Cornelis de Bie: Armoede vanden graeve Florellus oft lyden sonder wraeck. 1671. Naar het Las pobrezas de Reynaldos van Lope de Vega Uitgegeven door Ilja Goedegebuure. Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Ceneton009870 — Ursicula In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[p. I: gegraveerde titelpagina]

ARMOEDE

VANDEN GRAEVE

FLORELLUS

OFT

LYDEN SONDER WRAECK

VERTAALT

UYT

LOPE DE VEGA

ghenoemt

La Pobreza de Reynaldos.

Ende in Rijm ghestelt

DOOR

CORNELIO DE BIE

TOT LIER. Waerheydt baert Nijt. Anno 1671.

---

[p. II]

INHOUD.

CAREL den Grooten Rooms Keyser, ende Coninck van Vranckerijck, opghestockt en haetelijck aenghedreven sijnde door een vals gheloof: dat den Grave Florellus sijnen Neve plichtich was van verraderij, daer hy van Filibert een Frans Ridder mede beschuldicht werdt, doet hem als verrader bannen en uyt het Hof verstooten, met sonderlingh bevel datmen den selven oft niemandt vande sijne tot onderhoud: sou spijsen, maer van hongher laeten vergaen. Sonder eens te graven naer den grondt vande waerheyt ter wijlen dat Florellus onnoosel was. Want sijn onsterffelijcke faem scheen in d’ooghen van alle de Hovelinghen en Crijghs Helden als een gheduersaem, eerlijck en levendich pronckbelt, overmits sijn Heerelijcke daeden moesten voor gheenen worm van ergh-waen, noch voor eenighen roest van ontucht, Iae minder voor rottinghe van verraet swichten, doch evenwel sijn vrome dapperheydt wert hier vanden nijt over de hekel ghehaelt en soo jammerlijck verdelght door de vervloeckte belgh-sucht van Filibert dat hy sich ghedwonghen vond: aen ’t Keysers ghebodt te ghehoorsaemen. Ondertussen het Hof verlaeten hebbende nam met sijn Huysvrouwe Claricia en Delius sijn eenich kindt sijn verblijf plaets op het slot van Montelban d’welck hem toebehoorde, maer onvoorsien van levens middelen, in vueghen datse aldaer van hongher souden moeten vergaen hebben, ten waer Godt hun hadde versterckt door hulp van Agarenus en Alberius sijn Broeders en vrome Ridders, de welcke uyt natuerelijck medoogen hun selven oock hebben begeven op het voorseyt slot van Montelban, loopende daghelijckx op den roof om hunnen broeder te helpen. En ghelijck middeler tijdt een groote heircracht van Sarasijnen en Mooren uyt Africa op de Franse kusten was aenghelandt om den Keyser Carel te beoorloghen, waer door alle de buytenlanders ghevlucht waeren, stont Florellus met sijn ghemelde broeders en heel het huyghesin gheschapen om van hongher te vergaen, en siende gheen hulp, om het verbolghen ghemoet des Keysers te versachten, was in twijfel of hij sich tornigh in eenigh schaduwachtigh wout wilde versteken, in een herte klip laeten vermorselen oft sijn selven in een doncker steenrotse het leven benemen, om sijn lieve bed-ghenot, en aenghenaemen jonghen sone niet te sien sterven, over weghende het onnoosel ongeval dat sijn herte trefte. Hier bejeghent hem de liefde, daer bestrijdt hem de vromicheyt, hier beweeght hem het achterdencken vande sonde soo hy sijn voornemen involghde, eyndelijck overwonnen vande voorsichticheyt schept eenen nieuwen moet, en peysende dat niet van soo cleynen cracht is, oft het can sich inden dringhenden noodt wreken, en inde swaerste allenden baet vinden als hy de gheleghentheyt open sach om sijn selven met sijn twee Broeders te waegh-halsen, en hier en daer eenighen buyt te becomen [p. III] vande aengelande Barbaerse volckeren, die de sloepen der Franse kusten niet en kenden, soo ist ghebeurt dat sy ghevanghen hebben een Coopman met eenen Sarasijn jonck ende schoon, en noch eenige andere Sarasijnen vermoort hebbende, die sy hadden uytgeschut en berooft van het ghene dat sy tot onderhoudt van t’leven mede ghebrocht hadden, hebben de voorseyde twee ghevanghenen ghebrocht op het slot van Montelban. Maer t’is te weten dat desen ghevanghen jongen Sarasijn een vrou persoon was, schoon sy haer in mans habijt vertoonde met naeme Armelinda, de dochter vanden Coninck van Fez uyt Africa, onder wiens bevel de heel Berbaerse Armade stondt, die soo onverwacht den Keyser Carel quam overvallen: dese Armelinda (naer dat sy aen Florellus d’oorsaeck van haer overcomst verhaelt hadde) gaf oock te kennen de liefde die haer porde om den Prins Celindus haeren vrijer te volgen, midts hy als overste des legers sonder haer wete uyt Africa vertrocken was. Florellus hier door beweeght ghelooft haer wederom by den Vader te brenghen, hopende door desen middel sijn vrijheyt te crijghen, ende alsoo daarentussen Agarenus den Prins Celindus (in ’t soecken van sijn beminde Princers) oock gevangen hadde die Florellus quam te ontmoeten als hy met Armelinda op den wegh was, worden samen tot verwonderingh van d’een en d’ander op het Casteel ghebrocht en bewaert. Interim hadde Keyser Carel onder het bevel van den graeff Florantus sone van den voorseyden Filibert, sijnen leger tegen de Mooren doen optrecken, maer selver gheslaghen sijnde uyt oorsaeck dat Florantus door sijn bloohartigheyt eerst was vluchtende en den standaert onder het loof verborgen hebbende wordt van Florellus gevangen, die hem uyt-schudt ende al af ghenomen hebbende dat hy hadde laet hem half naeckt loopen, ende daer naer des selfs cleederen ende wapenen aenghedaen hebbende voeght sijn selven voor den Fransen legher, en het volck aenwackerende: (die niet anders en wisten oft het was hunnen Ghenerael Florantus) hebben de couragie hervat ende de Mooren gheslaeghen, als wanneer Florellus den Coninck ghevanghen brenght naer sijn slot van Montelban met verwonderinghe dat hy den Prins Celindus met sijn dochter Armelinda aldaer oock was vindende. Florellus dwinght den Coninck der Mooren tot eenen thien-jaerighen vrede met Keyser Carel d’welck hy aen nemt onder ghelofte van uyt het landt te trecken, en ter wijlen den Prins Celindus met de Princersse den selven vrede naer het Hoff van Vranckerijck gaen vercondighen, sonder te ontdecken wie daer van oorsaeck was, vinden dat aen Florantus de eer der Victorie ghegheven wort en ghestelt inde plaetse van Florellus tot spijt van den Prins en de voorseyde Princersse die contrarie wisten. Den opghestockten haet des Keysers was soo groot dat hy beval aen Filibert het Casteel van Montelban in brandt te steken en Florellus met vrouw en kindt te vermoorden, d’welck hy aen nam, ende de vrou en sone ghevanghen hebbende bevelt aen sijn Soldaten de selve op te hanghen, d’welck Florellus in*[p. IV] Herders cleeren vercleedt sijnde, belet ende hun verlost hebbende doet Filibert en de Soldaten vluchten, het ghebeurt op eenen anderen tijdt dat Florellus met hulp van sijn Broeders in handen krijght den Graef Olivier, die ghesonden was van den Keyser om de overghebleven Mooren te verwittighen dat sy souden vertrecken, ende Florellus wel wetende dat sy waren wachtende naer den Prins Celindus en de Princers Armelinda (die noch tot Parijs waeren) houdt Olivier op sijn slot in versekeringh, en sijn selven vercleedende in Mooren cleeren swert van aensicht en sonder baert, verstout sich te verschijnen int Hof by den Keyser om het voorschreven verblijf der Mooren te verclaren, maer alsoo den Keyser alleen sijnde en slaep lustich (sonder Florellus te kennen) wordt hem van Florellus onbekent verhaelt het onghelijck dat hy hem dede, en Florellus siende dat den Keyser in slaep viel, nempt hem vanden hals het gouden teecken datmen nu*noemt een gouden Vlies, en gaet daer mede uyt Parijs heel onbekent, sonder den Keyser te hinderen (ghelijck hy doen cost). Maer daer naer (sijnde by eenighe Herders op het velt:) nochtans ghevanghen wordt door Florantus Filibert en veel crijghs volck die hem voeren naer Parijs alwaer hy veroordeelt wordt om onthooft te worden tot groote droefheydt van Claricia sijn beminde huys-vrouwe als sy het selve verstaen hadde, maer den ghemelden Agarenus sijn oudtsten broeder. (Die een waerseggher was en seer ervaren in de Const van Negremancy:) de selve ghetroost hebbende onder de ghelofte dat hy sijn Broeder sou verlossen, d’winght den duyvel om samen als twee Heremijten naer t’hof te gaen, al waer sy den Keyser wijs maecken dat sy Florellus quamen beswaren van Kerck dieverij en den selven sochten te spreken, d’welck hun sonder achterdencken van bedroch toe-ghelaten sijnde, verlossen den selven als wanneer den duyvel bleef sitten inde plaets, en Florellus met de Heremijte cleeren van den duyvel uyt de kercker raeckt. Den dach van justitie aengecomen sijnde datmen Florellus sou onthoofden is den voorseyden duyvel inde ghedaente van Florellus op het schavot verschenen, den welcken (als den Beul hem meynde te onthoofden: in vlam en roock verdweenen is tot schrick van alle de omstaenders. Meynende dat Florellus was, maer als hy met dito Agarenus sich voor den Keyser en sijn heel Hoff verthoonde, en tot verwonderingh van al de wereldt sijn selven ontschuldicht hadde van de verraderij daer hy mede beticht was, verthoonende den standaert ende wapenen van Florantus die hy uytgeschut hadden sonder te hinderen, en daer mede de victorie behaelt, den Coninck der vyanden ghevanghen en tot vrede ghedwonghen, het gouden vlies ghenomen sonder den Keyser te quetsen, en andere teeckenen van ghetrouwicheyt aen wees, is in ghenade ontfanghen, en Filibert en Florantus ghedoemt ter doodt ende Florellus wederom ghestelt in sijn plaets.

Consilio maior qui magnus in armis.

---

[p. V]

OPGHEDRAEGHEN

Aende seer Achtbaere, Deught-lievende, en Konst-minnende

Sr. GOMMARUS WUYTS

Capiteyn vande Borgerlijcke Wachte ende Regeerder

van het Godtshuys van S. Barbara, &c.

ENDE

Sr. NICOLAUS STÖCKLEIN

AELMOESSENIERS

Vanden ghemeynen Huys-armen binnen de Stadt Lyer, &c.

Eerwaerde, Voorsienighe ende Sorghvuldighe Bescherm- Heeren vanden Armen, &c.

DE natuerelijcke beweghinghe, en het hert-grondich medelijden hebben van over veel eeuwen den mensch altijdt aenghelockt en verweckt tot bermhertighe miltheydt, om de behoeftighe en arm verlaeten sielen inden uytersten noodt te troosten, te helpen en in levens steun te houden. Waer toe niet aenghenamer en noodigher en can ghevonden worden dan de beleeftheydt, voorsichticheyt, schranderheyt en redelijckheidt als principaelste aenleydende deughden vande liefde, aenminnicheyt en vrindelijckheydt. Waer van de ghewoonste tot op den dagh van heden noch in groote achtinghe ghehouden wordt. Reden dat ick dit werck (uytbeldende de Allendighe Armoede van den Graeve Florellus onder de bescherminghe, eer-tytels, en opdracht van Loffwaerdighe persoonen, uyt sonderlinghe gheneghentheydt tot den dienst vanden Armen:) in ’t licht heb ghebrocht, overmits my goedt docht (ten opsicht vande [p. VI] leeringhen, die daer uyt connen ghetrocken worden vande weetlievende en onpartijdighe Lesers, dat niet beter, siel-jeverigher noch soeter voor U.E. ooren en can ghesonghen worden als het ghene dat den mensch tot medelijden en bermherticheydt is verweckende, aenghesien de plicht van U.E. neerstighe en goedtwillighe dienstbaerheyt nacht en dach de selve tracht te bethoonen ende met groote sorghe ende drift seer gunstelijck en mildelijck uyt te meten. Want om dat de ghemeyne handthavinghe der wetten (die Godt onder de bewaerenisse van voorsichtighe persoonen ghegheven heeft) de welstandt is vanden Armen, waer in de salicheydt van elck in ’t besonder ghevonden wordt als de mate der liefde met het medelijden over een comt. Soo ist dat U.E. niet anders en heeft beweeght als dit princelijck ampt van moyt, ende arbeyt ten dienst vanden armen met sulcken toegheneghen affectie en jever te omhelsen ghelijck ick my selven aenghedreven was vindende om U.E. niet alleen als Aelmoeseniers ende voorsprekers maer als Vaders vanden Armen, dit werck op te draeghen, waer in niet alleen de bitterheydt vande Armoede maer oock den loon van de arme lijdtsaemheydt en verduldicheydt te sien is. Ick noeme U.E. Vaders vanden Armen, om dat veel arm verlaten weesen geenen anderen Vader en kennen, die (eerst gheboren sijnde) hun eyghen Vader en Moeder verliesen die de wettighe kinderen vinden, soo haest als sy gheboren worden. Daerom hebbe ick des te vrijer my selven verstout tot vermaeck van den Rijcken en troost van den Armen de allendighe Armoede van eenen machtigen Grave speelwijs te voorschijn te brenghen ende onder U.E. bescherminghe te stellen om dat den Armen daer door sou baet vinden, protesterende uyt den naem van de konst-minnende Lief-hebbers van den [p. VII] Edelen groeyenden Boom (die uyt een grondighe liefde tot den Armen dit Treur-spel vrijmoedichlijck hebben verthoont) dat de selve noch ick van jemanden ter wereldt daer voor gheenen den minsten loon oft profijt en willen ghenieten, om den haet-dragenden Momus met alle sijnen aenhangh van Jalosy, fenijnighe Laster-sucht, Clappernij, Huys-twist, Ongheregeltheyt, Plompheyt, en botticheydt, de langhe tongh te corten en den muyl te stoppen die sich contrarie inbeldt, en daer mede sijnen even mensch wilt belieghen, om sulcken vier spouwers niet te doen ghelooven, wenschende als dat hier door het Recht en profijt van den ghemeynen Huys-armen soo vervoordert werdt, dat niemandt sijn selven en liet verdrieten in sulckdanighe en duysent andere hulp-middelen te bepeysen, om alle schamele Huys-armen te helpen ende inden noodt toe te loopen, voor wie een jeghelijck schuldich is den goeden Godt te bidden, tot hun langhe ende gheluck-salighe welvaert, soo sal een jeghelijck (’t selve doende)*bejeghent worden met den vrede die de moeder is van neringhe, rijckdom, overvloet en rust. Die ick aen U.E. als uwen toegheneghen en minsten dienaer ben wenschende, en eyndende mach segghen.

    Gheen hoogher trap van eer den Rijcken kan becomen,
Als dat hy heeft den dienst van d’Armen aenghenomen:
In alle staeten steckt een pracht van hooverdij,
Oft onrechtveerdicheydt, haet nijdt, en woeckerij,
Oft jet van het ghemeyn, dat quaet is, maer die d’Armen
Soeckt voor te staen, en in hun droefheydt te beschermen
Besit den hooghsten staet van eer, jae schoon bij viel
In sond’, den Armen bidt gheduerich voor de siel.
[p. VIII]
Daer Weef, en wees vol rouw bedruckt en troost’loos treuren
En menich hert schier doen uyt medelijden scheuren,
Daer d’ouderdom naer t’eynd’ op krucken henen stapt
En sijnen noodt uyt schaemt aen niemant uyt en clapt,
Daer sijn d’Aelmoeseniers door jever toeghedreven
Besorghende het ghen’ hun dienstich is om leven,
Hun hope is het woordt: God sal’t u loonen, schoon
Sy soecken gheenen loon van menschen, maer den loon
Van Godt, die is den loon van die’t voor d’Armen sparen,
Want loon te soecken sonder Godt, sijn woeckenaren,
Dus sorght voor d’Armen want men daer voor sorghen moet
Wie doet het ghen’ hy can, en gerne, die voldoet.
                                                                      C. DE BIE.
                                                              Waerheydt baert nijdt.
_________________________________________________

PERSONAGIEN.

Keyser Carel den Grooten.
Filibert. Den Grave Bernardus. Den Grave Olivier. Florantus. Graef Baldewijn	} }	Bontgenoten.
Dudon Camerlinck.
Velardus.
Titer, Coridon, en Melibeus.	}	Herders.
Lucinda, en Rosana.	}	Herderinnen.
Eenighe Soldaten en Borghers.

	Den Grave Florellus.
	Claricia sijn Vrouwe.
	Delius den Sone.
	Agarenus ende Alberius         sijn Broeders.
	Coninck van Fez in Africa.
	Den Prins Celindus.
	Armelinda Princersse.
	Eenen Coopman.
	Twee Knechten.
	Eenen Duyvel.
	Eenen Scherp-rechter.
	Het Toneel Frans Paleys en Bosschagie.

[p. 1]

ARMOEDE VANDEN GRAVE

FLORELLUS,

TREUR-SPEL.

OP DEN SIN.

Die sonder Wraeck-lust can het ongelijck verdraghen,             Vindt op het lesten eens sijn vyanden verslaghen.

_______________________________________________

EERSTEN HANDEL.

FLORELLUS, CLARICIA en DELIUS een Kint.

Claricia.   SAl ick dan noch geen eynd’ van al u clachten sien;
                Bedaer u lieven man, terwijlen dat ick dien
                Tot u vertroostingh in’t verdriet, ’t gen’ ons comt plagen.
Florellus.    Dees plagen sullen haest de ziel uyt ’t lichaem jagen,
                (5) Ach soetste gemalin! ach tweede ziel! wat pijn
                Benout mijn edel borst! ach siet eens hoe wy sijn
                In ballinghschap gestelt, onteert en heel geschonden.
Claricia.     Ey lieve denckt dat wy dit lijden voor ons sonden,
                Drooght uwe tranen af, oft ick beswijcker van;
                (10) Wat raet? t’is nu gedaen, schept moet cleyn-hertigh man,
                Laet ons geen ongeval, geen ramp oft onheyl vresen,
                Maer Godt om dese straf in’t lijden danckbaer wesen;
                Wie Godt sijn saeck betrout, sich haest gewroken vint,
                K’en weet niet waer toe dat al dit gesucht toch dint.
Florellus.    (15) Ick snack naer adem-tocht, Clari. En ick om u te helpen.
Florellus.    Geen hulp my baten can, geen suchten sijn te stelpen,
                Sy vallen al te swaer en sidd’ren doen t’heel lijf,
                Bedenckende den haet van d’ongelijck bedrijf
                Dat my soo neder-druckt, het bloet ontsteeckt mijn aders,
                (20) Tot wraeck, ach moght ick eens de trouw’loose verraders
                Ontmoeten naer mijn lust, en vatten met den crop,
                Sy waeren cout, want ’k soogh hun hersens uyt den cop
[p. 2]
                Mocht ick se maer eens sien onder die staele helmen,
                Ick souse morselen die eereloose schelmen;
                (25) Wie sagh de weergae oit van mijn rampsaligheyt
                Om een wraeck-suchtigh guyt, die door sijn vals beleyt
                Uyt helschen yver-sucht my doet van ’t hof verstooten
                Door op-geleyt verraet, alleen maer om sijn pooten
                Te doppen in de gunst des keysers mijnen oom,
                (30) Wat spijt en is dat niet. Clari. Mijn hert is vol van schroom,
                Als ick dees raserny soo in den man sien spelen;
                Helaes ick vrees dat hy ’t sal met de doot bequelen,
                Soo blijf ick ongetroost. Flo. Ick vraegh oft ’t onghelijck
                Dan te verdragen is? Clari. Maer stilt u toch, en wijck
                (35) U onghestadigheyt, bematight uwe driften
                Van dese raserny, men can veel deughden siften
                Uyt d’aertsche quellingh, als men die gewilligh draeght
                Tot sijn onnooselheyt, om dat het Godt behaeght.
Florellus     O spraeckeloos geboomt! die soo veel droeve suchten
                (40) Op corten tijt gehoort hebt tot mijn ongenuchten.
Delius.        Heer vader stilt u toch. Flo. Geen heer, maer bedelaer,
                Ia minder, om den noot die my verplet, want daer
                Een armen bedelaer gaet onbeschaemt uyt schoyen,
                Hy crijght een morsel broots, en ick sien nu verstroyen
                (45) Mijn soeten Benjamin, die swert van honger siet,
                Die ick den nootdruft wensch, en selfs en heb ick niet,
                ’t Gebodt is al te straf dat Carel heeft ghegeven
                Om my te weygeren daer jeder moet by leven,
                Dat men my dooden sou, in voeghen dat ick moet
                (50) In bosch en canten nu gaen waghen ’t leste bloet,
                Om als een roover daer den nootdruft gaen te soecken,
                In plaets van tegen ’t heir des vyants te vercloecken
                Mijn mannelijcke cracht, ick ben nu sonder eer,
                Daer ick te vooren was een cloecken Werelts heer.
Claricia      (55) Ick en verstaen dat niet, waer swieren u ghedachten?
Florellus     In ’t huys van Filibert. Clari. Ey wilt dat huys verachten,
                ’t Is vol verradery, ’t onteerden uwen stam.
Florellus.    Dijn is genoch onteert, mocht ick in vier en vlam
                Sijn huys sien blakeren, en hem aen’t spit sagh braeyen.
[p. 3]
                (60) Dan was ick eerst gerust, oft dat daer mé de kraeyen
                Om-swierden ’t Fransche hof, dan waer ick eerst vernoeght,
                Die beter eene strop als ’t Coninx wapens voeght.
                Om wiëns tongh de eer gestreden wert met voeten,
                Om wiëns tongh dat wy ons vryheyt laten moeten,
                (65) Om wiëns tongh alleen ick mijne plaets verloor,
                Om wiëns tongh ick sterf van honger, die te voor
                Vol rijcke welde was, een vande twelf ghenôten
                Uyt Vranckerijck, en nu helaes soo leegh verstôten,
                Is dit verdragelijck? Clari. Neen’t seker, maer wat ist
                (70) Als in het hof den nijdt, valscheyt, bedrogh en list,
                De boose logentael, en vuyl pluymstrijckeryen
                Eens hebben d’overhant, dan moet de deught veel lyen;
                Doch peyst dat waere deught altijd geheylight blijft,
                Ia schoon sy wort vervolght als d’oli boven drijft,
                (75) Schept moet. Flo. k’En can. Cla. Hoe soo? Flo. Dat ick het kost vergeten.
Claricia.     Den hemel siet u aen. Flo. Den hemel can’t wel weten
                Wat ick al wraeck-lust peys, den hemel weet het al,
                Den hemel dreunden (als ick quam tot desen val)
                Om mijn onnooselheyt. Clari. O noot-lot! Flo. Mijn beminde!
Delius.        (80) Ach vader crijgt wat broot! Flo. Soon ick geen broot en vinde,
                Ick sterf van rou, ach waer sal ick om broot nu gaen!
                Maer wacht, ghy wort versterckt, k’wil als een pelicaen
                Voor ’t ongeluckigh schaep mijn leste bloet vergieten,
                Op dat het inden noot magh tot een spijt genieten
                (85) Sijn vaders cloecke cracht.        Hij schorst den arm op, en treckt sijn
                        poigniaert uyt, en steeckt inden arm daer bloet uyt comt.
                                                            Deli. Heer vader zijt gerust.
Florellus.    Neen soon, u honger can nu worden eens geblust
                Met bloet, dat ick hier wil voor u ten besten geven.
Delius.        Ach vader! ach ick vrees! Flo. Wat vreest gy voor mijn leven?
                Holla ick vrees voor ’t u, mijn bloet dat is fenijn
                (90) Daer ghy van bersten sout, ’t is vier in sijnen schijn
                Dat snaeckt naer moort en wraeck, om hem eens te verdelgen
                Die my doen bannen heeft, die sal ick in doen swelgen
                Het gift dat hy my schonk, ’t gen’ in dees aders leyt,
[p. 4]
                En schuymt van gramschap, dat door mijn onnooselheyt
                (95) De wraeck soo langh vertoeft met haer bebloede sweepen,
                Om Filibert met lijf en ziel ter hel te sleepen
                In d’onderaertschen poel. Delius. Heer vader geeft u sweert,
                En hanget aen mijn sijd’, en set my dan te peert,
                Ick wil seer geren u onnooselheyt gaen wreken,
                (100) En Filibert in’t hof van Vranckerijck door-steken,
                Daer hy eet Coninckx broot, dat ick hem nemen sal,
                En brengen’t u hier thuys voor ons te samen al,
                Sa laet my maer begaen. Florel. Den moet begint te groyen
                Die hem is in-gestort. Del. Heer vader wilt u spoyen,
                (105) Want ick staen vast gereet. Florel. Soon ick sien uwen wil,
                Waer uwe cracht soo wreet, helaas wat ramp! Del. k’swijgh stil
                Soo ick noch ben te cleyn, maer als ick groot sal wesen,
                En dat ick rijden can te peert, dan magh hy vresen
                Die ons doen bannen heeft. Clar. Hy crijght een goet verstant;
                (110) Ick hoor gerucht. Flo. Wie daer.

Agarenus den broeder van Florellus uyt besprinckelt van bloet, en met Torcsche klederen geladen en met broot.

