Gerbrand Adriaensz Bredero: Kluchten. Amsterdam 1619.
Vande Koe, Ceneton015260; Symen, Ceneton015140; Molenaer, Ceneton014550;
Quacksalver, Ceneton014290.
Facsimile bij Ursicula en google.books
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen,
Universiteit Leiden.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

G.A. BREDEROOS
KLUCHTEN:
Als
Vande Koe.
Symen sonder Soetigheyd.
Den Molenaer. Ende den
Quacksalver.

[Vignet: Yver. Fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella]

T’ AMSTELDAM,
___________________
Voor Cornelis Lodewijcksz vander Plasse, Boeckverkoo-
per, wonende op de Beurs in d’Italiaensche Bybel.
ANNO 1619.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Toe-eygeningh aenden Leser.

VRolycke LESER: Also den wijs-gier SENECA in zyn Boexken van de weldaden ons leert, wat te bemercken staet in’t aen presenteren ende op-draghen van eenige gheschencken aen onsen vrunden; dat wy, te weten, niet een vrouwe de wapenen, ende een soldaet het spin-rocken in handen geven, ofte den huys-man eens geleerden Doctoors Boecken ’t huys stuuren sullen; daer benevens oock te letten waer toe zynen vrundt best geneghen, ende wat hem meest aengenaem zy, gelijck als den Drincke-broers eenen helderen Roemer smakelycken Wijn, ende den Siecken eenen Heylsamen Leckeren dranck: So is het dat ick siende op den droeven aenstaenden Winter, en zyne lange avonden, oock niet twyfelende U.E. wel geerigh te wesen om de selfde met een vermakelycke lesse te verkorten: Hebbe goet gedacht dese soet-vloeyende ende vrolycke kluchten (by den E. seer vermaerden Rijmer Gerbrant Adriaensz Brederode Sa: gedicht) U.E. vrolicke Leser door den druck ghemeen te maken, want den Treurenden en soudense niet aenstaen, ten ware sy de selfde wilden gebruyken gelijck de krancke den Medicyn doen, te weten om hunnen swaermoedigen geest te verlichten, ende de bedroefde zinnen in den dool-hof van des dichters soete spreucken, en boerterijen wat te verlustigen: ’t welke den mensche also noodigh somwylen ghedaen is als geene andere dingen. Want waert sake dat de aerde altyt met den Rym ende kouden sneeu bedeckt lagh, sonder ’t zyner tyd oock het lieffelijck aengesicht des Somers te beschouwen hoe soude zy ons eenigh aengenaem vrucht (die wy nu alle Iaren, God lof, so vele genieten) kunnen voortbrengen? Even alsoo gatet oock met den Mensche, die alsins verwardt zynde in sware bekommernissen soude vermageren, ia sy selven verkorten, ten ware hy hem (in’t gene zyn natuur dan meest eygen is) socht tusschen wylen wat te veranderen, en te vermaken. Ende wat is hier bequamer toe als dusdanige kluchtige spelen, die den Dichter so eygentlijck na ’t leven heeft getrof- [fol. A2v] fen, datmen die lesende wederom in varscher daed waent te sien geschieden. O vaerdige aerdigheyt! onder dexsel van so soete en vermakelijcke kluchten de versnoode werelt te ontleden, hebbende alleen het ooghe op het gemeene beste, niet anders soeckende dan alomme de verbeteringe der velen bedorvene zeden. Noemtmen zynen vrundt te wesen, die een uyt vrundschap vermaent van het gene hem soude mogen mistaen; Hoe veel te meer vruntschap wert U.E. aengename Leser bewesen van dees spelen, als die de misbruycken aenwysen, sonder nochtans hunnen Leser daer door beschaemt te maken: Ten ware oock yemand so ingenomen waer, dat hy ghelijck als de bassende honden met een steen ofte stock verboden zynde, te heviger wilde tieren: niet kunnende gelyden datmen hun in eenige deelen bestraffe. De krancke ende gewonden van den genees-meester pynlijck gehandelt werdende laet doch sulx gaerne toe, ten minsten hy mochte geholpen worden. Soo mede goedgunstige Leser, vindt ghy in’t lesen yets dat qualyck staet, berispt dat niet in’t spel, maer in u selven, ofte in de gene die sulx doen: anders zyt ghy als sommige Vlieghen ofte Byen, die voorby vliende de aenghename Hoven vol wel-rieckende bloemen, gaen sitten op eenen vuylen stinckenden mis-hoop, ende sien alleen op den uyterlycken onnutte schorze, niet achtende de soete noot, ende het rechte eynde waer toe dusdanigen spelen van begin aen zyn gemaeckt geweest. Neen Leser, wytet niet den Dichter, maer de verdorvene menschen, die sodanige manieren van doen gebruycken. Is ’t niet een wonderbare saeck? ghy weet te seggen dat het qualyck staet yets onbequaems te verhalen, ende ghy kunt niet sien dat het quaet is het selve te doen. Laet af beminde Leser van sulck verkeert oordeel, ende bekent u gebreck, gelijck de Sieken doen, die op ’t hoogste walgende van eenige goede spysen, siende doch andere de selfde met een soeten smaeck nuttigen, mercken wel hunnen afkeer niet by de voorgeschafte spyse, maer by haer eyghen selfs schult toe te komen. Welck doende, ghy my een oorsaeck ende lust sult geven vele andere vermakelijcke stucken van den selven Dichter, onder my berustende, in’t licht te brengen. Hier mede in alles U.E. billijck oordeel bevolen
                        U.E. Dienstwillige
                                    CORNELIS vander PLASSE.


[fol. A3r]

Onschuld, en Toe-gift
Tegen alle
Verstandeloose Waan-bet-Weters,
En
Garen-wyse Oordeelaren.

ICK heb, o waerde Vrindt, en Heer,
Op dit Voorslagh geen stoffe meer,
Heb ick ’t na wensch niet konnen deylen;
Onkunde is’t, die hinderdt myn,
(5) Geen werck hoe schoon dat het mach zyn,
Of daer sal somwyls yet an feylen.

    Het is voorwaar geen vromer man,
Die meerder doet als hy en kan.
Ick heb het na myn macht geschreven,
(10) Ghy die dit siet, erkauwt, of leest,
Zijt ghy begift met hooger Geest,
Den iongen Leerling wilt toegeven.

    Verschoont, merckt ghy myn onverstant,
Niet veel te kennen is geen schant,
(15) Maar die wel mach en niet wil leeren!
Heb ick my wat te veel verkloeckt,
Scheldt niemandt die te leeren soeckt
Van u, o kunstenrijcke Heeren.

    Is yemand hoogh, en wel begaaft,
(20) Wat baat dat hy zyn licht begraaft
Bekooren-maat voor ons gesichten:
Is u Vernuft so hel en klaar,
So steltet op de kandelaar,
Het sal ons duysterlingen lichten.

[fol. A3v]
    (25) Hy is wel wijs, en waard ge-eerd,
Die ons het nut met vreughde leerd.
Gelyck veel oude kloecke Wysen:
’t Is niet genoegh datmen ’t vermeet,
Betoont met doen het geen ghy weet,
(30) Soo sal u werck zyn Meester prysen.

    Maar ghy die u voor wijs beroemt,
Om dat ghy eenigh laster noemt,
Of geleendt-wijslyck weet te melden,
Het geen in and’re ghy begeckt,
(35) Siet of dat self u oock gebreckt,
Ghy sult veel licht, so licht niet schelden.

    Al zyn myn Rymen hoogh noch goet,
Noch niet be-honicht suycker-soet,
Maar geesteloos, wuft, en on-aardigh:
(40) Ghy Heeren vroom, kloeck, spits, en wys,
Verdien ick schoon geen lof, noch prys,
Ick ben ten minst onschuldens waardigh.

    Want niemand kan strackx Meester zyn.
Niemand en werdt goedt Chirurgyn,
(45) Of hy en leerdt eerst doen, en scheeren.
Aenschouwt voor kunst myn wil en vlyt,
’t Geen natuur schort, volmaackt de tyt
Of God, die ’t alles Kan verkeeren.

Gerbrand Adriaensz Bredero.
Continue
[fol. A4r]

G.A. BREDEROOS
Klucht vande Koe.

Persoonagien.
De Gaeuw-Dief.    De Boer.
d’Op-trecker.    De Boerin.
Keesje, Boeren Seuntje.

                    De Gaeuw-Dief.
        EEN Kruyck gaat soo langh te water tot datse barst.
        Men treckt een Boogh soo lang tot datse stucken knarst.
        De Steel-kunst doet zyn Meester de dood vaak verwerven.
        Maar ’t komt by ’t huylen vande Honden niet dat de Kalven sterven.
        (5) Een van dese Heyens, die de luy goeder-gheluck seggen,
        Die saghmen eens in myn hangd, en die wistmen uyt te leggen,
        Dat ick om myn achtiende Jaar, van wegen eenige straf,
        An een dwars-hout, door een hennipe venster, sou klimmen in myn graf.
        Maar ick ben den dans wel lustigh noch ontsprongen,
        (10) Want ick ben noch noyt op myn Dievery bevongen,
        Deur dien ick by de luy dus eerelijck koom uyt,
        En al even wel so schuylter een Gaeuwe-dief in myn huyt.
        Ick kreegh lestent een buydt op de Reden-rijckers Camer,
        Daer brack ick een kist op, met een breeck-beytel, en met een hamer
        (15) Die ick daer vond leggen, en ick lichte de kas
        Van al de swaricheyd, daer sy me beladen was,
        Ick stack het in myn Tas,, ick raakten daer me op ’t hollen,
        By de soete Spit-ruyters, die troetel-siecke Snollen,
        Die wisten my so te pollen,, so dat ick op het lest
        (20) Al de bocht verslempten, en hiel dat lege nest,
        Het was oock seker best,, dat icker wat voor poesten,
        Dat arme gevangen geld, dat schimmelde, het roesten,
        ’t Was wonder so ’t verwoesten,, doen ’t in zyn vryheyt quam,
        ’t Geld was wel hartigh blyd dat icket so me nam.
        (25) De Rederyckers waren gram,, sy keken op mekaar,
        D’een vermoedent op die, den ander weer op een aar.
[fol. A4v]
        Doe spracker een soete Vaar: mooglijck of hy hier inden hoop,, is,
        En siet offer niet weer wat op zyn Cape de Grijps te koop,, is,
        Want daar gedrang of geloop,, is, daar zynse garen by,
        (30) Hy! noch prijs ick die reyne listige Dievery:
        Ick heb een reys gehoord datter te Lacedemonien een Wet,, was,
        Dieder trouwen, om beters wille toegeset,, was,
        Om haer Ingeboren voorsichtich en wijs te maken,
        Te weten: so wat Dief of Fiel so behendigh kon taaken
        (35) Dattet niemand en sagh, vernam, of werdt gewaer,
        Die werdendt wel afgenomen: Maer
        Die ’t so bot maeckten, dat syer op werden gevangen;
        Die werden, sonder genaden, levendigh opgehangen.
        Maar mochten nu een reys opkycken die ouwe Lacedemoniers,
        (40) Hoe duyvel souwenset maken met de Banckeroetiers?
        Die ’t so byster en grof de Mienteman ontstelen,
        En om een Haver-stro eens Haes-op na Kuylenburgh spelen.
        Doch Keyser Karel die stelden daer tegen een keur;
        Datmen sulcke Dieven sou hangen in haar eygen Deur.
        (45) Want wie kan hem veur sulcke schelmen wachten?
        En zynse dan oock veur geen Dieven te achten,
        Die eenige drooge Waren, of lichte Saffraen,
        In een verdompte vochtige Kelder laten staen,
        Om dattet gewicht sou vermeeren in’t verkoopen?
        (50) En dese guytse Wisselaers, die dus onder haer vieren loopen,
        Dees komen als ick, met een degelijck kleed onder ’t volck:
        En een is, as kackx, een Fransman, ende ’t ander is zyn Tolck,
        Daer hoortmen met een duytsche dolck lustigh op te beucken!
        En die met Steenen botten, of die de Kaart kreucken,
        (55) Of die met een greep fraeytjes morst, en flenst,
        Dat dunckt myn dat oock vry wat ande dievery grenst.
        Ho dat is maer een wenst! sommige hebben wel ander parten:
        Kyck, dat is klaveren, dat is ruyten, dat is schoppen, en dat is harten,
        Of so veel witten, of so veel swarten.
        (60) En die een Spiegel achter zyn macker ande wangt,, set,
        En luypt dan onder zyn hoed, en siet wat den ander in zyn hangt,, het.
        Wat mien gy dat die gien verstangt,, het, die so arghlistigh speelt,
        Ast al eseyt is, wat doet sulcken Tuysscher anders dan dat hy ’t steelt?
        En die Boeckhouwers, so wel oude als ionge gesellen,
        (65) Die ’t heur Meesters ontschryven, ontdragen, ontellen?
        Droegense allegaer Bellen,, men sou mercken dat de looste
        Oock schuylen en wonen onder de aldergrooste.
        Ja seker de snooste,, dat sinne nou al rijcke Monseurs,
        Daer gaeter een diel so prachtich over de Buers,
        (70) Dat kortelingh noch waeren Pelsers, en Schruers,
[fol. B1r]
        ’t Is wonder so het volck ’t Amsterdam op de baan,, bromt,
        Wie weet waar dat sommige haar snelle Rijckdom van daan,, komt?
        Ay siet hoe dese laan,, kromt, sy het wel vijf en twintich bochten.
        Gants wongden! hier omtrent heb ic een reys geweldigh gevochten,
        (75) Doen wy niet mier en mochten,, droncken wy ’t met me kaar,, of.
        O bloedt hoe sie icker uyt? Non forts, het is maar,, stof,
        Flusjes veegh ick het klaar,, of. Ick ben verby de Kalck-,, oven.
        O ellemalementen, hoe kan Swart-Jan de arge schalck,, hoven!
        Ick wil hier gaen in ’t aldereerste huys,
        (80) En houwen myn dus wat eerelyck quansuys.
        Ho, goeden Avend Oom.

                    De Boer sit voor deur.

        Hoe? goeden Avend Maech, en een goet Jaer.
Gauw. Mach ick hier wel Herbergh krygen? Boer. O ia gy myn vaar.
        Ick heb noch een moye braen Bout, en ien loutre Pan,,vis,
        Met een Hieltje van ien Hammetje, daer noch lustich wat an,, is.
Gauw. (85) Ay tapt men reys! Boer. Al ree Man. Gaw. Wat gevet Bier? Boer Maer seven-Duyts.
        Myn goe-Maet komt in huys, hoe sta gy so as de guyts?
        Of bin gy liever inde lucht? hou daer is ien stoel. A vous borst.
Gauw. Ick wacht het van harten. Ick heb natturelycken dorst.
Boer. Ho, gy drinckt datje steend. gy meucht wel voor man,, varen.
Gauw. (90) Wel as ick myn best doe ick sou haast so een kan,, klaren.
        Ay, schep noch een reys? want tappen is te veel werck.
        Maar hoe hiet dit Dorp? Boer. Maer dit hiet Ouwer-kerck.
        Wel van waer is de reys? of koom gy hier uyt speulen?
Gauwd. Neen, of ia ick, ick koom vande Stadt van Keulen.
Boer. (95) Van Keulen? he, he, dat geldtje myn broer, geluck toe.
Gauwd. Ick wedge, as ick dat noch eens gesien heb, dat icket iou na doe.
Boer. O datje hier Seundaaghs waart, dan hebben wy sukken hovering,
        Ho ’t is hier nou niemedallen, inde weeck is hier gien neringh,
        Maar alle heylige daeghs gaet hier de Veel met de Fluyt an boort,
        (100) ’t Gaet so ondeughdelycke moy, jy wilt wild worden dat gy ’t hoort,
        Ho ’t is ien lust, ast hier vol volckx, en so wat drock,, is,
        Hy myn wijf die ken so koken, ic loof niet datter noch sukken kock,, is.
        Ick segh altemet, Moer, ’t is wongder kijnt, datje so keunt!
        Ja seydse: voor niet en heb ick niet by Stijn de braetster eweunt!
        (105) Ist niet vreemt datse so handich, en so knap klaar,, is?
        Se maackt ien levendigh Hoen dattet in ien omme-sien gaar,, is.
        De Ste-luy eten hier dattet an heur hart raackt,
        Sy weten selven niet hoe hier de kost so smaackt!
        Maar deuse Frebis, versin gy wel? die hettet hier hiel bedurven,
        (110) Het schijnt schier, versin gy wel? dat de Nering is gesturven:
[fol. B1v]
        Ja alle ambachten, klagen, versinje wel? en zyn byster slap,
        Maar ’t is nieuwers slechter me, versinje wel? als met de tap,
        ’k Pleeg fray volc te krygen, versinje wel? nou krygh ic schuyte-boeven,
        Met waeg-dragers, of snijers, die een hiele weeck om duyte,, troeven,
        (115) Trouwen ick heb, versinje wel? wel vyftich Veren op myn hangt,
        Want dat bennen miest al Burgers, versinje wel? hier uyt het langt.
        Ick segh somtyts, versinje wel? tegen myn wijf, o Soetje,
        Hoe souwen wyt maken, molleken wy altemet niet een Koetje?
        Wy hebbender daer after een staen, die so vet en glat,, is,
        (120) Ick wed om een vaen, datter sulcken Koe niet om de stadt,, is.
        Maer doch Fijn-man waer wil gy morgen na heen?
Gauw. Maar wil ickge seggen: ick mien na Amsterdam te treen,
        Om eenige Koomenschap die ick daer te doen,, heb,
        Ic wou wel dat gy myn wat vroeg wreckten, also ic myn te spoen,, heb
        (125) Want ick wasser gaeren met het ontsluyten vande poort.
Boer. Wel broertje slaapt vry op myn hals, seker op myn woort,
        Ick wil me, ick selje te twee uren wrecken, so wy niet lam,, zyn,
        So sullen wy immers wel te vyven te Amsterdam,, zijn.
        Hoe soetjes valt den avent, niet waer? ay hoe soet.
        (130) Ay laet ons binnen gaen, en maken wat moet,
        Ghy meughd wel uyt iou klieren gaen, soo ’t iou te heet,, is.
Gauw. Neen die in zyn kleeren slaept, smorgens vroegh gekleet,, is.


                        Een Optrecker singende uyt.

                    Mocht een man zyn Wijf verkoopen,
                Gelijckmen Koeyen en Paerden doen,
                (135) Daer souwer so mennich te marckt loopen,
                Daermen’t nou niet op vermoen.
        Gans lyden, hoe is een Man oock van een Wijf gequelt!
        Een heelen dagh leydse myn so verhayd an ’t hooft en leldt,
        Om dat ick gisteren iuyst eens tot elven toe uyt,, was,
        (140) Daarom seydse dat ick een rabauwt, en een guyt,, was,
        Een vleys-dief, een quist-goed, een spil-penningh, een door-slach, een snap-op, een gild,
        Ist dan wongder dat een man somtyts raakt op het wilt?
        Daerom spiegelt u vry, ghy vryers, eer u dit geschiet,
        Hay banckt altoos, en trouwt van iou leven niet.
        (145) Myn wijf doet anders niet dan knorren, dan kyven, dan pruylen,
        Dan rasen, dan klagen, dan suchten, dan kermen, dan huylen,
        O ’t is sulcken suur-muyl! sy het niet een soete beet an haer hiele lijf!
        Gy sacht van iou lieffelijcke leven dagen niet sukken lielijcken wijf,
        S’ is lang-geneust, en dick-gelipt, met losse hangende wangen,
        (150) Men souwse op een drie-sprong setten om ionge Nickers te vangen,
        Gy souwt sucken Venisje niet vinden, al socht gy de stadt,, deur,
        Gants lichters, hoe koom ick an dit ansicht hangter een mat,, veur.
[fol. B2r]
        O sy is so vriendelijck, as een arm vol Katten,
        Of as een oor-wurm, waraftich, ick segh iou datte,
        (155) Ick wouwer flusjes wat snobbelen, wat soenen, wat sabben,
        Maer dese smaelijcke meer, deed niet dan byten, smyten, en krabben,
        Ick seyden: Hoe gy wilt moer, wil gy niet, een ander wil gaeren,
        En mit so snapten ick uyten huys, eens-klaps inde Travaeren,
        En nou so loop ick so wat slingeren as een die half dol,, is
        (160) Ic wil niet ophouwen voor de buydel leeg of voor myn gat vol,, is.
        Dat is nou al even veul: Ick moet nou wat uyt hoye,, varen,
        O bloet hier omtrent wonen sulcke overdadige moye,, snaren,
        Ick sach hier korteling veel vreemde haren, hier int swarte paert,
        Daer moet ick nou en reys gaen, dat is toch myn ouwe waert.
        (165) Laet sien, hier isset, hou, hou.

                        De Waerdin Giertje van Vrieslant.

