P.D. Caron: Bly-eyndige-kyvagie van Mr. Houtebeen met Els syn wyf. ’s-Gravenhage, 1657
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton018620 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

Bly-eyndige-Kyvagie

VAN Mr.

HOUTEBEEN

MET

ELS ZYN WYF

Door P. D. CARON.

[Vignet: fleuron]

In ’s GRAVENHAGE,
___________________

By Ian Sonnvelt Boeckverkooper onder de Galerie
van zyn Hoogheyt 1657.


[fol. A1v]

AEN DEN LEESER.

LUstgierigen Leser, ten is niet om een roem van wel spreeckentheydt, ofte geleertheydt te verkrygen, dat ick dese weynige regelen hier heb by een gevoecht, want ick wel weet dat dese twee daer niet in te vinden syn; maer dient alleen tot mijn eygen tijtkortingh, en tot vermaeck van die geene die met de Bye het goede daer uyt trecken, en het quade laeten; als mede om de nydicheydt op te wecken van die geene, die mijn om dit mijn onnosel werck niet wel mogen lyden; ’twelck ick nochtans niet kan bevinden hun in eenigh deel in’t minste te raecken; Vaerwel.


PERSONEN.

        HOUTEBEEN, een Waert.
        ELS, zyn Wijf.
        BARBIER,
        MARY en GRIET, twee Hoeren.
        JONCKER.
Continue
[fol. A2r]

Eerste Uytkomst.

Houte-been en zyn Wijf tellende eenich Geldt.

JA kostje mijn dat wijs maecken, en soo weer te vreen stellen,
Maer neen soo geck niet; al sou jy mijn noch soo seer quellen?
So segh ick noch, dat jy de Hoer daer om niet in huys riep
Om gelt te wisselen: wantje al te yverich naer achter liep;
(5) O Veugel! ick ken jou oude nucken, jy soeckse te karnispelen,
Je bent alle bey waert datmen je op een schavot sou quispelen.
    Hou. O bloet! woo wert eyn mensch gebrut mit eyn jaloers wif;
Ick wol dat dou doot weerst, on godt de seel hed, on de duvel het lif,
De mucht het so lang bruien, as dou my gebrut hest dou galghoer,


Tweede Uytkomst, Barbier, Houtebeen, en Els.

(10) Wel Joncker, wilje verbonden wesen of niet? hoo hoo broer,
Benje alweer droncken? je maeckt het heel moy.
Wel Elsje, hoe staet jou montje so in de ploy?
Of hebje weer vuijstloock, of besem worst gegeten.
    Els. Och, mijn alderliefste kint, hy heyt my schier halfdoot gesmeten.
    Bar. (15) Wel dats fray; doch het komt al op mijn seggen uyt,
Doen hy eerst gequetst was, kreetje noch om de guyt,
Vresende dat jou dit braef postuier af sou sterven,
Maer ick seyt jou wel, datje noch vuystloock sou erven.
Niet na syn doot, maer by sijn levende lijf,
(20) Maer syt te vreen, en stelt u gerust als een wijf,
Dit is noch maer een begin, je selt licht noch wel bet krijgen.
    Hou. Dat wol ick wol swieren, altijt wan se nicht wol swigen,
On mich by allee eerlicke luden die hier komen, wil schanliseren,
So mot men het eur wijsmoocken, woo see mig sal respecteren.
    Els. (25) Ick jou respecteren! so langh als jy de hoeren in huys haelt,
En die goet bier schenckt, en met u eygen gelt het gelag betaelt;
So sou ick iou dienen, sou ick, soeten droncken bloet? ja
Ick dien jou genoech; of wilje dat ick met jou kacken ga?
    Bar. Nou, nou algenoeg daer van, laet ick je verbinden
(30) En vecht* dan so langh als je wilt, of wort weer goede vrinden;
Want tussen so een volckjen, en valt niet te seggen,
Maer men mach, als men kan, wel een steen in de weegh leggen.
    Hou. Kaem wol y mig vermoocken, loot hoer Els maer prooten,
Ick wol heur wedder an eyn oor kamen, dat schalt heur booten.
    Els. (35) Schelm! je smijtme gortbetert so veel en dat nergens om,
Dan dat ick altemets so onversiens op het slagh kom,
[fol. A2v]
Daerje met jou vreemde duyfjens weet jou dingen te doen;
Isser wel een onder den hoop die soo een man niet sou verfoen?
Maer, dat ick lest kreet doen hy die bruy in sijn kop kreech,
(40) Was niet om sijnent wil, neen doch niet, ick sweech
Veel liever stil, dan dat ick een traen om hem sou laten;
Maer ’t was om sijn sondige wercken, die hy noch niet kan haten,
Daer ick vreesden dat hy schielijck in sou smoren:
Maer, nu ’t soo ver is, wil hy na geen goede vermaningh horen,
(45) En hy gaet te werck gelijck de duvel die genas,
So’t spreeck woort seyt: was erger als hy te vooren was.
Doch, of ick wat segh, hy achtet al niet,
Hy hout meer van Hoer Mary, of goelijcke Griet,
Die hy daer flus met sulcken furye in huys lockte,
(50) En strackx achter in de loots eens lustich fockte.
    Hou. Dat liegst dou jou vuyle duvels moer.
Holt my den strontmullen too, yer ich dy den beck snoer.