                                                Agar. Wie vraeght my? Flo. d’Heer van’t lant,
                En comt ons niet te na. Ag. Vreest niet. Flo. Ic doen u swemmen
                Door dese klingh in’t bloet. Cla. Het is u broeders stemme.
Delius.        t’Is Agaren’ mijn oom. Agar. Coom ick onkennelijck
                Van alles wel versien? Del. Ist broot soo sijn wy rijck.
Agaren.       (115) Ontfanght my alle dry mijn broeder en mijn suster,
                Siet neefken daer is broot. Flo. Nu ben ick wat geruster
                Als ghy wat mede brenght in onsen meesten noot,
                Daer wy naer haecken broer dat en is niet dan broot;
                My dunckt gy sijt gewont. Clar. Dat doet mijn hart ontstellen.
Agaren.       (120) t’Is niet sijt in geen pijn, ick sal u eens vertellen
                Wat my weervaeren is: Alberius en ick
                Gelegen saem op’t velt, sijn met een grooten schrick
                Uyt onse rust ontwaeckt door ’t brissen vande peerden,
                En siende het geblick van lanciën en sweerden,
                (125) Met veel ontelbaer volck dat eerst was aen-ghelant,
                Soo namen wy ’t vertreck in eenen Elsen-cant,
                Die dicht bewassen stont, om d’uyt-comst eenst te hooren,
[p. 5]
                En soo wy saghen, was’t een groot getal van mooren,
                Die werden een voor een in schaderons gheset,
                (130) Alwaer men trommels sloegh, en hoorden de trompet.
                Wy clommen op een lind’ rondom van’t loof belommert,
                Om wijt van ons te sien, en waeren seer becommert
                Wat dat dit wesen mocht, wy sagen dat de zee
                Swert van de schepen lagh, dus sijn wy met ons twee
                (135) Op’t blicken van Auroor de bosschen in gheslopen,
                En somwijl hier en daer op hand’ en voeten cropen
                Om niet te sijn betrapt; ten lesten ist gebeurt,
                Dat wy besijden weghs stil hebben naer ghespeurt
                Twee mooren costelijck gecleet en swaer geladen
                (140) Van broot, gedrooghden vis, en vlees, t’welck was gebraden,
                (Soo als ick hier verthoon) sulcx dat den appetijt
                Geen doodt en vreesde, maer ons dwongh met alle vlijt
                Ten aensien vanden noot, dees mooren aen te tasten,
                Die wy door Godts bestier soo wonderlijck verrasten,
                (145) Dat ick den eenen sloegh en schoot hem stracx te neer,
                Mits hy cloeckmoedelijck my thoonden tegen-weer:
                Den anderen heel ionck en schoon badt om het leven,
                Dat hem Alberius ons broeder heeft gegeven,
                Die hem gevangen brenght wel sterck en vast gegort,
Claricia.     (150) Hoe wonder dat den mens in noot geholpen wort.
Agaren.       Sa deylt de spijsen om, en eet tot u welvaren,
                Ick heb mijn deel daer van. Del. Oom laet noch wat bewaren
                Tot morgen, om niet meer te vasten als van daegh.
Claricia.     Kint en eet niet te veel, t’mocht letten aen u maegh
                (155) Soo ghy die overlast. Del. Bewaert wat voor heer vader.
Claricia.     Oock wat voor Filibert? Del. Neen dat is een verrader,
                Ick steeck hem liever doot.
            Alberius den tweeden broeder uyt met eenen ghevanghen coopman
                van Parijs, en Armelinda een Torcsche dochter in mans cleederen
                oock ghevanghen.             Alberi. Die in ons macht geraken
                Die moet men cleynder als een huys-mus sien te maken,
                En doen het moort-geschreeu stets hooren hemel-hoogh,
                (160) Ter wijlen niemant sich in onsen druck bewoogh,
                Dus wil ick met dees twee eens mijne treur-rol spelen,
[p. 6]
Coopman.   Gena genadigh heer. Arme. Wy anders niet en quelen
                Als om genade die in uwe handen staet.
Coopman.   Genad’ Florel genad’, blijft toch in geenen haet
                (165) Met die genade soeckt, met die sijn lijf en leden
                Buyght onder uwe macht. Flo. Die noit iet en misdeden
                Doen ick geen ongelijck; seght my van waer ghy bent.
Coopman.   Een coopman van Parijs by cleyn en groot bekent,
                Die meynden opwaerts te verrichten mijne saecken,
                (170) En coom soo onvoorsints in handen te geraken
                Van twee Barbaren, die my vraeghden naer de baen
                Die naer den zee-cant draeyt, en soo ick mé sou gaen,
                Sagh ick van veer den stroom bedeckt met duysent kielen,
                En op den oever wel thien duysent menschen krielen
                (175) Soo swert als mooren, oft een oordeel had gheweest,
                Waer door het platte lant een swaere uyt-comst vreest:
                Maer siet wat groot gheluck, ’t scheen dat Godt in d’allenden
                U broeders alle twee tot hulp my toe wou senden,
                Om my te lossen uyt het wreet barbaers ghewelt,
                (180) Schoon dat ick in u macht gevangen ben gestelt,
                En blijven wil u slaef: nemt dan dees schoon juweelen,
                Om aen u schoon gravin en broeders mé te deelen:
                Al wat ghy meer begeert, ick sweir by ja en neên
                Dat ’t u ten offer staet. Albe. Zijt eyndelijck te vreên,
                (185) U niet miscomen sal, u vrijheyt is gegeven,
                Gaet heên, seght Filibert dat ick noch ben in’t leven,
                En woon by t’wilt gediert in’t diepste van’t geberght,
                Alwaer ick tot sijn spijt word’ vande wraeck geterght,
                Om tegen hem hier naer noch een Fortuyn te wagen,
                (190) Als ick naer mijnen wensch hem eens hop’ uyt te dagen,
                Als ick naer mijnen wensch uyt ’t lijf ruck sijne moock,
                En doen sijn glorië verstuyven als den roock,
                Als ick naer mijnen wensch uyt sijn vervloeckte schonken
                Eens slorp ’t gesmolten merck, wanneer hy leyt verdroncken
                (195) In sijn verraders bloet, oft dat ick heên en weer
                Als Hector word’ gesleept. Coop. Beroemden Over-heer,
                En eersten Wapen vooght, u deught leeft op de tonghen
                De heele werelt door, dus vind’ ick my bedwonghen
[p. 7]
                Door schult-plicht, dat ick niet een woort meer spreken can,
* Coopm. (200) Hoe ick beloonen sal de gunst. Flo. Spreckt daer niet van,
   binnen.  Adiu ick ben voldaen. * Wat torck comt hier verschijnen?
Alberius.      Een Torck vol ancxt en vrees, die leeft in duysent pijnen,
                In suchten en getreur vol van becommernis.
Claricia      Ontbint den jongen man nu hy ghevangen is.
Armelin.     (205) Geen man, maer eene maeght uyt conincx stam gheboren,
Claricia      Een maegt, wat’s dit geseyt? Arm. Een maegt die heeft verloren
Florellus     Wat uwen maeghdom? Arm. Neen, haer vader en haer lief,
                Een maeght die noit en stont tot jemants vuyl gerief,
                Maer door de min verleyt, geloopen uyt haer palen.
Alberius      (210) Dit wiest ik noit te voor. Flo. Wel wilt ons eens verhalen
                Wat maghet dat ghy sijt, dat valt vremt in’t gedacht,
                Seght wie dat u dan hier soo op dees kusten bracht?
Armelin.     Getrouwen ridder, daer de faem noit af sal swijghen,
                Soo langh sy uwen naem in’t lof-trompet can crijghen,
                (215) Waer mé sal ick tot loon u dapperheyt en moet
                Vergelden, voor den dienst die ghy u slave doet:
                Geen costelijck ciraet van Indiaensche booghen,
                Vergulde kokers die schoon schitteren in d’ooghen,
                Gewonnen schilden, en bannieren heel vergult
                (220) Sijn u verdinsten weert voor mijn vergeven schult,
                Dus wensten ick te sijn de minste van u knechten.
Florellus     Swijght t’is genoch verschoont, wilt my eens onderrechten
                Wat leger dat soo stout alhier is aen-gelant,
                Van waer, uyt wat gewest, ’t gaet buyten ons verstant
                (225) Dat hier soo onversints een vloot comt aen-gedreven
                Met crijghs-volck toe-gerust. Arm. Ick sal de reden geven,
                Terwijl ick word’ gevraeght, soo dint geweten, dat
                Mijn vader coninck is van Fez, die voor de stadt
                Marceliën nu leyt met wel twee hondert schepen
                (230) Vol stucken van canon, om daer mé wech te slepen
                Die hy bevechten comt den grooten Carel, mits
                Hy heeft gheheyst tribuyt, dus moet hy sien het spits
                Van de Barbaersche macht met weer-wacht af te weiren,
                Oft gaet ten onderen, en sullen hem soo scheiren,
                (235) Dat hy ’t ghedencken sal; sy sijn ghelant alree
[p. 8]
                Met hondert dusent mans, om dat de blauwe zee
                Hun qualijck dragen cost. Alberi. Wat zijn het Sarasijnen?
Armelin.      t’Zijn mooren, Torcken, al van als die daer verschijnen,
                Ick vrees voor onderganck van’t rijck soo t’niet en luckt
                (240) Dat Keyser Carel hun niet keert en neder-druckt.
Florellus     Soo comt gy met dit volck? Arme. Neen, maer ick sal verclaren
                Hoe dat ick ben gevolght door al de zeesche baren
                Met eenen cleynen boot uyt liefde om een vrint,
                Die my als d’appels van sijn ooghen heeft bemint,
                (245) Den prins Celindus, die my sijne trou beloofde,
                Doch het seer haest vertreck ter zee, mijn hoop beroofde,
                Want vreesende dat hy mocht achterblijven, door
                De doot oft andersints, ben hem gevolght op’t spoor
                Toens hij vertrocken was met al de leger-gasten,
                (250) Ick met mijn Casteleyn die roeyden op de masten,
                En’t swaeyen van de vlaghs in mans habijt gecleet,
                Tot dat ick op het lest ontcomen ben veel leet;
                Nu is het soo dat daerentusschen mijnen vader
                Mijn comst heeft achterhaelt, door iemant die verrader
                (255) Van mijne kennis was, doch heeft het stout bestaen
                Vergeven, denckende dat was uyt min gedaen
                ’t Gen’ ick niet aen en sagh, want soo ick ben gecomen
                Op d’oever bij het gros, heb ick terstont vernomen
                Waer dat den prins mocht sijn, die ick naerspeurden, siet
                (260) En soo ben ick alhier geraeckt in swaer verdriet:
                Ick weet dat hy my soeckt en is heel onverduldigh
                Mits hy my niet en vint, terwijlen ick ben schuldigh
                Te blijven op u slot tot mijn verblijden, want
                Ghy den sachtmoedighsten sijt van dit heele lant.
Florellus     (265) Volmaeckte wijse maeght, ick sal u sonder beyden
                Noch desen dagh met vreught by uwen vader leyden
                En lev’ren inde hant, waer door u bruygom can
                Door d’echts verbintenis sijn u ghetrouwen man.
Armelin.      Ick val voor u te voet, mijn hulp staet in u handen.
Florellus     (270) Ick wil uyt wraeck-lust my van daegh oock gaen verpanden
                Aen u heer vader, nu het my tot vreughden streckt,
                Dat hy hem op mijn oom den Keyser Carel wreckt,
[p. 9]
                Die my gebannen heeft. Arm. Gebannen? Flo. Sonder reden.
Agaren.       Ia sonder reên, princers vol aengename seden
                (275) En glinsterende eer, ick hop’ noch met dit stael
                De wraeck te nemen aen de schenders altemael
                Van onsen hoogen naem, als ick u vaders voeten
                Sal kussen, en sijn troon gaen segerijck begroeten,
                En offren onsen dienst, nu ghy ons hebt gheleert,
                (280) Hoe ras dat t’ongeluck der vorsten eens verkeert.
Florellus.    Sa maeckt mijn wapens ree. Arm. k’En vind dat niet geraden,
                De wapens mochten u in’t leger licht beschaden,
                Verkleet u op sijn torcx, het cleet is by der handt,
                Den sabel, lijf-riem met de brosen en turbant
                (285) Die gy hebt uyt-geschut, dat sal tot voordeel strecken,
                En mijn heer vader oock tot meerder yver wecken,
                Wanneer hy comt te sien dat ghy genegen sijt
                Om goeden dinst te doen voor hem, en t’vyants spijt.
Alberius.     Seer wel naer wensch bedacht, het moet alsoo geschieden,
Armelin.     (290) Het kleet dat maeckt den man t’leert heerschen* en gebieden.
                                Florel wort hercleet in torcx cleederen.
Florellus.    Nu ben ick een Barbaer om Franschen doot te slaen,
                Nu ben ick Sarrasijn om t’rijck te doen vergaen
                Van Carel mijnen oom, om Franschen bloet te slorpen,
                En tot den lesten stam van t’hof te neer te worpen:
                (295) Sa Armelind’ gaet mè, ick leyd’ u naer t’gewest
                Daer wy haest sullen sien den heelen legers nest
                Der Mooren tot mijn heyl; Claricia gaet binnen
                Op t’slot met Delius, k’ en wil niet lanck versinnen,
                Ick snack naer Mavors volck, om daer mé uyt den troon
                (300) Te rucken die my haet, met hulpe van Belloon:
                Verrader Filibert stae vast, en wilt niet wijcken
                Met u lichtveerdigh heir, ick sal stracx duysent lijcken
                Doen vallen op den rugh, t’hert is ontbloot, steckt toe,
                Daer is het stael dat ghy onweerdigh draeght, wel hoe
                (305) Wy sijn op t’moort-bancket, tast aen ghy boosen bengel,
                Verweirt u blooaert, vlucht, vlucht segh ick oft ick rengel
                U heele macht terstont, soo datter niet een siel
                In t’lichaem blijven sal, siet toe, eer ick verniel
[p. 10]
                Den Keyser op den troon. Deli. Heer vader niet soo spoedigh,
                (310) Ick merck u gramschap raest, en is te overvloedigh,
                Al heeft u Carel groot tot u onnooselheyt
                Met veel verraet beticht, maeckt beter onderscheyt
                Van een onnoosel mensch by een verraer te g’lijcken,
                Want als ghy hem veracht en dreyght, soo moet ghy wijcken
                (315) Voor de onooselheyt en cont dan crijgen licht
                Eenen verraders naem, waer mé dat m’u beticht.
Florel.         Seer segen-rijcken soon, verlicht van Godt den heere,
                Om in mijn raserny u vader noch te leeren,
                Ick ken mijn ongedult waer van ick ben beschaemt,
                (320) Dat ick hier heb geseyt meer als het wel betaemt.
Alberius      Wy gaen weer op de jacht. Flo. En ick volg t’pad der Mooren,
                En sult veel wonders naer mijn wedercomste hooren.
Agaren.       Heer broer k’segh u adieu. Flo. Adieu mijn weertsten pant,
                Geluck oft ongeluck dat staet in onse hant                 Binnen.

TWEEDE BEDRYF. KEYSER CAREL, FLORANTE, FILEBERT. BAUDEWYN en OLIVIER Bontgenoten.

Carel.      (325) TErwijlen d’ongeluck ons dreyght met dusent rampen,
                In’t aencomst vanden Moor, soo gaeget op een kampen,
                Ick vind’ mijn siel belast te vreken desen smaet,
                En om dyn dwingelandt te redden, want het gaet
                Nu hedendaeghs voor goet. Flo. Wy trachten hem te plengen,
                (330) En tot den lesten man met yever om te brengen.
Carel.          Mooren in Vranckerijck, het is een stout vermeet
                Te komen in een landt daer niemand van en weet,
                En daermen onbekent derft sijne standaerts rechten
                Om my met soo veel volckx te comen hier bevechten,
                (335) Tot schennis van mijn Croon. Baud De goede voorsorgh sal
                In desen noot ons licht van alle ongeval
                Bevryden soo ick hop’, als wy met ons bannieren
                Den onbekenden Moor cloeckmoedigh tegen swieren,
                En bieden hem den tant met bommen en geschut,
                (340) Waer door sijn groote macht can worden eens gestut,
[p. 11]
                En dringht hy stercker toe, hy sal voor d’eerst ontmoeten
                Ons haven wel beset, die hem sullen begroeten
                Met sulcken tegen-weer, dat hy’t gedencken sal,
                Ons vesten sijn gediept, en niet een stercke wal
                (345) Oft sy is op-gehooght, sulcx dat hy moet verliesen
                Veel volck tot sijne schant, soo hy niet en wilt kiesen
                Den vlucht naer Africa. Oliv. Sire die Cesars troon
                Als eenen godt beheerst, wy staen naer u geboon,
                Ick offer u mijn dienst daer Cipres voor moest beven
                (350) Als ick die heb ghebruyckt, en met het sweert doen sneven
                Geryntus en Mausool, toen ickse bey versloegh,
                En hun tot aen den hals in’t diep van Yster joegh:
                Ick heugh my dat ick hoor des’ tijdingh om te toonen
                Dat hier in Vranckerijck noch Alexanders woonen.
Bernar.        (355) Dat Frigien, en Fez, met d’Africaensche macht,
                Daer by heel Lydien, de Persiaense kracht,
                En t’volck van Asien, Armenien en Schieten
                Stont saem slachoordens ree, ten sou my niet verdrieten
                Te waeghen lijf en goedt om hun te wederstaen,
                (360) Al viel den eersten slagh op mijne schouders aen,
                En dat Artaxes heir wou mijnen moet beletten,
                Ick trockse in’t ghesicht op’t klincken der trompetten,
                Tot dat ick had den schelm gheknevelt in mijn handt,
                Die d oorsaeck is dat hier den Torck is aengelandt;
                (365) Dus vrees ick geen ghedreygh, noch t’woeden der Barbaren,
                Ick hopse met des’ klingh seer moedich in te varen
                Als eenen blixems schicht. Car. Uwe coragi schijnt
                t’Herscheppen mijnen moet, die soo was af-ghepijnt
                Dat ick door al dit volck begost beanxt te wesen
                (370) En mijn becommernis joegh in wel duysent vreesen.
Bernar.        Soo ick mijn gissingh maeck soo is mijn heir-kracht sterck
                Ontrent acht-duysent mans, en naer dat ick bemerck
                Aen’t volck van Filibert gheen duysent mannen minder,
                Waer blijft de rest daer by, ick vraegh eens wie ons hinder
                (375) Oft letsel aen kan doen. Car. Dat monsteringh gheschiet,
                Want sonder monsteringh en is de gissingh niet.
Bernar.        Naer reden machtigh Vorst. Flo. Ick hop’ by een te brenghen
[p. 12]
                Thien-duysent in’t getal. Car. Soo sal den Moor haest singhen
                Een lieken sonder fluyt, wel aen dan mannen denckt
                (380) Dat ghy voor’t Vaderlandt u bloed uyt d’aders schenckt;
                Van daegh was het bestemt den raet in’t hof te roepen
                Die wel comt over een, wilt geenen tijt versnoepen,
                Dat elck een op sijn post wilt letten, om het heir
                Dese vyants te weerstaen, elck past op sijn geweir;
                (385) Ick wil aen u Florant mijn coninx standaert geven,
                Op dat ghy daer mé waeght u eer, u bloet, en leven.
                Neem aen, bewaert hem wel. Florant. Onweerdigh ick ben heer
                t’Ontfangen uyt de hant des Keysers sulcken eer,
                Die my door schaemte doet t’heel ingewant beroeren,
                (390) Dus bid’ ick my verschoont. Car. k’Wil dat gy hém sult voeren,
                Neem aen, want soo ick meyn is hy te recht besteet.
Bernart.      Sire niet dan te wel, ghy hebt genoch ghelet
                Op die den loon verdient, hy sal hem wel bewaeren.
Florant.       Hy sal mijn hert door sorgh, vrees ick, te seer beswaeren,
                (395) t’Waer beter aen den graef Bernaert gegunt als my.
Bernart.      Hy is gegeven, veel gelucx, ick ben seer bly
                Dat gy den standaert draegt. Floran. Alst dan soo moet geschieden,
                Ben ick gehoorsaem heer. Car. Oock om den eet te bieden
                Dat ghy den standaert als den appel van u oogh
                (400) Bewaren sult voor my, dus siet dan eens om hoogh
                Op’t teecken van het cruys daer Godt wert aen gehangen,
                Uyt wiëns naem ghy sult den standaert hier ontfangen,
                En strijden voor sijn eer, al quam nu den Troyaen,
                Die om Lavinia prins Turnus dé vergaen,
                (405) En dat weer op een nieu met storm begost te dond’ren,
                Die ’t heyligh Capitoôl en Roomen brocht ten ond’ren,
                En vreest geen slagh-getier van den verwoeden strijt,
                Denckt dat ghy nu den soon selfs van Anchises sijt
                Nu ghy het wesen van den sone Godts sult dragen,
                (410) Die u verstercken sal om Mooren te verslagen,
                Let wel op dese les. Floran. Een les die my beroert
                Het binneste van ’t hert, en mijnen geest vervoert
                Tot voor den troon van Godt, om over mijne sonden
                Gena te vragen, nu ick ’t teecken heb gevonden
[p. 13]
                (415) Vande vergiffenis, wanneermen die maer vraeght
                Met een oprecht berou, het gen’ den heer behaeght.
                Nu wacht ick eer de doot als dat ick sou verlaten
                Het Keyserlijck bevel.                     Filibert uyt.
                                            Filibert met twee beroofde Knechten.
                                                Fil. Verlanghtmen naer geen wraeck?
                De Mooren sijn in ’t lant, ist niet een wonder saeck
                (420) Datmen niet toe en siet, de Mooren, ach de Mooren
                Uyt Africa sijn hier, en comen t’lant soo stooren,
                Dat niet een huysghesin hier ievers woont ontrent,
                Oft t’wort al aengetast, bedorven en geschent,
                Verbrant en geschoffiert, geschonden al de Kercken,
                (425) Men vlucht op bergh en hol, om de Barbaersche wercken
                Die werden uyt-gerecht, men slaet, men hout, men kerft,
                Niet eenen mens die sigh by hun ontdecken derft,
                Soo wort den Moor gevreest; siet wat verraderyen
                Dat ons Florellus door t’Barbaersche heir doet lyen.
                (430) Vervloecten hangebast, en eereloosen schelm,
                Niet weerdigh dat hy oit gedragen heeft een helm
                Op sijnen luysen cop, vervloecten muyteneerder.
                Dat ick waer van het rijck den oppersten regeerder,
                Ick dé hem soecken cost dat cost tot inde hel,
                (435) En sou eens leeren soo een bloetdorstigh gesel,
                Die tot sijn hulpe roept uyt d’Indiaens gewesten
                Barbaren sonder siel, om die te doen vernesten
                Tot wraeck van sijnen ban in’t Christelijk gebiet,
                Daer noit afgodery der heydenen geschiet,
                (440) Die weert is op een rat de lendenen* gebroken,
                En t’hert uyt t’lijf geruct. Car. Hoe hebt ghy dus gesproken,
                Sou dan Florellus soo een wreeden schellem sijn,
                Dat hy (die Christen is) wilt stroyen het fenijn
                Op mijne custen van Barbarische serpenten?
                (445) Ist waer, geen straf soo groot om hem met veel tormenten
                Voor t’schelm-stuck aen te doen en cander sijn bedacht.
Filibert.      Door sijn subtijlen aert heeft hy dees groote macht
                Doen comen, om u croon van’t hooft te mogen rucken,
                En heel Parijs gelijck een Troyen te verdrucken.
[p. 14]
Bernar.        (450) Al soetjens Filibert gaet u nieu tijdingh vast?
Filibert.       Wilt ghy’t maer gaen besien, soo crijght ghy overlast,
                Ey gaet eens uyt de stadt van hier ontrent vier mijlen
                Door de Lionse poort, en siet eens hoe veel pijlen
                Daer vlieghen inde lucht, dat sy verduystert wert,
Bernar.        (455) Ick denck dat is u tongh door afgunst van het hert,
                Gaet gy soo seker, dat Florel hem heeft ontboden.
Filibert.       Wie twijffelt? Bern. Uwe tongh waer beter mals gesoden
                In d’olie, dan waer sy voor den hongher goet,
                Als te beliegen soo een man van vroom ghemoet,
                (460) Die ’t minste niet en heeft gepeyst om hier t’ontbieden
                Sulck vuyl Barbaersche ras, u sou veel leet geschieden
                Soo hy in vrijheyt waer, en wist u vals bestel.
Filibert.       U voorspraeck is maer wint ick wetet al te wel.
                Bedaer u. Bern geeft dan reen, Fil. die weet ic. Bern. laet eens hooren,*
Bernar.        (465) Ick segh dat Agareen dient onder dese Mooren,
                En is dat niet den broer? Bern. Ia. Fil. En Alberius?
Bernar.        Oock. Fil. Wel hoor mij dan aen, ick heb den treter flus
                Voor een verraer geschelt, ick sal hier openbaeren
                Hoe mijn twee knechten sijn eergisteren gevaeren
                (470) Op den Lionschen weg, alwaer dat Agareen
                Heel op sijn torckx gecleet seer vreedelijck verscheen
                Met opgeschorten arm voor uyt, om af-te-setten
                Wat hem in handen viel, wilt op mijn reden letten,
                Alberius daer by oock als een Sarasijn
                (475) Met veel meer ander, quam tot vrees en groote pijn
                Van mijn twee knechten, siet uyt eenen kant gesprongen,
                En vatten metten hals desen mismaeckten jonghen,
                Van hem soo uytgeschut, mishandelt en geschent,
                Genomen dat hy had, den anderen ontrent
                (480) Dees moorders oock gesien, en costse niet ontvluchten,
                Maer hebben hem gequetst, verweckt tot duysent suchten,
                Om al den overlast die hy geleden heeft,
                Ia t’is mirakel dat noch een van tweën leeft.
Bernar.        Maer kennen sy hem wel? Fil. Gy moght hun dat self vragen,
                (485) Spreeckt dees’ getuygen aen, ’tgeen sy voor oogen sagen
                En is geen toovery. Car. Vrienden wat is hier af?
[p. 15]
1 Knecht     ’tWas den graef Agareen, die my den slagh eerst gaf.
Bernart       ’tWas Filibert die u gepraempt heeft dit te seggen.
Carel.          Gy moet de waerheyt sonder liegen uyt gaen leggen
                (490) Dus siet wat gy begint. Knecht. Als ickt bevest met eedt
                My dunckt dat ick voldoen. Car. Zijt ghy daer toe gereet?
1 Knecht     Naer’t Majesteyts bevel. Ber. Die vals sweirt, die moet hangen.
Carel.          Swijght Bernaert, want ick heb hier na een groot verlangen,
                Verhaelt het gen’ ghy weet, en seght hoe t’is gegaen.
1 Knecht     (495) Als ick op ’t feyt noch denck dan word ick heel bestaen;
                Heer Keyser soo ick nu de waerheyt uyt magh spreken,
                Ick hop’ dat niemant mijnen eet sal connen breken:
                k’Sweer by den waeren Godt dat mijnen compagnion
                Op gisteren heel vroegh, een ur wel voor de son
                (500) My weckten op te staen, en leyden mé naer buyten,
                Om iet dat Filibert beval voor hem te uyten,
                En comende ontrent dry mijlen maer van hier,
                Soo hoorden wy in’t bosch een vreeselijck ghetier
                Dat ons quam naer gespeurt, en stapten op de hielen,
                (505) Waer door wy tegen danck in quade handen vielen,
                Te weten Mooren die door t’loopen heel verhit
                Ons vielen op den hals, daer Agareen heel wit
                Van aensicht (maer als Torck gecleet) begost te slagen
                Op mijnen cameraet, meer als hy cost verdragen,
                (510) En soo ick kennis dé was hy noch meer verwoet,
                Ia meynden daerom my de leste druppel bloet
                Te perssen uyt het lijf, hy heeft ons uyt geschoten,
                En sprack gaet daer mé heên, en seght de bont-genoten
                Dat dit graef Agareen dorst stoutelijck bestaen
                (515) Ter eeren van Florel sijn broeder, en draeght aen
                U meester Filibert de tijdingh hoe wy trachten
                Naer sijnen onderganck, en sullen hem verwachten
                Als overheer van’t velt, soo hy de stoutheyt heeft
                My in’t gesicht te sien, die niet een ur en leeft
                (520) Soo ick hem maer en vint, ja hop’ noch dese armen
                Te wassen in sijn bloet, en al sijn taeye darmen
                Te hasplen op een rat dat voor hem is bereet,
                Als hy maer eens den gront van dit gewest betreet.
[p. 16]
                Dit sijnde soo geseyt gaf mijnen knecht veel sneën,
                (525) En schupten alsoo voorts. Bern. Ick ben verschrickt, mijn leën
                Die staen en sidderen, ô onbedachten man.
                Heeft hy den duvel in? Car. Wat dunckt u nu hier van.
Bernart       t’Is onverdragelijck soo vremden maer te hooren.
Knecht.       t’Is als ick heb geseyt. Carel. Gaet binnen, k’sal de Mooren
                (530) Met de verraders sien te dempen tot mijn rust,
                Al cost het al mijn bloet. Baud. Ha mocht ik naer den lust
                De schenders van u eer eens door de necken kerven,
                En al den aenhangh van hun schelmery bederven,
                k’En had noit meer genucht; verdoemden tooveraer,
                (535) En helschen Agareen, een duvels martelaer,
                Die ick noch hop’ te sien op een Chimeer vervuren
                Tot in Avernus poel, om sijn verraders kuren
                Die hy betalen sal by t’eyndeloos gekerm
                Daer geen verlossingh is, maer daer het hels geswerm
                (540) Als eenen mieren nest terght de vervloecte sielen
                Met solfer, vlam en vier, en daer de slangen krielen
                Als wormen in den kaes, daer wort de plaets bereyt
                Voor Agarenus, die soo schandelijcken feyt
                Verraderlijck bestaet. Car. Roept Filibert nu binnen,
                (545) Wy moeten eerst voor al de herten sien te winnen
                Van ons vassalen, om den eet van trou te doen,
                En seynden spieden uyt, al waert noch voor den noen.
                Gaet Filibert, t’is tijt dat ghy in brant laet steken
                Het slot van Montelban, om my met haest te wreken
                (550) Op dese dry verraers, en nemt in hachtenis
                Claricia sijn wijf met Delius, ghewis
                Dat sy daer sijn om hun daer samen te salveren:
                Ghy sult oock dit casteel en al sijn goet raseren,
                En crijgh ick de gravin met Delius den soon,
                (555) Ick geef hun beyd een strop voor hun verraders loon,
                Waentrouwe wichelaers... laet geenen tijt verliesen.
Filibert.       Sou ick niet beter gaen een ander post verkiesen,
                En dat heer Boudewijn met dusent mannen treckt
                Naer t’slot van Montelban. Car. Mijn woorden niet en breckt,
                (560) Gae heen alst is geseyt. Carel binnen. Fil. Dit baert my achterdenken,
[p. 17]
Bernaert.    Hoe soo dan Filibert, hy sal u eens beschencken
                Wanneer ghy hem besoeckt: Baud. Met edick en regal:
Bernaert.    Ten is niet wonder dat den nijdt, vreest voor den val.
                                                Samen binnen.

