Dirck Buysero - De aerdige bedriegerijen van Schapin

Dirck Buysero: De aerdige bedriegerijen van Schapin. ’s-Gravenhage, ca. 1675.
Naar Les fourberies de Scapin (1671) van Jean Baptiste Poquelin Molière.
Uitgegeven door drs. Nanny ’t Hart.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton016900 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. A1r]

DE

AERDIGE

BEDRIEGERYEN

VAN

SCHAPIN,

DOOR

MONSIEUR MOLIERE.

En in ’t Nederduytsch vertaelt door N.N.

Vertoont op de

Haeghsche Schouburgh.

[Vignet: fleuron]

IN ’s GRAVENHAGE,
____________________

Gedruckt by LEVYN van DYCK, op de Burg-
wal, by de Luytersche Kerck.

[fol. A1v]

SPELENDE,

PERSONAGIEN.

OCTAVIO, Minnaer van Jacinte.
SILVESTER, Dienaer van Octavio.
SCHAPIN, Dienaer van Leander.
ARGANTE, Vader van Octaef en Serbinette.
JACINTE, Beminde van Octavio.
GERONTE, Vader van Jacinte en Leander.
LEANDER, Minnaer van Serbinette.
SERBINETTE, Beminde van Leander.
CARLE, Dienaer van Leander.

[fol. A2r]

De Bedriegeryen van

SCHAPIN.

EERSTE BEDRYF.

EERSTE UYTKOMST.

Octaef, Silvester.

O Onverwagte maer voor mijn verliefde hart!
Ach! ick zie niet te moet als d’aldergrootste smart
Te lijden van dees eeuw; vermits ik al mijn hoopen,
Nu dat mijn vader komt, met rampspoet sal bekoopen.
(5) Silvester, is het waer? komt vader? weet ghy ’t wis?
Hebt ghy het oock te recht vernomen, het zoo is?
Silv. Ja.
Oct. En dat hy hier noch zal zijn van dese Morgen?
Silv. Dees morgen.
Oct. Och! ick ben bekommert met veel sorgen.
Zo weet gy wis hy my door dwang zal trouwen doen?
Silv. (10) Ja.
Oct. Hemel! wilt my toch voor dese trouw behoen.
En dat het zal een kint van Heer Geronte wesen?
Silv. Ja, van mijn Heer Geront.
Oct. Dees troudag doet my vresen.
En dat zy om dees saeck alhier ontboden is,
Heel van Tarante?
Silv. Ja.
Oct. ’k Beklaeg dees maegt gewis,
(15) Want ik kan nimmer haer tog met mijn min gerijven.
ô Hemel! gunt dat sy toch eeuwig weg mag blijven;
Maer dese tyding, die mijn hart vervult met schroom,
Hebt gy die nu gehoort ter stont soo van mijn oom?
[fol. A2v]
Silv. Uw oom.
Oct. Die quam het dan myn Vader kundig maken
(20) Door eenen brief?
Silv. Een brief.
Oct. Dien Oom weet al ons zaeken?
Silv. Al ons zaeken!
Oct. Maer hoe Silvester, wat zal ’t zijn?
Spreeck op, en laet my toch niet langer in de pijn;
Ik moet u yder woort, by na ten Mond uytwringen,
En gy laet my verwart, in dees veranderingen.
Silv. (25) Wat sal ick seggen, gy ontdeckt het self soo klaer
Tot ’t Minste tutteltje.
Oct. Ik bid u, helpt my maer,
En raed hoe ik my sal in deese zaeke draegen.
Silv. Wat sal ick raden? kon ik selver ymant klagen
Mijn noot; want ick ben also zeer als gy ontstelt.
Oct. (30) Door dese weerkomst heeft de doot myn hart beknelt.
Silv. En my niet minder. och! waer ben ik toe gekomen?
Oct. Helaes! ik weet, soo haest mijn Vader heeft vernomen,
Hoe dat mijn Saken staen, dat dan gewis een See
Van rampen op my stort.
Silv. En ik ben van ons twee
(35) Noch ongeluckiger.
Oct. Hoe sal ik my best quijten,
Wanneer ik hooren zal, zyn schelden, en verwijten.
Silv. Verwijten? raeckten ik maer met verwijten vry,
Dan waer ik wel gerust; maer nu sie ik op my
Door uwe sotte daet, daer ik my van beklagen
(40) Een Zee uytstorten van verwoede stocke-slagen,
Voor mijn beloning.
Oct. Ach! hoe wort ik best bevrijt
Van dese warring, die myn hart met pijn bestrijt?
Silv. Had gy dit eer bedacht, met rijp verstant en sinnen,
Of gy wel so een werk mogt onbeschroomt beginnen:
[fol. A3r]
(45) Maer nu is ’t schoon verbruyt, het schoon heeft u bekoort.
Oct. ’t Schijnt of gy door u rêen mijn hart en ziel vermoort,
Soo ’t ongelegen tijdt. ach! waer sal ick noch blyven.
Silv. En gy vermoort my, door u Sottelijck bedryven.
Oct. Wat sal ick maken? ach! ick ben mijn sinnen quijt.
(50) Ick sie geen hulp waer door ick werden kan bevrijt,
Want ick sal nimmermeer mijn Lief Jacinte laten,
Al zou mijn Vader my, in eeuwigheyt gaen haten.

EERSTE BYKOMST.

Schapin, Octaef, Silvester.

Schap. Mijn Heer Octaef wats dit? u wesen is ontstelt,
Waer door? ontdek het my.
Oct. Schapin, het groost gewelt
(55) Dat eenich mensch heeft op de werelt kunnen lyden,
Dat komt onluckig my, nu op het felst bestrijden.
Schap. Hoe dat?
Oct. Soo hebt gy dat noch niet van hem verstaen?
Schap. Neen.
Oct. Ach, helaes! ick ben door dit bedrijf verraen,
Want Vader en Geront, zijn van de reys gekomen,
(60) En hebben errenstich te samen voorgenomen
My te doen trouwen. ach! dees tyding moort mijn hart.
Schap. Is dit de quellingh dan die u soo deerlijck smart?
En acht gy ’t Trouwen dan soo vreeselijck te wesen?
Wel dat nootsaeckelijck quaet en sou my niet doen vresen.
Oct. (65) Schapin, weet gy niet wat mijn hart onrustig maakt?
Schap. O neen, door dien gy ’t my noyt hebt bekent gemaeckt;
Dies openbaer het my, want ick de Jonge lieden
Tot haer vertrosting altijt plach mijn hulp te bieden.
Oct. Schapin mijn waertste vrient, wilt gy my bystant bien?
[fol. A3v]
(70) Gy sult my altijt weer tot u genegen sien.
Ja self mijn leven sal ick blyven aen u schuldigh.
Schap. Bedaer mijn Heer Octaef, en sijt niet onverduldigh;
Want d’alderswaerste saeck dieder ter werelt sy
Om uyt te voeren, acht ick seer gering voor my;
(75) Den Hemel heeft, na’t schijnt, my dese kunst gegeven.
Ick derf wel roemen dat’er nu seer weynich leven
Die soo als ick tot alle saecken sijn bequaem;
Hoe wel wy van ’t gemeen, gedoopt sijn met de naem,
Van Schalcken, die ’t bedroch, steets soecken uyt te vryen,
(80) En dat wy door ons doen de Jonge Jeught verblyen:
Maer dese brave kunst is maer een aerdicheyt;
Ick hebber menich door dit Edel doen bevrijt:
Maer de verdiensten siet men heden qualijck lonen;
Daer om mijn Heer ick bid, dat gy my wilt verschonen.
(85) Oock heb ick dese saeck versworen, sint het leet
Onlangs aen my gedaen, dat ick niet licht vergeet.
Oct. Wat was dat voor een saeck? Schapin ey wilt het melden.
Schap. Het was een saeck dat my ’t gerecht te hart beknelden;
En de Justitie quam ick mee niet over een.
Oct. (90) Met de Justitie? hoe Schapin, seg om wat reen?
Schap. Zy sochten soo het scheen my wat te onderrechten;
’t Verschil was groot, het welck wy t’samen mosten slechten.
Oct. Schapin, gy met ’t gerecht?
Schap. Ja, de ondanckbaerheyt,
Van dese eeu, die heeft voor my dees straf bereyt,
(95) Men handelden met my heel qualijck, want myn leden
Die wierden met een rijs te jammerlijck door sneden;
[fol. A4r]
Waer door ick voor nam, noyt iets weder t’onderstaen:
Maer evenwel, ontdeckt het my, dat is gedaen.
Oct. Gy weet Schapin, dat het twee maenden is geleden,
(100) Wanneer mijn Vader en Geront, om eenige reden,
Die van haer tween most sijn op ’t spoedigste gedaen,
In haere koopmanschap zijn beyde ’t Scheep gegaen,
Om hare saken buyten ’s Lants soo te verrichten.
Schap. Het is my wel bekent.
Oct. En wijl ick my verplichte
(105) Aen Heer Leander, zyn wy beyd’ gebleven hier;
Silvester had van my, en gy van hem ’t bestier.
Schap. Dat ’s waer, en ’k heb my in mijn last oock wel gedragen.
Oct. Niet langh daer na siet men Leander droevig klagen.
Een jongh Heydinnetie heeft hem sijn hart geraeckt,
(110) Die door haer lief gesicht sijn boesem heeft geblaeckt.
Schap. Sulcx weet ick mee heel wel.
Oct. Toen heeft my voort Leander
(Door dien de Vrintschap, die wy hadden met elkander)
Zijn min geopenbaert, en leyde my terstont
By dese dochter, die ick toen heel schoon bevont;
(115) Doch so niet als hy my, haer wel quam af te beelden;
Hy prees haer Edele geest, die hy in als verdeelden,
Haer aengenaeme spraeck, haer liefelijck gelaet,
En dat’er niemant is die haer te boven gaet.
Hy was verwondert dat ick niet was opgetogen
(120) Door haer gesicht; dat hy so klaer my steld’ voor ogen,
En dat ick was van steen, om dat ick niet geraeckt
Van hare Schoonheyt wiert.
Schap. Mijn heer, ik bid u maeckt
Doch u vertellingh kort; door dien ik niet kan weten
Wat gy wilt seggen; wat u heeft het hart beseten.
[fol. A4v]
Oct. (125) ’t Was op een seeckeren dach, dat ick hem had verselt,
Ten huyse van die geen, die hem het hart beknelt,
Dat ons een groot gerucht quam klinken inde ooren;
’t Was in een kleyn straetje daer ons dit quam te voren;
Een vrou die ons verscheen, die hebben wy gevraegt
(130) Wat dat gerucht beduyt; sy die mee droevig klaegt,
Heeft ons geantwoort, dat wy konden gaen aanschouwen
Het groot elent van twee bedruckte vreemde vrouwen,
En dat ons haer verdriet, sou raken aen het hart,
Zoo wy gevoeligh zijn, van ymants druck of smart.
Schap. (135) Waer leyt gy my al heen door uw omstandigheden?
Oct. Ick heb Leander, door nieusgierigheyt gebeden
Om haer te volgen, op dat wy eens mochten zien
Wat vreemde sake dat’er binnen mocht geschien.
Wy traden t’saem in huys, daer wy een kamer sagen
(140) Daer wy niet hoorden, als heel droevich suchten, klagen,
En toen men nader dat bedruckte schouspel sach
Was het een oude Vrou, die op haer sterven lach;
Een jonge dochter, met een dienstmaegt haer verselden,
Die door de droefheyt, ’t welck haer hart soo zeer beknelden,
(145) In hare tranen swom. Maer ach! haer schoon gelaet
Munt uyt, en blonck gelijck de blonde dageraet.
Schap. Ho! Ho!
Oct. Men sach by haer d’erbarmelijckste saecken,
Haer rock en slaeplijf was verscheurt en sober laecken;
Een blaeuwe Sluyer was het decksel op haer hooft;
[fol. A5r]
(150) Daer ’t hair door speelden dat het schoonste gout verdooft,
Dat sach men langhs haer rug op haere schouders hangen,
Hoe slecht sy scheen, mijn hart wiert door haer oog gevangen,
Zy brack gelijck de Son door swarte Nevel heen;
Zy was begaeft met duysenden aentreckelijkheen.
(155) Ja, ’t koelste hart dat sou sy doen in liefde blaken.
Schap. Nu sie ik eerst waer dat gy heen wilt met u saken.
Oct. Schapin, soo gy haer had gesien in desen staet,
Gy had verwonderent gestaen voor haer gelaet.
Schap. Ja ja, ick twijffel niet, en sonder haer t’aenschouwen,
(160) Sie ick aen u wel, dat zy is de schoonst der vrouwen.
Oct. De peerle traentjes die men op haer wangen siet,
Ontsieren haer gelaet, in ’t alderminste niet;
Haer weenen was verciert met aengenamigheden,
De droefheyt daer sy op het felst van wert bestreden,
(165) Vercieren haer gelaet; al ’t schoon is by haer niet.
Schap. Dat sie ick nu heel wel.
Oct. Maer ach! haer swaer verdriet,
Heeft al die ’t sagen, doen tot medely bewoogen,
Dat ons een tranen vloet quam persen uyt de oogen;
Sy wierp haer selven op het stervend lichaem neer,
(170) En riep, mijn Moeder, ziet uw dochter; ach! hoe teer
Was haer lief aengesicht, ’t was of my ’t hart wou scheuren
Toen ick dat lieve beelt ellendich most sien treuren.
Schap. Dit eyndelick mijn Heer, is d’oorsaeck van uw smart?
Dat gy die lieve Siel bemint tot in u hart?
Oct. (175) ô Ja Schapin, want een Barbaer sou haer beminnen.
Schap. Ick zie geen middel haer te stellen uyt uw zinnen.
[fol. A5v]
Oct. Na dien ick hare rou getracht heb door mijn rêen
Wat te vertroosten, gaen wy eynd’lijck t’samen heen:
Maer weder zijnde op straet, soo vraeg ick aen Leander
(180) Hoe dat sy hem behaeght? Hy seyt my onder ander
Dat sy wel schoon is, maer niet boven het gemeen;
Dees reden maeckten mijn gemoet geheel ’t onvreên.
Dies nam ick eyndelijck voor, mijn eerst geboore Minne
Voor hem te decken, en my selfs sien ’t overwinnen.
Silv. (185) Ick sweer, indien gy niet dat lang verhael verkort,
Dat gy niet hebt gedaen voor dat het avont wort;
Hoort dan, ick sal het u eens in twee woorden melden,
Want van die tydt, dat sy, sijn hart in boejens stelden,
Kost hy niet leven, als hy niet die schoone Maeght
(190) Mocht gaen besoecken, en vertroosten als sy klaegt.
Een stuurse dienstmaegt, die ’t bestier heeft aengenomen
Na ’s Moeders doot, heeft hem verbooden weer te komen,
Waer door hy heel ontsint, half rasend, tiert en klaegt,
En smeekt, maer al vergeefs; men seyd’ hem dat dees Maegt,
(195) Schoon Arm, heel deugdig is, en van een goet geslachte,
En dat hy nimmer hoeft na hare min te trachten,
Zo hy reets is gesint te nemen haer tot vrouw,
En haer te samen te verbinden door de trouw;
Dit gaet hem aen ’tverstant, hy kan sijn smart niet dragen;
(200) Ten laetsten neemt hy voor, in spijt van al de plagen,
Zijn liefd’ te volgen, die sijn hart gebonden hout;
In ’t eynd sy sijn nu voor drie dagen ’t saem getrouwt.
[fol. A6r]
Schap. Ick heb u nu verstaen.
Silv. Maer wilt eens overdenken
Sijn Vaders weerkomst, dat mijn hart en ziel komt krenken;
(205) Ik loof de Nicker heeft hem hier soo vroeg gebragt,
Wy hadden hem, in geen twee Maenden nog verwacht,
En ’t heym’lijck huw’lijck, heeft sijn Oom al aen sijn Vader
Bekent gemaeckt, daer by soo komt ons hier noch nader
Als dat den Heer Geront, sijn dochter hier verwacht,
(210) Die hy moet trouwen; dit veroorsaeckt al sijn klacht,
En dese dochter heeft hy te Tarant gekregen
By sijne tweede vrou, en die’s nu onderwegen.
Oct. Dit hebt gy nu verstaen; bedenkct eens in wat ly
Dees lieve Ziel is; en mijn onmacht staeter by,
(215) Om haer te helpen; ach! Schapin wilt overwegen.
Schap. Wel sijt gy om dees saeck dan beyde so verlegen?
Om sulck een beuseling? wel foey, ’t is groote schant,
Daer gy soo out sijt en hebt noch geen meer verstant.
Die niet bedriegen kan, en liegen, wort gehouwen
(220) Hier voor een gek; ho, ho, gy meugt my wel vertrouwen
Toen ick soo groot was, dat ick slimmer schelmery
Als dit heb uytgevoert, en gy hebt alle bey
Noch soo veel kennis niet? wat duyvel, het is schande.
Silv. Schapin, gy sijt een Man van deftigen verstande;
(225) Den Hemel heeft my met die gave niet verciert,
Of sulcken kloecken geest my in het hart gestiert;
Mijn kennis is heel kleen, daerom soo wil ick swijgen,
’k Mogt anders mee, met de Justitie woorden krygen.
Oct. Daer komt mijn waerde helft, Jacint mijn lieve hart.