Derde Wtkomste, Hoer Mary uyt met een haspel en klos haspelende.

Wel buerman, hoe mueghje dus gedurich kyven?
Of muechje niet lyen dat de meijsjes somtijts een Jongh borst geryven,
(55) Die verlegen met sijn gelt is,
En die van alle kanten wel uytgerust en gestelt is?
    Hou. Ick mocht wol lieden ’tschelt mi neet eyn haor.
Wat vaer tuch dat y in hus haolt, maor
Het spit mijn dat see secht dat ich alle hoeren in hus roop,
(60) On dat ick hoer Gryte, altijt achter het gat loop;
Mang sy laotse selfs achter noch in de bol baon spullen,
Joo, voer woor daer achter ridt en Joncker op Greten mens vullen.
    Els. Kan ick het beteren? ick hebse daer niet geroepen,
’Tis oock beter datset hier doen, dan in alle stoepen:
(65) En oock so is het schelmachtich gelogen datse nu achter benne.
    Hou. O dou scholhoer ich wilse vuer den dach hoolen, dan motstet wel bekenne,
    Els. Ja doch doe iy dat en neemt men neringh al uyt men huys,
En selfs en hebje niet, en ick ben so kael als een luys,
Waer selle we dan van leven? laet haer de kost voor ons winnen;
(70) Als men het so kan krygen, en hoef ick niet te spinnen.
    Hou. So mot y dan bekennen datse achter sint?
    Els. Gaeter naer toe, ick wed datje ser niet en vint;
Jou besuckte fielt, jou eerdief, jou guyt.
    Hou On vind ickse, so joogh ick dy vuer den duvel ten hoes uyt,
(75) Dat gyter na too; ick sal dy stracks braef afrossen,
[fol. A3r]
binnen en strackx weer uyt seggende:
Ton sueke noch seed woo sije mankaer hossebossen.
Nou kaem vry veurden dach, men magh dy wol seen.


Vierde uytkomst, Ioncker uyt Griet volcht.

    Ion. Wat isser verteert, kom segh op ick gae heen.
Hou. slaet syn wyf.
Hal daer hoer Els, haldaer, so schal ick dy klouwen,
    Els. (80) Och Jongman wilt hem doch wat vast houwen,
Of hy salmen tenemael paers en blaeu slaen.
    Ion. Ey kom secht slechts watter verteert is, so mach ick heen gaen.
    Griet. Wacht wat lieftentje, ie wout daer strack pissen,
En wilje nou heen gaen, moeten wy jou dus schielijck missen?
    Els. (85) Och laetje dat toe dat hy my, so smyt daerje altemael by staet?
    Mary. Och buerman, hout op, ick schrick dat het mijn aen men hart gaet,
Ick ben so gealtreert, geeft men eens te drincken.
    Hou. Woo schrick y door van, ’tsal noch wel rinkincken:
Dee stockvis hoer motter oet, eft ick slaense den kop stucken.
(90) Oet, hoer, dou erthoer, brut oet de kucken.
Els Vlicht uyt de keucken na achter.
Nu ben icker uyt, en jy selter beget niet uyt kommen.
Dat is een man, die kan sijn vrou slaen, en hem noch berommen
Van sijn groote werck, maer ick wilje dat wel sweeren,
Ick sal men slach waernemen, en u oock eens leeren
(95) Wat het te seggen is sjn eygen vrou te slaen,
En hoeren in huys te haelen, en daer mee achter te gaen.
    Griet. Hoe buervrou, meenie dat ick met iou man oneerlijck leef?
Neen toch niet: ick ward hier so quaet om, dat ick sta en beef
Van quaetheyt ick hou van geen getroude mans;
(100) Maer gae veel liever met so een iongman te dans:
Want dat het ruchtbaer wiert, en dat het de Schout vernam,
Een getrout man, daer met geen hondert gulden af en quam;
Doch iou man heeftse niet te verliesen,
Maer als hyt verbruyt heeft, schijt hy in de biesen
(105) En gaet dan do heel slechts wandelen heen,
En denckt, de niet en heeft, is alle dinck gemeen.
    Hou. Maer schal ich de deur neet op krigen, dat schal nu wonder geven;
Els komt lopen overt toneel en roept.
O lieven heer hellipt mee doch, of hy beneemt mijn ’tleven.
    Bar. Wel wat duvel Joncker, vind ick iou hier!
(110) Dat had ick niet gedacht, gaje in sulcken huys te bier?
En dat meer is met sulcke moeye meijsjes!
Siet eens watie doet, en overlecht en reijsjes
[fol. A3v]
Dat dit iou volck maer eensjes quam te horen,
Het sou haer vry wat schel luyen in haer oude ooren;
(115) Daerom wilje wel doen, laet dit werck staen,
En betaelt u gelach, en laet ons na huys gaen.
    Ion. Hoe veel moetje noch hebben? ick heb vijf schellingen gegeven,
Aenje vrouw?
Els komt weerom
Daer is noch acht stuyvers en vier duyten quaets gebleven,*
Weetjet nouw?
    Hou. Wie duvel vroget dy eft wye roopt dy her?
    Els. (120) Wel wat raecktet jou, jou droncken beer;
Moogt jy weer niet lyden dat ick mede spreeck?
    Hou. bruyt oet den hoes eyr ick dy den kop te stucken breeck;
Dou hest vif schellingen gekregen, deyste nicht?
Heeft ou daer nicht genoch aen? eft wol stou wel licht
(125) Al den bruy hebben.
    Els. Tis beter dat ick het heb als dat jyder mee in den brande-wijn gaet,
En als je droncken thuys komt mijn gedurich op mijn vleys slaet.
    Bar. soot u gelieft Joncker, ’k sal dat wel voor u betalen,
Daer na sal ick mijn scha wel weer inhaelen,
(130) Tis maer om de geredicheyt; want je hebt geen kleyn gelt,
    Els. Ist wel getelt?
    Hou. Gef y dee hoer dat gelt daer?
    Bar. Wel waerom niet vaer,
Of wou jy het weer in u kluyven hebben?
(135) Weetje wel wat de kinders seggen? secht eens lebben.
    Hou. Wo no schol ick neet hebben, dat moot ick seen.
    Ion. Kom kammeraet hebje betaelt? gaen we heen,
D’een weynich na de ander binnen.
    Griet. Noch eens gedroncken mijn heer
Hier is noch een volle kan; ey keer
(140) Eens weerom, neemt jou bier mee, je moetet doch betalen,
En mijn oock, al souje het gelt inde lommert haelen.
    Els. Wel nu man laet mijn doch in huys blyven,
Want ben icker niet, wie salt gelach schrijven?
    Hou. Goo door buten, dou hoer staet dou daer op schiltwacht,
Hou. Iaeght haer uyt den huys
    Hou. (145) Daer is dijn ploots, dit hous heb ick gevacht,
Vaer mich moor neet vaer dich, dou tevekint:
Stoot door so lang bis tou better bist gesint.
    Mary. Grietje, hebje gelt van hem gekregen?
Oft seljet noch hebben, hoe ist gelegen?
[fol. A4r]
    Griet. (150) Dat heb ick al wech, praetje daer van.
Hy gaf rijckelijck, ’tis oock een Resoluyt Jongman.
    Mary. Wat hebie gekregen?
    Griet. Een Rijcxdaelder: maer ick heb noch niet gelegen,
    Mary. Wat bruyt ons dat, als wy maer betaelt benne,
    Griet. (155) Jae dat heb ick gekregen, dat moet ick bekennen;
Maer, waer is de Joncker daer gebleven:
    Mary. Die is gaen pissen? is de Barbier al wegh?
    Hou. Nee see sint nae achter too daer pissense, segh
Wil y by heur gaen?
    Griet. (160) Wel dat sou schoon staen,
Daerse met haer twee by malkander sijn,


Vyfde Vytkomst.