---

AGARENUS en den Prins CELINDUS samen vechtende uyt.

Agaren.   EEr ick m’op gheven sal, wil ick u vel af stroopen
                (565) En hanghen t’hier te pronck, ghy sult my niet ontloopen
                Al vlooght ghy recht om hoogh, ick vat u met den voet,
                Om mijnen poignaert eens te verven in u bloet.
Celindus.    Die schepters staplen can van veel verwonnen rijcken,
                En slorpen Coninkx bloet, sou die hier moeten wijcken
                (570) Voor een verworpen fiel? neen, daer, dat treft u wat,
                Jck reck de ziel uyt t’lijf, holla ick ben te mat,
                Den adem my begheeft. Agar: Wilt ghy geen leven vraghen?
Celindus.    Neen seker, maer ick heb thien levens om te waghen.
Agar.           Als Eelman gheef ick t’u. Celind. Wie vraget ghy oft ick?
Agar.           (575) Jck schenckt hem die het vraeght. Cel. Op eenen oogenblick
                Heb ick met u ghedaen.                         Al vechtende binnen.

Florellus in torckse Kleederen met Armelinda uyt.

                                                Florellus. sal dit noch langher duren:
                Mevrou staeckt u gheween, wij sijn geen seven uren
                Meer van u vaders vloot. Armeli. Ach is het noch soo lanck!
Florellus.    Ghy kent mijn Jonstigh hert. Arme. Daer van ick u bedanck.
                (580) De liefd’ die t’hert beherst, valt my al veel te druckigh,
                Hoe dwael ick over al, ben ick niet ongheluckigh
                Tot quetsingh van mijn eer, dat ick in dit ghevaer
                Des oorloghs wordt gheperst, het valt my laes soo swaer,
                Dat ick gaen heen en weer, ghelijck een schaep verdolen,
                (585) En vlucht my selven, ach! al oft ick waer ghestolen:
                Ghestolen, t’is alsoo, want die ghevanghen is
                Js een ghestolen ziel, vol van becommernis.
Florellus.    Mijn gheest wordt soo beweeght, dat, wilt ghy my gebieden
                Mijn leven is voor u, u can geen leet geschieden
                (590) Soo ghy op my betrouwt. Arm. Ick danck u Graef Florel.

Agarenus met Celindus al vechtende uyt.

Agaren.       Hertneckighen tiran ghevoelt ghy dat niet wel?

Sy vallen op malcanderen.

[p. 18]
Celind.         En ghy noch beter dat, moort moort ick ben verlooren.
Agarenus.     Laet mijnen arrem los, Cel. Ken sal Aga. ghy sult my stooren.
                Jck bijt*u vinghers af. Celindus: dat is verraders werck.
Armelinda     (595) Eylaes, ach wat is dit! my dunckt soo ick bemerck,
                Het is den Prins Celind mijn uyt-vercoren vryer,
                Hy ist, och iae hy ist, noyt mensch en was oyt blyer,
                Als ick, wel edel Heer.
                    Florellus den deghen uyt. Hout op, en scheydt daer van,
                Gheeft u rapieren hier. Agarenus Wat sijt ghy voor een man.
Florellus.    (600) Soo ghy dat weten wilt soo cont ghy hem eens proeven.
Armelin.      Florelle weertsen vrindt en wilt my niet bedroeven,
                Bedaer u tornicheydt. Agaren. Florelle wat is dit
Celind.        Al de vermoeytheydt heeft mijn aders soo verhit,
                Dat ick niet staen en can. Armelinda Celind mijn tweede ziele.
Celind.       (605) Wel Armelind wats dit? wie bracht u uyt den kiele?
                Op dit seer wijt gewest. Armelind Ach ick beswijck van vreught.
Florellus.    Soo dit Celindus is ghy niet meer suchten meught,
                Ghelijck ghy hebt ghedaen heel daghen en heel nachten.
Agaren.      Wel broeder lieffsten vrindt, wie sou u hier verwachten
                (610) Die t’steunsel van mijn hert en rechte oogh-wit syt
                Van alle mijn gesicht. Florellus Leeft inder eeuwicheyt
                Mijn alder weertsten pant, Arme. Hoe wonder sietmen draeyen
                Het rat van Avontuer, ick ben voor leet belaeyen,
                En sijt gy niet ghequetst? Celindus Godt lof ten minsten niet,
                (615) Ons worstelen is met voorsichticheyt gheschiet.
Armelinda   Ick swem in soet plaisier, en ben nu sonder vresen
                Int midden van mijn luck, met reen, nu ick mach wesen
                By mijnen bruydegom, die t’eynd is van mijn clacht:
                Een hemelse warand’ waer in mijn droef gedacht
                (620) Stets nemt haer soet vermaeck, waer in ick met genuchten
                Als in een lust-hof vind mijn vreught en ban de suchten
                Uyt t’hert, dat van te voor seer swaer geballast was,
                En elcken oogenblick te breken scheen als glas.
Celindus.     Mijn enghelijcke schoont, croon-werdighe princersse
                (625) Siel-boyster, morghen-son, uyt-muntende meestersse,
                En seyl-steen van mijn ziel, mijn leven is voor u
                Ten besten, want ghy sijt mijn deel. Arm: Jck bent, dat nu
[p. 19]
                Door d’echte trouw den bandt wort samen vast gebonden,
                Want noyt en heb ick soo naer wenschen iet gevonden
                (630) Dat my soo heeft behaeght. Celin: Hoe quamt gy hier te deysen?
Armelind.     Seer vremt naer u vertreck uyt Moorenlandt, de reyse
                Heeft my ghevallen suer, en t’arghste noch van al
                Dat ick naer groote moyt quam tot dit ongheval,
                Want als ick was gelandt, en wilde my vercloecken
                (635) Om Oost, Nord, Zuyd, en West u edelheyt te soecken
                Int mans habijt ghecleedt, word ick ghevanghen, maer
                De vromheyt van Florel mijn eer bewaerde, daer
                Hy self nochtans ghenoegh te doen heeft, om och armen
                Sijn ridderlijcken naem en eere te beschermen,
                (640) Die door verradery van schelmen is ghequetst.
                En rakende mijn eer, die blijft ghelyck ghemetst
                Besloten tussen calck en steen van trouwe deughden.
Celind.        Geen blyer maer als dees Celindus ziel verheughden
                Als u vergulde spraeck, als u glinsterende oogh,
                (645) Waer uyt ick anders niet dan hemels nectar soogh,
                Regeerster van mijn hert. Arm. Celind mijnen beminden.
Florel.         Men sou in dit gestreel seer qualyck eynde vinden,
                Want t’brenght becooringh med. Aga. Sa gaen wy naer t’Casteel
                Terwijl den avont valt. Celind. Mijn wederhelft en deel
                (650) Daer mijne rechte oogh van ionghs af aen op mickte,
                En u voor mijne bruyt en gemalin toe schickte.
Florel.         Het is ghenoch gekalt, den honger dwinght te gaen,
                Al uwe soeterny gaet t’minste my niet aen.
Celind.        Ick volgh den graef als slaef ter wijl ick ben ghevanghen.
Armelind.    (655) Ick oock nu my Florel gestelt heeft uyt t’verlanghen.
                                                                                                Binnen

---

VERSCHOONINGH De Mooren slaen het volck van Keyser Carel inde vlucht.

                                                                Florellus alleen.
Florellus.    Jck hoor een vremt gherucht van trommel en trompet,
                Jck hoor en niet en sien, wie ist die my belet
                Te sijn int midden van des leghers vechteryen,
                Geen blooheyt, maer den haet van Filibert, wat lyen
                (660) En is dit niet voor my, hoe ben ick dus ghestelt?
[p. 20]
                Daer ick voor desen plach den eersten in het velt
                Tot vyands spijt te sijn, ick sien daer een slach-oorden
                Die haer van veer ontdeckt, het gaeter aen een moorden.
                Florellus blijft ghy staen, waer is u hert, ick sien
                (665) Den Fransman voor den Moor als stoff voor winden vlien:
                Daer comt een Edelman met sijnen gulden standaert
                Ghevlucht, wel wat is dit, ick meynden ghy een man waert
                Florelle vol van vrees; wel hoe, neen t’hert is goet,
                Wat ist dan dat u houdt, de reden... bloo ghemoet
                (670) Val aen en thoont u kracht, neen holla, t’mocht my leet doen,
                Jck kruyp hier onder t’hegh, en sal hem goedt bescheet doen.
                    Binnen.        Florante met den standaert vluchtende uyt.
Florante.     O noot-lot, ach wat spyt dat wy gheslaghen sijn,
                Jck hoor gherucht, waer heen, sy sijn daer, t’hert vol pijn
                En vrees sluyt seffens toe, waer blijf ick, k’ben verloren,
                (675) Den wegh is onbekent, ach waer ick noit gheboren
                Als hier tot mijne schant, te loopen op de vlucht,
                Ey my, ick wensch de doodt, ick hoor al weer gherucht,
                Waer desen standaert t’huys, daer ben ick voor beladen,
                Den standaert vrees ick, sal hier mijnen naem verraden,
                (680) Jck bergh hem in dit loof, en sluyp de bosschen in,
                Want even wel en heb ick geenen vechtens sin.
                        Hy borght sijnen standaert in eenen cant.     Florel ontdeckt.
Florellus.    Staet vast verrader staet, ghy sult my niet ontloopen,
                Staet Christen ziele staet, ick sal u huyt af stroopen
                Soo ghy een voet verset. Florant Ken ben gheen Fransman heer
Florel.        (685) Soo sijt ghy een verraer, die heeft verloren d’eer
                En beter droegh een spriet, om schapen te gaen houden
                Als eene scherpe Klinck, syt ghy van Edel bloede
                Vervloeckten Esel-cop, ghy moght een bastaert syn
                Gheteelt in een bordeel, oft van een morsich swyn
                (690) Gheworpen in het cot, daer t’stinck om af te spouwen
                Ghelijck u naem en faem, men mach u wel betrouwen
                Des Coninckx standaert, om te steken inden cant
                Als t’op een vechten gaet, ick achtet meerder schant
                Als eer, om soo een schelm te moorden oft te vanghen
                (695) Die gheene Kempe koor verdient om aen te hanghen,
[p. 21]
                Maer wel te syn een bril, van eenich vuyl sekreet
                Dat slimste fielen ras, noch daghelijcx bescheet,
                Gaet aen ghy blooden uyl. Flor. ick bid u om mijn leven
Florellus.    Ick ken my veel te goet, om u een vuyst te gheven.
                (700) Sa schud die Kleeren uyt, en gheeft m’u hellemet,
                Eer ick tot u verderf mijn scherpe Klingh eens wet:
Florant.      Ghewilligh Edel vorst, daer is voor d’eerst mijn sluyer.
                                        Florel. hem slaende met den deghen.
                Waer blijft de rest.       Florant Ey my terstont.
                                                        Florellus En schreeuwt niet luyer,
                Soo ghy u leven mint dat ick u nemen can. Florant al bevende:
Flora.         (705) Mijn Heer daer is het al, Florel: loopt voor de honden dan
                Uyt mijn vergramt ghesicht:               Florant binnen.
                                            Florellus: Soo moetmen de verraders
                Ontrooven van hun eer, mijn bloet schuymt inde aders
                Dat ick niet wreken can mijn ongheluckig leet....
                Jck hop’ al even wel met dit verraders cleet
                (710) Noch mijn profijt te doen... En syn t’geen schoone saecken
                Vol onvoorsichtigheyt van soo een schelm te maken
                Des leghers overhooft, die t’eerst is op den loop,
                En datmen hem betrout den standaert, daer de hoop
                Van de victorië en macht der Crijghs soldaten
                (715) Op steunen moet? fy t’stinct veel arger als pravaten,
                Sy blooaert sonder gal, die als een Hector wert
                Betrouwt de oorloghs sorgh, en heeft een schapen hert,
                t’Gen’ met een leeuwen vel becleedt is, maer de daden
                Van syn verraders aert hem over al verraden...
                (720) Hier leyt den standaert siet, ghedoken onder t’loof,
                Jst daer niet wel bewaert, hy is nu mynen roof,
                Hoe wel dat ick hem sal tot t’eynd des levens eeren,
                En alles op sijn tydt met hulp van Godt doen keeren
                Myn weder-spannighe fortuyn, tot myn gheluck,
                (725) Den standaert sal voort aen myn troost syn inden druck.
                                                                                            Binnen

---

VERSCHOONINGH

Florellus met de wapen, standaert en Kleeren van Florantus voeght sich voor den legher vande Franschen en slaet de Mooren.             Florellus al vechtende met den Coninck der Mooren uyt.

[p. 22]
Coninck.  En slaet my so niet doot. Flo. Wie sijt gy. Con. t’hooft der mooren,
                Ick heysch quaertier heer Graef. Flo. Ick sal u soo door-booren
                Oft gheeft my u rapier, Con. dat is te stouten vraegh.
Florel.         Soo niet dat gaeter door en t’cost u besten craegh,
                (730) Dus weyghert my niet meer. Con. Daer ist tot mijne schanden.
Florel.         Dat is het oorloghs lot. Con. Ten waer ghy my vermanden
                Ken gaf my soo niet op, maer nu ick ben int net,
                En u ghevanghen man, den noodt en stelt gheen wet.
                Wat swaren over-last van droefheyt pijnt van binnen
                (735) Dit edel-moedigh hert, hoe worden mijne sinnen
                Gheraybraeckt van Fortuyn, die anders niet en doet
                Als staegh te snacken naer de leste druppel bloet
                Die in mijn aders is, en stapelt sucht op suchten.
                Allendigh lot t’gen my belet hier uyt te vluchten,
                (740) Om dat den stercken strick van dees ghevanghenis
                Door over-winningh* al te vast ghebonden is:
                Waer swiert mijn los ghedaacht, geen kermen can my baten,
                Nu ick van vrou en kindt en ’t Crijghs-volck ben verlaten,
                Soo saey ick vruchteloos mijn tranen op dees aert,
                (745) Die geen medooghen oft bermhertigheyt en baert
                Aen my die heyden ben, en niet en gheeft dan plaghen
                Midts hy ghewoon is niet als Christenen te draghen,
                Waer blijft ghy vroom Celind den eersten Prins van t’rijck
                Marocco, om te sien wat smertigh onghelijck
                (750) U Coninck, heer en vorst moet teghen danck ontfanghen.
                Celindus ach Celind! Florel. Celind is oock ghevanghen
                Beneffens de Princers u dochter Armelind,
                En sijn hier by op t’slot. Koninck de dood my over-windt
                Want ick beswijcker af soo t’waer is, ach wat maren
                (755) En comen mijne ziel niet persen en beswaren,
                Mijn Armelinda met den Prins oock vast ghestelt,
                Daer wensch ick by te sijn. Florel. U selven niet en quelt,
                Ghy handelt met geen man, die u als een verrader
                Onthaelen sal, neen, peyst dat ick ghelijck een vader
                (760) Sal aen u Kinders doen en gheven goedt quartier
                Naer Princelijcken staet en eer, gae med, siet hier
                Ist slot van Montelban, mijn heerlijckheyt en erve,
                Waer op ick als bandiet by naer van hongher sterve,
[p. 23]
                Midts ick ghebannen ben en van verraet beticht
                (765) Tot mijn onnooselheydt, maer die dit heeft verricht
                Hop’ ick noch metter tijdt voor een verraer te vanghen,
                En aen den hoeghsten boom van t’wout sien op te hanghen,
                Te maecken schandelijck een thien-mael snooder slaef,
                En hem te leeren soo verstooten eenen Graef
                (770) Als ick, die goet en bloet ghewaeght heb voor den Coningh,
                En crijgh nu eenen schup van t’kussen tot belooningh,
                Om eenen schelmsen quant. Coninck My deirt u ongheluck.
Florel.         Mijn ongheluck dat spruyt uyt een boos schellem-stuck
                My op den hals gheleydt van Knevelaers en Dieven.
Coninck.     (775) Heer Graef ick hoor u toe, en staen tot u believen:
                Soo ghy met my wilt gaen, ick sal van Amaseur
                (Een stadt in Africa) u maecken Gouverneur,
                Mijn Raedts-man, Capiteyn, iae t’hooft van al de Mooren,
                Wilt ghy maer naer de gunst van mijn faveuren hooren,
                (780) Verlaet het Fransche Hof. Florel. Ick danck sijn Majesteyt
                Van den beloofden dienst, mijn cloecke eerbaerheyt
                Is wat te crachtigh, om te laeten soo verleyden
                Naer het Barbaers ghewest, de fielen tussen beyden
                (Die sijn de schuldt van mijn verdriet) die souden dan
                (785) Tot inder eeuwigheyt my schelden voor een man
                Vol boosheydt en verraet, maer soo ghy mint u leven
                Sult ghy my t’gen’ ick vraegh voor een verlossingh geven.
Coninck.     Ist doenlijck, k’ben bereet, nu my t’bedwangh soo terght.
Florel.         Bedwangh; wel sijt ghy dan qualijck gheherreberght?
                (790) Ondanckbaer vremdelingh die door u oproer-stucken
                Had voorghenomen om heel Vranckrijck te verdrucken,
                Soo ghy iet door bedwangh sout gheven blijft ghy mijn,
                En sult voor eeuwighlijck mijnen ghevanghen sijn.
Coninck.     Die vast ghevanghen sit, moet leven heel bedwonghen
                (795) Terwijlen dat hy mist syn vrijheydt, segt wat tonghen
                Verstaen dit anders dan. Florel. Wanneer men eyst rantsoen,
                Dan is den hals bevrijdt, tuyght oft ick anders doen,
                Jck vraegh noch eens oft ghy my toe wilt staen twee dinghen
                Die u met Prins Celind, en Armelinda bringhen
                (800) Tot vrijheydt als te voor?
[p. 24]
                                                Coninck: Ick luyster naer den heysch
Florellus.    Jck vraegh, oft dat ghy voor thien Jaer wilt maken peys
                Met Carel mynen Oom, en sult dit landt verlaten
                En noyt op desen tijdt met eenighe soldaten
                Ten orloogh comen tot verwoesting van syn ryck,
                (805) Op dat ick soo met rust mach wreken t’onghelijck*
                Het geen my is ghedaen. Con: Ick sal t’met eedt bevesten
                Dat ick gheen ooghenblick hier blijven wil vernesten,
                Maer uwe vraegh voldoen, soo ghy dit wordt houdt staen.
Florellus.    Want ghy myn vraegh volbrenght, soo houd ick my voldaen.
Coninck.     (810) Jck sal den Prins Celind uyt uwen naem doen trecken
                Naer t’Hof, om aen den heer en Keyser te ontdecken
                Dees vast verbintenis, een thien-Jarigh bestant
                Van vrede, tot meer rust en blijschap van het lant.
Florellus.    Oock dat het selve wordt onbrekelijck ghesloten
                (815) Door eenen Ridder een van syne bont-ghenoten,
                Maer sonder kennisse van mynen naem te doen:
                Dan laet ick hem hier naer eens tasten, en bevroen
                Wie dat den Ridder is.

Agarenus, Celindus en Armelinda comende van het Casteel             ontmoeten Florellus en den moorsen Coninck.

                                    Agarenus. Waer mach Florellus blijven.
Coninck.      Heer Graeve laet terstont de voorwaerd doen beschrijven
                (820) Tot vaste sekerheyt van myn ghemaect accoort.
Agarenus.    Die niet als wraeck en soeckt naer geene clachten hoort
                Van allen u verlies, daer sien ick den verrader
                Florantus met een Moor: Armelin. och Godt t’is myn heer vader
                Die hem ghevanghen heeft... Neen holla, soo ick merck
                (825) Hy self ghevanghen is, ach wat een wonder werck
                Sien ick voor ooghen niet, ick sterf door al de plaghen
                Die myn benouwde ziel uyt t lichaem sullen iaghen:
                Ach Prins Celind k’beswijck. Cel: schep moet mijn lieffste bruyt
Agarenus.    Sa schelm en snoo verraer, verlaet terstont den buyt
                (830) Die ghy hier by u hebt, oft t’gaet hier om u leven.
Florellus.    Den buyt is wat te groot om seffens wegh te gheven,
                Dus houd u vry gherust, en siet wie dat ick ben.
Agarenus.    Jck u alleen voor den verraer Florantus ken.
[p. 25]
Florellus.     K’waer liever synen beul om op een rat te legghen.
Agarenus.    (835) Ghy syt den selven schelm, daer is niet aen te segghen
                Die Keysers standaert voert. Flor. T is vals, dus houd u stil
Agaren.        En sloeght ghy niet den Moord? Flo. Dat was soo mijnen wil
                Te slaeghen, en daer by den Coningh self te vanghen.
Coninck.      Daer Armelinda met Celindus naer verlanghen.
Agar.            (840) Hier sijn sy alle beyd, en staen in mijn bevel.
Florellus.     En hunnen Vader inde macht van Graef Florel.
Agar.            Wat spokery is dit, hoe derft ghy u vermeten
                Te comen by sijn slot. Flo. Om u eens doen te weten
                De wondere fortuyn die hem weervaren is.
Agar.          (845) Ach is Florel dan doodt! Flo. Maeckt geen beswarenis,
                Hy leeft. Agar. Neen, swijght gy veynst, eylaes ick hoor hem stenen
                My dunckt ick sien den geest. Flo. Waer loopt u voordacht henen.
Agar.          Florant sa; weirt u lijf, ick haeck naer uwe doot
                            Florel doet sijn Hellemet af en maeckt sich kenbaer.
Florel.        Swijght Broeder, siet Florel en heeft van t’lijf geen noot,
                (850) Schept moet, want de fortuyn die heeft my comen nooden
                Met u by haer te gast, en schept in al de dooden
                Des vyants selver vreught, den Hemel laght ons aen,
                Want t’dijdt tot voordeel al het gene wy bestaen.
Agar.           Hoe dus den standaert, en Florantus legher-cleeren
                (855) Jn u ghesach gheraeckt. Florel. Florant cost my niet deeren
                Als ick den blooaert op den vlucht heb uyt gheschut,
                En half naeckt wegh gheiaeght, waer med’ ick heb ghestut
                De Moorse furien, die teghen de soldaten
                Van t’Fransche legher soo hels waren uyt ghelaten,
                (860) Dat sonder mijne hulp t’heel heyr was omghebracht,
                Waer van Florantus nu de eer, en loon recht wacht,
                Midts niemandt anders meynt, oft desen heeft sijn leven
                Als Capiteyn ghewaeght, en ick heb t’stuck bedreven
                In sijn verraders cleedt als ghy voor ooghen siet.
Agaren.      (865) Nu hop’ ick dat wy haest verlost sijn uyt t’verdriet,
                Want d’overwinnigh dempt ons droeve onghelucken,
                En glori waghens maeckt voor al de vremde stucken
                Die ghy hebt aen-gherant tot ondanck vande nijdt
                Die cnaeght haer eijghen hert, en eet het op van spijt
                (870) Nu hop’ ick haest te sien het eynd’ vande tyrannen
[p. 26]
                Die d’oorsaeck sijn dat ghy onnoosel wert ghebannen;
                U haeters draeghen nu het teecken vande doodt
                Op t’voor-hooft, want sy vlien, en sijn in swaren noodt
                Door vreese van u rust die u sal teghen comen
                (875) Als ghy den stoel weer crijght die u is af-ghenomen.
                Dan sal het vader-landt om u verlossingh sijn
                Gestelt in volle vreught. Coninck. En ick in droeve pijn.
Armelin.     Heer Vader. Con. Armelin. Arm. Gheluckigh sijt gevonden
                Maer ongeluckigh is de plaets, die my veel wonden
                (880) In t’hert ghegheven heeft, om dat ick als een lam
                Verloren ben. Celind Ick heet u willecom. Flo. K’word’ gram
                Van allen dat ghestreel, sa wilt u reden enden
                En spreckt van u rantsoen, soo raeckt gy uyt d’allenden.
Coninck.     t’Rantsoen dat is ghemaeckt, ick sal met u verlof
                (885) Celindus laten gaen als een legaet naer t’Hof
                Van Keyser Carel, met mijn toegesloten brieven
                Die ick wil schrijven naer den sin en goet believen
                Van u Heer graef, als is geseyt, dus laet ons hier
                Wat hebben pen en inck met eenich wit papier
                (890) Om op te schrijven, k’sal tot meerder vasticheden
                Oock onderteeckenen. Flo: wel naer de rechte reden
                Brenght hier mijn schrijf-laey met een tafel van t’casteel
                Voor sijne Majesteyt.......