[fol. A6v]

TWEEDE BYKOMST.

Iacinte, Octaef, Silvester, Schapin.

Iac. (230) Mijn waerde lief Octaef, wat lydt ick niet al smart?
Ontdeckt my, is het waer het geen gy hebt vernomen?
Als dat u Vader weêr is van de reys gekomen,
En u doen trouwen wil door liefde of door geweldt?
Oct. O ja, dees tyding hout mijn hart en ziel beknelt;
(235) Wat ’s dit mijn Engelin, dat gy u lieve oogen
Met siltich nat besproeyt? den Hemel wert bewogen
Met uwe klachten, ick verseeker u van mijn,
Dat ick voor niemant als voor u mijn lief sal sijn;
Mistrout niet aen mijn min; ’t geen ick u heb geswooren,
(240) Blijft eeuwigh, of ick ga in eeuwigheyt verlooren.
Iac. Ick ben verseeckert wel, mijn heer, dat gy my mint;
Maer ach! de liefde die verdraeyt gelijck de wint;
Die nimmermeer in ’t Oost of West gerust kan rusten;
So tracht een Minnaer mee altijt na nieuwe lusten.
Oct. (245) O neen, mijn liefde die sal duuren tot de schicht
Van Atrop my beneemt het wereltlijcke licht.
Iac. Maer ach! de liefde ziet men wonderlijck verkeren
Van Vrouwen en van Mans; dit kan de tijdt ons leren,
Dat haest gebooren Min, wert als een bloem geplukt,
(250) En door een schrale wint, wert van sijn steel geruckt.
Oct. Hoe nu mijn Lief! wilt gy my dan voor ontrouw houwen?
Gelijck de gene die haer eet niet langer houwen
Als haere wellust duurt; o neen, eer mach mijn Siel
In ’t onderaertsche Rijck by al het naer gekriel
(255) Voor eeuwich blyven, eer ick u ooyt sal begeven;
Ick sal u Minnen, tot aen ’t eynde van mijn leeven.
[fol. A7r]
Iac. Mijn Heer, ’k geloof wel dat gy my bemint gewis,
En dat u tong wel spreeckt hoe ’t hart van mening is:
Maer ick bedenck weer dat de Vaderlijcke krachten
(260) Heel veel vermogen, en hy sal door dwang nu trachten
Om u te trecken van my af. ach! ’t is gedaen
Gy sult hem volgen, want u welvaert hangter aen.
Hy wil een ander nu, aen u ten huwlijck geven;
Soo dit gebeurt, sal ick verkorten self mijn leven.
Oct. (265) O neen mijn Engelin, geen Vaderlijcke macht
Sal my oyt dwingen dat ick u verlaet; de kracht
Die liefde snoeyen wil, en kan in ’t minst niet baten;
’kSal eer met u, mijn Son, mijn Vaderland verlaten,
Of rucken met mijn hand eerst mijn verliefde hart
(270) Ten boesem uyt, door dien ick alle rampen tart.
Mijn Vader kan my niet beletten dat ick leve
En sterven wil met u, ick sal u noyt begeven,
Ick heb een afkeer, en ik walge van die vrou
Die my mijn Vader geeft; ja, ick vervloeck die trouw.
(275) Men kan my niet door dwang, of door gewelt verbinden,
Ick wensch dat haer de Zee mach onder weegh verslinden.
Hout op mijn waerde lief, en stort geen tranen meer,
Uw Minnaer is getrou. ach! dat gy wist, hoe zeer
Gy met u weenen my het hart komt door te snyden,
(280) Gy sout my van die pijn wel trachten te bevryden.
Iac. Ik stel my dan gerust na uwe wil, en sal
Den Hemel smeken, dat hy my in dit geval
Van alle ramp-spoet* doch genadigh wil bevryden;
En wat den Hemel wil, sal ik geduldigh lyden.
Schap. (285) Neen seeker ’t kan met haer noch redelijk wel gaen,
Zy is soo sot niet als haer schijnt de Muts te staen.
Oct. Mijn Lief, so dese man ons wil behulpsaem wesen,
Zoo hebben wy in ’t minst geen ongeval te vresen;
[fol. A7v]
Schapin, ach! wilt uw hand ons leenen in de noot.
Schap. (290) Neen Heer, de sorgh hier van die is voor my te groot,
Ik heb geswooren dat ik my met werelts saecken
Niet meer bemoejen wil, ik mocht in onheyl raken;
Doch echter, soo gy my wat hart quam bidden, ’k sou
My noch beraden, om u lieve jonge Vrouw.
Oct. (295) Kan ik door smeken of gebeen uw gunst genieten,
Zoo sal ik my in ’t minst dit laten niet verdrieten;
Ik bid u, weest doch nu een Stuurman van ons Schip,
En wilt het hoeden voor een strant of woeste klip.
Ach! helpt doch onse liefd’ uyt dese swaricheden.
Schap. (300) Maer gy secht niet met al.
Iac. Ik sweer, met diere Eeden
Dat ik u wederom, sal altijt dienstich zijn,
Zoo gy ons helpen wilt, verhoort dees bêe van mijn.
Schap. Wel nu, door uw gebeen hebt gy mijn hart verwonnen,
Gy sult uw saeck van mijn sien datelijk begonnen;
(305) Gy hebt mijn hart beweegt.
Oct. Mach het gelooft zijn?
Schap. Ia
Mevrou, ’t is nodich dat gy u verschuylen ga.

Iacinte binnen.

Sa , maeckt u nu gereet, uw Vader hier t’ ontfangen,
Verwerpt uw vrees, en wilt hem stoutelijck*antwoort langen.
Oct. Helaes! Schapin, ik ben vol vrees, vol schrick, vol pijn;
(310) Wat sal ik seggen, als mijn Vader hier sal zijn?
Schap. Gy moet maer stout, en met een onverschrokken wesen
De eerste storm uytstaen, en hem in ’t minste niet vresen,
Of anders, sal hy u voort setten na sijn hant,
Als hy bespeurt dat u de schrick heeft overmant,
[fol. A8r]
(315) Dies wilt maer stoutelijck, eens by u overleggen
Als hy nu komt wat gy sult tot verschoning seggen.
Kom denckt nu eens, of ik uw Vader ben; grijp moet,
Antwoort maer stoutelijck, of gy ’t uw Vader doet.
Oct. Ik sal mijn best doen om de vrees dan te verjagen.
Schap. (320) Sa laet ons eens besien, hoe dat gy u sult dragen;
Kent gy uw rol al vast? weet gy, met wie gy spreekt!
Kom leert het eerst te deeg, op dat’er niet ontbreekt,
En wilt u hart met moet en Schelmery versterken,
Om u party daer door, te beter uyt te werken.
(325) Kom, dat ’s beginsel dan u hooft recht op en stout.
Oct. Zie soo?
Schap. Noch wat, sta vast, uw oogen opwaerts hout.
Oct. Soo dan?
Schap. Ja, so is ’t wel; wilt nu voor vast vertrouwen
Dat ik u Vader ben, die u komt voor te houwen
De grootste Misslach die gy hebben sout begaen.
(330) Nu met een kloecke moet, ’t sa, laet ons vangen aen.
Gy Galge-brok, gy Fielt, ô Schelm, ontaert van leven;
Gy zijt niet waerdich om de naem u meer te geven
Van Soon; kan ik van sulck een Guyt de Vader zijn?
Die in mijn Ouderdom, mijn hart vervult met pijn;
(335) Hoe derft gy soo stout hier noch voor my begeven?
Daer j’ in mijn af zijn hebt so snoden daet bedreven.
Is dit de vrucht, die ik van u noch had verwacht?
Dits voor mijn sorge, ô Schelm! die ik voor u betracht
Is dit de eerbiet, die gy sijt u Vader schuldich?
(340) Gy derft, ô Guyt! waer door gy my maekt onverduldigh
U gaen verbinden, sonder kennis of weet van mijn;
Een Huwelijk waer door ons Huys in schant sal zijn;
Spreekt nou, ô Schellem, spreekt wat uytvlucht sult gy vinden
Tot u verschoningh? waer uw Vader mee verblinden?
(345) Wat Duyvel was is dit? gy staet geheel verstelt,
En antwoort niet.*
[fol. A8v]
Oct. Mijn hart was door de schrick beknelt,
Ik docht voor vast, dat ik mijn Vader hoorde spreken.
Schap. Ho, ho, soo zou uw moet door hem dan zijn besweecken?
’t Is schanden, foey, gy hebt een hart gelijck een kindt.
Oct. (350) ’k Bekent aen u, dat my de vrees geheel verwindt:
Maer ’k ban, gemoedight nu de schrick uyt mijn gedachten;
Ick sal hem spreecken, en heel stoutelijck verwachten.
Schap. Maer seecker?
Oct. Sekerlijck.
Schap. zyt gy gemoedight dan?
Oct. ô Ja, door dien dat ick de vrees van my verban.
Schap. (355) Daer komt uw Vader.
Oct. Och, helaes! ick ben verlooren.

Octaef loopt na binnen.

Schap. Octaef, Octaef, hy gaet sonder my eens hooren;
Bloet, siet hem loopen, dats een onversaeghden helt,
Die maer door een gerucht voort op een lopen stelt.
Ha, ha, maer laet ons strax den ouden man gaen vinden.
Silv. (360) Wat sal ick seggen hem?
Schap. Gy sult u maer verbinden
Om my te volgen en maer seggen, Ja ’t is soo.
Silv. Schapin, dien grijsen is voorseecker al te snoo.

HET TWEEDE BEDRYF,

EERSTE UYTKOMST.

Schapin, Silvester, Argant.

Schap. Daer is hy, nu pas op.
Arg. Isser oyt van sijn leven,
Van eenigh kint op Aert soo snooden daet bedreven?
Schap, (365) Hoo, hoo, de saeck is hem vry al te deeg beduyt,
Want hy half rasend met sijn selfs spreeckt overluyt.
Arg. Dat’s een vermetelheyt!
[fol. B1r]
Schap. Aenhooren wy zijn reden.
Arg. Waer of sy dencken my te stellen mee te vreden?
Op sulck een huwelijck?
Schap. Daer sijn wy op verdacht.
Arg. (370) Sullen zy ’t lochenen?
Schap. Dats ’t minst daer men na tracht.
Arg. Of sullen sy voor my, haer onschult willen toonen?
Schap. Dat kon wel beuren.
Arg. Of bedriegen my met schoone
Vertellingen?
Schap. o Ja, daer sijn wy over uyt.
Arg. Maer al haer seggen sal ick achten niet een duyt.
Schap. (375) Wy sullen ’t zien.
Arg. Ik sal na haer niet willen hooren.
Schap. Sweert daer niet op.
Arg. Al haer verschoning is verlooren.
Ick sal dien guytzack van mijn soon, voor dese spijt
Doen setten in een plaets, wel van versekertheyt.
Schap. Daer sal ick in voorsien.
Arg. Silvester die sal dragen
(380) Voor sijn belooning, ’t lijf vol dichte stocke slagen.
Silv. Ick was verwondert, dat ick soo langh was bevrijt.
Arg. Hoo, hoo, vind ick u hier Leer-meester; ja gy sijt
Een wijse Governeur, men mach op u vertrouwen.
Schap. Mijn Heer, kverbly my dat ik u gesont aenschouwe.
Arg. (385) Een goeden dach Schapin, gy sult niet sijn veracht;
Gy hebt mijn order die ick gaf, heel wel betracht
Toen in mijn afsijn, want mijn Soon heeft hem gedragen
Heel wijslijck op die tijdt, ick heb van u geen klagen.
Schap. Gy sijt noch wel te pas, na ’k sien kan.
Arg. Noch gesont:
(390) Maer waerom spreeckt gy niet, ô schelm! ô vagebont.
Schap. Mijn Heer u reys die is geluckigh afgelopen?
[fol. B1v]
Arg. Heel wel: maer guyt, gy sult mijn gramschap noch bekopen;
Ey, laet my met gemack eerst kijven.
Schap. Wilt gy nou
Dan kyven? seg op wie?
Arg. Op desen schelm, ontrouw.
Schap. (395) Waerom?
Arg. Hoe! hebt gy dan niet van de saeck vernomen,
Wat in mijn afsijn is gebeurt?
Schap. My is gekomen
So iets ter ooren, van een kleyne beuselingh,
En na mijn dunckt is het geen saeck, daer veel aen hing.
Arg. Noemt gy dat beuseling? ’t sijn wel hoogwigte saken.
Schap. (400) Ick geef u wel gelijck.
Arg. En hem so stout te maken?
Schap. Dat is wel waer.
Arg. En trout soo sonder mijne weet.
Schap. Het is niet wel gedaen, en ’t is my seeker leet:
Maer ’k ben van mening, dat ghy nu van dese saecken
In ’t minste geen gerucht sult trachten van te maken.
Arg. (405) Ja Seker! en ick ben van mening dat ick al
Gerucht wil maken, na mijn eygen welgeval;
Heb ick geen reden om hier door vergramt te wesen?
Schap. ’k Beken mijn heer, dat dese daet niet dient gepresen,
En ick heb self geweest tot in mijn hart ontstelt,
(410) Toen my dit snoot bedrijf, wiert van uw soon gemelt;
Ick heb hem heel vergramt, wel errenstich bekeven,
Sijn ongehoorsaemheyt hem in de neus gewreven;
Vraegt gy het self, hoe dat ick hem heb voor gehadt,
En hem vermaent hoe dat hy tradt van ’t rechte pat,
(415) Om dat hy geen ontsach betoonden aen sijn Vader
[fol. B2r]
Die hem gevoet heeft, mits hem niemant raeckten nader;
Dat hy te kussen hoort de plaets die gy betreet,
En duysent dingen meer; waer door ick seecker weet
Dat gy niet strenger sout in ’t straffe met hem leven:
(420) Maer toen ick weder heb de reden plaets gegeven,
En ’t stuck wel overdacht, so kon ick soo veel quaet
In sijn bedrijf niet sien, als gy u duncken laet.
Arg. Hoe, noemt gy dat geen quaet, dat hy bestont te trouwen
Een onbekende Maegt? Ick sweer, het sal hem rouwen.
Schap. (425) Wat wilt gy doen? het is nu buyten uwe macht,
En sijn nootschickingh heeft hem tot dees daedt gebracht.
Arg. Ja seker! op dees wijs so sou men mogen trachten
Na steelen, moorden, en al wat in u gedachten
Wert goet gekeurt, en seght maer ’t nootlot heeft my hier
(430) Dit opgeleyt, het is het hemelsche bestier.
Schap. ô Neen, mijn Heer, maer gy neemt hier voorwaer mijn seggen,
Heel op sijn Philosoophs; ick wil’t so niet uytleggen:
Maer sijn verbintenis, die is door dwang gedaen.
Arg. Maer hoe, waerom door dwang? ick kan dat niet verstaen.
Schap. (435) Meent ghy dat yder is so wijs begaeft met sinnen
Als gy? ô neen mijn Heer; de jonkheyt kan in’t minnen
Haer niet bedwingen, om somtijts een sotte daet
Door liefd’ te voeren uyt; en dat betoovert quaet,
Daer wort de jonckheyt, als gestadich toe gedreven;
(440) Leander kan ons hier, wel van getuygen geven,
Die spijt mijn sorg, en mijn vermaning heeft volbracht,
Noch slimmer daet als hy; en ’t was niet in mijn macht
[fol. B2v]
Dit te beletten; doch, ick wilde wel eens weten
Of gy u Jonge tyt hebt sonder min versleten;
(445) En of die Sotterny, u niet en heeft gequelt?
Mijn Heer, het is my wel van anderen vertelt,
Dat gy in uwe Jeugt heel vierich wiert gedreven,
Tot lange rocken, daer gy aerdich mee kont leven;
En door u soet gevry, soo hebt gy staeg getracht,
(450) Dat gy daer onder quaemt, en soo u wil volbracht.
Arg. Dat is wel waer Schapin, maer ’k ben daer by gebleven,
En ’k heb my door de trou, niet in haer min begeven;
Mijn liefde die was met mijn lust gelijck gedaen.
Foey! had hy mee maer mijn voetstappen na gegaen.
Schap. (455) Wat sout gy willen wel, als ’t na u wensch sou wesen,
Dat hy hier had gedaen? hy sag een uytgelesen,
Een cierlijcke Maegt die hem het hart vermand’;
En als het vuur het stroo genaeckt, dan is ’t in brand.
Hy sucht, hy smeeckt, hy bid, hy openbaerd sijn klachten,
(460) Die sy verhoort; hy poogt sijn lyden te versachten;
Tracht na haer hoogste goet, en volgt sijn Vaders aert;
Sy geeft haer op, en gaen te samen onbeswaert,
Tot ’t soete werck des Mins: maer hy is door haer vrinden
Toen op die daet betrapt; die hem doen wilde binden
(465) Aen haer door d’echte Trou, of sweeren hem de doot.
Silv. Die soo bedriegen kan, voorwaer, en heeft geen noot.
Schap. Had gy nu liever dat hy daer was doot gebleven,
Als dat hy hem door dwang heeft tot dees trou begeven?
Arg. Men heeft my niet geseyt dat het soo is geschiet.
[fol. B3r]
Schap. (470) Ja vraegt hem selver vry, ’t is soo, en anders niet.
Arg. Soo is hy dan getrout, door dwang van hare vrinden.
Silv. ô Ia, mijn Heer, so is’t.
Arg. ’k Sal daer wel raet toe vinden.
Schap. Belieft het, dat ick u de saeck voort doe verstaen.
Arg. Hy hoorden doen by een Notaris sijn gegaen,
(475) En prosederen voor ’t gewelt aen hem bedreven.
Schap. Sulx heeft hy niet gewilt.
Arg. Het sou my dan niet geven
So veele moeyten, om te breken dese trouw.
Schap. Om dit te breken, is’t onmogelijck voor jouw.
Arg. Ja!
Schap. Want ick weet gewis dat gy het niet sult breken.
Arg. (480) Ik sal ’t niet breeken?
Schap. Neen.
Arg. Dat sult gy sien; ik reecken
Het regt der Vadren, tot het voordeel van mijn Soon;
En het gewelt aen hem bedreven, en de hoon,
Is dat niet blijcks genoeg?
Schap. Maer dit en sal niet komen
Naer uwen Soon sijn sin.
Arg. Niet naer sijn sin? sijn ’t dromen?
Schap. (485) Neen, niet.
Arg. Mijn Soon?
Schap. Uw Soon, wilt ghy dat hy belyt
Dat hy bevreest waer, en dat deed uyt bloedicheyt?
En dat hem van haer daer toe heeft dwingen laten?
Dit was tot schand van hem, en u en uw voorsaten;
Een Soon van sulck een Man gelijck gy sijt, vol moet.
Arg. (490) Ik lach daer mee.
Schap. Mijn Heer, ziet voor u, wat ghy doet;
Het is nootsaek’lijk, soo ghy poogt u eer te houwen,
Dat hy bekent, dat hy getracht heeft haer te trouwen
Door eygen keur, en niet door dwang.
Arg. En ick weer wil
[fol. B3v]
Dat hy heel anders seyt, en mijnen tooren stil.
Schap. (495) Ik weet hy sal ’t niet doen, dus wilt hier niet na trachten.
Arg. Ik sal hem dwingen, dat hy moet sijn welvaert achten.
Schap. ’t Sal toch maer mis sijn, want dit was tot sijn bederf.
Arg. Doet hy mijn sin niet, ik verstoot hem van sijn erf.
Schap. Gy?
Arg. Ik.
Schap. Goet.
Arg. Hoe goet?
Schap. Dat g’ hem niet en sult onterven:
Arg. (500) Waerom en soud ick niet? hy tracht my te bederven;
Ick wil het doen.
Schap. G’en zult.
Arg. Niet?
Schap. Neen.
Arg. Dat staet aen mijn.
Schap. Ghy kont niet.
Arg. Kan ick niet? wie sal my tegen sijn?
Schap. Ghy self.
Arg. Hoe dat ick self?
Schap. Ghy derft het niet eens denken.
Arg. ’k Sal seecker, en wie derft my in mijn voorneem krenken?
Schap. (505) Gy spot’er mee.
Arg. O neen, ’ten is geen spot, gewis.
Schap. ’k* Weet dat u eygen hart u selven tegen is.
Arg. Ia seecker, dunckt u dat? hy sal op my niet winnen.
Schap. Ia, Ia.
Arg. Sijn straf is ree, voor ’t ongebonden minnen.
Schap. ’tSijn beuselinge.
[fol. B4r]
Arg. Neen, geen beuselinge, maer...
Schap. (510) Mijn Heer ontstelt u niet, ick bid u toch, bedaer;
Uw inborst is te goet, ’kweet gy niet quaet kunt wesen.
Arg. Ia, als ick quaet wert, mach men oock voor my wel vresen:
Maer staecken wy dees rêen, dat my mijn hart ontstelt;
Hoort Guytsack, soeckt mijn soon, ick ga, op dat vertelt
(515) Aen Heer Geront wert, wat mijn Soon al heeft bedreven.
Schap. Kan ick u helpen Heer, ick wil my willig geven
Om u te dienen, waer in dat gy my gebied.
Arg. Ick danck u. Dat my van mijn Soon dit leet geschied!
ô Hemel! had gy my mijn dochter laten houwen
(520) Tot Erfgenaem, en my ontruckt dien ongetrouwen.