    Bar. Wel grietie, dat komt seecker heel fijn,
Datie de Joncker daer after laet staen wachten,
Hy heeft u immers betaelt, moet hy dan noch trachten
(165) Met schoone woorden u eerwaerdicheyt te verkrijgen?
    Griet. Wel Jongman dat is gelogen, dat moetie swijgen.
Sou hy mijn betaelt hebben, ’kheb niet een duyt van hem gesien,
Dat ick hem wat anders sal gaen seggen,
                                                                            binnen.
    Bar. die nu achter ginck, souse wel ligt in een vinden leggen,
(170) Maer Margrietie waer is houte been heen gebruyt,
    Mary. Die hout de deur toe, en iaeght zijn wijf ten huys uyt,
En als hy uyt wil gaen, soeckse hem op sijn backhuys te smijten;
Ick geloof datse kost, sy sou hem de neus wel afbyten:
Want een Vrouwen boosheydt gaet alle dinck te boven,
(175) Maer als sy weer goet sijn dat mooghtie wel geloven
So zijn ’t Engeltjens, maer ie moet dencken het zijn swacke vaetiens
Sy sijn oock veel onderworpen, als schelde en alle praetiens:
Want ’t qualijck spreeckende volck, dat weet ick by mijn selven wel,
Doen mijn man noch hier was, heer wat hadden wy een hel
(180) In huys, om dat klappen en dat verbruyde snappen.
Els doet de deur ras op en smyt haer man met een test met vier nae’t hooft
    Bar. Ackrement sietse daer eens met de test na sijn kop lappen:
Daer mee maeckse dat hyse weer onder sijn kluyven krygt,
    Mar. Daer komt hy aen ey sacht swijch ey swijgt,
Houtebeen uyt.
    Hou. O bloet siet wat my daer gedaen wert van de galghoer.
[fol. A4v]
(185) Ick woe dat eur dat vuir im den balch voer,
So schol het mijn haer nicht afbranden,
O tevekint, had ick dy nou onderhanden;
Dat geyter na toe, kan ick die deur slechts op krygen,
                                                                binnen.
    Bar. Maer hoe drommel kom iy hier met dese Joncker verselt?
    Mar. (190) Weetie dat niet? dat dienje wel vertelt
Te wesen; hy quam by mijn, meinende dat ick noch bier verkocht,
En dewijl ick neen seyde, heeft hy vriendelijck versocht
Dat ick eens met hem sou gaen, of hem eens sou wysen,
Ergens, daer hy een kan drincken kost. Wast my niet te prijsen
(195) Dat ick een gelachje met hem dronck?
Dewijl ’t de Joncker mijn uyt een goet hert schonck;
Met so is Grietje-buer hier in komen vliegen;
Ick sal ’t u al te mael vertellen (sonder liegen)
En sy begon daer sulcken mallen praet,
(200) Die het leven van een eerlijcke dochter niet toe en staet;
Sy sey, wel buer-vrou, vind ick jou hier by mijn eyghen soetert.*
    Bar. Wel nu maekt het kort, hoe staeje dus en foetert,
    Mary. Ick dacht wats dit geseyt, ick sach den keerel noyt meer,
En het is wel waer (mijn goen heer)
(205) Dat ick eer ick getrout was wel so nau niet en sach,
En als ick altemets eens vocht, liever onder als boven lach;
Doch nu ick getrout ben, ben ick een vrouw met eeren.
    Bar. Daer spreeckt jy recht an, je bent een vrouw met kleeren,
Dat kan men voor sijn ogen heel wel sien.
    Mary. (210) Ja toch, ick stoor mijn oock niet, of de lien
Altemets wat leggen klappen en snappen.
Maer eens gedronken; avous Monseur willen wy noch eens laten tappen?
De kan is uyt, en hy heeft doch gels genoech,
En om na huys te gaen ist noch een uyr te vroech.
    Bar. (215) Al sachjens, ’tis goet riemen te snijden uyt een ander mans leer;
Daer komt de man selfs, vraget hem.


Seste uytkomst, Ioncker en hoer griet.