Daer wort een tafel pen en inck met papier gebrocht, en den Coninck schrijft.

Florel aen Celindus            ... Mijn heer ick u beveel
                Dat ghy dees swaere saeck voorsichtigh wilt beleggen:
                (895) En letten scherpelijck op t’gen’ ick u sal seggen:
                Te weten als ghy dit geschrift ontdecken gaet
                En aen den Keyser* t’hoont wat hier geschreven staet
                Dat ghy toch mijnen naem aen niemandt en wilt mellen,
                Maer vrijlijck seght dat is een van syn landts gesellen
                (900) Uyt Ridderlijcken stam, die uwen Coninck heeft
                Ghevanghen, en bedwongh tot peijs, gelijck hy geeft
                Onder gelofte van in thien geheele Jaeren
                Op dese kusten noyt te comen in gevaren,
                Gelijck hem desen brief sal breeder doen verstaen,
[p. 27]
                (905) En dat haer Armelind stelt borgh, om vast te gaen
                Die sijne dochter is, princersse van Marocken.
Celind.       Ey laet my eens begaen, ick sal t’genoch berocken,
                U vroomheyt meer verdient als desen cleijnen loon.
Florellus.    Ken vraeghden oijt iet meer als peys, waer door ick thoon
                (910) Dat mijn gerechticheyt is sonder eenich vleckxken,
                Spyt al de schelmen die ick min acht als een steckxken
                Om hunne logenen daer ick voor vluchten moest,
                En vind’ myn heel geslacht verdreven en verwoest.

BRIEF            Den Coninck leest den brief

Sire, ten waer de vroomheyt van eenen onbekenden ridder, die my geslaegen en gevangen heeft, uyt uwen naem my d’wong tot eenen thien Iarighen vrede en stilstaent van wapenen: ick en had van hier niet vertrocken, voor dat de fortuyn my hadde de handt toegeryckt om te leveren u heel Rijck onder mijn ontsach en heerelijck ghebiedt, en t’wijfel ende oft u couragie groot ghenoch was om my soo wel met het gheweir inde handt bescheedt te doen als u te vermeten op mijn landt tribuyt te comen eyschen, had voorgenomen niet te vertrecken oft ick hadde geraeckt tot mijnen wensch, maer door eenen vromen, edelen en hoogh-gheboren Ridder bedwonghen sijnde (die om giften noch om gaeven en was te bewilligen my los te laeten)*als tot welvaert van u heel gebiedt soo veer de Fransche paelen haeren streeck nemen, te maecken eenen onbrekelijcken vrede, die ick by desen aen u Keyserlijcke Majesteydt om sijnen t’wil ben gevende voor thien jaeren, onder de gelofte op mijn Conincklijc woord, den voet op u landt niet meer te setten, veele min te beoorloghen, waer mede tot meerder vasticheyt ick sijn Majesteyt bevele in de genade vanden Almoghenden Godt, en segghende Adieu, stelle mijn Dochter in mans cleederen verandert, tot onder-pandt voor den tijdt dat ick oft niemand’ van mijn volck al-hier meer sal ghesien worden onder mijn secreet Cachet van onverbrekelijck verbont gedaen int bosch van Montelban desen 10. Mey 1030. Morocco.

Florel.         Het aenstaende geluck t’hoont my een gunstich teken
                (915) Om nu seer haest eens al de schelmery te wreken
                Die my heeft af-gheslaeft en t’herte soo gheperst
[p. 28]
                Dat de memorie de wonden noch ververst
                Soo ick daer eens op denck. Sa laet den brief dan gheven
                Aen Carel mijnen Oom, al t’gen ghy hebt gheschreven
                (920) Js wel naer mijnen sin.... ick blijf by u op t’slot
                Tot sijne wedercomst, Coninck: Jck staen tot u ghebot,
                En gaen ghewilligh med. Agaren: Ick ben in groot verlanghen,
                Wat dat hy segghen sal. Flo: De blijschap sal bevanghen
                Sijn sinnen, ziel en gheest, om t’onverwacht gheluck,
                (925) Dat hem soo over-comt tot troost van sijnen druck.            Binnen

DERDEN HANDEL

Bernard.     Godt die ons smeeken heeft verhoort, en de ghebeden
                (Die wy hem hebben op-gheoffert van beneden)
                Ontfanghen tot gheluck van ons heel vader-landt
                Dat stondt in slechten staet en in des vyandts handt,
                (930) Wat danck en blijven wy niet aen sijn hoogheydt schuldigh,
                Ny t’vyandts roem in stof en assen onverduldigh
                Leyt seffens neer ghetreén, verstompelt en versmacht,
                Door hulp van Godt den Heer en onse wapens cracht;
                Ons Crijghs-lien en hun hooft bewaert in d’orloghs stormen
                (935) Van al de raserny door Mooren, die als wormen
                Doorcropen t’heele landt.. O Hemels Majesteydt,
                Wat Wiroock, Mirr’ en Goudt sijn wy tot danckbaerheydt
                Niet plichtigh om voor u uyt toe-gheslote koffren
                Te nemen tot u eer, en op d’Autaer te offren.
                (940) Die ons ghemeynten in behouden haven stuert,
                En temmen sult den Moor soo langh u goetheyt duert.
                                                                            Florantus uyt.
                Heer Graef, ick wensch gheluck aen uwe dapperheden
                Die ghy hebt uyt ghewerckt, en t’vyandts heyr bestreden
                Tot ons behoudenis. Florant: Jck volghde mijne plicht.
Bernard.      (945) T’is waer, toch even-wel is door u aen-ghericht
                Den meesten inval om den vyandt aen te tasten,
                Die self voor uyt quaemt, met den standaert, om u gasten
                Te gheven cloecken moet, en u van voor den troep
                Te stellen in ghevaer op t’yselijck gheroep
                (950) Van d’een en d’ander; moort moort, t’was een stout beginnen.
                                Binnen
[p. 29]
Florant.       Jck heb het landt ghewaeght, want ick was sonder sinnen,
                Noch achte geene doodt, bedenckende den haet
                Die ons den Graef Florel soo schandigh uyt een quaet
                Fenijnigh hert toe draeght, dus westen ick geen leven
                (955) Te hebben meer voor my, maer aen het landt te gheven.
Bernard.     Het is seer wel gheluckt dat ghy behouden sijt.
Florant.      T’is waer, maer t’geen’ my rout tot een inwendich spyt
                Dat ick den standaert soo heb teghen danck verlaeten,
                Terwijlen int gedrangh van d’Oreloghs soldaten
                (960) Een boosen Sarasijn met sijnen Sabel heeft
                Den standaert door ghecapt. Bern. T’is wonder dat ghy leeft
                En niet en sijt om hals ghebrocht in sulcken slaeghen.
Florant.      Ick heb my al te cloeck in desen slach gedraeghen,
                En ben noch als verlemt in armen door t’gehouw,
                (965) Gekerf, en het gemoor, jae dat geen peerdt en sou
                (Hoe sterck en cloeck het waer) t’getal der hoofden vueren
                Die ick heb af gecapt. Bern: Wat vremde avonturen
                En sijn u niet geschiet, myn hert verschrickt daer af.
Florant.      Door my is menich Moor gesonden naer sijn graf,
                (970) Gelijck ick aen het heir genochsaem heb doen blycken.
Bernard.     U Cloeckheyt is niet als by Hector te ghelijcken
                O vromen Campioen, den sleutel van t’heel landt,
                Blixem van onsen tijdt, die hebt den Moor ghetant,
                Heel Asien dat beeft, als t’uwen naem hoort noemen,
                (975) Jnt uyterste ghewest des werelts hoortmen roemen
                Van u cloeckmoedigheyt. Florant Geen vreedtheyt my ontbrack
                Toen ick meer Mooren met mijn deghen neder-stack
                Als eenen maeyer niet sijn zeijsem can doen vallen
                Terf-aders op het veldt, en t’wonderste van allen
                (980) T’gen’ dient te sijn gheseyt, en is verhalens weert,
                Dat ick geen aerdt en sagh terwijlen dat mijn peert
                Niet als op dooden tradt, meer als een uer int ronde,
                Al waer ick gheenen wegh als doode Mooren vonde
                Daer t’peert stets over reed, en somtijdts eens verschoot
                (985) Van t’suchten en ghekerm, dat my niet en verdroot
                Te hooren, maer ick had ghenucht om te door-kerven
                Die hun verroerden, en noch snackten in het sterven,
[p. 30]
Bernard.     Jck hoor sijn Majesteydt. Keyser, Carel. Olivier, en Baldwijn uyt.
                                                                            Olivier. Bernardus is by hem
Carel.         My dochtet soo ick heb ghehoort aen sijne stem
Bernard.     (990) Mijn naeme wordt ghenoemt. Carel. T’is van mijn beste vrinden
                O steunsel van mijn eer, com ick u hier te vinden
                Sijt wilcom, sonder u waer ick een Mooren slaef,
                Hebt ghy hier lanck gewacht. Florant. Ick heb hier met den Graef
                Bernardus, inde sael een weynigh tijdts ghewandelt;
                (995) En over d’uyt-comst vanden lesten slach ghehandelt.
Bernard.     Dat my verwondert heeft. Carel. Ick ken ghy sijt de schuldt
                Van mijn behoudenis, en welvaert, daerom sult
                Naer reden sijn gheloont, ick wil ghedachtigh wesen
                U vromelijck ghevecht, dat my uyt alle vreesen
                (1000) En sorghen heeft ghebrocht, mijn t’weeden Hannibal
                Ken weet niet wat voor gunst dat ick bedencken sal
                Om aen u Edelheydt te schencken voor u daden
                Waer door ghy Vranckerijck hebt van den last ontladen
                Die op haar schouwers lach, wat gulde Lauwer Croon
                (1005) Sal ick nu vlechten voor u breyn tot vollen loon
                Van u verdiensten, dus wil ick u Hertogh maecken
                En heer van Montelban, midts ghy de legher saecken
                Vry al te wel verstaet: Beminden, siet ick stel
                U Eelheydt in de plaets van mijnen Neef Florel,
                (1010) Wat segh ick Neef, ô neen, ick meyn van den opstoker,
                Verrader en Bandiet, des Keysers eer vercroker,
                Die sonder reden door een loose veynsery
                My heeft bemint, wanneer hy sat ter rechter sy
                Van mijnen gulden throon, gheneyght tot scepter schennis.
Bald.           (1015) Jae u misschien vermoort, en had ghy tot de kennis
                Van t’quaet doen niet gheraeckt, want sijnen handel was
                Op schelmery ghebouwt, en nu sijn eer als glas
                Ghebroken tot u luck. Carel. Jck schenck u al sijn goeden
                En maeck u bont-ghenot des Landts, sa wilt u spoeden
                (1020) Om hier te brenghen t’cleedt en het ghewijd rapier
                Dat ick hem aen sal doen. Bald. Heer Keyser t’cleedt is hier
                Met d’Evangeli boeck, waer in dat is gheschreven
[p. 31]
                Den eedt die daer toe staet. Carel. Wilt my den boeck dan geven
                En opent den Autaer daer hy voor sitten moet
                (1025) En dat den oudtsten der ghenoten d’uyt-spraeck doet,
                Soo als men is ghewoon.
                            Men sal een gordijn openen al-waer eenen Autaer verschijnt.
                                                    ..... Men sal sijn naem oock schrijven
                Int bont-ghenoten boeck om eeuwigh daer te blijven,
                En schrabt Florellus uyt, niet weerdigh dat hy staet
                Gheschreven in het boeck des levens, om t’verraet
                (1030) Dat hy heeft uyt-gherecht. Dudon. Hier voor t’Paleys verschijnen
                Twee mannen noyt ghesien, ghecleedt als Sarasijnen,
                Oft Mooren soo my dunct, die sijne Majesteydt
                Versoecken tot de spraeck. Carel. Wel wat is dit gheseydt
                Ist droom oft spokery dat Mooren derven comen
                (1035) Int hof van Vranckerijck, en hebt ghy niet vernomen
                Wat hun begeerten is, oft met wat Tytel sy
                Versoecken mijn ghehoor,... gaet aen, vraeght oft sy my
                In vollen raedt oft wel soecken alleen te spreken....
                Dit heeft bedencken in, en valt my wonder voor.     Dudon binnen
                (1040) Wat peyst den Raedt hier van. Filib. Dat is een saeck waer door
                Den vyand’ oytmoet soeckt en tracht ons te ontdecken
                Dat hy van sin is met sijn legher te vertrecken
                Om t’bitterlijck verlies dat hy heeft uyt ghestaen,
                En sou nu geren tot sijn schandt naer huys weer gaen.
Florant.      (1045) Hy mach ons teghen-weir lanck houden in memori
                Die hem verplettert heeft. Carel. Datmen de schoon victori
                Vervolghden, waer mijn raedt Oli T’is waer, maer laet vooral
                Eens weten wat den Moor aen u hier segghen sal
                Soo men t’gheraden vindt.... hoe wel men sal t’nu hooren.
Dudon.       (1050) Sire het is een Prins ghesonden vande Mooren
                Met brieven inde handt als een Ambassadeur
                Soo hy sy selven noemt, die wenscht om het faveur
                Te hebben van u hier in vollen raedt te spreken.
Carel.           Seght dat hy binnen comt. Filib. Daer comt hy aen-ghestreken
                (1055) Welcostlijck toe-gherust.                 Celindus en Armelinda uyt.
                                                                  Celind. Ghenadigh Leli-Vorst
[p. 32]
                Gheseten op den Throon, dat ick hier comen dorst
                Is door het hoogh bevel der Mooren die my sonden
                Om aen u Majesteydt dees reden te verconden,
                Dat sy u anders niet en wenschen als den vre
                (1060) Besloten in dit schrift, en brenght bevestingh me
                Midts u aloude cracht en crijgh-sucht al te dapper
                Verovert heeft het heyr der Mooren, en was rapper
                Als ons gheheele macht, dus val ick u te voet
                Om dat ick als legaet de reden uyten moet
                (1065) Van t’gen my wort belast. Carel. Die wenschen wy te weten.
Celind.        Verleen my dan ghehoor, hoe dat wy van t’vermeten
                Bekennen onse schuld’ en nu als slaven soo
                Ghetemt door uwe klingh dat wy (al segh ick t’noo)
                Niet anders wenschen als een vast verbondt te maecken,
                (1070) Om nimmermeer aldus in sulcken schandt te raecken.
                Wy offren dan t’gheweir tot Vranckrijckx dienst ghesmeet
                Op t’Conincklijcke woord, dat in dit claer bescheet
                Ghesloten is, om des te beter te ghelooven.
Carel.         Voor sulcken tijdingh ick noyt heb ghespelt den dooven
                (1075) Maer hoor u reden aen die ick int goet ontfangh.
Carel.         En ick naer d’antwoord’, als een dorstigh hert verlangh.
                                                                            Den brief werd ghelesen.
Carel.         T’versoeck dat neem ick aen en sal doen antwoord’ schrijven
                Maer sult al hier int Hof met dees Princersse blijven
                Om u vermaeck en lust te nemen eenigh tijdt,
                (1080) Nu ghy u goeden dienst soo mannelijcken quijt.
                Men denct niet meer op moort, want ick omhels den vrede
                Met uwen Coningh, en de schad’ die hy gheleden
                Heeft door sijn stoutigheydt, beclaegh ick, doch hy is
                De schult alleen van sijn droeve ghesteltenis......
                (1085) O Godt, die het bestier der menschen hebt in handen,
                Jck danck u van t’gheluck, dat over mijne landen
                Door u is neer ghedaelt, versterckt my dat ick mach
                Tot rust en saligheydt Florantus desen dach
                Tot u ghedachtenis, maecken een der ghenoten
                (1090) En aen doen t’Princen cleet, aen wie noot heeft verdroten
                Veel aerbeyd’ int ghevecht, dus gheef u t’gulde Vlies,
[p. 33]
                Die ick als oversten van mijnen leger kies....
                Ontfanght dit inden naem van onsen Heer hier boven
                Die alle tonghen sijn verplicht altijt te loven,
                (1095) Ick stel u inde plaets van eenen die ick had
                Verheven neffens my, die nu mijn faem beclad
                En quetst des keijsers eer door sijn verraderijen,
                Ick stel u inde plaets van eenen die int strijen
                Geweest is heel getrouw, en nu een ontrou beest,
                (1100) Soo langh hy naer mijn bloet, bloet-dorstich is geweest.
                Ick stel u inde plaets van hem die heeft gedraeghen
                Mijn Coninclijck Cachet, en snackt nu alle daeghen
                Naer mijnen onderganck, ick stel u inde plaets
                Van hem die Hertoch was, en nu niet als veel quaets
                (1105) Van moort en roovery, Iae dusent boose feijlen
                Bedenckt om Vranckerijck ten onderen te seijlen.
                Maer nu Godt dit belet en ons beschermt van druck,
                Soo noem ick u voort aen den Ridder van t’geluck.
Florant.      Ick danck sijn majesteijt voor d’onverwachte gaeven
                (1110) Aen my (die wenst te sijn de minste van u slaeven)
                Soo mildelijck vergunt, dus ben altijd bereet
                Als nieuwen bontgenoot, te doen den vasten eedt
                Van trouw, en legh mijn handt op t’boeck der Evangeli
                En sweir hier int gesicht van al des keijsers eli
                (1115) Dat ick ghetrouw sal sijn aen sijne Majesteyt,
                En hem vervolghen die soeckt door ontrouwicheyt
                Met minste vleckxken maer u hooghe eer te kroken
                Dat t’selve sal door my alleen worden gewroken,
                En die hem inden dienst des Keysers niet en quyt.
Armelin.     (1120) O Godt ist moghelijck, mijn herte scheurt van spyt
                Als ick dees dinghen hoor, en sien hier voor mijn ooghen
                Sulcken verkeerden werck, hoe can dit Godt ghedooghen,
                Terwijlen dat dees eer comt toe aen Graef Florel,
                Die hier soo word’ veracht, mijn Lief ghy weet het wel.
Carel.         (1125) T’is waer, wat sal men doen, hier en is niet te spreken.
Florant.      Nu hop’ ick my haest op Florellus eens te vreken,
                Om al sijn schelmery, die hy heeft uyt-ghewerckt.
Arm.           Jck berst van nydt, soo my den Heer niet en versterckt.
[p. 34]
                O blooden uylen cop, O schelmsen Boeren strooper,
                (1130) O treter, filebout, die waert den eersten looper
                Uyt t’Veldt door anckxt en vrees.
                                            Celind. Ick bid u swijght. Arme. Ken can
                Voor soo een hoeren voght, Florellus is een man,
                En dit maer eene beeest. Carel. Ick hoor Florellus noemen
                Van dese eel Princers. Arm. Ick mach daer wel op roemen
                (1135) Want hy is gheen verraer, al is hy sonder rust
                En proeft veel arremoy. Florant. Heeft hy u eens ghekust
                Dat ghy hem soo verheft? wilt van verraders helen.
Arm.           Iae t’was wanneer hy u het broecxken uyt ded’ spelen.
Florant.      Dat wirt u Vader wel ghewaer tot sijn groot leet
                (1140) Als hy ghevanghen werdt. Arm. Met een verraders cleet.
Florant.      Wy hebben t’wel verstaen van eene stoute klickspil,
Arm.           Van die de waerheyt seyt. Carel. Wat sal dit sijn dan, ick wil
                Dat men dees reden cort. Arme. Ken sweegh noyt voor de uylen.
Fili.            Een groote stoutheyt. Car. Swijgt. Arm. T’is best want ’t soude vuylen.
Carel.         (1145) Ick wil nu dat men maect ghereet het Hof-bancket,
                Met alle snaren-spel t’ghen dient tot een ballet,
                Ter eeren van Florant die ick in acht sal houwen,
                Door sijnen cloecken aert. Arm. Om Verrekens te stouwen.
Florant.      Den lof is al te groot die my wordt aen-ghedaen,
                (1150) En oock onweerdigh ben. Celindus Daer en lieght hy niet aen.
Arm.           Iae eene Kempen strop sou hem wat beter passen.
Celind.       Ick bid u swijght toch stil, want daer veel honden bassen
                Wordt haest den haes verscheurt.
                                                        Carel. Jck gaen naer mijn vertreck,
                Tot dat het tydt sal sijn.                                                 Binnen.
                                                Armelinda. Men gaf veel beter dreck
                (1155) Aen soo een bloo verraer in plaets van lacker spijsen
                Die men voor hem bereydt. Cel. Wy moeten ons nu veysen
                Dus swijght, hoort ende siet, want die stil swijghen can
                En dencken, die is wijs en een voorsichtigh man.                Binnen

VERSCHOONINGH. Den Keyser met sijn Hovelinghen aen de Tafel en wordt ghedanst een Ballet.

[p. 35]

REY VAN HERDERS Velardus alleen

                T’is seker dat den mensch wordt vanden mensch bedroghen,
                (1160) En dickwils schade lijdt door d’eereloose loghen,
                Maer niemant die de oogh der hemelen bedrieght,
                Want sy siet al te veer, de waerheyt noit en lieght.
                Een reden dat ick meer bemin mijn Herders leven
                Als duysent ander die hun in het hof begeven,
                (1165) Om inde gunst te staen van Coninck oft van Prins,
                T’gen’ niet te achten is als by een blaes vol wints,
                Want hoe het gaet oft niet, den eenen tracht den and’ren
                In voorspoet en geluck van staet te doen verand’ren
                Het sy door logentael oft helse jelosy,
                (1170) D’afgunsticheyt heeft nu de grootste heerschappy,
                Dus is niet beter als naer wensch in volle rusten
                Te minnen d’eenicheyt, gelijck ick naer mijn lusten
                By dese schaepkens doen, daer niemandt my en haet,
                En ben bevrijdt van sorgh, en alderhande quaet.

SANGH.

                    (1175) Daer ick laet mijn soete galmen
                Klincken op een Herders fluydt,
                Daer ick stroy groen maeghde palmen
                Tot genucht van mijne Bruydt,
                Wiens loncken my doet blaken,
                (1180) Cost ick hebben eens haer gunst,
                Wou maer Venus t’houw’lijck maken
                En eens thoonen haere kunst.
                Blijer mensch waer noyt gheboren
                Als Velardus, daerom is
                (1185) Sy alleen van my vercoren
                Om haer schoon ghesteltenis
                Van twee aen-genaem bruyn ooghen
                Daer Cupido soet in spelt
                Die doet alle Vrijers booghen
                (1190) Onder t’onversaeft gewelt
                Van sijn scherpe minne schichten
                Daer hy menich hert med’ treft,
                En can pijn met pijn verlichten
                Als hy die niet hoogh en heft,
                (1195) Siet daer compt sy aengetreden
                Als een overschoon goddin,
                Seght my eens heb ick geen reden
                Dat ick sulcken Venus min.

Toe-sangh Lucinda

                    Adieu hoogh verheven troonen
                (1200) Met u schepters en u Croonen,
                Wat is daer toch meer aen vast*
                Als veel moijten sorgh en last,
                K’can al soeter vreughden raepen
                By mijn wit gewolde schaepen
                (1205) Die ick d’wingh met mijne spriet
                En leef sonder swaer verdriet.
                T’nachtegaeltjen in de louren
                Can mijn stemme niet verouren,
                Schoon dat singht seer soet gebeckt
[p. 36]
                (1210) En veel minnaers herten treckt.

Tegen-sangh van Velardus

                Con ick eens Lucinda vanghen
                Daer veel herten naer verlanghen
                Want sy treckt met haer geluyt
                Mijn jonck hert ten lichaem uyt.
                (1215) Ick wil my nu gaen verstouten,
                Om dees nimph eens aen te kouten
                En vervoorderen mijn trouw
                Tot dat s’is mijn echte vrouw.