                                  Wie klopt daer? Opt. Ick ben’t Giertje,
        Doet open Moer, selje kijnt, ay Liefste tapt myn en biertje.
Giertje. De Klock is elf uren, wy tappen so laet niet, ’t is nacht.
Optreck. Nou myn Suycker-mongktje doet op, nou schaepje, ick heb de wacht,
        Ick koom hier om een kanne-bier voor de Cordegaarde te halen.
        (170) Nou, nou laetmen in, hoe staeje so, ick selje wel betalen,
        Nou Vriendelijckheyt doet op. genaevent Beckje. Giert. Ast is brief.
        Hoe staet dese Mallert so. Heer wat sinje een malle pis-dief.
        Hed, hoe rijdt myn deze man, nou staet stil, wat duysent schangden!
        Waer mien gy dat gy bint? nou, segh ick houwt iou hangden.
        (175) Nou Joosje wilje Bier of Wijn hebben so seghtet plat,, uyt
        Of wil gy niet drincken, so gaet oock strax weer het gat,, uyt.
Optreck. Wel hey, mien gyt? hoe nou, ick loof niet dat gy sonder roy,, bint,
        As gy vriendelijck siet, so duncktmen dat gy wel eens so moy,, bint.
        Haeltmen eens van’t ouwe geloof. Giert. wat is dat? Optreck. Delfs.
        (180) Wel binje daer alree? Giertje. Ick liep en taptent selfs.
        Wel, a vous, ick brengie een reys een Bier om Joosie.
Optreck. Drinckt uyt dat soopje, also moer, wat so myn quirom-doosie.
Giertje. Wat dunckt u Roosie,, klaerden ick dat niet met een snaers?
        Nou geeft myn een soen, Jan Soete-vaar! wat so veeght dat kijnt zyn naers.
        (185) Heer wat bin gy een moy Man! maar wat heb gy een sacht haertje!
        Nou, hoe sit dese droogert so en leppert met dit staertje.
        Nou wilje drincken, so drinckt, laet de Waerdin haer ploegh,, gaen,
        Gy moet lustich slempen so gy wilt inde kroegh,, gaen,
        Die wil, wil hebben, die moet wil doen, en geen geld,, sparen.
Optreck. (190) Nou goelicke Giertje, ick selt so louter as een held,, klaren.
        Swick.Giert. Swack, een half bier in iou sack.
Optreck. Neen, al propertiens Moer, alle dingen met gemack.
[fol. B2v]
        Ick wil al myn goed niet teves verdoen, wat meugh gy dencken,
        Dan wil gy myn een vriendschap doen, ick selje spelde-gelt schencken.
        (195) Maer, al even wel, waer is iou Man?
Giert. Maer die mocht hier niet langer bancken.
        Hy is na Oost-Ingie, Heyn is ’t Zee, de Botter geld twie blancken.
Optreck. Wel wies Kijnt is ditte? Giert. Maar Schele Jut, die is de Moer,
        En de Vaar dat was hier Marten de Waterlandse Boer.
        Se het hielle rijcke Vrienden, hoe wel sy schoon uyt krollen gaet,
        (200) Ja vande beste vande stadt, kijnts, sy wonen inde Warmoes-straet:
        Tieuwis de Siep-sier dat’s heur Oom, en Melis Klaesz onze Schepen.
        Dan trouwen ’t is niet nieuws, heur Moer had oock sukke grepen,
        En heur Vaar was ooc vry wat snoeps, en heur breur hettet al verpult
        Dus ast al eseyt is, ’t is ien weynigh het Geslachts schult,
        (205) ’t Is al ien out Soldaet, s’ is met de Prins over de Maas ekomen,
        Het was ien hiel rijck, rijck Monsieur die heur maaghdom het enomen.
        Wat sy het so veel mannen dat syse niet tellen,, kan,
        Sy houwt sukken stoet Vryers, en iong Gesellen,, an,
        Daer is doove Jas, en mancke Klaas, en droncke Piet,
        (210) En Kees Jong-Klaas, Kees Dierten Seun, wel hy, ken gy hem niet?
        Die Vlas-kooper opten dijck, die pleechter lang met te verkeeren,
        Hy konder op ien nachje wel dartich guldens me verteeren,
        Maar wat wast? zyn Ouwers kregen so haest de lucht,, t’huys,
        En die brochten hem moeytjes hier after in ’t tucht,, huys.
        (215) Wel Joosje slaep gy? hoe nou? op, Opt. Ay lieve laet myn sitten,
        Drinckt gy dat gy swiet, myn lust nou niet te kitten.
Giert. Wel an myn Vaer, so gaet leggen, ick selje morgen of,, vegen.
        Nou dat in myn, wacht iou ziel, daer koomt ien stof,, regen,
        Wel op keel, meughdy nou gien bier? ick weet niet wat me schort,
        (220) Ick verlier al myn moy drincken, ick heb de helft wel gestort.
        Hoe staet de Rekeningh? laet sien, een, twee, dry, dats vier,
        Een Vaantje voor ’t licht, een Vaan voor ’t huys, en noch een bier.
[De Ratelaer roept 2 uren van binnen.]
        Sus, sus, wat hoor ick? Ist anders niet, ’t zyn de Stoepen,
        Of hy pijn in zyn buyck het, deynck ick, waerom mach hy so roepen?
        (225) Nou ick mach gaen keuijeren na myn warme nest,
        En slapen tot den dagh, dat dunckt my var het best.


                    De Gaeuwe-Dief komt met een gemaeckte Koe uyt.

        ’t Zio, ’tzio, ’tzio, kom myn Biest, so myn biesje! so gaat voort,
        Ick selge gaen brengen al stilletjes op een ander oort.
        Jou Miester die mach wel snorcken, wel slapen, wel dromen,
        (230) Wy sullen, dus doende, wel te Cost-verloren komen.
        De Boer die praeten myn so veel van dese verweende Koe,
        So haest as ick hem sach kreegh icker groote sin toe.
[fol. B3r]
        Ick heb de hielle nacht vast wacker gelegen,
        En ick heb de Koe met een abelheyt gekregen,
        (235) Nou myn Biesge, so gae we, laet ons gaen tijen opter loop,
        Seker die dus een Koe krijght, die het immers geen qua koop.
        Wat duyvel, wat raat word ick op de dievery gevangen?
        So ward ick as een Koe-dief, in een Koes-huyt opgehangen,
        Ick mach den armen Boer zyn vette Koe weer geven.
        (240) Sou ick stelen, en weer langen? dat waer ’t eerst van myn leven.
        Ick wild Lood-velt opgaen, so ben ick ’t Amsterveen terstont.
        Neen, daer liep ick de schouwt met zyn hongkt inde mont.
        Ick sel de Koe hier ande Hoy-bergh vast,, maken,
        En hem daer na verkoopen, al souw icker om an een bast,, raken.
        (245) Nou Koe staet stil, hier is ouwt Hoy, dat’s immers goe kost,
        Meugelijck wordy flus met een aardigheydt verlost.
        Nou ick wil weerom na myn slaep-ste gaan keuijeren,
        En blyven op myn bedt, wat gangs-oogen, en leuijeren,
        Of slapen tot den dagh, tot my den Huysman wreckt.
        (250) Nou lustigh met een Hongts-draf na huys gereckt,
        Van zyn leven sal de Boer myn aricheyd niet weten,
        Want gister avent laet gaf hy de Koe noch eten.
        Wel waer na, deynk ick, mach ick so lang,, staen,
        Wil icker wesen, so moet ick duschen gang,, gaen.

                    Hier is wat rusts, de Boer wort wacker.

        (255) Hay, ha, he, wel hay, hoe slaep ick dus, ’t is laet,
        Op, op, op, hou Fyn-man, hou, op, op, wel op myn Goe-maet,
        Hou, hou, hou, op hy geest, ’t is lang genoegh geslapen.
Gauw. Gants lichters, o bloet, sietmen hier een reys leggen en gapen,
        O lyden, ick heb sulcken vaak, ick ben huvrigh, en grilligh,
        (260) Maer ick moet lijckewel op, al gewillich of ongewilligh.
        Hoe vaertet Huysman, bin gy klaer?
Boer. O ia ick, Reys-broeder, terstonden an,
        Hier ben ick voor den dagh, nou gawe myn deughdelycke Man!
        Hoe begint hem ’t vrolijck licht vande duysternis te scheijen.
        Ho Maatje, volght my na, ick selge moeytjes leijen,
        (265) Hou daer Lansert, daer is voor de hongden een moye stock.
        Siet Broertje dat is gang, volght gy so wat stijfjes in myn sock.
Gauw. By gedt, Huysman, gy kent wel lustigh anstooten,
        Ick bin me wel een goet looper, ick mach me wel over myn koten,
        Maar na dat icket ansie, o myn, gants sacker sinnen,
        (270) Soudt dus lang duren, Maegh, gy soutet myn wel of winnen,
        Dan ten mach noch gien nood, treed vry louter voor,
        Ick set myn voeten strix strax in iou spoor.
[fol. B3v]
        Maer hoe vaertet Oom, willen de maets hier wat vechten?
Boer. By go iase Maatje, je hebt hier sucke besuchte kittige knechten,
        (275) Die so wacker snijen, wat, thet gien bescheyd,
        Daer is hier Hans Poodt, die hetter noch lestent ien neer eleyt,
        Ackermenten hier zyn sulcke maets, ’t is je niet te seggen,
        Se durven, as de kaers uyt is, wel een stoot-werckje in ’t hongdert leggen,
        Maer ick hou daer niet of, ick vecht liever moeder naeckt,
        (280) Ja ick warachtich Joosje, ick heb wel een Kijnd over velt emaeckt,
        Wel eer con ick de meysjes lustich inde wey,, locken,
        Wy vochten dan so soetjes, wy riepen om gien schey,, stocken,
        Maer myn Breur, Moy Lammert, en is daer van de man,, niet,
        Die is schier vervaert as hem een reys een meyt an,, siet,
        (285) Nou lestent hadde wy de Buur-Jonges te gast op Rysen-bry.
        De Meyde badden him, en seyden, ay Moy Lammert komt toch by,
        Maar hy ginck an ’t Roor, en sneet een stick, en ging daer me na veur,
        As hy dat op had, nam hy zyn aers in zyn narm, en ging deur,
        O ’t is sukken wijsheyt, hy gaet nummer meer van zyn teem,
        (290) Hy komt by gien giesten, hy hed al een angdere veem,
        By maats die in een hiel Jaer geen stuyver verteren,
        En dat versoorde volck, spreeckt staagh op elck ien zyn kleren,
        Wel seyd den ien: Of dese Jan de Backer hem selfs nouw wel kan?
        Ja siet, om goos-wil, hy het al me al ien ferwiellen broeck an,
        (295) Ja sommige die makent noch wel helft te grover,
        Daer is niemet die sy niet wardeynen, en halen over.
        ’t Zyn wyven van mans, dat seggen, trouwen, heur eygen buuren,
        Dan ’t zyn weer goe kinderen, sy helpen haer meysges de potte-banck schuuren,
        Sy vernemen na elck ien heel histich, en hiel snel.
Gauwd. (300) Om de waerheyt te seggen, sukke maats kan ick ’t Amsterdam oock wel,
        Daer isser so ien diel, so ien hoop ouwe klouwers,
        Wankt dat volck en hylickt niet, dus werdense goet ouwers,
        Heer sy zyn so waan-wijs, so neus-wijs, so gloorejeus, ’t is wongder!
        Maer altemet loopter so wel ien hancktvol mallicheyt ongder,
        (305) Neen seker ick prijs niet datmen ’t geld ruymschottelt verslempt,
        Maer ick haat de geen die op elck schrolt en schempt,
        Doch ’t is de rechte wraak, dat die steets een yder laakt,
        Dat die van andere weer wert leelijck uyt gemaakt.
        O Huysman, hoe hiet dit huys? Boer. Maer dit hiet Kost-verloren.
        (310) Gauw. Maer waerom? Boer. Maer het stonger ierst qualyck geschoren.
Gauw. Ooms kijnt, tre gy wat soetjes voort, ick moet hier spreken an,
        Ick souw gaeren wat gelts hebben hier van een Man,
        Hy geeft noch hy en biet, en de Renten vermenichvuldigen,
        Ick moet nou geld hebben, ’t baet kackerlacken noch ontschuldigen,
[fol. B4r]
        (315) Want ick mien op dese marckt al hiel veel te besteen.
Boer. Wel an Burgers kijnt, ick sel so wat voor uyt gaen treen,
        Maar ay komt strax weer. Gauw. Ick ga, ick koom onger ienich.
Boer. Gangs bloet, Maatje, ick ga so nood al moerlijcke lienich.
        Hier woont Lange Dirck van Diemen, die rijcke Boer,
        (320) Hy hed een hiel halfvat vol Rijckxdaellers begraven in zyn vloer,
        Elementen hy houwt so veel van de rongde schyven,
        En hy is so karigh, hy souw op een Luys wel doot blyven,
        ’t Is sucken gierigen honckt, en so hooch-hartich ick weet niet hoe,
        Al vil hy over iou, hy souwje niet eensjes spreken toe,
        (325) Hy houwtet met niemet, dat bleeck wel an Dibberich Joosten
        Zyn Susterling, die sieck was, en hy wouse niet troosten,
        En hy is tegen de Schamelle-luy so bitter en so straf,
        Hy souw miennen dat hy beroyd was, dat hy wat om gods wil gaf.
        Daer is Pied Quist-goed, die vrijt zyn dochter Magre Grietje,
        (330) Dat is sucken hangdeloose tedt, sucken wieck-ebacken, sucken weet nietje
        Sucken bedil-al, sucken suur-muyl. Maar s’is weer goet vaars,
        Sy lacht by hoy, en by gras, dat ’s goelickjes tweemael ’s iaars,
        Soose hum krijght, hy sel ’t brood wel uyt de schimmel houwen,
        ’t Is een goet etend gesel, en hy siet wonder gaeren vrouwen.
        (335) Hy mach zyn natge en zyn drooghje wel, hy eet al Coorentje groen,
        Kan Lange Dirck wat winnen, Piet Quist-goed selt wel verdoen,
        Gelijck as Jelis Francxsz Licht-hart, ginder op S. Teunis dijck,
        Die Mary Mosels trouwden, die byster moy was en rijck,
        Want heur vaer die haddet suynich bespaert, en bedisselt,
        (340) Hy had veul sticken van achten op voordel oppewisselt,
        As hy ouwt gelt wist, hy lieper om of hy sot,, was
        Hy rusten niet voor dattet in zyn pot,, was.
        Nacht en dagh was die man met zyn geld bekommert,
        ’t Is waer hy sturf wel rijck, maer hy was al seer beslommert.
        (345) Maar Jelis Licht-hart, die was al hiel van een angdere sin,
        O bloet, hy maacktender so haast een redderingh in.
        ’t Was een lanst vande Prins, hy can een kan door de glasen lappen,
        Hy kon vier vaan so haast drincken, asse de Meyt kon tappen,
        ’t Was sucken Coop-al, sucken Snoes-haen, sucken wey-man, sucken geest,
        (350) Dan ick denck niet datmer in’t ouwe Testement van leest.
        Hy leyde so gaeren een blaatje, een geftimpje, een roemsteekje,
        Een ticktackie, een verkeertie, een troocentie kon hy uyt een eeckje,
        Hy tuysten, hy wedde, hy ruylde, hy sammelde hiel fray,
        Hy was een wild schut, een doel Heer, hy schoot oock na de Papegay,
        (355) Hy quam by groot hans, by kleyn hans, by Boeren en by Heeren,
        ’t Was een rechtschapen Man om een hulck me te verteeren,
        Hy was altemet een viertien dagen inde Kroech,
        En dronck Brandewijn, Taback, een hielen dach van smorgens vroech.
[fol. B4v]
        ’t Gebeurden dat hy eens droncken by een lichte koy te bed,, was
        (360) Waer van hy so deerlijck, van twee ionge Dochters besett,, was,
        Immers ’t goetje raackten op, hy verdronck zyn wijfs ringen, en rocken,
        En hy hulp heur allebey hiel iammerlijck ande pocken,
        Somma, Vrecke-bart was het goed te vergaren een lust,
        En om dat op te krygen, had Licht-hart nacht noch dach rust,
        (365) Seper ’t is mier kunst ’t gewonnen wel te bewaren,
        Dan veel te konnen winnen en niet te konnen sparen,
        Trouwen men sietet veeltijts ’t geen dat een gierich mensch bespaart,
        Dat daer een sluymer, en slemper dickwils wel of vaart.
        Wel waer na mach myn Macker so lang wachten,
        (370) Ick gis dat de man met het geld niet seer sal iachten.
        Dit is Bonte-botters huys, ick wil in dese krompt
        Gaen leggen, en wachten tot dat myn Reys-broer kompt.

            Hy gaet leggen op ’t Tooneel, den ander komt met
                            de Koe achter hem uyt.