Argante binnen.

Silv. ’k Beken Schapin, voorwaer, dat gy in schranderheyt
Een yder overtreft, waer door ick ben verblijd,
En dat gy hebt gebracht in goeden stant ons saken:
Maer gelt ontbreeckt ons nu, wat raet daer aen te raken?
Schap. (525) Daer weet ick middel toe: maer my gebreeckt een man
Die trou is, en die een persoon vertonen kan,
Die ons hier komt te pas; ey, laet ons eens proberen
Of gy kunt dienstig sijn, sta stil daer, en wilt keren
U hoet half om, gelijck of gy een rover waert;
(530) U hand nu in u zy; u oogen onvervaert;
Stapt nu een weynig groots, met stout en trotse treden;
Dat’s een Gasconjer; dat sijn mannelijcke leden.
[fol. B4v]
Silv. Wel hoe, gy lacht! maer hoor, daer schiet mijn wat in ’t sin,
’t Welck ick voor ons bedrijf, heel dienstelijk bevin;
(535) ’k Sal sien of ick mijn Broer kan tot dit werck bewegen,
Die voor een kleyn gerucht in ’t minst niet is verlegen;
En ook mijn Mester heeft hem nimmermeer gekent;
Hy is tot sulck een werck veel meer als ick gewent;
Hy ’s een Soldaet, die hem met roof meest moet belyden,
(540) En door sijn hulp kan ik my van ’t gerecht bevryden.
Schap. Volg dan, wy sullen in ’t gevaer als broeders sijn;
En dat hem overkomt, neem ick de helft op mijn.
En of men twee drie Iaer op een Galey most wesen;
Een moedig hart en sal daer voor in ’t minst niet vresen.

TWEEDE VERANDERING.

Geronte, Argante.

Ger. (545) Door dese goede wint, ben ick versekert dat
Ons volck van daeg hier is. een Schipper hier in Stad,
Die van Tarante komt, heeft met sijn eygen oogen
Haer selfs sien scheep gaen: maer u Soon heeft u bedrogen
In uwe hoop; door dien mijn Dochters komst niet kan
(550) Ons voorgenomen werck volbrengen, mits gy van
U Soon mijn hebt vertelt, sijn snoo volbrachte streken;
En dit komt ons besluyt en voorneem nu te breken.
Arg. Zijt daer niet voor besorgt; ick weet dees hindernis
Wel te beletten, soo daer recht te vinden is.
Ger. (555) Mijn Heer Argante, met verlof; dit moet gy weten,
[fol. B5r]
Dat nu u Soon sijn plicht heeft tegen u vergeten
Dat in d’opvoeding vande kinderen veel bestaet.
Arg. Maer hoe komt dit te pas dat gy hier nu van praet?
Ger. Hoe dat te pas komt? dat de wulpse Iongelingen,
(560) (Door dien de Vaders haer niet in haer tijt en dwingen)
In ’t quaet voortvaren, en haer Vaders Meesters sijn;
Dies sijn die Vaderen vaeck schuldig aen haer pijn.
Arg. Dat beurt somtyts wel, maer wat wilt gy hier mee seggen?
Ger. Wat ick hier seggen wil?
Arg. Ia.
Ger. Om u voor te leggen,
(565) Soo gy d’opvoeding van u Soon had recht gedaen,
Hy had nu sulcken trou, soo stout’lijck niet bestaen.
Arg. Soo denckt gy, dat u Soon is beter onderwesen
In u opvoeding?
Ger. Ia, want hy heeft voor my vrese;
Het sou my leet sijn dat ick hem niet sou gebiên,
(570) Al wat ick wilde, en mijn wil die moet geschiên.
Arg. Maer soo u Soon, waer van gy alles komt te hopen,
Sich in noch slimmer saeck als mijne had verlopen,
Wat sout gy seggen? hue!
Ger. Hoe, wat meent gy hier mee?
Arg. Wat dat ick hier mee meen? dat men niet moet soo ree,
(575) Met groote hovaerdy, mijn Heer, een ander trachten,
In sijn huyshouding en* bestiering te verachten;
En die een anders huys siet garen schoon en fris,
Die siet eerst of in ’t sijn, oock niet te vegen is.
Ger. ’k Versta u mening niet.
Arg. Men sal ’t u uytgaen leggen.
Ger. (580) Hebt gy dan van mijn Soon oock yetwes hooren seggen?
Arg. Dat kon wel sijn.
Ger. Wat doch?
[fol. B5v]
Arg. Schapin heeft my gemelt,
Tot mijn vertroosting, dese saeck; en my vertelt
U Soons bedrijf; gy sult van hem de waerheyt hooren;
Mijn Heer, ick moet mijn tyd niet laten gaen verlooren:
(585) Maer voort een Advocaet gaen spreken, die my raet;
Tot weersiens toe, mijn Heer, ick ga, want het wert laet.

Argante binnen.

Ger. Een saeck noch slimmer als de sijne, dit doet my vresen;
Hoe kan’er slimmer saeck doch als de sijne wesen?
Want hy getrout is, sonder sijn Heer Vaders weet,
(590) Waer door hy sekerlijck geheel sijn plicht vergeet:
Maer daer sie ick mijn Soon.

TWEEDE VERANDERING.

Geronte, Leander.

Leand. Ick ben verblijdt t’aenschouwen
Mijn waerde Vader, noch gesont. wat ’s dit?
Geront. Wilt houwen
U hand soo lang te rug; ontdeckt my eerst de saeck.
Leand. Ach! dat ick u omhels, en met mijn armen raek.
Geront. (595) Al sachjes seg ick u.
Leand. Hoe, weygert nu mijn vader
Mijn vreugt te uyten? wie kan ick die toonen nader?
Ger. Eerst moet ik hier met u een saek van groot gewigt
Gaen effen maken; stil, dat ik u in ’t gesicht
Te degen sien kan.
Lea. Wat?
Ger. Siet my recht onder d’ogen;
(600) Seg, wat is hier gebeurt?
Lea. Ghy zijt gewis bedrogen;
Wat sou’er zijn gebeurt?
Ger. Seg wat’er is geschiet
[fol. B6r]
In mijn af-wesen?
Lea. By mijn weten isser niet:
Wat wil mijn Vader dat ick hebben sou bedreven?
Ger. Ick wil niet, maer dat ghy my sult getuyge geven,
(605) Wat dat ghy hebt gedaen.
Lea. Niet als dat u behaeght;
Ter werelt niet, dies is het vreemt ghy van my klaegt.
Ger. Ter werelt niet?
Lea. ô Neen.
Ger. Gy antwoort sonder vresen.
Lea. Dat is een teecken dat ick moet onschuldig wesen.
Nochtans heeft my Schapin van uwe saek vertelt.
Lea. (610) Schapin!
Ger. Ho, ho, dit woort maekt u geheel ontstelt.
Lea. Hy heeft u yets geseyt van my?
Ger. Ja, maer dees saecken,
Wil ick op dese plaets u nu niet kenbaer maken;
Ick sal u elders wel, daer ’t beter komt te pas,
Eens onder-vragen; ’k moet nu uyt sijn, doch sal ras
(615) Hier weder wesen; en indien ghy ô verrader
My hebt ont-eert, versaek ik ook de naem van vader,
En tracht my nimmer dan te komen in ’t gesicht.

Geronte binnen.

Lea. Stelt dien vervloeckten schelm so mijn bedrijf in ’t licht?
Hy most door duysterheyt dit trachten te bedecken;
(620) En heeft het nu, ô spijt, mijn vader gaen vertrecken:
Maer ’k sweer, dat ick hem weer voor dees verradery
Zijn straf sal geven, voor de hoon die ’k van hem ly.

DERDE VERANDERINGH.

Octaef, Leander, Schapin.

Oct. Schapin, mijn waerde vriendt, wat ben ik u al schuldigh,
Mits gy mijn welvaert hebt betracht, en oock sorgvuldigh,
(625) In al u doen geweest, want sonder u verstant,
[fol. B6v]
So was’t met my gedaen, ô braefste geest van ’t lant.
Lea. Wel zijt gy daer verraer? gy guyt, ô half gehangen.
Schap. Mijn Heer, ick dank u voor die eer, die ’k kom ontvangen;
My schiet te grooten gunst van u.
Leand. Ghy spot’er mee,
(630) En speelt noch de boffon; maer mijnen arm is ree
Om my te wreecken.
Schap. Ach! mijn Heer, wilt u bedencken.
Oct. Leander hou, wat’s dit?
Leand. Ik bid wilt my niet krencken,
Nu in mijn voor-neem.
Schap. Ach! mijn Heer.
Leand. Laet my begaen;
Ick sal dien schelm sijn kop in duysent stucken slaen.
Octa. (635) Om onse vrientschap, wilt hem doch sijn fout vergeven.
Schap. Mijn Heer, ik bidje, seg, wat heb ik u misdreven?
Leand. Verrader, vraegt gy dat?
Octa. Al sachjes.
Leand. ô Wat spijt,
Ey laet my gaen Octaef. Hier schellem, en belijt
Nu d’ongetrouwigheyt die ghy my hebt bewesen;
(640) Het is my al ontdeckt, ghy dacht niet dat my dese
Geheymenis sou oyt van yemant sijn verklaert;
Nu wil ick dat ghy dit self voor my openbaert;
Of so gy langer tracht, dit voor my te verswijgen,
Sal ick dees degen u dwars door de darmen rygen.
Schap. (645) Hebt gy soo wreden hart, mijn Heer, ey, ey, bedaer:*
Leand. Spreeck dan.
Schap. Ia ick heb schult, ’k bekent nu, het is waer.
Leand. Ia uw geweten komt u selven nu bestrijen.
Schap. Daer van en weet ick niet.
Leand. Wilt gy het niet belijen?
Ick sweer...
[fol. B7r]
Oct. Leander hou.
Schap. Wel als ’t bekent moet sijn,
(650) Soo weet dan, dat ick heb dat vaetjen Spaensche wijn,
Dat u was van een vrient tot een present geschonken,
Ick, met mijn mackers, heb heel vrolijck uytgedroncken,
En ’k heb de kelder toen met water wat bedeckt;
En gy hebt toen gemeent dat het was uytgeleckt.
Leand. (655) O galgebrock! weet gy soo met mijn goet te leven?
Ick heb de arme meyt hier lustig om bekeven,
Door dien ik dacht dat sy hier schuldig aen most sijn.
Schap. Mijn Heer, ick bid u, ey, vergeeft dit doch aen mijn.
Leand. Ick ben verblijt, dat my dit schelmstuck komt ter ooren;
(660) Maer dit en is het niet dat ick van u wil hooren.
Schap. Is dit het niet mijn Heer?
Leand. Neen schelm, het raeckt mijn eer,
Dies openbaert het my, of andersins ick sweer....
Schap. Ick kan niet denken dat ick anders heb bedreven.
Lea. Bekent gy’t niet, sie daer, ik neem u voort het leven.
Schap. (665) Ey, ey!
Oct. Bedwingt u toch.
Schap. Mijn Heer, ey, weest te vreen,
Ick sal ’t u seggen; ’t is drie Maenden nu geleen,
Dat gy ’t Heydinnetje, waer aen gy sijt verbonden,
Door liefde, my met een horlogie hebt gesonden
Om haer te geven; en terwijl het avond was,
(670) So quam mijn listigheyt my wonderlijck te pas;
Want ik quam weder t’huys, met vuyl beslickte kleren,
En ’t aengesicht bebloet; toe ging ick voor u sweren
Dat ick was getracteert van dieven op de straet,
Die mijn ’t horlogie doen benamen; en dit quaet
(675) Gaeft gy geloof, mijn Heer, maer ick hebt selfs gehouwen.
[fol. B7v]
Leand. Hebt gy ’t Orlogie guyt? ’k ging u te veel vertrouwen.
Schap. O ja, mijn Heer, het is om altemet te sien,
Hoe laet het is, als ick voor Venus Priester dien.
Leand. Neen, dit en is noch niet de saeck die ick wil weten.
Schap. (680) Is dit het niet mijn Heer?
Leand. Neen schelm, die u gequeten
In alle ondeugt hebt, het is noch slimmer saeck.
Schap. Ick wensch dat my de Beul het ruggebeen vry kraek,
Indien ick meerder weet.
Leand. Ick rae u wilt ’t ontdecken,
En haest u, of ick sal u tong ten hals uyttrecken.
Schap. (685) ô Doet my wat gy wilt, want ick en weet niet meer.
Leand. Gy weet niet meer? ô schelm!
Oct. Bedaer u toch mijn Heer.
Schap. De Duycker, met sijn stoet, en lijfwacht moet my halen
In ’t helsche doolhof, dat ick daer mach loopen dwalen,
En eeten duyvels broot, indien ick meerder weet,
(690) Als van de Weerwolf, die u lest soo schricken deed,
Waer door gy doen viel in een kelder, heel besweken,
Daer gy u hals en been gedacht had doen te breken.
Leand. Wel nu?
Schap. Mijn Heer, ick was de Weerwolf.
Leand. Snoden mensch!
Schap. Mijn Heer, ick deed het om dat gy niet na u wensch
(695) By Nacht soud’ willen gaen, en soo het wilt belagen;
En hier door heb ick u soo gaen wat vrees aenjagen,
Dat u de lust benam.
Leand. Ick sal my van dees’ hoon
Die my ter ooren komt, wel wreecken: maer betoon
[fol. B8r]
Nu hier terstont voor my, wat voor doortrapte saken
(700) Dat gy mijn Vader hebt, ô schellem, wijs gaen maken.
Schap. Hoe aen u Vader, Heer?
Leand. Mijn Vader is’t, die ’k mien.
Schap. Ik heb hem sint sijn komst met oogen niet gesien.
Leand. Gy hebt hem niet gesien?
Schap. O neen!
Leand. Tracht niet te liegen.
Schap. Mijn Heer, sijn eygen mont en sal ons niet bedriegen.
Leand. (705) Nochtans is hy het selfs die het my heeft geseyt.
Schap. Met u verlof, ik seg dat hy geloogen heyt.