                    Lucinda mijn Vriendin vol aen-ghenaeme seden
                (1220) Hoe heeft u soete stem mijn ziele daer bestreden,
                Int luijstren naer u liedt, dat duysent herten treckt,
                En my ghedurich tot ghenucht en liefde weckt,
                O Zeyl-steen van mijn hert, moght ick u hier aen d’elsen
                Tot voedtsel van mijn min’ eens minnelijck omhelsen,
                (1225) Moght ick, ach moght ick sijn de alderminste slaef
                Van uwen glori roem, en dese handt eens gaef
                Met weder-gunst van trou, wat sou ick tranen storten
                Van vreught, ach dat ick eens mooght sien de moyten corten
                Die ick om u alleen soo langh heb uyt-ghestaen,
                (1230) Met hope van den wensch, ick hiel my haest vol-daen.
Lucinda.      Velardus, aengesien ghy leeft in veel allenden
                Om mijnen t’wil alleen, wil ick u wenschen enden,
                Door gunst van wedermin, die onveranderlijck
                Sal blijven tot u dienst. Velard. geen machtich Coninckrijck
                (1235) Sou my soo willecom in desen handel wesen,
                Soo ick dat erven moght, als dat gy comt genesen
                De bitter smert die my eylaes heeft af geteert,
                Soo lanck als mijn versoeck van u is af geweert,
                K’wil my ootmoedich dan in mijne liefde draeghen.
Lucinda.      (1240) Inde ootmoedicheyt schep ick het meest behaeghen,
                Volvoert dan u besluyt gelijck t’den hemel schickt,
                Waermed ick my vernoogh Velard: ic staen daer af verschrickt
                Midts ick onweerdich ben een sulcken eer t’ontfanghen,
                Nu sal ick anders niet als naer u trouw verlanghen,
                (1245) Geluckighen Velard:                Coridon en Rosana verschijnen
                                                        Coridon Siet daer de schoon Rosaen
                Rosana stout al hier, Rosana: sy sullen daer wel gaen,
                T’is den gemeijnen streeck, dus laetse soetjens weijden,
                Den wacht-hondt is getrouw en vals, om hun te leyden.
[p. 37]
                Hebt ghy in uwe mael wat lackers, t’wort nu tijdt
                (1250) Om wat te schaffen vrindt. Coridon Ick sit om den imbijdt
                Ghereet te maecken, want den beir begint te dansen,
                Sa brenght het u by ons en laet ons samen schransen.
                                                        Florellus Claricia en Delius uyt.
                Wat volck ick heenwaerts sien, t schijnt t’is een grooten heer
                Met een seer eel Mevrou. Rosana T’is Graef Florellus weer
                (1255) Die comt naer sijnen reuck by ons op schimmel ryen,
Coridon.     Houd’ uwe mael ghestopt, en laet hun eens betyen
                Oft sy noch eens soo stout ons sullen eyschen wat.
Rosana.       Ken t’wijfel daer niet aen, dat volckxken uyt de stadt
                Is al te hongherich om soo voor by te treden.
Florel.         (1260) Mijn vrinden al te saem, vergheeft ons stoutigheden
                Dat wy hier comen elck om een cleyn stucxken broot
                Te vraghen, want ons dwinght den aldergrootsten noot
                Die iemand’ op dees aert can segghen oft bedencken,
                Ick bid u wilt ons dan u goede miltheydt schenken.
                (1265) Ist moghlijck dat ick soo, noch op mijn eyghen landt
                Gaen bedelen wat broot, en is dat gheene schandt.
                Ick sal u thien-mael meer als sijne weerde gheven,
                Want t’broodt is daer den mensch moet alder-meest by leven.
                O hemel staet ons by in allen dees allendt.
Delius.        (1270) Heer vader ick beswijck Claricia En is dat geen torment
                Soo teeren jongelingh naer broot sien op te springhen
Rosana.       Het medelijden d’winght my voor den dach te bringhen
                Al t’gene dat ick heb, nemt daer is broot en kaes,
                En daer is noch wat vlees, Flo: Gy syt een brouwen baes
                (1275) Die ick sal metter tijdt in mijn ghedaechten houwen.
Delius.         Vrou moeder ach hoe goet, hoe smaeckt dat sonder knouwen
                Goy Herders syt ghedanckt. Coridon O Heer wat sien ick daer
                Van veer soo comen aen, het is een groote schaer
                Soldaten soo my dunckt, ghewapent om te vechten,
                (1280) Wat sal dat legher volck hier willen uyt gaen rechten,
                Daer is een grooten hoop. Flo. K’word hier verraen. Cla. Och Godt
Florellus.     Laet sien, t’is Filibert die comt recht naer mijn slodt,
Claricia.     Wat raet; ey my. Flo. Swijgh stil.. wel hoe sal ick my bergen
                Voor een verrader, neen, de wraeck begint te terghen
[p. 38]
                (1285) Dit al te stouten hert t’gen’ dorstich is naer moort....
                Ghetrouwen vrindt ick bid leent my u justacoort
                Maer voor een wijnich tijdt, die ick u weer sal geven,
                Ras schud hem uyt, want t’gaet hier anders om mijn leven,
                Ick sal voor weynich tijdt my houden hier gestopt,
                (1290) T’gen ghy niet clappen mooght voor dat d’occasi clopt.
                Vlucht gyli op dees schrans, daer niemand’ u sal deiren,
                Want gaget maer voor goedt ick sal my vroom verweiren...
                Wat spijt en lijd’ ick niet, adieu ick my verborgh.                Binnen
Delius.        Vrou moeder ach ick ben vol vrees en swaere sorgh
                (1295) Moeten wy sterven dan? Cla: neen soon en wilt niet suchten?
                Niemand’ u leet aen doet, Delius waerom wilt ghy dan vluchten?
Claricia.     Och heer sy naderen, och kindt waer sal ick vlien,
Delius.        Ick cruyp hier in het stroo, daer sy my niet en sien.                    Binnen
Coridon.     Dat volck was heel benouwt Velard: k’wou dat ick hun cost wensen
                (1300) Diep in Iaponien, Lucinda: het waren droeve menschen
                Nochtans van groot geslacht..           Filibert met eenige soldaten uyt.
                                                    Filibert Hier is t’verraders huys,
                Datmen raseren moet en morselen tot gruys,
                Val aen, maer siet voor eerst den graef Florel te vanghen,
                Die soo hy vast is aen den hooghsten boom sal hanghen
                (1305) Met sijn boosaerdich Wijf en Delius den soon...
                Hoe schandiger dat is de doodt, hoe quader loon
                Aen een verrader wordt om sijn verraet gegeven.
                Past op u cloeck geweir, want t’gaet nu om sijn leven.
Rosana.       Eylaes wat droever maer in mijne ooren clinckt
Filib.           (1310) Die t’landts welvaren mint, sich noyt versaed’ en drinckt
                In het verraders bloet Coridon: Ach ick begin te vresen.
Filib.           Seght vrinden, weet gy niet waer dat den graef mach wesen
                Den Heer van Montelban. Velard: Die is ons onbekent,
Filib.           Kent gy Florellus niet, den welcken hier ontrent
                (1315) Woont op een hoog Casteel, Cor: Mijn Heer als gy t’wilt weten
                Hy heeft noch desen dagh lustich met ons inbeten,
                Maer als hy u van veer sach comen, nam de vlucht
                De diepe bossen in, en t’Wijf vol droef gesucht
                Met haeren lieven soon sijn naer t’Casteel geloopen.
Filib.           (1320) Sy sullen hunnen vlucht haest met de doodt becoopen.
[p. 39]
                Als sy in handen sijn, Rosana, Mijn hert scheurt van den rouw
                Dat ghy verraden hedt soo arm onnosel vrouw.
Filib.           Wat rouwt u dat gy t’ras van d’aldersnootste boeven
                Ontdeckt voor uwen Heer? en wilt u niet bedroeven,
                (1325) Want alsmen schellemen en fielen siet vergaen
                Dan wordt de nijdt geboijt.                Met de soldaten binnen
                                                                Coridon Ick word geheel bestaen
                En vrees voor ongheluck,            Men schiet van binnen twee scheuten
                                                        Velardus, Ick hoor t’Casteel beschieten
                Nu sal de arm Gravin haer levens eynd genieten
                Eylaes ick neem de vlucht eer ons de doodt ghenaeckt,
                (1330) Als jemandt van ons twee oock aen de koor gheraeckt.
Coridon.      Ick volgh u had ick maer mijn Kud’ by een vergadert.
Rosana.       Ick hoor wel aen t’gherucht dat ons het crijghs-volck nadert.
                                Florellus ontdeckt sich.                        Binnen
                    Ick staen in t’wijffelingh, oft ick als desperaet
                Wil wreken met dees Klingh den langhgheterghden haet
                (1335) Die Filibert my draeght, oft ick met dese armen
                Mijn droef Claricia wraeck-lustigh wil beschermen
                En loopen in mijn doodt, maer holla, niet te stout,
                Den hoop die is te sterck, mijn hert wordt heel benout
                Als ick het over-legh.... Benouwt voor schuijm der fielen,
                (1340) Benouwt voor een verraer? ick sal den dief vernielen
                Ghelijck den Wolf sijn proy, ick gaen met cloecken sin
                Verlossen die ick als mijn eyghen selven min,
                Dat is Claricia mijn uyt vercoren vrouwe,
                Die nu als Daniel inden Leeuwen cuijl vol rouwe
                (1345) Verwacht haer droeve doodt, want sy is int ghewelt
                Van veel bloetgirighe tyrannen nu ghestelt.
                Wat raedt tot haere hulp?..... ick hoor de tighers comen
                Met mijnen weersten pandt soo teghen danck ontnomen.
                Ick bergh my best int loof, en sien dit treur-spel aen
                (1350) Hoe dat tot mijn verdriet het schelmstuck sal vergaen.        binnen.
                    Filibert met eenighe soldaten ende Claricia met Delius ghebonden uyt.
Claricia.     O droefheyt sonder ga, en hebt ghy gheen meedooghen
                Met een teer vrouw-persoon: ach slaet maer eens u ooghen
                Op dit onnoosel Kindt dat hier ghebonden staet,
[p. 40]
Filib.           U kint en acht ik niet, t’comt van verraders saet.
Claricia.     (1355) O boos metalen hert, is dan ons doodt besloten
                In uwe tornigheydt? Deli. Worden wy doodt gheschoten
                Ach Moeder wat is dit, wat hebben wy misdaen.
Claricia.     Ken bid maer voor mijn kindt. Filib. Dat moeter eersten aen,
Claricia.     Sulck moort-lot op den hals van een jongh schaep te vallen,
                (1360) Is al te haetelijck. Filib. Ick en acht niet medallen
                U Crocodils gheschrey. Cla. Door-trapten hof-tiran
                En sijt ghy niet vernoeght met onsen armen ban,
                Dat ghy snackt naer ons doot. Deli. Wel moeten wy dan sterven,
                Ach Vader comt tot hulp. Cla. Ick wensch ghenad’ te werven.
Filib.           (1365) Sult werven eene strop. Delius. Waer is Oom Agareen,
Filib.           Die is op t’moort-bancket. Cla. Hoe spreekt hy teghen reën
                Den op-gheblasen uyl, die Kinders soeckt te schenden.
Soldaet        Ick bid gena. Fili. Geensins. Cla. Laet hem sijn werck vol-enden
Filib.           U comt niet anders toe als een vier-cante galgh.
2. Soldaet.   (1370) Bid om bermhertigheyt. Cla. Ick heb daer af een walgh,
2. Soldaet.   Bedaer u, niet soo stout, Sold. Ey spreckt naer recht en reden
Clari.           Soo lanck sijn tiranny t’recht sal met voeten treden
                Ist bidden vruchteloos. Deli. Ach Moeder bid voor my,
                Dat ick toch leven blijf. Fili. Sa sleurt hem aen d’een sy.    Flo. alleen
                (1375) En hanght hem dat’lijck op. Flo. Hoe can Godt dit verdraghen
Filib.           Wel steckt u handen aen, het schynt ghy staet verslaghen,
                Vreest ghy een moort te doen aen een verraders Kint.
Florel.         Mijn herte scheurt van spijt. Sold. Die niet en heeft verdint
                Een sulcken straffen doot, can ick voor-waer niet hind’ren.
Florel         (1380) Herodes staet weer op teghen d’onnoosel kind’ren.
Filib.           Ick segh u volght mijn woort en doet dat ick u segh
                Verworght den jonghen hondt. Sold. Wy loopen liever wegh
                Als sulcken feyt te doen. Filib. Ick sal my op u vreken.
Clari.           Verwaenden moordenaer wilt my den hals eens breken
                (1385) Soo sien ick ach, soo sien ick t’bloet niet van mijn bloet
                Onnoosel storten dat mijn hert versmachten doet,
Fili.             Als ghy dit hebt ghesien sal ick u oock doen hanghen
                Aen eene kempe strop Delius Laet my genaed’ ontfanghen,
                Acht vrinden wat heb ick aen iemand oyt misdaen
                (1390) Dat gy ons alle beijd wilt naer de doodt doen gaen.
[p. 41]
Filib:           Wel sal hier niemant dan vervolgens mijne oorden
                Dees twee rampsalighe verworghen oft vermoorden
Flo. alleen. Ist moghelijck dat godt dit ongelijck dan lijdt
Filib.           Daer is de coor, verworght. Delius Ach Filibert doet gyt
                (1395) Soo doen sy my niet seer, want dese vree soldaten
                Te lomp sijn om een kint als ick soo doot te laeten.
2. Soldaet. Het hert my overloopt van medelijden, ach
                Wie sou dit doen van ons. Fili: Ghy staet in mijn gesach
                Ick wil dat gy my sijt gehoorsaem filebouten

Fielebout. Schavuit. Florell. filebouten

                (1400) En esels als gy bent. Sold: wie sou hem hier verstouten
                Aen sulcken schelmen-stuck.                    Florel wort ontdeckt
                                    Filibert My duckt daer wemelt iet
                Inden bewassen cant die als een scheper siet
                Met een wit lijnen cleet, die sal ick t’stuck betrouwen
                Roept hem terstont by my. Sold: Hy moet sijn beesten stouwen
Filib.           (1405) Scheirt gy met my den aep ick segh u datge gaet
                Gy ongewillige. Deli. Ach moeder ach wat raet
Clari.           Mijn lieve beniamin mijn herte sal noch scheuren
Delius.        Waer gaen wy naer de doot en wilt daerom niet treuren
                Soo comen wy by godt al waer men drinckt den wijn
                (1410) En lacker suijcker eet, ey wilt te vreden sijn.
Claricia.     Ach Kindt Deli. En weent soo niet oft ick sal oock gaen grijsen
                Ey ey ey ey. Fil: Sijn sulcken dinaers niet te prijsen
                Die weygeren te doen dat hem bevolen wort.
Soldaet.     Te doen daer niemandt me sijn leven wordt vercort
                (1415) Daer sijn wy willig toe, Florel Ach ick verlies mijn sinnen,
Filib.           Boer compt eens uyt den cant siet hier is gelt te winnen
                Wilt gy maer dese twe verworghen aen dit hout*
                En brenghen totter doodt Flo: wat eenen sotten kout
                Ick en ben geenen beul om iemant te vermoorden
Fili.             (1420) Als ghy daer gelt by wint... sie daer sijn stercke coorden
                Toont eens u cloeckicheyt. Florel: Dees coor veel beter sou
                U voeghen om den hals als aen dees Edel vrou
                En soeten Ionghelingh. Filib. Wel wat is dit te segghen?
Florel.           Dat sal ick u terstondt eens beter uyt gaen legghen:
Filib.           (1425) Ghy onversaefden cluts, weet gy wel wie ick ben.
Florel.         Iae filibert die ick voor een verrader ken.
[p. 42]
Filib.            Verrader, Flo. Iae verraer, Filib. Moet ick dit soo verdaghen
                Tast toe bloo-hertigh volck, en wilt den boer verslaghen
                Wat vreesde eenen fiel, sa grypt den treter aen
Florel.         (1430) Slaet Filibert eerst dood, die ghy voor u siet staen.
Filib.           Grypt toe en vanght den schelm en slaet hem inde boyen.
Florel.         Sy hebben meerder eer als ghy, die beter koyen
                Sout stouwen als soldaets..... Nu wreeck ick eens mijn leet
                Aen desen boosen schelm.
                            Hy nemt sijn rapier en schud den sara uyt sijnde ghewapent.
                                                        Claricia Ach man, ach niet soo vreet
                (1435) En verft u handen niet int bloet van vuyl verraders,
Florel         Vlucht slimmen blooaert vlucht, mijn bloet schuymt inde aders
                Dat ick niet doen en can het gene dat ick wensch.
Delius.        Heer vader haest u wat, ick steeck hem inde pens
                Soo ick maer los en ben... vlucht boosen stroppen draegher
                (1440) Vlucht moxus, horenbeest, pluym-strijker, vrouwen plaeger
                Dat ick nu steenen vond: ick wirp hem naer den kop.
Florel.         Beminde bed-genot houd’ uwe tranen op,
                Gaen wy naer Montelban om ons wat te verlusten
                Nu ick u heb verlost Cla: Ick sou veel liever rusten
                (1445) Als jevers heen te gaen door al de swaricheyt
                Die als een molensteen op mijn flou herte leyt
                Om t’achterdencken van mijn diep verholen sorghen
Florel.         Ist wonder aengesien datmen u wou verworghen
                Met mijnen Delius ô noot gehoorde wraeck
                (1450) Van eenen Christen mensch, te nemen sijn vermaeck
                Int mooren van een Kindt met sijn onnoosel Moeder,
                Soo als men was van sin, had ick niet den behoeder
                Van uwe doodt gheweest... Ist moghelijck dat ick
                U heb ghelaten, ach! in desen banghen strick.
Clari.          (1455) Gheluckich is de ur, dat ghy sijt hier ghecomen
                Want sonder uwe hulp waer t’leven ons ontnomen.
Florel.         Gaen wy beminde lief... ick sweir by Iae en neen
                Dat ick u nimmermeer sal laeten gaen alleen.

Binnen.

[p. 43]

VIERDEN HANDEL. Keyser Carel, Florant, Bernard en Baldewijn.

Carel.         En is t’barbaerse volck noch niet uyt t’landt ghetrocken?
                (1460) Ghelijck het was bestemt. Bern. Den Grave van Morocken
                Leyt jevers noch en loert, maer al te mael de rest
                Met schand is op-ghecraemt. Florant. Seght eens op wat ghewest.
Baldew.       Niet veer van Montelban met seven duysent sielen.
Florant.      Ick sou die schelmen haest tot eenen toe vernielen,
                (1465) Dat sijne Majesteydt my sond’ naer dit quartier
                Met maer dry duysent mans, ken acht hun niet een sier
                De vrees die isser in. Carel, Ick ken u dapperheden
                Cloeckmoedighen Campioen, maer naer de rechte reden
                Vind’ ick gheraden dat hem iemand ded’ verstaen
                (1470) Uyt mijnen naem terstondt uyt Vranckerijck te gaen,
                Oft dat men hem met cracht van wapens sal begroeten
                En jaeghen uyt het landt. Florant. Daer hy voort-aen sijn voeten
                Niet meer op crijghen sal. Carel. Ick bid sijn edelheydt
                Soo veel voor my te doen. Oli. Want sijne Majesteydt
                (1475) Ghelieft dat ick hem gaen van daegh de handen kussen
                Uyt uwen naem, ick hop’ dat hy sal onder-tussen
                Eens openen t’ghesicht, en sien wat datter schuylt.
Florant.      Wanneer ick com’ te veldt hy weet wel datter vuylt
                Door mijne wapens cracht die niemand’ oyt sal dwinghen
                (1480) Wanneer ick ben versien van volck om te bespringhen
                Hun vrome stouticheydt, Carel: t’waer beter als legaet
                Alleen daer by te gaen om dat ghy t’stuck verstaet
Florant.      Voor-waer alleen k’en derf sulckx niet wel avonturen
                Om reden, want gemerckt dat hy t’landt stelt in rueren
                (1485) Door Mavors wapens cracht, en dat ick hem tot luck
                Van u heel Coninckrijck gebrocht heb inden druck,
                Soo vind’ ick best geraen een ander daer te seynden,
                Want ick te boos ben om sijn heele macht te schenden
                Uyt vraecklust, haet en nijdt, door furi op ghestockt
                (1490) Die my ghedurigh aen niet als tot moorden lockt.
Baldew.       De furi van Florant is al te haest ontsteken
[p. 44]
                Om de waentrouwicheyt van graef Florel te wreken,
                Dus vind’ ick best geraen als dat graef Olivier
                Naer t’Majesteijts bevel aen desen Gran Visier
                (1495) T’verbondt van vrede thoont om hem daer naer te stellen.
Florant.      Soo niet heb ick noch macht om sijn vermeet te vellen
                Gelijck ick heb getoont door dese cloecke handt.
Bernard.     Die cloeck is inde vlucht en bleef noyt sonder schandt.
                                                                                        Filibert uyt.
Filib.           Want sijne Majesteyt belieft mijn leet te hooren
                (1500) Soo hop’ ick datge sult Florellus doen vermooren
                Om sijnen boosen aert aen my vandaegh bethoont.
Carel.         Die boos is wort van godt op sijnen tijdt geloont,
                Hebt gy met al u volck hem dan niet connen vanghen
Filib.           De vrou met haren soon sijn naer genoch gehanghen
                (1505) Had iemandt van mijn volck het feyt derven bestaen,
                Soo als ick heb belast, sy honghen nu al aen
                Den hooghsten boom van t’wout, hadden sy niet geweken.
Bernard.     Seght my hebt gy alleen het vonnis dan gestreken
                Om jemandt die noch niet ter doodt verordeelt is
                (1510) Te geven eene strop, ick staen beschaemt. Fili: Gewis
                Dat my het hoogh bevel des keysers was ghegeven
                Om hem met vrou en kint te brenghen om het leven.
                Maer t’scheen dat jeder een van hem betoovert wert,
                Midts niemand tot dees daet en had soo stouten hert
                (1515) Te vanghen een verraer, die daer in boere cleeren
                Verscheen gelijck een schud, ick socht hem te vereeren
                Met eene bors vol geldt dat hy met dese cord’
                Den sone had verworght, en oock daer naer vermoort
                Claricia, maer siet het was self den verrader
                (1520) Florellus die ick socht, Bern. Hoe sou toch eenen vader
                Verworghen sijnen soon t’strydt teghen de natuer.
Carel.         K’en heb mijn leven noyt gehoort sulck avontuer,
                Cost ghy met al u volck den schelm niet aen getasten
                En brenghen naer Parijs, Fili: Niet eenen van mijn gasten
                (1525) Die hem tant bieden dorst, maer liepen hier en daer
                Als sy de furi van Florel wirden gewaer,
                In vueghen dat ick self den rugge keeren moest.
[p. 45]
Baldew.       U sweert en cost niet uyt, het was misschien verroest
                Wat schande voor een graef, met meer als vijftich mannen
                (1530) Te nemen hunnen vlucht, voor eenen die gebannen
                En sonder wapens is, wat oneer is dat niet
                Tot spijt van Filibert, die t’Majesteyts gebiedt
                Niet beter voor can staen, Carel: soo gingh u volck dan vluchten
                Voor eenen landt-verraer, Fil: te sijn voorwaer geen cluchten
                (1535) Die ick u heb vertelt, Florant: Ach had ick in u plaets
                Dese gelegentheyt gehadt, ick sou de kaets
                Wel hebben uyt gestaen, Fil: Den dief heeft my bedroghen
Oliv.            Het is te laet beclaeght, den vogel is ontvloghen.
Florant.      Wat spijt en is dat niet voor desen cloecken arm
Bernard.     (1540) Die sich het meest beroemt is t’leest by den alerm
                Als t’op een vechten gaet, Carel: Dees woorden niet en passen
                Op t’gen ons helpen can, men moet Florel verrassen
                Met cracht der wapenen soo haest als maer t’gespuys
                Der mooren wederom gekeert sal sijn naer huys
                (1545) Dat hier noch nestlen blijft: laet ons dan voorder spreken
Florant.      O mocht ick maer eens op den graef Florellus wreken
                Sijn d’winglandy die my tot berstens toe vercropt,
Carel.         Tot noch toe is het al voor doefmans deur gheclopt
                Men sou best eersten eens ons vyanden verdrijven
                (1550) En elcken generael sijn heir-cracht doen beschrijven
                En payen t’volck met gelt, dat was den besten raet,
                Dus geef ick Olivier den last om als legaet
                Te trecken naer t’quartier van d’overbleven mooren,
                Om eens de reden van hun voornemen te hooren,
                (1555) En hun uyt mijnen naem te vraeghen watter schort
                Dat al dit legers volck hier onderhouden wort
                En niet van stonden aen en ruymt mijn Franse kusten
                Soo als t’gesloten is, ick bid u sonder rusten
                De reys te nemen aen op dat ick heb bescheet.
Olivir.         (1560) Naer t’keyserlijck bevel staen ick daer toe gereet
Carel.         Nemt vier lijf-knechten me daer g’u op moght betrouwen
                Want t’is voorsichticheyt de oogh int seyl te houwen
                Wanner men op de reys ontmoet veel ongeval
                Waer van u (soo ick hop) den heer behoeden sal.            Binnen
[p. 46]

Florellus, Agarenus en Alberius ghewapent uyt.

