Joan Boltingh - Klucht van Mr. Tiribus.

Joan Boltingh: Klucht van Mr. Tiribus. 1665.
Uitgegeven door drs. P. Koning
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton011630 — Ursicula
Het gotische lettertype is in een aparte kleur weergegeven.

[fol. A1r]

Klucht

Van

M^r. TIRIBUS,

Met sijn

KLUCHTIGH HUYSGESIN.

Door

JOAN BOLTINGH,

Non vacando,

Hoe Mr. Tiribus een ander straffen wil,
En self by Hoeren loopt,
Dat heb j’hier alles in een gril,
Als jy dit Kluchje koopt.
Tentando.

[Vignet: fleuron]

t’AMSTERDAM,
By Jacobus Konijnenbergh, Boeckverkooper in de Nieuwe Hooghstraet.
ANNO 1665.

[fol. A1v] blanco

[fol. A2r]

TOEDRACHT

Aen mijn toedragende Confrater,

S^r. JOAN ERCKELENS.

MEgenaemde Confrater, of om beter te seggen Mede-broeder, hier kom ik aengetorst, moe gelopen, nat besweet, vermoeyt van ’t schrijven, niet met, of van een Begraeffenis-briefje, maer van een heel huys-gesin van Mr. Tiribus, ghy kunt dencken of ’t niet waerdigh is om moe, nat, en vermoeyt van te worden. Nu ben ick hier by uw, wat sal ick nu seggen, weet ick het self wel? ja, doorleestse, laetse doorleesen, prijstse daer ’t waert is, laeckse daer ’t waer is, bewaertse, veeg’ er je p..... aen, als je ’t gebreck hebt my sal ’t niet schelen, my is ’t genoegh aen dit gemaeckte mijn vermaeck te sien, wiens Koddigheyt, ick soo Koddigh, als ick van uw Koddigheden geleert heb, heb beschreven, UE. Koddigheyt gelieve dan dese mijne eerste Koddigheydt, soo aen te nemen alsse van UE.

Koddige Dienaer en Vrient
JOAN BOLTINGH
wordt toegedragen.

Op de Klucht van Mr. TIRIBUS.

WIe een beswaert gemoet, door ’t lesen wil versetten,
Besie hoe TIRIBUS sijn vuyligheên verschoont:
Met in dier plaets, de fout van sijne Knechts te setten,
Waer door men speurt dat niet als mom-bedrog hier woont.
H. ERCKELENS.
Door droefheyt, blijdschap.

Op het selve.

DAn is de deught te verr’ van d’ondeught afgedreven,
Als d’ondeught sich van quaedt, tot quader wil begeven,
Als TIRIBUS bewijst, die ons alsins verbeelt,
Een voorbeelt van de straf van d’ondeught die hy speelt.
J. K.
Moses mijn eerste Patroon.

[fol. A2v]

Op de Klucht van Mr. Tiribus.

MEt Misdaên, die de Heer begaet,
Wil hy sijn Knechts betichten.
Uyt Hoerery spruyt alle quaet.
’t Verduystert goede Lichten.
Hier rollen wond’ren over hoop.
Hier vechten Knecht en Meester schier.
Dus toont een schets van ’s werelts loop,
De klucht van Tiribus alhier.

JOAN ERCKELENS
Tentando.

_______________________________________________

Uytbeelders.

Mr. Tiribus, een Barbier.
Aeltje, Sijtje,	}	sijn Dochters.
Jan Planckjes, Jan Middels,	}	sijn Knechts.
Kan Muurtjes, een ander Barbiers Knecht.
Bolle Janne, Tiribus Hoer.
Dicke Niesje, sijn Meydt.

Het Tooneel is op ’t Academy.

[fol. A3r]

KLUCHT

Van

M^r. TIRIBUS,

Met sijn Kluchtigh Huysgesin.

Jan Middels uyt.

IE mient misschien dat me Baes t’huys is, maer dat is mis,
Om die t’huys te vinden, soo dunckt me dat dit je beste raet is,
Als dat je al de Hoeren uyt hiel Amsterdam gaet lesen,
Na dat hy geseyt heeft, als dat gedaan is, sel hy altijt t’huys wesen.
(5) Evenwel van daegh t’huys te blijven, en Torquatus en lichte Klaer niet te sien,
Recht uytgeseyt, dat soume spijten, en Jan Planckjes isser al hien,
Kan ick dan nou niet bedencken, daer souw de Drommel mee speelen,
’K sel evenwel (hoewel dat’et gelaeckt werdt by veelen)
Ergens een list bedencken, onse Spijtje, ’k wil seggen onse Sijt
(10) Lijckt’et maghme wel lyen, en daer ben ick om verblijdt.
En ommers komen een mensch koddige Corruptien over, is ’t niet waer?
Na dat ick aen heur sien kan, so siets’er altemets uyt soo bleeck en soo naer,
Sy lijckt aleveleens ofse uyt een Gieter gedroncken hadt,
En Cupido die kleyne guyt, quam me lest bestormen of ’k oock midden in de voncken sat.
(15) Vrient als ickje de rechte waerheyt seggen sal, ’t is als een koddige plaeg,
Al evenwel soo raeck ick niet op d’Academi, ’t is best dat ick het Aeltje vraeg,
Maer nou selje hooren, hoeme de woorden uyt de mont schieten,
Indien Cicero of Plato noch leefde, ’k sou seggen dat hyse me in quam gieten;
’t Gaet aers noch aers, of ’t van een leye dackje quam,
(20) Daer komtse, ô Aeltje! ’k hebje soo lief als een jonge Ooy een oude Ram,
Ja noch liever, je weet niet wat ickje nou sou vragen.

Aeltje uyt.

Ael. Ja ja ick weet’et wel, het is schier alle dagen,
Wat pocken of je oock meent, dat je hier voor Commissael woont
Hier alle dagen uyt te gaen?
Jan Midd. Me dunckt datje jou niet als Aeltje, maer als Ael toont,
[fol. A3v]
(25) Soo besuckt vaerje strack uyt, daer ick het je soo beleeft kom vragen
Met eerbiedigheyt van Complimenten, en ’t bientje achter uyt te sagen,
Een stille trant van woorden, en met eerbiedigheyt,
En noch graeuwje als een Blieckers Hont, weetje wat onse Buurmans knecht seyt,
Als ick uytga, vraeg ick het niet, soo weygerense my ’t niet,
(30) En hy het werentigh oock gelijck in,
Ael. Dat jy je niet en beswiet,
Neen Jan, je selt niet uytgaen, of Jan Planckjes sel t’huys wesen.
Jan Mid. De duyvekater Aeltje, laet ons in een ander Boeckje lesen,
En laet me dat moye Spulletje reys gaen sien van Torquatus.
En van lichte Klaer, nou wat seghje? eer dat’et te laet is.
Ael. (35) Neen neen Jan van daegh niet, verstaet doch reden,
Je weet ommers wel, dat...
Jan. Ha ha, daer komt Jan Muurtjes aen treden,
Die selme wel tot een assistable borgh dienen.

Jan Muurtjes uyt.

Jan Muur. Ja liever aen jou alleenigh, als aen and’re met’er thienen:
Maer evenwel goeden dagh Heros.
Jan Mid. (40) ô Sinjoor Diovani, dat hadt ick schier vergeeten:
Maer wat ickje seggen sou. Jan Muur. Dat kan ick niet weten.
Jan Mid. Of je de Winckel wel wat voorme bewaren wou? ’k sou reys na de Comedi stappen.
Jan Muur. Wat Duyvel benje mal, latew’er beye gaer na toe snappen.
De Spinnekoppen en Pissebedden, die hier by mut bennen
(45) Sellen wel op de Winckel passen, je souwtse’er maer toe gewennen,
En al het volk, dat hier door den dagh komt om’er baerden te laten schrapen,
Sel wel van haer gerieft konnen worden, want ick sie hier noch Menschen noch Apen,
De Quacksalvers hebben noch een Aep veur’er deur, dat na na een Mensch gelijckt,
Komt’er dan een Boer, of soo een schepsel verby, die meent dat dat dier daer soo sit en kijckt
(50) Om dats’ hem een tandt uytgetrocken hebben, maer gyluy zijt Barbiers als vlas,
’t Scheeltje niet, of j’er bent of niet, en benjer, soo benjer als Judas een Apostel was.
Van Barbiers leestmen ommers oock sen leven niet in de Bijbel, wat mach ick al praten,
Een teyken datse voor geen menschen gerekent worden, aers haddense ’er niet uytgelaten.
Al dat ick hier soo praet, komt mee te pas als Pilatus in het Credo.
Jan Mid. (55) Wel Jan maet sel jy ’t doen? Jan Muur. Wel ja sou ’k niet, ’k segh dat mee so,
’k Segh ommers datje se de Spinnekoppen souwt te bewaren geven, of Dicke Nies,
[fol. A4r]
Maer evenwel wat doet dat dootshooft, daer in je winkel, dat staet soo vies,
Want in elck oogh holletje, kan moy een Spinnekop logeeren,
Of slacht jy luy Diana en Florentius, die does’er Maeghdom hadt gaen verteeren
(60) Aen Florentius, soo een dootshoofje bracht, op dat hy’er weer mocht eeren,
En toonje jy luy dit mee aen ’t volck op datse je wat mogen vereeren,
En dencken wat is’er aengelegen, ofwe ’t nou of margen ontbeeren,
Want we selle toch mee soo een Dootshooft worden, al waren we noch sulcke Heeren,
Daerom laet ons wat aen die arme bloets geven, se moeten’er mee generen,
(65) Ey wat ben ick oock een botten Sjoest, ken ickje luy niet beter respecteeren
Als met de naem van arme bloets, dat mach ick wel verleeren,
Want soo gekkende seyt men de waerheyt, en men trapt de luy op de seeren,
Wel ick sel men’er wel op een ander tijdt veur weeren,
Maer ’t schijnt ick slacht de vuyle koeyen of rottige peeren:
(70) Want die rusten niet, voorse bestruyven een ander met deselfde veeren,
Want nou ick mee soo een beetje op het Barbiers Hantwerck heb beginnen te teeren
Dat vol koddige fratsen is, soeck ick het een ander oock aen te smeeren.
De Barbiers houden veul van een volle kan, en een huyse Deeren,
En se kennen als ’t gelegen komt, oock wel by Heeren verkeeren,
(75) En dan al weer... Jan M. Hey hey al langh genoeg van deren, steren, sweren.
Segh wilje ’t dan doen? Jan Muur. Om dan weer tot onse ouwe propoost te keeren,
Wel ja, ick sel hier dan van achtermiddagh oppassen, en ’t sel aen my niet mancqueren
Als syluy te scheren kommen, of ick selse scheren,
Al waren al de scheermessen stomp, maer Juffrou is ’t oock jou begeeren,
(80) Dat ick de dienst aenneem, die hy mee komt presenteeren?
Ael. Wel, dat kenje wel dencken, dat ick dat wel lyen magh, en geeren.
Wat raeckt het mijn wie’er op de winckel past, alsje de luy maer kunt accommodeeren.
Jan Muur. Wel nou Jan Maet, gae dan maer uyt, en ’t sal niet failjeeren
Dat ick hier op-pas voor jou, maer om de tijdt wat te passeeren,
(85) So mochjeme wel een Spulboekje lenen, om wat met me selve te discoureeren.
Jan Mid. Wilje dan van Don Jeronimo hebben? Jan Muur. Neen neen, die soecken malkaer te veul te ponjaerdeeren.
Jan Mid. Wilje dan van Lysander en Kalist? Jan Muur. Neen neen, dat sou mijn harsenpan contribuleeren.
Jan Mid. Wilje dan van Joseph? Jan Muur. Neen neen, ick kan sulke lange Rollen niet retineeren.
Jan Mid. Wilje dan van Titus en Aran? Jan Muur. Neen neen, dat lijckt wel Nigromanceren.
Jan Mid. (90) Wilje dan van Palamedes? Jan Muur. Neen neen, ick hou niet van dat Propheteeren.
Jan Mid. Wilje dan van de Beklaeghelijcke Dwangh? Jan Muur. Dat soume doen schreyen als een Kint.
[fol. A4v]
Jan Mid. Wat drommel wilje dan? Jan Muur. Een Spulletje van yemant die mint,
Gelijck als ’t Veranderlijck Geval, daer Mengo sulcke potse begint
Daer Karel staegh om lacht. Ael. Wat breeck jy luy al wint?
Jan Muur. (95) Ja kom geefme dat, soo je ’t ergens in een hoeckje vint.
Jan Mid. Hou daer, daer is het Spul. Nou selje sien hoe een mensch verswint.
Daer ga ick heen, hadieu. Binnen.
Ael. Hadjeuw Quibus als je bint.