VIERDE VERANDERINGH.

Carle, Leander, Octaef, Schapin.

Carl. Mijn Heer, ick breng een maer die voor u lief sal wesen,
Heel onproffijtelijck.
Leand. Hoe dat? gy doet my vreesen.
Carle. Het heydens rot is ree om met uw Serbinett’
(710) Voort te vertrecken, so ghy het haer niet belet;
Sy sond my selver hier, met tranen in de oogen,
U dit te melden, dat gy het niet sout gedoogen,
Indien gy eenigsints tot haer genegen zijt;
En dat ghy, voor het langst, maer had twee uren tijt;
(715) En soo gy’t gelt niet kunt tot haer verlossing geven,
Dat ghy haer dan niet meer sult sien, van al u leven.
Leand. Ach! in twee uuren?
Carle. Ia, mijn Heer, het sal geschien.
Leand. Ach! waerde vrient Schapin, wilt my u bystandt bien.
Schap. Mijn waerde vrient Schapin! en strax wast schelm en snoode;
(720) ’t Is waarde vrient, als gy mijn diensten hebt van noden.
[fol. B8v]
Leand. ’k Vergeeft u alles, wat gy my hier hebt bekend.
Schap. ’k Wil niet vergeven sijn, maer doot my, boose vend.
Leand. Neen, gy moet leven, want ick heb u hulp van noden.
Schap. En ick begeer dat gy my datelijck sult dooden,
(725) Soo wert de Werelt van mijn schelmery bevrijt.
Leand. Gy sult niet sterven, mits gy my te waerdig zijt;
En wilt u schrand’re geest en gunst aen my betonen,
Ick sal my mildelijck voor uwe dienst beloonen.
Schap. Ia met u degen, of met schelden, schoppen, slaen
(730) Beloont gy my, ô neen, ons vrintschap is gedaen.
Leand. Ick bid.
Schap. Ick bid u oock dat gy my nu sult dooden,
Om dat ick ben een boef, een schelm, een guyt een snoden;
Ick sal hier voor u oog, sijn selver beul van mijn,
Om door mijn doot, van u verdienst, bevrijt te sijn.
Oct. (735) Schapin toont hem u hulp, en wilt het quaet vergeten.
Schap. ’t Is my onmogelijk, ’t heeft my te seer gespeten.
Leand. Ick bid u, dat gy doch mijn mislach weer vergeet,
Dat ick u heb gedaen, is my van harten leet:
Ey, helpt my dan.
Oct. Ick voeg mijn bidden by het sijne.
Schap. (740) ’t Gevoelen is te vars, dat kan soo niet verdwynen.
Oct. Ey denckt daer niet meer op.
Schap. Geeft my verlof te gaen.
Leand. Og! Laet gy my nu in de grootste droefheit staen,
Daer liefde my in brengt: sult gy mijn doot begeren?
Schap. Waerom bestont gy my soo vuil te afgronteren?
Leand. (745) ’k Beken u ick heb schult.
Schap. En handelt my soo wreet,
Gelijck een schelm en fielt.
[fol. C1r]
Leand. Voorwaer, het is my leet.
Schap. En my de degen dwars door’t lijf te willen steken.
Leand. ’k Versoeck vergiffenis, en val hier tot een teken
Voor uwe voeten neer, dat gy doch met gedult
(750) My poogt te helpen.
Schap. Nu, sta op, ’k vergeef u schult;
Maer tracht door haestigheyt niet weer mijn eer te krencken.
Leand. Belooft gy my u hulp?
Schap. Men sal daer eens op denken.
Leand. Maer weet de tijd is kort, dies dient men ons te spoen.
Schap. Vreest niet, seg hoe veel gelt dat ghy wel hebt van doen?
Leand. (755) Vijf hondert Kroonen.
Schap. Gy?
Oct. Twe hondert Pistoletten.
Schap. Nu moet ick my weer gaen na het bedriegen setten;
Ick sie haest middel dat my werden sal dat gelt,
Van uwe Vaders, in een korten tijdt getelt;
U saeck die werckt nu al, daer moogt gy op betrouwen;
(760) En of u Vader voor de gierigst, wert gehouwen.
Hier vande Stad, ik krijg hem nog wel na mijn hand;
Is hy heel gierich, hy heeft weer een kleyn verstand;
En dit komt my te baet; die geck sal ’t al geloven:
Maer Heer, ick soeck hier door u eer niet te verdoven,
(765) Dat ick sou dencken dat gy had u Vaders aert,
ô Neen, gy weet wel dat hy is voor Sot vermaert;
’t Gemeen gevoel dat kan heel qualijck oock geloven
Dat hy u Vader is, maer dat:::::
Leand. Schapin, niet boven
De eerbaerheyt, die gy te dragen schuldig zijt.
[fol. C1v]
Schap. (770) Wel hoe, mijn Heer, neemt gy dit qualijck? maer’t is tijd
Dat ick vertreck, op dat ick mach u Vaders vinden;
Ick sal haer, een, voor een, de ogen gaen verblinden;
Silvester maeckt u ree, op dat gy hier by mijn
U rol kunt spelen, als het sal van noden sijn.

DERDE BEDRYF.

EERSTE UYTKOMST.

Schapin, Argant.

Schap. (775) Siet hem eens preutelen.
Arg. Foey, ’t is te grote spijt,
Dat hy niet heeft gehad een weynig meer beleijt;
En sig soo vast te gaen in een verbont te steken;
Wat heeft de losse jeugt oock niet al veel gebreken?
ô! Wat bedrijft zy al?
Schap. Een goeden dach mijn Heer.
Arg. (780) Een goeden dach Schapin.
Schap. Gy overlecht al weer
De fantasijen van uw Soon.
Arg. ô Ia, dees zaken
Die komen my, Schapin, tot in de ziel te raken.
Schap. Het menschelijck geslagt heeft altijd tegenspoed;
Het gaet noit na ons sin, en hierom is het goedt,
(785) Dat wy in onheil Heer, een vaste hope bouwen;
Van een outvader, heb ick seek’re les behouwen,
Die ick gestaeg betracht.
Arg. Schapin, verhaelt die mijn.
Schap. Dat men in ’t ongeluck noit moet wanhopig sijn:
Maer als een Vader sig heeft op de reis begeven,
(790) Die moet gedencken dat het ongeluckig leven
Den Mensche staeg verselt; dat hy licht horen sal
In ’t wederkeeren, niet als ramp en ongeval;
[fol. C2r]
Als dat sijn Vrou is doot, sijn huis verbrand tot kolen,
Sijn Soon verwurrigt is, en al sijn goed gestolen,
(795) En dat sijn dochter droef, in ’t water is versmoort;
Dan valt het u niet swaer, als gy daer iets van hoort;
En soo hy heel bevrijt van onluck komt te keren,
Dat gy den Hemel niet genoeg daer voor kunt eren.
Dees Philosoophse les, die heb ick vast gestelt,
(800) En oock gestadig als ick t’huys quam, het gewelt
En gramschap van mijn Heer, met goet gedult verdragen,
Vermits ick anders niet verwachte dan als slagen,
Of schoppen in mijn gat, of schelden, dies ick mijn
Gestadig beelden in, dat het so moste sijn;
(805) En soo mijn Heer, my niet quam toornig te bestrijen,
Ick danckten de Fortuin, dewelck my quam bevrijen.
Arg. Dit is wel goet, maer weet dat hy verstoot de trou
Die ick besloten heb, en kiest voor hem een vrou
Heel tegen mijnen sin: maer ’k heb soo wesen spreken
(810) Een Advocaet, om nu dit huwelijck te breken.
Schap. Mijn Heer, wat wilt gy doen? daer is veel beter raet;
Ey’ wacht u, bid ick, voor dit kankerende quaet,
Dat Beurs, en gelt, en goet, en alles sou verteren;
Gy kent dit land, en wilt gy hier noch procederen?
Arg. (815) Ghy hebt gelijck: maer hoe werd ick hier van bevrijd?
Schap. Stelt u gerust, en ick sal nu op desen tijd
U helpen, want u klacht komt my aen ’t hart te raken;
Dies socht ick middel om u weder vrij te maken;
Want vrome ouders kan ick niet sien lijden smart,
[fol. C2v]
(820) Om ’t quaet haers kinders, of het gaet my aen het hart;
Sint gy my aldereerst u noot hebt komen klagen,
Heb ick bijsonderlijck, u grote gunst gedragen.
Arg. Ick danck u voor u gunst.
Schap. Ick heb de Broeder dan
Gevonden van de Maegt, waer dat u Soon sig an
(825) Verbonden heeft; ’t is een Soldaet, stout op sijn degen,
Die maer tot moorden, en tot plond’ren is genegen;
Die in’t ombrengen van een mensch, soo ligt besluyt,
Als in een romer Wijn terstont te drincken uyt;
Ick heb hem voor gestelt, hoe licht dat was te breeken
(830) Dit huwelijck van gewelt, dat ick oneerlijck reeken,
En dat het anders niet is als door dwang gedaen,
Dat ’t Vaderlijcke recht sijn Soon wel kan ontslaen,
Of de Justiti het te geven in de handen,
Beneffens dat gy waert, in schat en rijckdom, vande
(835) Voornaemste vande Stad; waer door hy stond verstelt,
En liet my blijcken, dat hy om een somme gelt
Het huwelijck wel met u sou soecken af te maken;
Dit is de middel voor u soon, om vry te raken.
Arg. En hoe veel eyst hij wel?
Schap. Hy trad heel buyten spoor.
Arg. (840) Hoe dat?
Schap. Mits hy het heel onredelijk stelden voor.
Arg. Wat eijst hy dan?
Schap. Maer vyf ses hondert pistoletten.
Arg. Ses hondert koortsen op sijn lijf, die hem verpletten;
Scheert hy de geck met my?
Schap. Dat seyd ick hem al mee,
En ’k heb sijn voorslag, en sijn eysch die hy my dee
(845) Geheel verworpen; mits dat ick hem dede weten
[fol. C3r]
Dat gy u leven in de Wereld had versleten;
Dat gy niet sot en waert, en dat gy hem niet sou
Gaen geven soo veel gelt, voor dees gedwongen trou:
Doch eyndelijck seid hy dat hy wel wou accorderen,
(850) Voor een gemeene prijs, en hem daer voor monteren;
Hy sey my, dat hy voort most na het Leger gaen,
Dies had hy gelt van doen; en dat hy daer om aen
Mijn woorden gaf gehoor; maer anders Mogt gy vresen
Hoor dan: hier moet voor eerst, voor hem een rijpaert wesen:
(855) Maer het moet goet sijn, en daer hoort voor ’t minste toe
Sestich pistolen, en...
Arg. Sestig pistolen? hoe,
Dat is al vrij wat veel, doch ick sal hem dat geven.
Schap. Hy moet noch hebben twe Snaphanen, daer beneven
Noch een karbijnder, en een wapen; dat bedraegt
(860) Twintich Pistoolen.
Arg. Wort ick nu noch meer geplaegt?
Sestig en twintich, dat sijn tachentich te samen.
Schap. ’t Is net soo veel.
Arg. Ja, hy behoort hem wel te schamen:
Maer evenwel ick sal ’t hem geven.
Schap. Hier moet by
Een paert noch voor sijn knecht, om te monteren, gy
(865) Sult dat wel kopen voor omtrent dartich Pistolen.
Arg. Wat duyvel, sijn die vend de zinnen heel aen ’t doolen?
Neen, neen, hy sal van my niet krijgen eenen duyt.
Schap. Mijn Heer.
Arg. Ick hoor wel, ’t is een onbeleefden guyt.
[fol. C3v]
Schap. Wilt gy dan dat sijn knecht alleen te voet sal loopen?
Arg. (870) Hy gaet soo hy begeert, sijn meester mee.
Schap. ’k wil hopen
Gy om soo kleynen saeck hier nu niet uyt en scheyt;
Mijn Heer, ick raed u, geeft dit liever, als gy pleyt.
Arg. Wel nu ick sal dan noch dartich Pistolen geven,
Hoe wel het schand is, om soo met een mensch te leven.
Schap. (875) Hy seyt, dat hem noch iet ontbrack, soo ’t u behaegt,
Tot een Muyl-esel, die hem sijn bagasie draegt.
Arg. Dat hy met sijnen Muyl gaet voor sint felten lopen;
Neen, ick wil pleyten.
Schap. Dit wil ick van u niet hoopen.
Arg. Ick al, want in sijn saeck sal niet meer sijn gedaen.
Schap. (880) Geeft hem een kleyne Muyl mijn Heer, en laet hem gaen.
Arg. Neen, ick wil hem niet eens een lompen Esel geven.
Schap. Bedenckt u.
Arg. Neen, ick pleyt: ’k sal met hem anders leven.
Schap. Mijn Heer, ick raed u dat gy eerst eens overlegt
Wat aen het pleyten hangt, en datter in het regt
(885) Veel ommewegen zijn, dies opend eerst u oogen,
Want gy sult hier u self noch vinden in bedroogen;
Wat circumstancies en apels sijn hier aen vast?
En soo veel procedeurs daer gy me wert belast;
En wat al schrapers Heer die gy al moet passeren,
(890) Van Schrijvers en Stadts Boon, en Procureurs, die teeren
Al sullen op u beurs, en d’Advocaten mee,
Notarissen, en Schout, en Rechters, nevens de
Klerken, die al ’t saem om gelt de Duyvel dienen;
En al die helen hoop en sullen niet ontsienen
(895) Om ’t alderbeste recht te lappen aen het oor;
[fol. C4r]
En die haer ’t meeste geeft, die krijgt by haer gehoor.
Voor eerst sal de Stadts Boo een vals exploit uytgeven,
Dat gy verwesen wert eer dat gy ’t weet; daer neven
Soo sal u Procureur al heymelijck verstant
(900) Houden met u partij, en tot u groote schandt,
Met rede penningen u selver gaen verkoopen;
U Advocaet die sal hem mede gaen verloopen,
En u gewonnen recht versuymen, mits dat hy
Is om gekocht, en kiest de kant van u party;
(905) En in de plaets van te rechtvaerdigen u zaken,
Heel achter blyven; of in dien hy komt te maken
Dat uwe saeck, die gy gewonnen dacht te zijn,
Weer heel verduystert wert, door sijn bedekt Latijn;
En de Griffier, sal door ’t versuymen van u zaken,
(910) Door dien ’t blijft steecken, een Arrest op u gaen maken;
Dies, hoe voorsichtigh dat gy oock sout mogen zijn,
Dit voor te komen is onmogelijk, denckt aen mijn;
Gy sout niet loven hoe de Rechters door het vleyen,
Van ’t Geestelijke volk, haer laten gaen verleyen,
(915) Of door een schoonheyt van een Juffer, die u zy
In alles tegen is, en bidt voor u party;
Dies wacht u, om niet in dat Vagevier te komen,
Dat menig Mensch zijn Beurs en Sinnen heeft benomen;
Want de gedachten van het Pleyten heeft de macht
(920) Om my te Jagen heel na Indien, dies u wacht
Voor dat verduyvelt quaet.
Arg. Hoe veel sal wel bedragen
Zoo een Muyl-Esel?
Schap. Hout, het geen hy komt te vragen,
Is in ’t geheel, voor de Muyl-Esel, en sijn Paert,
Sijn Wapen, en Karbijn, Pistolen, en sijn Swaert,
(925) En’t Paert mee van de Knecht, mijn Heer, en daer beneven
[fol. C4v]
Een kleyne Som, die hy aen sijn Waerdin moet geven,
Sal in’t geheel dan twee hondert Pistoolen zijn.
Arg. Soo veel Pistoolen?
Schap. Ia.
Arg. Scheert hy de Geck met mijn?
Neen, ick wil pleyten, hy mach wat hy wil beginnen.
Schap. (930) Mijn Heer, bedenckt u wel, gy sult’er noch by winnen.
Arg. Neen, ick wil pleyten.
Schap. Heer, ey, werrept u toch niet.
Arg. Neen ick wil pleyten.
Schap. In het uyterste verdriet.
Arg. Dat’s niet, ick sal door ’t recht nu anders met hem leven.
Schap. Wel soo gy pleyten wilt, soo sult gy moeten geven
(935) Eerst gelt voor een exployt; en dan al weder gelt
Voor die de korte roe en Procureur bestelt.
Voor presentatie en oock voor de consultatie;
Voor dachgelt voor de Procureur tot preservatie;
Dachgelt voor d’Advocaets, om t’saem vereent te sijn;
(940) Gelt voor de schriften, voor ’t raport, al schijnt het kleijn;
’t Beloopt een groote som; noch voor het registreeren
Voor de Griffier, voor het appointement der Heeren;
Voor de Arresten, en voor de Signateurs,
En expienten voor de Schrijvers, dat u beurs
(945) Heel uytgemergelt wert; en sonder noch te spreken
Voor de vereeringen des Advocaets; ick reken,
Indien gy aen hem twe hondert pistoolen telt,
Dat gy dan sonder sorg bevrijt wert, geeft dat gelt.
Arg. Schapin het is te veel.
[fol. C5r]
Schap. Gy sulter noch aen winnen;
(950) Want ick heb overleijt in stilte met mijn sinnen,
Soo gy hem geeft dat gelt, dat gy noch winnen kan
Dan ruim de helft, en gy, mijn Heer, bevrijt u van
De sorge, die’er van het pleyten staen te wachten;
’k Gaf liever driemael meer, eer ick na ’t pleyten trachten.
Arg. (955) Ja, ja, ick lach et al u zeggen.
Schap. Laet u raên:
Was ick als gy, ick sou het pleyten laten staen.
Arg. Ick sal hem geen twee hondert pistoletten geven.
Schap. Mijn heer, daer komt de man daer ik van spreeck.
Arg. Ick beve.