            Pots Longeren, hoe wil ick nu speulen vande versierde,
        Hoe dat ick tegen de Boer om geld raasde, en tierde,
        (375) En hoe dat myn de Huysman met kracht en louter gewelt,
        Dese Koe dwong an te nemen op rekening van myn geld,
        Maer, o sacker lyden, wat sal ick doch met de Koe beginnen?
        Ick durf hem niet verkoopen, al mocht icker guldens an winnen,
        Want ick bin ’t Amsterdam, om myn boevery wel bekent,
        (380) Besongder op de Osse-marckt, of daerom trent,
        Ick sel de Waert, so schoontjes praten toe:
        Dat hy myn selfs gaet verkoopen dese Koe.
        ’t Is nou goelickjes een kartier uyrs geleden.
        Nou wil ick by hem wesen, so moet ick wat an treden.
        (385) Hy Ooms-kijnt, Ooms-kijnt. Boer. Wel Maegh bin gy daer,
        Ick miende warhaftich dat gy after gebleven waer.
Gauwd. O hongdert Turcken! o gants sacker koeck en Vygen,
        Hoe quaet ist huyendsdaaghs geld uyt de luy te krygen:
        Ick vraaghde met een beleeftheyt, Huysman komtet iou pas,
        (390) Dat geld nou te geven, dat over Jaar al verschenen was?
        Maar die sackereelde Gaffel, die loochendet, hy wout ontkennen,
        Ick sey iou Kinckel, de Nicker moet iou schennen!
        Missaack gy ’t iou schelm, iou Kneuckel, dat doet de droes,
        Ick het Ruyntje van ’t stal, want de kop was myn so kroes,
        (395) Ick torrenden hem na ’t gat, ick gingh hem na de huyt,, tijen,
        Hier Veen-vos, seyd ick, geeft geld, of ick selt daer uyt,, snijen.
        Terstont vil die loose Kaerel op zyn bloote knien,
        Je souwtie slap gelacht hebben, had gy de Boer esien,
        Heerschip, seyd hy, verschoont myn ionge leven,
[fol. C1r]
        (400) Ick selje een moye vette Koe in betaling geven,
        Ick heb warachtich gien geld, ick heb seker gien geld in huys,
        Ja niet een Hollandsche duyt, gien helder-penning, noch kruys,
        Immers zyn wijf con myn so moeytjes bepraten,
        Dat ick my met de Koe genoegen most laten.
        (405) Het moeyt myn warachtich, ick bin schier bedroeft,
        Dat gy hier so lang na myn gewacht hebt en getoeft.
Boer. O seker ’t is een moye gladde Koe, hy is al wel gemiest,
        Hy het vry wat op zyn schilde, ’t is wel een deughdelijck biest,
        Hy is wel in zyn vleys, zyn kost is hem wel bekomen.
        (410) Met oorelof, Lansje, voor hoe veel heb gy hum angenomen?
        Hy is overdadich vet, ia dat ick ’t niet wel en wist,
        Ick seyde ’t is myn Koe, seker me dunckt hy ist.
Gauw. Heer-waerd gy mist, waer souwt gy u wel toe neygen,
        Ele-man, schijn bedrieght, daer is meer gelijx as eygen.
Boer. (415) Ja wel ick kan niet kallen, maer as gy hum wel bekijckt,
        Ick segh noch dat hy myn Koe van aansicht wel gelijckt,
        Dan ick ontgeeftme, want gistre laet gaf ick hem eten.
Gauw. Dat sum recht Huysman, ghy moetet oock vergeten.
        Hoe vreemt loopt dese dijck, wat seylt hier mennige schuyt,
        (420) Hoe vaeren dese witte-broots Keyeren met heur Jachten uyt,
        Hoe heerlijck doet hem de stad op, met al die nieuwe huysen,
        Dit hiele landt, hoor ick, wert gehouwen met dycken en met sluysen,
        ’t Is wongder, niet waer, hoe fray sietmen de Zuyer-kerck,
        Met die witte steenen tooren, ’t is wel een treflijck werck!
        (425) Hoe flickert de Son met weer-lichtend geschimmer,
        Op die verglaasde daken, en op dat nuw getimmer.
        Ick heb hier langen tijd in dese stad verkeert,
        En ick was by de mieste geacht, en wel begeert.
        Wat duycker, sel ick hier dan met de Koe gaen loopen,
        (430) Dat durf ick niet doen. Ay Reys-broer, wil gyse verkoopen?
        Ick selje een drinck-penningh geven, wilje Heer Waert?
        Ick sal u verbeyden inde Herrebergh vant Swarte Paert,
        Wat gy meer as negen pondt kondt bedingen,
        Daer sullen wy lustich voor van Aaltge singen,
        (435) Altoos Lansje, versta gy wel, een Daalder staet vast.
        Maer myn Goe-maatje, wat ben gy een arige gast.
Boer. Wel geeft myn de Koe, ick selse iou by gedt so lustich
        Uyter hangd verkoopen. Ick sie wel Maegh gy bint rustich.
        In ’t swarte paart, dat’s myn Herrebergh, wacht daer fijn man,
        (440) Gedieuw, ick sel sien hoe ick de Koe best verkoopen kan.
[fol. C1v]
Ioosje, de Optrecker, werdt wacker
in ’t swarte Paart.
        Gants slijden! bin ick hier noch! o gants sacker venten,
        Ick durf waerachtich niet thuys comen, so sal mijn wijf parlementen,
        O bloet, hoe wilse raesen, een mensch die mach verwilderen,
        De Nicker is oock so lelijck niet asse hem wel schilderen.
        (445) Giertje tapt een Kanne-wijns. Gier. Wel hoe dus, smargens vroe?
Optreck. Wat het de Duyvel het paert ghegheten, hij eeter de toom oock toe.
        Giertje tapt, ick selje betaelen as een Man met eeren.
Gier. Wat so de vellen, op een qua merrickt moetmen wel teeren.
Optreck. Komt hier mijn Moer, komt sitten an mijn groene,, sy.
Gier. (450) Ast is vaer, so krijch gy met eeren het soene,, vry.
        Joosje, ben gy wat vriendelijck? gy bint goet wijfs, en vry wat goet soens.
Optreck. Giertjen, ick word so tochtich, seecker myn lust nou wel wat groens:
        Heer hoe gaen mijn ooghen in gras-duynen graasent,, weyen,
        Men souw wel Petercely leely in jou aasent,, seyen.
        (455) Gy bint so epronckt, men souwje wel an voor een rijcke pop,, sien.
Gier. Maer wat bin gy een reyn man van neus, en van ooren, en van op,, sien:
        Gy hebt sulcke flouweelen opslaegjes, met damaste kousebanckjes,
        Met sulcken sattynen neus, vol dyamanten, root, en blanckjes,
        Ick gheloof niet datter kostelijcker aasingt inde stadt,, is,
        (460) Ist niet jammer dattet soo ghequelt vande madt,, is?
Optreck. Nou Giertje soenmen of, wel wil gy dan geen Peys?
Gier. Die om podden te marrickt gaet, is wel belust om vleys.
        Nou, hangt uyt de quist-quas, stil myn goe maatje.
        Ick geef wel snack, voor back, met een slordich praatje.
        (465) Ick slacht de ouwe wagenaers, ick hoor gaeren ’t clappen vande swiep,
        Het mach myn niet heugen dat ick lest by een man sliep,
        Hanght vande banck, het vleys is verkocht.
Optreck. Wel Giertjen, hoe dus? weyger gy een kunst, een tocht?
        Jaesie! schurft is haest geraackt, nou moer, hoe bin gy so quaet?
        (470) Gy meuchtet mijn een reys weer doen ast jou beter staet.
Gier. Ick danck jou vaar, dat gy mijn ouwe vel niet en versmaet.
Optreck. Wel Giertje, gy bint noch jeuchdelijck, ja by gants velten,
        Men sou noch wel botter in jou mont kennen smelten,
        Wy hebben niet uyt ons klieren geweest vande hielle nacht.
Gier. (475) Wech, wech, gy mallert, wech, uyt mijn schuyt, gy bederft myn vracht
        Neen vaar, wij mencaar niet, gy hebt sin in wat jongs.
Optreck. Al reelijckjes, hoe ist met iou al, wat gedt seghen ongs,
        Gy bint so gy bint, gy sout mijn genoech te pluysen,, langhen.
Gier. Dat’s waar, in ouwe pelsen kanmen oock wel luysen,, vangen,
        (480) Maer het jongh is vriendelyck, vrolijck, en beknopt,
        Ay stil een reys Joosje, mijn dunckt daer werdt gheklopt.
[fol. C2r]
Gauw. Wel hoe ist hier deynck ick, of hier yemant in,, is,
        Mijn dunckt dit tot Vriessche Giertje de waardin,, is,
        Goeden dach in huys, wel is hier niemant inne?
Gier. (485) Ja’s Kaalis kynt, ay lieve komt mee binnen,
        Hier is noch mier van iou vollick, vande breyde kous.
        Het zegendje bier. Gau. Ick dangkje, dat is gord wous.
        Ick heb van daagh niet een kruymel ghedroncken.
        Avous lansje, een halfje, ick selder niet langh mee proncken.
        (490) Sie dat is uyt, en mijn lippen syn noch hiel droogh.
Gier. Ja beter dat uyt dan een goet man zyn oogh,
        Gy hebt trompetters wangen, en bierdraghers lippen,
        ’t Is onmoghelijck dat jou een drop sou konnen ontslippen.
Gauw. Wel wat is dit! as ick mien datmen de milt steeckt,
        (495) So byten my de luysen, dat mijn ’t hart breeckt.
        Daer bijtmen een vreemde, en myn eygen mach geen beurt krijghen.
Gier. Y gut eele geest, gy praet vanden ontijghen.
        Gy mocht van jou leven niet beter komen slaach,
        Hoe komtet volck by mekaar, hier is huych by haach.
        (500) Die ouwe spreeckwoortjes selden lieghen,
        Selden sietmen uylen by vallicken vliegen.
Optreck. Daer men me omgaet, daer wortmen me ge-eert,
        Men acht de man na ’t vollick daer hy by verkeert.
Gier. Ja, ja, sulcken waert,, sulcke gasten.
        (505) Sulcke dieven,, sulcke basten,
        Sulcke schepen,, sulcke seyllagie,
        Sulcke kocks,, sulcke pottagie,
        Sulcke Bruyts,, sulcke Speelnoots, dat’s al recht,
        Suck man, suck vis, sulcke meester sulcke knecht.
        (510) Want dat is gewis, de dingen die teghen menkander strijen,
        En mogen menkaar in ’t minste luchten, noch lyen.
        Nou Gijsje, segh ick, laet die vuyle mannieren,, staan.
Gauw. Ay Giertje laet ons een half uurtie uyt ons klieren,, gaan.
Optreck. Sy weet niet wat sy wil, sy staet vast en bepeynster.
Gier. (515) Neen vaar, ’t isser niet in te werpen as ien bal in een veynster.
Gauwd. Ay lieve laet Lubbert eens gaen inde wey.
Gier. Neen vaar, ghy sult wel vijsten al eet gy geen prey.
        Men sel daer wel liever, ja liever kyeren mee stillen.
Optreck. Nou Giertje, laetet hem een reys doen, om mijnent wille.
Gier. (520) Ay sus, daer wert gheklopt, of sou ick wel hooren,, mis,
        Maer of deuse knecht al drooch after syn ooren is.
Gauwd. Wiljet doen, sie daar, ick selje een schellingh in je schoot,, smyten.
Gier. Wel as een mensch veech is een luys sou hem doot,, byten.
        Nou drinck een reys om, siet hoe dat biertje gylt.
Gauw. (525) Siet daar kynts, dat’s gheklaart, wel heb ick daar in ghequylt?
[fol. C2v]
        Een hieltje? dat is te veul, maer met twee klockjes een half?
Optreck. Ick wil liever met iou drincken, as met een nochteren Kalf.
        Hy leeft met de Kan as een Krijschman met een daggen.
        De Boer komt inde Herrebergh.
Giertje. Siet hier, siet hier, hier komtet varcken ongder syn maghen,
        (530) Ay sit wat Huysmans kyntje, hoe dus, gord bescherm is.
        Wellekom Dirck Tyssen, wellekom broertie in onse kermis.
Gauw. Wel Dirck Tyssen, hoe isset met de Koe afgheloopen?
Boer. O Bloedt! ick had sulcke moeyte eer ickse kon verkoopen,
        De Vleyshouwers die trentelde, en dongen, daer was geen raet,, toe.
        (535) Daer wasser ien die boodt tien ponckt ried gelt, ick seyden, ic slaet,, toe.
[Hy gheeft hem de buydel met gelt.]
        Nou vaertie deynen, en seghter niet een woortje teghen,
        Al haddet mijn eygen Koe geweest ick had niet meer ghekreghen.
        O myn goe maet, ’t moet duyster wesen daer ick dwalen,, sel.
Gauw. Waerdinnetie ick hebt, daer icket mee betaelen,, sel.
        (540) Laet ons nou een reys, Wie wil horen singen van vreuchden een nieuw liedt,
        Van een soo loosen Boerman, wel hy, en ken gy dat niet?
Boer. Mijn lust niet veel te singen, ’t is noch te vroech mijn borst,
        Ick heb vaack in myn tangden, ick heb sucken varkens dorst.
Gauwd. Doet myn eerst bescheyt, siet selfs oft een half of hiel,, is.
        (545) Wat so, een nochteren dronck is soo goet as een siel,, mis.
Boer. Maer wat bin gy een ruych schaep! hay Avous langst,
        Kijck so voor ghepepen, soo na ghedangst.
Optreck. Ick heb hier de kan, ick bedanckje mijn Heeren.
Gauwd. Met sulcke Heeren, moet ghy jou ghelt verteeren,
        (550) Ick sie dat gy geesten bint, en de Koe het wel ghegouwen,
        Wy willender by get, een lustige sluymer afhouwen.
        Waerdinnetje schaf op, ’t is eveliens vleys, of vis.
Giertje. ’t Is mijn verboden te schaffen datter niet en is.
Gauwd. Had ick twee platteelen, ick haalden twee cappoenen,
        (555) Met een schape-schouwer, wat het mach syn Suster soenen.
        Tot Pieter de Koek daer is gemeenelijck wat gaar.
Boer. O bloemer herten, hadden wy wat te bancken soo waeren wy klaer,
        O pots-nickel! hoe souw so een lecker beetje smaken.
Optreck. By get speulnoot, gy sout mijn tangden wel wat’rich maken.
Giertje. (560) Wel maats ick heb vande nochtent noch niet ontbeeten,
        Sou gy dus langh praten, ick kreech oock wel lust tot eeten.
        Wil gy twie betielen hebben? Gauwd. O ia ick, gants sacker loot.
Giertje. Houw daer mijn groote maat, ick hebber geen meer soo groot.
Gauwd. Maar sal ick dus gaan loopen, de luy selle myn nae roepen,
        (565) Sie dat is een lecker tant, die gaat uyt snoepen.
Boer. Ay eele geest lient hem jou mantel wat,
        Hy zelder niet veerder mee gaen, as in de stadt.
[fol. C3r]
        Wy selle mekaar terwylen een reys toe-pullen:
        Gants slichters, as hy weer komt, gut hoe wille wy smullen.
Optreck. (570) Houw daer myn broertie, siet datie haestich vliet,
        Maer al even wel vergeet het weer-brengen niet.
Boer. Wat, ick geloof niet dat gy die fyn-man daar voor an siet.
Optreck. Wat bin gy mal! ’t is myn mannier so van spreecken.
Gauwd. Wel an, dat is gangh, hoe wil iou dat ghebraan opbreecken.
        (575) Ick gae eensloefs nae de lommert, of na de diefjes vaers:
        Daar koom ick altemets so eens: somtyts wel tienmael ’s Jaers.
        O gangs lyden, hoe wil die Flaers, die waerdin kyven.
        Ick laet myn mackers voor ’t ghelach te pande blyven.         Binnen.
Boer. Waerachtich Giertje, gy bint so snobbeligen waerdin.
Giertje. (580) O dat mach ick lyen, sey de Meyt, datgy my soent daer ick by bin:
        Maer anders sou ick quaet wesen: Hoe vaar gy Joosje?
Optreck. Al wel moer, ist met soenen te doen, ick soen oock wel een poosje,
        Y get Huysman, gy klaart dat lustich, gy bint al een giest.
Boer. Voor niet en heb ick by de Vlamingen geen Retrosyn gewiest.
        (585) Ick brenght u eens met een discordatie,
                        En ick hoop, ghy sultet wachten plaan,
                        Al en is dit geen fraeye arguwatie.
                        Ick brenght u eens met een discordatie,
                        Ja al maack ick weynich dispensatie,
                        (590) So sult ghy ’t annemen saan,
                        Ick brenght u eens met een discordatie,
                        En ick hoop ghy sultet wachten plaan,
                        Gy syt mijn alderliefste graan.
Optreck. By get Huysmans seuntje, dat kost iou wel een vaan.
        (595) Maer secht myn een reys, heb gy oock in Vranckrijck verkiert,
        Waer heb gy dat overdadich kostelijck Fransoys geliert?
Boer. Dat heb ick geliert by de maets van onse Kamer.
Optreck. Daer wil ick mijn kyeren oock senden, dat’s veel bequamer
        Dan dat icker sou stueren over Zee, over Zanckt,
        (600) Asmen dus moy Francksoys kan lieren in ons eyghen lanckt.
Boer.                    De loffelijcke Philosophije,
                                Die verdrijft de ingnorantie,
                                Zonder edele Clergye.
                                De loffelijcke Philosophije
                                (605) De ab’le Poeterije,
                                Die is vol matery, en substantie,
                                Vol gratie en vol playsantie.
Optreck. Ick verstae de helft niet, behoudens uwer gunst.
Boer. So doet oock al ’t gemeene volck, die weten van geen kunst.
        (610) Ick spreeck Rondeelen van twaelven, of van viertienen,
        Wilger een hebben van vierentwintich, ick selse u verlienen.
[fol. C3v]
        Ick spreeck Sonnetten, en Balladen uyt de vuyst.
Optrecker. Voor deuse tyt Dirckje, ben icker niet mee verkuyst.
        Den eenen Cappoen, die mien ick louter op te snappen.
        (615) O eelekaerten, hoe willen de seentjes en beentjes knappen.
Boer. Ik sel mijn wel lyen allienich met de schapen bout.
Giertje. ’t Andere hoen past op mijn, ’t is ghenoech dat hy het doopjen hout.
Jonghe Keesje, het Boeren seuntje,
uyt al schreyende.
        Goe-luydtjes heb gy myn vaar oock ghesien?
        Emme gy Jonge, nou laet my betien,
        (620) Ick heb al de wech gaen legghen en grynnen!
        En waar dat ick loop, ick kan mijn vaar niet vynnen.
        Ick wil gaen in zijn Herberch, inde Stee,
        Daar hy mijn nou lestent had ghenomen mee,
        Dat was in ’t swarte paart, en dat is hier.
        (625) Gants lyden Vaar, o menschen! gae gy noch te bier?
Boer. Nou hangden uyt de monckt, hoe staet de lecker soo en pruylt,
        Nou grijnsbeck, komt hier, hoe leyd de jonghe so en huylt,
        Keesje wil gy eens drincken? nou as een man, tsus, tsus.
        Wat schort myn seuntje, wel keesje, hoe grey gy dus?
        (630) Hoe sie gyer dus uyt? dus begrobbelt, en bekreten?
        Wat isser Jongen, seg, het yement jou ghesmeten?
Kees. Neense vaartje, ick droegh huy nochtent ’t voer byt,, stroo!
        I wilje thuys komen myn schaam’le moer kryt,, soo?
Boer. Wel waarom? Kees. Maer die Mieste-koe, die ons was bevolen,
        (635) Die is te nacht van de dieven uyt de stal gestolen.
Boer. O gants vijf-menten! gants swongden! docht ick dit niet.
        Ick loof niet dattet van syn leven is gheschiet,
        Ick verkoop mijn koe, ick brengh hem ’t gheldt, ’t scheen dattet myn lief,, was,
        Wie souw durve dencken, dat so eerlijcken man een dief,, was?
        (640) Ick selt in een half Jaer niet winnen met tappen, noch pracchen,
        En ick moet waerachtich noch om de dievery lacchen,
        Die geest moet hem daer al langh op hebben geneert,
        Dat is een gauwe-dief, die isser gheweldich op ghetrynneert.
        Kom Keesje, kom vaar, wille wy na huys toe gaan?
Giertje. (645) Neen, sacht wat Huysman, ay lieve blijft wat staan.
        Gy selt mijn iou lach al lachgende betaalen,
        Of ick sel terstonden aan de Schouwt gaan haalen.
        Wat rijdt myn dese Man, fluck, fluck, komt schaftmen hier ’t ghelt,
        Wil gy ’t niet met ghemoe gheven, so krijch ick het met ghewelt:
        (650) Ick sel waerachtich stracks om de Soldaten stuuren,
[fol. C4r]
        Nou wil gy ’t gheven of niet? of ick roep al mijn buuren.
Boer. Ay lieve, sus, swijcht, ick selt u gheven tot een duydt.
        Hoe veel ist de Man? Giertje. Maer een spaansche kluyt.
Boer. Ick heb myn gat wel geschraapt, hou daer, ick mocht wel by paaren,, kitten.
Giertje. (655) Maer die zijn neers brandt die moet selfs op de blaaren,, sitten,
        Ick verlies myn betielen, en ’t lach noch daer en toe!
Optreck. En ick mijn moye Mantel! Boer. En ick myn vette Koe.
        Ick heb mijn gelt, en mijn schoone tijdt verloren.
        Hy het ons allegaer over een kam gheschoren.
        (660) Wel gedieuw Giertje, ick bid dat gy ’t niet nae vertreckt:
        Of ick sel al mijn leven vande Steekatten worden begeckt.
Giertje. Kom Joosje, slinger over, wat mach dese veyndt,, letten!
        Gy seltet mijn geven, of ick sel de buurt over eyndt,, setten.
Optreck. Hou daer is ghelt, wat, hoe raest dese meer.
Giertje. (665) So as u dat bekomt, so komt vry morghen weer.
Optreck. Wel wie hoorde sulcken behendicheyt syn leven?
        Hy hettet niet ghestolen, wy hebbent hem alle drie ghegheven.
        Nou ick wil deur gaan en maken geen gherucht,
        Wistent de Rederijckers sy speelden daer af een klucht.
        (670) Al even wel moet ick mijn mantel en mijn gelt missen:
        Maar op sulcke wateren vangtmen sulcke vissen.
        Ick sel mijn hoedt in huys werpen, en is die lief of waert:
        So wil ick inkomen, wat schatet of mijn wijf wat baert.
        Sy het vry wat ghelijckx, en ’t sel heur vry wat spijten.
        (675) Maer alst de mannen verkerven willen syt de Wijven wyten.
        Doch die met hoeren of boeven is belaan,
        Die snijtse of en laetse gaan.

                        Gheschreven, gherymt, ende verdeylt,
                            door my

                    GERBRANT ADRIAENSZ. in Bredero,

        Den 6. Augustus 1612.

                                            ’t Kan verkeeren.

[fol. C4v: blanco]
Continue
[fol. A1r]

G.A. BREDEROOS
Klucht,
VAN
SYMEN
Sonder Soeticheyt.

[Vignet: Yver. Fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella]

T’ AMSTELDAM,
___________________

Voor Cornelis Lodewijcksz vander Plasse, Boeckverkoo-
per, wonende op de Beurs in d’Italiaensche Bybel.
ANNO 1619.

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]
                   

G.A. BREDEROOS
SYMEN
Sonder Soeticheydt.

Persoonagien.

Symen zonder Soeticheydt.
        Teuntjen, (alias) roert my Niet.

