Lemmen met syn Neus. Brussel/Amsterdam 1700.
Toegeschreven aan de boekhandelaar Joan de Grieck.
Bewerking van Lammert met zyn neus (1641) door C.v.B.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton032120 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r]

Het

BELACCHELYCK

KLUCHT-SPEL

VAN

LEMMEN

MET SYN NEUS.

_____________________

Nieuwt her-vormt tot vreughdt
Der Brusselse Jeughdt.
_____________________

[Vignet: fleuron]

te koop
TOT BRUSSEL
By Joan de Grieck, Boeck-verkooper op de
Graen-merckt.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

AEN DEN LESER.

WEerde Landts-ghenooten? Ick neme met uwen oorlof, de vryheydt, dese belacchelycke Farsse, ofte Klucht-spel van Vaer LEMMEN met syn Neus, hier op-te-draghen

        Aen het Groot gheneust Gheslacht,
        Dat met kleyne Ghevels lacht.

    Ende aenghesien het by vele een groote vreughdt is het besichtighen der langhe, hooghe en wel-ghe-coulereerde Snuyten: heb ick (myns dunckens) niet on-wyselyck ghe-daen, tot dien eynde op ons Brussels Klucht-tooneel te laeten verschynen den voor-schreven Wel-gheneusden Lemmen? Wilt u dan daer mede vrolyck maecken, des te meer;

        Vermits den Koningh Salomon,
        Dat groot verstandt, die wysheydts Son,
        Ons leert niet beter hier te zyn
        Als wel-doen, ende vrolyck zyn.

    Wy moghen somtyts wel iet kluchtighs in gril worpen, als het niet loopt buyten de paelen van eerlyck jock: anders-sins magh het den naem niet ghe-gheven worden van vrolyckheydt, maer in teghen-deel van dertele malligheydt: want ghelyck een schoon Vrouw, [fol. A2v] niet schoon te achten is, die dese gaeve maer uytwendigh verthoont ende van binnen een leelyke ziele heeft, insghelycks syn niet te achten, maer weerdigh ver-acht te wesen (oock hoe schoon die zyn) alle dertele Spelen strydende teghen de goede manieren. Soo dat het geen wonder is, dat de oude Vaders de selve soo seer versmaedt hebben, ende als doodelyck ziel-verghif die verboden hebben te aen-schouwen.
    Laet ons dan (volghens het segghen van dien Wysen Vorst) al-tydt wel-doen, en vrolyck zyn: want wel-doen ver-oorsaeckt eene gheruste Conscientie; ende een gheruste Conscientie, een gheduerighe Maeltydt; ende nae een treffelycke maeltydt volght ghemeenlyck musicale sangh; ofte wel een eerlyck Klucht-spel.

        Daer van ons Lemmen met syn Neus,
        Nu Catholyck, voor desen Geus,
        Al-soo in hem geen valscheydt woont,
        Een waere Af-druck hier vertoont.
        ’t Is waer, hy wilt een Soon (goedt rondt)
        Met eenen neus tot aen syn mondt:
        Maer mits hy heeft een open hert,
        En vast ghelooft dat wit is swert:
        Soo weet syn Wyf (seer gauw en wys)
 [fol. A3r]
        Dewyl haer Man is op de reys,
        Hem soo een Soon te haelen gaen,
        Die hy nemt voor den synen aen:
        Doch eyndelick valt hem te lot,
        Dat raeckt syn Sones Neus capot,
        Waer door dat al syn vrolyckheydt
        Seer derelyck in d’asschen leydt:
        Soodanigh, dat nae langh ghekyf,
        Men valt malkanderen aen ’t lyf.
        Dus dat, tot laste van de huyt,
        Al vechtende dit Spel gaet uyt.

    Op sodanighe maniere (beminde Leser) komt Lemmen hier syn snaeck-achtighe Rol te eyndighen.

        Op dat elck door syn schots-bedryven
        Kan alle droefheydt van hem dryven.

Wilt u dan daer mede vermaecken, opdat wy hier een eynde van dese brabbelinghen maecken, ende naer hondert wensinghen van alle goedt u voor slot segghen uyt een recht ghemoedt: ick blyf uwen Dienar, weest, Leser, ghe-groet!


[fol. A3v]

PERSONAGIEN.

             Lemmen met syn Neus.
             Heyltje, Lemmens Wyf.
             Jenne-Moeye, Buer-wyf.
             Jonghen Lemmen met syn neus.
             School-meester.
            Hyntje Lauw.
Teewis Knip.
Lauken Dick-muyl.		  }  School-jonghers

________________________________

        De Dronkaerts, achten ’t braeve Mannen
        Die lichten konnen wel de kannen?
        Een Licht-mis, die bemindt een Vriendt,
        Die vreughdt in twist en vechten vindt.
        Me Joffrouw Prat, pryst moye kleeren:
        Heer Kalis Malis, jente veeren:
        Maer Lemmen, goedt, oprecht, en heus,
        Acht boven al een groote Neus.
________________________________

Continue
[fol. A4r, p. 1]

KLUCHT-SPEL

VAN

LEMMEN

MET SYN

NEUS.
_______________

EERSTE
UYT-KOMSTE.

LEMMEN met syn NEUS, en
HEYLTJE syn Wyf uyt.