TWEEDE VERANDERINGH.

Silvester. Schapin. Argant.

Silv. Kont gy my wijsen niet wie dat Argante is?
(960) De vader van Octaef? Want ick soeck hem gewis.
Schap. Mijn Heer, hoe dat?
Silv. Door dien ick daet’lijck heb vernomen,
Dat hy tracht om met my in een proces te komen;
En daer door ’t huw’lijck van mijn suster doen te niet.
Schap. Mijn Heer, ik weet niet dat daer jets is van geschiet:
(965) Maer hy wil u geen twee hondert pistoolen geven.
Silv. Ick sweer, soo ick hem vind, hy sal niet langer leven,
By duyvel, doot, en hel, ick sal hem met dees handt
Vermorselen tot gruys, en wreecken soo mijn schant,
Ick sal mijn handen in sijn oude bloet bevlecken,
(970) Al sou men my terstont met paerden van een trecken.
Sch. Mijn Heer, meent gy dat hy ook geen couragie heeft?
Denckt dat de vader van Octaef, voor u niet beeft.
Silv. Ha! by pots dousent schand, het salder wonder dagen;
Vond ick hem maer, dees kling sal ’k door sijn boesem jagen:
(975) Wat is dat voor een man?
[fol. C5v]
Schap. Dat is hy niet mijn Heer.
Silv. Is hy het niet? wie dan? en lieg niet, want ick sweer:
Is ’t van sijn vrienden dan?
Schap. O neen, wilt my gelooven,
Het is sijn vyandt, die sijn eer hem gaet berooven.
Silv. Is het sijn vyandt?
Schap. Ja.
Silv. By gort, ik ben verblyt.
(980) Dat gy een vyant, van dien sot Argante zyt.
Arg. Ey, ey!
Schap. Ik sta ’er veur.
Silv. Daer is mijn hant, ick sweere
By mijnen eet, en by ’t rapier, dat ick tot eere
Van mijnen Coning draeg, dat gy van desen dagh,
U noch verlost sult sien; ick sal dan met een slach
(985) Die vlegel gaen het hooft van sijne schouders houwen;
Dies weest gy maer gerust, en wilt op my vertrouwen.
Schap. Mijn Heer, maer hier wert het gewelt so niet geleen;
Dit Landt dat straft het quaet.
Silv. Hoo, hoo, ik pak my heen,
Om door het vluchten dan het hase-pat te kiesen;
(990) Daer is geen vat aen my, ick heb niet te verliesen.
Schap. Maer hy sal seeckerlijck mee op sijn hoede sijn;
Hy heeft veel vrienden tot beschermers.
Silv. Dat’s voor mijn,
Recht na mijn sin, ô bloet, dat’s ’t geen dat ik begeer,
By Duyvel, en by doot; ik sweer, ik sal haer leeren;
(995) Waer blijft dien laffen hoop? kom met u hulpers aen;
Komt vry met dartig man, ick sal u noch verslaen;
Ho, ho, honsvotten, sijt gy daer? derft gy niet komen?
Sa, sa, couragie, sta maer vast, nu moet gy schromen;
Verweert u, want gy krijgt van my dog geen quartier;
(1000) Ha, ha, kanaelje, geeft gy nu so dapper vier?
En valt van die kant in, maek plaets, ik sal u leren;
Hou dat’s van die kant, blijft maer staen, en wilt u weeren,
[fol. C6r]
Sta vast, en gy, hou daer, nu gelt het weer een aer;
Dat’s een, twee, drie, vier, vijf, al ses doot na malkaer;
(1005) Nu moet de rest daer aen.
Schap. Mijn Heer, laet ons vertrecken,
Wy sijn van ’t volk niet.
Silv. Daer, past weer met my te gecken.
Silvester binnen.
Schap. Siet, hoe veel moorden dat hy hier al heeft gedaen,
Om die Pistoolen, nu mijn Heer, vaert wel, ’k moet gaen.
Arg. Schapin.
Schap. Wat is u wil?
Arg. Ick sal het gelt hem geven.
Schap. (1010) Ick ben verblijt dat gy draegt sorge voor u leven.
Arg. Laet ons hem vinden gaen, ik heb het gelt by mijn.
Schap. Mijn Heer, het sou u eer tot groote schande zijn;
Doordien gy strax u naem voor hem hebt gaen versaeken,
En dat gy u nu self voor hem bekent wilt maken;
(1015) Kom, geeft het gelt aen mijn, ik sal het brengen heen;
Zoo hy u sach, hy sou daer mee niet sijn te vreen.
Arg. Maer ick sou selver meer gerust sijn voor mijn leven,
Indien ik hem het gelt sach voor mijn oogen geven.
Schap. Mistrout ghy my?
Arg. ô Neen: maer.....
Schap. Waer voor hout gy mijn?
(1020) Voor een bedrieger? of een eerlijk Man te zijn?
Ik ben dan die ik ben, ik zal u scha niet soeken,
En dat ik door bedroch u soeken sou te doeken;
Dat ik een ander sou meer voorstaen als mijn Heer;
’t Is best ik ga, vaer wel.
Arg. Schapin ik bid u, keer;
(1025) Hou daer.
Schap. Mijn Heer, wilt het een ander geven,
[fol. C6v]
Door dien ik liever van die sorg bevryt wil leven.
Arg. Ick bid u neemt het doch.
Schap. Betrout my niet te veel,
Ick soud het mogelijck wel houden voor mijn deel.
Arg. Ick bidt u, neemt het, en vertroost mijn droevigh leven:
(1030) Maer laet hy u by’t gelt doch een quitansi geven;
Neemt eerst sijn hant schrift.
Schap. Weest gerust, en wel te vrêen;
Hy heeft geen geck voor.
Arg. Nu Schapin, daer ga ick hêen,
Maer wilt mijn saken doch voorsichtiglijk betragten.
Schap. Weest doch gerust.
Arg. Ick sal u dan tot mijnent wachten.
Argante binnen.
Schap. (1035) Ick sal daer komen, nu, dat werck dat is gedaen,
Had ik den and’ren; maer, ô bloet, daer komt hy aen;
Den Hemel heeft, soo’t schijnt, hier in een welbehagen,
En komt haer een voor een, soo in mijn net te jagen.

DERDE BY-EENKOMST.

Geronte, Schapin.

Schap. ô Hemel! Och! helaes! Ach! schielijk ongeluk!
(1040) Geronte, moet gy noch beleven sulck een druck?
Ach! dat ’er ymant was die my kon by u brengen.
Ger. Schapin wat let uw?
Schap. Kan den Hemel dit gehengen?
Dit droevigh ongeluck? ach! hadt ghy maer verstaen,
Dees droeve bootschap?
Ger. Seg, Schapin, wat gaet u aen?
Schap. (1045) Mijn soecken is vergeefs; ick kan hem nergens vinden.
Ger. Schapin, hier ben ick.
Schap. Ach! ick loop gelijck de blinden;
[fol. C7r]
Kost ick bedencken in wat plaets dat hy mocht zijn.
Ger. Schapin, hier ben ick; Geeft ghy geen gehoor aen mijn?
Schap. My Heer, Ach! Zijt ghy daer? wat heb ick loopen soecken
(1050) Om u te vinden, ach! by na in alle hoecken.
Ger. Schapin, wat is het? seg, hoe zijt gy soo belaên?
Ghy soeckt my, en ick heb hier al een wijl gestaen.
Wat hapert’er spreeck op.
Schap. Mijn Heer!
Ger. Wat ist?
Schap. Wilt weten!
Ger. Spreeck voort.
Schap. Uw Soon, helaes! ick kan het niet vergeten.
Ger. (1055) Wel wat is van mijn Soon?
Schap. Ach! droevigh ongeval.
Ger. Wat ist Schapin? segh op.
Schap. Hoort toe, mijn Heer, ick sal;
Ick vond hem flus bedroeft, en heel ontstelt te wesen;
’k Weet niet waerom, of dat ’er was geschil geresen
Tusschen u beyden, of dat hem yets anders quelt;
(1060) Dies neemt hy voor, mijn Heer, met my sijnde verselt,
Om hem wat buyten aen de Zee kant te vermaken,
En soo de quellingh te verdryven, die hem raken;
Dus wandelende t’saem, sach men een groot getal
Van brave Schepen, en wy sagen onder al,
(1065) Een Turrikse Galey, verciert met Halve-Manen,
Waer voor wy bleven staen, en sagen hoe de vamen
Heel cierlijck vlogen, daer een soete wint in speelt;
Een jonge Turck, na’t scheen, van Edel bloet geteelt,
Versoeckt ons samen om in de Galey te treden;
(1070) Wy vollegen hem na; doen heeft hy ons gebeden,
En ons beschoncken met de alderbeste wijn,
En aengename fruit, en watter mochte sijn.
[fol. C7v]
Ger. Is dit rampsalich dan?
Schap. Dat niet, maer wilt voort hooren;
Terwijl de Turck ons ging met soet gevleij bekooren,
(1075) En dat wy vrolijck ons vermaeckten, met de wijn,
Geeft hy sijn vollick last dat ’t schip gereet sou sijn
Tot Zeylen; en sijn voort in volle Zee gesteecken;
Doen wy dit sagen was ons hart geheel beswecken;
Doen hy nu diep genoeg in Zee was, en geen noot
(1080) Had van de Stadt, toen setten hy my in een boot,
En stuurt my hier tot u, als dat gy voort moet geven
Vijf hondert Kroonen, of u Zoon die moet sijn leven
Als slaef verslijten, en so voort gaen na Algier.
Ger. Wat duivel segje daer? vijf-hondert Croonen?
Schap. Hier
(1085) Toe soo heeft hy u maer twee uuren tijt gegeven.
Ger. Vervloeckten Turck! die my hier door berooft van ’t leven.
Schap. ’t Staet nu aen u, mijn Heer, dat gy u Soon bevrijt,
Die u soo lief is. Nu beraet u, ’t is hoog tijt.
Ger. Wat duivel had hy toch in de Galeij verlooren?
Schap. (1090) Wie had gedacht dat hem dit onluck was beschoren.
Ger. Schapin gaet na den Turck, terstont, en seg hem dat,
Dat ick hem voort de Schout sel stuuren na zijn gat.
Schap. De schout te stuuren in de Zee? waer sijn u sinnen?
Ger. Wat duivel mocht hy toch in de Galeij beginnen?
Schap. (1095) Sijn nootlot heeft hem in dit ongeluck gebracht.
Ger. ’t Is* nodich dat gy hier u trouwicheit betracht.
Schap. Mijn Heer, waer in?
Ger. Dat gy weer na den Turck sult varen,
En segt hem dat hy u soo lange mach bewaren,
En stiert mijn Soon weerom, tot ick ’t geëyst rantsoen
[fol. C8r]
(1100) Eerst mach vergad’ren.
Schap. Wel, wat sou hy met my doen?
Den Turck en is niet geck, dat moogje vrij vertrouwen,
Dat hy my tot geen borg voor uwe Soon sal houwen.
Ger. Wat duivel had hy doch, in de Galeij van doen?
Schap. Hy dacht niet op dit quaet: maer soo gy wilt behoen,
(1105) U Soon voor slavernij, dat ick voor seecker hoope,
Soo haest u doch, eer de twee uuren sijn verloopen.
Ger. Hy eyst u dan?
Schap. Niet als vijf hondert Kronen Heer.
Ger. Hoe heeft dien schelmsen Turck dan geen conscientie meer?
Vijfhondert Croonen? ach! mijn Soon die ick beminde.
Schap. (1110) Wel denckt gy in den Turck Conscientie dan te vinden?
Ger. Of hy wel weet wat dat vijf hondert Kroonen is?
Schap. Ja, wacht u voor den Turck, hy is niet sot, gewis;
Hy weet wel dat het is net vijftien hondert gulden.
Ger. Wat meent dien rekel dan? hoe kan ick dit gedulden?
(1115) Dat ik soo licht vijf hondert Kroonen vind op straet?
Schap. Het is een volk dat gantsch geen reden en verstaet.
Ger. Maer wat of hy doch had in de Galey van noden?
Schap. Maer wie sou dencken op de valsheyt van dien snooden?
Mijn Heer, de tijt verloopt, dus siet in tijds u voor.
Ger. (1120) Schapin, hou daer, hebt gy de sleutel van’t Kantoor.
Schap. En wel mijn Heer, wat dan?
Ger. Dat sult gy open maken.
Schap. Seer wel.
Ger. En alsoo haest gy daer in komt te raken,
Sult gy een sleutel sien aen uwe linckerhandt;
Sluyt daer de solder dan me op, daer staet een mant
(1125) Met alderhande goet, dat sult gy gaen verkopen.
[fol. C8v]
Schap. Mijn Heer, hoe wordje gek? dat ick sou nimmer hoopen;
Gy segt hier dingen of gy heel had geen verstant,
Want al dat goet, mijn Heer, dat daer staet in die Mant,
Daer van sult gy voor wis geen vijftig gulden maken;
(1130) Oock moet gy weten dat de tijt komt schielijck naken,
Ger. Wat duivel had hy toch in de Galey van doen?
Schap. Denckt niet om de Galey, mijn Heer, maer wilt u spoen,
Tot lossing van u Soon; En wilt een middel kiesen,
Want wacht gy langer, sult gy hem gewis verliesen.
(1135) Och! arme Meester; ’k sie mijn leven u niet weer;
Terwijl men u vervoert in slaverny, zoo veer
Uyt mijn gesicht; ik neem den Hemel tot getuygen,
Dat ick het hart niet kan van uwen vader buygen;
En soo gy niet gelost en wert, het is gewis,
(1140) Dat het door giericheyt van uwen vader is,
Die u niet en bemint.
Ger. Schapin, wilt wat vertoeven.
Ick ga om ’t gelt.
Schap. Ey voort, mijn hert dat staet in schroeven,
Als ick denck om de klock.
Ger. Vier hondert kroonen, niet?
Schap. Vijf hondert Kroonen.
Ger. Ach! wat doet my dit verdriet!
(1145) Vijf hondert Kroonen?
Schap. Ja.
Ger. ô Turk! ô guyt! ô snode!
Wat duyvel had hy toch inde Galey van nooden?
Schap. Gy hebt gelijk, mijn Heer, maer ’k bid u, haest u wat.
Ger. Maer wasser dan voor hem geen ander wandel-pat?
Schap. Mijn Heer, ik bid u tog, en wilt niet langer beyen.
Ger. (1150) Vervloeckten Turk, ô schelm, ô duyvelse Galeye.
[fol. D1r]
Schap. ô, de Galey, die sit hem al te diep in ’t hart;
En ’t gelt te geven, dat veroorsaeckt hem veel smart.
Ger. Hou daer Schapin, het quam my niet in de gedagten
Dat ik had so veel gout by my, en dat de krachten,
(1155) Van dien verdoemden Turck het my beroven sou;
Daer gaet dan, en verlost mijn Soon, en hout u trouw.
Schap. Seer wel.
Ger. Maer seg den Turk, dat hy is een verrader.
Schap. ’k Sal.
Ger. Een deughniet.
Schap. Ja.
Ger. En kom ik hem eens nader.
Schap. Laet my begaen.
Ger. Dat ik mijn Kroonen hem dan weer
(1160) Zal doen betalen.
Schap. Dat was recht.
Ger. En oock ick sweer,
Dat ick hem dese saeck sal nimmermeer vergeven,
En soo wel na mijn doot, als of ick was in ’t leven;
Gaet, loopt Schapin, en haelt mijn Soon dan.
Schap. Ick sal gaen:
Maer hoe, mijn Heer, wat ’s dit? ick bid u blijft doch staen,
(1165) En geeft my eerst het gelt; dat sijn al vreemde streecken.
Ger. Hebt ghy’t niet?
Schap. Neen, ghy hebt het in u zak gesteecken.
Ger. ô! dat’s door hartseer, dat my het verstant berooft.
Schap. Hy meent wis van het geldt, dat leyt hem in het hooft.
Ger. Wat duyvel mogt hy toch inde Galey gaen maken;
(1170) Vervloekten Turk, ick wou u hals en beenen braken,
Eer ghy het Lant betreet; Schapin, daer is het gelt;
Gaet heen, op dat mijn Soon wert weder vry gestelt.
Och! och! ick arrem man.
Geronte binnen.
Schap. Hy kan dit niet vergeten;
[fol. D1v]
Vijf hondert Kronen, ’t heeft hem al te seer gespeten;
(1175) Ick heb die aerdig hem gebonden van het hart;
ô Eed’le kunst! waer in dat ik een yder tart:
Maer hier mee wil ick hem in ’t minste niet bevryen,
Hy sal ’t betalen, voor de hoon die ik most lyen;
En dat hy my die pots heeft by mijn Heer gespeelt.

DERDE VERANDERING.

Octaef, Leander, Schapin.

Oct. (1180) Schapin, heeft het geluck haer gunst u mee gedeelt?
Leand. Seght, hebt ghy middel waer door men haer kan bevryden?
Sch. Daer is het uwe; maer hy kond’er niet afscheyden,
Het ging hem aen de ziel.
Oct. Ach! wat ben ick verblijt,
Schapin, mijn vrient, dat ghy mijn liefde soo bevrijt.
Schap. (1185) Mijn Heer, ik heb voor u niet weten te bekomen.
Lea. Heeft dan den Hemel my te straffen voorgenomen?
Komt dan, o wreede doot, op dat gy my verplet,
Nu my benomen wert mijn lieve Zerbinet.
Schap. Hola, al sachjes, hoe, wilt niet so hastig wesen.
Leand. (1190) Wat wilt gy dat ik doe? de doot kan my genesen.
Schap Ey, gek, ik heb den Aep al by my, weest te vreen.
Lea. Schapin, ghy zijt een Man, ver booven het gemeen;
Ghy geeft my ’t leven weêr, dat my haest had begeven.
Schap. Maer met Conditie, dat ick na mijn wil mach leven
(1195) Eens met u Vader, en my wreecken van die spyt,
Die ghy my hebt gedaen.
Lea. Ick geef u vryigheyt.
Schap. Maer Heer Octave, sal hier van getuyge wesen.
Lea. Dat’s wel.
Schap. Daer is u gelt; nu sijt ghy buyten vresen.
Lea. Mijn Heer, komt laet ons voort vertrecken, na die geen
[fol. D2r]
(1200) Waer onse harten zijn, en zielen mee gemeen;
Men wacht niet langher, want de tijdt die sou verlopen;
Gy gaet by u, en ick om mijn Mestres te kopen.

VIERDE BEDRYF,

EERSTE UYTKOMST.

Serbinette, Jacinte, Schapin, Silvester.

Silv. Mevrou, uw Minnaers hebben ons dit soo belast,
Dat ghy sult t’ samen zijn, op dat ghy hier door vast
(1205) U Vrientschap binden meugt, en als twee Susters leven.
Jac. Ick sal my tot dees last, met groot genoegen geven,
Door dien haer bysijn heel na mijn behagen is;
Ick twijffel niet Mevrou, aen uwe gunst, gewis,
Soo onse Minnaers als twee Broeders willen leven,
(1210) Wy sullen insgelijks malkander niet begeven,
Door dien wy ’t samen sijn, Mevrou, in eenen staet.
Zerb. ’k Aenvaerd u gunst vriendin, daer ick my op verlaet,
En u bywesen sal my op het hoogst vernoegen;
Ick ben verblyt datmen ons gaet te samen voegen;
(1215) Dus ick verplicht blijf, die door vrientschap my tast aen.
Schap. En die u aen tast, nu door liefd, hoe sal dat gaen?
Zerb. Schapin door liefde, dat sijn al heel vreemde saecken;
Men kan door liefde tot de grootste droefheyt raken,
Waer door men loopt gevaer; hier in ben ick niet stout.
Schap. (1220) Waer vreest gy voor? door dien mijn Heer, u heden hout
Voor sijn beminde, en de gunst aen u bewesen,
Sal u bewegen, om zijn quellingh te genesen.
[fol. D2v]
Zerb. Men moet niet al te haest vertrouwen, ’t is wel waer
Dat hy om mijnent wil hem steeckt in groot gevaer,
(1225) En dat hy om de min genoegh heeft moeten lyden,
Om van het heydens rot my weder te bevryden;
Daer voor heb ick mijn min, hem wederom verklaert;
Doch kuys en eerbaer, schoon ick vrolijck ben van aert;
Ia ’k kan my somtijts qualijk van het lachen houwen,
(1230) Maer ’t is maer lachen, daer op meugt ghy vry vertrouwen;
Ick ben heel gierich in Secreete gunsten; maer
Dat nu uw Heer, mijn eer sou stellen in gevaer,
Mits hy my heeft gekogt, dat hoeft hy niet te denken,
Of door een geyle lust, mijn eer te willen krenken,
(1235) En my gebruyken na zijn eygen welgeval,
’t Sal mis zijn; maer indien hy my volbrengen sal
Die gift, die ons te saem in d’Echte bant sal binden,
Zoo sal hy na sijn wil my steets genegen vinden.
Schap. Op dese wijs, Mevrou, is ’t dat hy u begeert,
(1240) En soo hy anders dacht te doen, sie daer, ick sweert,
Dat ick in ’t minsten my sou moejen met sijn saken.
Zer. Zulcx geef ick wel geloof; maer dat my ’t meest komt raken,
Is dat sijn Vader daer sal nimmer toe verstaen.
Schap. Men soeckt daer middel toe, Mevrou, laet my begaen.
Jac. (1245) Door de geluckheyt van u noot-lot, en uw pyne,
Geniet ick troost door u, en ghy weer door het mijne;
En onse Vrientschap sal hier door te grooter zijn,
Door dien wy lyden bey een noot-lot, en een pijn.
Zer. ô Neen, daer ’s groot verscheel, door dien ghy kunt betonen
(1250) Wie dat u vrinden sijn; en soo men u wil hoonen,
Door ’t breken van u trou; sy sullen trachten weer
[fol. D3r]
U te herstellen, en bevorderen uw eer:
Maer ick van het geluck verstoten, sonder vrinden,
Die van den Hemel al mijn hulp, en troost moet vinden;
(1255) Ick heb geen macht te bewegen ’t wreet gemoet,
Dat Siel en Lichaem hangt aen ’t tijdelijke goet;
ô Wreede Vader.
Iac. Wilt maer niet bekommert wesen;
Geen mede Vrijster hoeft gy weer, als ik te vresen,
Want hy mint u getrouw.
Serb. Ick vrees niet dat sijn hart
(1260) Veranderderlijck, tot nieuwe min gedreven wert,
Want door verdiensten der naturelijcke krachten,
Sijn wy versekert, vast te staen in haer gedachten:
Maer die verdiensten sullen niet eens sijn geacht,
Om soo te wederstaen de Vaderlijcke macht.
Iac. (1265) Och! dat de suyv’re liefd’gestadich wert bestreden
Met tegenspoet en ramp; hoe soet is om in vreede
Sijn lief te strelen, dat het niet verhindert wert;
Dan druckt men mont aen mont, men mengelt hart met hart.
Schap. Mevrou, gy spot’er mee, want soo men mach genieten
(1270) Sijn lust in voorspoet, sal de liefde u verdrieten:
Maer soo door d’ouders kracht, de liefde wert gesnoeit,
Hoe die in tegendeel, noch meer, en meerder groeit;
Want vrye lust die walgt, dit komt de tijt ons leeren;
Hoe men de liefde’ meer schut, hoe liefd’ meer sal vermeeren.
Serb. (1275) Schapin, verhael mijn eens door wat behendigheit,
Dat gy dien grijsen Geck, soo aerdich hebt verleit?
En hoe gy kreegt het gelt; ick bid laet my dat horen;
Want soo gy ’t my verhaelt doet gy geen moeyt verloren,
’t Sal my vermaken.
Schap. Siet Silvester sal Mevrou
[fol. D3v]
(1280) In ’t kort verhalen, die verschoont my, ick heb nou
In ’t hooft een aenslach, om my van een saeck te wreeken,
En gy sult seekerlijck in dees doortrapte streeken,
Het grootst vermaeck van d’heele werelt hebben.
Silv. Maer
Wat maeckt u so verblijt? of tracht gy weder naer
(1285) Een nieuwe saeck, om door u listen uyt te rechten?
Schap. ’k Heb altijt lust, om vreemde saeken te beslegten.
Silv. Schapin gelooft my, het is beter dat gy doch
U voorneem staeckt, want gy sult noch door u bedrog
In schande raken, daerom bid ick laet u raden.
Schap. (1290) Waer sijt gy voor besorgt? mijn doen kan u niet schaden.
Silv. Om dat gy weder wilt, sonder nootsaeklijkheyt,
U steeken in gevaer; siet voor u dan, en mijdt
Doch de Justitie, die u Duivels sullen plagen;
Of voor het minst krijgt gy u rug vol stocke slagen.
Schap. (1295) Dat sal dan selver op mijn lenden komen aen;
Want gy niet voelen sult wat dat my wert gedaen.
Silv. ’t Is seker, gy sijt Heer van uwe rug en leden,
En soo gy slagen soeckt, voor my, ick ben te vreden.
Schap. ô, Sulck een kleyn gevaer, dat heeft my nimmermeer
(1300) Veroorsaeckt schrick of vrees; want warelijk, ik sweer
Dat ick veracht, dien ick kleynhartig sal bevinden,
En die geen schellemstuck sig derven onderwinden.
Serb. Schapin, u hulp, sal ons nootsakelijck dienstig zijn.
Schap. Gaet vry in, en vertrout maer alle ding op mijn,
(1305) Ick vollig u terstont; ick sal mijn in geen saken
Gaen steecken, daer ick niet sal weten uyt te raken;
Of noit iets melden daer wat aen gelegen is;
Vertreckt al t’samen; ick sie daer Geront, gewis.

[fol. D4r]

TWEEDE VERANDERING.

Geront, Schapin.

Ger. Hoe is ’t Schapin? hebt gy mijn Soon al gaen bevrijden?
Schap. (1310) ô Ja, mijn Heer, hier in moogt gy u wel verblijden:
Maer weer in tegendeel, soo breng ick u een Maer,
Ach! dat gy waert in huys.
Ger. Waerom?
Schap. Wijl wy hier spreken,

[ed. 1733:
Ach! dat gy waart in huis! ik vrees voor groot gevaar.
Geronte. Wel, waarom dat, Schapin? Schapin. Terwyl wy zaamen spreeken,]

Soo soeckt men over al, om u den hals te breken.
Ger. (1315) My?
Schap. Ja u.
Ger. Wie?
Schap. Het is de Dochters Broeder dan
De welcke dat Octaef getrout heeft; dese Man
Die meent voorseecker dat door u dit is besteeken,
Om door u dochter nu dit huwelijck te breeken,
Die gy nu stellen wilt in sijne susters plaets;
(1320) Dies soeckt hy u, en maeckt een schrickelijk geraes;
Hy sweert, soo hy u vint, het leven te berooven,
En soo sijn Susters eer herstellen; daer en boven
Zijn al sijn vrienden op de been, en soeken mee
Al vollick van hun slag, voort met den degen ree,
(1325) En al Soldaten, en daer by heb ick vernomen
Nog van sijn Compagnie veel Ruyters sijn gekomen,
En vragen over al waer dat Geronte is;
Gy kunt haer niet ontgaen, mijn Heer, het is gewis,
Dat zy u huys rontom al hebben gaen besetten,
(1330) Om soo den toegang, en u inkomst te beletten;
Dies, is ’t onmogelijck om haer te wederstaen;
Ghy zijt al vast, eer ghy drie treden voort kunt gaen.
Ger. Mijn arreme Schapin, ach! wat sal ik gaen maken?
Schap. Mijn Heer, ik ben ontstelt, door dese vreemde saken;
(1335) Ik beef om uwen’t wil, van boven tot beneen;
[fol. D4v]
Ey, sacht, och! hare komst die leyt my op de leen.
Ger. Ey my!
Schap. My docht dat ik daer ymant had vernomen,
Maer neen.
Ger. Wat middel om haer handen te ontkomen?
Schapin, weet gy geen raet?
Schap. ’k Sou wel yets soeken, maer
(1340) Ick loop mee selver aen mijn leven groot gevaer.
Ger. Ach! ach! Schapin, ik bid wilt my nu niet verlaten,
Maer my bevryen, voor die geenen die my haten,
Schap. Mijn Heer, ik kan u niet verlaten, want mijn hart
Dat heeft gevoelen van u alderminste smart.
Ger. (1345) Ick sal u voor u dienst belonen, bergt my ’t leven,
Want ick sal u dit kleet, als ik het afleg, geven;
Ick sal het noch een weynig dragen; ach! begin.
Schap. Vertoeft, mijn Heer, ey soet, daer schiet my yets in ’t sin,
Dat heel wel komt te pas; ick ben in duysent vreesen;
(1350) Kom kruypt in dese sack, daer kont ghy seker wesen;
En dat,... ach! ach! wie daer? ’k sie niemant noch, dat’s goet;
Mijn Heer, ’t is nodig, dat gy nu mijn wil voldoet;
Kom, kruyp hier in seg ick, en laet het u behagen,
Ick sal u als een pack op bey mijn schoud’ren dragen,
(1355) Tot in u huys, door al uw vyanden dan heen;
Maer roert u niet, en weest hier in so lang te vreên;
Men sal dan het gerecht terstont so laten halen,
En dat Canaelje doen op ’t felst haer straf betalen,
Dan worden wy verlost.
Ger. Die raet is wonder goet.
Schap. (1360) Ik weet geen beter raet ter Werelt: Maer, ô bloet,
’k Sal hem betalen.
Ger. Hoe?
Schap. Wy sullen zoo verleyden
U Vyanden; kruip in, en wilt niet langer beyden:
Maer steekt u hooft niet uyt, noch u in ’t minste roert;
[fol. D5r]
Wat dat u overkomt, of wis, wy zijn geloert.
Ger. (1365) Laet my begaen, ik sal my hier toe dan verkloeken.
Schap. Verbergh u, want daer komt een Fransman na u soecken.

Fransm. Morbleu; vousdrois bien pour un Pistoole que je puisse trouver se bougre de Geronte.
Schap. Hout u wat stil.
Fransm. Ha voila un homme que je pouray demander.
Schap. (1370) En roert u niet.
Fransm. Mon amis sçavés vous pas se moyen pour trouver Geronte.
Schap. Waerom mijn Heer?
Fransm. Il me fait un affron & si je le trouvé, je luy donneray cent coups de Batton.
Schap. O! mijn Heer, vergeeft mijn dat, wy zijn in een Stadt van rechten; ende mijn Heer Geronte is een Edelman met eeren.
Fransm. (1375) Coment ce Bougre se Coquin de Geronte ci je le trouvé je luy percerey le coeur.
Schap. Och! ick bid u, spreeckt niet qualijck van hem, want Geronte is geen schelm noch honsvot.
Fransm. Ie croy que vous este un de ces Amis.
Schap. Ia, ick ben van sijn vrienden, en wat gaet dat u aen?
Fransm. A la bon heure, que je trouvé un de ces Amis prene ce coup de Batton, pour un esprevé de mon affection, ay, ay, adieu.

Schap. (1380) Ey, ey, de duyvel hael de Fransman, och! mijn Heer.
Ger. Ey my! Schapin, och! och! och! och! ick kan niet meer.
Schap. Ey my! mijn Heer, ik ben tot pletteren geslagen.
Ger. My dunkt dat ik wel heb het meeste moeten dragen.
Schap. O! neen, mijn Heer, het quam meest op mijn lenden aen.
[fol. D5v]
Ger. (1385) Wat wilt gy seggen, neen, ik voelden hem wel slaen,
En voel het noch wel.
Schap. Wat hy quam u maer te raken
Met ’t eyntje van de stock.
Ger. Wel kont gy dan niet maken,
Dat hy my niet had kunnen raken om te slaen?
Gy most wat verder van my hebben afgestaen.
Schap. (1390) Kruipt in, dat bid ick, so gy wilt versekert wesen;
Daer komt een Engelsman daer ’k ’t meest van al voor vreesen.

Boots. Weer is de Sleef, dat has prefoockt my rees: tho his Distrucktien.
Ey wil sings des Boor: den heng hem op voor Beecking in my ’t Simnie:
Ad sendt hem thoe bie broult for Plutos breckfoorst
Schap. (1395) Die spreeckt al vry wat bont:
Mijn Heer wie zoeckt gy hier?
Boots. Hoe ey, loeck for Geront,
Ef ey kan find dat roock, ey l’ kil hem.
Schap. Om wat oorsaeck?
Boots. Hie rangd’ mie duflilee,
Schap. (1400) Mijn Heer siet hier sijn voorspraeck,
Het is mijn beste vriend.
Boots. Ioeu Raskel theck his part.
Sten fast, eyl breeck jer lecks: Ier arms, Ier nek, jer hart.
Eyl beetie wied my stick, en hilie,
Schap. (1405) Och! bedaert man.
Boots. Teck dat, en dat, en dat.
Schap. De duyvel hael de Staertman,
Die sloeg noch harder als de Fransman, ô mijn lijf.

Ger. ’k Ben doot, so ick hier in noch langer zitten blijf,
(1410) Dus doende, sou men my soo murf als stockvis beuken;
Schapin, verbergt my, of in kelder, schuer, of keuken;
Dees plaets is al te heet.
Schap. Mijn Heer, sluyt toe de zack,
[fol. D6r]
Daer komt een Duytser, met noch’t grootste ongemack.
Pots hundert slapperment, ich weisz nicht wo ich dem schelmschen Geronte finden sol.
(1415) Laetje niet sien.
Ich habe die halbe Stadt herumb gelauffen, und kan ihm nergens finden.
Maeck doch geen gerucht.
O, ho! da sie ich einem mit ein sak stehen, dem musz ich nach ihm fragen.
Hout u doch stil.
(1420) Gutter frund, weisset ihr mihr nicht an zu weisen wo ich dem Geronte antreffen soll,
ô Neen, mijn Heer, ick weet niet waer hy is.
Dasz ich ihm sprechen musz, had wenig auf sig, dan ich wil ihm nur ein dutst slaege, und twoo oder trey stich in die haut geben.
Nochtans, is mijn Heer Geront een man die niemant licht vertoornen sal.
Wie saghstu? der schelm hat mich so injuriet, das, wo ich ihm finde, ich ihm das leben nehmen wil: Aber, mich dunket das sich etwas ihm sak ruhret.
(1425) O, mijn Heer, dat dunckt u soo, daer is niet in.
Eroffne mir dan den sack.
Mijn Heer, vergeeft me, daer is niet in, dat u toe komt.
Ich habe grosse lust mit dem degen dadurch zu stechen.
Jy laet dat wel, mijn Heer.
[fol. D6v]
(1430) Du darfst noch spotten, du hast grosse lust zu schlagen.
En wie sou sulcks doen?
Wer? ich: da hastu etwas auf voor-raht.
Ay may, ay my!
Auf ein ander zeyt trage besser Respect.
Schap. (1435) ô Duytser! is dat slaen? die duyvel, die was snoot.
Ger. Och! ick ben al geheel verplettert.
Schap. Ick al doot.
Ger. Die Duyvels staen al meest op my, dat most gy myden.
Schap. Kruypt onder seg ick, want ick sie daer van ter zijen,
Wel een half dosijn Soldaten komen aen.
Boots. (1440) Kom laet ons soeken, en door alle wegen gaen,
De gantsche Stadt rontom, in kuffen, en in holen,
Tot dat wy vinden waer Geront sig heeft verscholen;
Wel slaet gy die weg in, ick ga dit straetjen door;
Neen, gaen wy hier doch heen, en geeft aen my gehoor;
(1445) Siet dese weg is best, hier sullen wy hem vinden.
Schap. Mijn Heer, ey hout u stil.
Boots. Hy sal ons niet verblinden.
Kamraet sie daer, wat is’t? het is dien schelm sijn knegt.
Waer? hier: kom guyt, bekent aen ons nu voort te regt,
Waer dat u Meester is?
Eyg. Messieurs wilt my verschonen,
(1450) En slaet my niet.
Boots. ’t Sa, wilt ons dan u Meester tonen,
’t Sa haest u voort, en wijst u Meester, maeck gedaen.
Eyg. Och! Och! Messieurs, ik bid al zagjes.
Boots. ’t Sa, kom aen.
Het kloppen, sullen u de beenen niet meer dragen,
Bekent het, of gy krijgt de huyt vol stocke slagen.
[fol. D7r]
Eyg. (1455) Ick sal ’t verdragen, Ja, al waert tot inde doot;
Ik sal mijn Meester niet beklappen, ’t heeft geen noot.
Boots. Wel aen, soo sullen wy ’t op u dan gaen verhalen.
Eygen. Dat kunt gy doen.
Boots. En voor u Meester, u betalen.
Eygen. Ick sal hem niet verraen.
Boots. Vreest gy geen slagen dan?
Eygen. (1460) Doet al wat u gelieft.
Boots. Kom proeft ’t gevoel hier van.
Geront kijckt uyt de Zack, Schapin loopt weg.
Ger. ô Deugniet! Schelm! Verraer! kunt gy my soo verblinden?
Sijn dat de Vyanden die my hier souden vinden?
Och! ick ben hallef doot! ick sal u dese hoon
Wel doen betalen, loopt vry guyt, maer wagt u loon.

DERDE VERANDERING.

Zerbinette, Geronte.

Zerb. (1465) Ey my! ey my! ik moet een weynig adem halen.
Ger. Ick sweer, dat ick u sal voor dese daet betalen.
Zerb. ô Wat vermakelijckheyt, het gaet my aen het hart.
Ger. Is dat vermakelijck? lagt gy met ymants smart?
Zerb. Ey my! ick lach my om dien grijsert nog ten enden.
Ger. (1470) Ja, soo verblijt gy u in andermans elenden?
Het is my geen vermaeck.
Zerb. Wat meent myn Heer hier mee?
Ger. Dat gy niet om dien hoon lachen hoeft, die ’k lee,
Zerb. Met u?
Ger. Wel ja met my.
Zerb. ’k Heb daer toe geen gedachten.
Ger. Neen seker, maer gy lagt luyt keels, met al u kragten.
Zerb. (1475) Sulcx raeckt aen u, mijn Heer, in ’t alderminste niet;
My is verhaelt een zaeck, die wonder is geschiet;
[fol. D7v]
’t Vermakelijckste ding, dat ick oyt van mijn leven
Gehoort heb; ’k kan my niet tot stilstant weer begeven;
Of het nu komt dat ick hier in begrepen ben,
(1480) Dat kon wel wesen, maer voorwaer ick u beken,
Dat ick van sulck een part heb noyt gehoort mijn leven,
Als ’t geen een Soon hier aen sijn Vader heeft bedreven;
Het was om eenig gelt te krijgen, ha, ha, ha, ha.
Ger. Ja, soo heeft dan de Soon gesogt de Vaders scha?
Zerb. (1485) Ja, gy en hoeft my niet te vergen om dees saken
Te weten; ’k heb een lust het u bekent te maken.
Ger. Ick bid, verhaelt my dan de Storij, vol vermaek.
Zerb. Ick sal het doen, mijn Heer, want het is dog een zaek,
Die niet verborrigen kan blijven; wilt dan hooren.
(1490) My nootlot heeft my dan tot dese staet verkooren,
En my gestelt in het geselschap van die geen
Men Heydens noemt, en die men altijt in ’t gemeen
Het lant door swerven siet, en over al t’ huys leggen,
En haer bemoeyen met het volck geluck te zeggen;
(1495) En alsoo haest als wy geraekten in dees Stadt,
Zag ick een Jong’ling, die op my steets d’ ogen had;
Want hy wiert toen op my in liefde voort ontsteken;
Hy vollegden mijn trêen, en socht my aen te spreken;
Hem beeldende vast in, dat hy my na sijn wensch
(1500) Sou krijgen, sonder moeyt; en dat ick was een mensch,
Die voort op sijn versoeck my selven reet sou maken:
Maer hy vont hem wel haest bedrogen in dees saken;
Dies gaet hy by ons volck, en openbaert terstont
Zijn qualen, die hy toen wel haest genegen vondt,
(1505) Om voor een somme gelts my voort by hem te laten;
Maer ach! dit kon in ’t minst niet voor mijn Minnaer baten,
Want hy bevond sig self te sijn in sulck een staet,
[fol. D8r]
Als men de kinders meest van goeden huyse laet,
Die minder jarich sijn; het gelt quam hem ’tontbreken;
(1510) Dus bleef mijn Minnaer in de grootste droefheyt steken,
Hoe wel sijn Vader is heel rijck, maer van natuur
Een Schraper, en een Vreck, die maer tracht yder uur,
Door ’t nooyt versaet gemoet, veel schatten te vergaren;
Indien ick kon, ick sou zijn naem u openbaeren.
(1515) Mijn Heer, ey helpt my wat, en weet gy niet wie dat
Hier wert gehouwen voor de gierigste in de Stadt?
Ger. Neen.
Zerb. ’t Is so wat van ron, ron, ron, ron, ik hebt verloren;
Stil, stil, my duckt het komt my wederom te voren;
(1520) Zijn naem is dan Ge-Ge. ick weet, het is Geront.
Mijn Heer kent gy hem niet? dat is dien gier’gen hont,
Daer ick van seggen wil; maer wederom te komen
Tot onse voor’ge reen; ons volck had voorgenomen,
Om soo van desen dach te trecken uyt de Stadt;
(1525) Waer door mijn Minnaer my geheel verloren hadt,
Door het gebreck van gelt, het welck sijn knegt gekregen
Heeft door een seeckere list, sijn naem dien niet verswegen,
Hy heet Schapin, een man, begaeft met goet verstant;
Hy is een van de gaeuste geesten van dit Landt;
(1530) Zijn naem is prijsens waert.
Ger. Ick sal u Schelm, betaelen.
Zerb. Hy nam dit middel voor, om ’t gelt te achterhalen
Dat, ha, ha, ha, ha, och! het doet my zoo goet,
Als ick’er aen gedenck, dat ick dan lachen moet;
Ha, ha, en dese knegt ging dan den ouden vinden;
[fol. D8v]
(1535) Ha, ha, en heeft hem dus de ogen gaen verblinden;
Ha, ha, en sey dat hy was na de Strant gegaen,
Te wandelen met sijn Zoon, en hoe zy quamen aen
Een Turrickse Galey, waer uyt dat quam getreden
Een Jongen Turck, die haer beyden had gebeden
(1540) Om in te komen, en haer beyden getrackteert,
Met alderhande Fruyt, en Wijn, heel schoon; doch keert
Terwijl sy saten, toen in volle Zee; laet varen
De knegt toen in een boot, om d’oude te verklaren,
Zoo hy niet haestig hem vijfhondert Kronen send,
(1545) Dat dan sijn Soon als Slaef verslijten sal sijn end;
En dat hy hem terstont, sal na Algier toe voeren;
Ha, ha, ha, ha, ha, ha! ’t gemoet dat quam ontroeren,
Van desen ouden Vreck, door dien dat men bestrijt
Zijn schatkist en sijn bloet; hy die niet garen scheyt
(1550) Van ’t gelt, en die oock niet sijn Soon en wil verliesen,
Dus weet hy niet wat hy sal voor een middel kiesen;
De liefde tot sijn Soon, die baert hem groote smart:
Den eysch van ’t gelt, sijn soo veel steken in sijn hart:
Ha, ha, ha, ha, ha, ha, men rooft hier door sijn leven;
(1555) Hy wert half rasend’, en wil soo veel gelt niet geven;
En stuurt den Turck wel duysent vloeken na sijn gat;
En sweerd’ aen hem de doot, so haest hy komt in Stat;
Dog na veel schelden van den Turck, en sijn Galeye,
Is hy op ’t laetst, bedroeft, nog van sijn gelt gescheyen:
(1560) Maer hoe, mijn Heer, is mijn verhael geen lachens waert,
Gy lagt niet eens, om al dat ick u heb verklaert.
Ger. De Jongman is een guyt, een fielt, niet waert te leven;
Sijn Vader sal hem voor dees daet sijn straf wel geven;
En dat Heydinnetje is een varken sonder eer,
(1565) Die sulck een eerlijck man durft schelden: maer ick sweer
Dat die Geront haer sal betalen, voor dit hoonen,
[fol. E1r]
En oock dat zy hem dus sijn Soon heeft gaen ontronen;
En dese knecht, sal hy wel haest tot yders spot,
Voor sijn verdiende loon, doen stellen op ’t Schavot.
Geronte binnen.

Silvester, Zerbinette.

Silv. (1570) Waer is ’t dat gy al loopt, met sulcke malle treken?
En gaet daer met u Minnaers Vader staen en spreken.
Zerb. Voorwaer, ik twijfel, nu gy dit hier aen my melt;
’k Heb sijn geschiedenis hem selver dan vertelt.
Silv. Hoe sijn geschiedenis?
Zerb. Ja, door de lust gedreven,
(1575) Most ick het ymant, ’t was wie ’t was, te kennen geven,
En ick quam juist by hem; dog het is nu geschiet,
En onse zaeck en is daer om te slimmer niet.
Silv. Gy sijt wel lang van tong, genegen tot het klappen,
En melt u eygen zaeck, foey, laet dit vuyle snappen.
Zerb. (1580) Het sou hem toch van ymant anders sijn geseyt.
Silv. Ick vrese dat hierdoor ons onheyl wert bereyt.

VYFDE BEDRYF.

EERSTE UYTKOMST.

Argant, Silvester.

Arg. Gy en Schapin, sijt met mijn Soon dan t’saem verdragen,
ô Schellemen, op dat gy my dus sout komen plagen?
En denckt gy dat ick dit sal lyden met gedult?
Silv. (1585) Mijn Heer, heeft u Schapin bedrogen? ’k heb geen schult.
Arg. Gy sout nu soecken, Schelm, u hier zoo uyt te draeyen:
Maer gy sult my gewis, geen ooren meer aen naeyen.

[fol. E1v]

TWEEDE UYTKOMST.

Geront, Argant, Silvester.

Ger. Gy siet my hier Argant in een bedroefden staet,
Arg. Gy ziet my insgelijcks, en ick ontwaeck te laet.
Ger. (1590) Dien Schelm Schapin, heeft my berooft vijf hondert kroonen
Door zijn bedriegery, ick sal hem niet verschonen,
Zoo ick hem krijgen kan, dien eervergeeten Fiel;
Mijn bloet dat is ontroert, het gaet my aen mijn ziel.
Arg. ô! desen Schelm heeft my twe hondert Pistoletten,
(1595) Door listigheyt onthaelt, de droes mach hem verpletten.
Ger. Dien Rekel is hier mee nog niet geweest te vreên?
Maer ick heb nog een hoon van dese Guyt geleên,
Dat ick my selver schaem aen u die te verhaelen;
Dog ik sal hem daer voor, dat sweer ik, weer betalen.
Arg. (1600) Ick sal my wreken, tot een schrick van die hem ken.
Silv. Den Hemel zy gedanckt dat ick onschuldig ben.
Arg. Maer dit en is ’t niet al, dat my is overkomen:
Het ongeluck dat komt nu teffens op my stromen;
Ick had van daegh mijn vrou en dochter hier verwagt;
(1605) En ach! men heeft terstont my tydinge gebracht,
Dat sy voor lang haer van Tarante heeft begeven;
Helaes! ick vrees dat sy zijn met het Schip gebleven.
Arg. Maer waerom heeft mijn Heer, gelaten haer so lang
Doch te Tarante.
Ger. Om dat ick de ommegangh
(1610) Mijns volcks, mijn tweede trou niet wilde openbaren.
Maer ach! wie sien ick daer?

DERDE VERANDERING.

Nerine, Geront, Argant, Silvester.

Ner. Den Hemel wil u sparen;
Ag! Ag! Pandolphus, ach! vind ik u hier, mijn Heer?
Ger. Noemt my Geronte nu, en geen Pandolfus meer;
[fol. E2r]
De insicht is voorby, waer door ick had genomen
(1615) Die naem doen tot Tarant; sijt Minne wel gekomen.
Ner. Ach! wat verwarring, heeft dees naem ons me gebrocht,
Door dien men u vergeefs heeft over al gesocht.
Ger. Secht waer mijn dochter met haer moeder is gebleven?
Ner. U dochter is dicht by, maer wilt het my vergeven,
(1620) Eer dat ghy haer sult sien, een daet die my berout,
Als dat sy sonder weet van u, al is getrout,
Want ick had noyt gedacht, mijn Heer, u weêr te vinden.
Ger. Mijn kint getrout?
Ner. Ja.
Ger. Heeft sy haer gaen verbinden?
Nerine, seg met wie?
Ner. Zijn vader is Argant,
(1625) En hy Octaef genaemt; het is een deftig quant.
Ger. ô Hemel!
Arg. ’k Ben verstelt door dese vreemde saken.
Ger. Kom brengh my daer sy is.
Ner. Ghy kunt haest by haer raken,
Treet hier maer in dit Huys.
Ger. Wel aen, gaet gy voor heen;
Mijn Heer Argant, ga mee.
Arg. Ick ben daer mee te vreên.

Argant en Geront binnen.

Silv. (1630) Ick heb geen vreemder saeck gehoort, van al mijn leven.

Schapin, Silvester.

Schap. Silvester, seg, wat nieus, wat is’er al bedreven?
Silv. Daer zijn twee dingen, die u nodig zijn geseyt,
Als dat Octaef zijn saeck nu al is by geleyt,
Door dien men van Jacint terstont so heeft vernomen
(1635) Dat sy de Bruyt is, die hier voor Octaef sou komen;
Een Dochter van Geront: het ander is, dat gy
[fol. E2v]
Gestraft sult werden, voor u snoo bedriegery,
Dat ick haer alle bey terstont heb hooren sweeren,
Voornamentlijck Geront.
Schap. Dat komt niet aen mijn kleeren
(1640) Want men van ’t drygen noyt van ’t leven werdt berooft;
Dat zijn maer wolcken die ons drijven over ’t hooft.
Silv. Schapin, siet voor u, en vermijt doch dese plagen;
Want so de soons haer met de vaders weer verdragen,
Zijt ghy berooft van hulp, haer gunst is dan gedaen.
Schap. (1645) Ik ben niet eens bevreest, laet my hier me begaen;
Ik weet wel middel om haer gramschap te versachten.
Silv. Sy komen daer, vertreckt, en wilt niet langer wachten.

Schapin binnen.

Geront, Argant, Jacint, Nerine, Silvester.

Ger. De blijtschap u te sien, mijn Dochter, is seer groot:
Maer ick bedroef my om u lieve moeders doodt;
(1650) Ick had gehoopt dat ik haer hier met u sou vinden;
Kom gaen wy na ons huys, mijn Kint, om u beminden
U afkomst en u staet terstont te doen verstaen.

Octaef uyt.

Arg. Te rechter tijt soo komt hier nu Octaef oock aen.
Mijn soon, komt wilt u hier nu nevens ons verblyden,
(1655) Voor ’t Huw’lijk dat u nu den Hemel komt bereyden;
’t Geluck heeft u gedient, en ’t is ....
Oct. ô neen, mijn Heer,
Die ik bemin, sal ick verlaten nimmermeer;
Het momaensicht moet af, ick moet het u verklaren.
Door dien men u al heeft mijn saeck gaen openbaren.
Arg. (1660) Ja, maer wilt weten.
Oct. Ach! mijn vader, ’k weet het al.
Arg. Ick wil u zeggen, dat...
Oct. Ick sweer, dat ick noyt sal
Mijn...
Arg. Maer de Dochter van Geronte, die sal maken.
[fol. E3r]
Oct. De dochter van Geront en komt my niet te raken.
Ger. Het is sy die ... maer hoort, dat het u wert beduyt.
Oct. (1665) Ick heb al over lang genomen een besluyt.
Silv. Maer hoor....
Oct. Ick raed’u swijgt, ick sal niet na u hooren.
Arg. Uw vrouw.
Oct. Mijn vader, ’t is doch al maer moeyt verloren;
Want ick stel nimmer mijn Jacinte uyt mijn hart,
Haer blijtschap is de mijn, haer droefheit is mijn smart;
(1670) ’k Wil liever sterven, als dat ick haer sal begeven.
Mijn lief, ag! zijt gy daer? kom hier mijn lieve leven;
Gy sijt het die alleen mijn hart en ziel besit.
Mijn vader, dese Maegt is maer alleen mijn wit;
In haer is ’t dat bestaet mijn sterven of mijn leven.
Arg. (1675) Wel ’t is oock dese Maegt, die wy u willen geven:
Maer ghy geeft geen gehoor, en loopt gelijck verblint.
Iac. Mijn Lief Octaef, ick ben mijn Heer Geront sijn kint;
Ziet hier mijn Vader, onse droefheyt is verdwenen;
Den Hemel heeft ons van te vooren gaen vereenen,
(1680) Eer dat ick was bekent; ’t is ’t opperste besluyt;
Gy hebt onwetende getrout, u eygen Bruyt.
Oct. Ach! wat al blijschap dat my hier nu komt ter oren.
Ger. Kom gaen wy na ons huys.
Iac. Dat ick u niet verstoore,
Mijn Heer en Vader, wilt my tog een bee toestaen,
(1685) En dese maegt nu dog niet laten van my gaen;
Door dien zy my behaegt, sy is vol goede zeden.
Ger. Wilt gy, dat zy van my, sal sijn in huys geleden;
Een die u Broer verleyt, en tot mijn groote spijt,
My self in het gesigt gedaen heeft vuyl verwijt.
Zer. (1690) Ontschuldigt my, mijn Heer, vergeeft my dese zaken;
Men had my noyt u staet te regt bekent gaen maken;
Gy waert my niet bekent, dan door een quaet gerugt.
Ger. Door het gerugt?
Iac. ô Ia, sy heeft u tot een sucht,
[fol. E3v]
Dies is mijn Broeders Min, tot haer geen straffens waerdig,
(1695) Door dien sy deugdig is, en oock heel soet en aerdig.
Ger. Zo wout gy, dat ick sou gaen geven aen mijn Soon,
Een onbekende Maegt? die niet en is gewoon,
Dan met de heydens onbeschaemt langs ’t lant te lopen;
En daer ons nimmermeer iet goets van staet te hopen.

Leander uyt.

Leand. (1700) Beklaeg u niet, mijn Heer, en Vader, dat ik min
Een onbekende Maegt, door dien dat ick bevin,
Dat zy van goet geslagt en staet is voort gekomen;
Ick heb dit uyt de mont, soo datelijck vernomen
Van die haer heeft verkocht, en hier in dese Stadt
(1705) Is zy geboren; en mijn Heer nog meer, hoe dat
Zy was vier Iaren out, doen men haer quam te roven;
En dat ick sekerlijck hier aen wel mogt geloven,
Door dien dees’ Brazelet my haest sou wijsen aen,
Wie dat haer Ouders zijn, en hoe dit is gegaen.
Arg. (1710) Wat hoor, wat sie ick, ach! wat komt my hier te voren?
Ick heb mijn dogter in die ouderdom verlooren;
Zy is ’t, dit Brazelet is my heel wel bekent;
Ick danck den Hemel dat hy my mijn dogter sendt.
Kom Hier mijn waerde kindt.
Zerb. Wat kom ick hier te horen?
(1715) Zijt gy mijn Vader? En ben ick u kint geboren?
Zoo rijst mijn grootste vreugt.
Ger. Uw dochter? Arg. Ia, mijn Heer,
Het bloet dat tuygt het my, ik twijfel nu niet meer.
Iac. Hoe wonder gaet het met het menschelijke leven.

Carle uyt.

Carl. Mijn Heer, groot ongeluk, och! och! mijn leven beven.
Ger. (1720) Wat isser dan geschiet?
Carl. Ach! ach! Schapin.
Ger. Die Guyt
[fol. E4r]
Sal ick doen hangen.
Carl. Ach! mijn Heer, staek u besluyt,
Door dien sijn leven hem by na al is benomen;
Want nu van daeg is hy daer door een straet gekoomen,
Daer hem een steen van een out huys viel op het hooft,
(1725) Dat hem sijn harssen-pan en breyn heel heeft verdooft;
Dus heeft hy my gebeen, met krachten heel besweken,
Dat hy nog voor sijn doot u beyde eens mogt spreken.
Arg. Waer is hy?
Carl. Ziet daer komt hy nu al aen, myn Heer.

Schapin op een Berry gedragen uyt.

Schap. Och! vrinden set my hier een weynigje stil neer.
(1730) Mijn Heer gy siet my hier an’t eynde van mijn leven;
Ick kan niet sterven, voor dat my my hebt vergeven
Dat ick u heb gedaen; ’t wert van de wet geboon,
Als dat men nimmer haet sal dragen aen de doôn;
Ick bid u beyden dan, nu ick nog ben in ’t leven,
(1735) En eer ick komen sal mijn laetste snik te geven,
Dat gy het beyde my uyt goeder hart vergeeft;
Ach! ach! ick heb met u heel slim en quaet geleeft;
Insonderheyt mijn Heer Geront, door valse verven.
Arg. Wel ick vergeef het u, gaet wilt gerustig sterven.
Schap. (1740) En gy, myn Heer, die ik het meeste heb misdaen.
Die stocke slagen, ach!
Ger. Ick denck daer nimmer aen,
Maer ick vergeef het u.
Schap. Niet komt my meer te knagen,
Als dat ick u mijn Heer gaf al die stockeslagen.
Ger. Maer spreeckt daer niet meer van.
Schap. Och! och! was lijd ick smart?
(1745) Die stokke slagen, ach! die gaen my aen het hart.
Ger. Swijgt hier of bid ick stil.
Schap. Ach! ach! wat ongelucken;
Die stockeslagen komen my het hart te drucken.
[fol. E4v]
Ger. ’k Vergeef het alles, dies u maer te vreden stel.
Schap. Wat sijt gy goet, mijn Heer, daer ick u sloeg soo fel:
(1750) Maer meent gy ’t met u hart? ach! ach! die stockeslagen.
Die.....
Ger. Ja, daer is mijn handt, laet u gemoet niet knagen;
Want al mijn haet wert door u smart te niet gebragt.
Schap. Door dese reden krijg ick weder nieuwe kracht.
Ger. Maer ick vergeef het u, mits dat gy voort sult sterven.
Schap. (1755) Hoe zegt gy?
Ger. Dat gy nooit* genade sult verwerven,
Zoo lang gy leven blijft.
Schap. Mijn blijtschap komt te keren,
Door dese reden voel ick weer mijn smart vermeren.
Arg. Laet onse blijtschap niet vermengelt sijn met druck:
Maer Heer, vergeeft het hem, indien dat het geluk
(1760) Hem weder maeckt gesont, dat gy hem niet sult krenken,
Ger. ’k Vergeeft u dan Schapin, en sal ’t niet meer gedenken.
Arg. Laet ons nu gaen, op dat men onse vreugt besluyt;
U dogter krijgt mijn soon, u soon mijn kint tot Bruyt.
Leand. Nu zullen wy gerust ons min, met blijtschap smaken.
Zerb. (1765) Ick danck den Hemel die my dus bekent komt maken.
Oct. Jacint mijn waerde Lief, wat is ons vreugde groot.
Iac. Den Hemel helpt een mensch in ’t uyterst van sijn noot.
Ger. Kom laten wy ons nu, met spijs en dranck vermaken.
Schap. Ey helpt my, om aen ’t ent van tafel te geraken;
(1770) Op dat ick daer de vreugt en blijtschap mee besluyt,
Tot dat van achter my de Geest mach varen.

UYT.

Tekstkritiek:

vs. 283 ramp-spoet er staat: Rramp-spoet
vs. 308 stoutelijck er staat: stoutelljck
vs. 346a is gedrukt achter vs. 345
vs. 506 ’k er staat: k
vs. 576 huyshouding en er staat: huyshoudingen
vs. 645 bedaer er staat: bedaert
vs. 1755 nooit er staat: noot — wat overigens wel een
mogelijke nevenvorm van nooit is

DEAERDIGEBEDRIEGERYENVANSCHAPIN,DOORMONSIEUR MOLIERE.En in ’t Nederduytsch vertaelt door N.N.Vertoont op deHaeghsche Schouburgh.

IN ’s GRAVENHAGE,____________________Gedruckt by LEVYN van DYCK, op de Burg-wal, by de Luytersche Kerck.

SPELENDE,PERSONAGIEN.

De Bedriegeryen vanSCHAPIN.EERSTE BEDRYF.EERSTE UYTKOMST.Octaef, Silvester.

EERSTE BYKOMST.Schapin, Octaef, Silvester.

TWEEDE BYKOMST.Iacinte, Octaef, Silvester, Schapin.

HET TWEEDE BEDRYF,EERSTE UYTKOMST.Schapin, Silvester, Argant.

TWEEDE VERANDERING.Geronte, Argante.

TWEEDE VERANDERING.Geronte, Leander.

DERDE VERANDERINGH.Octaef, Leander, Schapin.

VIERDE VERANDERINGH.Carle, Leander, Octaef, Schapin.

DERDE BEDRYF.EERSTE UYTKOMST.Schapin, Argant.

TWEEDE VERANDERINGH.Silvester. Schapin. Argant.

DERDE BY-EENKOMST.Geronte, Schapin.

DERDE VERANDERING.Octaef, Leander, Schapin.

VIERDE BEDRYF,EERSTE UYTKOMST.Serbinette, Jacinte, Schapin, Silvester.

TWEEDE VERANDERING.Geront, Schapin.

DERDE VERANDERING.Zerbinette, Geronte.

VYFDE BEDRYF.EERSTE UYTKOMST.Argant, Silvester.

TWEEDE UYTKOMST.Geront, Argant, Silvester.

DERDE VERANDERING.Nerine, Geront, Argant, Silvester.