Sijtje roept van binnen.

Aeltje kom ereys binnen, onse Gerrit trecktme by het lint.

Aeltje na binnen gaande.

Hey jou stoute bengel laet los.
Jan Muur. Ommers verandert de werelt alle dagen,
(100) Voor desen mochtm’ een man, nu wel aen kinders vragen,
Wat deught of ondeught was, toen wist een oude veel,
Nu weten kinders meer, dees’ werelt in verscheel,
Gelijck ick met mekaer, als Amsterdam voor desen
Voor dert of veertigh jaer, met Nieuw nu ’t opgeresen
(105) In heerelijckheden is, nu draeght een Burgerman
Een beter kleet, als doen een Burgerheer trock an,
Hadt hy doen eens in Fulp, in ’t Raethuys komen treden,
Men hadt geseyt, hy is hovaerdigh door sijn leden:
Een dicke lakens rock, met warme baey gevoert
(110) Was doen haer beste pracht, daer elck nu schier me boert,
Geen Parlekleure kous van Sy, omving haer beenen,
Geen fulpe schoenen, driemael langer als de teenen
Was doen haer voetgewaet, maer een droog-leere schoen,
Een goe Sayette kous, was Burgermeesters doen.
(115) Maer nu... maer holla, sacht, dit sou wel preken lijcken,
Daer schort soo veel noch aen, ga ick mijn self bekijcken.
Daer dan een endt of gemaeckt, en hier wat in gelesen,
Op dat als we reys weer aen ’t poëseeren raken, het my tot nut mach wesen,
Want lestent, ick moet’et jou luy allegaer vertellen,
(120) Souwe met ons drie Jannen rijmen, wy kloecke Gesellen:
’t Schijnt datw’er by daegh geen tijdt toe hadden, studeerden by nacht,
Hier boven op Mr. Tiribus solder, ’t doetme vreemt datje niet en lacht,
Want ick lacher noch bekans om als ick’er om begon te dencken,
Soo koddigh ginget in sijn werk, den een maeckte sulcke vreemde grimassen, en wencken
(125) Of hy dol was, een ander stack sijn hant na de locht
Als hy een letter schreef, den derde dee of hy vocht.
Nou endeling als wy Poëten dan moe van ’t schryven waren,
Soo gingen wy met ons drie Jannen in een Bedt vergaren,
En je kent wel verstaen, dat daer’er drie in een bedt bennen,
(130) Datter geen vier in ’t midden, en geen vier aen de zijde leggen kennen,
Maer een in ’t midden, en een aen elcke sy, of een achter, en een veur,
[fol. B1r]
En om datwe alle drie Jan heten, mostmen onderscheyt maken in de keur
Tot welcke datje spreken wou, nou ick die tegen de muur lagh,
Hietense Jan Muurtjes, de veurste of hy schoon wat suur sagh
(135) Worde Jan Planckjes genoemt, de derde wiert geheten
Jan Middels, om dat hy in ’t midden was gelegen, en niet geseten.
Kluchten souwjer van maken, soo veel potsen als we wel hebben gehadt,
En om het hoopje noch meer te verhopen, soo bedenck ick daer noch wat,
Dat ick ereys na ’t Academi toe ging brussen,
(140) En liet de winckel de winckel wesen, en offer ondertussen
Al yemand quam, we kennen ons allegaer wel ontschuldigen is ’t niet waer?
Maer om datse ’t niet mercken souden dat ’k wegh gingh, soo sel ick ’t soo wat doen in ’t raer,
En beginnen soo een beetje in dit Spul te lesen,
Dan sellen sy mienen dat dat lesen altijdt sel wesen.