    Mar. Gedach men heer:
Wat denckje, sal de weert noch een kranenburgse rijs doen?
    Ion. Ja dat is niet een bruts, hier Griet geefme noch een soen.
O jou besuckte varcken, hebje nu niet braef gehadt.
    Griet. (220) Ey lieve wat machje praten jou besuckte plat;
Doch die sen uyterste best werckt, die voldoet,
Maer wat sou jy doen? daer is geen stijfsel in iou poppegoet.
    Ion. Al weer geen deech Monseur willen wy vertrecken,
[fol. B1r]
Kenjet betalen datter quaets is; of machie gelt so ver niet strecken?
    Bar. Neen Heer.
    Ionc. (225) Tis wel, wilje dat dan eens gaen wisselen?
Nu Griet wat schort u daer aen mijn beurs te frisselen?
Ick mach dat bruyen soo qualijck velen?
    Griet. Wel men heer, ick sel iou gelt niet steelen.
    Ionc. Je benter hier te goet toe. Ey Monseur wisselt dat stuck eens?
    Bar. (230) Wat voor gelt geliefjer voor te hebben? oft ist even eens?
    Ionc. Ja brengt maer slecht het een of het ander,
Dubbeltiens, schellingen, of stuyvers door malkander.
    Hou. Ick heb de deur too gegrendelt, dat eur de pocken opt lif vaer
Sie heft my al mijn golgeelt hoor
(235) Van den kop gebrent, man had icker oet kunnen kommen,
Su door ick hedse ’t leven waerachtich benomen,
Schal sy min altit soo dan scheendich tracteren,
O kresem, woo wil ickse noch op eyn ander tit kourieren,
    Bar. Nu hospis, wilie mijn eens uyt laten? ’k moet daer kleyn gelt voor halen
(240) De Joncker sou gern gaen, en hy moet iou eerst betalen,
    Hou. Joo mang wacht, dat dou oock neet eyn bru krichts,
    Bar. Ick sal haer wel waerschouwen swijchts
Ghy maer stil, tot dat icker uyt ben,             Els is so geck niet sy ken*
(245) Mijn aen men spraeck wel; Elsje ey laet my daers een buyten
    Els van binnen.    Wel is men man daer niet? die guyt der guyten,
So sal ick opmaecken.
Neen doch, laet ick maer slechts uyt raecken,
    Ionc. Ick mach dan gaen stoppen noch een ijp toeback
(250) En suygen die onder tusschen hier met gemack.
    Els. Nu kom ras, want ick vrees voor men man als de duyvel voor’t kruys,
En even wel moet icker uyt, en hy hout de hoeren in huys,
    Mary. Gaet de Barbier om kleyn gelt Grietie?
    Griet. Ja waerom, ginckje niet met hem achter, ick stietie
(255) Immers an, so hadie oock wat mogen krygen,
Wat was daer aen gelegen, al lietie iou altemets eens toerijge,
En hy kant oock tegenwoordich niet doen.
Hy staet en kijckt als hy werck sal beginnen als een kloen.
    Hou. Wat ducht dy Joncker, is den toeback niet goot?
    Ion. (260) Dat sie ie wel ick mach hem als broot.
Maer waer duyvel of de Barbier met mijn gelt blijft,
Of hy most nergens konnen werden gerijft,
Ick denck immers niet dat hy achter sal blijven:
    Mary. Neen daers geen sorgh voor, maer men kanse qualijck gerijven
(265) Die hier voor sulcke groote stucken gaern kleyn gelt hadden,
Daerom moet je de Jongman daer niet mee bekladden,
[fol. B1v]
    Ionc. Ver van daer, maer ick wou dat het gelach betaelt was?
Dat wy verteert hebben; bloet hoe siet dat glas,
Spoelt dat wat uyt had daer mary,
(270) Machie daer noch uyt suypen iou vuyle pry,
    Bar. Sie daer Joncker daer is ie gelt.                    Sevende uytkomst:
Daer is vijftich stuyvers, het is qualick getelt,
Daer schiet geen vaen over; doch Els staet daer buyten noch en klaecht
En seyt, dat haer haen sijn eyeren op een ander draecht;
(275) Sy sey och maeckt doch dat icker oock in kom,
Ick seyde blijfter uyt want het gater besuckt krom
In sijn werck, en ie man die raest als dol:
Want ie hebt zijn haer gebrant, van sijn eelen bol;
Sy wenste noch dat hy gehangen was, aen den haegsen tooren,
(280) ’Kwed dat se haer strax noch wel eens laet hooren,
    Ionc. Ey wilie de waert eens roepen? wy sellent gelach betaelen,
    Bar. Staet een weynichie, ick sel hem gaen haelen.
Hier Houtebeen, piepel, komt daer uyt waer ie bent.
    Hou. Hier sin ick, woo ef y mijn name soo kent,
(285) Heb y door buten veur der deur gewest?
    Bar. Wel iae, ’k heb gelt gewisselt,         Hou. Wat sol u best.
Heb y hoer Els daer neet staen seen?
    Bar. Wel ia, sy hadt in ieder hand een groote steen;
Ick soliciteerden so vriendelijck als ick mocht,
(290) Tot dat icker ten lesten noch uyt rocht;
Maer daer begint een hopen volck voor de deur te vergaeren:
Want Els kryt en karmt en roept al haer kaeren
By een, die se ergens krygen kan,
En klaecht daer over u mijn heer, haer waerde man.
    Els van bin.    (295) Och mijn lieve buerwijf de Barbier is so goet als de rest;
Ick sach hem eerst wel an voor de best,
Maer ick vind mijn in mijn meningh bedrogen,
O veugel, ie bent wel schoon voor oogen
Maer achter rugh en deugie gansch niet.
(300) Gans bloet brusts uyt mijn huys Griet, Griet,
Komter uyt; of ick selie gaen beklagen,
Jou besuckte varcken, iy hebt beter dagen
By men man als ick selfs doe, en noch ist geen deeg
Wat dat ick doe het is hem in de weegh,
(305) Dat moet die goe gord geklaecht wesen.
    Hou. Hed ick dy varcken, schol dy braf afpesen.
    Bar. Hoe duyker of syt op mijn so geladen heeft.
    Griet. Dats niet met al, eens gedroncken, dat het an ie ribben kleeft.
    Bar. ’Kbedanck u Grietie,’k sal u eens gelieven mijn heer.
[fol. B2r]
(310) Wel moet het u bekomen.         Ion. Set het daer wat neer,
Ick selt strackx wel krygen, eerst eens gesongen,
Sa Barbier, singh eens op hoe staie so en dut als en jongen?
    Bar. Ick ben te vreen, maer so het Els komt te horen,
Soo wenscht sy ons altemael vast aen den haegschen tooren.
(315) Doch van ’t wenschen van de honden, sterven de kalven niet
Ick sing wel eens op wilie mijn helpen Griet?
    Griet. Ja toch, alst u belieft so begint
    Bar. Singht voyse alst beginst
                        Ick ben hier by een vryster,
                        (320) Die bid mijn om een soen,
                        En sy maeckt mijn schier
                        Bister,* en ick en wilt niet doen
                        Ick sech ick doent niet garen
                        Het welck ons gritie rouwt
                        (325) Ick wil mijn maegdom sparen
                        Tot dat ick ben getrout.
                            Griet. Hey, hey, dats niet met allen
                        Kom laet ons hier wat mallen,
                            Bar. Ick derft, niet avonturen
                        (330) Het is nu veel te laet,
                        Ick schaem mijn voor de buren
                        Want die sijn al op straet.
    Hou. Woo so dat geyt lustich, dat brenght de vruechden in.
    Els van binnen.    Hoortse nu eens singen en quinkeleren;
(335) Nu sijnt liefiens, nuse met ander mans mogen dommineren,
En ick och arme sijn vrou, moet hier buyten staen beven
Van kou, had ick het geweten, ick had liever dood gebleven,
Dan dat ick sou uyt het huys gegaen sijn;
Och ben ie daer oock mijn alderliefste Trijn.
(340) Hoe langh heb ick iou gekent voor een eerlijcke vrouw?
Siet mijn nu hier eens ellendich staen; siet daer ick wouw
Dat het huys inviel, so mochtense altemael versmoren.
    Griet.* Ofje dat seght, ick latet mijn doof oor horen,
Maer buerman waerom hebie se oock so geslagen.
    Hou. (345) Om dat dee schol hoer, alle menschen geyt klagen,
Dat ick eur eyn voot uf twee ondert gadt heb gestooten,
On ick hedder min reden too, see sol eur snappen looten,
Was sye anders eyn gode houswif:
On my wat too geven, wan ick smools eens kif,
(350) Ick hed eyn half mutske braniewin gedroncken alvroech
In den margen stand, het hed vuer woor oock ghenoech
Gewest, hed see doo kunnen too seen, on swigen,
[fol. B2v]
Soo hed see gyen noot gehed, von slagen too krigen,
    Mary. Wat ded se dan of waer ginckse haer te buyten,
(355) Want dit sijn geen reden om sijn vrou buyten de duer te sluyten.
    Hou. Wacht wat waerom val y min in min wuerden,
Dat kiven was noch neet met al, dat my verstuerden
Was dat sy tegen alle mensen gyet eur noot kloghen,
Joo tegen luden, deder eur neet eens noo vrogen,
(360) On in stede dat ick my noch quellick sol holden,
Soo heft see mi noch vuer een deugneet gescholden,
Dee neet weert is dat hee left,
On soo eyn duchtlicke vrou tot eyn wif heft,
On oft sy nou wat roopt, stuer ou door neet an,
(365) Kom wen lost ons drincken, hier is noch eyn volle kan,
Nou weet y het, doorum, audie pertie, et altrum partie,
Dat is in latin: huert pertie on weer partie.
    Bar. Hoe Heer Weert hebie gestoudeert?
    Hou. Woo Joo, ick heb wol twee Joor latin geleert,
(370) On mijn beste Voor is Rentmeester gewesen,
Den werden van al sijn lanthers boeren gepresen,
Joo doch hee was oock eyn wis Advocaet.
    Bar. Ja gelijcker gemeenlijck achter de westphaelse varckens gaet.
    Hou. Woo praet y van varckens, dee hed he wal eyn schuer vol,
(375) On wan hee daer by was, maeckte hee min bestemoor schier dol,
Want de hed het neet gern, on se muchtet neet wol liden,
Dat hee by de varckens was, wan see in de karos wol riden,
    Bar. Op een strontkar denck ick, daermen sulcken voolck pleech te setten.
    Hou. Sacht wat, wilt eens op min woorden letten.
(380) Mijn Voor was scholtis van koesbeeck, doch hee is noch in ’t leven,
Den heft my een gans swin met, tot hillick goet gegeven,
Man nou heft hee der selfs nicht eyn meer in hous,
Dat wiert um wol gesecht, hee soop sick soo bous
Alle dogen, dat hee goon gelt hed om my de studie te laten oetvoeren;
(385) Doo ginck ick heen, on verheurden my by de boeren,
Vaer schaephuder on koey hoeder en swindriver,
Mang ick hodder den bruy van, on werde leever eyn kriger,
Ick trock noo hollant, door ick soo haest neet quam,
Eft van stonden aen deenst onder eyn kompany nam,
(390) Man ick dacht ick wol door oock nicht bliven,
On leet strackx von den schriver eyn paspoort schriven,
Moor den kapteyn wol soo eyn keerl neet geern quit wesen,
Doch ick gaf daer neet um, on leet hem de paspoort lesen,
On dacht dat ick doo al vry on los was,
(395) Moor dee paspoort quam my neet te pas,
[fol. B3r]
Soo ginck ick mit goede lude te roode, on nam de paspoort onder de vooten
On leep soo lang, dat my weer eyn keerl ontmooten,
Dee my vragede eft ick den kunninck von england wol helpen vechte,
On woor ick von dan kam, ick deed um de klechten,
(400) Dat ick geyn gelt hed, on badt dat hee my wat wol geven
Daer ick bis dat wy gunder wooren van mucht leeven,
Hy was resolut, en gaf my een hant vol gelt,
Ontrent twintich rickxdaelder, ick hebt soo nau neet getelt;
On door mit gingen wy noo den krigh too door gonck het taf, taf,
(405) Bis door eyn kogel quam, on schot my mijn beijn af,
See so heb ick min beste beyn verlooren,
On nou mot ick noch van dee besuckte hoer hooren,
Dat het my van de pocken is afgevreten,
Mang, ick wol dat ick in eur hant had gedreten,
(410) Doo ick eur min trou gaf.
    Mary. Wel beurman, hebie daer noch berouw af.
Maer ick hoorie wilt nu met den Admirael op reys.
    Hou. Joo doch sol ick neet dat slange vleys,
Moockt my alle daegen den kop gek, daer met
(415) Behalven wan ick hur sachtkens neerleg in ons beste bet,
Man ick wol dat ick al wech was, bloot woo wil ick op den viand hacken.
On deen vuer dander noo buten voort smacken,
    Bar. Jaie sout wel wat uyt voeren hadie dat been niet,
Ist niet soo wat secht jyder van Griet?
(420) Sou hy niet wel drie man seven arm af houwen
    Griet. Wachtie voor hem hy kan sijn wijf wel lustich aftouwen.
    Hou. Jo sol ick neet hed ick eyn degen gehad dook de bruy kreeg in de kop
Ick hed um wel vant lif geholden, den galghstrop.
    Mar. Siet daer hoort eens of de man oock altemets gelijck heeft,
(425) Dat hy wat qualijck met so een vuyl wijf leeft,
Die gedurich neet en doet als kijven en klagen,
En haer mans eer by de huysen te koop dragen.
    Bar. Daerom ist best dat mense van weersyden hoort
Want door een vrouwen klacht is een man haest bekoort,
(430) En ist niet so stultus quadratis?
    Hou. Wat segh y?
    Bar. Dat een goede saeck nemmer quaet is
    Ion. Kom laet ons gaen, segh ons wat isser verteert?
’Tsa segh op, domine docter weert.
    Hou. (435) Mit vifteen stuvers kunni min betalen min heer,
    Ion. Daer hebje drie schellingen geefme drie stuyvers weer.
    Griet. Wel wilje so heen gaen mijn heer, blijft noch wat by ons         Els klopt
    Ion. Neen hoor eens, hoe speelt els daer buyten dons, dons.
Ick ga altijt heen, adieu Juffertiens alle byet
(440) Mary en Griet.* Het is ons leet mijnheer datje dus van ons schyet.
[fol. B3v]
Wy mogen dencken dat het de Barbier sijn schult is.
    Ionc. Behalven dat my dunckt het al langh genoech getult is,
Kom gaen wy slechts heen, maer hoe raecken wy best uyt.
    Hou. Ick sal de deur op doen,
    Bar. Neen, neen dan wast verbruyt
(445) ’Ksal sien of ick met goetheydt een vryen pas kan krygen,
Hout u stil en gy piepel most voor alle dinck swijgen
Elsje wilje ons wel eens uyt laeten?
    Els. Wel ja, of jy daer in blijf wat kan het mijn baten,
Maer is me man daer oock die besuckte hodde beck,
    Ionc. (450) Wat een vijgh, die is achter benje geck,
Doet de deur open, dat wy na huys gaen.
    Els Ja den duyvel mach daer ergens om een hoeck staen.
    Bar. Neen Elsje, daer verseecker ick jou van,
Hoe benje soo vervaert voor jou lieven man.
    Els* (455) Op jou woort dan sal ick op maecken,
Gans bloet daer staet de guyt, sijn dat saecken
Van een eerlijck Jongman, had daer, flus hebje de test gehadt,
Els doet de deur op en siet haer man staen die sy met een stoof naer sen kop werpt.
Daer krijgje nu de stoof oock na jou gat.
Ioncker en Barbier alle by.
Adieu Griet, adieu Mary, adieu
    Mary. (460) Adieu Monseur beese vous tont due mon cieu.
    Griet. de duyvel Mary, datse dat eens hoorden,
Het sou ons geen profijt sijn, je bent so los in jou woorden
En we hebben anders niet om of te leven,
Als dat ons van sulcke Jongmans wert gegeven,
(465) Maer sy gaen deur en verlaten noch haer bier.
    Mary. Ja of sy gaen gord blijft noch hier,
En die geeft mijn daer een heel goede saeck in,
Kom hier eens borsie, ick bid u om een goots wil laet u wijf doch weer in,
Sy is nu genoech gestraft, sy heeft daer so langh gestaen,
(470) Je moetse na weer afsoenen met een woort; sal sy al het slaen
En stoten gelijck vergeten,
En dat blau oogh salse niet eens van weten,
Indiense van avont met Jou mach te bet komme.
    Hou. Hold door den smoel van too, dou verbrude domme
(475) Varcken, weestu neet dat ick mijn woort moet holden,
Dee hoer heft my soo eereloos oetgescholden,
On sol ick so hoost wederum pijes moocken,
Neen doch se sal der so mackelijck neet in roocken.
    Griet. Nou mijn vaer doet het om mijnent wil ie moet vergeven,
[fol. B4r]
(480) Wilie vergiffenis van iou sonden verkrygen, en een langh leven:
Avous ick brengt u daer eens op, een glaesie schoon uyt,
Denckt eens op den dach dat ie Elsie kreecht tot een bruyt,
Hoe lief datie se had als den appel van u ooch.
    Hou. Eft ick eyn mool seede dat dou dat looch,
(485) Wat sol y door van seggen, ick weter af,
Want den eyrsten dach van de bruylof kreeg sy al taf,
Even als sy van doogh heft gekregen.
    Mary. Wel sedert hebje wel goede vrinden geweest, bedenckt u ter degen,
’Tis nu algenoech gekeven laet die quaetheit vaeren,
(490) En alst al geseyt is, je moet in’t lest wel bedaren,
Want wat wilje gaen maecken sonder wijf,
Je soeckt altemets oock wel een tijdt verdrijf,
En sonder dat sal ick u mijn leven niet meer besoecken,
Nu maeckt het kort en slaet wat eyeren in u koecken,
(495) Sy sal noch wel om vergiffenis voor u op haer knien vallen,
En sou jy het haer dan noch weygeren, wat niet met allen,
Je moet het haer vergeven, so doeje jou schuldige plicht,
    Griet. Daer spreeckje wel aen Marijtje nicht,
Wee sullen de peys wel maecken, nu wat segje vaer?
(500) ’Kbid weest te vreen en slaept gerust by malkaer,
    Hou. Wat solden de luden dan seggen dat ick mijn woort neet holt,
Dat kan neet wesen dan eft ick ’t schoon doen wolt,
Min eer laetet neet tou.
    Griet. Waer machje van praten nou, nou,
(505) Wil ickse slechts in laten.
    Hou. Bloot woo kunt de Wiver ein mens beprooten,
Jae laet haer in komen wont sy vergiffenis bidden wil.
Griet haelt Els van buyten in huys.
Hier mee maeck ick een eynt van al haer geschil.
Elsie kom in huys kint, ie man heeft berou van sijn doen,
(510) En begeert van iou niet dan een vriendelijcken soen,
    Hou. Kom hier Els, ick heb dy hier ingelaeten,
Om dat my de wyven so hups wosten te bepraeten,
Mangh y moet vergiffenis bidden, op dijn knijen
Eft anders wil ick dy neus on ooren of snijen,
    Els. (515) Ick ben te vreen als het daer mee te doen is,
Mijn alderliefste man, ick bid u vergiffenis,
Van al het quaet dat ick gedaen heb van desen dach,
En het is mijn lief dat ick u noch weer sien mach.
    Hou. Staet nou op het is dy al vergeeven,
(520) On laet ons voortaen wy eerlijcke luyden leven,
On malkander niet meer by eerlijcke luyden schelden.
[fol. B4v]
    Els. Och neen mijn lieven man, ick sal over al u duecht vertellen,
En u eeren en dienen waer ick kan,
En geeft mijn eens een soentje, mijn alderliefste man,
(525) En u buerluytiens moet ick oock seer voor u moeiten bedancken,*
Nu Marytte buer, laet dat glaesje eens wancken
Tot besluyt van ons nieu gemaeckte vrede.
    Mary. ’Kbrenght u eens, en datje malkaer bemint is mijn eenige bede,
    Els. Dat hoop ick, avou Grietje buer, de vroomste van mijn buren
(530) Nu eens gedroncken, want nu ben ick uyt al mijn truren.
    Griet. Danck he mijn alderliefste buer wijf.
Marytje buer gaje me men ducnkt dat ick hier al wat langh blijf.
    Mary. Ja laet ons nu vry gaen want de pijes is gemaeckt
En de vrou is door ons deucht weer by de man geraeckt,
(535) Nu buer luytjens ick wil u onsen lieven heer bevelen.
    Els. Die selfde man wil u oock rijckdom medelen,
En een langh gerust en ledich leven.
    Griet. En u wil hy van desen nacht goe rust geven,
Adieu genacht buerluy alle buy.*         binnen.
    Els. (540) Kijck eens man watten besuckten bruy
Kreech ick daer flus van jou an men oogh,
Grot* wat wasje dol blommer hert ick vloogh
    Hou. Was y daerumme so quaet
Mijn alderbeste wijf het is my van herten leet
(545) Dat het ander oock so neet is, wot eyn dreet
Loot ons daer neet meer van snappen
Mang loot ons te bed gaen, eft wil y noch eins tappen
    Els. Neen doch niet daer is al genoech gesopen
Laet ons liever met malkanderen te bed lopen
    Hou. (550) Dat schelt my neet eyn hoor, ’tsa ga veur        Els binnen
Ick wil dy strackx volgen maeck op de deur,
Seet so behuert men mit dee wiver too leven
On maecken den vred weer wan men genoch heft gekeven,
Nou, ick moet gaen seen eft min wif al geryet is,
(555) On mooken dat by eur geyn oor saeck meer van verwijt is,
Ick wil dy altemael goede nacht seggen
On gaen gerust by mijn alderbeste wijf leggen.
FINIS
Continue

Tekstkritiek:

vs. 30 vecht er staat: vicht
vs. 118 gebleven er staat: begleven
vss. 125, 156, 167, 188, 333, 431, 543 weesrijm
vs. 243 en 244 staan op één regel, maar de rijmwoorden
      zijn gescheiden door een opvallende spatie
vs. 201 eyghen er staat: eyhen
vs. 322 Bister (eigenlijk Bijster) hoort bij de voorgaande regel
voor vs. 343 Griet (misschien Trijn?)
voor vs. 440 en 455 ontbreekt de sprekeraanduiding
vs. 525 moeyten er staat: moyten
vs. 539 buy vanwege het rijm: bey
vs. 542 Gort er staat: Grot