850) Wangt ick was aars niet as ien mensch dieder is betovert,
Mit grilling inme leen; ja worde hoe langer hoe onwyser:
Wangt mijn hert trock naar heur as de seylstien treckt het yser.
Ick ging iens, twie, drie, vier, vijf-maal voorby heur deur,
En deed’ heur t’elcken zoo ien statighe honneur.
(855) Ten lesten sprack ickse an mit ien arrier reverency over dweers.
Doe stongse seper oock beleefdelijck op, en se neech mit ien op en neers,
Dat ick voort verloor al me krachten:
Ick wist niet wat segghen, zo variabel waren mijn ghedachten.
Doch ick greep ien moet, en sprack half mit hyghen
(860) Joffrou sou ien vreemt Edelmen hier wel herberg keunen krygen,
Ick ben hier onbekendt in dese stadt?
[fol. E4r]
Jaje signeur, seydse, wel vraachje dat?
Mijn deur staat altijt veur uwer eerweerdicheyt open.
Doen begon ick een weynich na mijn wensch te hopen.
(865) Ick seyd’, wijstme ien kamer, en taptme van jou beste Wynen,
En wilt mitte kan selfs by my verschynen,
Ick heb mit jou ien weynich te praten.
Signoor seyd’se, die begeert is gheensins te haten,
Gaat in die kamer, enje selven wat neder set.
(870) Daar wast op zijn Brabants zoo redelijcke net.
Maar ick docht, comt, eer ick van droefheyt sing.
Doese nu quam ick heur vrundelijck ontfing,
En most heur wanghen mit ien kusje ghenaken.
Wel Signoor (seyd’se al lachende) je sout de Liefd’ zoo wel wacker maken,
(875) En mijn bleecke kaken mit root coleuren.
Ja docht ick machme alries sucken woort ghebeuren,
Zo sel mijn treuren haast in blyschap verangderen.
Princes (seyd’ ick) ofwe ongs huysraat brochten in menkanderen,
Souje mitme willen wangderen na mijn Vaders stadt?
(880) Ach lieveken (seyd’se al suchtende) hoe mienje dat?
Datje sucken ien hadt souje u wel willen lyen?
Doe ’ck dat hoorde begon ick mit woorden van drie stuyvers te vryen.
Ick seyde daar isme hangt, daar isme trouw’,
Jou allien hou ick voor mijn echte Vrouw’,
(885) Spijt al de geen dieder om kraekeelen.
Ach my! (seyd’se half swymende) hoe keunje der dochters herten steelen,
Ick en kan’t niet heelen,, mijn hert is an’t uwe gheknocht.
Op die komenschap heb icker doe ien hiele roemer wt e brocht,
En terstongt ick versocht om byer te kruypen ongder.
(890) Neen herteken, seyd’se, ’tis best dat elck noch slaapt bysongder,
Tot dat onser beyder gheboden zijn ghegaan.
Neen, seyd’ ick, ick wilder van deusen nacht aan,
[fol. E4v]
Of ick sel doen dat ick niet en wil,, segghen.
Mijn becxken (seyd’se al kussende) op kondicy datje sult stil,,legghen,
(895) En my met handt noch met vingher en sult an,,roeren.
Ick seyde, so icket doe dit en dat moeter my van,, voeren.
Maar ick docht ick selje as ien man,, loeren,, had ickje onder de deken.
Nu zo haast quam icker niet by, of ’tgincker. Dat’s al eveliens men seller in gien kercken of preken.
Ick bin blijd’ dat ick sucken Goddin heb verkreghen.
(900) s’ Is vrundelijck, en tot het bed-gaan wel gheneghen.
Sinlijck in heur klieren, niemant sel opper huyck of faly,,smalen.
Daar isse zo gauw by datse ien rot sou deur ien traly,, halen.
Ja sy is zo teer van leen, dat seg ick sonder knibbelen,
Datse mit bey heur voeten inme iene schoe kan dribbelen.
(905) Sy spreeckt oock alries zo plat Amsterdams, datjese iens ginckt hooren,
Je sout segghen s’isser e wonnen en e boren.
Ho, soud’ ick al heur cortesyen u voor-stellen,
Ick souse in ien hiele weeck niet keunen vertellen.
Wangt om heurent wil most ick hier mitter weun komen,
(910) Om datse van Mourits pages zo worde waar-ghenomen.
Ja se liepen heur na as ien ritse teef.
Ick docht zo ick langher inden Haach bleef,
Zy souwender op bicken as ien hongt op ien doo koe,
Zo dat ickse met ien slot sou moeten sluyten toe,
(915) En draghen de sleutel daar van inme tas:
Want ien Vrouw’ sou zo wel snoeps worden zoset niet en was.
Maar nu mach ick wel songder sorg leven even staech,
Dewijl ’tman-volck hier zo snoeps niet en zijn as inden Haech.
Nu, ick mach iens na de kerck gaan, of na den dam.
MARY CLOETS.
(920) Daar gaat den dreutelaar heen, voor stijf en achter lam.
Is dat een Joncker? ’t lijckt beter een Boer.
[fol. F1r]
Ick prijs de Spangaert, dat was ien man an’t roer.
Die seyde belle Mayken kom laat ick je troetel,, dan.
En deusen plompert komt mit sulck ghehoetel,, an,
(925) Of hy (mit verlof e seyt) ien vrouw de lenden sou breken:
En dan blijft de knoeyer noch bedoven in zijn werck steken.
Foey, ick bin hem zo loof as ghespoghen,, speck.
Is hy ien vrouwen man? ba ’tjan ’t is ien droghen,, geck,
Die recht op zijn tijdt is om te capoenen.
(930) Weet hy van troetelen? weet hy van soenen?
Hy mach weten hoe’y ien peert de schoenen sel passen.
Het is seker ien moyert, waar by wat ghewassen,
Op en top ien maacksel ofje Esopus saacht.
Sou ick mijn schoonheyt, die van elck ien wort behaacht,
(935) Voor hem bewaren? ick wouse liever afrucken,
En brockense veur de hoenderen in kleyne stucken.
Neen, belle Mayken weet wel beter, my dat vertrout.
Pistoletten, Rosenobels, en France kroonen is oock goet gout,
Om met ander kleyn ghelt wt te gheven.
ROEM
(940) Goeden avont Juffrou. MAR. Goeyen avont signeur. RO. Hoe staat het leven?
Wachtje yemant datje hier dus staat alleen?
MARI
Jaack signeur. ROE. Wie? MAR. Ick wacht me selfs, en anders geen,
En as ick loof bin zoo ga ick na binnen.
ROEM
Juffrou souje jou t’avont niet willen laten vinnen,
(945) Daar wy laastent waren, after de Kerck?
MARI
Signeur ick weet niet hoe icket sou stellen in’t werck:
Want Claas kloet sietme gheweldich na de hielen,
Quam hy’t te weten hy soume vernielen.
ROEM
Je keunt wel. M. Hoort dan wat dat ick heb ghedocht,
(950) Zo haast as ick Claas kloet heb te bed e brocht,
Zo zal ick op blyven tot dat hy in slaap is gheraackt,
En dan slaapt hy wel vier of vijf uren eer hy ontwaackt.
Wilje daar op passen as ien die verduldich leeft?
[fol. F1v]
ROEM
Jaack. MAR. Maar je most me de rosenobel geven dieje-me laestent schuldich bleeft,
(955) Of anders en wil icker gheensins komen.
ROEM
Juffrou ick heb zo veul gelts niet byme ghenomen.
Doch ick loofje as den vromen,, sonder eenich falen,
Ick selje de rosenobel metten intrest betalen,
Beloofjeme daar te komen naje vermoghen?
MARI
(960) Pieter by Pouwels, vrouwen hangden hebben oghen,
Ick lovet niet of ick moetet sien.
ROEM
Wat vraach ick na ien rosenobel acht of tien.
Sal’t gheschien,, daar isme hangt, je sultse ghenieten?
MARY
Nu mallert ick jocker me, je hoeft mit gien speck te schieten,
(965) Ick loofje wel, gaat, ’t is tijt datwe scheyen.
ROEM
Wel Joffrou, ick sel ons dan ien bancketje laten bereyen,
Daar wy mit ons beyen me sullen vrolijck wesen.
MARI
Zo doet. ROE. Adieu Princes. MAR. Adieu. War sulcken pleyster kan ghenesen.
Wel voor wie sou ick vresen, voor die vermotte,, guyt?
(970) Wil hy niet sterven ick koock hem bieren broot mit rotte, kruyt.
Of wil hy daar deur niet van zijn ghehoor,, vlieten,
Zo sel ick hem ghesmolten loot in’t oor,, gieten,
Om met vryer herten belle Mayken te spelen,, dan.
Want ’tsel wel goet zijn zo lang as ick’t selver helen,, kan.
(975) Nu, op dat hier op mijn anslach wel wert ghelet,
Wil ick binnen gaan en helpen Jorden te bedt.
VRO.
Parmafoy ick heb van daach point un lingart ontfang,
En mijn maach die meen datme keel is e hang.
Ie quam tot de Lombart Signeur om sies patar,
(980) Il dit allee petit laron, arch schelm, quaat nar.
Ie dit, vous mockee Signeur, je bin un Marchant mit eer.
