Coli Compas of de klucht van Ian Tryntiens en Duyfie.
Tweede druk, Amsterdam, 1665. Een eerdere druk is niet overgeleverd.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton105040 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

Coli Compas

OF

De KLUCHT van

IAN TRYNTIENS

En

DUYFIE.

                Dat Duyfje is met kint,
                Dat doet Jan Tryntjens deren
                Want hy hadt noyt versint,
                Dat Duyfjen was met kint
                En wil haer voor een wint
                En ’t water doen Clisteren.
                Dat Duyfjen is met kint
                Dat doet Jan Tryntjens deren.

Den tweeden Druck, vermeerdert en van alle Drukfauten verbetert.
_____________________________________________________

Gedruct t’ Amsterdam, By Abraham Verhoeven,
Anno 1665.


[fol. A1v]

De PERSONAGIEN.

DUYFJE de Vrouw.
JAN TRYNTJENS de Man.
CELI de Meyt.
BELI Doctores.
AGNIS ’t Vroetwijf.
Doctor FRANS.
WILLEMYN Suster van Duyfje.
Helleveeg Buer-vrouw.
TRUY de Meyt van VVillemyn.
Continue
[fol. A2r]

Duyfje, Celi.

SYn dat de vruchten van den Houwelijcken Staet
Daer yder een na wenscht, en ick beklaegh te laet;
Om dat ick heb myn kracht en lust daer door verlooren:
’t Is waer, ick was juyst oock niet al te wel te vooren.
(5) Maer siet eens, dat ’s een buyck, hoe ick geswollen ben
Jae ick verclaer, dat ick mijn selven naulyx ken
Soo sijn de oogen nu, mijn in het hooft gesoncken
’K heb niet als suyver vel over myn dorre schoncken.
Maer dat is noch vant minst, soo smart mijn staeghs het hooft
(10) De lenden, en den buyck, soo dat het mijn berooft
Van al mijn vreught, en lust, ’k heb dickwils appetijten
Die mijn wel souden doen, een mens het oor afbyten.
Ick weet niet hoe het comt, mijn man heeft wint int hooft
Van het colijck compas, want hy niet anders looft
(15) Of het is watersucht, met veel besloten winden.
Maer wat hy doet, of niet, hy can de gront niet vinden
’K heb dickwils gepurgeert, met drancken, en gesweet
Maer het en helpt al niet tot onser beyden leet.
Soo quips en dan soo quaps, ick weet niet wat te denken
(20) Soo flau is my mijn hart, wel wat of mijn mach krencken
T is best dat ick de meyt weer sende om myn man
Want ick voel, ick het nu niet langer harden can
Duyfje. Kom Celi, Celi com
Celi.                                     Joffrouw wats u believen,
Duyfje. De rygsnoer die moet los
Celi.                                             Kom ick sal u gerieven
                                        Sy wordt bykans flauw.
(25) Al weer op nieuws soo flauw, ’t is wonder dat u man
Daer hy een Doctor is, u niet genesen can
Duyfje. Hy weet niet wat mijn schort
Celi.                                             Hy mocht syn Gat bedreten
Ick wed dat ick het raey, sou hy het dan niet weten.
Hoe sou hy sijn mijn man, en niet eens weten wat
(30) Mijn letten sou, wanneer ick soo een sieckte hadt
Duyfje. Loop haelt hem maer u best, en spoeyt u met drie haesten
Gy siet hoe ’k sit in noot, licht siet gy mijn voort laetste.
[fol. A2v]
Celi, Jan Tryntjens.
Celi. Och, Och, wat gaet my aen, waer vind ick hem nu best
Die talm sey gaet ras, licht siet ghy my voort lest
(35) Ick ben ten eynde schier, mijn asem gansch gelopen
En vind hem nergens niet, wat staet my aers te hopen
Als dat ick haer soo stijff, sal vinden als een planck
Dat sou my deeren seer nu en mijn leven lanck.
Om dat ick haer verliet daer sy lagh op haer sterven
(40) Och! Hemel! staet my by, want ick en sou niet derven
Verschynen voor de lien, sy mochten dencken dat:
Ick op sijn Augustijns, haer ziel benomen hadt
O my wat ben ick moey.
J.T.                                 Wel wat of dit magh wesen
Wat hoor ick droever maer, ick sta in duysent vresen.
(45) Sy seyt dat Duyfje sterft.
Celi.                                       Ick magh hem soecken voort
J.T. Ick wil haer roepen hem: het schijnt sy my niet hoort
Soo is de meyt verbaest.
Celi.                               Och, och, ick ben verloren
Indien de vrouw is doot.
J.T.                                 En wil sy dan niet horen
Celi. Wie roept my daer
J.T.                                 U Meester siet maer om