Symen. SLordicheyt en is geen heylicheyt, dat seyden mijn zalighe besje.
        Al bin ick een kleyn veugheltjen, seydese, ’k heb weer een kleyn nesje.
        Hoort hier, Symentje Neef, seyse, onthoudt van my deuse leer:
        Wilje wel doen kijnt, seyse, so zet jou teer nae jou neer,
        (5) Wangt watmen bespaart vaar, seyse, dat is altoos eerst ewonnen.
        Jou Beste-vaar en ick, seyse, hebben ’t met niet begonnen,
        Maar wy en bancketeerden soo niet, seyse, as de luy.
        Wy aten een potje karmelck, seyse, en droncken een toochje huy,
        En as mijn man eynckel belust was, seyse, om vis te eten,
        (10) So haalden hy een net vol spiering, seyse, die een aar had wech esmeten,
        De suynicheyt die weet wat, o kynts! seyse, wy hebben so dick e vast,
        En wy hebben van ons leven, seyse, niet eensjes in noch uyt egast,
        Wat haest hadden wy, en assewe dan, seyse, eens moss’len koockten,
        So sochten wy de spaanders by de wech die wy daer onger stoockten.
        (15) ’t Is wel waar, seyse, onse renten die meugen ons wel voen,
        Maer souwen wy daerom onse goetjen soo overdadich verdoen?
        En datte wy soo beroyt en arm quamen te sterven,
        Wat sou gy en ons erfgenamen dan doch hebben te be-erven?
        S’het seper veul voor ons e daan, ja selfs soose op heur dood-bedt lach,
        (20) En dat Docter Jan de pis-besier heur misselijck water besach:
        Soo seyd hy lieve kijnt, hier is geen hoop van leven,
        Of ie most in nemen, seyd hy, hetgeen dat ick ie in sel gheven.
[fol. A2v]
        Hoe veul soud wel kosten? saydse, maer, seyd hy, ten minsten vijf groot,
        Dat’s my te veul, saydse, Liever wil ic sterven, en korts so wasse doot,
        (25) En al heur goedje besprackse myn, in dat heb ick oock ekregen.
        Maer al even wel ick moet deuse Kamer wat raghen, en wat vegen,
        Jemeni watten baijerdt leyd hier! wat hangen daer al dodden ragh,
        Maer langhtme daer de raegh-beusem. iae wel, iae wel, datie hier een reysie sagh,
        Je sloeght een gat inden hemel, ick moetme kruyssen en segenen!
        (30) Wat binnen hier Rypen inde boom, och wod het toch een lutie regenen,
        We souwen Wassen, en onse back is leeg, en ’t water uyt de brouwers schuyt,
        Dat kost ien hiele hanght vol ghelts, elk emmertie, leghseme daer, een duyt,
        Maer eer datmen Moer, of ick het water so duur souwen koopen,
        So wille wy liever naeckt, of een maent in onse vuyle hemden loopen.
        (35) Ja wel het is te wongder, wat is hier ien hoope stof?
        Nou ick mach gaen krygen ’t half vat, en loogen myn vaten of.
        Nauwe-Niesie, ongse afters kijnt, die sprackme nou lestent een woortie,
        Ick haal myn Loogh in’t Hoef-yser, saydse, daer krygh ic so veul om ien duyt, als ywers om een oortie,
        En so doe ick oock. Of ic nou myn armen wat opstroopten, wat kond schaen? Waer sinie hier tangh?
        (40) Ick selie so klaer maken as pens-sop, seper in lang
        En hebie so vuyl niet eweest. O menschen ick kan so schuren!
        Ick wil wel uyt tarten de rendelijckste van onse buren.
        Waer sinnen de kannen, de lepelen, so van silver as van tin,
        Elck een is verwongdert hoe ick so vervaerelijcken puntich bin!
        (45) Jae het alder tentichste wijf weet op ongs huysraet niet te seggen,
        En by men boenen, en wryven meugen de dienst-maysiens heur broeck by leggen.
        Nou seper dat het al ien moye streeck ehad uyt de pan.
        Wat mienen deuse hangdeloose tetten dat ick me niet wat doen en kan?
        Dat waer myn kroon te na, dat waer myn leet warachtich.
        (50) Myn Moer of ick behoeven gheen Meyt, wy sinnen ons werckie self wel machtich.
        Ick doe oock wat ick doe, ick doe myn werckie met vreucht,
        Nou ick mach een Liedtie singen, dat ick lierde in myn ionge ieucht:
            Het ginger ien Meysie dolen onger de Lijnde, Het ginger, etc.
                Soo lang maer datse swaer was, heer ionck heer,
                (55) Soo lang maer datse swaer was met Kijnde.
        Heer kyeren, ick had so gaeren myn heyligh aevend edaen,
        Want ick sou noch gaeren tot ongse Jannetie Nift te bruyloft gaen,
        En ick moet myn klieren noch of krygen, se hanghen ande balck in een kustory
        Van stijf bort-papier, O mijn wit wammesie dat is al myn glory!
        (60) Ick kanmen so verweent op halen met een mouwe spelt,
        En as ick myn ongdiefte groote broeck an heb, dan bin ick ierst estelt,
[fol. A3r]
        Ick weet mijn goetie ongneertich, en wongder wel te bewaeren,
        Ick heb mijn pack al ehat van Lecesters tijen, dats nou wel 20. Jaren,
        En ’t is noch kars enne vars, noch gnap en gnut, is’t niet vreemt dat het hem noch soo wel onthout,
        (65) Al ist gien nieu fatsoentie, wat schaed dat, ick houwme noch aen ’t out,
        Jae praat gy wat, ick ken al moytiens looghen.
        Nou dat is al ghenoegh, ick mach mijn poppe-goet of gaan drooghen,
        En brenghent op de Potte-banck, ick moetme noch verklien,
        Terstont selmen het volck eens op sen Paes heylighe daechs zien.
Symen Zonder Soeticheyt stracks weer uyt.
            (70) Neen blijf vry zitten, loop niet, weest niet bevreest,
        Schreumt veur myn niet, ’k ben oock wel eer een kales eweest,
        Maar om dat ick in elcks feest d’een en d’ander om ’t kleet sie eeren,
        Soo trock ick oock aan mijn verweende Bruylofts kleeren,
        Dus hout iou plaets, en sit vry met ghemack,, an:
        (75) Ick bin gien Joncker al heb ick een weyts pack,, an.
        Mijn fluwiele hoedt, met mijn schoone Kramerijcksche kraeghen,
        En deuse blancke rampuyt die draegh ick alle daeghen,
        Mijn bonte mantel is rustich, wijt, en onbekrompen,
        Kijck hoe past mijn dit lijf, hoe staan mijn deuse klompen,
        (80) Hoe ruym is mijn deuse Broeck, wat bin ick nou al mans!
        Mijn kousen syn eployt soo aartich op sen Frans,
        Dan ’t kost mijn wel een moije dicke duyt, somma, sommarum,
        Ick koom hier niet om zus, maer om een groote waerom,
        Mijn broeck is groot ghenoegh die ick heb om mijn lijf,
        (85) Dus moet ick (naer ’t spreeckwoort) uytsien om een wijf.
        En alsoo ghemeenlijck uyt Bruyloften, Bruyloften komen,
        So heb ick mijn gang wel vrijelijck hier enomen,
        Om te sien of ick myn gaejingh hier oock vinden sou,
        Want wat hettet te beduyen ick moet toch ande vrouw.
        (90) Wel Dochters wat dunckie nou van mijn drievoeticheyt?
        En heb ie nou geen sin in Symen songer Soeticheyt?
        Maar mijn naem strijt reghel-recht teughen mijn natuur.
        Wangt veul liever heb ick het soet dan het suur.
        En ie sout by mijn hebben sulcke goe leckere daghen,
        (95) En over de goe nachten sou ie oock niet hebben te klaghen:
        Want ick bin al wat dat een Man wesen mach.
Teuntjen (alias) Roert my niet.
            Goeden avent vrienden, en God zeghen iou ghelach.
        Vergheeft het mijn dat ick iou steur in iou woorden.
        Mijn docht dat ick hier stracks de speel-luy hoorden,
        (100) In wiens lieffelijck ghespeel ick alsulcken ghenocht,, nam,
[fol. A3v]
        Soo dat ick hier om het spel, en niet om de vocht,, quam.
        Wel sinne de speul-luye wech? soo mach ick weer gaan wandelen.
Symen. Sacht wat moye meysje, wy sullen daer wat breeder van handelen,
        Weet dat ick hier ben ter Feest ghenoot, al hier op dese Stee.
        (105) En een ghenoot vriendt, brenght wel een goet vriendt mee,
        Dus blijft wat by mijn staan, ick hebje wat te spreecken.
Teuntje. Gy leelijcke duyvel, wel wat sal iou ghebreecken?
        Fy gy bulle-back, flucks, segh ick, laet me gaan,
        Wech, wech, gy vuylen druyt, flucks segh ick, laatme staan.
        (110) Laatme los, segh ick, en laatme gaan mijner vaarden.
Symen. Hout moye meysje, men beslaan geen loopende paarden,
        Ick neem het in danck, al doe je mijn dit verwijt,, siet,
        Al ben ick wat leelijck, (gheloofd me) ick en bijt,, niet,
        Nou al goelijckjes, je bent soo quaet niet as gy iou wel kent houwen:
        (115) En wat kraftich van spraeck, syn meest de schoonste Vrouwen,
        Ay hout doch wat ghemack, en blijft by myn hier stil.
Teuntje. Sel gy myn dwinghen, gy schob-jack, as ick niet en wil?
        Hout iou hangden iou fielt, of ick drijfje veur iou wanghen.
Symen. Met onwillighe honden ist quaet hasen vanghen,
        (120) Dus Dochter verbijtie wat, en steltie wat ter neer,
        De speelluy sijn om laegh, se komen strickx strackx weer.
        Nou laetie segghen kijnt, kaes en broot laet hem eeten.
Teuntje. ’t Is waar propertie, ick heb iou naem vergheten,
        Neen vaar ie bint het ventie niet na dat ick ie ansie,
        (125) En nae het schijnt soo heb ie iou vijf zinnen alle drie.
        Loop, geck loop, wech, wech, ay lieve loop vry speulen,
        Gy murrewert, wat deed ie soo nae an de meulen?
        Hoe rammelt iou dat hooft, nou sot laet mijn met vreen.
Symen. Wel Joffrouw ben ick een geck, ick ben het niet alleen.
        (130) Kom hier gy schoon, kom bekijck iouw eens van binnen,
        Voor seper sel ie de moer van de malle luy daer vinnen.
        Lieve kijnt, loopt al ie best nae iou kluys,
        Ghewisselijck ie brengt een heel mal mensch thuys,
        Bijt op iou tong, gy flaers, ie selt een sottin voelen.
Teuntje. (135) Dat is een mongt! men souwer een vuyle broeck in spoelen.
        Seght op iou loer, hoe staet iou deuse flaers al an?
        Schorter iou wat op, Jan sloot, soo haelter wat van?
        Gy Lyf-uyt, gy hang-wieck, gy schuymsel der Rabauwen,
        Gy onbeschaamden boef, durf gy myn noch soo toe-snauwen?
        (140) Graut iou gat toe, gy fielt, verstaeje dat wel?
Symen. Dat’s een pangt, dat’s een beelt, siet dat’s een kats-vel,
        Wat boeven of fielten sticken heb ick iou bedreven?
        Segh, gy hoer, gy slet-vinck, gy ammerael vande turf-teven,
        Gy karoonie, meer, varcken, wout-aep, wout-esel, lelijcke pry.
        (145) O bloet waer gy een man, of stongt mijn zoo wel vry,
        Ick sneedje in iou wang of ick wurpje wel in’t water.
[fol. A4r]
        Gy vel met een gat, gy overgeven kyve-kater,
        Gy adders vel, kom hier, kom hier, segh ick een reys,
        Gy mongt-revier, gy lang-tong, o gy stucke vleys,
        (150) Gy langh-lyf, gy elf-rib, gy beelt van elf ellen,
        Het hiele selschip selse noch in rep en roere stellen,
        Ick ken ’t niet langer harden soo staat myn ’t lijf en ryt.
Teuntje. Fy gy rekel, gy uyl, barsten wil ick van spijt,
        Gy sot, gy geck, gy door, gy verwaande nar,
        (155) Gy buffel, gy esel, gy stier, gy bock, gy bul, gy var,
        Gy Kalf, gy kapoen, gy Olyphant as gy bent,
        Gy kinckel, gy gaffel, gy mallen schelm, y gut vent
        Crijch ick iou in myn kluyven ick selie vernielen.
        Gy eer-vergheten guyt, loopt by iou kack-hielen,
        (160) Gy schrobber, gy droch, gy beest, gy vuylen schavuyt,
        O menschen, had ick iou hier ick krabden iou de ooghen uyt.
        Mocht ick myn lust eens te deghen aen iou boeten,
        Gangs velten hoe wod ick ie met mijn sleutel-reeckx groeten,
        Wat doe ie hier met die kales, dien droncken snuyt?
        (165) Goe luy jaecht hem van hier, ’t is een deuch-niet in sen huyt.
        Och, ick en raack niet weer te deghen in drie dagen.
Symen. Ja was ick as gy, ick wod noch beginnen te klaghen,
        Nou, ick geeft iou ewonnen, koopter appelen om,
        Hoor Vrouwtjen, wy sullent of drincken, ey lieven kom
        (170) ’t Is hoogh enoegh, wy willent daer by laeten blyven.
Teuntje. Neen gy veugel, ick sweert jou ick seltje uytdryven
        As gy der minst om denckt, o gy droncke slet!
        Och ick word so qualijck, ay brengt me doch te bet.
        Myn hart dat barst, ay mijn! ick ken myn a’em niet krijghen.
Symen. (175) Och brenght toch water, en helpt mijn deuse vrou ontrijghen.
        Och, och, se sterft, wat raet gaet myn nu an.
        Elacy, nou bin ick al mijn leven een bedurven man!
        Ay lieve laet heur toch an heur schorteldoeckx bandt ruycken.
        Kender nu toch niemant eenighe raet ghebruycken!
        (180) Hoe ist moer? hoe ist kynt? is ’t hart noch so benaut?
Teuntje. Wat sey de schijn-deucht daer? spot gy noch rabaut?
        Gy draeck, durf gy in deusen staet noch met myn gecken?
        Hoe qualijck ken de Vos syn schalckheyt bedecken,
        Mijn is so bang, helaes, ick weet my geenen raet!
Symen. (185) Maer om Gods wille, Vrouwtie, draecht doch niet langer haet!
        Heb ick iou yets misseyt, ay wilt mijn dat vergheven,
        Mijn lieve schaep, het is door haesticheyt bedreven,
        Jou naem is mijn onbekent, segh myn hoe dat je hiet.
Teuntje. Myn naem is Teuntje (alias) roert myn niet.
Symen. (190) Och had ick dat gheweten, lief, ick haddet wel e laeten.
        Want de Vrouwtjes, seydme, syn doch swacke vaten.
        Hoe ist myn liefje? hoe ist datje iou nou al bevoelt?
[fol. A4v]
        Is de tooren over? is de hette wat ekoelt?
        Belieftje oock een roemer wijns, om ’t herte wat te laven?
Teuntje. (195) Ist jock, of ernst, dat gy mijn aenbiet deuse gaven?
        Och ja, ick dronck wel eens. Wat so, dat geeft myn hart weer moet,
        Ick danck iou voor dees deucht die gy mijn tegenwoordich doet,
        Ick selt tot zijner tijt danckbaerlijck vergelden,
        Vergheeft het myn dat ik iou soo lasterlijcken schelden.
        (200) Myn onbeschaamde mongt liet onbedachtlijck slippen
        De groote tooren van myn onverbolghen lippen.
        Mijn onberaedsaem hert de schult alleenich heeft.
Symen. Ick vergeeft jou gaeren, indien gy ’t myn vergheeft,
        ’t Is langh enoech gekeven, wy willent hier by laten blyven,
        (205) Men kan een dingh doot swijghen, maer niet doot kijven.
        Dan dat is daer, kom brenght ons slechs wat nieuws voort,
        Seght Teuntjen, heb gy van geen nieuwe hyleken ehoort?
        Doet ons daer af een woort, en ’t ander over eslaghen.
Teuntje. Gy hebt een onrecht voor, dat most gy een ander vraghen
        (210) Die ’t beter weet, vraeght die, my leyter gants niet aen,
        Ick laet Gods water over Godts acker gaan.
        ’k Heb selfs ghenoegh te doen, ’k mach my met een ander niet bemoeyen.
Symen. Kijck, moer is wel soo wijs as seve dolle koeyen.
        Hout iou wat slechties, gy weet nergens van.
        (215) Hoe vaeren wy tot iouwent, wil gy niet ande man?
        Daer’t soo soet is as men malkander so dicht gaat an’t lijf,, legghen.
Teuntje. Ande man Symen? wel wat sou dan ’t wijf,, seggen?
        Weligh wijf sonder man, een man en dient myn niet.
        Wat is dat eseyt, wacht iou voor een dinck dat man hiet.
        (220) Ick eet, ick drinck, ick koock nae mijn eygen lusten,
        Ick gae daer ’t mijn belieft, ick legh mijn weer te rusten.
        Ick slaap tot aanden dach, ick doe al wat ick wil,
        Wat sou ick met een man doen? ay lieve swijcht toch stil,
        Ik hoef niemants hooft waer te nemen, of te achten,
        (225) En dan naer een droncke gat een gantsche nacht te wachten,
        Dat mach doen die wil, maer ick nou noch nemmermeer.
Symen. Daer geen man is, lieve kynt, daer is geen eer.
        De man is d’eer van ’t huys, en het hooft vande Vrouwen,
        Die eert hy, die prijst hy, die kan hy in waerden houwen,
        (230) Met moye kleeren, met kostelijcke ringhen,
        Met suyver huysraet, en alle verweende dinghen,
        Voort dat hy soo lodderlijck siet, en kust, en armt,
        Soo lieffelijck troetelt, soo minnelijck verwarmt,
        Met reyne liefd, en aengename bevallicheyt,
        (235) Met soete vrientschap, en wijse mallicheyt.
        Geluckich is de vrou die een deuchdelyck man,, krijcht,
        Hierom lieve Teuntie van iou ienicheyt dan,, swijcht,
        Want ienicheyt is armoe, en armoe doet treuren.
[fol. B1r]
        En al mocht mijn alleen de gantsche werelt ghebeuren,
        (240) Ick en begheerdese niet, ghelooft mijn vry,
        Dat soete gheselschap daer ben ick soo gaeren by,
        As gy aleenich bent, en as yet vreemts beieghent,, u,
        Of as gy hoest of niest, niemant en seyt God segent,, u,
        Neen kijnt, neemt een vrijer, en maackter een man,, van,
        (245) Ghebruyckt iou ionghe ieucht, gy benter best an,, dan,
        Wanneer de treurighe outheyt komt met syn ghebreck,, by.
Teuntje. Gy keunter om kallen as ledder om ’t speek,, gy,
        Wel vrijer hoe komt het, derf gy ’t niet waghen?
        Of wacht ie tot dattet de vrijsters iou selle komen vraghen?
        (250) Wat ie moet selfs as een blint paert sien inde wint,
        Je most oock al anders gaan wilie van een ander syn bemint,
        In iou geel, in iou wit, in iou root, in iou purper satyne,
        In iou fluweel, in iou kamelot, in iou karmosyne,
        Dat ’s nou de nieuwe snof, de rechte slach mijn breur,
        (255) Wech met deuse poock, wech met dese hoed, wech met dese sleur,
        Wech met dese pels, wech met dese vodderije,
        Wech met dees malle tuych, wech met dees brodderije,
        Versiet u van mantel, van wambays, van broeck, van hosen, en schoen.
Symen. Dit ’s mijn werck-pack, dit ’s mijn Kerck-pack, en dit selt hem wel doen,
        (260) Die mijn dus niet en wil, mijn anders oock niet en sel,
        En wil den eenen niet den ander die wil wel,
        En met dit fatsoentie, moer, meende ick yemant te behaghen.
        Wangt ick moet mee wat vreemts en onghemeens draghen,
        Kijck, hoe geestigh staat het, hoe aardich is ’t over al,
        (265) Ick sorgh dat mijn het puyck dit haest nae doen sal.
        Wel benie geck, men mach nieuwes geen beter kleet vinnen.
        En om dit kleet, moer, soo soumen my beminnen.
        Siet hoe reyn staat mijn deuse Lijntwaatsche doeck.
Teuntje. Symen ik verlief op iou as een boer op een boeckweyte-koeck,
        (270) Maar lieve Symen, segh mijn doch eens het rechte bescheyt,
        Selie Jannetgen Gaelen niet hebben de moye meyt?
        Je benter heel op verslingert, soo ick verstae.
Symen. Ick wodse niet hebben al liepse mijn nae.
        Jae wel wat een bescheyt, wie segie Jannetie Gaelen?
        (275) Men sou wel aerdakers van heur rietschapie haelen:
        Neen die is mijn te morssich, en siet, daer beneffens
        So drincktse as een Koe, dat’s een toochien seffens
        Goelijckiens van een vaan, die klaartse voor den tap.
Teuntje. Achter de hal daer woonter eentie die hiet wap,
        (280) Dat’s een naerstich wijf, iaet by mijner trouwen,
        Had ie die, Symen, ie waert gewisselijck behouwen.
        Dus staeter nae, ie krijchter misschien ’t ghebruyck,, van.
Symen. Ja nou scheur ick myn reusel en maker een huyck,, van,
[fol. B1v]
        Legh gy myn aers niet toe? dat is seker wel fray,
        (285) As sucken Hael-over, sucken onwetenden vlay,
        Die om een Haver-stro de hiele buurt stelt over ende.
        Wegh, wegh met die lompe, wegh, wegh met die slappe-lende.
        Wel wat sout zyn, een eeuwich twist-huys en een aertsche hel?
        Een onrustich gemoet, een lang en wreet gequel,
        (290) Want dat leelijcke vel,, dat raest al waerse beseten,
        En oock so isse al te out, te kout, verrot en versleten,
        Het iong is al myn lust, het iong wil ick beminnen.
Teuntje. Ja wel, wortje nou niet wel uyt iou sinnen,
        Wel lieve Slocker, isser so veel aen iou te vangen?
        (295) Wel Robbeknol wilje niet out wesen, so laetje iong hangen,
        Wel hoe isset hier, durf gy den ouderdom versmaen?
        Gy meucht je ouwer ontgaen (seyd me) maer niet ontraen.
        O salege knecht, een out Wijf die is te prysen,
        Want ’t geen ghy niet en weet, dat selse iou wel wysen,
        (300) Sy schaft het ten orber, se hout het goetjen te raet,
        Neen seker, een goet out wijf en is niet quaet,
        Eer ’t iou rout te laet,, soeckt een wyse bedaerde,, vrou.
Symen. Ick segh noch dat ick van geen gryse beiaerde,, houw,
        Of so ick het deed, daer most lustich kley ande kloet,, zyn,
        (305) Se most schat rijck, en overdadich goet,, zyn,
        Of dat sy eenige neringh deed, daer sy so veel me won,
        Dat icker, als een Lanst, lustigh op leegh-gaen kon,
        En by de Gasten rijckelijck me mocht op blyven,
        Ende om heur geldt mocht koopen andere ionge wyven.
        (310) Weetje daer raet toe, so wilt het opentlijck belijen?
Teuntje. Jae ick weeter een, die is heel quickx te vrijen,
        Die seer wel sit op de Marckt, iae sy verstaet
        Haer de Komanschap wel daerse me om gaet,
        Op den Dam isse wel bekent, ia sy praet tot allen stonden,
        (315) Niet als een slechte doy, maer al by loutere ponden,
        En sy isser vlytich by, als een die heur ’t winnen niet en schaemt.
Symen. Maer hoe hietse doch? Teuntje. Trijn Aerdakers isse genaemt,
        Dit is de Vrou die so rustichlijck kan winnen.
Symen. Wat de duyvel! Messieurs hoe keunjet versinnen?
        (320) Na de wijnt leyden ick myn ooren so dapper inde wieck,
        Vermits dat ick so schricklijck van ’t luye-evel ben sieck,
        Ick mienden al waers, doen gy’t my so beduyde,
        Je hadme daer al binnen, al eer de poort klock luyde,
        Maer ick selje wel weer hebben, in dien ick so lang leef,
        (325) Wegh met dit ouwe vel, wegh met die taeye Teef,
        Wegh met die murrewe mongt, s’ is al te seer ekevelbeckt,
        Met hangende lippen, waer over sich haer gevel streckt,
        De murrewe, de murrewe, dunckt myn, hoor ickse roepen,
        Dat koop-wijf sit doch wel, voor die so garen snoepen,
[fol. B2r]
        (330) As gy en ious gelijck, dan dat laet ick daer by zyn.
Teuntje. Dat en roert iou niet Dras-broeck, dat doen ick van ’t myn.
        Houdt iou mongt of je selt myn weer sprekende maken.
        Maer nou om by ’t propoost te blyven, daer wy flus of spraken:
        Wilje wat moys in’t oogh hebben, so seght eens op?
        (335) Ick weeter een die is toe emaeckt as ien pop,
        Vol koleurtjens, men ken iou geen rijcker wijf,, venten,
        Se het veul inkompste, en daegelijckx geweldich veel lijf-renten.
Symen. Hoe hietse doch, ey doet myn die verklaering?
Teuntje. Maer Lijsje waer is Jan? so hietse inde waringh,
        (340) Een Kijnt selie te rechten helpen hebje eenigh verlangen.
Symen. Kijck hoe kanse dat uyt setten met stijve wangen,
        Dat ’s daerom, nou moer ick en selje niet meer vragen,
        Want wat ick segh, ick ben evangen of eslagen,
        En dat ’s de oorsaeck dat mijn aensicht hem treurich,, went.
Teuntje. (345) Noch seg gy Symen datje niet schrickelijcke keurich,, bent.
        Jannetje Cladde-botters begeerje niet so gy seght,
        Noch Puntige Bely, noch onse Smerige Brecht,
        Nae Marry Krabberts en wilje niet eensies sien,
        En loopende Lijsbet wil hiel met iou op de bien,
        (350) Malle Peet loopt iou na, en Trijn en laetje niet met vreen,
        Gerberich, wat brieven, wat klachte, wat reen
        Die sy aen iou versoeckt, gy wiltse niet te woort,, staen.
Symen. Also Moer, geeft hem, laet die wagen vry voort,, gaen.
Teuntje. Gy sout wel een dosijn Vrijsters macklijck konnen krygen,
        (355) Ick wilse wel noemen, maer ’k sel om reden swygen.
        Of wil ick liever iou getal voort vol,, maken?
Symen. Gy sout myn wel mal, sot, en half dol,, maken
        Met dit versoorde goed, oock eensdeels door iou snarricheyt,
        Gy deur trapte sack vol schelmery en arricheyt.
Teuntje. (360) Swijght iou Rekel. Symen. Wouje wel datje sulcken Rekel,, hadt?
Teuntje. ’k Wou liever datje met iou gat op een hekel,, sat,
        Gy Mallert, wel wat sel gy iou duncken laten,
        Gy groot dunckende geck, gy plompert in iou praten,
        Gy roem-drager, gy bloedt, en port my nou niet meer!
Symen. (365) Koomter weer een kaepje, seg rasend onweer?
        Hoe is ’t Moer, hebje iou safte hembt verkeert aen?
        Of benje huy-morgen te vroegh van’t bedt gegaen?
        Wel hey, hebje iou gat vol, of benje bestoven?
        Kijck, kijck, hier komen de qua buijen weer boven.
        (370) Fluckx magre heyn, hout ten beek eer icker op ga trommelen,
        O bloet van gangsen! hoor ick iou ien woortje rommelen;
        Gy selt Stock-vis eten, en die met Vuyst-loock over goten,
        Gangs willigen, had gy myn tot een man genoten,
        Ick souwie dat snappen wel haest betaelen.
Teuntje. (375) Gy duyvel! ick sou iou ’t licht uyt iou oogen halen.
[fol. B2v]
        Gy schelm, gy dief, gy bloetdorstighen tyran,
        Kom, driegh gy een vrou te slaan, gaat slaat teghen een man,
        Schoon genomen, dat gy myn tot een Vrou verwurf:
        Siet myn vry an veur soo soeten slechten slurf,
        (380) Gy sout men geen drie-maal slaan, of gy sout jou loon ghenieten.
        Mallen pis-dief, ick sou jou ghesmolten loot in iou ooren gieten,
        Kael-kin, ick sou iou wel knap helpen aan een kant,
        Of steken ’t huys met iou, en al den bras aen brandt.
        En weet datter geen arger list evonden of ekregen,, is,
        (385) Dan door een quade vrouw die seer boos ghenegen,, is.
        Dan dat is daer goet-hert, soo gy wilt so wil ick mee.
Symen. Nou alle dinghen doot en te niet, pays ende vree,
        Maar gy vraachdemen flus of ick niet hylekes gesint,, was,
        Maar of ick iou eens seyde dat je van een groot Heer bemint,, was,
        (390) Ja al van een groot Heer, let vry op mijn woorden.
        Van een heylich leven, ja van Broer Cornelis oorden,
        En hy is rijck van herten, en arm van macht,
        En ’t is een Keysers kint, jae van Keysers gheslacht.
Teuntje. Hoe is syn naem? antwoort mijn hier op heus.
Symen. (395) Maar syn naam is (met oorlof) Pieter drie-bochgelde neus.
Teuntje. Ist aars niet, as sucken hoochmoedigen stock-nar,
        Wat helptet hy is so kackx, soo naackt, so beroyt, soo barr’,
        Wod je me seper an sulcken geck of nar besteen?
Symen. Wel hoe ist Moer? praat ick so veer buyten reen?
        (400) Houwtje so qualijck niet, hy is tot jouwent wel esien.
Teuntje. Dat ’s waar, maar niet met mijn wil, wangt watmen hem verbien,
        Hy komt telckens weer, wel stout, en vrypostelijck.
Symen. Neen werpje soo niet wegh, maer hout iou vry wat kostelijck,
        Maar noch weet ick een grooter Heer, die nauwelijcks kan staan,, stil,
        (405) Hy en weet van dartelheyt niet hoe dat hy gaan,, wil,
        En hy stryckt alle dommelycke daeghs verby iou wooningh,
        En naer datmen kalt kynt, soo ist een Koningh.
        Ja ick heb selven ehoort dat hy roept en opentlycken schelt,
        Onse Burgermeesters op de straet, en seyt, je doet me kracht en gewelt,
        (410) Se wroeten in myn goet as verckens inde zeuningh,
        Schort nou jou lip op Teuntje, want het reghent heuningh.
Teuntje. Hoe is toch zyn naem? ay secktme, of zyn tittel?
        Op dat ick myn met goetduncken niet al te seer en kittel,
        Is het een Keuningh? of wil je met mijn spotten?
Symen. (415) Ja ’t is een Keuningh.
Teuntje. Van waer?
Symen. Maer vande water-rotten:
        En hy seyt dat hy een Keuningh van Amsterdam,, is,
        Maar hy isser noyt voor bekent, dit ’s de oorsaack dat hy gram,, is,
        Ja moer, bin gy dat Venisje daer Cornellen op verlieven?
Teuntje. Cornel, van wat regement?
[fol. B3r]
Symen. Maar, Cornel vande gauwe dieven.
        (420) ’t Mannetje met een been, die de Tonnen thuys gaat rollen,
        O bloedt! daer had ickje weer, sou mijn dat niet bollen,
        Wel roockje geen lont? dat dunckt myn al te nu.
Teuntje. Daer hadie myn in ’t haer geck, maar flus had ick u,
        Dan nietemin ie hebt ien ouwe Vos seer listelijck evangen.
Symen. (425) Jae Moer myn stricken haddender lang enoegh toe ehangen.
        Maar nou momplense, hoe datter Ridders en Kruys-heeren,
        (Niet sonder archwaen) tot uwent en verkeeren,
        En een slecht Burger en isser niet gesien noch geacht.
Teuntje. Gy loose schalck, wat hebie nou weer bedacht?
        (430) So grooten logen en behoortmen niet te straffen,
        Dan nietemin ick moet wel een hont hooren blaffen.
        Ay lieve Soetert koom hier, ay ick bidder,, om,
        Noemt myn toch een Kruys-heer, of een Ridder,, kom
        Je selt me vrientschap doen, wat meenie daer me swager?
Symen. (435) Maer een Sleper voor een Ridder, een Kruys-heer voor een Waegdragher,
        Salege Mens tast nou toe, nou gy wel meucht, en voorie siet,
        Wangt alle daegh en hebie die gelegenheyt niet,
        En dan kompt het berouw te laat, gelijckmen ziet gebeuren.
Teuntje. Jae, iae, ick machme met geen lappen noch leuren versteuren,
        (440) Ick sel doen dat in myn is, Laf-beck, heb gy gien sorgh,
        Daer is geen swaricheyt Kael-kin, ick blijf sen borgh.
        Maer hoe gaet het toch met iou buuren, wilt myn dat doch uyt,, leggen.
Symen. Me Joffrouw, meughie wat wachten, ick seltie over luyt,, seggen:
        Maer Jores het teugen de Ratel-wacht evochten,
        (445) Hy tierden as een Duyvel, so dat wy het niet houwen mochten.
        En onse aller Griet, die is van Goosen elegen.
        En Miewes het ongerdaeghs een Kijnt ’t huys ekregen,
        Daer is ’t wapen moort, en Hollandt is in last.
        En Rijckert het onrechtvaerdich goet an etast.
        (450) En Claertjen die is van Joores bevrucht.
Teuntje. Om Goodts wille swijcht, mijn dunckt schier dat de lucht
        Hier om betoghen is, van al die boose songden,
        Volght het loon na ’t werck, gut hoe wilter hongden!
        Maer hoe gaet het toch met Joost de breyer?
        (455) Met Pieter de wasser, en met Jan de neyer?
        Met Marckis de schuurder, en Luyt de maalder?
        Met Cales de Visch-drager, en Lubbert de water-haalder?
        Hoe gaat het doch met Bouwen, die goede en vroede gesel?
Symen. Wat sel ick seggen Joffrouw, ick weet niet aers as wel.
        (460) Maar Jan Vercki het die tot jouwent een blaeuwe scheen eloopen?
        Jantje Roock-vleys quam die lestent tot jouwent wat koopen?
        Malle Hans het die wat sonderlings op jou begeert?
        En malle Lucas (seggense) die het iou onteert,
[fol. B3v]
        En malle Bouwe die het jou in ’t aansicht espoghen.
Teuntje. (465) Symen seght dat niet na, want al de vleet is looghen.
        Nou ick moet gaan mijn vrient, want ick heb mijn tijdt verpraat.
Symen. Om godts-wille Teuntje, ick bidje datje noch niet en gaat,
        Och mijn Lely, hoe komt datje nou dus jachtich,, bint?
        Och mijn troosje, weet dat mijn hert iou krachtich,, mint,
        (470) Mijn bloempjen, myn schoon, mijn beckje uytghelesen.
Teuntje. Ick ben al te out, Symen, iou sot en spot te wesen.
        Wie bid je om de loghen, seght eens wat noot,, ist?
Symen. Mijn smeer van myn elle-boogh, myn naghel van mijn doot,, -kist,
        Ten is geen jock, neen, mijn brootje, mijn suyveltje,
        (475) Je bint mijn lust, mijn smart, mijn rust, myn engeltje, myn duyveltje,
        Och ick was berecht dat ick sulcken lieven dier,, had.
Teuntje. Al eveliens of je met bey jou bienen in’t vier,, sat.
        Mijn lieve vaar, wat souje toch met mijn beginnen?
        Ick ken neyen, noch spinnen, noch niet een penninck winnen.
        (480) En ’t hyleken, lieve Symen, dat het soo veul in,
        Daer moet soo veul tot het huysraet syn, en tot het huysghesin.
        Het kost soo veel wilmen ’t al in eeren houwen.
        Waer ’t altydt Bruyloft, of mochtmen al te met eens trouwen,
        Dan sach ick het eraan, dan sach ick het emaackt.
Symen. (485) Mijn lieve schaap, hoe binie aen dusschen noodeloosen sorgh eraackt.
        Och myn troost, mijn eygen, myn wel-beminde,
        Ja duysent middelen weet ick daar toe te vinden,
        Wil gy mijn maer ghehoorsaem en getrou,, syn,
        Soo sel gy myn lieve, mijn waerde huysvrouw,, zijn,
        (490) Ick selje niet een quaat woortje toe-spreecken,
        Je selt niet een hangtje in ’t kouwe water steecken,
        Je selt gaan op iou gemack, en leven op iou rust,
        En doen wat iou belieft, en wat iou hertje lust,
        Jae de aard sal syn te koudt die gy sult overtreden,
        (495) Dus mijn uytverkoren Teuntjen, ey stelt iou toch te vreden,
        Laet dees onnutte sorgh u toch niet meer om ’t hooft beyeren.
Teuntje. De woorden syn wel goet, maar d’Eenden leggen d’eyeren.
        Maer lieve Symen, is dese saack al songder sorgh?
        De beloften syn wel goet, maar beter is de borgh.
        (500) Weetie wel Cornuyt, wat het spreeckwoort ontsluyt,
        As de Bruyt is in de schuyt, soo zijn de beloften uyt.
        Gy belooft wel suycker soet, en ’t mocht wel bitter roet,, vallen.
        Jou Lammere tongh die kan dat Engels al te soet,, kallen.
Symen. Wilie dan iuyst de schoonst, en de ryckst’ van ’t langt,, hebben?
Teuntje. (505) Neen, maar ick wil de eynden in mijn hangt,, hebben.
Symen. Die dickwils ’t meest begheeren, krijghen vaack het minst.
Teuntje. Ick soeck een goet ghesel, met eerelijcke winst.
Symen. Tast toe nou iou wat goets mach gebeuren.
Teuntje. Het reuckeloos verkiesen doeter menich treuren.
[fol. B4r]
Symen. (510) Y get Teuntie, soo gy die swaericheyt sorchvuldich in siet,
        Voorseker soo en hylick gy van iou leven niet.
        ’t Hyleken is een aventuur, men krijcht het met geen krachten,
        Men moet de zeghen van de lieve Godt verwachten,
        Wat hettet te beduyen datmen hier veel,, roemt.
Teuntje. (515) Wel an Symen, ick bidie datie mijn een deel,, noemt
        Van iou middelen, tot onser beyder voordeel.
Symen. Wel an Teuntien, kiest dan het best nae iou eygen oordeel.
        Ick doe koomenschap. Teuntje. Wat voor koomenschap, dit my verklaart?
Symen. Maar ick verkoop op mijn Jerusalemsche vaart,
        (520) Op mijn Roomsche reys, op een wilt dier te temmen,
        Op myn duycken, op mijn loopen, op myn rijen, op myn swemmen,
        Op Jaer en dach, dat ’s op mijn Jonghe lijf,
        En op mijn toekomende kyeren, die ’k sal krijghen by mijn wijf,
        Ick koop hongden, ringhen, sulverde messen, om te brommen,
        (525) Die ick binnens weecks wel teghen de helft weer kan versommen:
        En ick wed dat ick in soo veel treen sal aan den Overtoom stappen.
Teuntje. Wech, wech, Symen, dat binnen niet dan malle koomenschappen.
        Maer keun gy yet anders, seght dat op as een helt?
Symen. Ja, ick vaer alle daeghs met de weyschuyt in ’t velt,
        (530) Ick ken moytiens seylen met Jachten en Schuyten,
        Ick ken gheweldich slaan op harpen en op luyten,
        Ick ken netgens dangsen, en lustich springhen,
        Ick ken reyn rederijcken, en vervaerlijcken singhen.
        Ick ken een kanne wijns ten eersten in mijn huyt,, gieten,
        (535) Ick ken die op staande voet oock stracks weer uyt,, schieten.
        Ick ken schermen alsoo wel as Pieter Brack,
        Ick ken behendich en fray speelen uyt den aes-sack.
        In ’t groote huys-boeck ben ick dapper in ervaeren.
        Ja sietmen vry an, de Bybel van 52. blaeren
        (540) Die heb ick op mijn duym, dat segh ick iou op ’t ronst,
        En noch heb ick soo menighe schoone aerdighe konst
        Daar ick veel gelts mee win, en veel lieffelijcke gunsten.
Teuntje. Ja wel Symen, dit sinnen al noodeloose en broodeloose kunsten.
        Krijch gy daar de kost mee, dat ’s al wel eklaart.
        (545) Dan ick deynck niet dat gyer veel mee over gaart.
        Nou, degelijcke deegh, alle gecken laat vaeren,
        Sout gy tot ons behulp niet yet anders kennen klaeren,
        Met eenige wetenschap, of een eerlijck ambacht?
Symen. Ja ick kan neyen by daagh, en bondt-wercken by nacht,
        (550) Dus so gy ’t met mijn bestaat, gy selt wel etent blyven.
        Ick sel iou houwen en vieren as een wijf der wijven,
        Als gy sult slapen sacht soo sal ick metter vaart
        ’t Huys schrobben, en feylen, en opnemen den haart,
        Ick sel de potte-banck houwen zoo helder en so klaar,
[fol. B4v]
        (555) Aers niet of gy der over al tegenwoordigh waer.
        En de kost, lieve Kijnt, die kan ick rijcklijck winnen,
        Wangt ick kan alle Jaer een moy Web Laken spinnen.
        Ick heb twalef hemden, en negen nieuwe Sloopen,
        Ick bin al een vet Veugeltie, ick ken me self wel bedroopen.
        (560) Al bin ick arm, ick bin warm, ick bin stilswijgend wel estelt,
        Ick heb vijf huysen ende drye sackies met geldt,
        Alle dingen is vol, ick heb moy Turf, en hout,
        En also wel as de Rycke-luy ien halven Os in ’t sout.
        En as ’t gevalt dat ick mach koomen te sterven,
        (565) Soo sal gy (och Roert my niet) al myn goetien erven.
        Wel wat segie nou, benie noch niet te vreen?
Teuntje. Wat sel ick seggen, ick weet niet, iae, of neen,
        Wil ick, neen ick, dorst ick, ay siet hoe ick hier stae,
        Wil ick het doen, ick durf niet, wel koom in Goods naem, Jae.
        (570) Nou myn Prins, myn Keuning, nou wou ick wel begeeren
        Dat gy iou beloften alhier te houde wilde sweeren
        Voor al dit volck. Symen. Wel ick sweert iou so dick as Karnmelck op iou broot,
        Jou gehou en getrou te zyn tot inde kouwe doot.
        Och myn vreucht is so groot dat icket niet kan zeggen,
        (575) Gy och (Roert my niet) selt in myn armen leggen.
Teuntje. En ick sweert iou met een wonder-lijcken eedt:
        Jou gehou en getrou te zyn, ia tot de leste beet.
Symen. Myn vrunden weest gegroet, ghy Maeghden en ghy Heeren,
        Draeght ons dees naem niet na, dat’s vrientlijck ons begeeren,
        (580) Want soumen ons onteeren,, dat loon dat was te olyck.
Teuntje. Wy seggen u a dieu, en denckt op ’t geen wy leeren:
        Dat ’s menschen gemoet metter haest Ken verkeeren,
        Koom hertie laet ons gaen, vaert wel, en maeckie vrolijck.