LEMMEN
Hoort, Vrouw, eer ick vertreck, heb ick noch wat te segghen,
Komt hier, en luystert toe, ick sal ’t u gaen uytlegghen.
HEYLTJE
Wel, Lemmen, goeden Man, spreckt uyt en vry ghebiedt,
Indien het my bevalt, ’k en sal het laeten niet.
LEMMEN
(5) ’t Is heden, soo ghy weet, dry Jaeren nu gheleden,
Dat wy in echten staet te saemen syn ghetreden:
Maer trouwen baert veel leet, en niet als herts-sweer gheeft,
[fol. A4v, p. 2]
Wanneer een Man als ick, geen Erfghenaem en heeft.
HEYLTJE
Jae, jae, dat docht ick wel, ghy loopt weer in de boonen;
(10) ’t Is koeck-koeck eenen sangh, dit syn weer d’oude toonen:
Die praet is my niet nieuw’, ick ben dat al ghewoon,
Hier heb ick weer ghekerm om de gheneusde Soon.
LEMMEN
Jae Moer, ’t is om een Soon, ick wilder eenen hebben.
HEYLTJE
Wel, dat komt seker schoon, komt snyt hem uyt myn rebben.
(15) Wat dunckt u van dat spel? wie kan den sin verstaen?
Hoort, Lemmen, gheeft my gheldt, ick sal een koopen gaen:
Hy wilt van my een Soon, geneust nae syn behaeghen,
Wie hoorden sulcken klap van al syn levens daghen?
Is dit in myne macht? wel, kinders, wat een deun.
LEMMEN
(20) Jae, jae, het is u schuld’; maeckt dat ick heb een Seun
Of siet wy sullen saem in twist gheduerigh leven:
Jae ’k sal (soo dit niet helpt) my tot den Krygh begheven;
Daer om schaft my een Soon, gheneust als een Marquis,
Want al die tateringh’ en is maer tydt-verlies.
HEYLTJE
(25) Is dat niet groot verdriet? wel, sou my dit niet spyten?
Al wat ick van hem hoor, is tieren en verwyten,
En altydt om een Soon, al of men die nae wensch
Kon schudden van een boom: wel Man, wat voor een Mensch
Zyt ghy, stelt u gherust wilt reden plaetse gheven.
LEMMEN
[fol. A5r, p. 3]
(30) Noyt swygh ick daervan stil: maer al soo langh ick leve
Soo roep ick om een Soon: eer ben ick niet verblydt;
Maer hoort wat dat ick segh: ick gheef u noch respyt
Soo langh myn reyse duert, die ick heb voorgenomen,
Want ick voor de twee jaer niet weder t’ huys sal komen.
(35) O! soo ghy dat beschickt; dat als ick wederkom
Dan vind’ een jonghe Soon, ick springh van vreughdt rondt-om.
Ick sal u, als een Dam, in goude laecken kleeden,
En soo op staende voet een koetse doen bereeden;
Och, had’ ghy dan een Soon, die my (syn lieve Vaer)
(40) In alles wel gheleeck, en my wel stapte naer:
Die soo een fraeye Neus, als ick ten thoon moght draghen,
Dat was een staeghe vreught voor al myn leven daghen:
Want siet, het waer een schand’, dat soo een Neus als myn
Geen Neusen winnen sou, ô! dat waer my een pyn,
(45) Te meer, mits ons Gheslacht, van over vele jaeren,
Met Neusen wonder groot, verciert te gader waeren.
’t Is waer sy syn langh doodt, ick heb die niet ghekent,
Maer ’k heb hun Naem in schrift seer net en pertinent:
Als mede elck syn Neus, ghecoulereert nae ’t leven,
(50) En voorts haer qualityt, en watse oyt bedreven.
Sy waeren overal ghe-eert en seer gheacht,
Ghesproten (fael ick niet) van Keyserlyck Gheslacht?
O deftigh Neus-gheslacht, die weerd zyt alle Eere,
Wat worter niet verhaelt van u tot ieders Leere.
(55) Myn Over-groote Vaer, soo als ick heb verstaen,
Die kon wel met syn Neus een bier kan stucken slaen:
Wat dunckt u van die gast? magh soo een Neus niet praelen?
Stil. luystert maer wel toe, ick sal noch meer verhaelen.
Wanneer hy met syn handt daer tegens aen eens klanck,
[fol. A5v, p. 4]
(60) Soo trilde hy ten minst een haelve ure lanck,
En uyt dat Neus-gheslacht (ick swee ’t u by myn koten)
Is dien grooten Man, Myn Heer myn Vaer, ghesproten,
Wiens Neus was weerd’ ghekroondt, mits hy had’ sulcken Quandt
Dat, als hy hem om-greep, hadt eene volle handt.
(65) Peyst eens wat braven Baes wel eer myn Vaer moest wesen,
Hoe elck hem moest ontsien en syn gheboden vreesen,
Te meer, vermits syn Neus, bloedt-roodt en brandigh was,
En dat besonderlyck, als ’t volle maene was.
Waerom dan sou ick oock niet brenghen voorts eene Sone,
(70) Soo wel gheneust als ick, ghecoulereert en schoone?
Te meer, vermits ick weet, voor seker en ghewis,
Als datter syns ghelyck in ’t heele Landt niet is.
Veel proncken over straet met kostelycke kleeren,
Maer ick pronck met myn Neus en dat doen ick met eeren.
(75) Wat isser dat een mensch doch deftigher verciert
Dan soo een brave Neus, daer ieders oog op swiert?
Alwaer ick gaen en kom en dat men sou gaen eten,
Niemandt en set sich neer voordat ick ben gheseten:
Ick worde by elck een voor een persoon gheacht,
(80) Niet van gheringhe staet, maer Princelyck Gheslacht.
Dus dat ick noyt verkeer, als wel met Officieren,
Daer gaen ick als een Pauw’ mé langhs de straeten swieren,
Ick laet my overal by groote Lieden sien,
Opdatse soo myn Neus nae weerde eere bien.
(85) Ick ben (rondt uyt gheseydt) een wonder voor de menschen.
[fol. A6r, p. 5]
Heb ick dan niet ghelyck, dat ick roep ende wensche
Te hebben eenen Soon? neen Vrouwtje, dat moet zyn,
Of anders leef ick staegh in onlust ende pyn:
Och, waer het doch soo ver! kon ick myn wensch bekomen;
(90) Dan sou myn Buer-man Claes niet meer soo legghen klomen,
Ghelyck hy lestmael dé: Gans bloedt, het spyt my noch
Als ick daer maer om denck.
HEYLTJE
                                              Maer Man, wat seyd’ hy toch?
LEMMEN
Wat dat hy tot my sprack? wel hoort, ick sal ’t u segghen
En u in alles gaen precies en wel uyt-legghen.
(95) Lest heeft hy my ontmoet, en dat by klaeren dagh:
Terstondt, soo het betaemt, bood hy my goeden dagh;
Wel Lemmen met u Neus, sprack hy met groot vermeten,
Ghy syt een deftigh Man, maer ’k moet u laten weten
Dat groote schaende is en voorder deert aen my,
(100) Dat ghy geen Soon en hebt, met eenen Neus als ghy.
Denckt by u selven eens, hoe my dit heeft ghespeten,
’k Had’ van mismoedigheydt, myn Neus schier af-ghebeten.
Daerom, ick seght u, Wyf, myn moet die is soo vol,
Indien ick krygh geen Soon, soo wordt ick sot of dol.
(105) Dus wenst ghy rust en vré, wilt my een Soon besorghen:
Hoe staet ghy soo en dubt? wel hoort ick sal u borgen
Tot dat ick weder kom: is dat niet redelyck?
HEYLTJE
* Wel wat een geck is dat, wie sagh oyt desghelyck?
* Ick swygh, en vinde goedt te doen nae syn behaghen,
(110) * Om soo een langhe tydt van hem te syn ontslaeghen.
LEMMEN
[fol. A6v, p. 6]
Wat babbelt ghy daer op, en dat al binnens mondt?
HEYLTJE
Ick segh, terwyl ghy my soo vele tydt noch jont
Tot dat ghy van u reys sult weer naer huys toe komen,
Beloof ick u een Soon, al sou ick hem ’s nachts droomen,
(115) Daer om soo leeft gherust, en voordert uwe reys.
LEMMEN
Maer met een neus als ick, recht op de selve wys.
HEYLTJE
Jae, met een neus als ghy, ofwel nog eens soo grooten.
LEMMEN
Ey, daer op past een spronck: wie kan dat woordt verstooten:
Belooft ghy my dat net te stellen op een hair?
(120) Ick wou wel dat den tydt nu al verschenen waer.
HEYLTJE
Slaet daer geen twyffel aen, twee jaeren syn haest omme,
Dan sal ick met uw Soon u heeten willekomme.
LEMMEN
Adieu, ’t is weerd’ daer op malkaer de handt te bien.
HEYLTJE
Al ’tgheen ick heb gheseyt, dat sal alsoo gheschien.
