Jacob Clijburgh: Wind-negotie, of invendutie-papier onder oud goed te koop.
Amsterdam, Hendrik Bosch, 1726.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton019660.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r, p. 1]

DE

WIND-NEGOTIE,

OF

INVENDUTIE-PAPIER

Onder oud goed te koop.

KLUGTSPEL.

[Typografisch ornament].

Te AMSTERDAM,
____________________

By HENDRIK BOSCH, Boekverkooper over
’t Meisjes Weeshuis, 1726.



[fol. A1v, p. 2: blanco]
[fol. A2r, p. 3]

AAN DEN

LEZER.

ONderdaags is een Brief van Uyttert gekomen, waar in gestaan heeft hoe de Acties door eenig Volk van Uyttrecht te koop geveild zyn aan een zeker Huys daar Invendutie zou gehouden werden; het welk hy eerst ging vraagen of hy zulks mogt doen; maar op groot verbod is hem zulks by den hals verboden, doch zo iemant gadinge heeft in deze bederfelyke Projecte, ligt dat de Man die voor een kleine prys laat springen onder vier oogen, en die ze bewaart tot de Vaart gegraaven is, wil ik instaan daar goede winst meê doen zal, daar by een nieuwe Tyding, wie nu zyn geld wil uytschieten, zal op gelege tyd daar schoone intrest van kunnen krygen alzo zy te Uytrecht den Dom 5 a 6 ellen in de hoogte zullen opvyselen, om de Vuurbakens uyt te winnen: een nieuwe Inventie, nooit zo bedagt,

                                    Vaar wel.

[fol. A2v, p. 4]

VERTOONERS.

KAREL, een Actionist.
MENGO zyn Knegt.
Een OMROEPER.

Het Spel speeld in een Straat voor KA-
      RELS Huys, en dat van ’t Inven-
       dutie Huys, het geen ’er tegen
                      over staat.

    N:B: Zo iemant eenige Werkluy weet,
gelieft ze hier te recommanderen, tot
Uytrecht aan N.N., want zullen daar in
’t kort gebrek zyn; voor al terwyl men
van zints is deze aanstaande Koopstad aan
Viaanen te trekken.


[fol. A3r, p. 5]

De Wind Negotie,

OF

INVENDUTIE PAPIER

Onder oud goed te koop.

KLUGTSPEL.
__________________

EERSTE TOONEEL.

KAREL, MENGO.

                    KAREL.
HY! Mengo.
                    MENGO.
                      Hier myn Heer.
                    KAREL.
                                                Spreek Schelm, hebt gy myn Paard,
Nog niet gezadelt; is myn goed ook wel bewaard,
En naar Vianen deze morgen al vertrokken?
                    MENGO.
Voor zeker.
                    KAREL.
                Het is goed, zeg hebt gy al getrokken
(5) De intrest van ’t Papier ’t geen ik u gisteren gaf?
                    MENGO.
Ik wensten ’t wel, maar Heer dat gy my voor die kaf
Wat Duymkruyd uytschoot, ’k zou gelooven
[fol. A3v, p. 6]
Dat ’t beter voor my waar.
                    KAREL.
                                        Ik zal u hier en boven
Twé Acties geeven; datje ’t vat, als men de Vaard
(10) Begint te graaven; ô! ’t Papier is nu veel waard.
                    MENGO.
Maar waarom doch je goed gezonden naar Vianen?
(Zo ik ’t u vraagen mag,) ik vrees dat die Acties traanen
Nog zullen kosten, och ik bidje maak besluyt,
En zo het wezen kan schey met dees Acties uyt :
(15) Gy zult met dat gebruy nog voor den Duivel vaaren.
                    KAREL.
Draag gy geen zorg, ik zal myn beurs heel wel bewaren,
’k Heb meer dan twé Miljoen die ik tot nog bezit.
                    MENGO.
Ja aan Papier, en vyf zes Kinderen.
                                KAREL.
                                                      Wat ’s dit,
Dat kan niet maaken nog tot nadeel my verstrekken.
                    MENGO.
(20) Vier schoone Paarden die uw Koets de stad door trekken,
En als een blixem zullen vliegen over ’t Land,
Zo slegts een Actie komt te raaken in de brand.
                    KAREL.
Hoe! spot gy Mengo?
                    MENGO.
                                  Neen, zo waar niet by myn leeven,
Maar ’k wou gy my wat gaf.
                    KAREL.
                                            Ik zal u slagen geeven
(25) Indien gy zyt belust, versta je dit Sinjeur;
Waar is myn Pruyk?
    MENGO haalt alles het geen hy vraagt uit het huis.
                              ’k Zal eerst wat Actie geur
Van uytgebrand Papier door deze lokken smeeren,
[fol. A4r, p. 7]
En dan wat Poeijer.
                    KAREL.
                              Repje wat, en kryg myn kleeren;
En veegt myn Schoenen af.
                    MENGO.
                                            Zie daar,
(30) Nu benje als een Pop.
                    KAREL.
                                          Myn Hoed, nu Mengo, waar
Is nu myn Rotting, Stok, myn Deegen?
                    MENGO.
                                                            Elleweke,
Wat is de Hovaardy der Acties vol gebreeke;
Met u verlof myn Heer, wilt gy dat ik Katryn
Met ’t eeten zo lang wagt tot gy weerom zult zyn?
                    KAREL.
(35) Waarom?
                    MENGO.
                        Waarom myn Heer, wel zoekje dat te weten?
Als men lang Beurstyd houd, zo diend men ook te eeten.
Want die veel geld wind, komt het op geen eeten aan;
Wat lust myn Heer van daag, gezoode, of gebraân?
                    KAREL.
Dat raakt my niet, Katryn die zal dat heel wel stellen,
(40) Waar moeit gy u al meê, ’k mag aan myn oor dat lellen
Niet leiden Rekel, daarom zwygd, en spreek geen woord,
Doet slegts uw pligt, ik zal ’t wel schikken zo als ’t hoord.