                                                    ’t Kan Verkeeren.

EYNDE.


Continue

[fol. E1r]

G.A. BREDEROODS

Meulenaer.

Ghemaeckt in’t Iaer 1613.

[Vignet: Stadswapen van Amsterdam]

Ghedruckt in’t Jaer ons Heeren, 1619.


[fol. E1v: blanco]
[fol. E2r]

Den Drucker tot den Leser.

VErmidts ick U.E. konst-gierighe ende lust-lievende Leser, weet seer gheneghen te wesen tot de lessen ende ghedichtselen des E. seer vermaerden Rymer, Gerbrant Adriaensz. Brederode, salig. diens wercken ick alle, met ziin eyghen handt gheschreven, niet sonder groote moeyten ende diere kosten, hebbe by een versamelt, Iae een yegeliick by wien ick ziin schriften vondt, de selve als uyt de handen ghebroken, arbeydende omme die nae hunne weerde op het cierliickste U.E, goetwillighe Leser op te dragen: Zo is daer noch eene geweest, die desen mynen ernst ende vliit niet aensiende, heeft aen geleydt dese kluchte, genaemt den Molenaer, te drucken, naer een seker slordich uytschrift, als bliickt by vele woorden, jae halve ende heele reghelen daer in uyt-ghelaten ende verandert, die niet weynich den rechten geur ende eyghen sin van des Dichters soete spreucxkens en quetsen: Stekende daer en boven U.E. het selfde zoo naeckt ende bloodt, als een vondeling, sonder eenich voorschrift, op ziin boers inde handen. Daer dit doch meer, als ghene zyne andere wercken, (om der velen misduydinghe) U.E. billiick ooghe ende verschooninghe van doen is. Wes halven ick my ghenoechsaem voor genootsaeckt hiel, soo dese, als oock zyne andere kluchten, vande Ghestolen Koe, den Quacksalver, ende Symon sonder Soeticheyt, te geliick op het bequaemste nu in suyveren druck [fol. E2v] te verhaesten: dat by avontueren niet weder een ander kome, als de haen over de kolen loopen, mis-handelende zyne voornoemde andere kluchten, als desen jeghenwoordighen gedaen is. U.E. vriendeliicke Leser daer en tusschen met een onvol-maect ende slordich werck payende. Neemt dan in danck, seer beminde Leser desen mynen arbeyt, ende wilt met u goetgunstige oordeel dees kluchten ten rechten duyden, sy is gheriimt in’t groenste van ons Dichters leven. Men houdt dat dit inder daedt alsoo voormaels hier soude gheschiedt ziin, oock noch wel soude kunnen ghebeuren. Vint ghy onder wylen in ’t lesen eenighe oubollighe woorden, neemt die niet als van onsen Rymer, maer van sodanighe personen in sulcken ghevalle ghesproken, welcke maniere van doen ende segghen hy voor yeder een ten toone steldt: jae soeckt te schavotteren ende voordacht te maken. Zoo doende, sult ghy voortaen een beter ghevoelen hebben van dergheliicke spelen, Ende is daer doch evenwel een steentjen daer U.E. hem aen mochte stooten, wilt doch dat wyseliick, om beters wille, ter zyden treden: ’t Welck wenscht ende bidt
                    U.E. dienstwillighe

                                    C. Lodowijcksz. vander Plassen.

___________________________________

Personagien.

Slimme Piet,
Triin Ians,
Aeltje Melis.
Ioost.
Een Meulenaer.
Een Ste-vrouw.
Vrouw vanden Meulenaer.
Knecht vanden Meulenaer.
Continue
[fol. E3r]

G.A. BREDEROODS

Meulenaer.

                    Trijn Jans
        ICk heb gheloopen dat ick sweet, o mijn! ick bin soo moe:
        En nou ick uyter weer gegaen bin nou is juyst de poort toe:
        Ja wel ick bin uyt mijn aem, so geweldich heb ick geloopen.
        Ja wel op andere plaetsen kanmen de poort om een pijntjen op koopen.
        (5) Dit is te byster voor de reysende man, en burgers verdriet.
        Wat sal ick doen, in een herbergh gaen? dat durf ick niet,
        En ick heb hier geen kennis daer ik slapen mach of vernachten.
        Ick weet niet wat ick wil, ick heb wel duysent ghedachten:
        Dan wil ick dus, dan wil ick so. Ey! sietmen hier eens staen
        Wel wat vraech icker na, ick mach hier yewers angaen.
        ,, Beraetje eerst Trijn Jans, en wilt so seer niet jachten,
        ,, Deynckt dat een eerb’re Vrouw heur immers so seer moet wachten
        ,, Voor d’opspraeck als voor de daedt. weetje niet hoe haest men op ’t woort is?
        ,, Sieje niet datter nau een degelijcke herbergh buyten de poort is,
        (15) ,, Of ’t zijn maer hoere-kotten en kufjens. Datmer onverhoets quam
        ,, ’t Was morgen dien dach over de hiele stadt van Amsterdam:
        ,, Want het herommenes is van alle deucht vervreemt,
        ,, Dat het veul eer de loghen dan de waerheyt aen-neemt.
        Ick weet goet raet, ick sel vande noot en deucht maken,
        (20) En sien of ick hier nieuwers ken in en huys raken:
        Ick sel’t gaen avonturen. Wat schaet versocht. Die soect die vijnt.

Slimme Piet de molenaer.
            ’t Is wel Aeltje Melis, ick sel gaen kijcken nade wijnt.
        Wat hettet van daech ien ruych weer eweest, ’t isje niet te seggen.
        Doch nou op den avont so gaet de wijnt al moytjes leggen:
        Maer op den dach de lucht betrock, het swerck dat vlooch,
        ’t Scheen de wijnt alsen kracht op ongse meulen spooch,
        So kraeckte de trappen, en so verbrangst gilden de sporten.
        Ick docht altemet daerme sel’t hiele sootje van boven neer storten,
        So drilden de vleugels, so rammelden de plancken, daer stont niets stil,
[fol. E3v]
        (30) Een vliegenden storm blies, dat ons duyfhock van boven neer vil,
        Doch ongse goe Joost die hettet wat e klust en t’ samen e slaghen.


Triin Jans, slimme Piet.
Trijn Jans, Goeden avont fijn-man, ick souje garen een woortje vraghen.
        Goede vrient, binje so goet hertich en beleeft,
        Soo bid ick dat gy mijn te nacht huys-vestingh geeft.
        (35) Ick sou wel yewers gaen, maer siet ick vrees voor schanden:
        Want gy weet wel een Vrou het toch vrienden en vyanden:
        Een yeghelijck seyt van je ’t gheen dat hy iou gunt,
        En een Vrouw hettet licht verkerft, al misdoetse in ’t minste punt.
        De Werelt is soo verkiert! niemant duydt yet in’t goede,
        (40) En op datse van my niet quaet moghen vermoeden,
        Soo laetmen in iou huys te nacht hier rusten op een stoel:
        Want in deuse kufjens ist mijn niet eers genoech, en op de wech ist mijn te koel.
Piet. Wel Vroutje wat sel ick seggen? ick selt me Vrouw vraghen:
        Je bint seker al te goelijcken sackje datme iou sou in de kou iaghen.
        (45) Aeltje Melis, moer.
                            Aeltje spreeckt van binnen.
Aeltje. Wel wat isser kijnt? Piet. Maer hoor hier.
        Ick mach niet liefste, de ketel, vaer, die moet te vier:
        De visch die staet noch in heur bloedt, die ’k te middach heb ebroken,
        Ick moet water halen om die te wassen, en te koken.
Piet. Aeltje, seg ick, hier is ien stee-wijf dat naeje wacht.