                                                    Lemmen binnen.
(125) Hoe blyde ben ick nu van hem te syn ontslaghen,
Wie sagh oyt soo een Man van al syn leven daghen?
’t Is altydt van een Soon, al’t ghene dat men hoort;
Noyt quam’er uyt syn mondt een wys of statich woordt,
Maer als hy weder komt, wie sal dit wel bestieren?
(130) Heb ick dan geenen Soon, hoe sal die geck dan tieren.
Jae wel, goed’ raed’ is dier, ick vat de reys oock aen,
En wil van stonden aen, nae Jenne-Moey toegaen
[fol. A7r, p. 7]
Om haer in alles soo dees saeck te openbaeren;
Misschien weet sy wel raedt, hoe ick het best sal klaeren,
(135) Want als ick ’t segghen moet, het is een snoode Vrouw:
En is hier niemandt in? waer sydy, Buer-wyf? houw.
JENNE-MOEYE
Jae, wacht wat, ick kom strax, ’k sal u terstondt inlaeten.
Syt ghy dat, Heyltje-buer?
HEYLTJE
                                          Jae wyf, ick kom wat praeten.
JENNE-MOEYE
Dat doet ghy immers wel, ghy syt my willekom,
(140) ’t Gheselschap is my lief, ick sit heel daghen stom,
Vermits ick niemandt heb, daerteghen ick kan spreken,
En oock, mits ick myn hoofdt, niet meer met vryen breke,
Want siet, ick wordt al oudt, en heb myn tydt ghehadt:
Maar voor de doodt myns Man, soo was ick hups en prat:
(145) Doch nae ick hem was quyt en had’ ick vreught noch kluchten,
Maer wel verdriet en pyn en niet als droeve suchten:
Dus dat ick dickwils wensch, och Man, had’ ick u weer!
HEYLTJE
En ick wensch mynen Man wel dickwils by den Heer,
Soo waer ick van dat jock en lastigh kruys ontslaghen,
(150) Het gheen in my niet werckt, als suchten ende klaghen.
JENNE-MOEYE
Wel kindt, hoe praet ghy soo? ghy maeckt my heel ontstelt:
Is’t seker, wat ghy seght, met ulien soo ghestelt?
Ick dacht dat ghy in rust, als lammers samen leefde,
[fol. A7v, p. 8]
Want ick heb noyt ghehoordt dat ghy te samen keefden.
HEYLTJE
(155) Jae Moer, ick sweegh al stil, al quam’er een quae buy,
Myn kruys en was niet kleyn, al riep ick het niet luy:
Ghy syt noch d’eerste mensch, daer ick het aen bekenne.
Ick dacht, quets ick myn Neus, ick sou myn aen-sicht schenne:
Maer nu is het soo ver ghekomen met myn Man,
(160) Dat ick het langher niet verborghen houden kan,
Daer om soo kom ick u met leet, myn droefheydt klaghen,
En saem nae goeden raedt voor myn verdriet te vraeghen:
Dus Buer-wyf, gheeft ghehoor, op datge kont verstaen
Met wat al swaerigheydt myn herte is belaen:
(165) Weet dan, dat Lemmen noyt sal rusten ofte swyghen,
Ten zy hy van my komt (voor al) een Soon te kryghen:
Een Soon heel groot van Neus, aen synen recht gelyck:
Wie hoorden (seght my eens) syn leven des ghelyck?
Dit raest hy dagh en nacht, hierom komt hy te kryten:
(170) Jae, of het was myn schuldt, het selve te verwyten;
Dus bid ick, gheeft my raedt en helpt my toch daer van.
JENNE-MOEYE
Wel Buer-wyf, is dat waer? is Lemmen sulcken Man?
Dat had’ ick noyt ghedacht.
HEYLTJE
                                            Maer hoort wat vremde grillen
Die ick ben aen-ghe-gaen om hem syn hoofd’ te stillen.
(175) Hy heeft, met myne weet, een reys ghenomen aen,
Om, als hy weder-komt, een Sone te ontfaen.
[fol. A8r, p. 9]
Ick segh (met dit bespreeck) als hy nae huys sal keeren,
Dat ick hem sal nae wensch een echte Soon vereeren:
Want mits hy op syn Neus is byster amoureus,
(180) Soo wilt hy oock een Soon met soo een fraeye Neus:
Kort ende al gheseyt, eer icker kon af raecken
’k Moest hem dit segghen toe, ’t was anders niet te maecken.
JENNE-MOEYE
Ghy hebt dan, nae ick hoor, belooft hem eenen Soon?
Ha, ha, ick lach my suf: wel dat komt seper schoon:
(185) Een Soon, wel wat een praet, hoe sult ghy my dit klaeren?
HEYLTJE
Jae, dat en weet ick niet, sulcks komt my te beswaeren,
En daerom kom ick hier by u om goeden raet:
Ick bid u, hoort noch meer, noyt hoordje vremder praet:
Ten was noch niet ghenoch ick hem een Soon beloofde,
(190) Maer wel het alder-meest daer hy soo seer om sloofde
Was, dat ik hem een Soon moest brengen aen den dagh
Daer hy syn groote Neus volkomelyck in sagh.
JENNE-MOEYE
Hebt ghy hem dat belooft? noyt hoord’ ick sulken treken,
Den Man die wordt heel gheck, ick moet de waerheydt spreken.
HEYLTJE
(195) Maer had’ ghy eens ghesien, hoe seer hy was verblydt,
Wanneer ick hem een Soon nu hadde toe-gheseydt.
Hy sprongh van vreughden op, en d’oude in myn handen,
En trock soo van my wegh, nae vergheleghe landen.
Het gheen ick van u wensch nu tot myn hulp en baet,
[fol. A8v, p. 10]
(200) Dat is u bystandt hier, en voorder goeden raet.
JENNE-MOEYE
Hoort, wyf, indien hy hem met reden niet laet stille,
Maer ’t gheen ghy hebt belooft wilt hebbe nae syn wille,
Soo moet ghy door practyck u tot die saecke spoen,
En sien wat u hier in het beste staet te doen.
HEYLTJE
(205) Dat heb ick oock ghedacht, wilt my dan raet beseffen.
JENNE-MOEYE
Wy moeten sien het wit van dese saeck te treffen:
Wel hoort, dewyl ghy my dus bidt om goeden raedt,
Soo dunckt my desen vond’ gheraedsaemt en niet quaedt,
Dat ghy een Soontje naemt van Hanske vroegh bedorven.
(210) Want siet, syn goede Vrouw die is helaes ghestorven,
En nu soo sit de Man daer sonder gheldt en goedt,
Och! ’t sal hem syn een vreught, soo ghy dit maer en doedt;
Voorts, om dees saeck na wensch, vol-komen wel te klaeren,
Soo sal men gheven uyt, dat ghy hem quaemt te baeren.
(215) Ick wed’ den goeden Bloed, is wel soo slecht en mal
Dat hy (nae ick bemerck) dit strax ghelooven sal.
HEYLTJE
Dats seker wel bedacht, wie hoorden oyt syn leven
Aen iemandt (wie hy is) soo goeden raedt toch geven?
Daer past een dansje op, die vondt bevalt een Reus.
(220) Maer hoe geraecken wy (nu seght my) aen de Neus.
JENNE-MOEYE
Ick ken een Chirurgyn (ô wonderlycke saecken)
Die Neusen, nae de konst, seer aerdigh weet te maecken.
Laet ons daer henen gaen, en spreken hem eens aen.
[fol. B1r, p. 11]
HEYLTJE
U wil is mynen wensch, ten kan niet qualyck gaen.
                                                    Alle by binnen.
Jenne-moeye en Lemmens Wyf met den
Jonghen uyt.
JENNE-MOEYE
(225) Wel wat een Klucht is dat, wie kan het lacchen myden?
HEYLTJE
Jae Buer-wyf, ’k spreeck recht uyt, het doet myn hert verblyden.
Hoe ick hem meer besien, hoe ick daer meer om lach:
Nu jonghe Lemmens Soon, sa rap komt voor den dagh,
Weest met ons nu vernoeght, en laet vry blydschap blycken.
JENNE-MOEYE
(230) ’t Is seker Lemmens Neus als ick hem wel bekycke:
Hy is hem soo ghelyck, als uw’ en myne tas,
Hadt ghy u veeltje hier, ick spelden op den bas.
HEYLTJE
Jae wel, ick segh het nogh, die konst is weerd ghepresen,
Laet Lemmen komen nu, hy sal wel blyde wesen,
(235) Als hy siet dat de Neus, den synen soo ghelyckt.
JENNE-MOEYE
Het is recht synen Neus, als men hem wel bekyckt.
HEYLTJE
Hoort Soon onthoudt dit wel: soo haest ghy hebt vernomen,
Dat Lemmen Buer, myn Man is weder thuys gekomen:
Soo sult ghy, blyd’ van gheest, hem loopen te gemoet,
(240) En seggen Vaertjen Lief, weest wel-kom en ghegroet:
Nemt fray u hoetje af, wilt my staegh Moertje heeten,
En d’onderdanigheydt aen Vaertje noyt vergeten.
SOON.

[fol. B1v, p. 12]
Wel Moertje, syt gherust, ick sal het seer wel doen.
HEYLTJE
Soo kryght ghy wat u lust, veel suycker en ghesoen.
(245) Kom Buer-wyf, laet ons gaen, hier sal een dronck op smaecken;
Wy moghen alle daegh, vry goede cier nu maecken,
Want voor die hupsche Soon met soo een groote Neus
Wil ick geen Koningh-ryck, al had ick daer van keus.
                                                            Binnen.
Lemmen weder van zyn Reys komende, spreckt.

LEMMEN.
Siet, alles nemt een eynd’, als men den tydt kan wachten.
(250) Die reys die ben ick deur: die my nu tydingh brachte
Dat myn Wyf heeft een Soon, braef lustigh gestoffeert,
Die werdt met hondert pond voor drinckgeldt strack vereert.
Och! ick verlanghe soo dat ick het niet kan spreken,
Sien ick hier niemandt gaen? waer moghense al steken?
(255) Wel, vind ick geenen Soon, het is my groot verdriet,
Want sonder dese vreught, en kan ick leven niet.
Doch ick verhope jae, en vastelyck betrouwe,
Dat Heyltje recht en goedt aen my haer woordt sal houwen,
Of ander-sints, ick jaegh (dat sweer ick by myn Snuyt)
(260) Met eenen dullen kop, hun al ten huysen uyt:
ick klappe al te langh, ’k moet sien wel thuys te komen.
Hier leydt den korsten wegh, die dient nu waer-genomen:
My dunckt ick sien ons huys? och, hoe ben ick te moe!
Al weder swaerigheydt, my dunckt de deur is toe?
(265) Och, och, hoe bangh wordt ick! hoe beven myne leden,
De vrees my wederhoudt, ’k en derf niet voorder treden:
Wat staen ick langh en drael? klop op myn manier:
Soet, ben ick niet verdoolt? neen, ’t is myn huysje hier;
[fol. B2r, p. 13]
Wel hoe! wat sal dit syn, dat sy soo langhe wachten?
(270) Ick kack schier in myn broeck: komt ras, ’k verlies myn krachten.
                                                                                    Heyltje uyt.
HEYLTJE.
Och! wel-kom, Lemmen, Lief.
LEMMEN.
                                                Hebt ghy voor my goe leus?
Waer is (maeckt my niet bangh) myn Soon met synen Neus?
HEYLTJE.
Hoe is myn hert verlicht, om dat ghy syt ghekomen.
LEMMEN.
Ick segh, waer is myn Soon, maeckt hier niet veel te klommen,
HEYLTJE.
(275) Ick heet u duysent mael van herte welle-kom.
LEMMEN.
’t Is welle-kom of niet, ’ken gheve daer niet om,
Seght oft ghy hebt een Soon, spreckt ras, wilt u wat spoeden:
Och daer en komt niet uyt, hoe droef ben ick van moeden.
HEYLTJE.
En ick ben soo verblydt dat ick niet spreken kan.
(280) Ick hebbe al een Soon, ô jae! myn lieve Man.
LEMMEN.
Dats goet, maer komt de Neus den mynen te gelijcken?
HEYLTJE.
Seer treffelijck en wel.
LEMMEN.
                                    Ras, laet ick hem dan kycken:
HEYLTJE.
Gy sult verwondert zyn, soo haest gy hem aen-schouwt.
[fol. B2v, p. 14]
LEMMEN.
Nu krygh ick weder moet, maer flus was ick benouwt.
HEYLTJE.
(285) Ick segghe, ’tis een Neus vermaert tot in Turckyen,
Men souer (my gelooft) een hutse-pot af snyen,
En even-wel, soo sout noch blyven een fray Neus.
LEMMEN.
By slabbrementen Wyf, ghy maeckt hem soo fameus,
Dat ick niet sonder sien, kan leven meer of wachten:
(290) Gaet haelt hem dan terstond, of ick verlies myn krachten.
HEYLTJE.
Waer bendy lieve Soon?
SOON.
                                      Ick tap een glaesje bier.
HEYLTJE.
Komt vlughs hier voor den dagh, u Vaertjen die is hier.
                                                              Jonghen uyt.
LEMMEN.
Hoe danst myn hert van vreught,’ken kan my niet bedwinghen,
Ick sou wel soo terstont een vrolyck lietje singhen.
HEYLTJE.
(295) Siet Manneke, myn Kindt, kyckt daer is uwen Vaer.
LEMMEN.
De Neus is als de myn, ’t gelijckt my op een hair,
Sa wacker op de heen, ’k moet gheldt te grabbel stroyen:
Wie sacher van ons oyt soo grooten, en soo moyen,
Soo frayen blauwen Neus? jae, ick ben soo verblijdt,
(300) Dat schynt of mynen Neus met my uyt spelen rydt:
Hoe sal ick, als een Pauw, nu langhs de straet gaen strycken?
En toonen soo dat ick voor niemandt niet moet wycken,
[fol. B3r, p. 15]
Te meer, mits ick nu heb, het gheen ick noyt en hadt.
HEYLTJE.
Maer Man, ’t is al ghenogh, praet teghen my oock wat.
(305) Wat seght ghy? heb ick niet precies myn woordt gehouwen?
LEMMEN.
Jae myne suycker-mondt, myn troost, by jaege trouwen,
Koopt nu al wat gy wilt, ick hou het voor ghedaen,
Als ick maer met myn Soon by iedereen magh gaen,
Ick hebbe Goedts ghenogh, en voorts al myn begeeren,
(310) Soo haest ghy my een Soon nae wensch quaemt te vereeren:
Komt hier dan myn lief Kindt, laet uwen Neus vry sien,
Op dat ghy wordt gheacht by alle staetsche Lien:
’k Segh u een Mantel toe, rond-om met goude kanten;
Een hupsche Kante-kraegh, een Ringh met diamanten,
(315) Ponnetten aen de handt, nieuw Schoenen aen de voet,
En boven dien noch een, een schoon Ghepluymden hoet,
Die sult ghy, nae den trant, der Edele Cadetten,
Heel lochtjens ende spits, staech op u neusje setten:
Sal dat niet wesen moy?
HEYLTJE.
                                      Nu Man, hebt ghy ghedaen?
(320) De taefel is al ree, laet ons wat eten gaen.
LEMMEN.
Komt, ’k sal hem dan daer nae ter schoole gaen besteden,
Hier Soontje, gheeft my d’hant, gaet recht op uwe leden.
                                                        Alle dry binnen.
Lemmen, alleen uytkomende, spreckt.
LEMMEN.
Jae wel, het doet my pyn, dat ick nu uyt-gaen moet,
Want ’k sien dat sulcken Neus, in my veel blydtschap voet,
(325) ’k Sou wel een heelen dagh daerop staen speculeeren,
Maer laet hem syn een reys voorsien met nieuwe kleeren,
[fol. B3v, p. 16]
Dan sal ick hem met my staegh lyden waer ick gaen,
En altydt rap de handt doen aen syn hoetje slaen:
Doch eerst moet ick voor hem een Meester achterhaelen,
(330) Opdat hy leere Frans, Latyn, en ander taelen,
Want al die hedendaeghs heeft wat Latyn gheleert,
Die wordt gherespecteert, en van elckeen ge-eert.
Nu wel, laet sien een reys, waer magh den Meester woonen?
Leert hy myn Soontje wel, ick sal hem dat wel loonen.
(335) ’t Is al gevonden, jae, ick sien het School-billet:
Ecole, ’k lese voort, Françoise. dat is net
Gheschreven nae de konst: syn naem is Jan van Aecken
Die met de roede weet de kinders goedt te maecken.
Ick klop: ’ken hoor geen volck: komt voor: waer sydy Vaer?
SCHOOL-MEESTER.
(340) Wel Lemmen met u Neus: wat hoor ick? zyt ghy daer?
Wat is den roep, Vaer lief, dat ghy nae my komt vraeghen?
Dat hebt ghy noyt ghedaen van al u leven daghen.
LEMMEN.
Dat ick tot hier toe kom en heeft geen ander reen,
Dan om by u, myn Soon, ter schole te besteen:
(345) Om door u onderricht, te leeren al de saecken
Der weerde Letter-konst, en voorder alle Spraecken,
Doch op een korten tydt: want ’k hem niet missen magh,
Kont ghy hem dit te saem wel leeren op een dagh?
Ick sou het selve u thien dobbel dan betaelen.
SCHOOL-MEESTER.
(350) Maer Lemmen, waer meught ghy dit on-verstandt al haelen?
Hoe is dat moghelyck, het ghene ghy hier spreckt?
LEMMEN.
Jae siet hy heeft een Neus daer wonders veel in steckt.
’tGaet met hem anders Maet, als met ghemeen gesellen.
[fol. B4r, p. 17]
SCHOOL-MEESTER.
Ick denck hy is versien seer wel van snotte-bellen.
LEMMEN.
(355) Hy heeft een Neus als Ick, en daerby oock verstandt.
SCHOOL-MEESTER.
*Wat synder goede lien, al gecken in het landt!
Wel Lemmen, ’khoor my suf: dat is een kindt van wonder;
Jae ’k segghe u noch meer, het is een achste wonder,
Maer is ’t u eyghen Soon, daer ghy aldus op romt?
LEMMEN.
(360) Wel jae, het is myn Soon; wat hier te voor-schyn komt.
SCHOOL-MEESTER.
Mits ick het niet verstaen, daerom was ’t dat ick ’t vraeghde:
Maer staet het u niet voor, dat ghy my dickmaels klaegde
Dat ghy geen Kinders kreeght? dats maer twee jaer gheleên,
En hebt ghy nu een Soon, die ghy wilt ’t School besteên?
(365) Soo wys en ben ick niet, dat ick dit kan begrypen:
Ick moet vry op die saeck wat meer myn sinnen slypen:
Hoe groot is nu dien Soon?
LEMMEN.
                                            ’k Heb daer niet op ghelet,
Ick sien maer nae de Neus: en die ghelyckt my net.
SCHOOL-MEESTER.
Hoort Lemmen, goede Man ick laet dat daerby blyven,
’k En wil daer om met u niet vechten ofte kyven,
Ick spreeck nae myn verstandt, als een slechten Jan;
Doch even-wel, my dunckt, hy niet soo oudt syn kan.
LEMMEN.
Wel, wat ghebras is hier, wilt ghy hier van niet swygen?
Ick sal (blyft ghy soo trots) wel ander meesters krygen:
[fol. B4r, p. 18]
(375) Soo sult ghy praeten niet, als ghy syn Neus aen-siet,
Want dat hy is myn Soon, den selven recht bediet.
Daerom, swyght daer van stil en laet ons accordeeren,
En seght my wat ick u sal gheven voor het leeren.
SCHOOL-MEESTER.
d’Acoort dat sal wel gaen, brenght hem maer voor den dagh.
                                                                          Binnen.
LEMMEN.
(380) Ick gaen, maer sulcken praet ick niet wel hooren magh.
Ick dachte dat de Man, met meer verstandt sou spreken:
Doch, ’t is elck onbekent, wat in de Neusen steken:
O alder-liefste Soon, hoe snaeckt myn hert nae dy!
’t Is tydt, ick loop nae huys, och waer ick daer weer by!
Heyltje syn Wyf uit.
HEYLTJE.
(385) *Wat Lemmen schorten magh, dat hy soo komt gheloopen?
*Hy vreest, nae dat ick gis, dat men syn Neus sal stroopen:
*Jae vlucht of Mantje-peck hem op de hielen sat.
LEMMEN.
Soo syn de mylen kort, ick loop my moe en mat,
Mits-dat ick ben in pyn, in achterdocht en vreese,
(390) Hoe dat het met de Neus van mynen Soon magh wesen?
HEYLTJE.
Maer Man wat isser gaens, hetgheen u soo doet spoen?
LEMMEN.
Segh, is myn Sones Neus noch al in goeden doen?
HEYLTJE.
Jae Trouwen, waerom niet? wie zal hem derven deeren?
LEMMEN.
Ick schick voor d’eerste keer, met hem te gaen braveeren.
HEYLTJE.
[fol. B4r, p. 19]
(395) Hoe hebt ghy’t, seght my eens, met Meester Jan ghemaeckt?
LEMMEN.
Wy hebben schier malkaer bynae aen ’t lyf gheraeckt:
Doch ’k sal (laet my maer doen) wel anders dit aenlegghen.
Dat hy ’t niet weten sal.
HEYLTJE.
                                    Wat had’ hy al te segghen?
LEMMEN.
Hy rekende den tydt, en nae dat hy bevon,
(400) Soo dacht hem dat myn Soon soo oudt niet wesen kon:
Neen, sprack hy, ’t is niet soo, ten kan u Soon niet wesen:
Ten waer syn Neus gheweest, myn hert begon te vreesen.
Doch wat hy seyd’, of niet, ick maeckten dit besluyt,
Dat synen Neus in al’s ghelyckten mynen Snuyt.
HEYLTJE.
(405) Wel kinders, wat gheraes? wat moet een mensch al hooren?
LEMMEN.
Hoort Vrouw, of hy my quam weer flus daer mé te stooren,
Seght my syn ouderdom, soo weet ick recht bescheyt,
Want ’t is een groote Jongh (hier onder ons gheseyt)
HEYLTJE.
Wel Man hy is elf jaer.
LEMMEN.
                                    Elf jaer? elf jaer? elf jaeren;
(410) Die rekeningh sult ghy my nimmer effen klaeren.
Ten kan alsoo niet zyn, hoe magh hy syn soo oudt?
HEYLTJE.
Jae, ’k reken van den dagh dat wy syn saem ghetrouwt.
LEMMEN.
Van dat wy syn ghetrouwt? dat syn seer vremde saecken.
[fol. B5v, p. 20]
’k En kan met myn verstant daer niet wel aen geraecken:
(415) Van dat wy zyn ghetrouwt, en by my noyt ghesien.
HEYLTJE.
Neen ’t gaet hier mede niet als ’t doet met ander liên:
Hoort toe, ick sal dit werk u gaen te recht beduyden:
Syn Neus is wonderlyck, noyt vond men sulcken luyden:
En mits hy in gheboort is langhe blyven staen,
(420) Soo is het oock met hem seer wonderlyck vergaen:
Want om van sulcken Neus gheheel te zyn ontslagen
Heb ick soo langhen tydt dat Soontje moeten draghen,
Soo, en ghelyck my dit myn Vroed wyf heeft geseyt.
LEMMEN.
’t Is wel, daer heb ick nu vol-kome recht bescheyt,
(425) Maer Wyf, ’k heb tot u last noch ander vremde maeren:
Syn wy elf jaer ghetrouwt? hoe sult gy dit nu klaeren?
HEYLTJE.
Jae, jae, elf jaer ghetrouwt, dit sal ick maken waer,
En u op staende voet bewysen, lieve Vaer.
LEMMEN.
Wel rekent dit een reys, maer wilt my niet bedrieghen,
(430) Ofwel myn Cyfer-konst die sal u heeten lieghen.
HEYLTJE.
Hebt ghy voor u vertreck my niet ghehadt dry jaer?
LEMMEN.
Jae Moer, dat weet ick wel, dat is voor seker waer.
HEYLTJE.
En was het doen ter tydt ook niet dry jaer gheleden,
Dat ick dan ben met u in Echten Staet ghetreden?
(435) Brengt dit niet uyt ses jaer? dit alles wel onthouwt,
En waeren wy alsdoen niet saem dry jaer ghetrouwt?
Is dat niet neghe jaer? nu stelt noch daer beneven
Twee jaeren, die ghy hebt u uyt de stadt begheven,
Is dat niet juyst elf jaer?
LEMMEN.
                                    ’t Is soo ghy hebt ghelijck:
[fol. B6r, p. 21]
(440) Ick cyfer dit eens nae, op myne handt-practyk:
Een, en twee, is dry, en dry-mael dry, is neghen,
En dan noch twee daerby, is recht en al ter deghen.
HEYLTJE.
Dats net. Wel Man, ick wouw dat ick het oock soo kost.
LEMMEN.
Jae, dat gheloof ick wel, ’t heeft my goet gheldt ghekost,
(445) En daerom soeck ick oock myn Soon geleert te maecken,
Soo in de Cyferkonst, Musieck, als ander saecken,
Want ’t komt hun (die wat leert) seer wel altyt te pas.
HEYLTJE.
Ick wist niet dat myn Baes, soo wel ghelettert was.
LEMMEN.
’t Is tydt, ick gaen nae huys, ghy houdt my hier maer kallen,
(450) ’k Moet sien, of myn Soons Neus niet is in ’t vier ghevallen.
                                                                Lemmen binnen.
HEYLTJE.
Loopt, slecht hoofdt, u ghebreckt niet als een Sotte-kap.
Wel-aen, ick wil oock gaen en staecken myn gheklap,
Want ’k moet het alles soo met Lemmen sien te stellen,
Dat hy myn slim bedryf niet komt omver’ te vellen.
                                                                          Binnen.
Lemmen met syn Soon uyt.
LEMMEN.
(455) Kom, Soon, tred’ lustigh aen, fraey als een braeve quant,
Gaet neffens myne syd’, langhs hier, aen dese kant.
Stelt recht u op u lyf: jae soo, dat is ter deghen,
Kyckt iedereen wel aen, al wie u komt oock teghen:
Voorts strykt u hoetje op, dat men u neus sien kan:
(460) Dats aerdigh wel ghedaen, ghy zyt een braeve man;
Wel aen laet overal nu vry u ooghen swieren,
Siet daer, hy heeft in al’s, myn gangh en goe manieren.
[fol. B6v, p. 22]
Gallant, seer locht van terd’, syn aen-sien maeckt elck root:
Hey Volck wat op een syd’, myn Sones Neus niet stoot.
(465) Hoe staet nu Broer en siet op onse byde Snuyten?
Kyckt, kyckt, roept Joncker Klaes, twee Neusen van vurtuyten.
Doch ’kpas op niemandt niet, kom, Soontje laet ons gaen,
De Grooten houden noyt met de Jan-haghels aen,
Want weet, dat sulcken Maets vol quae ghedachten steken,
(470) Der halven datse niet als achte-rklap en spreken:
’t Is al van Peer en Leys, het gheen daer komt te berd’,
En voorder wat by ryck en arm ghehandelt werd’.
Elck moet daer (wie hy is) van syne pluymen laeten,
Al waer ’t een Vorst of Prins, men past op geene Staeten:
(475) Komt daer een hupsche Myt, men seyt haer hals staet styf:
Die vrouw niet leelijck is, maer s’heeft een mottigh lijf:
Me Jouffrouw slecht gehuyst is vuyl en heeft veel sproeten:
Elisabet is blanck, maer kyckt s’heeft slimme voeten:
Cato bruyn ooghen heeft, maer sy is root van hair:
(480) Mariken is beleeft, maer gaet van kinde swaer,
Schoon Klaerke is getrouwt met Jan de vise Schrinckel.
Eerst waeren sij seer wel, nu woonter her Scherminckel.
Hier onder ons gheseyt, Griet wenst te syn de Bruydt:
Saer is heel resoluet, maer slaet van achter uyt.
(485) Siet, soo kryght elck een veegh, door ’t pluysen der ghebreken;
Doch niemandt die kan quaedt van onse Neusen spreken:
Besietse dan by tydt, want ick ben ’t hier al moe:
Kom Kindt, sa laet ons gaen recht nae de Schole toe.
Houdt uwen ouden tred’, wy moeten niet ras loopen,
(490) ’t Is hier, nae ick bemerck, de deure die staet open,
[fol. B7r, p. 23]
Laet ons in huys saem gaen, en houdt u neffens my:
Waer sijdy Meester Jan? hier komen wy u by.
SCHOOL-MEESTER.
Wel Lemmen goeden dagh: sijt by my wel ghekomen.
LEMMEN.
Wat dunckt u van die Neus? magh ick daer op niet romen?
(495) Dat is, siet daer myn Soon.
SCHOOL-MEESTER.
                                                    ’k Segh, hy u wel ghelyckt.
LEMMEN.
Komt hem wat naeder by, en wel syn Neus bekyckt:
Wilt eerst den sijnen sien, en dan op mynen letten.
SCHOOL-MEESTER.
*Men sou op beyde wel myn bril van’t kack-huys setten:
Ick segh, hy u ghelijckt, al waerser nae ghemaeckt.
LEMMEN.
(500) Dat meen ick oock soo Maet, daer syt ghy wel gheraeckt:
Nu op syn ouderdom, hebt ghy daer noch iet teghen?
Wilt (eer ghy u verhapt) dit punt wel over-weghen:
Want ’k ben van alles nu, vol-komen onder-recht.
SCHOOL-MEESTER.
Ghy hoeft niet, ’t is een saeck, daer my niet aen en lecht,
(505) Ik ken hem voor u Soon, en sal hem oock wel leeren.
LEMMEN.
Dat prys ick, doch een saeck ick u recommandere,
Dat is dat ghy altydt myn Sones Neus wel myt,
En noyt hem daer ontrent en gheeselt ofte smyt:
Want soo ghy quamt syn Neus te quetsen of te breken,
(510) Ick sou u (soo my dunck) ghelyck een raep door-steken;
want ’t is den besten pandt, die ick ter wereldt weet.
SCHOOL-MEESTER.
Weest daervoor niet besorght, hem sal geschien geen leet.
[fol. B7v, p. 24]
LEMMEN.
Voorts, sult ghy op ’t bedryf van uwe Jonghens letten,
Op dat sij vechtende, sijn Neuse niet verpletten:
(515) Hoort Jonghens al-te-mael, hebt ghy my wel verstaen?
SCHOOL-MEESTER.
Jae, jae, weest maer gherust, wy sullen ’t gaede slaen.
LEMMEN.
Wel Soontje, weest ghegroet, sijt wys en wilt wel leeren,
Ghy kryght dan haest van my al watge sult begheeren:
A dieu noch eens voor ’t lest, ’k en kan niet wel vandaen,
(520) Nochtans mijn tijdt verheijst, dat ick moet henen gaen:
Nu, Meester goeden dagh, ick laet aen u de sorghe.
SCHOOL-MEESTER.
Syt wel gherust, Vaer lief, ick blyver u voor borghe.
                                                                  Lemmen binnen.
Den School-meester met de School-jonghens.
SCHOOL-MEESTER.
Hoort Jonghens sit-men stil, ick kom weer boven strack,
Past ieder op u les, soo niet ghij krijght een plack.
                                                                  Meester binnen.
1. JONGHEN.
(525) Ha! wat een grousaem Neus, noyt sagh ick sulks mijn daghen.
SOON.
Stil Jongen houdt u mondt, of ’k sal ’t de Meester klagen.
2. JONGHEN.
Hy is, siet, ghecoleurt als een Kalkoense-haen.
SOON.
Ick segghe datge swijght, of ’ksal u lustigh slaen.
3. JONGHEN.
Men sou op sulcken Neus een verkens-kot wel bouwen.
SOON.
(530) Nu Jonghens ’k vraag noch eens, of ghy u beck wil houwen?
1. JONGHEN.
[fol. B8r, p. 25]
Hy heeft twee hollen, kijckt, als ’t kack-huijs van een boer.
SOON.
Siet, soo ghij noch eens spreckt, ick strax u back-huijs snoer.
2. JONGHEN.
Het is een Neus Messieurs, men souer leer op touwen.
SOON.
Nemt dat voor uwen loon en leert uw’ mondt soo houwen.
2. JONGHEN.
(535) Uw’ groote Neus sal nu myn handt oock proeven gaen.
SOON.
Aij, aij! blijft van myn Neus, laet bid’ ick my op-staen.
2. JONGHEN.
Ik moet hem eerst te recht, wat krouwen en her-schicken.
Wel hoe ick sien my gheck; wat drommel, s’is aen-stucken.
Wat schelmerij is dat, s’ is maer daer aen ghemaeckt,
(540) Wat met den minsten stoot is hij daervan gheraeckt.
SOON.
Och! wat sal ick gaen doen? hoe sal myn Vaertje kijven.
Ick loop soo recht nae huys, ’ken wil hier niet meer blijven,
Och! ’k durf dit niet bestaen, ô neen ick, seker toch!
Hoe sal myn Vaer en Moer nu tieren? och, och, och!
                                                              Den Soon loopt henen.
SCHOOL-MEESTER.
(545) Hoe hebt ghy soo gheraest? wat isser weer bedreven?
De Jonghe met de Neus, wel, waer is die ghebleven?
2. JONGHEN.
Hy is nae huijs ghegaen vol suchten en ghetraen.
SCHOOL-MEESTER.
Wat is de reden, spreckt, hebt ghy hem quadt gedaen?
[fol. B8v, p. 26]
2. JONGHEN.
Syn Neus ghebroken is.
SCHOOL-MEESTER.
                                    Wat, synen Neus ghebroken?
2. JONGHEN.
(550) Hy sloegh my eerst voor al, om dat ick had ghesproken,
Ick raeckte maer syn Neus, en strax brack hy in twee.
SCHOOL-MEESTER.
Houdt daer, ghy stouterick, ghy liet hem niet met vrée,
Strax krygh ick hier de Vaer: hoe sal de Man niet kyven,
Maer maeckt hy my te veel, soo sal ick al ’t bedryven
(555) Hem maecken open-baer: wat roert de saecke myn?
Ick wil om sulcken bras hier niet bekeven zyn.        binnen.
Lemmen alleen uyt.
LEMMEN.
Vermits ick seer verlangh, kan ick in huys niet dueren,
De School is nu al uyt, want ’t is meer als elf uren:
En sien ick hem noch niet? Waer blyft myn soete Man?
(560) De liefd’ stiert my tot hier, om t’hooren wat hy kan:
Ick sal hem eerst voor al gaen in het Frans aen-spreken,
Want in die jonghe Neus kan vele wysheydt steken:
Laet sien, staet hy daer niet? jae, jae, by de pillaer:
Wel Soontje benje daer? kom hier myn soete Vaer.
(565) Wat schuylter? komt wat naer, laet my u Neus eens kycken:
Och, och! wat macher zyn? ick moet er eens op strycken:
Nu fraey, besiet my aen, sulcks immers niet betaemt,
Dat gy hier tot myn leet uw’ schoone Neus beschaemt;
Want ’kacht de Neus veel meer, als al de grootste schatten,
(570) Jae magh ick hem niet sien, soo wil ick daer naer vatten.
[fol. C1r, p. 27]
De drommel hy is wegh: moort! moort! wat schelmery!
’k Ben een bedorven Man: och vrienden staet my by!
Houdt vast, houdt vast den dief! myn Soons Neus is ghestolen,
Hoe ben ick dus ontstelt? misschien kom ick te dolen?
(575) Och, och! waer loop ick heen? wie staet my by in noodt?
Och! ’t is maer al te waer, ick ben van vrees half doodt,
Myn herdt dat is soo bangh, merckt, hoe myn beenen drillen:
’t Is al-te-mael ontstelt, myn hoofdt, myn Neus myn billen
Die gaen al op en neer ghelyck een hinne-gat:
(580) Wel wat is dat gheseyt? ’ken ben niet blindt of sat,
Ben ick dan sonder macht, of erghens vast ghebonden?
Wacht Voghel, die de Neus hebt van myn Soon geschonden,
Ick sal u singhen doen een droef en treurigh liedt:
Doch, wat staen ick en raes, ’k en sien de Man noch niet.
(585) Komt seghtme gy Rabout, wie quam u Neus te breken?
Maeckt my geen quacken wys, maer wilt de waerheydt spreken:
Wie heeft my (seght) berooft van dien weerden schat?
Ick raed’ u spreckt, ofwel ghy kryght een voet in ’t gat.
Wel, hoor ick u noch niet? siet daer het kost u leven.
SOON.
(590) Och Vaertje slaet my niet! s’is in de School ghebleven.
LEMMEN.
In ’t School? by slabbrement, ick gaender soo nae toe,
Wie my nu terghen komt, die is syn leven moe:
Waer sydy Neus-dief, waer? wilt u verdeffendéren.
SCHOOL-MEESTER.
Wel Lemmen hoe dus gram? wat is toch u begheeren?
LEMMEN.
(595) Durft gy noch vraegen dat? gy rechten schoon van praet,
Ick sou u leeren dat, had’ ick u op de straet.
SCHOOL-MEESTER.
[fol. C1v, p. 28]
Wel, wat ghebreckt u, seght, op my aldus te baren?
LEMMEN.
Hebt ghy myn Sones Neus gheseyt niet te bewaeren?
Ghy hebt hem soo bewaert dat hy hem nu is quyt;
(600) Ick wensche dat gy kreeght voor uwen loon het schyt.
SCHOOL MEESTER.
Maer Lemmen, u bedaert, ick segh in goeder trouwen,
Dat ick u voor myn vriendt erken en kom te houwen.
LEMMEN.
Uw’ goede vriendt te syn, dat acht ick my voor schand’,
Want daer ik was weleer den rycksten van het landt,
(605) Heb ik door u bedrogh den bedel-sack verkreghen.
SCHOOL-MEESTER.
Is al uw’ ryckdom dan in soo een Neus gheleghen?
Die maer en is ghemaeckt van steen ofwel van hout?
LEMMEN.
Wat seght ghy daer, ghy Schelm, ghy Guyt, gy Stuck-rabout?
Myndt ghy een Man als ick met sulcken praet te payen?
SCHOOL-MEESTER.
(610) En laet u sulcken soort van ooren niet aen-naeyen.
Soo ghy my hooren wilt, soo sal ick u ghewis
Nu maecken open-baer wat van de saecke is:
U Wyf (hoort wat ick segh) heeft van de straet ghenomen
Een Jonghen, teghen dat ghy weder thuys sout komen,
(615) De welck sy door de konst (als nu is in practyck)
Doen maecken heeft een Neus den uwen seer ghelyck:
En hier mé hebt ghy dus hooveerdigh loopen praelen.
LEMMEN.
Indien dit seker is magh haer de Duycker haelen.
SCHOOL-MEESTER.
Ick segh u, het is waer, de stucken wysent uyt.
LEMMEN.
Dit sal, (ô! snoode Smots bekoopen uwe huyt:
[fol. C2r, p. 29]
Dat gaeter soo nae toe, ’ksal geen houdt aen haer sparen:
Gut, Wyf, hoe sal ick u dat loonen ende klaeren.
SCHOOL-MEESTER.
Nu, Lemmen, niet te wreedt, ick bid ’u hoort een woordt.
                                                    Lemmen binnen.
Daer loopt den Neus-man aen, strack krygh ick ’twyf aen boord,
(625) Mits ick dit Neuse-spel gheheel quam te verbrassen:
Doch wat gheef ick daer om: wie vuyl is magh sich wassen.
                                                            Binnen.
Lemmen met syn Wyf uyt.
LEMMEN.
Ick segghet u noch eens, en wat ick segh is waer.
HEYLTJE.
Ick segh: de Meester is een groote Leughenaer.
LEMMEN.
Gaet, seght hem selver dat, wat blyft gy hier langh dralen.
HEYLTJE.
(630) Ick gaen, opdat ik hem met vuysten dit betaele.
’t Is eenen rechten Guyt in alle syn bedryf;
Ick sal hem groeten soo, kom ick hem aen het lyf
Dat hy ’t ghedencken sal: hoe sal hy my belieghen?
En segghen dat ick quam myn Koningh te bedrieghen?
(635) Sal hy begaen het quaedt en gheven my den wyt:
Die daet wilt dat ick hem myn muyl in ’t backhuys smyt.
LEMMEN.
Maar of ghy braeckt syn Neus, wie sou hem dan genesen?
HEYLTJE.
Daer om en gheef ick niet; wie my belieght magh vreesen.
Schond’ hy myn Kindt syn Neus, soo had’ hy recht syn loon.
(640) Een Wyf ghelyck als ick, sou vechten om een boon.
[fol. C2v, p. 30]
LEMMEN.
Komt hier, daer woont de Vent, de deur en is niet open.
HEYLTJE.
Ick souse (is ’t u wil) wel onder-voet gaen loopen.
LEMMEN.
Neen, neen, ’t is best gheklopt, en dat met groot geweldt.
SCHOOL-MEESTER.
Wel Volck hoe klopt ghy dus? wat isser, brenght ghy gheldt?
HEYLTJE.
(645) Neen, ick brengh geen gheldt, maar stocken op u rebben.
SCHOOL-MEESTER.
Wat on-bescheet is dit, wat wilt ghy van my hebben?
HEYLTJE.
Dat ghy de leughens al sult haelen door uw’ hals,
Die ghy sooght uyt uw’duym: jae soo vileyn en vals
Gheseyt hebt, aldat ick heb mynen Man bedroghen.
SCHOOL-MEESTER.
Wel, dat is immers waer!
HEYLTJE.
                                        Ick segh, het is gheloghen,
Ghy Vuylaerd’ als ghy zyt.
LEMMEN.
                                          Verstaet malkaer met reen,
Opdat ick hooren kan, wie Recht heeft van u tween.
SCHOOL-MEESTER.
Dit is, ’tgheen ick versoeck, laet my met vrede spreken.
HEYLTJE.
Ick sal u noch den kop, met dees myn handen breken:
(655) Durft ghy noch spreken hier? daer wat ick segh is wis!
SCHOOL-MEESTER.
Jae g’hebt de Neus ghemaeckt, ick segghe dat soo is.
Ick kan u dadelyck noch al de stucken toonen.
HEYLTJE.
[fol. C3r, p. 31]
Gans velten, houdt my vast, hoe sal ick hem dat loonen:
Wacht, voghel, wat vertoeft, ick sal u hebben flus.
SCHOOL-MEESTER.
(660) Wel, gheef my wat ghehoor, hoe redeneert ghy dus?
Ghy weet toch immers wel, hoe ’t gaet met dese saecke,
Daer gy vreest dat ick u voor elck beschaemt sal maecken.
HEYLTJE.
Ick sal u kloppen Boef, myn eer dit niet meer leyt.
Houdt daer Bordeel brock, loon voor ’t geen ghy hebt gheseyt.
SCHOOL-MEESTER.
(665) O Vrouw! wat slagh is dat, ick sal myn hair oock weeren,
Al sout ghy my het lyf in hondert stucken scheuren.
LEMMEN.
Hout op, dat gy myn Vrouw niet seer doet, siet wel toe.
Of ’k salder ook op slaen, laet af, segh ick, wel hoe,
Ick val hem mé op ’t lyf, al sout myn Neus bekoopen.
HEYLTJE.
(570) Ick sal hem levende syne taye huyt afstroopen:
Gy snooden Wyven-beul, sult ghy my hier soo slaen?
LEMMEN.
Sa Wyf verweert u kloeck, want ick u by-gaen staen.
Daer, daer, houdt dat daer voor: soo salder ick op touwen.
HEYLTJE.
En ick sal d’ooghen hem, uyt synen dick-bol krouwen.
LEMMEN.
(675) Sa, sa, schept moet myn Wyf, en valt hem braef aen boort.
SCHOOL-MEESTER.
Helpt vrienden staet my by! ick worde hier vermoort!
HEYLTJE.
Jae, jae, dats niet-met-al, ghy moet dit dierder koopen.
LEMMEN.
Daer tyt hy op de vlucht: kom laet ons hem nae-loopen.
                                                            ’tSaemen binnen.
[fol. C3v, p. 32]
Den Schoolmeester eenigh uyt, en dry School-
Jonghens, sittende op d’een syde des Thiaters.
SCHOOL-MEESTER.
Hier ben ick eyndelick uyt het ghevaer gheraeckt.
(680) Siet, wat een boose Vrouw niet twist en on-rust braeckt:
Ay my! is dat het gheldt het ghene my belooft is?
’kEn hoef geen vraegh te doen, by-lo, waer dat myn hoofdt is,
’tIs my daer wel ghetoont, de duycker, is dat slaen?
Is dat den goeden loon van syn Soons schoole gaen?
(685) Hy mogt my seker wel van goey betalingh spreken,
Dat vuyst-ghelt sal my noch langh in de rugghe steken:
Van sulcken dranck voor-waer sal niemandt worden sat:
Hoe ellementigh heeft my daer dat Wyf ghe-hadt!
Sy hebben alle twee daer wel hun leet ghewroken:
(690) Daer van hy oorsaeck is, die heeft de Neus ghebroken.
Dus, dat het niet betaemt, dat die my bracht in ly,
Van sulcken rugghe-spys en ghieft sou wesen vry:
Daerom, ghy School ghebroet, die quamt dit spel te spelen,
Heb ick ter Feest gheweest, ’ksal van ’t Bancket u deelen:
(695) Hou daer, hou daer! en ghy, lust iemandt daer banquet,
Die steckt syn vingher op, soo deel ick hem wat met.
Want wat my niet en smaeckt, ofwel komt te verveelen,
Daer ben ick aen seer milt, hetselve met te deelen.
Hoe, spreckter niemandt niet? a dieu dan tot besluyt,
(700) Loopt al-te-mael nae huys, de Schoole die gaet uyt.