Celi. (50) Och ’t is mijn meester selff, kom meester meester kom
En gaet me ras nae huys ons vrouw leyt op haer sterven
J.T. Dat hoop ick immers niet, ick can haer niet wel derven
Ick denck dat het sal sijn weer dat verbruyt colieck
Celi. Ick weet niet wat het is, sy is altoos seer sieck
J.T. (55) Och! och! die goeye slooff, daer hoor ick haer weer steenen
Wat dat ick denck, of doe, ten helpt niet aen haer queenen
Mijn leven ick noyt sach veel wonderlijker quael
Ick kan de oorsaeck niet versinnen hoe ick mael
En talm in mijn hooft, daer is niet uyt te komen
(60) En ick begin met recht, voor d’uytkomst nu te schromen,
Al wat ik ordonneer, ik was de moriaen
’t Is oly in het vier, ’t wil nae mijn sin niet gaen
Och ’t water duyrt te langh, en tis te hoogh gewassen
Soo dat geen Medicyn de oorsaeck can verrassen
(65) d’ Obstructie is te out van het colijck en windt
[fol. A3r]
Soo dat sy nu gestaegh van pyn krijt als een kindt
En menighmael uytbarst in soo veel droeve klachten
Daer komt sy krimpen aen, en schier van pyn versmachten.
        Duyfje komt in ’t voorhuys by Jan Tryntjens en Celi.
J.T. Hoe is het liefte kindt
Duyfje.                               Jae man hoe sou het sijn
(70) Gelijck gy dencken kont, ’t is noch de oude pijn.
J.T. Wat! wat! sel dit altijdt soo duyren sonder slijten
Nou kust u man dan eens, en houdt doch op van kryten.
Duyfje. Gy sout met Doctor Frans eens nemen u beraet
Die weet best mijn natuer, en hoe het met mijn staet
(75) Want hy heeft over mijn gegaen, langh voor mijn trouwen
En sal oock alderbest ontwinden ons dat klouwen.
J.T. Hebt gy ’t soo langh gehadt.
Duyfje.                                         Ick was doen al niet wel
J.T. Verstaeje dan dat ick de meyt daer senden sel.
Duyfje. Hoe eer hoe liever Lief.
J.T.                                             Ik salt haer dan gaen seggen.
Binnen.
Celi, Doctor Frans.
(80) ’k Doe niet dan loopen schier, en ’t werck blijft vast leggen
Ick meen dat myn die Vrouw flus heeft gealtereert
Met haer verbruyt Coliek, want ’k voel het my noch deert
En naulijckx kan s’ een veer weer van haer mont af blasen
Of aveluynt weer heen en hout haer oude dasen.
(85) De vaeten ongewast, den heert noch ongeschropt
De bedden ongemaeckt, en ’t is staegh Celi lopt.
Dan hier eens, dan eens daer, ’k verslijt hier meer aen schoenen
En koussen als myn huer, en door ’t geduyrigh boenen
De ellebogen my staegh hangen door de mouw,
(90) Ja ’t overdraeght, soo seer onachtsaem is die Vrouw
In ’t quisten van den tijt, ick meen dat zy myn plagen
Want doen myn dickwils wel een uyr, twee, drie staen ragen
Over een Spinneweb, dan is het noch niet wel
Zy roept Jan Tryntjens eerst dan komt vaer en die sel
(95) Het werrick nemen op, die gaet in alle hoecken
En reten van de muyr de spinnekop noch soecken
Ja soo daer by geval dan noch een stofjen sat
Soo ist jou morsebel gaet spinnen opje gat
[fol. A3v]
Wie sou sijn werrick dus aen een kant krijgen konnen
(100) Wanneer als zy een mensch geen meerder tyt en gonnen,
Nochtans ’t moet allegaer sijn even net en kant
Den haert, de vloer, de stoep, de geutsteen en de want.
Ick sitter nouwlijcks toe, schier eer ick heb begonnen
Vraecht hy weer hoe veel streen dat ick al heb gesponnen,
(105) Dan is den draet te grof, dan weer te ongelijck,
Dan lijckt het na geen web, maer eerder na een tijck,
Dan is de oly duyr, en seyt ’k verdoe met smeeren
Wel soo veel, daer een mensch schier op zou konnen teeren,
En als ick maer eens sit te spinnen met myn schoen,
(110) Dan slijt de planck te veel, ick moetse stracx uytdoen,
ln ’t wassen van de vaet, in ’t pot en pannen schuyren,
In ’t boenen vanden haert, in ’t witten vande muyren;
In ’t schrobben van het huys, in ’t vegen van de straet,
Ja, daer en is geen werck, daer hy niet over praet,
(115) Al warender noch tien, en noch soo wel bedreven
Al meysjens neffens my, hy zou haer werrick geven.
Soo gaet het met den dienst men siet daer niet eens aen,
Oft wel of doenlijck is, als sijt soo maer verstaen:
Het is ons op geleyt dat wy soo moeten leven,
(120) ’t Is best dan met gedult sigh onder ’t jock te geven.
Doch als ick sie ons Vrouw, soo denck ick dat een mensch,
Die sijn gesontheyt mist, hier mist sijn grootste wensch:
Soo dat een yder een, die sijn gesonde leden
Heeft, oock behoorde, met sijn staet te sijn te vreden.
(125) Laet sien, hier moet ick sijn, want na myn best onthouwen
Soo woont den Doctor hier, soo zal icker opklouwen
                                                Zy bonst aen de deur.
Dan hooren zy het best.
D. Frans.                       Klopt ’t huys daer niet om veer,
Wat kloppen segh is dat, besuckste acker-meer.
Cel. Myn handen sijn wat swaer, gy moet myn dat verschoonen,
(130) Komt eens tot onsent stracx.
D. Frans.                                       Waer dan,
Cel.                                                                Wel daer wy woonen,
D. Frans. Waer is dat, en tot wien,
Cel.                                                 Wel tot Doctor Colieck.
D. Frans. Maer wat is daer te doen.
[fol. A4r]
Cel.                                                   De Vrouw die is heel sieck.
D. Frans. Ick volgh u soo na, ’k sal maer myn mantel halen.
Cel. Ghy most doen sonder fout, en staen niet langh te dralen,
(135) Hier ben ick weer by huys, gins komt den Doctor gaen,
Ick magh hem wachten, en terwijlen kloppen aen.
D. Frans. Wel dochter heb ick nu myn woort niet wel gehouwen.
Cel. Men sou op soo een Man, Casteelen mogen bouwen.
Duyfje, D. Frans, Jan Trijntiens, Celi.
Duyfj. Goeden dagh myn Heer.
D. Frans.                                  U oock soo Juffrouw goeden dagh,
(140) Ghy waert beter gedaen, doen ick u lestmael sagh.
Duyfj. Wat salmen daerom doen.
D. Frans.                                     Na ick zie aen u wesen.
Soo ist hier slecht gestelt.
J. Trijntj.                          Dat is dat ons doet vreesen,
Confrater, want myn Vrouw, isser soo qualijck aen,
Ick vrees dat het met haer wel haest mocht sijn gedaen,
(145) Soo seer is zy gequelt met water en met winden,
En swelt gelijck ghy siet, men dient haer wel te binden.
Of zy barst uyt haer vel.
D. Frans.                       Is ’t levend water niet?
Daer ghy u om verset, en zy is in verdriet,
En hebt ghy noyt gevoelt yet in u lichaem leven,
(150) Of voelt ghy het noch niet ’t kan myn bedencken geven
Dat ghy licht bent bevrucht.
J. Trijn.                                 Neen zy weet daer niet af,
Duyf. Van leven weet ick niet, ’k wou dat de Heer soo gaf,
Maer wel van groote pijn, en een gestadigh woelen.
J. Trijn. Dat syn de winden, want ick tasten kan en voelen,
(155) De knobbelen in haer lies, die sitten in haer buyck,
D. Frans. Wat doet ghy daer al voor, en wat is haer gebruyck.
J. Trijn. ’k Heb haer doen laten, en oock menigmael purgeren,
En nu vermits ’t Colijck, meen ick haer te Clisteren,
Want zy heeft dat gehadt, al eer zy was getrouwt,
D. Frans. (160) ’t Is wonder dat ghy dat Colijck niet hebt verdouwt,
U dingen staen seer slecht, en voelt ghy oock geen leven,
Wanneer dat ghy haer hebt in vreuchde yet gegeven.
J. Trijn. ’k Heb altijt savonts toe, en smorgens op genaeyt.
Duyfj. Daer doe ’ker dertien uyt, want hy maer eens sweeckx draeyt.
[fol. A4v]
D. Frans. (165) Wat dat ghy hebt gedaen, dat kan ick niet wel seggen,
Ick wilder is dat waer, myn broeck wel neer by leggen:
Maer schort u niet wat anders.
Duyfj.                                       Ick ben daer in seer blint;
Of het most syn, soo ick geloof, een bange wint,
Wat sal ick daer voor doen.
D. Frans.                            You Man verstaet Clisteren,
(170) Ick moey myn daer niet mee, hy doe vry sijn begeren.
Duyfj. Maer wie sou myn dat doen, ick ly niet dat een man
Hier toe gebruyckt wort, of ick heb den hoy daer van.
J. Trijn. Wel ick magh dan de Meyt om Beligje gaen senden,
En roepen haer eerst hier.
Duyfj.                              O wee! O wee! myn lenden,
(175) Hoe smart het myn daer weer.
J. Trijn.                                            ’t Is niet als enckel wint
Dat haer soo quelt, gelijck ghy selfs nu bevint.
Celi. Wat isser te doen.
J. Trijn.                         Is dat manier van vragen,
En heb ick dan geen naem, maer ist wel te verdragen,
Segt ongeschickte swijn? loopt henen wat je kont
(180) Om Beligjen, seght dat zy komen moet terstont,
Myn Vrouw sit in doots noot soo persen haer de winde,
En het Colie-compas, seght dat zy komt geswinde, en
Brenght haer Clisteer-spuyt mee, want zy myn Vrouw eens moet
Clisteren.
Cel.         Anders niet.
J. Trijn.                      Neen haest u metter spoet.
Binnen.
Cely, Beligje.
(185) Waer vint ick best dat wijf, men hoort hier altyt kijven,
Maer ’k wed ick langer oock als Paesschen niet sal blijven,
Woont Beligje hier niet.
Bel. uyt                          Ja ick ben selfs de Vrouw.
Cel. Wel kijft niet bestemoer, wat is dat voor gesnauw.
Bel. Kijnt ick en snauw jou nyt, maer wat is you begeeren.
Cel. (190) Ons Vrouw die is soo sieck, dat ghyse moet Clisteren.
Bel. Seght eerst waer dat ghy woont.
Cel.                                                   Ken jy Jan Trijntjens niet.
Bel. En sou ick want de Vrouw heet Duyfje siet! ey siet!
[fol. B1r]
Heer is de Vrouw soo sieck, soo aten* wy ons spoeyen.
Celi. Ja besje s’ is soo sieck
Bel.                                     Ick hoop het noch ten goeyen
(195) Uytvallen sal met haer, want ’t is soo goeyen Vrouw
En s’ heeft soo lieven man dat ’t jammer wesen souw
Dat sulck een lieven paer soo haest quamen te scheyden.
Celi. Neen dat en hoop ick niet ’k wens haer langh leven beyden.
Bel. Maer heeft sy ’t langh gehadt.
Cel.                                                Van dat sy is getrouwt.
Bel. (200) ’k Beklaegh haer, want het myn van harent wegen rouwt.
Cel. Verstaet gy ’r u soo op.
Bel.                                       Kynt ick heb al mijn leven
Langh daer mee om gegaen, de Heer moet wasdom geven
Wy maken alleen nat.
Cel.                           Jae besje dat is waer
Hoe vaert gy met ’t gesight
Bel.                                       Kijnt dat is noch al claer
(205) De gangh doet oock noch mee.
Cel.                                                    Je stapt over je kuyten
Noch trots een jonge meyt.
Bel.                                     Seght over jouw rechtuyten
Want ’tis maer vel en been, soo ben ick afgegaen
En komt eens tot myn ouwer, ’t sel jou al mee soo staen
Hier sijn wy aen het huys.
Celi.                                  Je hoeft niet aen te kloppen
(210) Gae jy maer binnen stil, ick sal de deur doen oppen.
Celi.
Dat is een neuswijs wyff, maer ick heb wel verstaen
Dat sy somwijlen oock, wel met de kunst omgaen
En wat een vryer men sal krygen, konnen seggen.
Een daalder moet ick daer eens aen te koste leggen.
(215) Soo sy ’t my seggen kan, maer dat seg icker by:
Sy most doen sonder geest, off eenigh spokery
Want ick ben al te bangh, sy mochten mijn besweren;
Of in het eene beest, of ’t ander doen verkeren.
Want ick betrouwse niet, nochtans is mijn geseyt
(220) Dat daer ter werelt geen gevaer of noot in leyt
Van Luyden die het selffs, soo hebben ondervonden
Doen sy te voren noch malkander niet en konden
[fol. B1v]
Of oyt hadden gesien en dat noch meerder was
Hy wiert haer oock getoont met eenen door een glas
(225) En ’t lee geen dach drie, vier, of hy quam haer oock vryden
Het wiert een houwelijck soo sy my beyde sijden
Oock heb ick wel van ons trousiecke Truy verstaen
Hoe dat sy in haer droom haer vryer snags sag staen.
Sy leerde my de kunst om soo te konnen dromen
(230) Dat die geen in de slaep sal snachts voor oogen komen
Daermen aen trouwen sal: Sy nam nae myn onthout.
Een doyer hart gekoockt en even soo veel sout
Gewogen in een schael, en dat te saem gegeten
Eer men te bedden gingh, maer men moet niet vergeten
(235) Te seggen als hier volcht, en sonder meer een woort,
Te spreken, of sien om, in’t bedt gaen achterwoort.
Ick bid, dat soo hy is geboren,
Hy my komt in dese nacht te voren,
Soo hy gaet, soo hy staet, in syn dagelijcx gewaet.
(240) Ghy moet eerst voor u bet een pul met drincken stellen,
Om dat de dorst u niet te seer en soude quellen.
En snaghs wanneer gy dorst, sal dan die geen de kan,
U geven in u droom, die worden sal u man.
Maer gy moet bovenal syn wesen wel onthouwen,
(245) Of ghy saeght syns gelijck, die sal u moeten trouwen
Maer eer ick dit versoeck sal ick haer spreken aen
En doen het alle bey, soo kan ’t my niet ontgaen
Soo ’t samen accordeert, maer ’k sie de buyren komen
Ick ty vveer aen mijn vverck het is genoech van droomen.


Beli, J. Tryntjens, Duyfje Willemyntje, D. Frans, Celi.
Beli gestoort.
(250) Ick segh noch het is schandt datmen met oude luy
De geck scheert
J. Tryntj.             Maer hoort eens Beligje.
Beli.                                                            Wat gebruy
Sel dit syn laet mijn gaen, kom hier op jou begeeren
Men seyt de vrauvv is sieck, jy moet die eens clisteeren,
En nu ick kom, vindt ick de vrauvv in barens noot
(255) Wel vvat gedoey is dit.
J. Tryntj.                               Nou stoort u niet malloot.
Beli. Niet stooren.
[fol. B2r]
J. Tryntj.               Maer vvy hebben ’t selver niet gevveten.
Beli. Wat ben jy voor een man, men mach jou dan vvel heten
Met recht Docter Colijck, u vrouw vvel slechte Duijff,
Verstaey jy anders nijt ’t aenbacken vande struyff,
(260) Men sou Clisteeren hier daer strax een kijnt sel komen
Verstae jyt anders nijt.
J. Tryntj.                         Dit vvyf begint te droomen.
Beli. Wou jy clisteeren hier, Jan Tryntjens als jy bent
Schaem jou dat jy geen kynt uyt het colijck en kent
’t Was om haer hals te doen, soo men haer dee clisteren,
(265) En ’t kijnt loopt groot gevaer met jou besuckt purgeren.
Brengt hier de luyer-mant, en maeckt vry alles ree,
Want sy sel sijn verlost binnen een uur of tvvee
Stuert om het vroetvvyf uyt.
D. Frans.                             Is het hier soo gelegen
Soo tey ick op de loop, de Heer geeff u sijn segen
(270) Confrater ick ga heen vvant ick kan hier niet doen
J. Tryntj. Ick danck u seer en hout mijn stoutigheyt ten goen.
D. Frans. Dat is garen gedaen.
J. Tryntj.                                  Wie helpt haer nu in’t baren
Och Belichjen Vrindin sou jyt niet konnen klaren
Beli. Agnis verstaet dat best, sent maer om haer de meyt.
(275) Seght dat sy komen moet, dat ick het heb geseyt.
Brenght hier de Luyer-mant.
J. Trijn.                                 Ick heb geen Luyer-mant,
Wie hadt daerom gedacht.
Will.                                  Het is weerentigh schant,
Ick schaem my voor de luy, en meest noch voor de buyren,
Maer broer ick weet goe raet, ick sal tot mynent stuyren,
(280) Gebruyckt de onse vry, de meyt macher om gaen.
J.T. Celi loopt ras en laet you dingen soo langh staen.
Bel. Ghy weet waer Agnis woont die moet ghy hier gaen halen
Seght dat zy daetlijck komt, men sal haer wel betalen,
Gaet oock tot Susters aen brenght me haer Luyer-mant,
(285) Loop spoeyt u al u best, en hout doch nieuwers standt.
Cel. Ick salt bestellen soo.
J. Trijn.*                           Ick ben voorwaer verblijt
Dat onse swarigheyt soo wel is uyt-gedijt,
Bely ghy kunt myn Vrouw, binnen geselschap houwen
[fol. B2v]
En helpen inde noot, ick wilt u wel betrouwen.
Duyfje roept van binnen.
(290) Ay my ick wort soo flau.
J. Trijn.                                    Gaet helpt haer doch van ’t Bet.
Will. ’t Is best dat zy haer in de Craem-stoel neder set,
Daer sal zy met gemack beter in konnen Baren.
J. Trijn. De Vroet-vrouw wou ick wel, en Buyren hier al waren.
Bely. De meyt isser om uyt, kom laet ons binnen treen,
(295) Want zy is in geen staet om lang te sijn alleen.
Celi.
Wel dat is eerst een klucht, hoe sullen zy hem quellen,
Een geck sou wijser sijn, die langs straet loopt met bellen,
Dats een Doctoor Colick, en die noch alle nacht,
Slaept by een jonge Vrou, hy twijffelt aen syn kracht,
(300) Of hy verstaet ’t hem niet, ’t sal hem recommanderen,
Kan hy soo ras een kint maken met eens Clisteren,
En meent het was maer wint, wel dat is eerst een bloet,
Het doet myn selver noch van synent wegen goet,
Dat hy ’t soo wel verstaet, men hoeft niet eens te trouwen,
(305) Zy komen maer by hem, die veel van kinders houwen.
Maer ick moet flus eens sien hoe men de kinder haelt,
Door d’een of d’ander reet, soo het my niet en faelt,
Want ick woud wel eens sien, doch ick sou my seer schamen
Soo myn daer yemant vont, of soo s’ te weten quamen,
(310) Hier ben ick daer ick om de Luyer-mant sou gaen,
Ick hebbe grooten haest, en magh niet lange staen.
Truy. Wel Ceel hoe kom jy hier.
Celi.                                           Wel Truy ’k kom op myn voeten,
Truy. Schyt-kous dat zie ick wel, want men sou dat wel moeten
Gelooven schoon men was van syn gesicht berooft,
(315) Dat ghy niet van u huys komt hier gaen op u hooft.
Celi. Ick kom om de Luyer-mant.
Truy.                                             Wat wou jy daer me maken.
Celi. Wat ick daer me wou doen, ons Vrou die sit te kraken,
Zy is in Barensnoot,
Truy.                         Dat denck ick van ’t Coliek,
Het sal een wint-ey syn, is zy daer van soo sieck.
Cel. (320) Het sal wel syn een kint, ick ga het Vroet wijf halen
Kom lang myn maer de mant, ick kan niet lang staen dralen,
[fol. B3r]
Want ick en heb geen tijt, en moet soo gaen weer heen.
Truy. Wel meen jy dat ick met jou spotten ben te vreen,
U Vrou die heeft ’t Colijck, en daer sou zy af kramen.
Cel. (325) Ghy hout myn soo langh op, dat ghy u hoort te schamen,
Haelt maer de Luyer-mant.
Truy.                                   Wel blijft dan soo lang staen,
Terwijl dat ick die metter haest sal halen gaen,
Daer isse, ist nu wel
Celi.                         Met al syn toebehooren,
Truy. Ja maer siet toe, dat daer gansch niet van wort verloren,
(330) Ick wou dat ghyse oock in’t Jaer al had van doen,
Ick hou niet van de kraem, maer lydigh van gesoen.
Cel. Adieu, ’tis tijt om gaen, ick moet nu van u scheyden
En wens u goeden dagh, want derf niet langer beyden,
My dunckt hier ’t Vroet-wijf woont, ’k magh kloppen aen de deur,
(335) My dunckt ick hoor haer al, zy komt daer selver veur.
Agn. Wel Celi goeden dagh, wel wat komt ghy hier maken
En wat beduyt die mant,
Cel.                                 Al wonderlijcke saken
Die ’k u vertellen moet, ons Vrou die is heel sieck
Soo u wel is bekent, men sey het was Colick,
(340) En nu van daegh soo most ick Belichje gaen halen
Dats haer Clisteren sou, maer zy stont lang te dralen,
En voelden dan eens hier, en dan eens weerom daer
Op ’t lest, zy tierde seer, en maeckte groot gebaer,
En schold myn meester uyt als of zy was beseten.
Agn. (345) Waerom doch hoe na hadt jou Vrou haer hant bescheten.
Cel. Neen dat en was het niet, maer in de plaets van wint,
Bevint zy dat myn Vrou voldrachtigh was van kint,
En zy begint daer op myn Meester uyt te strijcken,
Hadt ghy gesien hoe dat Jan Trijntjens ston* te kijcken,
(350) Men sond my stracx om u, en ick sou met een halen
De Susters Luyer-mant, sou ick ’t u al verhalen,
Den dagh lieper mee deur, daerom soo spoeyt u voort
Naer onsent.
Agn.             Wie heeft oyt van grooter klucht gehoort,
Wat brust my dien Jan gat, ick meen dat hy bescheten
(355) Daer af komt, want hy wou als ick het beter weten,
Ick hebt hem wel geseyt, maer hy sey ’t was Colieck,
[fol. B3v]
Ten schorte haer daer niet, de Vrou was al te sieck
En ick geloofdent oock, ick docht hy kent best weten,
Die aen haer is getrouwt, hoe sal het kint doch heten
(360) Dat voort komt daer het vaer en moer is onbekent
En wie sal sijn gevaer.
Cel                              Ick meen dat jy der een bent,
Jan Trijntjens denck ick maer, wat meug* jy oock al vragen.
Agn. Sou hy niet weten dat syn Vrou een kint sou dragen,
Wel dat is een Jan hen, slaept hy me by een wijf,
(365) Soo moet het met hem niet veel hebben om het lijf;
Verstaet hy ’t anders niet, hoe dorst de man me trouwen
Zy souden het genoech wel af sien sonder vrouwen,
Cel. Ghy blijft hier aen de deur, ick bid u soo lang staen,
Ick sal terwijl te run om Helleveeg eens gaen
(370) Hier dichte by, je weet.
Agn.                                       Gy most u dan ras haesten
En loopt dien hoeck maer om, dat is u aldernaesten,
Wel Heer ist mogelick, vint men me sulcke mans
Ick weet niet wat ick van hem dencken sal althans,
Dien vayer van ’t Colieck, want hier valt geen vermoeden,
(375) Van yets oneerlijcks dat is wel te bevroeden,
Die zul sou die niet aen haer kaklen konnen seggen,
Dat zy geen hen en is om wint-eyers te leggen,
Maer waer blijft Ceel soo lang, sy sal daer weer staen dralen.
En Helleveegh die gansch historie eerst verhalen.
(380) Ik magh vast kloppen aen, sy komen daer al aen
En sal hier op de stoep soo lange sitten gaen
Wel vrinden goeden dagh, ick heb u langh staen wachten.
J. Tryntj. Waer om komje niet in,
Hell.                                             Wy staen hier in gedachten.
J. Tryntj. Wat denkt gy luy doch al
Hell.                                                Wy dencken om ’t colieck
(385) En om u arme vrouw, om dat sy is soo sieck,
Van het Coliek Compas en ’t water opgeswollen.
J. Tryntj. Wat brust me dese wijfs sy staen myn te bedollen,
Kom in of gaet weer heen.
Agn.                                   ’K bepis mijn schier van lagh,
Hy isser om gestoort; saaght ghy wel hoe hy sagh.
Hell. (390) Daer lagh ick maer eens om, hy salt noch anders horen,
[fol. B4r]
Poep, poep, je moetje niet aen sulcken volckje storen.
Vvill. Kom in, en staet toch niet, hier langer op de straet
Wat hebje luy geseyt, Jan Tryntjes is soo quaet.
Hell. Wy praten van ’t Colieck.
Will.                                         Daer magh hy niet van hooren.
Hell. (395) Hy magh dan voor hem sien, en stoppen bey sijn ooren,
Wat brust ons dien Jan hen, hy sie wel voor hem dat
Hy niet en pruylt, of hy kryght ons licht aen sijn gat
Will. Nou seker kom in huys, sy sit alree te kraken
Agn. Wy volgen u soo nae, want ’k moet my veerdig maken.
Duyfje van binnen, en Celi uyt.
(400) O Wee! ô wee! ô wee! ô doot! ô doot! ô doot!
Celi. Het huys is mijn te nau, sy sit in barens noot,
Ick heb daar al het werck tot ’t eynde toe doorkeken*
Door ’t slot gat van de deur maer ick en wout niet weten,
Om al het s’werelts goet, ’t wed ick myn neers wel wacht,
(405) Want ik en sou dat niet deurstaen met al myn kracht,
Ik meen dat is een pijn, een Vrou heeft wat te lijden
Komt dat van troetelen, ik meen het wel te mijden,
Het is een vreemde saek, dat na soo groote pijn
Zy haer niet wachten, en daer aen gedaghtigh sijn,
(410) Maer ’t gaet daer me, gelijk het met de BootsgeselIen,
Die met eens vrolijck sijn, haer noot te rugge stellen,
En dencken niet meer aen ’t perijckel vande doot,
Het woeden vande Zee, en haer voorgaende noot,
Sy gaen haer ouden ganck, daerom magmen wel seggen,
(415) Dat soo haer bey die noot zou staeg voor oogen leggen,
Den een van Baren, en den ander vande Zee,
Geen Vrou en sliep weer by, geen Bootsman voer van ree,
Dit hou ick voor gesien, hoe ’t verder af wil loopen
Sal leeren ons den tijt, ick wil het besten hoopen,
(420) En sien eens watter in de keucken is te doen,
O mijn! ick hoor gerucht ick magh myn voort gaen spoen.
Jan Trijntjens, Celi.
J. Trijn. Celi.
Celi.             Dat hy myn hadt gesien.
Jan Trijn.                                            Celi.
Celi.                                                           O my.
J. Trijn. Loopt heen u best, en haelt wat neersen van candy,
[fol. B4v]
En tapt dan Rijnsche Wijn.
Cel.                                    Voor hoe veel sal ick halen.
J.T. (425) Wel haelt drie vierendeel pont, ick salt daer na betalen,
Je most u haesten, en vraecht hoe veel kost het pont,
En dinght het dan soo nauw, als ghy het dingen kont,
En brengt het al te saem dan binnen in de kamer,
Daer staet weer drinck gelt op, maer draegt u wat bequamer,
Cel. (430) Ja meester ick salt doen.
Celi binnen.
J. Trijn.                                         Voorwaer ick ben seer blyde,
Dat Duyfjen noch soo wel van ’t kint is afgescheyde,
En geef nu niewers om, want ick oock me kan seggen,
Dat ick ben uyt myn Jan, ’k salt beter overleggen,
Met Duyfjen als het weer beurt op een ander tyt,
(435) Het is myn eerste reys, en ’t spreeckwoort seer wel seyt,
Dat niemant met de konst terstont soo wort geboren,
Ick schep nu weerom moet die ’k half hadt verloren,
Ick hebse oock geschaft, denck of ick bly moet sijn,
Goe naersen van Candy en over Moesel Wijn,
(440) Doch ’t eenichst dat myn spijt, en niet wel op kan eten,
Is dat ick het niet van te voren heb geweten,
Dat Duyfjen was met kint, en dat ick hebben wou,
Dat Belighjen haer voor ’t Colijck Clisteren sou,
Maer ’t is haer eygen schult, sy sey dat syt te voren
(445) Al lange hadt gehadt, ick oordeeldent verloren
Al wat ik voorder dee; en docht met eenen dat
Het door te langen tijt, te vast gewortelt sat.
Men segge wat men wil ik stoor mijn aen geen draken
En seg ’t is manne werk een kint soo haest te maken.
(450) Dat men ’t niet selver weet, daer is niet aen gelegen,
Ik scheyer nogh niet wt, en setter dat weer tegen
Datter wel menigh sijn di’er geen konnen maken.
Hoe seer sy doen haer best en daer gestaag na haken.
En daer me is het uyt, ’k magh hier niet langer staen
(455) ’k Verlang hoe ’t wesen magh, ’k wil nae de kraemvrou gaen.
Beligje, Helleveegh, Agnis, Willemijn.
Bel. Wy syn daer wel gevveest,
Agn.                                           En ’t is wel uytgevallen.
Beli. Jy speulde op geen suff
[fol. C1r]
Hell.                                      Noch niemant van ons allen
Beli. Ick heb een halve roes
Will.                                     Het is een ouvve vvijn.
Hell. Dat vvy sijn halff teut, en kost niet minder sijn
(460) Soo soet gingh het der in, vvy konnent soo vvel stellen
Maer ick beklaeg de man soo sullen sy hem quellen
Met syn Colieck Compas.
Beli.                                 Dat en vvas niet met al
Soo hy geen Doctor was, maer nu staet het te mal
Doch Beli hadt ghy eens beginnen te clisteren
(465) Dat hadt u schoon gestaen.
Beli.                                           Ick hadt ’t niet konnen keeren.
Wil. Wat docht u van het schaep, was dat genoch voldragen.
Agn. Voldragen was het wel maer kleyntjens soo wy sagen.
Will. Sy maeckt geen staet, dat het int leven blijven sal.
Hell. Sy is een goeye vrouw, een duyfje sonder Gal.
Agn. (480) Maer Helleveegh ik meen ghy durft het ook seggen
Soo aerdigh wist gy haer het op haer broot te leggen.
Doe gy ’t kint vatten op, en sey wel hoe malloot
Voeld’ ghy ’t niet in u buyck ick voelt wel op mijn schoot
Hell. Wel dat is noch van ’t minst, ’k sal haer noch anders scheren
(485) Dat sy soo kryght een kint, daer Beli sou Clisteren.
Will. Wel is dat voor sijn wyn, seght stoute Helleveegh
Jy hebter ook wel een, ’t was beter dat jy sweegh
Hell. Al is mijn man wat slecht, wat hoeft ghy dat te laken
Want dat aen hem ontbreekt dat kan ik weer goet maken.
Agn. (490) VVel vrinden wy gaen heen en laten u hier kyven.
Will. Ik gae ook me want ik en derff hier niet blijven
Hell. Kom eerst gemaekt de peys, en daer me goede nacht
Will. Soo mosteter noch gaen dat heb ick wel gedacht
Agn. Alle maets goeye maets.
Will.                                       Daer ben ick mee te vrede.
Hell. (495) Goede nacht dan buervrouw
Agn.                                                     U van gelijke mede
Kom wy gaen dese wegh, wel Juffers goede nacht
Vrund die dit spul behaeght, vry luyts keels daerom lacht.
UYTRECHT
En ick ben hier.

[fol. C1v-C2v: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

De VV, Vv en vv zijn niet genormaliseerd
voor vs. 286b J. Trijn. er staat: J. Trjn.
vs. 362 meug er staat: mueg