TWEEDE TOONEEL.

IK vrees dat dees handel nog zo gruwelyk zal stinken.
Een yder zo hy kon zou niet als Goud opdrinken,
[fol. A4v, p. 8]
(45) In plaats van Bier, of Wyn, voor my ik wenste wel
Dat ik beleeven mogt het einden van het spel;
Doch ’t graave dat men hier zal aan de Vaard beginnen,
Zou ik wel geloven; want my komt nog iets te binnen
Van zeker Molenaar tot Soest die my eens zei
(50) Hoe hy de Scheepen vol gelade uyt het Y
Zag komen door den Eem regt zeilend naar de Wallen
Van dees aloude Stad, den Adel ten gevallen,
Dus doende werd dat volk van Bisschoplyke Staat
Hoe langs hoe grooter en haar kaalheid raakt verzaad
(55) Door heblust aan het geld, ’k zie reets hun Wapens draagen
Met Diamant bezet, met Goud rondom beslaagen
Op ’t alder cierelykst, ô Uytrecht! gy zult zyn
Een schoone Appel; maar, van binnen zal’t fenyn
Verburgen wezen, ’t geen u Adel haast tot beeven
(60) Zal brengen, als zy zien het geld zo weggegeeven,
En dat voor ’t Graaven van een onvolmaakte Reê;
Wie weet door wanhoop hoe veel dat’er in de Zee
Nog zullen springen, en bedroefde Weeuw en Weezen
Nalaten tot ’s Lands ramp, ’t geen meenig reeds doed vreezen;
(65) Men zal geen Baaken hier gebruyken; neen, den Dom
Zal zelfs die wezen, hy is hoog, men zal rontom
Veel ligtjens hangen aan den Toorn, om de klippen,
In dees volmaakte Vaard gemakkelyk te ontslippen.

DERDE TOONEEL.

Een OMROEPER, MENGO.

                DE OMROEPER.
        HY Mannen, Mannen hoord,
        (70) Men zal by Jogchem vander Voord
        Venduti houden, van veel Kleeren,
[fol. A5r, p. 9]
        Een yder zal hier na begeeren
        Het kunnen krygen naar zyn zin,
        Ten nege uuren zal ’t begin
        (75) Van de Verkoping zyn gehoude,
        Veel nieuwe Kleere, maar ook oude.
        Al wie wil koopen, Kristen, Smouds
        Die kan daar krygen nieuws,* en ouds.
                    MENGO.
Wel vriendje hoor eens, ’t geen gy roept, ik zou schier vreezen,
(80) Dat het meest Actioniste kleding zal weezen.
                DE OMROEPER.
Wel daar zou ik geen valse Eed op wille doen datje ’t vat.
                    MENGO.
Ik zou ’t ook gelooven, want de Krediteuren zitten haar kort na ’t gat,
Want zy moeten haar verlies hier promt dibiteeren;
Maar te Amsterdam scheld men ’t kwyt, een Man met eeren
(85) Kan daar, schoon hy ’t heeft met Frederick Hendrik, bestaan;
Daar toe zyn veel Metzelaars, en Timmerluy na Vianen gegaan,
Om die stad in ’t kort aan Uytrecht te hegten,
Dus doende hoeve de Schippers om de vragt van de menschen niet te vegten.
                DE OMROEPER.
Na ik kan hooren Vriend spreekt gy vry stoud.
                    MENGO.
(90) Ze zeggen dat de Dom nog een el vyf zes zal hooger zyn geboud,
Om de Vuurbakens aan de Zee en Baay uyt te winnen,
Ik heb het uyt myn Heers mond.
[fol. A5v, p. 10]
                DE OMROEPER.
                                                  Die Heer is buyten zinnen.
                    MENGO.
Dat kon waaragtig wel waar wezen, hy is een groote Actionist.
                DE OMROEPER.
Hoe heet uw Heer.
                    MENGO.
                            Hy heet Karel.
                DE OMROEPER.
                                                  Karel loshoofd,
                    MENGO.
                                                                          Ja die is ’t,
                DE OMROEPER.
(95) Hy is my zeer wel bekend, goed, vriend; hy kwam my straks te gemoed loopen,
Hy is na de Man gegaan om wat kleren zo ’k geloof te koopen;
Of te verwisselen tegens wat anders.
                    MENGO.
                                                      Kan men daar kopen, en verkopen, dat ’s goed
Myn lieve Omroepertje* wilje myn Mak’laar zyn, ’k heb goed,
Dat ik graag zou verkopen, kon ik een vinden,
(100) Die beter als ik stond byde Papier Vrinden,
’t Zyn Acties goede Maat, ’k zal daar voor aan jou
Twé Acties geeven, die heel goed zyn op ter Gou,
Of vier op Uyttert, zeg, wat zegje? nu wil ’t spreeken,
Ik mag myn hoofd niet met die duyvelze prullen meer breeken;
(105) Nu zelje zegge hoe komje aan die schat,
Ik heb zes Jaar by myn Heer gewoond, en nooit geen duydt huur gehad,
En om dat ik langer niet voor zyn gek meer wou wezen
[fol. A6r, p. 11]
Zo gaf hy my ruym een riemp Papier aan Acties; laatje beleezen*
Myn lieve Mengo, zyt my Knegt gelyk als voorheen,
(110) Zo sprak hy, laatje getrouwe Heer niet alleen,
En op die zoete woorden die hy my gaf ben ik gebleeven.
                DE OMROEPER.
Geef my de Acties, ik zal ze de Kleerverkooper voort geeven.
                    MENGO.
Ik ga mé myn zoete maat, gy krygd de darde van ’t geld,
’k Wou voor de zwaarte van ’t Papier my splint wierd geteld,
                Zy gaan na de Kleerverkopers huys en blyve
                            van verre staan,

VIERDE TOONEEL.

KAREL.

(115) ô SPyt! ô smaad! ô schand! wat zal my overkomen?
’k ben al myn Acties kwyt, myn goed is my benomen.
Lastdragent Uyttert, ach! hou Mengo! Mengo hou!
ô Booswigt! snoode guyt! word gy my ook ontrouw?
Ik zal voortaan van Heer, voor Knegt nu moet speelen,
(120) ô Vaarde Graavers! kom jy zo myn geld ontsteelen.
En derft het in de grond, myn eer, myn schoone goud.

VYFDE TOONEEL.

MENGO, KAREL.

                MENGO, lagchende,
HA! ha! ha! ha!
                    KAREL.
                            ô Schelm!
[fol. A6v, p. 12]
                    MENGO.
                                        Ha! ha! ha! wie had dat ooit vertroud?
Ik heb met pekuniam nog voor ’t Papier bekomen,
Vind ik u hier myn Heer?
                    KAREL.
                                      Booswigt.
                    MENGO.
                                                    Wel wie zou kunnen droomen,
(125) Dat dit myn wellekomst zou zyn? ik wil van uw af.
                    KAREL.
Geeft eerst myn Acties weer.
                    MENGO.
                                            Wel hoe zyt gy zo straf
Ik heb myn Acties die gy my gaf gaan verkoopen,
En ben doen al myn best het huys stil door gedroopen,
Met dit klyn beursje.
                    KAREL.
                                  Mengo, ach!
(130) Ik vaar even eens alsgy, wyl ik geen winst meer zach,
En men het graave van de Vaard nog komt uytstellen
Zo dagt ik, ik schey ’er uyt, ’k wil my niet meerder kwellen
Met deze zottigheit, en zogt myn Acties doen
Weer te verwisselen, voor myn lang vermiste poen
(135) En heb het ook verkoft, daar gy het ging verkopen,
Doch kreeg geen geld, maar ben heel schielyk heen gelopen,
Terwyl die Karel die ’t verkopen wou by ’t goed
Van oude kleeren, ach! in ’t kort, den arme bloed
Is vast gezet; ik vrees dat men hem op zal hangen,
(140) Wyl hy gespot heeft met de Regters door myn Acties te ontfangen,
                    MENGO.
Hoe! zal hy hangen? dat is beestig, laaten wy
Dees stad ontvlugten, hy is voor Koopluy te onvry,
[fol. A7r, p. 13]
Wat Mensch zou van verstand, ô smaad hier wille woonen?
O Uytert! Uytert! zult ge u zo ondankbaar toonen?
                    KAREL.
(145) Heb gy* het laasten goed gezonden van de Vaard
Wel na Viaanen?
                    MENGO.
                            Ja ja, dat is wel bewaard,
’k Ben daar verzekerd van, maar ’k vrees gy zult nog loopen
Gevaar, zo Uytert komt Viaanen eens te koopen.
                    KAREL.
Wat zou zy koopen? zy verkoopt al wat zy heeft,
(150) Zo maar Viaanen haar niet boven ’t hoofd en streefd,
En zo het al zo kwam, dan weer wat aârs verzonnen,
Kom Mengo, laat ons gaan, eer men raakt overwonnen,
’k Hou my niet zeker hier in Uytert.
                    MENGO.
                                                    Denk myn Heer
Dat het verlies van ’t geld is nog de beste leer;
(155) Maar als men goed verliest, en eer, nog daar en boven,
Raakt ons voorgaande Deugd, en Lof geheel verstooven.

EYNDE.


[fol. A7v, p. 14]

CATALOGUS

Van verscheide Comedien, die te bekomen
zyn by HENDRIK BOSCH.

BLY- TREUR- EN KLUGT-SPELEN.