Florel.         (1565) Den overwonnen can den winner licht bedrieghen
                Soo hy te veel betrouwt, en die te hoogh wil vlieghen
                Comt eersten tot den val, ghelijck t’ghebleken heeft
                Aen Filibert van daegh, hoe hy gheweken heeft
                Voor my, die was alleen teghen soo veel ghesellen,
                (1570) Waer op den snooden schelm betrouwde om te quellen
                Mijn soet onnoosel Vrou, als hy socht haere doodt,
                Maer die op Godt betrouwt beschermt wort inden noodt.
Aga.             Soo ghy t’my hebt vertelt ist weert in rijm te schrijven
                Om dat het int ghedacht van jeder een moght blijven,
                (1575) Dat hem den necker schendt dat rechte fielen schuym
                Die ick in cloeckheydt acht veel minder als een pluym.
Albe.           Den onrechtveerdighen en can geen straf ontcomen
                Die hem altydt vervolght, tot dat hem is ontnomen
                Den wegh van saligheydt en altydt dolen blijft,
                (1580) Dan comt den duyvel die de ziel ter hellen drijft
                Als t’sondigh lichaem sterft in duysent droef allenden
Florel.         Een ongherechte saeck can noyt gheluckich enden.
                                Olivier met vier ghewapende lijf knechten uyt.
Agarenus.     Ick bid u swijght, en siet wat volck sich daer ontdeckt.
Albe.             Ontdeckt sich iemand’ swijght soo luy toch niet en spreckt,
                (1585) De hop’ van grooten buydt verlockt my, om dees gasten
                Alleen uyt hongers noodt eens naer de ziel te tasten,
                Sy staen in t’wijffelingh om weer te gaen terugh,
                Ick loop de schelmen toe. Aga. Neen holla t’is te vrugh
                Vertoeft, en blijven wy hier achter wat verborghen.
Florel.         (1590) Wel houtse dan in d’oogh, ick ben in duysent sorghen
                Dat ghy hun uyt t’ghesicht seer licht verliesen sult.
Aga.             Ten is geen noot. Alb. Ick vreest. Aga. Geeft my daer van de schult
                Wanneer ick mis,... sie daer; sy comen herwaerts henen
                Met een gherust ghemoet, Olivir Mijn vreese is verdwenen
                (1595) Nu wy voor by t’Casteel sijn van den Graef Florel.
Lijf-knech.   Ist daer perijckeleus. Oli. Dat weet ghy immers wel
                Soo langh hy daer verkeert en ist hier niet te reysen
                Voor alle passagiers. 2 lijf-knecht. Laet ons wat herwaerts deysen
                Lanckx desen wegh tot meer versekringh van ons lijf,
[p. 47]
                (1600) My dunct dat ic iet sien. 1. Lijf-Knecht.   Wat siet gy, neen ic blijf
                Vervoordren mijnen wegh, wie sal ons dat beletten.
Oliv.             Struyck roovers die en sien naer recht noch Conincx wetten
                Als sy maer buyten plicht van de ghehoorsaemheydt
                En moghen leven, doen sy veel moet-willigheydt,
                (1605) Den Heer sal int gheluck van ons affairen wercken.
Aga.            My dunckt t’is Olivier den Graef soo ick kan mercken
                Met noch vier Cavalleers van wapens wel versien
Alb.             Dat is vijf teghen dry, wat leet can ons geschien
                Soo wy hun vallen aen Oliv: Ick sien wy sijn verraden
                (1610) Sa past op u geweir, 1. Lijf-Knecht Wel hoe, sijt gy beladen
                Voor vagebonden die hier loopen over t’landt
                Blijft staen en thoont u cloeck oft wy behaelen schant.
                Sy schieten teghen malcanderen en 2 lijf knechten blijven door Olivier
                                Gequetst en d’ander ghevanghen.
Olivir.          Eylaes ick ben gewondt, heer graef ick eysch quartier.
Florel.         Seght wie my kennis doet. Oli. Het is Graef Olivier
                (1615) U alderbesten vrindt een vande twelf genoten.
Florel.         En ick den Graef Florel uyt Coninckx stam gesproten
                En nu in ballinghschap gelijck u is bekent.
Olivir.          t’Is m’uyter herten leet Flo: wie dreef u hier ontrent
                Mijn hof, al waer de wraeck en felle moort-lust woonen,
Olivir.         (1620) Soo gy my geeft quartier, sal ick u dat bethoonen
Agar.           Quiteert u wapens eerst, Oli: Ick ben gehoorsaem heer
                Daer sijn die tot mijn schandt. Alb: wel tot u groote eer
                Ter wylen ghy by ons het leven moght behouwen.
Olivir.         Hoort, en erbermt u toch in uwen vrindt t’aenschouwen,
                (1625) Gesien de vreetheyt can verdonckren uwen stam,
                Soo iemandt van u dry mijn ieughden leven nam,
                Verwisselt uwe wraeck voor een sachtmoedich leven.
Florel.         Dat sal ick doen wanneer de fielen sijn verdreven
                Die d’oorsaeck sijn dat ick in Armoy leven moet,
                (1630) En niet als lijden aen mijn aldernaeste bloet
                Met onghenucht en sien, ach is dat te verdraeghen.
Olivir.         Mijn heer wat wilde doen godt seynd’ den mensch wel plaegen
                Om hem te proeven oft hy sou verduldich sijn,
                T’gen is de grootste deught en vreught in plaets van pijn
[p. 48]
                (1635) Voor die wat lijden can Alb. T’is waer maer om te weten
                Het gen’ u is gevraeght hoe ghy u dorst vermeten
                Te comen by dit slot, ons daer van reden geeft,
                Soo niet denckt vry dat ghy geen ure meer en leeft.
Olivir.          Ick did u niet soo wreet, mijn alderbeste vrinden,
                (1640) Dat ick my hier ontrent tot groote schad’ laet vinden
                Is door het hoogh bevel des Keysers, om te gaen
                By het barbaersche volck, en hun te doen verstaen
                Dat sy het Fransche Hof tot gramschap sullen wecken
                Wanneer sy niet terstondt uyt dit ghewest vertrecken,
                (1645) Terwijlen datter is een vast bestandt ghemaeckt,
                Dat thien jaer dueren moet, waer door wy sijn gheraeckt
                Uyt alle quellinghen, daer wy voor moesten beven
                Wanneer den Moor ons niet en had den vred’ ghegheven.
Florel.         Gaen wy naer mijn Casteel nu ghy ghevanghen syt,
                (1650) Tot dat ick in u naem dees Amhassade quyt
                En gaen de oorsaeck van dit lanck verblijf verclaren
                Aen Carel mijnen Oom, die ick sal openbaeren
                De reden, waerom dat dit volck van groote macht
                Sich noch niet en vertreckt, om dat het stadich wacht
                (1655) Naer Armelinda de Princers, die med’ moet reysen
                Met haeren Prins Celind. Oli. Die vol is van ghepeysen
                Met quellinghen ghevoedt, seyd’ dickwils dat hy niet
                En meynt te doen door al het haetelijck verdriet,
                Het gen’ hem overcomt. Flo. Ghy sijt mijnen ghevanghen
Olivir.         (1660) En uwe minste slaef om in genad’ t’ontfanghen
Alb.             Gaen wy dan naer t’Casteel, want my den hongher dwinght
                Niemandt is willecom als die wat mede bringht.            Binnen.

VYFDEN HANDEL. Carel, Filibert, Florant, Bernard, en Baldewijn.

Carel.         t’Is wonder dat ick t’minste niet en com te hooren
                Van onsen Olivier oft van den Graef der Mooren,
                (1665) Wat mach daer schuylen toch, ken heb den heelen nacht
                Gheen ur gheslapen, maer met sorghe overdacht
[p. 49]
                Wat dat dit wesen mach, het is nochtans twee daghen
                Dat hy vertrocken is, ick vrees voor swaere plagen
                Die hum weervaeren sijn. Baud. t’Is vremt om te verstaen,
                (1670) Misschien en heeft hy noch d’afferen niet gedaen.
Carel.         Het staet my qualijck voor, k’en can het niet bemercken.
Filibert.      Ten is soo swaeren saeck niet om haest uyt te wercken
                Dat hy soo langh vertoeft. Florant Hy moet van sijnen tijt
                Doen rekeningh bewijs, want hy hem eerlijck quijt.
Carel.         (1675) Die ick de kennis van mijn recht heb doen bewaeren
                Moet letten op het stuck, oft hy sal qualijck vaeren.     Dudon uyt
Dudon. Hoogh-mogenden Monarch, daer is een Hof-gesant
                Gesonden vanden Moor, die soeckt u edel handt
                Te kussen, soo hy mach met orlof binnen treden.
Carel.         (1680) Hier sal nieu tijdingh sijn, waer is hy? Dudon Hier beneden
                Aen t’wacht-huys van het hof. Carel Seght dat hy comt by my,
                Heeft hy geen wapens aen? Dudon Een sabel aen de sy,
                En op sijn torckx gekleet. Carel doet hem t’geweir af leggen
                Eer dat hy binnen comt en hoort wat hy wilt seggen,     Dudon binnen
                (1685) Daer mijn eel-moedigh hert weet-livigh naer verlanght,
                Schoon dat den vaeck my quelt en met den slaep bevanght.
                    Florellus in torckxe cleeren, sonder baert en swert
                                              als eenen moor alleen spreckt.
Florel.         Terwijlen dat ick hier alleen moet blijven wachten
                Gelijck my is belast, soo sijn al mijn gedachten
                Gedurigh door de vrees becommert met dit cleet,
                (1690) Oft dat het wesen mocht de oorsaeck van veel leet
                Oft wel van mijn geluck, den baert is af geschoren,
                En t’aensicht swert gemaeckt, had ick de spraeck verloren
                Die my verraden sal... k’hop’ neen, die veynsen can
                En bant de vrees uyt t’hert, is een geluckigh man.
Florant.      (1695) Den keyser valt in slaep. Fil. Wie sal hem wacker maecken.
Carel.         K’en slaep niet, maer ick peys sorghvuldigh op de saecken.
Florel.        Manhaftich potentaet, wiens hooghe majesteyt
                Met vollen glans van eer rijst uyt de duysterheyt,
                (Gelijck een morghen-son) van die u rust benijden,
                (1700) En niet en wenschen als u quellingh te doen lijden.
                Soo hop’ ick dat ghy als een sonne op sult gaen
[p. 50]
                In Africa, om t’recht van jeder voor te staen,
                Die noit soo cloecken vorst in haer triumph sagh comen,
                Als toen sy heeft t’geluck van uwe gunst vernomen
                (1705) Door den graef Olivier gesonden by mijn heer
                Den Keur-vorst van Morock, daer hy met groote eer
                Ontfanghen is, soo dra hy y bevel verclaerde.
                En hem u hof-besluyt vrijmoedigh openbaerde,
                Waer op ick antwoort brengh tot ruste van u rijck,
                (1710) Dat morgen voor den noen de mooren al ghelijck
                Vertrecken uyt het lant, de schepen liggen veerdigh.
Karel.          Ick danck u edelheyt. Florel. Ick ben den danck onweerdigh
                Mits dat ick volgh mijn plicht. Carel Manhaftigh Campioen,
                k’Hop’ dat ghy op een vraegh my goet bescheet sult doen.
Florel.         (1715) Te weten. Carel Oft ghy noit den naem hebt hooren mellen
                Van eenen graef Florel, die met noch twee gesellen
                (Die sijne broeders sijn) loopt dag’lijckx op den roof,
                En om hun schelmery gebannen sijn, k’geloof
                Dat ghy wel weet van sijn verwaende stoutigheden.
Florel.         (1720) t’Can sijn. Carel U twijfelingh bestaet in goede reden,
                Dus bid ick my verclaert het gen’ ghy daer van weet.
Florel.         Soo t’tot sijn nadeel streckt, het waer my sekers leet
                Iemand met clapperny van oneer te beswaeren
                Alst aen my niet en raeckt. Carel Ick bid wilt my verclaren
                (1725) Oft ghy Florellus kent. Florel Ick heb hem wel gesien.
                En ooc gesproken. maer... Florant Heeft desen schelm misschien
                By u ghenomen dienst. Florel Ghy cunt dat beter weten
                Als ick die vremt ben, en die my altijt ghequeten
                Heb als een eerlijck man. Fil. Wy twijflen daer niet aen.
Florel.         (1730) Het gen’ ick daer van weet sal ick wel doen verstaen
                Aen sijne majesteyt, als ick alleen magh wesen,
                En jegelijck vertreckt. Carel U reden weert ghepresen
                Verwecken my tot vreught.... ick bidde aen den raet,
                Dat jeder een naer sijn quartier een weynigh gaet
                (1735) Tot dat ick orden geef om u wedrom te roepen,     t’Hof vertrect.
                Men magh in sulcken saeck van staet geen tijt versnoepen,
                Te hooren naer het gen’ dat tot ons welvaert streckt,
                Oft groote schad’ van’t rijck als t’niet en wort ontdeckt.....
[p. 51]
                Ick bid u edelheyt met my hier wat te couten
                (1740) Van desen Lant-verraer Florel.. wilt u verstouten
                Te sitten, en u rust by my te nemen, want
                Ick hoor u reden sijn vol mergh van goet verstant.
Florel.         Florel een Lant-verraer, hoe wort hy al beloghen.
Carel           Beloogen, toch van wie? Florel k’En can het niet gedooghen
Carel           (1745) Wel wat mishaeght u dan? Florel Alleen Florellus noot
                Vol bitter arremoy. Carel Wel is die dan soo groot?
Florel.         Ia. Karel wie port u? Flo sijn eer. Ka. die is hem lang ontnomen*
                Door opgestocten nijt. Flo. Verdrijft den nijt. Karel ô vromen
                Crijg-lustigh heer, k’en kan. Florel Gy raest. Karel ick min de eer,
Florel.        (1750) t’Is sotterny. Karel t’is moet. Flo. t’Is simpelheyt. Ka. t’is meer.
Florel.         Wilt ghy dan soo verblint door licht ghelooven dwalen?
Carel.         De waerheyt ick geloof. Florel Die licht ghelooven falen.
Carel.         Ghy weet hoe dat Florel tot boosheyt is gheneyght,
                En hoe sijn raserny my en heel Vranckrijck dreyght;
                (1755) Sou ick verdragen dat ghy hem noch voor sout spreken?
Florel.         Die niet plicht-schuldigh is, en sonder vuyl ghebreken
                Bemin ick, en daer voor sou wagen goet en bloet,
                Om dat een sulcken man aen niemant hinder doet...
                Siet hier een edel hert, verongelijckt, verstooten,
                (1760) Dat een verraders tongh gedurigh tracht t’ontblooten
                Van ridderlijcke eer, die hy beseten heeft,
                En om een valsche tongh nu in veel lijden leeft,
                En moet het weeldigh hof om een quaey tongh verlaten,
                En siet sijn selven nu van al de werelt haten,
                (1765) Doch om dat mijnen druck vol ongeluck en quael
                U meer bewegen sou, hoort dan dat ick verhael.....
                My dunckt als dat hy slaept, en besigh is met droomen:
                Geluckigh is de ur dat ick hier ben gecomen;
                Hy slaept soo t’schijnt.... ô ja.... maer t’is den hasen-slaep,
                (1770) Om stil te luystren oft ick my niet en vergaep
                In meer te seggen als ick goet sou connen maecken:
                Die coningen aenspreckt moet letten op sijn saecken.
                Ach Carel mijnen oom, soo ghy wist wie ontrent
                U croon en schepter staet, en waer aen u bekent,
                (1775) Hoe sout ghy graef Florel met buscruyt op doen springhen,
[p. 52]
                En over sijne doot een blijde uytvaert singen:
                Maer soo ghy wist hoe cloeck dat uwen neef Florel
                Den standaert heeft gevoert, Florant als een rebel
                Maneedighen verraer, ja t’schuym van alle fielen
                (1780) Doen loopen inde vlucht, en cost hem licht vernielen
                Had uwen neef Florel u ongetrou geweest,
                Die van het vuyl gespuys der mooren wort gevreest
                Gelyck een blixem vier, hy had u doen verloopen
                En uyt het rijck verjaeght, schoon hy nu moet becoopen
                (1785) Sulck onghehoorde straf voor sijn getrouwicheyt,
                t’Gen’ hy te wreken hopt, als het sal wesen tyt....
                Ick gaen, want nu ick sien dat alle dese reden
                Den keyser niet en hoort.. hy slaept.. k’laet hem in vrede
                En treck weer naer myn slot, nochtans soo wil ick iet
                (1790) Tot een gedachtenis hem nemen, soo het niet
                Van jemant wort gesien.... hy slaept... wie sal my deren,
                Die stout is helpt fortuyn, en voordert sijn begeren:
                Sijn gouden hals-gewaet sal ick hier in het stil
                Verborgen, tot dat ick volvoert sien mynen wil,
                (1795) En loopen daer me wech.... Adieu k’heb u gesproken.
                            Hy doet den keyser sijn gouden gewaet af, en loopt binnen.
Carel ontwakende Niet eer ick rusten sal voor ick en sien ghewroken
                Den haet die mynen neef Florel als een bandiet
                Draeght tot sijn eygen oom, wat segh ick neef, van eenen
                Die een lant-looper is, een raven aes, ja geenen
                (1800) Soo hatelijck als hy, nivers gevonden wort,
                Die over al mijn naem door sijn verraet vercort....
                Wel hoe, wats dit geseyt, waer is den moor gebleven?
                Ist droom oft spoockery, stont hy terstont niet neven
                Mijn keyserlijcken troon... Dudon comt voor den dagh,
                (1805 Noit vremder wonderheyt ick oot myn leven sagh.     Dudon uyt.
Dudon         Wie soeckt sijn majesteyt tot uwen dienst te spreken.
Carel         Waer is den moor gegaen, die my heeft uyt-gestreken,
                En als verdwenen is, ter wijlen ick tot rust
                Een wijl geneghen was. Dudon Hy vreesden t’keysers lust
                (1810) Tot slapen, door sijn spraeck misschien te seer te stooren.
Carel         k’En sluymerde maer wat, ick cost hem genoch hooren...
[p. 53]
                Maer ach ik mis myn vlies, gestolen vanden hals.
                Wat schellem-stuck is dat, siet daer ten is niet vals.
                Wel heb ick dan soo vast geslapen sonder weten
                (1815) Wie sich soo stout kent om sijn selven te vermeten
                Te doen een divery aen my hier op den troon?
                Ach wat een schant Dudon! een galgh waer sijnen loon
                Die sulcken feyt bestaet..... gaet roept de heeren binnen
                Int raethuys, om te sien wat datmen sal beginnen
                (1820) Tot ondersoeck van’t recht: nu leer ick metter daet
                Dat die te veel betrout sich licht bedrigen laet.            binnen.

Claricia, Delius, Agarenus en Alberius.

Claricia      Wilt de rampsalige fortuyn ons altijt plaghen,
                Om my door ongedult in mijne doot te jaghen,
                t’Schijnt dat den hemel is verstoort, en tornich brant,
                (1825) Ia vlammen spout, ach tot mijn lasterlijcke schant.
                Dat hy my over al laet sonder troost verdrucken.
Agaren.       Maseur ey schept toch moet in uwe ongelucken
                Vol droevich ongeval, Godt sal u bijstant doen
                En straffen die u haet. Cla. Godt moet mijn recht behoen,
                (1830) Want d’onrechtveerdigheyt en is niet te passeren.
Alberius       k’Hop’ ja. Cla. seght hoe. Alb. met de verduldigheyt te leeren.
Claricia       Ziel-moorders vande deught die d’oorsaeck daer van sijn,
                Raeybraeckende mijn jeught met eyndeloose pijn:
                Ach moet de waarheyt dan voor valse logens swichten.
Agaren.       (1835) Ick wens my dusentmael daer tegen doot te vichten
                Om hun verradery. Cla. Dat wenst Florellus oock.
Alberius      Bedaer u want den nijt vergaen sal als den roock.
Claricia      Tis waer, maer seght my eens wat gaet Florellus over
                Te loopen naer het hof, alwaer sijn saeck veel grover
                (1840) En hatelijcker sal uyt-vallen, want dit wort
                Van jemant uyt-gebrocht, mijn leven blijft vercort
                Door dese stoutigheyt, die t’feyt licht can ontdecken,
                Om met vier peerden sijn lichaem van een te trecken:
                Ist mogelijck dat Godt mijn wenschen niet en hoort.
Alberius     (1845) Wat wenst ghy. Cla. ach de doot Alb. u selven niet en moort,
                Peyst op u eenigh kint, dat niet mach gaen verloren.
Claricia      Mijn sone, ach, is tot den bedelsack geboren,
[p. 54]
                Ach broeders ick beswijck, de wanhop my vercracht.
Agaren.       t’Is de natuer die spreckt, die u ontnemt de macht.
Claricia       (1850) t’Is Filibert die laes Florellus heeft in handen,
                En spreeckt het vonnis uyt om levend’ te verbranden.
                Daer gaet hy. ach daer gaet hy als een slaef geboyt
                Naer t’openbaer schavot, met drooge aerd’ besproyt
                Voor sijn onnoosel bloet dat uyt den hals sal springhen,
                (1855) Als hem den wreeden beul met t’slagh-sweert om sal bringhen.
                Ach siet het sweert van nu af aen is uyt de schee,
                Hy bid vergiffenis. Alber. Ken can den druck en wee
                Niet hooren van dees vrou.... Maseur stelt u te vreden.
Claricia      Siet hy leyt op een rat, den beul gaet hem ontleden,
                (1860) Men slaet sijn beenen en sijn armen op de poort
                Die sijn gevierendeelt, hout op, neen t’is al moort,
                Moort, moort. Aga. t’Is met respect dat ick u bid mijn suster.
Claricia      Slaet Filibert dan doot. Alber. Ach stelt u wat geruster,
                Ghy raest en bent als sot. Clari. Ach arm verslaghen siel.
Agaren.       (1865) Bevestight uwen wil met ons. Delius Dat ick dien fiel
                Eens aen het water sagh. Alb. Wie? Delius Filibert den grooten
                Verrader, die ick sou daer in van achter stooten
                Dat hy verdrincken sou den boosen roffiaen,
                Ghelijck ick lestmael aan ons leeuken heb gedaen,
                (1870) Die ick had aen den hals n’en grooten steen ghebonden
                En wirp hem inde ruy. Clar, O alderwreetste honden
                Die mijnen lieven man gaen schelden voor verraer,
                En maecken door den nijt van hem een martelaer,
                Die sich door vreese moest verberghen in de hoecken,
                (1875) Gaet noch in’t midden van de vlam sijn doot-vier soecken,
                Dat hem verbranden sal, ô ongheluckigh lot!
Alberius       Maseur ick bid noch eens betrout u saeck op Godt.
Claricia       O Godt verleent mijn graf want ick verlies het leven.
Agaren.        Haer aansicht wordt heel bleec... de crachten haer begeven,
                (1880) Ghedoogh maseur, ghedoogh dat men u onderstut.
Delius.        Wel hoe gaet mijn mama dan soo recht naer den put,
                Sal ick den enghel sijn en rijspap moghen eten?*
Alberius      Ach ick en sal den druck mijn leven niet vergheten.
Agaren.       Siet wie dat hier verschijnt het is noch eenen moor.
[p. 55]
Florel.       (1885) Ick ben Florel die naer u droeve suchten hoor.
Agaren.      Maseur siet uwen graef den oorspronck van verblijden.
Claricia     Den oorspronck van mijn vreught en nu van bitter lijden.
Florel.       Wel alderliefste lief, wat ist dat u soo quelt.
Claricia     Ach vraeght ghy wie mijn siel en geest aldus onstelt,
                (1890) U stoutheyt. Flo. Die is groot. Cla. Is nu u leet ghewroken?
Florel.         Ia, want ick heb mijn oom selfs op den troon ghesproken.
                Ghesproken onbekent, en hop’ eer corten tijt
                Te wreken al mijn leet aen die my soo benijt....
                Siet daer sijn gouden vlies heb ick van’t lijf genomen,
                (1895) En sonder jemants weet daer mé uyt t’hof gecomen.
Delius.        Maer vader dat is schoon, ey doet my dat eens aen.
                                                    Hy doet Delius het vlies aen.
Agaren.      Ken can dees stoutheyt met mijn hersens niet verstaen,
                Ken can daer geen verstant van middel uyt gherapen.
Florel.        t’Is soo, wanneer dat hy was besigh met te slapen,
                (1900) En dat ick was alleen, heb ick de cans ghewaeght
                Als ghy voor ooghen siet dat Delius nu draeght.
Claricia      Ick vrees dat dit noch sal bebloede halsen costen.
Florel.        Ten geeft niet, want ten waer den Keyser my verlosten
                Uyt desen swaeren ban die ick onnoosel ly,
                (1905) Crijght hy het noit wedrom en hou het vlies voor my,
Alberius      Hy noch geluckigh is van niet te sijn doorsteken.
Florel.        Neen holla ken wou soo mijn ongelijck niet wreken.
                Gaen wy naer Montelban, daer sal ick met vermaeck
                U seggen hoe ick heb geleeft in dese saeck.
Claricia      (1910) Verborght dan t’gouden vlies wilt ghy niet sijn verraden
                Van den graef Olivier, want hy is al te quaden
                En boosen instrument om sulcx te brenghen uyt.
Agaren.       U vrouw bepeyst dit wel want t’is te grooten buyt
                Die vanden Keyser comt. Flo. Laet gaen mijn tweede leven
                                                    Hy doet Delius het vlies af
                (1915) Mijn alderliefsten soon ick sal u koecken geven
                Die ick noch tot Parijs ghecocht heb aende poort
                Als ick vertrocken ben. Alb. Sulcx en is noit gehoort.
                                                                                    Binnen.

---

[p. 56]

VERSCHOONINGH. Gevecht van herders over het best spelen op de fluyt, Lucinda en Velardus uyt.