Ie heb grand honger, je heb point argent te verteer.
Donne moy un peche de beure, de formage, de pain,
Nostre Dieu wilje recompenseer in dit plain.
[fol. F2r]
(985) Il dit, bien garson, en hy slaatme mit ien stock op mon teete,
Ie loop weck, je roep, laron, laron, laron, de schaap seg bleete.
Seper de ouwe schelm meende dat ick gien goet duytsch en kon.*
Nu ick moet wat eten al waar elcke boom ien galgh.
In vier en twintich uren heb ick niet gegeten, siet hoe hol is mijn balch.
(990) Koopt wat Juffrous, lint root, groen, of geel.
Koopt wat, seg ick, eer ickje wat ontsteel.
Want hongher, bylo, dat is ien scherp sweert.
Wel isme koopmanschap hier gien koopens weert?
Zo moet ick mijn practijck weer halen veur den dach.
(995) Laat sien, ick weet ien backer die’ck wel eer te bedrieghen plach,
Daar moet ick heen om broot te bekomen.
En in de Gasthuys steech daar wort de botter ghenomen:
Al soutme bekomen as de hondt de worst.
En dan na’t Jerusalems kruys daar slis ick mijn dorst.
MARI
(1000) Dat kijnt leyt in zijn hyja, en het begint alries zo te roncken,
Aars noch aars as ien korendrager die ses of seven vaan het ghedroncken,
’t Welck my in desen anslach wel komt te pas.
Hy meent dat ick kasen broot sel eten, en ’t sel lacker ding zijn, en gheltje inme tas:
Want ’t ghelt en de wijn de vroutjens zo verr’ verleyen,
(1005) Datse snoeps worden, en licht van heur eer scheyen.
Dus dewijl ick de spraack ken, en de wech wel weet,
Zo ga ick derwaarts, en keer weer in’t secreet.
VRO.
O backertje, backertje, backertje, ick hebt niet e daan. Gans pappermenten wat kreech ick daar slaghen,
En dat om ien stuyver an broot, en noch kon ick’t niet me dragen.
(1010) O elementen mijn darmen die maken soo grooten gheluyt.
IAAP.
Ien vuyst inje ooch, ist daarom uyt?
Of wil ickje ien reys de rug te deghen meten.
VRO.
Is dat kaas en broot, zo lustme niet t’eten.
Siet daar mijn neusje wel hartich bloet.
[fol. F2v]
IAEP.
(1015) Gauwe dief segt datje dat ien jonghen doet.
Ick treje ongder de voet al waarje noch zo dwars.
VRO.
Wacht zo lang stucke schelms dat ick of doe mijn mars,
Ick sweert jy sult ongder de voet deur my,, raken.
IAEP.
O lebbighe waal, ey lieve wat keunt ghy,, maken?
(1020) Fraytjes te taken,, daar staan jou verstangden,, toe.
VRO.
Nu asje wilt noch zijn niet mijn hangden,, moe.
Hou vast, dat’s ien slach offer ien koe,, voor scheet.
IAEP.
Hola, jy deedt my daar al te vroe,, de weet.
Daar me sel ickje weer veurje backhuys trompen.
VRO.
(1025) Is dat mit vuysten, of slaje mit stompen?
Jy lompen veughel daar me selje ongder legghen.
IAEP.
Laatme op. VRO. Wat hebje nou te segghen?
Dat’s veur dit, dat’s veur dat, ick maackje noch ien blint,, man.
IAEP.
Hou op Vroechbedurven, ick loof niet datje bint ontsint,, dan.
(1030) Ick ben Jaap grijp jou beste kammeraat.
VRO.
Wie binje? Iaap. Jaap grijp. VROE. Ick bid datje dan opstaat.
Wel waarom en hebje in’t ierst niet e sproken?
IAEP.
Om dat ick mitje meende te jocken, en jy hebtje ghewroken.
Want ick quam ghedoken ongder mijn hoet,, gaan.
(1035) Ick docht ick sellem ien koonje gheven, en sien of hy’t neemt in’t goet,, aan,
Doen gingjeme verwoet,, slaan,, om dat jou neusje bloede.
VRO.
Ja ’t quammer op an. Iaap. Konje mijn niet. VR. Neen ick. Iaap. Wel houtet my ten goede.
Ick haddet op’t minste zoo duur niet e wet.
Daarom weest te vreen, wy sullen iens weer spelen pannetje vet.
(1040) Hoe vaarje byget, hebje wat ontfanghen,, ras?
VRO.
Noting: maar ick wou datter wat te wanghen,, was:
Want mijn maach heeft al vier en twintich uren ghevast.
En om ien stuyvers broot kreech ick flus sulcken tast
Van ien backer, dat over zy hing mijn hiele hooft.
[fol. F3r]
IAEP.
(1045) Siet daar, deuse beurs heb ick stracx ien boerin berooft.
Zo jijt ghelooft, daar is neghen gulden en seven stuyvers in.
VRO.
Waar kreechjese? Iaap. Maer op het Rockin,
Daar ging de boerin tot ien koomen om wat te koopen.
Ick docht ick hebje al te lang na e loopen,
(1050) Soud’ ick niet hopen hier yet te vanghen.
Ick ging me in huys, en ick lietme ses beschuytjes langhen,
En ick vraachde hoe veul mit ien woort?
Stracks sneed’ ick mit twie vingheren af de koort,
En ick stack de buyl inme sack mit ien aardighe treck.
(1055) Ick speulde allee de vant, reck maatje reck.
Eer dat ick as ien geck hier koom in’t lyen.
VRO.
Van uwent weghen ga ick my seer verblyen.
Och mocht ick mitje tyen tot deuser uren.
IAEP.
Het is ten besten zo lang asset sel duren.
(1060) Daarom liep ick vast guren hier over al,
Deynckende, of ick die slimme waal niet vinden en sal,
Zoo word’ ick schier mal, of mistroostich van gheest.
VRO.
Ick danckje, je hebt wel veur ongs beyen wt gheweest.
Ick sel’t weer veurje doen, al soudt op ien gheesselingh an-komen.
IAEP.
(1065) Dats ien kleyn principaal ofme daar van,, dromen:
Alsme hem maar wachten veur het climmen,, can.
VRO.
Ick heb al drie brand-marcken, ’k sorgh ’tsel noch comen op’t grimmen,, an,
Maar even-wel moete we daarom niet vertsaghen.
IAEP.
Kom gaan we, eerse na ons comen vraghen.
Claas kloet wacker wordende, mist zijn wijf, staat op en soeckter nae.
CLA.
(1070) Marry, Marry, moye Marritjen, Marry kloets,
Wel sou mijn wijf wel in swijm ghevallen zijn onverhoets?
[fol. F3v]
Mijn lieve Marritjen, waar binje, ick word’ schier aars,
Ick moet opstaan en ontsteken ien kaars,
Mijn keel wort schier haars,, van al dit roepen.
(1075) Ho, ho, de grundel is vande deur, o Marry, Marry, gaayje uyt snoepen,
In de luy heur stoepen, o ele-weken hoe moeytme dat.
Ja Marry hebje sulcke parten inje gat,
Ick segje plat,, schijtse vry in’t water.
Ja, gaayje uyt krollen, slachtje de kater,
(1080) Ick wed jou snater die eel vlieghen,, vanghen.
Kan ickje niet ghenoch te wieghen langhen?
Zo bin ick ien varcken, en machme naa’t schot,, spoen.
Nu ick sel de deur inde grundel en in’t slot,, doen,
Al souje van deuse nacht noch raken inde boeyen.
(1085) Gans ackerloot hoe gaatme dit moeyen,
Ick kan groeyen noch bloeyen as icker op deyncken, ga.
Och Marry Marry, wilje zo toe jy sultme wel kreyncken dra.
Foey, ick meende dat ick had de eerlijckste Vrou van’t hiele langt,
En ick heb juyst ghekreghen de snootste hoer diemen oock vangt.
(1090) Wat ien schangt sel ick hier deur behalen.
Al mijn ouwe vrijsters sullender gheweldich op smalen,
Sy sullen seggen; siet hy most me uyt tyen om ien vremt hayrje.
Hy wod hem niet lyen mit Giert, mit Sybrech, of mit Claartje.
Zo komen de Heylighen in’t endt noch om heur was.
(1095) Om hoorens te draghen kom ick hier recht te pas.
Nu, ick sel de deur gaan sluyten na mijn vermoghen,
En sy daar buyten zo waayter gien roock in d’oghen.
Marry kloets weder t’huys komende.
Wel wat schorter, hoe staa’ck hier dus en dreutel?
Ick loof niet datter wat steckt inme sleutel.
[fol. F4r]
(1100) Neen’t, de clinck gaat op, en toe blijft de deur.
Warachtich de grundel die isser veur.
Och ick treur, wat raat gaatme an?
Hy sel rasen as ien krancksinnich man.
Nochtans moet icker wesen binnen.
(1105) Och wat sel ick arme vrouw nou beginnen?
Hier buyten te blyven en is gien raat.
En clop ick, ick sorgh dat hyme niet in en laat.
Oock hier te sitten op straat, en is niet te prysen.
Ick sel cloppen, wat ken hy meer doen dan grysen.
(1110) Ick weet hem mit ien loghen wel te payen.
Claas kloet roepende, kijckt uyt het veynster.
CLA.
Wie clopt daar? MAR. Ick bint. CL. Ja hebje jou wesen vermayen?
Gaat vry weer heen daarje hebt gheweest.
MARY
Wel hoe ist Claas, binje ontrust van gheest?
Of maackje van ien veest ien donderslach?
(1115) Ick worde tot Giertjens ghehaalt, daar ick groot wonder sach,
Die in arbeyt ging, en an’t kindt niet kon raken.
CLA.
Jy varcken, jy meucht e weest hebben daarme ien kijnd souw maken.
Jy boose hoer datjer noch om liecht.
MARI
Seper man laatme in, ick doe oprechte biecht.
(1120) En wiljet niet loven jy meuchtet gaan vraghen.
CLA.
Staat daarje staat, je sult zo niet klaghen,
Dat ick om uwent wil de deur sel doen open.
MARY
Doetme die schant niet an, of ick sel gaan lopen
Van boven neer in deuse put.
CLA.
(1125) Ja galge berouw is ien arm beschut.
Loopt het leste loopen jy snoode,, hoer.
MARY
Dat sel ickje betalen je bloode,, loer.
Ick selje deuse nacht noch brenghen in’t gheween.
Ontbeyt, ick stiet mijn voet flus an ien steen,
(1130) Die moet ick halen, en werpense in’t water,
[fol. F4v]
Die sel maken sulcken grooten gheklater.
Dat hy meent dat ickme selfs verdoe.
Komt hy dan wt, zoo loop ick in, en lap de deur after me toe,
En laat hem staan kijcken op de ganse wacht.
(1135) Claas kloet ick wensje inder eeuwicheyt goeden nacht,
Jy sint oorsaack van dit moordadich bedrijf.
CLA.
Och! wat komtme over ick arm katijf.
Marritjen, moer, kijndt ,wijf, och! binje alree doodt?
MARI
Neen stucke schelms, ick heb noch gans gien noot.
(1140) Staat daar nu zo lang asje moer sonder broeck,, ging.
Vang jy nou bot, jy meende dat ick snoeck,, ving.
Jy vrouwen schender, jy grooten,, rekel,
Ick wensje mitje gat op ien blooten,, hekel.
Sult ghy vrome vrouwen veur hoeren schelden?
CLA.
(1145) Seper Marritjen ’twas de vaack die me quelden,
Ick wist niet wat ick seyde, doet open de deur.
MARI
Neen, staat daar buyten, smits dochter isser veur.
Ick ga te bed, siet datje jou selven paayt.
CLA.
Och! laatme in. MAR. Neen, jy moet ierst hooren wat ’t haantjen kraayt.
(1150) Goeden nacht hoere voocht, en bordeel,, brock.
CLA.
Ick geef Maria mijn ziel, ist niet heel,, jock.
By hoeren te loopen heb ick noyt ghedocht.
Seper Marritjen ick hebme maachdom an jou e brocht.
Dus laat jou toornicheyt niet boven jou wijsheyt gaan.
(1155) Marritjen, kijndt, moer: och s’is alle wech, ick moeter buyten staan.
Wat gaatme aan in deuse nare,, nacht?
Elck ien morghen om deuse nuwe mare,, lacht.
Och ick weet my van droefheyt waar,, laten.
Ontbeyt, mijn dunckt ick hoorder ien paar praten,
(1160) ’t Is tijt dat ick vlucht erghens in ien hoeck.
[fol. G1r]
d’Eerste Ratelwacht.
’t Is nu ande beter hangt mit hem hy wort heel kloeck.
Wt zijn hooft is ien bien e nomen, wel sucken stuck.
d’Ander Ratelwacht.
Hoe quam den armen duyvel an dat ongheluck?
Had hy ghevochten, dat geeftje wongder.
D’EEN.
(1165) Neen, hij vil van zijn Lichter in’t veur ongder,
En hy raackten op ien balck, zo deed’ hy’t hem self.
D’AN.
Dat’s gheweldich anghekomen. D’EEN. Ast is. Elf het de klock, ellef.
Luystert wat, my dunckt ick hoor hier yet.
D’AN.
Wat je droomt, daar en is niet.
(1170) ’t Mach ien hongt wesen die wat het te kluyven.
D’EEN.*
Neen, ’tis ien mensch, ick heb hem hooren snuyven.
Hola, wie sitter zo laat inde luy heur stoepen altans?
D’AN.
Steckter iens na mitse halve lans,
Ist ien mensch hy sel wel spreken.
CLA.
(1175) Hout op goe mannen, hout op, en wilt niet steken,
Je sout wel haast mijn darmen raken.
D’EEN.
Wat gaje zo laat in de luy haar stoepen maken?
Of soeckje wat te taken,, en dat sonder ghelt?
CLA.
Neen vrienden, ’t is al wat anders datme quelt.
(1180) Men kanje alle dinghen zo niet segghen.
D’EEN
’t Moet nochtans wat beduyen hier sonder kleeren te legghen.
Segt waarje woont, of wy nemen je me.
CLA.
Je souwet wel doen oock hadje maar ien sle.
Gaat ghy jou’er straten ick selje niet moeyen.
D’AN.
(1185) Neen veughel ie moet mit ons na de boeyen.
Na dat we hooren zo zijt ghy geen slecht,, guyt.
Gheeftje gevangen. CLA. As ’tgewelt komt is ’t recht,, uyt.
Ghebruyckt reden, laatme spreken ien woort.
D’EEN
Wel spreect. CLA. Kom gaat mitme hier ien weynich voort,
(1190) Ick selje mijn woon-plaats wysen as ien man mit eeren.
[fol. G1v]
D’EEN
Watje veur ien veughel bint sietmen wel anje veeren:
Meulen-stienen op zijn plat soume jou qualijck vertrouwen.
CLA.
Hier woon ick. D’EEN. Ick sel ankloppen, wilt hem wel vast houwen,
Wangt lieten wy hem loopen, wy quamen in’t lyen.
CLA.
(1195) Hebt gien sorgh dat ick opter loop sel tyen:
Had ick willen loopen, ick hadje niet verwacht.
De Ratelwacht klopt ande deur.
MARI
Wie klopt daar ande deur zo laat inde nacht?
Wat is jou begeeren my dat vertelt?
D’EEN.
Wy hebben hier een man sonder klieren en sonder ghelt,
(1200) Die seyt dat hy hier woont, isset alsoo?
MARI Wie ist. CL. Ick bint, Claas kloet, jou man, als hoorjet no.
Doet open de deur en laatme in.
MARI
Wil ickje wat segghen kloet, ick hebt niet iens inme sin.
Goe-mannen ick beveel jou datje deez’ Joncker,, vat,
(1205) En datje hem van stonden an brengt in ien doncker gat,
Ick sel morghen teghen de Schout over hem klaghen.
Dus gaatme de hoere-voocht nacht op nacht plaghen:
Ja gelt en klieren gaat hy mitte hoeren verspillen,
En dan stuerense hem dus t’huys mette bloote billen.
(1210) Al waarmen ien Engel men sout niet keunen verdraghen.
CLA. Jy liechtet. MARY. Ick seg neemt hem me, of ick sel morgen over jou klaghen,
Datje sulcke guyten noch sterckt in heur boosheyt.
CLA.
Ghelooft haar niet vrienden, seker, ’tis maar loosheyt,
Sy soecktme mit veul woorden te verbluffen.
D’EEN.
(1215) Gaat me, hebje ien gherechtighe saack, en wilt niet suffen,
Mijn Heeren vanden Gherechte sullense zoo deur-tasten,
Hebje gien schult sy sullen jou niet belasten.
Daarom gaat met lief, eerje moet mit leet.
En daar en boven ist ons afghenomen op onsen eedt,
(1220) Al die wy onbehoorlijck vinden op straat,
[fol. G2r]
Dat wyse boven moeten brenghen sonder eenighe ghenaad.
En jou Vrouw’ valt noch klachtich daar en boven.
Voort, voort. CL. Nu, ick wed jy sult my morgen voor’t Recht niet verdoven:
Maar ick sel jou eer daar zo verbreyen,
(1225) Dattet alje vrienden noch sullen beschreyen.
Dat sweer ick jou hiet ick aars Claas,, kloet.
MARY
Ho, ho, ick bin al verlost van ien dwaas,, bloet.
Zo lang asje daar sit mach ick na mijn sin,, leven,
En laten me al-te-met ien dranckjen in,, gheven,
(1230) Waar voor ick noch toe krijch silver en gout.
Ritsert van veers staan kijckende, treedt tot haar toe.
RITS.
Princes, ick bid, jou iens ande deur verstout,
Ick hadje garen ien woortje ghesproken.
MARI
Wie binje Monseur, datje zo staat ghedoken
Mit ’t hooft onder de mangtel, sonder jou t’ontdecken?
RITS.
(1235) Ritsert. MAR. Bin jijt mijn vrient, ick kom, en sel’t niet vertrecken;
Maar u ten dienst staan by daach en by nacht.
RITS.
Juflrou ick heb me schier te bersten ghelacht
Om dit spul dat ick van veers heb staan kijcken.
MARI
Zoo moetmen de Henne-tasters deur-strijcken,
(1240) Die niet en meughen lyen dat ien Vrouw heur wat verheucht.
RITS.
Ick verwongder me hoe jijt bedeyncken meucht.
Van aardighers pots heb ick noyt ghehoort.
MARI
Had ick geen raat gheweten, ick waar al op’t woort;
Ja de honden souwen in’t end’ noch anme pissen.
RITS.
(1245) Nu Juffrou dat onweer sel wel slissen,
En om de vrees te verjaghen moet ickje verselschappen.
MARI
Jy slimmert ick sorch datjet al sout klappen,
Dat ickje soetjes brocht ande veter.
RITS.
Wel Juffrou (hoe praatje zo?) ick hoop je weet wel beter,
(1250) Wy hebben wel meer by malkand’ren gheweest.
MARI
Nu je selt ien reys, kom in. RIT Item ’tgheneest.
[fol. G2v]
Claas kloet wordt weder t’huys ghebrocht.
CLA.
Nu hoorde jijt wel, zo haast as ick quam op’t Stadt-huys,
zey de Capiteyn vande stoepjes, brengt Claas kloet stracks weder t’huys,
Wangt ick ken hem veur ien man mit eeren.
D’AN.
(1255) Jou schand’ wy in’t minste niet en begheeren,
Maar om dattet jou Vrouw’ ons zo swaar belasten,
Waren wy ghenootsaackt jou an te tasten:
Anders hadden wy jou liever laten gaan.
CLA.
Wel goe-mannen, ick moet my in deuse saack wel beraan,
(1260) Hoe dat icker best sal binnen komen:
Wangt mijn te schandeliseren hetse veur e nomen.
Daarom duncktme best dat wy’t dus an,,legghen,
Jy sult cloppen, en heur dan,, segghen,
Datjeme inde boeyen hebt e brocht,
(1265) En dat mijn Heer de Schout an heur heeft versocht,
Datse my datelijck eenighe kleeren ontsluyt.
Want ’tschijnt segt dat hy niet haast sal komen uyt.
En asse dan komt om de deur te doen open,
Zo sel ick soetjes van ter syen teghen heur an-lopen,
(1270) Op dat icker zo mit ien aardicheyt mach komen in.
D’EEN.
Wy hebben nu seer wel verstaan den sin,
En wy sullen’t volbrenghen, of’t sal an ons macht ontbreken.
CLA.
Zo doet. MARI. Wie daar? D’EEN. Doet op, wy moeten u spreken,
Van ’t gheen dat ongs de Schout heeft belast.
MARI
(1275) Wat isser? D’EEN. Jou man hebben wy inde boeyen e brocht, hy sit al vast,
En na dat wy hooren sel hyer qualijck wt raken.
Daarom begheert de Schout voor alle saken,
Datje hem terstongt eenighe kleeren sult brenghen:
want mijn Heer de Schout wil geensins ghehenghen
[fol. G3r]
(1280) Dat ien man van ansien zo naackt sitten zal.
MARI
Ick loof niet jy in de Schout die sinnen mal.
Ick doe mijn deur niet op, verstaje dat?
D’AN.
Hout vroutje hout, siet veurje, bedaarje wat,
Zo jijt niet en doet de Schout selse selver halen.
MARI
(1285) Ick sel’t niet doen, al souwer de Schout op smalen.
Wilje zijn nachtrock hebben die meuchje kryghen: segt neen of ja.
D’AN.
Wel geefse ons wy sullense hem brenghen dra,
En de Schout segghen datje anders niet en wilt gheven.
MARI
Ick koomje by. D’EEN. Claas, komt, maacktje de deur beneven,
(1290) Op datjer mitter haast meucht in,, snappen.
CLA.
Ick sel de deur veur heur neus of veur heur kin,, lappen,
Dat sweer ick heur, ja by gans,, bloet.
MARI
Hout daar vrienden. CLA. Ghans slappermenten dat doetje Claas,, kloet,
En sinte Pieter die moetje vermaledyen.
MARI
(1295) Help help. CL. Ick binje man, jy moetet lyen.
Ick selje noch anders castyen voor dees schand’ en smaat.
Hola, wat is dat veur ien dieder wtet bed opstaat?
Siet toe mannen daar is ien vremde doffer op’t slach.
D’AN.
Sta, of ick steecketter in zoo diep asset mach.
(1300) Sult ghy hier een vroom man zijn huys schenden?
MARI
Och hoe koom ick in al deuse ellenden?
Verweert u Ritsert, eer ghy u gheeft ghevanghen.
CLA.
’tSa mannen, wilt my oock en gheweer langhen,
Op dat de veughel niet deur de kouw’,, boort.
MARI
(1305) Ritsert repje, ick helpje as ien vrouw,, voort,
Op dat niemant u overvalt subijt.
D’AN.
Ho, ho, wy binnen die veughel al quijt,
Dat is ien spijt, ja by mijn ziel.
CLA.
Van boosheyt ick my selver schier verniel.
(1310) Foey wat beurt my in mijn ouwe daghen.
[fol. G3v]
Leyt haar nu de wech die ick flus most gaan mit klagen,
Dat beveel ick jou vrienden op jou eet.
MARI
Och mijn liefste man vergheeftet my, ’tis mijn leet,
Ick bid u op mijn knien wilt mijn schand’ niet verbreyen.
CLA.
(1315) Daar moetje heen, om wat te krygen van Delft tot Leyen.
En ick selje laten marcken mit het wapen van Amsterdam,
Offer yemant na jou ghelegentheyt vernam,
Zoo mogense sien waar datje hebt ghewoont.
MARI
Ick bid u ten tweeden maal mijn schande wat verschoont,
(1320) Ick beloof u ten sal zijn leven niet meer gheschien.
CLA.
Ick seg brengtse wech, ick machse niet langher sien,
Of ick selse mit* mijn eyghen hangden doot,, slaen.
MARI
Verlaatme liever, ick sel met ien mangt om broot,, gaen,
Het is me leet dat icker toe ben ghekomen.
CLA.
(1325) Die ritsicheyt moetje wat worden afghenomen,
Mit dat soete lietje van Heere ghena.
MARI
Nu dan, ast wesen moet, zo latet wesen, ick ga.
Maer der levender noch die’t wel sullen wreken.
CLA.
Je meucht jou neus ien reys in Beerte buur steken,
(1330) Die het ien ruym after-huys, verstaje dat varcken?
Brengtse wech. D’AN. Quaat loon gheven qua wercken.
Men meent dickwils ien put voor ien angder te delven,
En ’t lot dat valt op den graver selven,
Ghelijck’t blijckt an’t gheen dat opje hals leyt.
(1335) Want jy beschuldichde jou man van valsheyt,
Die voor ien eerlijck man is bekendt,
En ghy zijt de gheen die’t echte bed schendt.
Dit behoortmen in ien stadt van Justicy niet te lyen.
D’EEN.*
Mijn Heeren sullen heur over dit stuck niet verblyen,
(1340) Asje wort angheklaecht vanje ghetroude man.
D’AN.
Ja komjer seker mit ien giesseling van,
Zo hebje beter lock as ien deghelijck mensch.
CLA.
Zo gater me deur, dit is mijn wterste wensch.
[fol. G4r]
Ick sweer datse wat kryghen sel op heur tempel:
(1345) Alle sluyck-hoeren tot ien eeuwich exempel.
C. Biestkens. Wie weet wanneer.
_____________________________________________________
[Drukkersmerk met randschrift: Ghelijck een lelie onder de doornen, so is mijn vriendinne onder de dochteren. Cant. 2.2.]
T’AMSTERDAM,
________________
By Nicolaas Biestkens, Boeckdrucker der Duytsche
Academie, in de Lelie onder de Doornen. 1619.
[fol. G4v]
In’t derde deel van Claas kloet.
Verbetert dese fauten, die ick misschien,
Om dattet min eygen werck is, over’t hooft heb gesien.
Pagie 3, reghel 26, staat smymende, leest swymende. Pagie 4, reghel 11, staat blieren, leest klieren. Pagie 18, regel 5, staat keyghen, leest kryghen. Idem regel 12, staat min, leest mit. Idem regel 15, staat ritficheyt, leest ritsicheyt. etc.
Claas Biestkens, aller Const-beminners vrient:
Sooje dit behaacht, wortje meer verlient.
[Vignet]
Tekstkritiek:
Deel 1:
vs. 80 Vereerdeme er staat: Vereerden e
123 jaar. er staat: jaae.
176 Bullebacx de B is niet duidelijk
205 Noch sic. in de ed. Dibbets staat: Nou bij 206 CLA. sprekeraanduiding ontbreekt
215 bij dit vers staat ten onrechte CLA. als spreker
Deel 2:
366 verwondere er staat: verwondern
370 VRO. sprekeraanduiding ontbreekt bij 392 en 394 GIER. er staat: VRO.
441 hem met een brede spatie erachter en mogelijk een punt, die niet is doorgedrukt. bij 462 SIB. sprekeraanduiding ontbreekt
519 hadser er staat: habser
531 en er staat: e
586 lijs er staat: lijf
Deel 3:
987 is weesrijm. bij 1171 en 1339 D’EEN. er staat: D.’EEB.
1322 mit er staat: min