Beloonde Deugd, of gestrafte Wreedheyt.
Mitridates, van Dullaart. Camma. Eugenia.
Costers Polixena. Den Grooten Tamerlaan
Bassianus Varius Heliogabalus. Beklaachelyke Dwang.
Gewrooke Bloedschandet De Treurende Teemsstroom.
Sertorius. Konradyn, Koning van Napels en Sicilien.
Mirra, Treurspel. Anslo Martelkroon van Steven.
Manlius, Treurspel. Vondels Ondergang van Troyen.
Triompherende Kuisheid. Lydende en stervende Christus.
Heilige Genoveva. Gode-lieve, Maagt en Martelaresse.
Mitridates, in Quarto.
Maandelyks bericht van den onderaardschen Parnas, van
    Sjaco en Cartouche. Paus Sixtus en Philippus.
Keizer Karel en Franciscus de eerste.
Johanna en Maria Gray. ’t Leven der Dobbelaars.
Maria de Medicis en Consini.
Hans Zing-zang of bollige Docter. Bedrieger bedrogen.
Cleander en Ameril. Bedriegelyke Actionist.
Windhandel, of Bubbel-Compagnie.
Actionisten Reisvaardig na Vianen. Cartouche of de Ro-
    vers. Philida, Herderspel. Otto Venius by Gedigten.
Nederland in Gekheid. Schynheilig Weeuwtje.
Verstand en Deugr. De verheerlykte Schoenlapper.
De Pleyters. Zedenmeester en Kantoor knegt.
Schelmery van Cartouche. Verwarde Lotery-handel.
Begin en Opkomst der Oost-Indische Compagnie.
Wederzyds Huwelyks bedrog.
De verboden Vleeschverkoper bedrogen.
Don Jan de Galeasso. Manlius.
Gestrafte Vrygeest, op den naam van Zegers,
[fol. A8r, p. 15]
School der Minnaars. Roselyns Oogjes.
Spaansche Heidin. Salomona. Bedrogen Geldsoeker.
Adelheyde. Geschaakte Gezusters. Theagenes en Kariklea
Arria en Petus. Tebais, of vyandlyke broeders.
Geloofshervorming. Don Jan of de gestrafte Vrygeest.
Ontzet van Shevelingen. Lettervitters.
Alsinea of Standvastige Kuisheid. Gedwonge Huwelyk
Amadis in Maatzang. Debouchant.
Buitenspoorige Minnaar. Valentiniaan. Bajazeth.
Hester, van Ryk. Polieukte, Armenies Martelaar.
Metselaar door Liefde. Adam Carels Toneelpoëzy.
Dood van Gyrus. Attalia, van Frans Ryk.
Voorzichtige Dolheid. Virginia,*
Demetrius, Grootvorst van Muscovien.
Tymon, of Schyn Menschen-haater.
Gewaande Arriana, of de bedrieger door list bedroogen.
Sardanapalus. Roeland. Aspasia.
Gemeene-best of gestrafte Ondankbaarheid.
Gestrafte Vrygeest van de Haagse Schouwburg.
Herstelde Vryheid. Buytenspoorige Harder.
Schilder door Liefde. Aran en Titus, boertig berymt
Verjaarfeest van Venus. Andromeda. Visser door Liefde.
Verlossing van Don Quisot. Verwarde Minnaars.
Zilo, Hemelse Minnaar. Paris en Helena.
Woedende Liefde of Gestrafte Moordzugt.
Hollandse Zindelykheid. Quelgeesten.
Edelmoedige Laodice. Steyloor van Tertuffen.
Lombardyn of bedriegelyke Procureur.
bedrooge Meening. Doorluchtige Dienstbooden.
Krelis Loüen of Alexander de Groot.
Don Quisot op de Bruyloft van Kamacho.
De Verliefde Kok. Krispyn Musikant.
Gewaanden Prins van Wallis, Dolhuys der Axionisten.
Betaald bedrog. Jaloerse Jonker,
Voorspel op Agamemnon. Ingebeelden Dood.
Den Tooverende Student. Wederspannigen Student.
De Kluchtige Schoenlapper.
boeren-vreuge op het heyl van Nederland.
Wederspannigen Zoon. Jorden en baefien.
[fol. A8v, p. 16]
boeren Opera van Cloris en Roosje. Filander en Caliste.
Anne met de baart. Wagtme voor dat Laantjen.
Listige Minnaar betrapt. Derde Meydag. Amerillis.
Voorspel op de ingebeelde Sieken. Scheinheylige. Tafelspel.
Tafeslpel van Meester Kokedarus. Hedendaagse bankroetier.
Krispyn Mogol of gewaande Turk. Studenten Leven.
Betrapte Sneukelaar. Ontmantelden Apteker.
Phihelenus en Tirene. Sabinus.
Spaansche Amasoonen, of stryd om de Eer.
Bartulfus. Paschier en Isabelle.
Dolhuis der actionisten. Nederland in Gekheid.
Violante en Valeriaan. Naamrol der Toneelspelen.
Harlekyn Faëton. Belaggelyke Wynproef.
Viervoudig Huwelyk. Orestes en Hermione.
Gewroke bloedschande. Kamma. Krispyn Actionist.
Actionifsen reisvaardig na Vianen.
Beloonde Deugd, of de gestrafte Wreedheid.
Artaminia. Arglistige Minnares. Otto, door Zeef.
Amintas, door Boon. Raadvergadering der Goden over
    Quinquenpoix. Ingebeelde Erfgenaam.
Alle de spellen, onder de zinspreuk Purgat & Ornat,
    32 stuks, en alle apart. Seedensangen, 1, en 2 deel,
    1 en 2 Fiool. Morgenspraak tusschen Jaap en Kees,
    over de Val van Faëton, door J. van Elsland.

                            EYNDE.

Continue

Tekstkritiek:

fol. A5r: nieuws, er staat: uieuws,
fol. A6r: laatje beleezen staat niet cursief
fol. A7r: gy er staat: hy
fol. A8r: Virginia, er staat: Vtrginia,