Trijn Jans, Slimme Piet, Aeltje Melis.
Trijn Ians. (50) Vrouschap hebje niet een plaetsje veur mijn van dese nacht?
        We komen uyt de Leytse kaegh, en ick bin buyten esloten,
        En ten past niet voor een eerlijcke Vrouw te gaen in hoerekoten,
        Mach ick maer op een stoel slapen, ick wil hebben iou ghemoe?
Aeltje. Wy hebben maer ien bedt. Trijn Ians. Dat schaed niet. Aeltje. Vaer, wat seg jyder toe?
Piet. (55) Maer Aeltje laet ons dat Vroutje daer me gheryven.
        Rekent byje eyghen hert, hoe noo dat j’op straet soudt blyven.
Aeltje. Komt in moer, hangtje huyck op, en setje manckje neer.
Trijn Ians. Wel vrienden, ’t is onverdient, niet te min ick danckje seer.
        Maer hoe reyn woonje hier! Heer, hoe helder leyt desen haert!
        (60) Ja wel ten is hier anders niet dan ofje in een Begynen selletje waert.
        Heer hoe glimt jou kanne-bort, iou tinne-werck, iou pypen, en iou krensen.
        Wel salighe luy! ghy hebt hier al wat ghy sout konnen wenschen.
        Jemeny, de balcken en de solder is met schulp-sant eschuert.
Piet. Mijn wijf het gien weergae, sy is het puyckje vande buert.
[fol. E4r]
        (65) Sy wast en sy plast ’t hiele huys al moerlijcke lienich,
        In heb icker ien reys van doen sy helpt my onder ienich.
Trijn Ians. De Man is wel geluckich die sulcken besorch van een Vrou het.
Piet. De Man is wel dubbel gheluckich die jou het.
Trijn Ians. Maer susje waer zijn jou kyeren? Aeltje. Maer die loopen vast speulen
        (70) Hier rontom het huys, op de werf, en in de meulen
Trijn Ians. Hoe out is het jongste? Aeltje. Dat is nou goelijckjes twie iaer,
        Songt die tijt heb ick noyt etwijffelt, of ick was noyt swaer.
        Ick loof niet datter mijn mans goetje langher sel toe doghen,
        Want hy drinckt te veel Toeback, en die (seggen de luy) doet opdroghen.
        (75) Hy plach wel een Man in’t veldt te wesen, maer nou is hy te slap.
Piet. Ick selme beteren wijf. Aeltje. Ja hoe? als scharbier op den tap?
Trijn Ians. Neen, dat behaechtme wel, dat hy seyt ick selme beteren.
Piet. Ygut dat ick jou iens had, hoe sou ickje nae jou gat veteren.
Trijn Ians. Kenje wat veteren vetert iou wijf, jou lief, iou bruyt.
Aeltje. (80) Neen moer hy slacht de Koeckoeck, hy leyt zijn eyeren al uyt,
        Hy het zijn beste pylen al in’t wilt verschoten:
        Dan seker ’tis zijn schult niet, hy is van’t houtje ghesproten.
Piet. Een Man die seven iaer by een Vrouw blijft die wort melaets.
Aeltje. Dat hebje van ien hoer eliert, in een oneerlijcke plaets:
        (85) Maer Vrouw-mensch hoe statet toch met iou Mans saken?
Trijn Ians. Maer mijn Man slacht jou Man, die kan mier praten als maken.
        Ick bin wat mitten iersten, over drie vierendeel iaers, bin ick op men tijt,
        Isset anders, ick weter niet of, so bin ick het boeckje quijt,
        Mijn Man seyt dat hy blint wort van al dat parle-gaten.
Piet. (90) Mijn dunckt dat de wyven altoos van kyer-maken praten.
        Besongder asser ien kijndt ehaelt wort, dan hebbense sulcken deun.
        Gelijck ick nou jongst hoorden, op het mael van men jongste seun.
        Hoe slordich leyden sy’t of doe sy de kandiel in’t lijf hadden.
        Ick moetet lachende verhalen, hoe dat sy voor mijn wijf badden.
        (95) ,, Nou willen wy gaen bidden de goede Man sint Jan,
        ,, Dat hy jou met lief weer helpt ongder de Man.
        O bloemer herten wat hoorden ick al vande weyicheyt,
        Van dese man zijn koelicheyt, en van de ander zijn freyicheyt:
        En dat die so hiel loom was, en d’ander weer soo snel.
        (100) De ouwe wyven lachtender om, o mijn! het deder noch so wel.
Trijn Ians. Siet keyeren, doet wat daer de mannen by binnen.
Aeltje. Maer wat kalling praet ghy luy by jou ontydige waerdinnen?
Piet. Waerafter wijfje mocht icketje noch iens hooren segghen,
        Ick wodder sepers noch wel iens om in de kraem legghen.
Aeltje. (105) Ja, ick gelooft wel dat ghy wel sout willen, mijn lieve man,
        Konnen wy so mackelijck van ’t kijndt komen alsmer wel komt an.
Trijn Ians. Ast is moer. Hoe hiet ghy? Aeltje. Aeltje Melis is mijn naem. Trijn Ians. En jou mans?
[fol. C4v]
Aeltje. Die hiet slimme Piet inde waring. Piet. Hoe noemense jou? Trijn Ians. Ick hiet Trijn Jans.
Aeltje. Weetje wel hoe onse Symon buur mit zijn nuw-backen wijf pleech te mallen?
        (110) En arme vaer, hy lach wel ien hallif jaer veur zijn Vrou bevallen
        Inde veur-kraem. Het was hem op zijn Bruyloft wel eraen,
        Dat hy hum niet sou verhaesten, wangt seydense de Papegay sel lang enoech staen.
        Maer wat wast? hy miender gout uyt te puuren,
        En ’t vil boven quicsilver niet. Piet. Hy mochter te lydich op duuren.
        (115) Immers so Fijtjebuur seyd, so wast ien gheweldich kloeck gast.
        O menschen! ’t gincker altemet op ien sneersen, elck hout zijn broeck vast.
        Ick weet niet hoe veul meysjens hy de maechdom wel het enomen,
        Mit noch sulcke sticken, men souder om op galeyen komen.
        Ick seyde altemet, ick prijsje Fijtje, datje niet ien ding veynst.
        (120) Dat hem de boeren hadden, sy maecktender ien bul of, of ien spring heynst.
        Waert niet jammer dat zijn Moer ien Non of ien Begijn geweest was?
        Och mochtse noch eens opsien dat heur seun sulcken geest was,
        Ick wedse hem ien Rosenobel sou toesmyten stil.
        Gut hoe souse lachen! Aeltje. Ja, as ien peert dat byten wil.
        (125) Ick mien datse om heur seuns oolijcke boeveryen,
        Inde hel of ’t vagevyer ghenoech het te lyen.
        Quam hy niet as hy noch vryer was tot Jannetjen Stellaers,
        En klom vande plaets in’t veynster, sonder licht of sonder kaers,
        En ging veur de dochters bed, en begon deken en laken t’ontdecken.
        (130) Sy, arme sloof, haddet haer bestemoer wel hooren vertrecken
        Dattet daer waerde en spoockten, als het snachts hiel bruyn was;
        Doch sy voelde wel dattet gien nacht-merry of gien ruyn was,
        Sy lach in weyntjens pars, sy wist niet hoe sy sou.
        Wat sou sy doen, goe meyt, hy dee al wat hy wou:
        In sy swietten Judas swiet, en sy dorst noch hicken noch spreken,
        En doe is hy al stilletjens weerom nae huys estreken.
        ’s Morgens ast dach was so seyde zijt haer moer
        Van stickje tot beetje, en hoe datse snachts al voer.
        Sus, sus, sey de moer, gy droomt, dat sinne maer viesevasen,
        Kijnt dat is swaer bloedt, dat gy hebt voelen leggen en rasen,
        ’t Is niemendal, ick hebbet mee wel ehadt, ’tsel wel vergaen,
        Kenje slechs, ast weer komt, mit iou tong ien kruysje slaen.
        Wel dochtse. Daer na, kijnts, over drie weken,
        Soo kroop hy weer by ’tselfde meysje ongder de deken.
        (145) Maer dewijl hy het muysje in’t valletje of in’t huysje joech,
        So wast heur onmogelijck datse mit heur tong ien kruysje sloech:
        Doch als het lang ghenoech gestormt had en gheregent,
        Doen heeft syer wel ongnaartich ekruyst in esegent.
[fol. F1r]
        En doe ging hy deur. fTrijn Ians. Ja wel wat segje van dien rabbaut?
        (150) Hoe liep het mettet meysjen? Aeltje. Maer die worde seer benaut.
        Het koorden, het spooch, het ontreech haer borsten, en het worde hiel blieckjes.
        Se had gien smaeck in heur eten, sy was belust op karssen en op krieckjes,
        In’t midden van de winter, de moer liep self om M. Jan de doctoor,
        Maer ’t hielp niet wat hyer in gaf, het gelt en goetje was te loor,
        (155) Heur oogen villen in, heur neus beloock, heur buyck swol oft watersucht was.
        Hier de kopster, Neel slim-mongs, sach ierst datse bevrucht was.
        De Vaer die baerden aers noch aers as de baerlijcke hel.
        Hy wodse in een doncker gat setten, versinje wel?
        Doch Josep Lammertsz. die sin kin het vol kekelen en stoppelen,
        (160) Die hetter hem van zijn Petemeuy, ier hyse esien had, an laten koppelen,
        En die goe slocker die was so blijd, ick en weet niet hoe,
        Hy kreech dat bereen merritje, met ien veulletje toe.
        En onse Symen buur liep op de bier-banck by zijn droncke gesellen,
        Dit hiele storijtje voor ien nieuw sproockje vertellen.
        (165) Maer alle seven jaren komt ien ding weer te pas.
        Gans lyden de Heyligen komen nou soo deerelijck om heur was.
        Ja wel, hier sit ick vast en lary, ick sou mijn vis overhangen.
        Heer mijn Man het huyenochtent sulcken moyen Soo evangen.
Trijn Ians. Wel doeje dat selfs? dat’s wonder, houje dan geen meyt?
Aeltje. (170) O neen ick susje, dat heb ick flusjes alle seyt.
        Daer moet ick selfs over gaen: ick moet de roo-kuwen
        Selfs bewribbelen en schoon maken, en ’t bloedt daer uyt duwen.
        Sou ick daer dienst-meysjens me laten begaen?
        Ick segje dat de visch mijn sou teghenstaen.
        (175) ’t Is van dat morsige volck, en van de Ditmerssen en Poepen,
        Daer sy over gaen, kijndt, dat sel ick jou niet afsnoepen.
Trijn Ians. Je segt de fyne waerheyt, wy hebbender nou t’onsent ien,
        Men dienter staech wel na te gaen, en na de handen te sien,
        Sulck een Bely klonters isset, hier leggen de luyren, daer de doecken,
        (180) Se dreumeld het goetje so wech datset self niet weer weet te soecken,
        Mijn betielen siender uyt als loot, en datje mijn koperwerck saecht,
        Je sout spuwen so root ist. Ick seg altemet, Aecht
        Gaet nou wat vroech te bed, rijst morghen vroech op, en weest rat kijnt:
        Maer wat ist, sy blijft legghen, en vijst by haer hielen dat haer de Son in’t gat schijnt,
        Se het ien uur werck ierser kliet, se komt of te achten of te negen,
        En segje dan ien woortje, se durf ien mensch noch wel qualijck bejegen,
        Ick denck: absolvat vuyl-vat, vuyl vind icje, vuyl laet ickje, al ben ick noch so quaet,
[fol. F1v]
        Want dat versoorde volck draecht ien anders hiel over de straet.
        As de dienstmeysgens heur vrouwen of miesters uyt de kerck halen,
        (190) ’t Isje niet te segghen watte sticken datse daer verhalen.
        Den ien seyt zy krijcht niet te drincken of te eten.
        D’ander seyt, mijn miester het gist’ren zijn vrou esmeten.
        Onse dochters vryer dat is sulcken goen knecht, hy hetme so lief,
        Hy gafme lestent een stick van vieren, om dat ick brocht ien brief
        (195) Aen zijn vryster, en so hyse krijgt, belooft hy my een nuwe bouwen.
        Ja seyt ien ander, daer veel dochters binnen daer binnen veel vrouwen,
        Ick sou liever om go gaen, gy meuchtet loven of gy wilt,
        Eer ick heur sou dienen, so besucht werter ien mensch bedilt.
        Hoort, seyt ien ander, onse seun het vande weeck so op etrocken:
        (200) Hy souwer korteling ien neer eleyt hebben haddet willen locken.
        De vijfde seyt, as onse volck iens lustich gasten,
        So moeten wy ien hiele maent by-legghen, en winnen’t weer met vasten.
        Somma sommarum, daer wert so lydighe veel ghekalt.
Piet. Mijn dunckt dat gy alle bey vanden os opten esel valt.
Trijn Ians. (205) Nou vaer, de wyven praten so wyven praetjes.
Aeltje. Neen kijnt, ick koock mijn etentje, ick was mijn vaetjes.
        Ick heb mijn huys-werck dus lang allienich eklaert.
Trijn Ians. Denckt sus dat gy alle Jaers wel hondert daelders bespaert,
        En dan heb gy noch iou vryheyt om wat te mallen,
        (210) Je hoeft niet te vreesen dattet yemandt sel uyt loopen kallen.
        En iou goetje en werdje niet ontmomt, noch verhuys morst.
        Wat hetme onse Aecht wel goet ofhandich gemaeckt en ontlorst!
        Helf ten tijt mis ick dit of dat, dan neusdoecken, of dan huyven,
        En s’is so lecker, se mach niet dan mangelen, rosynen, of druyven.
        (215) Als wy volck hebben, en ick dan na ien appel of neut vat,
        So staet sy van veer en grijnst as ien nicker veur ien geut-gat.
        En hebben wy Rotterdams, of Longs Engels, of Rijns of Spaensche Wijn,
        Se drinckter soo droncken as ien varcken, datje wist hoe ickse somtijts vijn,
        Je soutje verwonderen, ia dat icket niet liet om de bueren,
        (220) Ick sou van dese weeck ien are meyt gaen hueren.
        Mijn man is altemet so quaet, hy wilse somtijts ien bet slaen,
        Maer sy slacht den Esel, sy wil niet ien voet uyt heur tret gaen.
        Al kijf ick dat ick schuymbeck, sy paster niet op, sy beeft as ien oven.
        Wil ick wil van heur hebben ick moeter ien kermis beloven.
        (225) Mit die deense koppen en kanmen heen noch weer,
        En die Westphalingen en Knoeten ribsacken ons noch veel meer.
        De Waterlantsche meysjens zijn wel rendelijck en klaer,
        Maer die hebben sulcken gherit van heur moer, van heur vaer,
        En van heur speelnoots. En noch willense alle Jaren,
        (230) Ten minsten drie of viermael na huys uyt speulen varen.
        Krijchtmen dan, dat selden beurt, een dienstmeyt die suynich en trou is,
[fol. F2r]
        Die later selven duncken datse mier Mans as de Vrou is,
        Die moetmen niet ien oneffen woortje toe-spreken,
        Of sy sullen ’t gheen sy ande Ouders niet, ande kyeren wreken.
        (235) Men weet dickwils niet waerom dat de kyeren lam zijn,
        En dat komt van die eerloose feecksen asse gram zijn.
        Se ghevense sulcke harde duwen, of schrickelijcke grepen ghenepen.
        Hoe lockich bin gy, dat en ghebeurt iou niet.
Aeltje. (240) Wel Trijn Jans blijft hier wat, ick denck mijn Water siet,
        En ick hoor iou so veel vande kyeren segghen,
        Ick mach de myne mit ien te bedde gaen legghen.
Trijn Ians. Doet so. Piet. Maer iou voorschreven Meyt isse wat moy?
Trijn Ians. Ja van passe. Piet. Vreesje niet datter iou Man me tydt ter koy?
        (245) Of het hy gien sin in wat versnapelings as gy uyt bint?
Trijn Ians. O slimme Piet! Nou hoor ic ierst dat gy ien deurtrapte guyt bint.
Piet. Wel moer, wat mienje datje sulcke dingen niet ghebeuren?
Trijn Ians. Sou gy om ien lust u echt wel willen scheuren?
Piet. Wat schijt echt, as ick ghebruycken mach mijn lust.
Trijn Ians. (250) Salighe man, weet gy wel hoe de snelle sonde lang ontrust?
Een gehout man en behoort sulcks niet iens te durven dencken.
        Wie meuchdy beter vreucht as iou Vroutje schencken?
Piet. Weet gy niet onse natuur dorst altijt na wat vars,
        En eenderleye saken wertmen haest moe en wars.
        (255) Verandering van spijs, seytmen, doet wel eten.
Trijn Ians. Ouwe kost goe kost, veeltijts bekomen qualijck de leckere beten.
        Die quaet doet, quaet ontmoet, de straf die volcht te snel.
Piet. Al praetjes voor de vaeck, een gestolen beetie smaeckt wel.
        Wat schaedt de lucht datter altemet ien veugheltje deur keylt?
        Wat schaedt de zee datter altemet ien scheepje deur seylt?
        Wat schaedt de aerd datse van velen werdt betreden?
Trijn Ians. Dat zijn al gemeene dingen die elck gebruycken mach met reden.
        Altoos mijn man en siet niet liever dan dat ick my kuys hou:
En al wat hy doen kan, dat is voor zijn beminde huysvrou.
Piet. (265) Ick seg oock so, maer vind’ ick yewers ien moy meysje,
        Ick tyer altemet me op de kittel-iacht, om ien snoep-reysje.
        Mijn Wijf mach dat wel veelen datmen altemet ien brootje lient.
        Seker s’ is daer niet hongs of, wy blyven even goet vrient.
Trijn Ians. Hoe seyde Harmen teugen zijn vaer? Piet. Hoort dien dief liegen.
Trijn Ians. (270) Ic gis dat gy mijn man slacht, die betaeltme veeltijts mit driegen.
        ’t Is al ien lock, schat ick, ast om de maendt iens gheschiet:
En dan gatet noch as Lubbert, die hou-daer sey, en hy gaffer niet.
        Ick loof niet dattet iou Vrou lijdt datje iou met andere sout menghen.
[fol. F2v]
        Ick gis dat gy over hebt dat meuchje wel in het Gast-huys brenghen.
Piet. (275) Ellemallementen, dat ick byget sulcken wijfjen hadt,
        Ick soume warafter ier doot soenen, dan vernoeght of sat.
        O mijn ick word so nuwelijck! Oy mijn ick word so wyvich.
Trijn Ians. Loopt alje best by jou vrou. Piet. Die wort al te vol-lyvich,
        Maer so haest as ick jou sach, heb ick op jou evlamt.
        (280) Mijn lijf stong mijn en beefde, sieje wel hoe root bin ick ekamt,
        Ick wod nou wel ien reys voor mijn eten, jy siet mijn wel.
Trijn Ians. Schaemt jou, Piet, hoe praet ghy so? die quaet doet vaert inde hel.
Piet. Dat schaedt niet, als ick slechts mocht mijn buyck vol soenen.
Trijn Ians. Ja wel datje mijn man waert ick lietje ruynen of kapoenen,
        (285) So souje mijn so veel niet by onty uyt krollen gaen.
Piet. Neen byget so niet, ic wod liever mijn leven niet uyt snollen gaen.
        Maer al even wel Trijn Jans, verstaje wel, ey laet my iens betien,
        Je weet wel, hoe sta jy so? de vrientschap, je man en selt niet sien.
Trijn Ians. Wel elen-baes, wat kalling is dit? ’t is quaet ghenoech of ick ien hoer was.
Piet. (290) Die waecht die wint, je mocht anders mienen of ick ien verkleumden boer was.
Trijn Ians. Loopt by jou hoeren, slimme Piet, mijn goedt dat is mijn eer.
Piet. Nou laet ick iens voelen. Comt gebruyckt de vryicheyt weer.
Trijn Ians. Maer wat binje ien nieu man, ick weet niet, ick sou schier.
        Gans lyden wat raet, ey laet staen, flusjes komt jou vrou hier,
        (295) En datse jou mallicheyt sach, wat souder anders uyt spruyten,
        Als datse mijn sou uytstoten, en de deur voor’t hooft sluyten,
        Waer sou ick dan loopen by de wech, en dolen onder de lucht?
Piet. Neen mijn lieve schaepje weest daer niet iens om beducht.
        Moet ick slech ien reysje? je weet wel wat ick wil segghen.
Trijn Ians. (300) Wel schoon genomen ick wou, hoe souden wy ’t anleggen?
        Want hier is geen gheleghentheyt. Piet. Niet? ghenoech, ick weet raet:
        As wy flus egheten hebben, sel ick segghen dat mijn wijf te bedde gaet,
        In dat ick na de molen ga, om te nacht wat te malen,
        En as de keers uyt is, sel ick ien slockje komen halen.
        (305) Hoorje wel Trijn Jans, gae jy dan sitten an de deur,
        En asje mijn hoort hoesten of hemmen, so denckt Piet isser veur,
        Rijst jy dan stilletjens op, en doetse soetjens open,
        Ick sel jou dan wel te vreen stellen, dat sou ick hopen.
Trijn Ians. Ick weet niet hoe icket aendreyen sel, ick bin te seer vervaert.
Piet. (310) Schijt, schijt, niemendal, mijn Wijf slaept so vast als een paert.
Trijn Ians. Heer dattet uyt quam, jemeny hoe sou sy kyven.
        Dan niet te min ’t is nu gheseyt, en ’t moet gheseyt blyven.
Piet. Mien jy’t mijn hertje? soo gheeft me dan ien soen.
Trijn Ians. Wel dat’s een kleyne saeck, dat wil ick geeren doen.
        (315) Maer als gy flus over tafel sit hout jou wat statich,
        Ick sel oock mijn best doen dat ick mijn bedwing en hou matich:
[fol. F3r]
        Want dattet jou Wijf sach sy worden jalours.
Piet. Ick selje dat wel of sien, ja voorseker, so wat op zijn boers,
        Ygut hoe sellewe! hoe sellewe! ick wou dattet al nacht was.
Trijn Ians. (320) Ick kan niet kallen, ick wou dat ick al op de schiltwacht was.
        Aeltje Melis, uyt. Aeltje. Hoe vaer gy hier innen kaer, geefje en kaer ien praet?
Trijn Ians. Jou man verteltme so veel van zijn vryerlijcke staet:
        Ja wat helptet, wat is hem al over ekomen.
        Hy vertrock wat hy al had als hy jou eerst had enomen.
Piet. (325) Wijf, ick heb Trijn Jans laten sien mijn sulver tuychje en mijn tas,
        Mit mijn root-scharlaken wollen hemd, daer ic de Bruygom in was.