Hy leest.

(145) ’t Veranderlijck Geval, of Stantvastige Liefde. Amour peut tout,
Soo dat de Poëet sijn naem is lijck’et wel een Smousje of een Knoet,

Hy leest al vorder.

Nu siet men end’ling wat den Hemel hadt besloten,
Na soo veel Jaren Krijgh, en soo veel Bloet vergoten,
Is ’t niet best dat ick’er nou uytschaey, en ga na ’t Acedemi stooten.

Hy leest.

(150) En d’armen Onderdaen te jammerlijck geplaeght,
Daer Napels tot ons leet ’t gevoelen noch af draeght.
Ick mocht liever soo seggen, en d’arme Tiribus te jammerlijck geplaeght,
Daer dese winckel het gevoelen noch af draeght,
En daer mee gaet Jan Planckjes heen al het hy ’t niet gevraeght.

Mr. Tiribus uyt met Bolle Janne.

M. Tir. (155) Nouw waerom huylje so? ick segh ommers dat ick het sel doen.
Bol. Janne. Mijn lieve Tiribus beloofje dat, soo bevestigh het met een soen.
M. Tir. Een soen is niet genoegh, je moet mijn lusten peyen,
Boll. Jan. Payt eerst mijn kouwe beurs.
M. Tir. Een mensch kan altijt geen honger lyen,
’k Heb me ommers nou alsoo langh als het mogelijck was gespeent,
(160) Wanneer sel ick t’avont byje komen, maer waerom is ’t datje noch weent?
Bol. J. Och dat ick vrees datje jou woort niet selt willen houwen,
Want sooje me geen Turf, en Lakens en Hemde geeft, soo sel ik sterven van kouwe,
M. Tir. Om je dan te bewijsen, datje op me woorden mocht vertrouwen,
Soo wacht hier een beetje, en ick sel sien hoe ’t huys gestelt is,
(165) En sooder niet in de weegh en Exter noch Kraey in ’t velt is,
Soo sel ickje wencken, en treck jy dan strack je jack uyt,
En maeckje toe als een arme vrou, terwijl ick het linnen in een pack sluyt,
En kom dan bedelen tot onsent om een Mantje torf
Dan sel ick meedogentheyt hebben, en leggen ’t linnen onder in de korf,
[fol. B1v]
(170) Versier jy dan een huys daerje woont, want we sellenje een mant me geven,
Verstaje ’t soetertje. Bol. J. ô ja mijn lieve leven,
Doet ’et dan, ick heb me leven niemant liever gehadt als jou,
En ick selje daer verwachten, daer ickje lestent verwacht sou,
M. Tir. Daer ga ik dan heen. Hy gaet in sijn Huys.
Boll. Jan. Loop oude Rammelaer,
(175) ’k Loof dat hy hem wel wat inbeelt, die Sammelaer,
Neen begut, daer bennen noch and’re Liefhebbers van de Wayery,
Daer ick mijn vernoegen by kan vinden, als jy.
En dat ickje altemets op de warme ketel laet stoppen.
Is niet omje schoon backhuys, maer om je wat duymkruyt af te foppen,
(180) Want met desen Engelschen Oorlogh hebben we schier geen neering:
Maer al is het Ambacht sieck, het sterft niet aen die teering,
Want als de verschillen tusschen ons, en Engelandt effen gemaeckt zijn,
Sullen de Hoeren weer aenhouwen, die niet mismaeckt zijn,
En om dat ick anders soo langh sou moeten leegh loopen,
(185) Hou ick desen Tiribus aen, dieme noch altemets kan bedroopen,
En sulcke dingen moet ick (gelijck je strack sagh) met tranen koopen.
Deur dese middel is’t, dat sommige Hoeren heur schatten ophopen
Tegen den ouwen dagh, alsse niet meer deugen tegen indopen,
En soo moet ick’et oock aenleggen, daer gaet de deur al open.

Tiribus in sijn deur, wenckt haer.
Sy spreeckt voort.

(190) Hy wenckt me dat is goet, nou sel ickme dit jack af stropen,
En keeren ’t om, en maken me toe als een Bedelaerster,
Wat bruyt het my, hoe ’k het krijgh, ick slagh de kraem-bewaerster,
Die ’t kinder-goet verkocht, ick mach hier dan aenkloppen,
Lijck ick nou niet wel een arme Vrou aen dese noppen,

Sy klopt. Sytje komt voor.

Boll. Jan. (195) ô Juffrou is je Vader niet t’Huys? Sijtje. Ja. Bol. Jan. Segh dat hier de arme Vrouw is
Die met’er kindertjes, in een groote armoede van kouw is.
En dat ick hem wou vragen of’er niet een mantje turf sou over wesen?
Sijtje. Ick weet het niet, maer ick sel sien of ick hem kan belesen,
Vader beliefje reys voor te komen, dese
(200) Bedroefde arme vrouw, je kent’et wel sien aen’er wesen,
Hadt geeren een mantje turf. Mr. Tir. Isser turf afgehesen?
Sijtje. Ja binnen in de back. Mr. Tir. Com Sijtje geefme de mant.

Mr. Tirius binnen, haelt Turf.

Ick sel wat krijgen. Sijtje. Daer isse, benje soo verlegen om brandt
Vroutje? me dunckt dat je na d’Aelmoesseniers sandt,
(205) Se souwe je wel meedeelen, want sy bieden elck de handt
Alsse ’t van doen hebben, daer ’s niet een Stadt in ’t heele Landt
Daerse soo goet arms bennen als hier. Boll. Jan. Dochter je spreeckt met verstant,
[fol. B2r]
Maer ’t is noch geen tijdt van de uytdeelingh van de Heeren, want
Daer moet soo een besette tijdt verby wesen.

Tiribus uyt.

Tir. Sijtje ga wat aen een kant.
(210) Daer Janneken lief daer is ’t. Boll. Janne. Nou benje een brave quant,
Ick wacht hier dan niet lang, want soome hier yemant vant,
Hy souw de potsen wel haest mercken. Tir. Ga dan mijn lieve Sant,
Ick komje t’avont by. Binnen.
Boll. J. Wat is die Vent gailliant?
Dat hyme soo veel goet geeft, dat ’k nou riep een kinnetje met sant,
(215) Maer neen dat ick ’t nou na de Lommert bracht, en paeyde in de plaets van ’t gevoel de smaeck in de tandt,
Daer stapt Janneken dan heen, en ruylt gelt voor’er pant. Binnen.

Tiribus met sijn Dochters uyt.

Waer duvekater laetje beydegaer de knechts om uyt gaen?
Als ick recht wou doen, ’k most jou soo wel als haer op de huydt slaen,
Of hy duysentmael die vreemde knecht de winckel wou te bewaren geven,
(220) Most jy ’t daerom toestaen? wel ick heb van me leven,
Sulcke fratsen niet gehoort, daerme hier twee knechts hout,
Sellese beye gaer uytgaen, neen dat vleys moet van de bout,
Of de hont sou’er achter komen. Sijtj. Vader sy wouwen’er met gewelt heen,
Hy wou my me hebben. Tir. Ja alsje selt, neen,
(225) Ick laetje luy daer niet heen gaen, komt wilt mijn mantel langen,
Ick moet ’ereys uytgaen, ’k hebse aen de kapstok opgehangen.
Ael. Daer Vader, daer is de mantel. Tir. Wel ick kom datelijck weer.

Hy gaet aen d’and’re sy van ’t Toneel.

Een jong Mensch bidt staegh om een Vrouw aen onse Lieven Heer,
Getrout zijnde met een quade, sou hyse wel weer vervloeken,
(230) En met een goede, soo vreest hy datse een ander sel komen besoeken,
Hout sy de middel-weg, en isse goet noch quaet,
Sy is staegh sieck of quips, en sterft oock, hoe ’t oock gaet:
Een mensch is alderbest, die ongetrout kan duuren,
Maer niemant weet’et, want men leert het van geen Buuren,
(235) Als die voor desen oock is self getrout geweest:
En in sijn achterseyl ontfing een Wijve-veest.
Ick hadt geen qua noch goe, sy hieuw de middel-maet.
Al lijck’wel brocht sy my noch in een Weeuw’naers staet,
En ’t lijckt ick kan mijn lust soo sonder Vrou niet sussen,
(240) Ick kies dan Janneken, om mijne kriele lust te blussen:
Want weer te trouwen, is my niet geraden, om
Dat ’k met mijn kinders by een quade Stiefmoer kom,
Dat gaet na Janneken dan, die ’k flus heb bygeset
Van Turf en Hemd’, en al wat nodigh is tot ’t bedt. Binnen.

[fol. B2v]

Sijtje, Aeltje, en Niesje uyt.