EYNDE.


[fol. C4r, p. 33]

NAER-REDEN

AEn-ghe-sien wy door eene Ghedwonghe Griet vertoont hebben vele vinnighe ende onverdragelijcke boosheden der Vrouwen: heb ick niet konnen laeten (om de selve met het verwyt der quaede huys-houdinghe niet alleen te beswaeren) oock eenighe staeljens voor den dagh te haelen van sommighe biervlieghen, ofte ondeughende Mannen: besonderlijck van de ghene die niet anders ghewent zyn dan den tydt over te brenghen met drincken en brassen, ende op hun ampt, ofte handel niet te passen: om kort te raaecken, soo ende ghelyck ons den Misluckten Dragonder, ende den Bier-borstighen Coenraedt (hier voren vermelt) opentlyck laeten bemercken. Invoeghen dat soo wel den Man, als de Vrouwe, de doorsaeck kan wesen van het verderf des huysghesind. Want ghelijek het seer swaer, ende droef is voor een eerlyck Man, daghelycks van syn Vrouwe ghelastert, ende veracht te worden: soo en isser oock niet schandelyckcr, noch schaedelijcker in een Man, als gantsche daghen, en nachten op de bier-banck te sitten.
    Dit is een ghebreck dat vele Vrysters swaer op ’t hert leydt; even-wel wordt dat van haer in de beste vouwe gheslaghen, hopende dat [fol. C4v, p. 34] het met trouwen sal beteren; ende dat hun soo slechte lot niet sal ten deele vallen:

                En al-dus raeckt Klaes aen Lyn,
                Dickwils tot hun leet en pyn.

    Andere, die wat wyser schynen te wesen, willen gerne met de Mysjens kennisse maecken, maer vreesen daer aen vast te gheraecken: evenveí blyven sy niet in ghebreck van die daghelycks op-te-passen, ende dickwils t’haeren huysen (als op andere plaetsen) by te komen: jae maecken, en singhen, tot des selfs eere, verscheyde Liedekens, en Rymkens; waer in sy die soo schoon af-maelen, en hoogh verheffen, al oft sy alle schoonheden quamen te over-treffen: ende mits dese Quicksteerten syn avondt-ghesinde, om soo met den doncker een hupsche Vryster te vinden: worden die somtyts soo schandelijck bedroghen; datse daer van niet hooren en moghen: daer omme ghy domme arm sinde blinden: ick segh die in Venus Dool- hof sich vinden; en loopen, of rennen half nachten lanck; als onghetoomde Peerden sonder bedwanck: leert hier by tyts aen een anders wedervaeren, dat leurende goederen, syn slechte waeren: op datge by nachten, oock niet en faelt, ghelyck ons dit [fol. C5r, p. 35] volghende Dichtjen verhaelt: want het is seker (vertellet al omme) dat dit aen den Rymer is selfs over-komen.

Belacchelyck

AVONDT-PRAETJE,

Voor-ghevallen tusschen een

VRYER ende een

VRYSTER

OP DEN SIN

’t Sy datge schoon syt als een Pauw,
Of leelyck als een Bietebauw:
Des nachts syn alle katten grauw.

Al wie dese Spreucke veracht of verlecht,
Die lese maer voort, soo raeckt hy te-recht.

    EErtydts in myn groene Jaeren,
    Doen ick jonck, en wel te pas,
    Noch een hupschc Vryer was:
    Wonder is het om verklaeren
    Watter somtydts (heel verdraeyt)
    My is over ’t hoofdt ghewaeyt.

[fol. C5v, p. 36]
        Eens ginck ick my wat vermaecken
    In den avondt al wat laet,
    Van d’een straet, nae d’ander straet;
    Qualyck kost ick t’huys gheraecken,
    Want ick was doen soo ghesindt,
    S’avondts liever in de windt.

        Ondertusschen, by ghevalle,
    Raeckten ick op ’t selvc pas,
    Niet ver’ van den vuylen bras,
    Daer quam my op ’t lyf ghevallen
    Eenen reghen al soo snel
    Dat ick aen-nam ’thaese-vel.

        Schier met eemers, en met stoopen
    Viel den fellen waeter-vloedt:
    Soetjens gaen was doen niet goedt:
    Soo dat ick seer sterck moest loopen
    Erghens onder eene dack,
    Tot myn schuylingh en ghemack.

[fol. C6r, p. 37]
[fol. C6v, p. 38]
[fol. C7r, p. 39]
[fol. C7v, p. 40]
[fol. C8r, p. 41]
[fol. C8v, p. 42]

Continue