        S’is verwongdert dattet so gnap en gnut is, en niewers niet estoten.
        Heer se het sulcken sin in jou jackje mit honskoten,
        En in jou blau versetten rock, met die stoot-kant van fluwiel.
Trijn Ians. (330) Maer watte moye brieven heb gy hier, jemy dit is ien reyn taferiel.
        Weet gy niet oft ien story, of dattet poeetery is?
Piet. Wat weet icket oft uyt de schrift of angder schelmery is,
        De Schilders die schilderen altemet soo wat heen.
Aeltje. Wat duncje moer van mijn kevy, isse niet ongnaertich esneen?
Trijn Ians. (335) Se blinckt as ien becken, maer wat zijnder konstighe gasten.
        Ja wel alle dingh is hier so reyn, men sout met geen vuyl hangtje antasten.
        Wat hettet te beduyen, gy bint te dubbel ondieft.
Aeltje. Man as gy wilt, het eten is riet; komt binnen sus soo’t u belieft.
        Komt eet wat mit ongs, versmaet ongse kleynicheyt niet.
        (340) Houtet mijn ten besten, so gy juyst gien steetse reynicheyt siet.
Trijn Ians. Hoe keun gy’t segghen. Wil ick mijn muylen uyt-trecken?
Aeltje. Ay nou gaet in, gaet in, je mocht so lief mit mijn gecken.
        Nou vaer neemt jou plaets. Nou Trijn Jans sit neer.
Piet. Wat? wat is dit? sit teugen mijn over, want ick dit keer.
Trijn Ians. (345) Neen ick bedanckje, ick sit wel, ick sel hier wel blyven.
        Nou Aeltje Melis gaet gy sitten. ’t Sijn qua gasten die de Waert verdryven.
Piet. Nu eet allegaer, ic kan niet noon, daer staet de betiel,
        En ’tis gien benier dat ickje visch veur diel.
        Dat’s-je veur, doetme na, gy moeter so wat in slingeren.
Aeltje. (350) Maer hoe boerachtich vat hy dat an mit duym en mit vingeren.
        Nou Trijn Jans peuselt wat, smeert ien stick botteren broot.
        Wy hebben sulcke koren eyertjes, se hebben doren as ien gout so root,
        Se binnen van passen hartjes, se hebben sulcke dunne schillen.
Piet. De Visschen hebbent goet. Aeltje. Hoe so? Piet. Die meugen drincken asse willen.
Aeltje. (355) Daer was ick veur jou riet. Wod gy niet wel dat gy’t kreecht?
Piet. Maer Aeltje jy grijpt na de kan as ien aer zijn mongt veecht.
[fol. F3v]
Aeltje. Dat lierden my mijn salige vaer, ic sel zijn do-mont niet beliegen.
Piet. Y wat, ick stick schier, nou Melis kijntje laet eens overvliegen
        Gans bloet ick heb sulcken schrickelijcken dorst;
        (360) Mijn dunct datter een gloeyende stien leyt in mijn borst.
Aeltje. Daer hangt botter in jou baert, veecht of eerter in gaet verwortelen.
Piet. Neen, laet hangen, alst drooch is dan selter wel uyt mortelen.
        Wat so, nou ist mijn beurt: avoes Trijn Jans. Trijn Ians. Ic dancje. Piet. Danckt als ghy’t hebt.
        Die is inde kijntscheyt wijf, is tappen te veul, so siet dat gy’t schept.
        Aeltje met de kan binnen.
Piet. (365) Trijntje het wort schier tijdt, ick wil nu stracks wech gaen.
        Siet toe, houtje woort, ick latet daer op staen.
        Aeltje met de kan weer uyt.
Aeltje. Wel vaer staje so op? ghy hebt immers niet ghelesen.
Piet. Ja wijf het sal ten jongsten dage even veul wesen.
        Of ick daer ien diel woorden brabbel, ’t het niet ien beet om’t lijf.
        (370) Liefste ick ga na de meulen: gae jy na bed toe, selje wijf?
        Ick moet wat doen, de wijnt is goet; te nacht wil icje quijt schelden,
        Dan morghen avont sel icket je weer dubbelt vergelden.
Aeltje. Gy dreygt d’onvervaerden, ich heb mijn schilt al byme mijn vaer.
Piet. Gedieu, genacht wijfje, genacht Trijn Jans, houdje wat by ien kaer.
Trijn Ians. (375) Heer wat hebje daer ien genoechlijck man, het is te byster.
        Wat helpet hy is te eunjer: hoort hy singt als ien Lyster.
        Hy is drollich van praet, en blygeestich as hy singt.
Aeltje. Ja lieve Trijn Jans ic weet selfs best waerme de schoe wringt;
        Hy verteert alle daech sulcken gelt, en hy brengt niet in:
        (380) In dat mier is, hy is so vrou mal: och ich hebber sucken verdriet in.
        Staech is hy inde kuffen, of inde Boeren droncke bier laghen.
        Hy is soo nat-gierich, men sou hem met een goe tooch door ien vier jaghen.
        Hy het so veul vermalle-komenschapt mit die soete luy:
        En ick spaert vast uyt mijn lijf, en ick drinck niet dan wey of huy.
        (385) Wat noot wast dat hy ien pijntje by de luy ging verpoyen:
        Maer as hy droncken is loopt hy stracks mit zijn lichte koyen,
        En ’sanderen daechs sit hy dan en knort en mort. Ja kijnts ic heb de man,
        En ien ander (asmen seyt) hetter de soeticheyt en de wil van.
        Van waer komt de mannen de vryicheydt om by anderen haer te voeghen?
        (390) Dat wy altemet iens verwisselden hoe qualijck soudense genoegen.
Trijn Ians. Neen seker ick prijs mijn man, hy is wel haestich en quaet:
        Maer ’tis in ien ommesien ghedaen, wast anders ick wist me ghien raet.
        Neen sepers de mijn is anders heel deuchdelijck van leven:
        Hy het my van zijn leven gien quaet exempel ghegheven.
[fol. F4r]
        (395) Hoort Aeltje Melis, hoort kijnt, maer luystert gautjes toe:
        Tansjis as ick mit jou man allienich was, hy vraechdeme doe
        So heftich, ick kon hem mit gewelt niet van mijn lijf houwen.
Aeltje. Maer waerom?
Trijn Ians. Maer om de nuwicheyt daer de knechtjes ien wijf om trouwen.
        Wel iemers! sus, hy hettet my so lang ghevraecht
        (400) Tot dat icket hem toeseyden: en wy hebben beraetslaecht
        Dat hy mijn, as de kaers uyt is, sel komen besoecken.
        Kom hier mijn moer, laet ick jou op mijn benier eens doecken,
        Treckt mijn vliegher an, en gaet hier sitten op dit ghestoelt,
        So wert zijn heete lust sonder sonden verkoelt.
        (405) ëIck hebt hem belooft, uyt vrees van hem te vertoornen.
        Ick heb mijn man te lief dat ick hem kroonen sou mit hoornen:
        Ick heb hem om jouwent wil mit ien klucht ghestilt.
        Ghy kont nou wel ien soeticheyt hebben so ghy maer wilt.
        Mijn hert is te eerlijck dat ick yemant sou veronghelijcken.
        (410) En as hy dan gedaen het, o bloet hoe sou ick hem uytstrijcken!
Aeltje. Wel siet, is dat niet ien groote last? dat speelt hy mijn altemet.
        Trijn Jans maeck mijn toe, na je sin, gae jy leggen op mijn bedt.
        Hebt gien sorgh, ick sel de rest al swyghend’ wel beschicken.
        Ick sel de vreemde vogelaer vangen in zijn eygen stricken.
Trijn kleedt Aeltje.
Trijn Ians. (415) Wel Aeltje Melis, asje nou jou selven wel besiet,
        Seper me dunckt je lijckt jou selven in’t minste niet.
Aeltje. Ay lieve help my knap; Heer kyeren ick heb sulcken verlanghen
        Om die wilde weyman in zijn eyghen stricken te vanghen.
Trijn Ians. Doet open asje hoort hoesten, of hemmen, nou, adieu goe nacht.
Aeltje. (420) Wel, droomt ghenoechlijck Trijn Jans en slaept sacht.
        Nou ick mach hier gaen sitten, holla! ick most de kaers uytblasen,
        En wachten soo de gracy met een stillicheyt, sonder veel te rasen
Piet uyt.
        Gans lyden hoe raeckt een man somtijts te peert byget.
        Ick hebber mijn ruyntge soo recht scherp op e wet.
        (425) So soumense loeren die besuchte stee-katten:
        Se binnen datse binnen, de Meulenaers weten me watte.
        Ick selder bygut soenen datter een poos heugen sel
        Maer ’t is sulcken eunjeren diertje, ofser wel teghen meughen sel?
        De Borghers die meughen heur wyven wel uytstueren,
        (430) So krygense hulp vande vreemde man of vande bueren:
        ’t Is menschelijck dattewe mekaer wat helpen, maer
        Dus komtet dattet de kyeren niet een beet ghelijcken de vaer:
        Of als Lijsje an den overtoom, die als sy op heur sterven lach:
        Elck kindt met een besondere levendighe vaer versach.
        (435) Ick heb daer inde schuer stracks drie rauwe eyeren uyt esopen,
[fol. F4v]
        Daer kenmen so lustich of! nou, dats enoech, slaepje Trijn Jans? doet open,
        Gaet stilletjes te werck, sus, sus, dattet mijn wijf niet en hoort:
        Wat, nou hou ick noch veul van jou, datje so rustich hout je woort.
binnen.
Piet weer uyt.
        We meughen so veul houwen as we willen van de boerinnen,
        (440) Maer ick seg dattet de stee-wyven heur veer of winnen.
        Onse vrouwen zijn te bot, want sy hebben dat verstant niet:
        Dit vroutje kon heur ambacht, heurs gelijck en isser in’t lant niet,
        Ick heb mit ien vrientschap, verstaje wel, mijn afscheyt genomen.
        En ick seyde heur, in heur oor, dat ick flusjes weer sou komen.
        (445) Nou ick mach na de molen gaen. Ho, slaepje Joosje mijn knecht?
Ioost.     Neen Miester, se slapen niet al die-der snuyven. Piet. Wel dat’s hun recht,
        Byget Joosje, ick bin so blijd, ic heb daer sulcken avontuurtje ehadt.
        Ick heb van mijn leven geen soeter half uurtje ehadt.
Ioost.     Wel hoe gingt in zijn werck? ey dielt ien mensch wat mee.
Piet. (450) Ick seltje seggen, daer quam van avont ien vroutjen uyter stee,
        Die buyten esloten was, om huys-vesting vraghen.
        Wel immers, mijn groote maet, wy hebbense in huys eslaghen.
        ’t Was sulcken moyen dier, se had ooghen die glommen as ien kool van vars,
        Se hadt roose wangentjes, en lippen soo root as ien kars.
        (455) S’ is te euvelijcken reyn, se het sulcke verweende klieren,
        Die heur reysighe lichaem noch te helft te mier vercieren
        Ick vlamde daer op as ien boer op ien boeckede-koeck,
        Ick had sulcken spul, ick kon gien huys houwen mitme broeck.
Ioost.     Wel hoe voerje toch? Piet. Wel, hoor hier, ick seltje segghen:
        (460) As mijn wijf, Aeltje Melis, de kyeren te bed ging legghen,
Ioost.     Gans wongden miester, je sout my so wel gaende maken
        So heb icket heur van veers soo wat veur eleyt.
        Mitten iersten hielser weyg’rich, en s’ hetter wat teghen eseyt,
        Maer daer na hetse mijn vrywillich bescheyden,
        Datse mijn op ien stoeltje, ande deur, sou sitten en verbeyden.
        (465) En as ick hoesten of hemden, seyse, dan souse opstaen,
        Daer heb ick ien reys, je siet mijn, ien gangetje egaen:
        Ick bin van men leven van niement so vriendelijck ontfanghen:
        Se hing men om’t lijf as ien klat: ja ien ael kan so niet an ien dobber hanghen.
        Dat’s nou al eveliens, se wierp men uyt de sael oft niet was:
        (470) Het moeydeme werentich dattet so besuckt haestich eschiet was:
        Bylo dat ick sulcken wijfjen had, ick lieper mede ’t landt uyt:
        Ick heb daer selfs ien Vrouw’, hier e seydt, wat ist? se leyt as ien zandt-schuyt.
Ioost.     Gans wongden miester, je sout my so wel gaende maken
[fol. F5r]
        Wat dat ick so ien reys mocht mit mijn neus in’t vet raken,
        (475) Hoe sou ick snobbelen; hoe sou ick woelen; get hoe sou ic me spoen.
Piet. Wel hebt gyer lust toe, ic geefje oorlof, wil gy’t iens voor me doen.
Ioost.     Ick durf niet, ick vrees, en of sy dan wacker worden?
Piet. Hebje gien hert? o blooten guyl! wech, wech, benje sulcken jorden?
        Neen, byget, ick heb ien angder langst in mijn tijt eweest.
        (480) Wel hey, bin gy so geck Joosje? ick weet niet waer veur gy vreest;
        Jy keunt nou jou lust voor niemendal kryghen:
Daer is gien swaricheyt, keun gy maer swyghen.
        Weest stout as ien man, liert an mijn, wat duncje dat dit gien Romeyns bedrijf is,
        Dat ick ien ander zijn vrouw of soen inde kamer daer mijn wijf is?
        Hoe bevoel gy jou al, seg Joost, krijch gy wat moets?
Ioost.     Pots Iongeren, ick word so wildt, je maeckt me schier broets.
Piet. Ast is vaer, mocht et sommige van die ionge maets gebeuren;
        O bloemer herten, hoe wacker souwen sy daer an peuren.
        Nu wil gy’t doen? soo doetet, ick segtje, eer icket doe.
Ioost.     (490) Neen blijft gy hier, ick selder gaen, dat gater na toe.
        Joost binnen, Piet buyten.
Piet. Dat mach ick lyen, sey de meyt, dat gy me soent daer ick by ben,
        Maer aers sou ick quaet wesen. Ick weet niet hoe ick so bly ben.
        O Burghers wilt gy jou Wyven niet beter bewaren,
        So stuertse by de Meulenaers, die sellent je wel of klaren.
        (495) ’t Sel me benuwen hoe ’t Joost daer of touwen sel.
        Byget burgers, ick seg noch bewaert iou Vrouwen wel
        Voor jonghens, voor boeren, voor vreemdeling en reysers:
        Ja de slechtste Jolen hebben veeltijts de grootste deysers.
        Jy meucht allegaer wel huysen mit toorens setten:
        (500) Maer de molenaers sellen al de ste-kliecken noch hoorens setten.
        Roept weer molenaer koren-dief,
        Groote sacken heb gy lief.
        Wy sellen’t, dus doende, iou wel weer betalen.
        Nou ick mach na boven gaen, en tyen wacker aen’t malen.
        Aeltje van binnen teghen Joost de knecht.
        (505) Jy luysighe rabaut! by wie meyn gy dat gy bint?
        Is dit de liefde, luys-bosch, daer gy mijn me bemint?
        Jy hoerejagher, gy licht vinck, de Vrou is te eerlijck
        Dat sy in Overspel haer ziel sou besmetten soo deerlijck.
        Jy eetbreker, gy trouschender, gy eerloosen dief.
        (510) Durf gy noch segghen, gy fiel, dat gy mijn hebt lief?
        Jy onkuysschen bock, gy seltme gien mier so veur lieghen.
        Men sel iou lieren, iou schelm, eerlijcke Vrouwen te bedrieghen.
        Nou koom gy wel dickwils, en anders so doedy schaers,
[fol. F5v]
        Gien vijf kunsjens in ien hiel volslaghen vierendeel jaers,
        (515) Wat mach ick sulcken ritsen hongt toch beminnen?
        Loopt an de galgh gy vleys-dief, o my! ick werd’ wel uyt mijn sinnen.
        Gy meynedige gast, gy trouloose bloet, gy geyle droncke fun.
        Ick seg noch ’tis wongder dat ick iou ’t licht in iou ooghen gun.
        Dat lichtvaerdighe hersebecken sel noch vande donder breken.
        (520) Gy selt den dach niet leven dat gy iou bienen selt by my onder steken.
        Loopt dat gy besucht en bekrenckt wort gy overdadige schavuyt.
        Heer hoe koom ick an dusschen man? Och ick krijt mijn oogen uyt.
        Joost weer uyt.
        Ja wat duyvel ick heb my daer te leelijck verkeken.
        Gans sacker wilghen dat mach niet deur. Ick heb mijn Vrou of esteken.
        (525) Mijn hert dat jaechtme, noch beeft mijn hiele lijf.
        O seuven sacken mit krenten, hoe ysselijck baerden dat wijf.
        Hadse my ekregen se hadme vernielt mit heur poten.
        Seg ick dit mijn miester, hy selme deurstoten.
        Ick weetme gien raet. Wil icket hum segghen of niet
        (530) Jae’k, ’t hettet nou al, ’t is door zijn ingheven eschiet.
Piet. Wel waer blijft hy so lang? wat semelaer is ditte?
        Bylo, doen ick jong was, ick konde wel angders op-sitten.
        O lyden, hoe lustich lach ick mit lobberich in’t klaver vlack.
        Ick bicktender op as ien kray op ien krengh, as ien geyt op ien haver sack.
        (535) As ien duyvel op ien ziel. Wel hey! hoe koom gy so dromich Joost?
        Wat schortje? segt.
Ioost.     Ic durf niet.
Piet. Wat isser, binje qualijck e troost?
        Wodse niet op-doen?
Ioost.     Ja se.
Piet. Hebje dan niet iensgis, he?
Ioost.     Jaeck.
Piet. Wel hoe binje dan noch so treurich? dat is ien bystere saeck.
        Schaemt iou datje so suffende komt an druylen.
        (540) Wel wat binje veur ien knecht? ja, uylen blyven uylen.
        Wat isser? ick wilt weten.
Ioost.     Maer miester ick hebme vertast.
        Ick miende dat ick de burgerin had, en iou Vrou wast.
Piet. O gy schrobber, kon gy niet sien wie gy veur hadt?
Ioost.     Wat sou ick sien in’t doncker. ’t Was de Vrou die ande deur sat,
        (545) An mijn rechter-hangt, op ien passelijck laech stoeltje.
        Al sou ick sterven, ick wist angders niet of’t was iou boeltje,
        Die so louter, asje segt, van iou over ehaelt was:
        Maer doe het spul op zijn best was, doe hoorden ick ierst dat ic verdwaelt was,
        So beseten als iou Wijf rimenten, tierden en riep,
        (550) Ick had genoech dat icket, mit mijn broeck inde hangt, ontliep.
        Het schaet niet, sy wist niet dat icket was. Hoe binje so beteutert?5)
Piet. Maer ic wetet wel, daer leytet mijn, dits te elements verpeutert.
[fol. F6r]
        Neen Joosje, wy dienen mekaer niet, gy moet gaen, hoorje wel? ick segh het,
        Ick sou gien huys mitter kunnen houwen, nou se iou smaeck wegh het,
        (555) Daer isje gelt, neemtie sack jou pack jou kousen en schoenen.
        Ic bin niet nydich, maer ic mach niet lyen datse mijn wijf of-soenen.
Ioost.     Wel miester wat kon icket beteren, gy hebt my daer toe ebrocht,
        Doe ick niet ien hayr op mijn hooft had dat daer om docht.
Piet. Het is mijn schult, ick bekent, daerom ly icker de smert of.
        (560| Neen byget maeckt ongs so gien kruys of ick stoot iou ’thert of.
        Ick hebme gat wel eschraept. Ick mochter iou wel toe roepen,
        Ick sel van mijn leven gien andere mans vrouwen of snoepen.
        Nou Joosje fluck, ick wilt hebben dat je stracx mitter daet
        Vertreckt, terwijl datje vrou slaept: maer hoor hier eer gy gaet,
        (565) So bid ickje wilt dit niemant tot mijnder schanden vertrecken:
        Deynckt Joost die ien goe Ael in zijn pot siet die moetse toedecken.
        Hou daer is ien drinck-penning, en schandeliseert iou vrou niet.
Ioost. O neen. piet. Wel gedieu. Ioost. Ghenacht slimme Piet.
Piet. Ja wel isset van zijn leven wel eschiet? ’t zijn te vreemde saken.
        (570) Ick wil by mijn wijfs moer loopen, die sel de peys wel maken.
        Maer wat staet hier ande luyffen?
                    Dat ghy niet wilt dat u gheschiet,
                    En doet sulcks an een ander niet.
        O bloet van gansen! had ick dit gister avont ghelesen,
        De goe Joost sou van daegh mijn Luytenant niet wesen.
        (575) Dit is wonder wel e seyt: doch daer is goets genoech e schreven,
        Maer ’tgaet daerom niet te beter in ons leven.
        Hy spieghel hem an my die van dit evel sieck is.
        Hoort gy wel stekelbaersjes, pisreutjes, die garen zijt daer’t warm en wieck is,
        Hoort na mijn raet, gy meucht wel ien woortje in’t sot spreken,
        (580) Maer men mach gheen vremde sleutel in een anders slot steken.
        Daer luyt de poort-klock, me dunckt dat de trommel dobbe dobbe dob gaet.
        Ja wel, hoe nou? sie ick recht, men dunckt dat de poort vast open staet.
        Sus, ick hoor mijn wijf, ghedieu.    Piet binnen.
                            Aeltje Melis, en Triin Ians.*
Aeltje.    Dat is garen edaen.
Trijn Ians Ick danckje dat icker wel eweest heb. Nu ick mach gaen.
        (585) Komt en haeltje scha weer in. Heer kyeren dits onverdient.
Aeltje. Och moer iou is niet te goet eschiet. Ick loof niet datjet mient?
        Of gy weer buyten gesloten worden, ick wilje garen huys-vesten.
Trijn Ians.    Wel gedieu Aeltje Melis. Ael. Wel gedieu Trijn Jans. Trijn. Hout mijn vryicheyt ten besten.
        Ael binnen.
[fol. F6v]
        Wat seg gy van die rekel, had hy my daerom ghenomen in?
        (590) Wel ick danck God dat icker so afghekomen bin.
        Dit moet ick mijn Man vertellen, en al mijn Neven en Nichten,
        As mijn Susterling Hillebrant dit hoort die selder stracx wel wat of dichten,
        Ick loof niet of het sel over de hiele stadt noch wel worden verhaelt.
        Hoe listich heb ick daer list met list betaelt.
        (595) Heer een mensch en kan hem niet nau ghenoech bewaren.
        Ick sel van me leven niet meer alleenich uytvaren.
        Vroutjens, ick waerschu iou, dat ghy doch wel voor iou siet:
        Want kyeren, al sietmen de luy, men kentse niet.