Ael. (245) Nies haelt de kleermant of, we sellen ’t linnen na de wasch doen,
Eer dat ’et aen ’t vriesen tijdt. Sijtje. Moetje dat soo ras doen,
Latewe tot d’andere week wachten, we hebben noch maer 4 weken kleeren,
Ael. En dat’et dan ging vriesen, souwe’er moy toe sitten smeeren?
Neen Nies haaltse maer of. Nies. Sel ick al het goet of brengen,
(250) Sellewe onse groote was doen, of sellewe ’t verlengen?
Ael. Neen breng het allegaer. Sijtje. Dan mach ick het telbortje wel halen.

Beyde binnen.

Ael. Ick mach toch niet met vuyl linnen loopen, dat doen de Walen,
En als me vryers hier komen, (men hoeft’er niet op te smalen)
En sien dan dat ick soo neerstigh ben, soo doet’etme eer behalen,
(255) En daer is niet daer een jonge Dochter beter op mach pralen,
Als schoon linnen, schoone kleeren, schoone vloeren of salen,
Nette kapjes op ’t hooft, daer sietmen de vryers na talen,
Niet met salfjes of leuren opgesmockt, dat veroorsaeckt sieckte en qualen,
Maer met sneewater gewossen, dat door de Son gesmolten, komt dalen
(260) Van ’t dack, dat is niet quaet, maer dat wetense niet al te malen,
Daerom (al segh ick het self) ben ick soo net, want ten maeckt geen vale
Noch bleecke lippen, maer soo root als een kettingh bloet kralen,
’k Wou dat dat noch de mode was, maer waer ofse soo lang dralen,
Sijtje waer blijfje?
Sijtje van binnen. Ick soeck wat krijt.*
Ael. ’t Leyt achter de Schottels by de Schalen.
(265) Nies, Nies, komje niet of? of bouwje daer Huysen op palen?

Nies van binnen.

’k Soeck de Dasjes en Ponjetten, en Beffen, en Neusdoeken by mekaer,
De Fijteltjes leggen verstrooyt, de Labaren hier en daer,
De Hemden overhoop, de Lakens ick weet niet waer.
De Scheerdoecken op de vloer, de Achterdoecken niet raer,
Ael. (270) Nou, nou, kom maer of dikkopte Nies.

Sijtje, en Aeltje uyt.

Niesje. Nou komme we beyde gaer.

Nies verschiet het Linnen. Sijtje telt het. Aeltje schrijft het op.

Sijtje. De Lakens eerst. Ael. Ick vinder hier drie paer.
Sijtje. Daer moster vier wesen, we sellense wel vinden, ga voort maer,
Ael. Tien Vrouwe hemden. Sijtje. Dats’er vier te kort Vaer,
Nies. Wel wat raeckt je Vader dat? Sijtje. Wel dat komt seker raer,
(275) Dat seutmen soo voor een spreeckwoort. Ael. Ses Peul-sloopen.
Sijtje. Dat is’er twee te kort: isser oock een dief ergens in geslopen?
Nies je bent soo achteloos, je laet altemets de trapdeur open,
We missen van elcks wat. Nies. Neen daer isser nou geen in geloopen,
Je gaet alsoo wel de trap op als ick. Sijtje. ’t Moet’er evenwel wesen
(280) Of ’t gelt dat het gekost het, me dunckt je verandert je wesen.
[fol. B3r]
Nies. Wat duvekater segh jy, dat ick mijn wesen verander?
Neen begut dat doen ick daerom niet, ’t most al wesen om een ander,
Je hoeft de schult op mijn niet te leggen, daer bender meer als ick,
Daer zijn twee knechts, de miester en jy, meenje dat ick schrick,
(285) En is het wegh, ick helpet je missen, ick weet’er niet meer of.
Ael. Ja ja het goet is wech, en de man is op ’t kerckhof.
Sijtje. ’t Sel evenwel soo niet gaen, je selt’et ons wijsen an,
Of recht uytgeseyt, we houden jou voor de man.
Nies. Wel lustigh als een Meydt, meet noch de maet wat volder,
(290) Op mijn wouje de schult leggen, en de knechts slapen op Solder,
Ick kom’er in een heele weeck pas op, als om’er bedt te maken,
Se binnen soo dartel, en weeld’rich, altemets vind ick maer een Laken,
En altemets geen, wat weet ick het hoe sy ’t stellen.
Sijtje. Daer komt me Vader aen, die sellewe ’t vertellen.

Sy tellen voorts.

Tiribus uyt, en na dat hy gesproken heeft, gaet na sijn Dochters.

(295) Ommers maghmen rechtevoort geen menschen goet doen,
’k Laet staen Hoeren, ’t soume evenwel seer in mijn bloet doen,
Dat ick al dat moye linnetje, soo voor niet sou hebben gegeven,
En dat ick’er mijn lust niet reys voor heb, ’t is met die vitse teven
Als ’t met de jongen honden is, die j’een kunsje selt leeren,
(300) Je moetet’er met honger in krijgen, aers kenjet’er niet aansmeeren,
Soo oock met Bolle Janne, hadt ick haer niet bygeset,
S’hadtme wel te wil geweest, en vergenoeght in ’t Bedt,
Maer holla, daer sie ick mijn Dochters het linnen tellen.
Isser wat of, ick legh het op de Meydt, of op de Gesellen.
Ael. (305) Niesje ga na de Waster, datse ’t Linnen komt halen,
Maer kom datelijck weer, loopt niet te dralen.
Nies. ’t Is wel. Nies binnen.
Sijtje. Goeden dach Vader, hier wert goet gemist,
Van Hemden, van Lakens, van Sloopen, hier dient list
Om het weer te krijgen, want Nies ontkent’et stout,
(310) Datser niet of en weet.
Tir. Of een Mensch niet grout
Als hy een knecht of meydt in sijn huys sel nemen,
De knecht slaept by de meydt, de meydt komt je goet vervremen,
Het gaet hoe ’t gaet, men lijt’er altijdt scha by,
Ons goet sel evenwel weer voor den dagh komen, of sy
(315) (Ick meen de knechts en de meydt) sullentme tot een duydt vergoeden,
Maer ick heb meer op de knechts als op de meydt vermoeden,
’t Zijn ommers dingen om uyt sijn sinnen te raken,
Datmen de winckel alleen laet, en sijn eygen playsier gaet maken,
En dan sijn Meesters goet steelt, maer Dochter seghme nou
(320) Wat datje al mist? Ael. ’k Wou dat ’k niet seggen sou.

Sy praten van ’t Linnen.

[fol. B3v]

Jan

{

Planckjes,
Middels,
Muurtjes,

}

uyt, aen d’andere zy van ’t Tooneel.

SY SINGEN.

Voys: ’t Moore Ballet. of: Ach Juffrou, wat ick jou seggen sou.

’k SAl met vlijt ,, voortaan mijn jonge tijd
Gaan in de Min besteden:
Want mijn jeught verslijt,
En wie wou ,, besonder voor een Vrou
(325) Graeg zijn by oude leden:
Dat is Winter-kou;
Daerom wil ick mijn sinnen
(Wijl sy jeughdigh zijn)
Besteden in het minnen,
(330) Al is’t somtijds pijn,
Al wie dat Rosen pluckt:
Moet nimmer doornen schromen.
Soo wie Juffers vrijt,
Moet moeyte zijn genomen,
(335) Dan is men verblijdt
Als dan de kans geluckt.

2. Al roemt elck ,, de wijn in Bacchus kelk,
Mach nimmermeer verdrogen,
Noch de druyf verwelck.
(340) Al roemt thans ,, men van een Oorlogs kans,
En dat men al ’t vermogen
Wenst om stael en lans,
’t Hanteeren na de kunsten;
Noch wensch ick met kracht,
(345) Staegh na de Joffers gunsten,
En wie daer na tracht;
Zal noyt zijn als een beest,
In dronckenschap aen ’t hollen,
Noch met lamme leên,
(350) Van Mavors suysebollen,
Maer bedaert met reên
Sijn vriend’lijck en bedeest.

3. Is hy niet, die mint, en min geniet.
Gelukkigh dan in ’t minnen?
(355) ’k Wed het noyt verdriet,
’K seg die geen ,, die door sijn vriend’lijkheên
Bewegen kan de sinnen
Van een Rosimeen,
Geen weergae kan bekomen,
(360) In sijn groot geluck.
’t Geen ik heb voorgenomen,
Sal my zijn een kruk
Daer ick op steunen sal,
Om Nymphjes te bekoore,
(365) ’k Heb een uytgesocht,
En dat is DIVINORE,
Die mijn hartje brocht,
Lang in de minneval. J. E.
Tentando.
Jan Plan. Wat dochje van Torquatus? My docht dat’et heel moy was.
Jan Muur. (370) My docht dat’et in sijn alderbeste plooy was.
Jan Mid. Maer de Pocke Jan Muurtjs, hoe komje uyt?
Jan Muur. ’k Bin uytgeloopen, wat ofme dat bruyt.
Jan Plank. Daer ’s niet aengelegen, maer je mot nou niet tot onsent gaen,
Jan Middels sel’er alleen gaen, we sellen hier wat blijven staen,
[fol. B4r]
(375) Om te sien hoe de klock slaet, en als ’t er wel toe gaet
Sel hy ons wencken. Jan Muur. ’t Is wonder datje je tong niet moe praet.

Jan Middels gaet na Tiribus toe, terwijl Jan Planckjes, en Jan Muurtjes aen de andere zy wachten.

Jan Mid. Dat gater na toe. Goeden avont Meester, en Sijtje,
En Aeltje. Tir. Me dunckt je hebt het in je Pijtje,
Benje droncken of vol? Jan Midd. Ick ben geen van beyden.
Tir. (380) Waerom loop jy uyt de Winckel als ick niet thuys ben aen der heyden?
Of meenje datje een geck voor hebt, neen dat bruye moet of.
Jan Mid. Hoor Miester alsje ’t niet aenstaet, soo neem ick oorlof.
Tir. Dat loof ick wel, nouje me ’t goedt van me Solder hebt gedragen,
Datje nou garen wech wout. Jan Midd. Hier vallen licht’lijck slagen
(385) Alsje soo voort gaet. Tir. Ja niemant aers als jy,
Jy hebt’et gedaen, kom Jan Planckjes ’er maer by,
Die het’et mee gedaen. Jan Midd. Wat Duyvel hebbewe gedaen?
Tir. Je hebt me goet uyt de Linne-mant gestoolen, ’t is’er van daen.
Jan Mid. Dat lieghje byloo als een Schelm als je bint.

Sy vechten eyndelingh.

Tir. (390) Hou daer, dat is liegen. Jan Midd. Hou daer, hou daer benje ontsint.
Sijtje. Ael. Och Vader laet de schelm los. Jan M. Dat is voor sijn los laten,
Hou daer, rekel, hou daer, dat is voor jou praten.
Tir. ’t Is wel, ick sel over jou klagen kracht en gewelt.
Jan Mid. Blaes reys in mijn Amsterdamse gadt, wat ofme dat quelt,
(395) Selje me hier voor een dief komen uytschelden,
’k Selje toekomende Maendagh voor ’t gilt roepen, daer sel ick het melden,
Hoeje soo aengaet, nou goen avont ick schuur mijn viddels.

Jan Middels gaet na sijn maet. Tiribus met sijn Dochters in Huys.

Jan Muur. Ick loof het werentigh, daer ginter komt Jan Middels.
Tir. Kom breng dit goet wech na binnen,
(400) En deckt de Tafel. Tiribus met sijn Dochters binnen.
Jan Plankj. Ho kint van Minne,
Hoe is ’t je al vergaen? Jan Midd. Al lustigh en braef.
We hebben gevochten als een Napolitaense Graef.
Jan Muur. Gevochten seghje? Jan Midd. Ja men Heer als een Keuningh,
Hy scholtme voor een dief, die sackereerse Hans beuling,
(405) En daer op vattewe mekaer by de lurven dat het stoof.
Jan Plankj. Wat duvekater je sout bekans maken dat ick het geloof.
Jan Mid. Het is werentigh waer. Jan Pl. Wel ick geloof het dan,
Ick ga dan oock niet na de baes, want vaert hy jou soo an,
Hy souw met my niet beter doen? Jan Muur. Waer wilje dan lopen doolen?
(410) Loop althans niet in de Beulingstraet, want Klaertje weet van de Venus Schoolen,
Ga liever na je moers toe, en vertelt hoe ’t er mee is.
Jan Plankj. Jan Middels, dat dunktme oock dat dat het beste voor ons ree is,
[fol. B4v]
Jan Mid. Daer dan na toe gestapt om onse Moeders de waerheyt te toonen,
Om die te bepraten, of wy met ons dryen mogen woonen
(415) Op een Dorp, of een Vleck? Wat dunckje is’t niet goet?
Na ick dat niet wel? seyt Kasper goet-bloet,
Ja, en hy vroegh sijn Moeder of hy oock sterven most?
Al evenwel wat dunckje, dat ick dat met jou luy reys begost
Na Abkou, of na Amsterveen, of een Dorp in Waterlant,
(420) (Na Loenen sou ick wel seggen, maer daer ist niet een bruy kant)
En daer een Huys gehuurt, voor thien twaelf Rijxdaelders?
Rechtevoort is de Huyshuur duur, daerom vintmen soo veel qua betaelders,
Cuylenburgh isser veurlant, rakense op de loop,
Kannewe dan ergens op een Dorp raken daer is’t beter koop.
(425) Evenwel laet sien, waer willewe nou eens na toe gaen?
Laet ons Caskimioko in ’t Coffi-huys eens spreken aen.
En hoort vrientjes, behaeghtje dit? vertelt’et aen je Buurtjes
Naest je deur, en stoockt daer brave vuurtjes,
Soo stappen wy weer heen, kom Jan Planckjes en JAN MUURTJES.

EYNDE.
Gelijck je kunt beveynde.

Tekstkritiek:

vs. 39 is een weesrijm
vs. 58-98 hebben slechts twee rijmklanken
vs. 161-163 is een tripelrijm
vs. 184-190 hebben één rijmklank
vs. 197-206 hebben twee rijmklanken
vs. 211-216 hebben één rijmklank
vs. 261-278 hebben drie rijmklanken
vs. 264b is abusievelijk niet in gotische letter gedrukt
vs. 427-429 is een tripelrijm

KluchtVanMr. TIRIBUS,Met sijnKLUCHTIGH HUYSGESIN.DoorJOAN BOLTINGH,Non vacando, Hoe Mr. Tiribus een ander straffen wil, En self by Hoeren loopt, Dat heb j’hier alles in een gril, Als jy dit Kluchje koopt. Tentando.

Hoe Mr. Tiribus een ander straffen wil, En self by Hoeren loopt, Dat heb j’hier alles in een gril, Als jy dit Kluchje koopt.

t’AMSTERDAM,By Jacobus Konijnenbergh, Boeckverkooper in de Nieuwe Hooghstraet.ANNO 1665.

TOEDRACHTAen mijn toedragende Confrater,Sr. JOAN ERCKELENS.