Lucinda      Verlardus seght my eens. Vel. Ick luyster naar u vragen,
Lucinda      k’Verstaen dat Coridon heeft Titer uyt doen dagen
                (1920) Om samen op de fluyt te spelen om ter best
                Voor een jonck melleck-lam. Vel. daer ben ick by geweest,
                En hun groot pijp-geschil daer naer oock helpen slijten.
Lucinda.      Wel rees daerom crackeel. Vel. gewis ja t’quam tot smijten
                D’een d’ander op den cop met sprieten door den twist,
                (1925) Ick meynden dat mijn lief van dit gekijf wel wist.
Lucinda.      Ten minsten niet, maer seght wie had den prijs int spelen.
Velardus.      Den herder Coridon die geestigh is int quelen.
Lucinda.      Was Titer daerom gram. Vel. als een geterghden leeu.
Lucinda.      Sijn gramme haestigheyt maeckt altijt groot geschreeu,
                (1930) Ken sou hem voor mijn man ten hou’lijck niet begeeren.
Velardus      Eylaes dat ick sulckx sag, voorwaer het sou my deren,
                Ick soeck int hert te staen. Lucind. En vreest ghy Titer niet?
                Godt my behoeden sal van sulcken swaer verdriet,
                Hij is te viesen dief... ick hoor daer jemant comen.
Velardus      (1935) Ist waer soo is den wens van mijn geluck benomen
                Om tot vervoorderingh der liefde naer den lust
                Te spreken vande trou, en selden heb ick rust.
Lucinda.      Ghy borght u beter wat, om niet te sijn verraden.
                              Velardus binnen, en Titer met Melibeus uyt.
Titer.      Den necker schentse die mijn vingers spel versmaden,
                (1940) En geven Coridon de eer, die niet een toon
                Can brengen voor den dagh die suyver is en schoon.
Melibeus      Ick sien Lucinda daer met haer strael-rijcke oogen
                Gelijck een morgen-son. Titer. Beminde, heb medoogen
                Met uwe minste slaef die voor u voeten val
                (1945) En uwe handen kus. Lucind. Seght my wat ongheval
                U overcomen is, dat ghy aen my comt vragen
                Medoogentheyt, daer ick u noit heb haet gedragen,
                Maer altijt aengesien voor eerelijck en goet.
Titer.            Tis om dat uwe schoont’ my soo verlieven doet.
Lucinda.      (1950) Verlieven? dats my leet. Titer My oorsaeck van verblijden.
[p. 57]
Lucinda.      Wat wenst gy. Tit. t’Ia-woort van u trou Luc. soo soect gy lijden
Titer.            Want gy t’my niet en geeft. Luc. vraegt eerst oft ick ooc can.
Titer.            Soo langh men niet en is verbonden aen een man.
                Ist vragen altijt vry. Luc. Het waer my leet verbonden
                (1955) Te sijn aan jemant, neen. Tit. Soo heb ick t’luck ghevonden
                Om mijn trouwen dienst te offren aen u jeught,
                Die weerdigh sijt een prins door uwe groote deught,
                Want soo ick van u geen genad’ oft troost can werven,
                Soo peyst dat ick de doot van stonden aen wil sterven.
Lucinda.      (1960) De doot te leelijck siet, de suyver deught bemint
Titer.            Daer liefd’ het hert beheerst de deught niet en verwint.
Lucinda       Die niet en can t’gen’ hy nochtans wel sou begeren,
                Dat die begeert het gen’ hy can, niet af magh weren
                Het gen’ hy geren had, want niemant hem belet.
Titer.            (1965) Lief de nootsaecklijckheyt en siet naer recht noch wet.
Lucinda.      Ghy staet wijt uyt het wit, ghy sult het niet gheraecken.
Titer.            t’Gen men in’t herte draeght en can geen wijde maecken
                Want m’isser altijd by. Luc. Nieuwe genegentheyt
                Verdrijft de oude min, wat dienter meer geseyt,
Titer.            (1970) Ia by aldyen ick hadde een ander siele,
                En oock een ander hert, ick nimmermeer en viele
                Op die in’t herte staet. Luc. Den tijt verslijtet al,
                En oock de min daer by, Tit. O treurigh ongheval!
                Lucinda, liefste lief, soo is dan niet te hopen
                (1975) Ach als de wreede doot; doet eens u oogen open.
Lucinda.      Wel ick en ben niet blint. Tit. O doot ô felle doot.
Lucinda.      De doot en luystert niet voor datmen is in noot.
Titer.            t’Is geen rechtveerdigheyt t’medoogen te verstooten.
Lucinda.      Gaet heen soo ghy den haet niet wilt en sien vergrooten
                (1980) Die ick u draghen can. Tit. O wreede uytspraeck, die
                My heel wanhopen doet, ô strafheyt! ach voor wie
                Sal ick dit onghelijck verclaren met allende.
Lucinda.      De ongeluckighe minnaers sijn sonder ende.
Titer.            t’Verdrietigh scheyden sal my locken naer het graf.
Velardus.      (1985) t’Is tijd dat ick mijn lief Lucinda help hier af....
                Titer wat isser gaens, ghy hebt hier wel gecosen,
                En wort niet root.... siet hy begint alree te blosen,
[p. 58]
                t’Vryen u wel bevalt en sterck vervoordert wort.
Melibe.       Oft noit en waer begost, de hop’ is heel verdort
                (1990) En by naer uyt-gedrooght, ick lagh met dyen handel
                Alsmen soo wort onthaelt, ick al veel liever wandel
                Naer het wijn-kelderken als op soo drooge mert.
Titer.            Ick weet Velardus sit int midden van het hert
                Van die my soo verstoot. Mel. k’Sou dat wel derven sweren,
                (1995) Sy treckebecken al, de pry die siet hem geren,
                Sy spot u clachten uyt en set u op het schap,
                Hoe dat hy streelt en vleyt sy spot met sijnen clap,
                My dunckt dat daer de pap eer cort noch aen sal branden.
Florel.         Vrinden wat isser nieuws, hebt ghy-li jet op handen,
                (2000) Ick voegh my by den hoop, want ick heb spelens sin.
Melibeus      Men spreckt hier van geen spel maer al van Venus min...
                Den schelmschen schimmeleer die heeft ons weer gheroken,
                t’En is noch geenen noen, t’eten staet noch te koken,
                Mijn heer ghy comt te vroegh. Flo. hoe word’ ick uyt-gegeckt.
Melibe.      (2005) My dunckt dat uwe maegh den appetijt verweckt
                Als sy den broot-sack rieckt. Flo. En wilt u niet ontstellen,
                Want ick geen broot en soeck, k’en wil u niet meer quellen
                Als ghy het tegen danck en sonder gunst my geeft.
Titer.            Mijn heer den plompen boer is altijt onbeleeft,
                (2010) En stoort u daer niet in. Flo. Den leeu die moet nu vlieden
                Voor het bloohertigh schaep, wat sietmen al geschieden
                Wanneer de wree fortuyn eens haeren rugge keert,
                Wat heb ick droef gedult op corten tijt gheleert,
                De uylen willen nu beter als swanen singhen,
                (2015) En Mavors moet t’gedreygh van kinderen ontspringen,
                Den ridder vreest den boer die sonder wapens is,
                Den valck vlucht voor de mus, den grooten wallevis
                Voor eenen cleynen ael by mijn planeet te glijcken,
                Om dat ick staen tot spot van herders, en moet wijcken
                (2020) Voor hunne stoutigheyt, het gen’ de armoe doet,
                Die over al soo wort ghestooten met den voet.
                            Filibert, Florantus en eenige soldaten vangen Florellus.
Filibert.      Tast toe, hier is den schelm, hy sal ons niet ontsnappen.
Melibeus     O droes mijn broeck staet ront, dit gaet hier op een cappen,
[p. 59]
                k’Loop over hegh en haegh. Flo. O onverwacht verdriet.
Florant        (2025) Packt den verrader toe. Fil. Sijt ghy Florellus niet.
Florel.          Ia valsche wichelaers, wie heeft oit hooren segghen
                Dat ick gheloochent heb mijn naem. Fil. Men sal hem legghen
                Gebonden op een kair, en daer naer op een rat.
Florel.          Ghy beulen en verraers drinckt u nu vrijlijck sat
                (2030) In het onnoosel bloet, om u van deegh te wreken.
Florant        De kruyck soo langh te water gaet dat s’eens moet breken.
                Sa sleurt hem als een beest, maer bint hem eerst wel vast.
Florel.      Gy spraeckt soo niet als ick u lest heb aen getast
                Gy trouweloosen uyl. Florant Die is gewoon te liegen
                (2035) En wort niet licht gelooft. Flo. Die jemant soo bedriegen
                Als ghy, verrader, schelm, dief van des Keysers wet.
Florant        Seght nu al datge wilt wy hebben u int net
                Gelijck Vulcanus Mars en Venus had ghevangen,
                Nu hop’ ick u haest aen een galge sien te hangen.
Filibert        (2040) Oft t’hooft op eenen staeck, die op de vest sal staen
                Tot eenen spiegel van die coninghen verraen
                Door ongetrouwen dinst. Flo. Gaet aen ghy hoeren-kinders,
                Weirwolven, boeven ras, al sijt ghy nu verwinders
                Van’t lichaem, ghy en sultse van mijn siel niet sijn.
Florant.        (2045) Dat is een galgen liet, wy sijn in geene pijn,
                Seght nu al wat ghy wilt, het schreeuwen sal niet baten.
Florel.          Moet ick dan soo mijn lief Claricia verlaten
                Met haer onnoosel kint; ô onverwachten druck.
Filibert        De boosheyt valt stets in haer eyghen ongeluck.     Binnen
                                                    Velardus en Lucinda.
Lucinda.      (2050) Ach hoe was ick bestaen toen dese wree soldaten
                Soo onversints op’t lijf van graef Florellus saten,
                Ick meynden in het eerst dat sy daer geckten mé.
Velard.         My deirt den armen man, maer k’loegh als Melibé
                Soo liep gelijck een haes voor een heel jacht met honden.
Lucinda.      (2055) Daer en was geene kair aen sijne poort gebonden.....
                Waer sijt ghy Melibé comt vry nu uyter muyt,
                Het volck is naer Parijs, het treurspel dat is uyt,
                Ick wed hy jevers in een hage is geslopen,
                Daer hy flus als een slangh sal comen uyt gecropen,
[p. 60]
                (2060) Hy was te seer verbaest door de onsteltenis.     Melibeus uyt.
Melibeus     Ick vaegh mijn broeck al af die heel bedoyert is
                Door de verslagentheyt, wanneer ick hun sagh comen.
                Maer seght eens hebben sy den graef oock mé ghenomen?
Velardus      Ghebonden als een calf en soo naer t’stadt ghevoert,
                (2065) k’Vrees dat hy sterven sal. Luc. Den man was heel beroert
                En sagh gelijck een schay, ick vrees het sal daer vuylen.
Melibeus      Dat hun de raef beschijt die boose kerreck-uylen.....
                Sijn vrou die comt daer aen. Aga. en Clari. uyt.   Aga. Maseur sijt in geen pijn
                Oft sware vrees, ick sien dat daer twee herders sijn
                (2070) By hun ghewolde vee, en misschien sullen weten
                Waer dat Florellus is. Cla. Daer heb ick wel mé geten,
                En ken hun aen de spraeck.... goey vrinden comt eens hier,
                Ick ben vol ancxt en vrees. Vel. En ick vol minne-vier.
Claricia.     Ghy kent Florellus wel. Vel. Genoch mevrou, voor desen
                (2075) Wel hondert mael ghesien, en het sou connen wesen
                Dat ick hem noch van daegh ghesien heb wel te pas;
Claricia       Ist mogelijck mijn vrint, ey seght eens waer het was
Velard.         t’Was op de selve plaets daer ghy het my comt vraghen.
Agaren.        Maer segt eens waer hy gongh. Vel. Mevrou als wy hem sagen
                (2080) En gongh hy seker niet. Cla. Wel sat hy dan te peert?
Velard.          Ba neen hy was te voet en had een ysre sweert
                Aen sijne flincke sijd’. Aga. Hebt ghy-li hem ghesproken?
Melibe.         Wy gingen loopen neen, ken heb hem maer gheroken
                Toen had ick t’buycxken vol, maer t’moester weer haest uyt,
                (2085) Want ick mijn broeck vol scheet. Cla. dit is een vremt besluyt
                Dat ick niet en verstaen. Melib. ick oock niet. Cla. lieve vrinden
                Heeft hy u leet ghedaen? Lucind. Ten minsten niet beminde
                En edele gravin. Cla. Wat isser dan ghebeurt?
Lucinda        Wel segget Melibé. Melib. Dat hy is wech ghesleurt
                (2090) Gebonden als een beest. Cla. Ach hemel wilt ons geven
                Vertroostingh inden noot.... wel is hy om het leven,
                Spreckt uwe meyningh uyt. Vel. Mevrou ey stilt u toch,
                Den armen graef Florel is met list en bedrogh
                Hier op dees selve plaets eylaes van daegh ghevanghen.
Melibe.       (2095) De dieven riepen al wy sullen hem gaen hangen.
Claricia      Mijn hert sluyt seffens toe. Aga. Wie tasten hem dan aen:
[p. 61]
Velardus      Florant en Filibert die quamen hier ghegaen
                Met meer als hondert mans gewapent tot de tanden,
                Terwijl hy met ons sat en kouten, hem vermanden,
                (2100) En hebben hem met macht soo seffens aen ghetast,
                Den eenen sloegh hem hier, den and’ren bont hem vast,
                t’Was druckelijck om sien, sy sijn daer mé geloopen
Valt in      Recht naer de stadt Parijs. Clar. Hij sal het ach becoopen,
onmacht   Ach met de bitter doot, ick sterf. Aga. mijn hert dat breckt.
Lucinda        (2105) Maeckt haeren boesem los, en met haer vingers treckt,
                De floute sal vergaen. Vel. Het hert moet sijn gesloten,
                Ken voel den pols niet meer. Aga. hoe ben ick overgoten
                Van lijden en verdriet.... Maseur eens kennis doet.
Melibe.        Daer is noch leven in, want sy roert haeren voet,
                (2110) Ick sal hier aen de beeck een weynigh water halen.
Lucinda       Loop ras ick sal daer mé wat in haer aensicht stralen,
                Dat is den besten raet, geef hier... siet sy verschiet.
Claricia       Ay my. Aga. Coragie. Clari. Ach wat hatelijck verdriet
                Waeyt my niet over t’hooft.... sit mijnen graef ghebonden
                (2115) Als een misdadigh mens, de duvel hael die honden
                Die soo bloetdorstigh sijn. Aga. Maseur betrout op my,
                Ick sal u helpen schoon het waer door toovery,
                Ghy weet dat k’in die const op ’t hooghsten ben ervaren.
Claricia      Ach broeder wilt u siel ter liefde Godts bewaeren,
                (2120) Can het de deught van ’t recht niet doen wat salt al sijn.
Agaren.       Ick bid stelt u in rust, en sijt in geene pijn,
                Den duvel can ick door de toover-const besweeren,
                En doet het gen’ ick wil. Cla. wel volght dan u begeren
                Als t’my tot voordeel dijt. Melib. Sprect men van mijntjes peck
                (2125) Dat en staet my niet aen, t’is tijt dat ick vertreck,
                Ick en betrou hem niet. Lucind. k’vrees dat my ooc mocht gilden
                Dus neem ick oock de vlucht, want daer en sijn geen schilden
                Tegen het hels gespuys. Vel. Ic volg mijn liefste naer.     Herders binnen
Agaren.        Phapesmo, comt tot hulp. Cla. Ick ben in doots gevaer,
                (2130) En ick verlies t’gedult. Aga. Ick sal de moorders plagen
                Met Lucifers geslacht, dat ick nu uyt wil dagen....
                Scheurt aerde, scheurt van een, en worpt u vlammen op
                Die ghy gedurigh spout uyt Tartars helsen crop.
[p. 62]
                Tot plage van den mens. Cla. Ach broeder al dat spoken
                (2135) En staet my gans niet aen. Aga. Ick moet het lijck-vier stoken
                Door hulp der duvelen, laet my bid ick begaen,
                Want al het gen’ ick doen, daer hanght u welvaert aen.
Claricia      Al t’gen’ ghy doet monfreer en wil ick my niet moyen,
                Maer soo ghy mijnen man cunt lossen uyt de boyen
                (2140) Tot sijn behoudenis, soo ben ick rijck genoech.
Agaren.       Gaet ghy naer Montelban, t’is tijt dat ick my voegh
                Aen t’werck tot u geluck, en wilt geen vrese achten.
Claricia      Neen, ick gaen na mijn slot, en sal de uytcomst wachten.    Binnen.
Agaren.       Waer blijft ghy hels gespoock, waerom en gaet den mont
alleen.     (2145) Niet open van Avern’ die t’altemael verslont:
                Hoort helle-wachters, hoort, waer swieren uwe schimmen,
                Dat ghy naer mijn bevel niet boven en comt climmen
                Uyt t’onderaertse cot, en vraeght wat ick begeer....
                Spreckt dry-coppigen dogh, oft heeft u Lucifeer
                (2150) Weer ievers op de jacht gesonden, om nieu sielen
                Vol eyndeloos gekerm by d’ander te doen krielen
                In Tartars jammer-poel, die Charon met sijn schuyt
                (Den veerman vande hel) al brullende voor uyt
                Nu eerst heeft aen-ghebrocht; waer blijft ghy ziel-bevechters
                (2155) Eacus, Radamant, en Minos helsche rechters
                Vol tweedracht, moort, en wraeck... sy hebben my gehoort
                Want d’aerde wort beroert, my dunckt de helsche poort
                Gaet open tot mijn vreught... nu sal Florel genieten
                Troost in sijn swaer allend, en my geen moyt verdrieten
                (2160) Om hem te helpen uyt den kercker daer hy sit
                Wanhopigh sonder schult... Phapesmo, wat is dit
                Dat ghy niet voorts en comt, en laet my in verlangen...
                Ick swier u soo mijn broer Florellus wort gehangen
                Door u onachtsaemheyt, en sijt daer van de schult,
                (2165) Dat ghy’t tot uwe schant noch langh beclagen sult. Duyvel verschijnt.
                Comt uyt verdoemden hont, waer sit ghy in gedoken.
Phapes.      k’Was besigh om t’forneys van Iudas op te stoken
                Dat eeuwigh branden moet. Agaren. Van Iudas den verraer?
                Ach oft het van Florant en Filibert eens waer
                (2170) Daer sy het saet van sijn, mijn droefheyt waer verdreven.
[p. 63]
Phapes.      Heer ende meester wilt my haestigh werreck geven,
                Oft ick val inde boet van thienmael grooter pijn
                Als ick nu lijden moet. Agaren. Wilt my trou-dinstigh sijn
                In’t gene dat ick segh, en haest u sonder beyden
                (2175) Eer dat het hooft wort van mijn broeders lijf gescheyden
                Die in den kercker sit. Phapes Min heer dat weet ick wel,
                Ist niet u broeder diemen noemt den graef Florel,
                Daer heb ick by geweest en heb hem voor gehouwen
                Te helpen, maer hy heeft op Godt te vast betrouwen,
                (2180) Mijn hulp hem niet en dient. Aga. Swijgt en volgt mijnen raet.
Phapes.       Daer ben ick veerdig toe alst maer en streckt tot quaet,
                Want ick in boosheyt leef. Aga. Wilt van u boosheyt swijgen,
                Ghy sult my metter haest twee cappen sien te crijgen
                Uyt eenighe abdy, want het is hoogen tijt,
                (2185) Ick wil dat ghy u spoet, Phapes. De cappen sijn gewijt,
                Ken coom daer niet licht aen. Aga. Dat u den helschen donder
                Vermorselt als het stof, k’sweir by het vier hier onder
                Dat ghy my dienen sult, gaet daer ghy cappen vint,
                En brenghtse voor den dagh, want anders niet en dint
                (2190) Tot hulpe van mijn broer, daer by twee lange baerden
                t’Sy swert, grijs, ros oft blont. Phap. Den duvel sal by naer den
                Versierden eremijt oft cluysnaer moeten sijn.
Agaren.        Gaet aen op dat ick help mijn broeder uyt de pijn.

Den duvel Phapesmo binnen, en terstont wederom uyt met twee cappen en twee baerden.

Phapes.        Hier is het gen’ ghy soeckt. Aga. Wilt my nu eens verclaren
                (2195) Waer ghy die hebt gehaelt. Phap. by twee ou cluysenaren
                Diep in Calabrien daer hoogh’ geberghten staen.
Agaren.        Nu wil ick dat ghy een van twee sult trecken aen
                Gelijck ick oock sal doen, waer mé wy sullen trecken
                Naer t’hof van Vranckerijck, maer sonder te ontdecken
                (2200) Wat wy voor vogels sijn, soo hop’ ick met gemack
                Te helpen mijnen broer van ’t overlastigh pack
                Dat hy nu dragen moet. Phap. Laet my maer eens betyen,
Doet de    Den duyvel helpt door list veel menschen in het lyen....
cap aen.   Wat dunckt u gaet dat wel. Aga. Naer mijnen wens en sin.
Phapes.        (2205) Het spel baert een goet eynt alst heeft een goet begin.      Binnen.
[p. 64]

SESDEN HANDEL. Keyser Karel, Baldewijn, Filibert en Florant.

Carel.         DEn hemel lacht my aen, en schijnt geluck te wenschen,
                Nu ick in handen heb den snootsten vande menschen
                Die t’ aerterijck oyt droegh, om t’schandigh schellem-stuck
                Dat hy geplogen heeft, ô onverwacht geluck,
                (2210) t’Gen’ mijne croon omhelst, tot rust der ondersaten
                Die vrou en kinders om de boosheyt moesten laten
                Die graef Florel bedreef, wat segh ick graef, ô neen
                Ick meyn verrader, want die t’lant vercopt, heeft een
                Vervloeckt verraders hert. Filib. En sonderlingh die steken*
                (2215) Moordadigh naer de doot des Keysers, moetmen wreken.
Baldew.       Die d’eere vanden vorst grousaem ghelastert heeft,
                En is niet weerdigh dat hy op de werelt leeft.
Carel.          Rechtveerdigheyt is blint, wilt hem voor ogen bringen,
                Dat hy sijn vonnis hoort, om op’t schavot te springhen
                (2220) Daer hy geraeybraeckt wort.         Florel gheboyt verschijnt.
                                                        Dudon Hier is den lant-verrader.
Florel.         Ghy lieght, het waer my leet dat ick plicht-schuldigh waer.
                Gena genadigh oom. Carel O schelm, wie sou u kennen
                Voor eenen bloet-gewant, die sijt ghewoon te schennen
                De faem van uwen heer, die ghy soo hebt vercort.
Florel.        (2225) t’Can sijn dat uwen neef by u belogen wort.
Carel.         t’Can sijn dat m’u noch eer den dagh van overmorgen
                Sal aen een dobbel galgh als eenen dief verworgen.
Florel.         t’Can sijn, want mijne doot bestaet in uwe macht,
                Maar soo ick spreken mocht voor t’recht, dat ick verwacht
                (2230) Ick sou misschien soo claer als t’sonne-licht betoonen
                Dat ick onnoosel ben. Carel Hier en valt geen verschoonen
                Dus wil ick dat ghy swijght, en niet een woort en seght.
Florel.         Daermen maer een party en hoort, daer is geen recht.
                Magh ick niet spreken, laet my dan gena verwerven.
Carel           (2235) Swijght ongetrouwen guyt, die sijt gedoemt te sterven,
                Mits ghy geschantvlect hebt mijn glori-rijcke faem,
                Verduystert en gheschent de eer van mijnen naem,
                Soo wil ick datmen haest met hem een eynt sal maecken.
[p. 65]
Baldew.       Aen t’leven hanght soo veel, ten sijn geen cleyne saecken
Filibert       (2240) Het gen’ den Keyser seyt dat dient te sijn gedaen.
Florel.         Mijn leven hem verdriet, hy waer daer geren aen
                Om haest te sien ontsielt: ô grousaem tirannyen,
                Moet ick dan sonder schult soo wreeden oordeel lyen?
                Verdrijft u wraeck-lust, want sy onrechtveerdigh is.
                (2245) Ick eysch noch eens gena, ick bid heb derenis
                Met de onnooselheyt, u gramschap wilt bepalen.
Carel.         Had ghy u tongh bepaelt, daer sou op u niet dalen
                Soo fellen straf, als ghy verdient hebt door het quaet
                Hetgen’ gesproten is uyt allen u verraet.
Florel.          (2250) En isser geen gena. Carel. En noch veel min medooghen.
Florel.          Helpt hemel wat ick hoor. Car. voorts leyt hen uyt mijn oogen
                En sprect het vonnis uyt want hy moet sijn vermoort. Flo. binnen
Baldew.        Genadigh edel heer, hoe cunt ghy soo ghestoort
                Op uwen neve sijn, t’can jeder over-comen,
                (2255) Dus laet de saeck soo hoogh niet worden op-genomen,
                Den mensch is van natuer gebreckelijck en broos.
Florant       Verraders van het lant sijn al te quaet en boos,
                Ia onverbiddelijck, wat valt hier te verschoonen,
Baldew.       Hy sou misschien (soo hy mocht spreken) anders thoonen.
Florant       (2260) U voorspraeck niet en gelt, my dunckt ghy sout party
                Wel dienen soo ghy mocht, dus moest ghy aen d’een sy
                Vertrecken uyt den raet. Bernar. Het gen’ dat hy wilt seggen
                Is, datmen hem soo straffe doot niet op moet leggen
                Om sijn alout geslacht en ridderlijcken stam,
                (2265) Waer uyt noit eenich saet van lant-verraders quam.
Florant        Het blijct aen hem voor t’eerst men moest hem levent branden
Baldew.       Dat waer voor eenen graef te hatelijcke schande
                Die tooveraers toe-comt. Fil. Als Agareen sijn broer.
Baldew.       Wel laet het om de vrou Florant Dat is misschien een hoer.
Bernar.      (2270) O obstinaet gemoet! u nijt-sucht is t’onlijdigh
                Ghy thoont u datge aen Florellus sijt partijdigh,
                En tracht naer sijne doot. Car. Sprect u gevoelen uyt,
                En maect een eynt van desen eereloosen guyt.
                Men sal hem morgen t’sweert voor sijnen loon doen geven,
                (2275) Ick my voldaen hou als hy maer en is om’t leven.
[p. 66]
Bernart.      Ick stem dit vonnis toe. Bald. Ick voegh my naer dat woort.
Florant,      Wie heeft sijn leven oit soo cleyne straf gehoort
                Voor sulcken groot misdaet, men moest hem levend’ braden,
                Oft leggen op een rat voor sulcken wreede daden
                (2280) Gelijck hy heeft begaen. Car. Verwisselt dit geschil
                Met de eendrachtigheyt. Florant Ick swijgh. Car. t’is mijnen wil
                Als datmen t’eerste woort van’t sweert niet en sal breken.     Dudon uyt.
Dudon.        Daer sijn twee paters om sijn majesteyt te spreken
                Die comen uyt t’geberght van’t hooge Cisalpien.
Carel.         (2285) En sijn sy niet bekent? Dudon Mijn leven noit gesien:
                t’Sijn langh-gebaerde mans, oft eremijten waeren
                Heel mager uyt-geteert, om jet te openbaeren
                Dat noodigh dient ontdeckt, soo ick daer uyt bemerck.
Carel.             Ick geef aen hun gehoor. Floran. hier is misschien weer werck
Agaren.   (2290) Tot last van graef Florel. Aga. Den hemel geef den segen
met den   Aen ’t machtigh coninckrijck, en wilt met luck bejegen
duyvel     Den keyser die’t regeert. Kar. Rijst op heer vader, en
in ere-     Seght wat dat u belieft. Agaren. Hooghmogend’ vorst, ick ben
mijts        Van daegh uyt het geberght van Cisalpien gecomen,
cleeren    (2295) Als wy de tijdingh van een schaepherder vernomen
uyt.          Dat graef Florel door uwen last gevanghen is,
                Toch hope dat hy noch niet op-gehangen is,
                Om reden die ick hier aen t’hof com openbaeren,
                En desen boosen schelm met divery beswaeren,
                (2300) Wel tot mijn bitter leet, mits hy ons met den nacht
                Soo schandigh heeft berooft, twee leecken om gebracht
                Die waren op-gestaen om t’quaet doen te beletten.
Carel.          Een sulcken schellem-stuck strijt tegen mijne wetten.
Florant.       t’Strijt tegen t’Keysers eer. Karel O booswicht, deugeniet,
                (2305) Seght eens wanneer is toch dees dievery geschiet,
                En wat hy heeft gerooft. Aga ’Ten is maer vierthien daghen
                Dat wy naer middernacht in onse ruste laghen
                Toen is den loosen vos gebroken in ons kerck
                Van achter door den muer die was vier steenen sterck,
                (2310) En heeft daer uyt gehaelt twee schoon vergulde kelcken
                Gedreven naer de const, waer van ten minsten elcken
                Was hondert croonen weert met noch een silv’re lamp
[p. 67]
                Die wel dry marcken woegh. Karel ist mogelijck ick stamp
                Van boosheyt als ick t’hoor, o goddeloos vermeten,
                (2315) Waer macht verborgen sijn. Aga. Dat sou ick geren weten
                Want daerom quam ick hier om hem te spreken aen.
Karel.          Eerweerden vader t’is voorwaer seer wel gedaen,
                Ghy sijt my willecom, ghy mocht hem vrijlijck spreken.
Agaren.       t’Is als ick heb geseyt alsoo aen ons gebleken.
Bernart.      (2320) Maer kent ghy hem oock wel my daer eens van bericht:
Agaren.       Ick heb wel vijf-en-twintigh mael ghehoort sijn bicht,
                My deirt sijn arme siel met sonden soo beladen.
Karel.          Ghy cunt hem samen oock tot sijne welvaert raden.
                Want morgen is den dagh bestemt om op’t schavot
                (2325) Te scheyden t’hooft van’t lijf. Agr. Ist waer soo heeft my Godt
                Ter goeder ur van daegh hier tot mijn luck gesonden,
                En hy gelegentheyt tot sijn berou ghevonden.
Florant.      t’Is te beclagen dat hy nu is tot het sweert
                Verwesen, daer sijn straf is thienmael meerder weert.
Bernart.      (2330) t’Is te beclagen dat ghy selfs hem niet moght dooden
                Als beul, ghy sout ons altemael ter uytvaert nooden
                Van blijschap, mits den nijt van u tirannigh hert
                Dan niet meer snacken sou naer grooter pijn en smert
                Die ghy hem aen wilt doen door al u boos vermeten.
Filibert.      (2335) Men weet wel dat ghy hem niet licht en sult vergeten,
                Want hy was uwen vrint, en t’spijt u al te veel
                Dat hy verrader is. Bern. En u dat ghy den beul
                Niet en moght sijn, die hem in eenen lepel water
                Wel sout verdrincken, soo ghy cost. Karel beminden pater
                (2340) Ick geef u orlof om met graef Florant te gaen
                By den misdadigen, geeft hem een goet vermaen.
Agaren.       Hoogh-mogenden Monarch, ten sal hem niet ontbreken,
                Can ick hem naer den wens de saligheyt aen preken.
Karel.          t’Waer goet voor sijne siel, gemerct hy is in’t net.
Agaren.       (2345) Een stadt can sonder wal wel staen, niet sonder wet.     binnen.