                                                    ’t Kan verkeeren.

                                EYNDE.

Continue
[fol. G1r]

G.A. BREDEROODS

Hoochduytschen

Quacksalver,

[Vignet: Stadswapen van Amsterdam]

Ghedruckt in’t Jaer ons Heeren, 1619.


[fol. G1v: blanco]
[fol. G2r]

Een soete, doch leerliicke, en belacheliicke klucht, van een
        Quacksalver in’t Hoochduyts, ghenaemt Rijckhart vande goude My-
            nen, met een out man, genaemt droge Lammert, ende van een siecken,
            ghenaemt Ioost den Drucker, waer van dat Rijckhart aldus voort-ge-
            daen hebbende, begint te swetsen.

        ANheurt vrumer burger und cauffluy jungh und alt,
        Edel ob unedel, edert sey vom was ghestalt,
            Hooch ob leech, kleyn und groot, man und weyb kumt anschouwen,
            Ghy vryers, gy vrysters, gy wenaers und weduvrouwen,
        (5) Kumt heer vreylich by, ich brauch doch meyn kunst,
        Vor dem reycken umb geldt, den armen gaer umb sunst.
            Giebt mier was stilstant das fruntlich meyn beden,
            Giebt mier was gehor, anheurt toch meyne reden,
        Vom den welchen bald ich nu wil fanghen an,
        (10) En reden tot dy hier als eyn redner daer van.
            Wie wol gunstiger Herren und seer liebe frunden,
            Viel kunstener geysten und artzenen sey gefunden,
        Der viel kranckheyden ofte siechen haben ghenesen,
        So weyt ich leich wol das meyn person noyt bint ghewesen
            (15) Alhie in dees wijtberumbter und neringbare stadt,
            Welchers grossen naem mey hie getrucken hadt,
        Umb dem vermaerden ruff vom kostlichen gebauwen:
        Vornemlich so schipffreych und liedren vol vom trauwen,
            So das ich entlich hie auch mit vleyt ghekamen bin,
            (20) Het welch altezaem ich waerlich toe seyn bevin.
        Ich die das Rotte-meyr, und das Swartzelant der Moren,
        Vor meynen erbdeyl und vatterlandt hab erkoren.
            Ich die im Asia, im Affrica so wol bin bekant,
            Im America, ja im der Francken-lant.
        (25) Hab ’t Spaensch, ’t Roomsch gebercht mit wunderlich gelucken,
        Jerusalem, Cicilien, und Oostenreich deurtrucken.
            Ich die’t alles hab bespiert, und ghesien, und auch weet,
            Ich bin der selben man die dem golden Meyster heet.
        Dem seer klinckenden Rijckhart vom der golden meynen,
        (30) Die mit meyn dierbaer kruyt und gutter mediceynen
            Meynich betruckter hert hab vom seyn smarts erlost,
            Die speys nochte dranck, oder die saubre kost
        Nicht nuttighen kon, want sy das nicht en hadden,
        Die gab ich was duym-kruyt deweyl das sy my badden.
            (35) Ich hab auch viel vrouwen vom sweir arbeyt bevrijt,
            So dasse nu mit freuwd sich blyde baren altijt.
        Und manich maechdlijn kleyn doen seyn im grossen anschouwen,
        Und durch meyne macht im grosser waerden houwen.
            Ich die manich jong-man so hooch doe seyn geacht,
            (40) Al was hy vom eyn slecht und eyn versmaet geslacht,
[fol. G2v]
        So doe ich im dur precht und gunst meyner gaben
        Seer gros achtbar seyn, dur ubervloz von haben.
            Ich trouw hie manuch paar, ick coppel und vereent,
            Das na verlaub von gut weer deerelijck beweent.
        (45) Ich doe das manuch knecht ghezwunghen wert to minnen
        An eyner die hun haet mit aller hart en sinnen.
            Ich bin die d’vryers auch also bestiert bestrijcht,
            Das hy eyn aartsche maecht bey eyn Gotin ghelijcht.
        Ich bin die d’vrysters hart so begeerleych kan treffen,
        (50) Das sy eyn reycher nar gaen als eyn Got verheffen.
            Ich maeck de geen die eerst, arm zijnde was onteert,
            Van al de Werelt wed’rom gheacht und wol begeert.
        Ich doe durch meyne kraft met sunst eynighe peynen,
        Die doore luyten weys und scherpsinnich scheynen.
            (55) Ja dats’ im curtsen stundt uyt eyn ellend’ge staet,
            Durch scheynbaerheyt van kunst gerachen inde Raet.
        Ich kan durch meyne gaab wunder te wege richten.
        Ich verhelff gaer bald das leytlich angesichten,
            So das gants angeneem yders augen steehn,
            (60) Un das mit grossen lust de vryhers daer toe geehn.
        Durch meyn geliertheyt weys en kunstige prackteychen,
        Toe ich quade luyten gutt, und swacke starcke leychen.
            De geele maach ich blanck, de swartzen maach ich wit.
            ’t Besmeurde maach ich schoon, und grauwe angden git.
        (65) Ich bringe meer te weech mit meyn gaben en giften
        Als d’alderweysten man mit seyn geleerste schriften.*
            Ich verwerff by elck ein laub, liefde und gunst,
            Men vind ter Werelt geyn so hauchloblichen kunst.
        Voorts meyn geswinde list gheneest so veyl ghebrechen,
        (70) Die mey nicht moogleijch seyn hier auffentleijch te sprechen.
            Veyllicht das yemant vreecht waer mit das ich dit doe?
            Die antwoort ich bald, luystert man vleysich tsoe.
        Ich ghebrauch golt, im al meyne artsenen of sachen.
        Ich ghebrauch golt voor al om heylichen tsoe machen.
            (75) Is eyn jong gesel verlieft dat er heymlich treurt,
            Und claacht von grosser pijn dat het harte scheurt,
        Umd das hy na wensch soecht eyn golden bloem te pluychen,
        Hy moet auch anders nicht als golt hier tsoe ghebruychen.
            Mit golt moet hy smeeren sommighe handen.*
            (80) Van golt moet hy dan noch machen golden banden,
        Om de golde treck-playsters wel te binden vast,
        Mit kunstich golt-draet das om de vingers so wol past.
            Veel stapels golt-salf, voorts baggen und juweelen,
            Dit doet wol groeyen, wol trecken, wol lieben und heelen.
        (85) Voor de geel-sucht, gelt-noot, gelt-hongher en gelt-dorst
        Ghebraucht das selbst mittel, das ghesecht op ’t alderkorst.
[fol. G3r]
        Of gorgelt mit goltdranch, und vret nicht dan golt visschen,
        Und lecher golt-vleys, ’tsal u lustich verfrisschen:
            Maar so u hunger is onversadelijck und groot,
            (90) So frucht ich entlich vor u de sekere doot:
        Went eyn seer eubel ding ist der grage golt kancker.
        Die eet ’s menschen ziel, en maecht het lichaam krancker.
            Vom golt is al meyn salb, vormaels kunstich gemaecht.
            ’t Golt heelt alt gebrech, waer das man eyns an raecht.
        (95) Manuch Meister wunder vom seyn stercke euly redt:
        Man ich bid dy eyns auff meyn gutter gold salb ledt,
            Ghemaecht van Portogoloysers und Lijsbetten,
            Vom Dubbloenen und vom acht dubbeld’ Pistoletten,
        Vom olde Nobels, und vom golde rossen vrunt
        (100) Vom Kaysers gulden, und vom Koninglicher munt,
            Vom Fransche kroonen, und vom Spaensche kluyten,
            Vom Friessche dalers, und vom Geuse duyten,
        Dit sein de spieren, het specy und het stof,
        Hie maech ich meyn golden heel en treck-pleysters of,
            (105) Der qua gewoont und absatz kan ich die niet dechen,
            Man eyn reyn hertlich hart un kan ich nicht bevlechen,
        Wol die in tseytelich gut stelt zeinen hauchsten vreucht,*
        Die maech ich durch sein lust ein fyand vande deucht.
            Het golt is gut noch quaet, het golt kan niemant deeren:
            (110) ’tQuaet kumpt durch het misbrauch, un ’tgoet vom wol regeeren.
        De wijtter Werelt durch sprucht und rumbtmen al vom meyn:
        Vom mein selb, vom mein kruyderen feyn.
            Wie grosser Potentaet, wie grosser Prins und Herren,
            Wie das sey alderminst meyn kruyt moghen ontberren.
        (115) Dem Coning vom Spangien selbst die heft mein gros gebrech,
        Darumb heft hy versiert ein schalckhaftighen trech,
            Um mey wedrumb mit list in sein lantschaff te lochen,
            Um vom meyn Laphes dan te machen golden stochen,
        Dar hy het Niterlandt, ob de lenderen gheleich,
        (120) Mit te troetelen waent, und te trechen am seyn reich.
            Man Got die maecht toe schend alle sein lose funden,
            Darumb bin ich vom hum hie vom dem Herr ghesunden.
        Dis is de ware saech das ich hie bey u sal blyven,
        So lang als ghy sein dinst hie oprecht solt bedryven.
            (125) Ich gelaub das dy tweyfelt vom waan ick bin ghekamen,
            Ob vom weer meyne kunst sein oorsprung heft ghenamen,
        Laes! al u wund’ren stehn, wes das man mey ierst sach,
        Im het swerts Indien heet, dar ich begraven lach
            Verwurpfen und veracht, als vaule dreck mispresen,
            (130) Un bin aus slichten slijm dus treffeleich verresen.
        Het Weyf die mey dis artz so herleich heft geleert,
        Die wiert vom yder ein vor het gheluck ghe-eert,
[fol. G3v]
            Und steet mit vluchtich hayr, und mit swie snelle vlerchen,
            Und kiert sich mit de wijnd, war an man wol kan merchen
        (135) Haer lichtvaerdich hart, doch heft sy vom al dis goet,
        Mey dis ghebrauch verlient, mit ein bly anscheyn soet,
            Und heymlich verlien icht wier an alle staten,
            Diet wannier har gevalt mit rauw moesen verlaten.
        War tzeyt ghy, kumt toch her. Kumt her, war meucht gy seyn,
        (140) Die klaech vom onlust, vom tantswier, vom hooftsier, herts peyn,
            Vom kommer, vom gebreck, kumt her ghy arme kranchen,
            Ghy sult mey durch meyn gunst und lustich werck bedanchen,
        Kumt her das ich u helff, und wacht nicht tot am lest.
        Die gheholden, ghestochen, gebrochen sein of gequest,
            (145) Leytleich, vreesleich, buslich, lam, manch, doof, kreupel,
            Galtsich, narrisch, und alt ongevallighe peupel.
        Die geborsten, geklooft, ghescheurt, gaet im banden,
        Ich schal u durch behulff vom meyn naerstighe handen,
            Wedrumb ghenesen wol, hab ich anders de macht,
            (150) Ofte bey gebrech vom dien het lassen nu volbracht:
        Want ich weet dar solche decksels toe te bereyden,
        Das niemant en sol seyn u onghevallicheyden.
            Mit golde Mantels wiert har daughen uberhaelt,
            So das men nicht en siet was u manghelt ofte faelt.
        (155) Mein reyche kunst weet raet vor gevarlicheyt und noot,
        Man ich weet gans kein list vor d al vretende doot.

                        Droghe Lammert een ouden Bruydegom.
            De jaren heb ick wel, ick had wel moghen rusten:
            Maer niet heb ick de macht, dat ick de groene lusten
        Heb konnen wederstaen, wat raet, mijn stramme leen,
        (160) Die zijn nu hare kracht en vochticheyt ontgleen.
            Ick moet, en ick en kan, mijn sinnen niet bedwinghen,
            Ist meughelijck dat de liefd’ kan door d’ooghen dringhen,
        In een so ouden borst, en juyst het herte treft,
        (165) So gheloof ick datse my u tot een voorbeelt geft.
            Siet hier een machtloos man vol jeuchelijcke sinnen,
            Die billich docht om’t graff begint op nieuw te minnen.
        Ist wonder, vraech ick dan, datmen dit siet gheschien,
        Van die vrolijcke jeucht en lustighe jonghe lien,
            Die door natuur en liefd’ sich daer toe moeten gheven,
            (170) ’t Welck ick nootwendich doe, nu in dit oude leven.
        Mijn senuwen zijn tay, mijn bloedt verstijft, verkout,
        En noch heb ick van daech een jonghe meyt ghetrout,
            En so d’ervarentheyt my leert den aert der wyven,
            So soud’ ick dese nacht gaerne wat vreuchts bedryven,
        (175) Met dese jonge maecht, met dese jonghe vrouw’,
        Maer ick en kan niet, als eerst, of als ick garen sou:
[fol. G4r]
        Want siet mijn dorre staet en wilt dat niet ghedogen,
        Vermits dat mijn natuur en krachten heel verdrogen.
            Dees quacksalver weet remedie tot veel quaets,
            (180) Dees sal ick vallen an, en vraghen hem wat raets.
        Doctoor, weet ghy oock raet, dat moet ick iou vragen,
        Hoe dat een ouden man snachts een jonghe Bruyt sal behaghen?
Rychart. Plinius und Aristotelus schreyben viel vom natuur,
            Ja, ich weets tsoe werchen ein gutter kuur,
        (185) Sie dis recept sult ghy aus d’Apteech lassen halen.
Lammert. Och Miester maecket goet ick sal t u dubbelt betalen,
        En sechtet my in duyts, of dat ick het kan verstaen.
Rychart. Vor ierst soldy im Apteech toe Peter Paresten gaen,
        Langt im dis brieflijn, und lasset hum eins leesen,
        (190) Holt goede mut, dijn dingen schollen wol weesen.
Briefken.   Nemt ierst oly vom uytgheparste Spaensche druyven,
                    Un corellen, un ’tpuyck vom lechere struyven,
                Moye sparges suldy nemen, nach vom das und elcx,
                Nach was neuck-wasser, und nach was soete melcx
                    (195) De boomjes ghestooft vom scheune aertgesocken,
                    Sonder tweyffel de saeck schol wol gelocken.
                Ghekoockte rapkens soet, und vom verssche ayer sap,
                ’t Sol wol verquicken al wasz nach eins soe slap.
            Dis hab ich, gutter man, toe dijn erquicking gheschreben.
            (200) Dees cedul sult ghy d’aptecher im handen gheben,
        Ob das heyt u bereyt, und heurt was men secht.
        Dis sult ghy nuttighen eer ghy u te bedde lecht.
            Ga hin, ich sol op stee hum selbst kamen sprechen.

                    Een siecken, ghenaemt Ioost den Drucker.
            Siet hier d’ellendicheyt self, siet hier alle gebreken,
        (205) Daer ick arme krancke mensch soo seer met ben vervult,
        Van al dese straf heeft mijn sonden de schult,
            De langdurige sieckt, de jammerlijcke pynen,
            Die doen mijn vleys en bloedt so vreesselijck verdwynen:
        Mijn smakeloose mongt proefden in lang geen kost.
        (210) In lang en heeft mijn maech oock gants geen goet gelost.
            ’t Ghedenckt my hoe ick laest eens op mijn tanden knarsten,
            Doe mijn opgheblasen buyck door weedom scheen te barsten
        Wanneer de groote noot my so gruwelijcken dwong,
        Dat ick kreet, beet, smeet, ja spartelde en sprong,
            (215) En raesden als een sot door’t lyen onverdraechlijck;
            En my ging gans niet of, is dit niet recht beklaechlijck?
        Vrunden ’tis sulcken last; hy isser qualijck an,
        Ick wetet, die zijn gevoech na wil niet doen en kan.
            Och lacht ghy noch daer ghy my dus euvel siet treuren?
            (220) Weet ghy wel jonge luy dat het u mee kan ghebeuren?
[fol. G4v]
            Och ick heb van desen dach van een goet vrient gehoort,
            Datter een kostelijck miester op het Water staet voort,
        Ick moet hem eens an boort. Ick mach mijn noot hem klagen,
        Meughlijck werd’ ick van dese smert ontslagen.
            (225) Mijn broertjen secht my, is dit de miester of de man
            Die so kunstich en kostelijck ’tvolck miesteren kan?
        Goeden dach Doctor Heer: door de last der natuuren,
        Kan ick ellendich mensch dagen noch nachten duuren.
            Mijn grage keel raest, mijn buyck gheeft hel geluyt,
            (230) Mijn maech die is in slot, daer mach in nochte uyt,
        Mijn pens is ydel, mijn darmen in een ghedrongen,
        Die krimpen in malkaer, so dat lever en longen
            Hier door so zijn ghequelt. Hier door so zijn gheparst,
            ’t Is wongder, so my dunckt, dat mijn lichaem niet en barst.
        (235) Mijn hooren en sien vergaet so haest my dit gheschiet,
        En an elcken hayr hangt dan wel ien droppel swiet.
            De aerd’ is my te nauw als my die buyen plaghen,
            Wat moet een sterflijck mensch ter Werelt al verdraghen.
Rychart. Ach brodder west gerust, west duldich in’t verdriet,
        (240) Denckt das sunder Guttes wil ter Werelt nicht geschiet.*
            Habt hoffenung im dijn druck, holt mut im dijn lyen,
            Die dijn heft bedruft, die schal dijn wol weer verblyen.
        Cato und Gallenus die haben viel gheschrieben
        Tot verstarckung von’t sware menscheleich leben.
            (245) D’ondervindung, somen seght, is de beste leer-meyster,
            Man hie vor hab ich kein kruyt, salb, smeer noch pleyster,
Briefken.  Dan im d’Apoteech dar schalmen dijn umb sulcx te doen,
                    Geben was Vlier-wortel und was scharp Spaens groen.
                        Huy-pillen, karnmelch mit honich und viel pruymen,
                        (250) Und viel Delbs bier, maecht openung, und doet ruymen,
                    Met wat raboly, und was vygen mit siep,
                    Ghy solt soe radt wurden als ein wackere swiep.
            Ga hin bringt desse brief, und al dijn surghen staacht.
            Ich wol bald kamen und saghen im das hy’t wol maecht:
        (255) Wer ich moet vorthin gehn tsoe meynen frunt toe etten,
        Past ghy dan op dem tzeyt, und wilt das toch nicht vergetten,
            Dan sult ghy meyn kunst sichtbarlich bemerchen:
            Dan sult ghy meyn vernuft wunderleich werchen.
Ioost. Och Miester! vind ick baet, en ghy u konst wel toont,
        (260) ’t Sal u sonder vertreck hondertfout werden gheloont.
            Adieu mijn Doctor Heer, de wijste vande kloechen.
Rychart. Vaert wol, ga hin, murgen kom ich dy eins besoechen.
        Der marckt is meist getahn, was baat ob ich viel spreech,
        ’t Is best das ich meyn kraem und kramery ob breech:
            (265) Want ick sie dem abent valt, de kauffluy die verflauffen:
            ’t Is toe beduchten das ich nicht meer schal verkauffen,
[fol. G5r]
            Und ’tis auch bald dem tzijt das ich musz gehn tsoe gast,
            Und ’tis auch bald dem tzijt das ich d’aptecher belast
        Das hy haer de recepten mach volghen lassen.
        (270) Vart wol toe morghen, ick ga das meyner strassen.
                Dit schiet inde nacht binnen, en Lammert seyt overluyt aldus.
            Liefste langt mijn de pot, of wijst my het ghemack,
            Het komt my weder an, ick krijch soo grooten kack.
        Och my mijn buyck, mijn buyck, ick sin so afterlastich.
        Myn lief weest niet betreurt, verdraechtet doch stantvastich.
            (275) Wat beduyt de hangt an’t hoofd, secht uytverkoren Vrouw?
            Maeckt om dees eene nacht doch geen bedruckte rouw.
Wijf van binnen.  Ja ghy secht dat ick sou geen droefheyt daerom maken,
        Maer wildy dus toe so lech ick het bed noch vol te raken.
            Is dit het leven daermen so smakelijck van praet?
            (280) So ben ick, laes! gheraeckt in een seer droeve staet.
                    Rychart smorghens vroech uyt.
        De heele gantse nacht hab ich vast ligghen ronchen,
        Want gister abent laet quamb ich tsoe heym sat dronchen.
            Dus lach ich tot am dach, tot dat de murgenstundt
            Toonden haer liebleich haubt, und roo gebloosde mundt.
        (285) De sluymerende vaeck die wreeb ich aus meyn augen.
        Als ich my geweschen hat geng ich my schoone draugen.
            Eyn lepflijn extract das is meyn murgen dranch,
            Dis gut is ober gut voor vaule lucht und stanch.
        Hie mit so gehn ich hin, wie das het nu mach weesen
        (290) Mit meyn pacienten beyd, ob sey al seyn gheneesen?
            Gister abent haben sey haar drencken al gehaelt,
            So sey gehulpfen seyn so wurd ick wol betaalt.
        Voor het drinck-gelt wil ich auch lustich smetzen,
        Und dem teer-penning wil ich versauffen und verfretzen.
            (295) Went al das gelt das ich mit dessen handel win,
            Das hoort nicht meyn, maer meyn liebe schoon wartin.
        Wol an das gang. Ich twyfel ob ich hie bin veur
        Het rechte hoes vom drooghe Lammers deur.
            Jae’t. Gut murgen, wie geyts? wie ist u al vergaen?
Lammert.  (300) Voorwaer Heer ghy hebt my een boos stuck ghedaen:
        Want waer ick stercker als ick bin, ick sou u hersebecken
        So versetten, dat ghy’t geen mensch en sout vertrecken.
            Ghy eervergeten loer, ghy buffel en ghy droch.
Rychart.  Wierumb? hoe so? was ist? Lam. Esel vraechje dat noch?
        (305) Ghy langtlooper ick sla jou wel veur jou beck goet koop.
        Ick heb al de nacht gequelt geweest vande loop,
            En heb gantsch niet gerust, noch niet in’t lijf gehouwen,
            En heb niet eens gedaen het geen men doet de vrouwen:
        Want’t liep tappeling uyt mijn lijf so drabbelich en so dun.
        (310) Och had ghy ’t in jou muts het gheen dat ick jou gun.
[fol. G5v]
            Of mocht ghy voor ’tontbijt u eyghen werck eens proeven,
            In plaets dat mijn Bruyt sou blyde zijn, is sy droeve.
        Daerom wensch ick u voorwaer veel ongelucks en ramp,
        En in u brodders oogh de krevel en de kramp.
            (315) Giesselen hoortmen u met netelen en met doornen.
Rychart.  Och vatter wilt u nichts dus uber mey ertsoornen,
        Want nu bevind ich das hem d’aptecher sich heft verdwaelt,
        Eyn ander heft deyn dranck, und ghy de seyn gehaelt.
            ’t Is onnosel verwesselt, meyn kunst ist drumb nicht minder,
hy doet de gordynen toe.
            (320) Vergebet meyn, ich bid dy slaept, ich ga, eer das ich u hinder.
        Ghy lachers helpt mey lachen, nu ich dus lustich lach
        Ich lach das meyn naers op geyn vadem tsoe en mach.
            In plaets das den olden mit de Bruyt meynt te schempen,
            So soecht er nu viel raet umb dem slauff toe stempen.
        (325) Ich lachten im meyn faust, und must nach swygen stil.
        Ich dacht al hat er schoon dem dranch ’tsou u nicht helffen vil:
            Want als de olde leen eens missen haer ghestalten,
            So kunnen sey haer vocht und krachten nichts behalten.
        Ich sech die die kunst heft of die scheune prachteych,
        (330) Ja waerleich die wurts bald heerlich und seer schat reych.
            Te weten, die vom olde koon machen frissche jongen,
            Die maacht das sey wederom doen wisse sprongen.
        Nu ich mach gangen hin bey Joost die mey verbeyt,
        Und heuren was dem man vom meyn kunste al seyt.     binnen.
Ioost seyt binnen aldus.  (335) Dus heb ick al de tijt, ja de lieve langhe nacht
            Na loosinghe met vlijt, doch vruchteloos ghewacht:
        Maer ’tschijnt wel dat de kracht een plaetse heeft genomen,
        Daer ick’t niet had ghedacht noch ghewenscht te komen.
            Hoewel dat my mijn sieckt maeckt slaphertich en swack,
            (340) Nochtans voeld’ ick te nacht dat my een Vrouw’ gebrack:
        Want die milde natuur schonck my een harden deegen:
        Dus heb ick met pijn en sonder vaeck te nacht gheleegen,
            En heb gheweest gequelt met een dubbelt verdriet:
            Want het onverwachten had ick, maer het verwachten niet,
        (345) Na een jonghe Vrouw’ had ick vergheefs verlanghen.
        En neffens dien had ick noch garen op stoel ghegangen.
            De nacht die is verby ’tis tijt dat ghy opstaet.
            Ansiet, o mijn gesicht den gulden dagheraet
        Vertoont zijn blickerend’ hooft met zijn glans-rijcke lichten,
        (350) Om s’werelts wilt geswarm seer neerstich te besichten.
            Ick sie u fackel wel, o alderklaerste baeck!
            Maer ick ben overheert vande rusteloose vaeck.
        Ick weets u grooten danck, ick hou u licht in waerden.
        Danck hebt, o schoonste Son! danck hebt lantaern vander aerden,
            (355) Vergeeftet my dat ick van vaeck bedwonghen doe,
            En moet nootsakelijck de gordynen schuyven toe,
[fol. G6r]
        Dewijl ick nu met lust gaern wat rust sou rapen,
        Ick maeck de dach mijn nacht. Vaert wel, ick ga wat slapen.
Rych. uyt  Dis is dem rechten wech, dis is dem rechten straet,
            (360) Diemen regel-recht na Joost dem drucker gaet.
        Mey wundert das zein huys nach is thoe gheslosen,
        Im moet dese necht gheloof ich nichts haben verdrosen,
            Ir ruwest uber lang, tzeyt das ich eins clauff.
Ioost bin.   Wie is doch daer? Rychart. Komt sicht en doet doch eyns ’auff.
        (365) Wol gut morghen Herr Joost, wie steytet nu mit dijn hinder?
        Is dein bauch nu nicht slap? Io. Neen Heer ’tis niet veel minder,
            ’t Heeft niet gheweest, daerom doolt u kunst of ’tghebruyck:
            Want in plaets van slaping inwendich in mijn buyck,
        Kreegh ick door u recept een harding an my uytwendigh,
        (370) Dus bleef ick de heele nacht slapeloos en ellendich.
            Ten eersten misten ick ’tgheen ick te lang ontbeer.
            Ten tweeden misten ick ’tghebruyck van mijn begeer:
        Want an een jonge Maeght had ick liever my ghekoelt,
        Dan ick deur groote noot wou gaen op het ghestoelt:
            (375) Dus leed ick dubbel pijn met een smartelijck deeren:
            Dese u kunst is vals, ghy hoort eerst beter te leeren
        Eer dat ghy and’ren helpt. Hoorje wel wat ick segh?
        Ghy meught nu wel gaen, ghy hebt u danck al wegh.
            Gaet heen ghy Lapsalver, ghy snoode leugen verkooper,
            (380) Ghy bedrieger, ghy schelm, ghy loose langtlooper.
        Och, die vremde miesters of vremdelingen gelooft,
        Die mist zijn sinnen, en wert van zijn sinnen berooft.
            Gaet heen ghy fielt, ghy guyt, ghy eerloosen knoet of deen,
            Die u annemen die ontsteeldy hert, sin en reen,
        (385) Met u brasselletten, en schijn schoone ringhen,
        En met u brieven vals, en ander wonder dinghen:
            Maer als ghy deur Gods hant rechtvaerdich straffe lijt,
            So denckt dat ghy alleen daer d’oorsake of zijt.
        Wech uyt mijn huys of ick geef u stracks slaghen.
        (390) Flucx packt u van hier, of ’tsalder noch qualijck daghen.
Rych. uyt.   Meyn danch die is hier kleyn, meyn kunst is nicht gefaelt.
            In plaets vom grossen loon wierd ich mit schand betsaelt.
        Die andren yets bevielt, ’tgaet dum dien uyt seyn gissen.
        Selbst isset beste kruyt, doch de wijste kunnen missen.
            (395) So viel dees saack angeht die is kleyn van belang:
            Want door’t missen kreech den olden kamergang.
        Und dem dreutelaer die heft hum so bevunden,
        Als of seyn dingen al seer toe hylichen stunden.
EYNDE.

[fol. G6v: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

Meulenaer
vóór vs. 583b Aeltje er staat: Aeitje; Ians er staat: lans
Quacksalver
vs. 66 man er staat: mau
vs. 79 handen er staat: handeu
vs. 107 zeinen er staat: zeiuen