Florellus alleen in de gevangenis.

Florel.         En isser dan geen hop’ voor my die ben ontschuldigh,
                Wat lijden is dat niet, hoe wel ick sal verduldigh
                De straf verdragen voor mijn sonden, nu ick sien
                Dat son en maen, ja al de sterren van my vlien
[p. 68]
                (2350) In dese duysternis, ken wil my thans niet setten
                Tegen des keysers weth, schoon dat hy wilt besmetten
                Sijn handen met mijn bloet.... ach had ick maer papier
                Met eene pen, k’sou met mijn eygen bloet alhier
                Beschrijven wie ick ben, terwijl ick niet eens spreken
                (2355) En magh in vollen raet, soo word’ ick uyt-gestreken,
                Ick sou beschrijven hoe onnoosel dat nu wort
                Mijn jeughdigh leven door een valse tong vercort.     t’Gevangenis
                Hier sal mijn vonnis sijn, ic hoor de filen comen        wort geopent.
                Die snacken naer mijn doot, daer ick altijt soo vromen
                (2360) Velt-ridder ben gheweest, en voor des Keysers eer
                Gestreden totter doot. Dudon. Hier ist eerweerdigh heer
                Dat den verrader sit. Florel. Men noemt my weer verrader,
                O dief, ô schelm..... Wats dit voor eenen ouden vader....
                Ia t’sal een bichtvaer sijn, Godt zy gebenedijt,
                (2365) Dat jemant noch eens denct op mijne saligheyt.    Dudon binnen.
Agaren.       Florelle liefsten vrint, Florelle mijnen broeder....
                Florelle, ach ick sterf, nochtans uwen behoeder
                Van uwe welvaert comt by u in doots gevaer,
                Schep moet seer edel graef. Flo. k’ sou seggen dat het waer
                (2370) De stemme van mijn broer, soo hy met dese cleeren
                By my niet en verscheen om saligheyt te leeren.
Duyvel.        t’Is Agarenus selfs die u verlossen comt.
Florel.         Hoe Agareen by my, ick staen gelijck verstomt.
                Ach broeder mijnen vrint, broeder. Aga. k’en can niet spreken
                (2375) Van droefheyt die my perst, nochtans soeck ick te wreken
                De boosheyt vanden nijt die u onnoosel tracht
                Te leyden naer t’schavot, dus com ick onverwacht
                Om u hier by te staen. Flo. Ach broeder weert ghepresen
                Om u getrouwigheyt, maer hoe sou’t connen wesen,
                (2380) Daer ick aen voeten en aen handen sit geboyt,
                En met soo stercke wacht bewaert. Aga. U niet en moyt,
                Ick weet daer toe al raet, betrout u op mijn cunsten.
Florel.         Hoe sal ick ach hoe sal ick oit u troubaer gunsten
                Verdienen, die ghy my comt schencken inden noot.
Duyvel.       (2385) Ia sonder sijne hulp soo sijt ghy morgen doot.
Agaren,       Ras schud’ u cleeren uyt. Flo. k’en can door dese banden
[p. 69]
                Die vast ghesloten sijn aen voeten en aen handen.
Duyvel         Laet my maer eens begaen.... en is het nu niet los.
Florel.          Noit sach ick al mijn daegh soo eenen loosen vos,
                (2390) Hier spelt de duvel mé, dat sijn geen paters wercken:
Agaren.        Schep moet, den hemel sal u inden noot verstercken.
Florel.          In ben al vast oncleet. Duyvel Ick oock die voor u staen.
Agaren.        Heer broeder haest u ras en doet dees cappe aen,
                En ghy mijn broeders cleet met dese stale boyen.
Florel.          (2395) Nu leef ick noch op hop’ Aga Ick bid wil u wat spoyen
                Eer wy verraden sijn.... nemt desen swarten baert
                En bint hem aen u mont. Flo. Och Godt dat is bisaert
                En goet, soo t’maer en luckt. Aga. en wilt daer voor niet duchten,
                Den desen blijft alhier in al de selve suchten
                (2400) Daer ghy waert in ghestelt, en uwe plaets behout.
Florel.          Wat wonderheyt is dit.... en is hy niet benout,
                t’Sal hem eylaes de doot in mijnen name costen,
                Ten waer hem jemant oock uyt desen kercker losten
Agaren.        Stelt u droef hert gerust, en sijt in geene pijn.
Duyvel.        (2405) En sorght ghy voor my niet, het sal met my wel sijn.
Florel.         Noit sagh ick al mijn daegh sulcken getrouwicheden.
Agaren.        Nu clop ick aen de deur, om uit dit cot te treden:
                Beminde vrinden hoort, ick waer hier geren uyt,
                Seght aen den graef Florant dat hy de poort ontsluyt,
                (2410) Mijn werc is al gedaen. van binnen de wacht sprect.
                                                                    wy sullen u haest helpen.
Agaren.       Heer broeder sijt gerust wilt uwe droefheyt stelpen,
                De ure van geluck ghecomen is tot vreught
                Van u onnoosel siel: ghy siet dat Godt de deught
                Altijt beschermen sal. Dudon. belieft u uyt te comen.
Agaren.        (2415) Met uwen orelof. Dudon. Wel hebt ghy iet vernomen
                Van u gestolen goet. Aga. Och dat is al vercocht.
Dudon.        Is sulcken Kerreck-dief niet weerdigh om-gebrocht
                Gelijck geschieden sal.... heeft hy aen u sijn sonden
                Niet altemael ghebicht. Aga. O ja, maer niet gevonden
                (2420) Dat tot leetwesen streckt: ick sien t’is eenen fiel.
                Die niet en past op het welvaren vande ziel.
Dudon.        Sijn boosheyt en is met geen penne te beschrijven.....
                Den Keyser heeft geseyt dat ghy in’t hof sout blijven,
[p. 70]
                Want t’is nu wat te laet om uyt de stadt te gaen.
Agaren.      (2425) Godt loont u weerdigh heer, ick neem dit voordeel aen
                Al is het onverdint, en sal soo langh ick leve
                Bidden voor u gheluck dat u den heer wilt geven.
Dudon.        Een camer-diender sal u brengen spijs en wijn.
Agaren.       Alst dan soo wesen moet sal ick gehoorsaem sijn.     binnen.

---

Filibert, Florant. Bernardus, Baldewijn, Dudon en ander uyt.

Filibert       (2430) De ur gecomen is dat graef Florel moet sterven,
                En sal voor sijn misdaet nu eens den loon verwerven....
                Gaet haelt den snooden schelm, die geensints weerdigh is
                Den hemel aen te sien, door de beroertenis
                Die hy hier heeft verweckt.... verwaenden fiel der fielen,
                (2435) Die men moest laten vande wolleven vernielen,
                En scheuren heel van een.
                            den duvel in plaets van Florel geboyt uyt
                                                        Daer comt hy aen getreen
                Den eereloosen guyt. Bald. mijn heer t’is teghen reen,
                En t’schroomt voor alle recht soo onbeleeft te wesen,
                Te schelden eenen mensch die is ter doot verwesen
                (2440) En gaet naer het schavot, ick schaem my dat ick’t hoor.
Filibert.      Oft ghy hem voor wilt staen ick my niet en verstoor,
                Seght vry al wat ghy wilt, het eynt den last sal draghen.
Beul             Heer graef ick moet u voor het lesten noch eens vraghen
                Oft ghy wel sijt bereyt te sterven voor u schult.
Duyvel        (2445) Dat sulde flus wel sien als ghy m’onthoofden sult.
Beul             Neen ofter noch jet waer dat mocht u siel beswaren,
                Ghy cost het met berou aen jemant hier verclaren,
                Seght wat ghy noch begeert, en bidt vergiffenis
                Aen Filibert den graef, die uwen rechter is.
Duyvel.      (2450) Doet dat u is belast en volght verraders oorden.
Florant      Schaemt ghy u niet Florel te spreken sulcken woorden.
Duyvel      Ick schaem my dat ick sien verraders voor my staen.
Filibert      Sa wilt hem strackx het hooft voor sijne voeten slaen.
Duyvel.      Want dat ghy self u hooft niet en comt te verlisen.
                (2455) En datmen in u plaets Florellus weer siet kiesen
                Vervalsten wichelaer en plompe horebeest.
Florant.      Scherprechter doet u werck. Duvel tast toe en doot den geest

Den beul willende slagen verdwijnt den duyvel in vlam en roock.

[p. 71]
Beul             Och hemel wat is dit, ey my ick den bedrogen,
                Ick loop en neem de vlucht.... ist waer, oft ist ghelogen,
                (2460) Ist spoock oft duvelry. Florant noit sagh ick vremder stuck,
Bernart.      Ick vrees, ick vrees eer cort voor jemants ongheluck,
                Mits d’onrechtveerdigheyt die hier in is ghelegen.
Gemeynt      Slaet beul en rechter doot, en al die sijn genegen
                Om Florel leet te doen. Filib. Ick bid u vrinden stil.
Dudon.        (2465) Wy sien dat ghy alleen sijt d’oorsaeck van’t geschil
                Dat hier is op-gestaen. Gemeente Wy willen ons nu wreken.
Florant.      Ick bid u vrinden swijght, men sal den Keyser spreken,
                En stellen u gerust. Gemeynte Dat soo geschiet, oft wy
                Sijn mans genoch om u van dees verradery
                (2470) En al wat datter is gebeurt gaen te betichten.
Bernart       Dit sal de sake van Florellus seer verlichten.     Keyser Karel uyt.
Karel.         Wat is hier, vrinden hoort, en stelt u in geen pijn
                Noch vrees van ongeval, terwijlen dat hier sijn
                De rechters by de hant, die ick sal doen vergaren,
                (2475) Om t’ondersoecken wat dit spoock magh openbaren:
                Dus stelt u vry in rust, en doet dat ick belast,
                Oft ick set een oft twee van dees oproerders vast
                Gelijck den graef Florel: Dudon vergaert de staten
                Op’t spoedigste by een. Carel binnen. Dud. ick vrees ten sal niet baten,
                (2480) Den oploop is te groot en groyt te sterreck aen.
Filibert.       Soo salmen tot hun straf een ander baen in gaen,
                En doen dit fielen schuym eens dansen in de boyen.
Dudon.        Vertreckt u want het grou begint seer aen te groyen,
                Men roept al Barrabas en meynen Filibert
                (2485) Al oft ghy d’oorsaeck waert. Fil. ick gaen eer my een pert
                Van jemant wort gespelt.... ick sal my laten vinden
                Terstont in’t keysers hof. binnen. Dud Florel heeft groote vrinden
                Die noch eer corten tijt wat wonders sullen doen
                Tot wraeck van sijne doot.... ick mach my haestigh spoen
                (2490) Om naer het hof te gaen... den nijt sal altijt leven,
                En menigh arme siel noch groote quellingh geven.
                                                            binnen.        t’Hof verschijnt
Karel.         Wast soo afgrijselijck dat op’t schavot verscheen
                Wanneer Florellus voor den slagh van’t sweert verdween.
Baldew.       Soo grouwelijck om sien dat niemant door het spoocken
[p. 72]
                (2495) Der schimmen, staen en bleef, daer by het vlammigh roocken
                Verspreyden sich soo wijt en breet, dat jeder liep
                Gelijck een vlugtigh hert, en t’grou gedurigh riep
                t’Is onrechtveerdigheyt Florellus om te bringen,
                In vuegen dat den beul self van’t schavot moest springen,
                (2500) En t’sweet dat brack hem uyt van ancxt en swaere pijn.
Karel.          De vruchten vande hel die moeten grousaem sijn,
                Ick staen hier in verstelt, hoe ben ick soo bedrogen.
Filibert.       Den duvel heeft op de verraders groot vermogen.
Florant.       Het smettigh gift dat van verraders is gesaeyt,
                (2505) Wort op het lesten van den duvel weer gemaeyt.
Bernard       Die sijn wraecklustigheyt uyt jemants doot wilt halen,
                Moet sijn hooverdigheyt by wijlen dier betalen
                Met droeve wederwraeck, die alle schaed’ vergelt.
                Daer den onnooselen was t’onrecht mé gequelt.
Karel.          (2510) Mijn hert is vol van sorgh, om eens den gront te weten
                Van dit vremt voorgeval, en al te stout vermeten
                Dat hier is uyt-gerecht van desen graef Florel.
Florant.       Dat hy was een verraer, dat weet een jeder wel.
                Hebt ghy sijn quaet gestraft, moet men ons deught beloonen,
                (2515) Want t’loonen voet de deught. Carel. daer dienen nader thoonen
                Eer datmen sijne siel t’onrecht verdoemen wilt.
Filibert        t’Is vremt als jemant eens verblint voor t’recht-sweert knilt
                En op geen deught en peyst dat hy daer sal verschijnen
                In roock en helsche vlam en wederom verdwijnen:
                (2520) En datmen twijflen wilt aen sijne saligheyt,
                Die met den duvel uyt de werelt schandigh scheyt.
Baudew.       t’Is waer ick hebt gesien. Carel Och arm verlore siele,
                Die ick voor desen in soo grooten weerde hiele,
                En nu soo schandighlijck van dese aerd’ gheruckt,
                (2525) Misschien voor eeuwelijck verstooten en verdruckt,
                Die was gelijck een leeu in alle vrome strijden,
                Moet nu misschien altijt de helsche pijnen lijden.
Filibert.       Sijn leeuwen-hert dat slaept nu inden helschen brant.
Bernard       Godt comt het oordeel toe, en u geen eer maer schant.
Filibert.       (2530) Sijn wackerheyt en sal my niet meer connen deren.    Dudon uyt.
Dudon.         Seeghaftigh opper-vorst de paters souden geren
[p. 73]
                (Soo t’ toe-gelaten waer) verschijnen in den raet,
                Om u te spreken van een saecke hoogh van staet.
                En te bedancken vande onverwachte eere
                (2535) Die aeun hun is gegunt. Karel seght aen de goede heeren
                Dat sy my willecom geweest sijn, en daer by
                Dat ick hun comst verwacht.... de paters mogen my
                Van dese spoockery een beter uytlegh gheven
                Als ick begrijpen can over t’droef-eyndigh leven
                (2540) Van onsen graef Florel, die soo verdweenen is,
                En brenght het heele hof in swaer becommernis.

Agarenus en Florellus in eremijts cappen uyt.

Agaren.       Die hier verschijnen comt op gistren is verwesen,
                En soo men meynt onthooft, maer wederom verresen.
Florel.        De fiere moedigheyt en vreest geen felle slagh,
                (2545) Wie eeuwigh eer begeert geen haters vluchten magh;
                De dappre laten sich wel tergen maer noit pletten,
                Die met de leeuwen spelt moet op hun tanden letten,
                En het gewelt laet sich noit quetsen vande tongh,
                Al waert dat haer fenijn tot in den boesem drongh,
                (2550) De wackre tegenstant van een verduldigh lijden
                Sal den onnoselen tot t’levens eyndt bevrijden
                Van alle ongeval, als hy geen wraeck en wenst
                Te nemen op de gen’ die sijnen roem verslenst,
                Schoon een verraders wond’ is qualijck te genesen,
                (2555) Het gene door Florel op heden wort bewesen.
Filibert.       Wat spreckt ghy van Florel, een boosen lant-verraer.
Florel.         Want ghy u selven meynt soo spreckt ghy veel te waer.
                Nu om te thoonen dat Florel noch is in ’t leven,
                Die sich van daegh in ’t hof comt sonder vrees begeven,
                (2560) Soo let wel op den man oft ick die niet en ben,
                Gelijck ick voor den raet vrijwillighlijck beken,
                                            Hy doet sijnen baert af en ontdect sich
                Ick ben Florellus om u valse lasteringen
                Hier in’t gesicht des vorst met reden te bedwingen,
                En te bewijsen dat ghy om u eygen baet
                (2565) De oorsaeck sijt dat het gemeen verloren gaet,
                Om dat ghy my altijt hebt voor verraer gehouden,
                Het gen’ den keyser heeft gelooft, die sich betrouden
[p. 74]
                Op u meyneedicheyt.... ô boosen lasteraer,
                Soo ick had willen sijn een schelm en lant-verraer,
                (2570) Het stont in mijne macht om Vranckrijck te verdrucken
                Door Africaens gewelt met duysent ongelucken,
                Had ick naer t’vyants wil maer ongetrou geweest,
                En niet de vuyle faem van een verraer gevreest.
Filibert.       Hoe can den hoogen heer dit stout vermeet verdragen.
Florel.         (2575) Wie om sijn vrijheyt pleyt moet naer geen dreygers vragen
                Veel min de cracht ontsien van hunnen boosen nijt,
                Want een cloeckmoedigh helt geen valse tonghen lijt.
                Maer sal altijd gerust den vryen wegh in wand’len;
                Die t’algemeen bemint moet loffelijcken hand’len,
                (2580) Gelijck ick heb gedaen, als ick den graef Florant
                Sagh vluchten uyt het velt, en viel in mijne hant,
                Als hy den standaert gingh achter het hegh verborgen,
                En liet sijn leger-volck in vrees en duysent sorgen
                Toens sy geslagen sijn, als ick den blooden schelm
                (2585) Geheel heb uyt-geschudt, en liet hem sonder helm
                Oft eenigh wapen-tuygh half naeckt voor treter loopen,
                Schoon ick hem dooden kost, oft levent ’tvel af-stroopen,
                Soo t’aen den standaert en de cleeren blijcken can,
                Die hier sijn by de hant.... wat dunct den raet hier van,
                (2590) Waer mé ick onbekent u vyant heb verdreven,
                Al ist dat aen Florant daer van is d’eer gegeven,
                Als ick den Moorschen vorst creegh onder mijn ghewelt
                Met Armelinda de princers, en oock den helt
                Celindus generael der Mooren, die ick praemden
                (2595) Te geven u den vré, gelijck sy hun oock schaemden
                Te weyg’ren door den noot; dus ondersoeckt dit wel
                Oft daer van niet en is de oorsaeck graef Florel,
                Die tegen reden wort verstooten van het kussen
                Dat hy beseten heeft, en fielen ondertussen
                (2600) Gestelt in sijne plaets. Karel Wat wonderheyt is dit.
Florel.         De meeste wonderheyt noch op dees tonge sit,
                Soo ick met u verlof de rest hier mach verhalen.
Bernart.      Al die sigh heerlijck quijt verdient de segen-pralen.
Karel.         Dees avontuer aen my veel achterdencken geeft.
[p. 75]
Florel.         (2605) Mijn rusteloos gedacht dat veele vleugels heeft
                Wort hier nu eens ondeckt, en comt naer t’hof gevlogen.
                Op datmen weten sou wie dat u heeft bedrogen
                Ick oft den graef Florant, die heeft den lof gehadt
                Van de victorie, als ick my moe en mat
                (2610) Gevochten heb, om al de Mooren te verslaghen
                In sijn verraders cleet, tot Keysers wel behagen
                Tot ruste van het rijck, gelijck ick heb gedaen,
                En eenen wreeden ban voor mijnen loon ontfaen:
                Siet eens hoe ongelijck den lof-crans wort vercregen
                (2615) Door valsche logentael, die scherper als een degen
                Can steken door den haet van schelmen en verraers,
                Die te gelijcken sijn by rechte moordenaers.
Filibert.       Die sulcken stoutheyt pleeght behoortmen te vermooren.
Florel.         Die t’quaet ontworstelt is, ist soet van’t quaet te hooren.
Filibert.       (2620) Sijn hoovardy ons dreyght, voorwaer een quade plaegh.
Florel.         U boose vyantschap ick my niet aen en draegh.
                In’t onweer laet een schip sich van een roer niet dwingen.
Filibert.       Dat waer in mijne macht ick sou den dief doen springen.
Florel.         Dat waer in mijne macht ick gaf u eenen strop
                (2625) Dan hiel u helsche tongh van’t quaet te saeyen op,
                Als dan en sou ick my daer over niet beklaghen,
                Toch t’is een helden stuck den laster te verdraghen
                Vervloeckten logenaer. Had ick ghewilt ghy fiel
                En eereloosen guyt, ick had des Keysers siel
                (2630) Wel uyt het lijf gheperst, als ick hem heb ghesproken
                Alleen voor sijnen troon, en my noch niet ghewroken
                Over het onghelijck dat aen my is gheschiet:
                En stont hy toen alleen in mijne handen niet?
                Wanneer hy viel in slaep; en dat ick heb ghenomen
                (2635) Sijn goude Vlies van t’lijf, en soo uyt t’hof ghekomen
                Als eenen Africaen, en was nochtans Florel
                Het gen’ hy niet en wist Carl. noyt vremder apenspel
                En hebbe ick gehoort. Florel. sie daer oft is gheloghen
                Hier is het gouden Vlies, heb ick u nu bedroghen,
Karel.         (2640) Ick ken u voor mijn neeff, ick ken u voor mijn vrindt,
                Ick ken u voor mijn bloet, die weerdich sijt bemint,
[p. 76]
                En Filibert moet voor u roem en deughden swijghen,
Florel.        Elck moet sijn roem en eer door eyghen deughden krijghen.
Florant.      Nu is het tijdt dat ick den langh verborghen haet
                (2645) (Die mijn vals hert besit) hier voor den vollen raet
                Verthoon, en mach mijn schult voor ieder een bekennen
                Dat ick verrader ben, om graeff Florel te schennen
                In sijn beroemde eer, die ick hem heb gherooft,
                Wanneer een ieghelijck mijn valscheyt had ghelooft,
                (2650) Om hem op’t letten eens te brenghen om het leven.
Carel.          Men roeyt gheen boomen uyt die goede vruchten gheven
                Meyneedighen Verraer; Florant. Ick eysch ghenade Heer
Carel.          Die het gheluck verliest, verliest de hop’ van eer.
                Neemt de trouwanten vast en laetse wel bewaeren
                (2655) Tot datmen siet wat eynd’ dit spel sal openbaeren....
                k’Ontfangh u in ghenaed’ mijn naeste bloet-ghewant
                Florellus mijnen neef, Florelle, ach wat schandt
                Heb ick u aenghedaen, wat heb ick u doen lijden
                Door’t licht ghelooven van de fielen, die benijden
                (2660) U edel Ridderschap, Florelle mijnen neef
                Ick sweir dat ick u nu vrywilligh weder geef
                Dat u ontnomen is, en maeck u als te voren
                Den selven die ghy waert, want ick ben g’lijck herboren
                Door d’aenghenaeme vreught, die mijne siel verblijdt
                (2665) Bedenckende dat ghy door valsheyt vanden nijdt
                Soo veel hebt uytghestaen, en tot mijn eer verdraeghen,
                Dus wil ick morghen ’thooft doen voor de voeten slaeghen
                Van dese wiggelaers, Florant en Filibert:
                Midts niet soo quaet en is als een verraders hert.
Bernart       (2670) ,, Die sonder wraeck-lust can het onghelijck verdraghen
                ,, Vind’ op het lesten eens sijn vyanden verslaeghen.

VERSCHOONINGH. Filibert en Florant worden onthooft en Florellus herstelt in sijn plaets. EYNDE.

                                                    Imprimi poterit
                                                            A. vanden Eeden Lib. Censor.
__________________________________________________

T’ANTWERPEN, By Gerardus van Wolfschaten, naest de Abdye van Sinte Michiels. Anno 1674.

Tekstkritiek:

p. III Florellus, in er staat: Florellus (in
p. IV nu er staat: nn
p. VII (’t selve doende) er staat: (’t selve doende
vs. 290 heerschen er staat: heetschen
vs. 417, vs. 1038, vs. 1797 weesrijmen
vs. 440 lendenen er staat: ledenen
vs. 464 Bern. er staat: Beru.
vs. 594 bijt er staat: biijt
vs. 741 over-winningh er staat: over-winnigh
vs. 805 mach wreken er staat: machr weken
vs. 897 Keyser er staat: Kerser
p. 27 laeten) er staat: laeten,
vs.1201 Wat er staat: wat
vs. 1417 verwotghen er staat: verwotghen
voor vs. 1747 Florel. er staat: Forel.
vs. 1882 en er staat: on
in vs. 2214 Filib. er staat: Felib.

• Ceneton
  
• Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands