| Jacob Duym: Een bewys, dat beter is eenen goeden crijgh dan eenen gheveynsden peys. Leiden, 1606. Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Ceneton024420 - Ursicula In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De marginalia, die in civilité gezet zijn, geven wij weer met een aparte kleur.
[fol. A1v: blanco] [fol. A2r]
By my uwe E. goetwillighe Dienaer: IACOB DUYM. [fol. A4r] Tot den goetwillighen Leser LIeve goet jonstighe Leser, t’gheen dat den Spaingnaert met Crijch, met Moord, met Tyrannie, niet en heeft weten te weghen te bringen, heeft hy ten lesten tselfde in den jare 1600 met eenen geveynsden Vrede meynen te doen, ende heeft de oorsaeck gade gheslagen dat Hertogh Albert van Oostenrijck, Cardinael, die soo’t scheen vande Nederlandsche Provincien de zijde vanden Coninck van Hispaingnen houdende, voor Lands-Heer aenghenomen was. Maer het Land siende dat sulcx so gheveynsdelick ende bedecktelick gheschiede, ende dat hy soo veel voorschriften soo in Vranckrijck, soo in Garnaden, ick late staen in Indyen, die niet misdaen en hadden, ende ooc hier in de Landen ghesien hadden, hebben liever trouwen raed gelooft, dan sy willens en wetens souden bedroghen zijn. Ende in dese Comedie zijn twee dinghen, als heel noodlick gade te slaghen: inden eersten dat wy mette Spaingnaerden geenen vrede en konnen noch en moghen maken, want dat het vrede waer ende dat sy alleen den titel vande Souvereyniteit hadden, souden metter tijd met giften ende beloften al om soo veel te weghe bringen, datse alom de Magistraten ende de treffelijckste persoonen tot hare genegentheyd souden crijgen, ende en letsten als wy ontwapent waren ende onsen middel van gelde te rugge bleef, sy als dan met ons souden spelen als de Cat met de Muys doet, die als sy lang [fol. A4v] ghenoech mette Muys gespeelt heeft, haer ten lesten opsloeckt. Ten tweeden, moeten wy insien dat de stercte vander Oorlogen is het ghelt, nae de mael dat de resolutie vande Mogende Heeren Staten is goeden Crijch te voeren, dat wy voor het geen daer den goeden Crijch in bestaet sorghe dragen. Wy bekennen wel datter veel gegeven word, ende dat de lasten des oorlooghs groot zijn, maer wat ist daer moet ghegheven zijn, willen wy Godes woord de vrijheyd des Lands, ende ons eyghen rust behouden, beter ist grootelicx te gheven ende noch wat te behouwen, dan dat wy al verliesen dat wy hebben, ende in groot bedwanck der conscientie sitten, ende weer naer galgen, raderen, ende brand-staken gheleyd worden: door het geven en bevrijen wy niet alleen ons selven, maer oock onse naecomelingen, ende behouden het leven van soo veel duysent sielen die noch op verscheyden plaetsen onder het cruys sitten, ende die sy noch laten leven soo lang als sy niet heel meester en zijn, ende voor besluyt reden word hier vertoont dat wy beter de helft van al onse middelen gaven, dan dat wy in de eewighe slavernije vande Spaingnaerden en haren aenhanck souden gheraken. Dit voorgaende sal u dese Comedie genoech betoonen, ende soo yemand die wilde Speel-wijs den volcke voortstellen sal men het Taneel, Raduys, oft Speel-waghen, van redelijcke grootte naer oude gewoonte maken, int midden moet een open Camer ghemaeckt worden, daer het verplichte Land in sitten sal, dese Camer moet gheciert zijn met de wapenen vande Vereenichde Landen. Ende t’Verplichte Land moet cierlijck als een Vrou ghecleed zijn, sy moet in haer hand hebben een bussel pijlen t’samen ghebonden. Op d’een zijde moet uytcomen Geveynsden peys, [fol. B1r] zijnde int wit gecleed, ende hebbende achter op den rug een bebloede poock, ende sommighe worgh-stroppen, sy moet in haer hand hebben eenen Olijf-tack, sy heeft by haer twee jonghe Dochters: d’een Schoonsprekende Tonghe, d’ander Oproerich Hert: Op de selfde zijde moeten oock uyt comen Bloed-dorstich ghemoed, ende Wraeck-gierich hert, d’een moet ghecleed zijn als eenen Jesuit, met eenen witten over-rock, ende hebbende in sijn hand een roede met bloed besprengt, geheeten Inquisitie: ende Wraeck-gierich hert moet ghecleed zijn als eenen Spaenschen Soldaet: Op d’ander zijde moeten uyt comen Gemeyne Staten, Trouwen Raed, Goede Ghemeynte, Goeden Crijgh, Het Gheld. Ghemeyne Staten moet zijn een als een Edel-man, een als een Borgher-meester ende een als een Borger. Trouwen raed, als een treffelijck Raeds heer. Goede ghemeynte dry of vier Borghers, met eenighe werck-ghereedschap in de hand: Goeden Crijgh, als een Veld-Overste met eenen Orainge sluyder aen. Het Gheld seer rijckelijck ghecleed, met een stock-borse inde hand. De reste sal de Leser verstaen uyt het ghene dat op den kant ghestelt is. [fol. B1v]
[fol. B2r]
Van Oostenrijck, was om te heerschen over al Ghesonden in Neerland, het zy tot Crijgh, oft Vrede, Hy quam seer prachtigh aen met volcx een groot ghetal, (5) t’Roomsch volck riep: dit is hy die ons verlossen sal, Den Tuyn van Holland, sal hy haest om stucken breken, Den Cardinaels rock schonck hy ons lief Vrou van Hal: Tot Hulst, tot Cales oock, deed’ hy wel van hem spreken, t’ Scheen al t’voorgaende leed, dat soud hy cloecklijck wreken, (10) Hy brocht sijn beste volck schier heel en al te niet; En toonden noch alom de oude Spaensche treken, Maer door des Conincx dood van Spaingnen ist gheschiet, Dat hy ontboden is, hy track oock derwaerts siet, Om met l’Infante daer in houwelijck te paren, (15) De Landen meynden te zijn verlost uyt verdriet: Italien door is hy naer Spaengnien ras ghevaren, En maeckten op den wegh het verbond van Ferraren, Dwelck den Paus daer met hem besloten heeft wel vast, Van Braband sagh men hem als Hertogh haest verclaeren, (20) Op des Lands rechten en word niet seer veel ghepast, Hy soud’ (soo’t scheen) het Land meest helpen uyt den last: En oock de Spaingnaerts al eer een jaar doen vertrecken, Maer niet en is ghevolght, dan druck op een ghetast, Sijn bloedigh hert kond’ hy niet langer oock bedecken, (25) Men sagh den wreeden aert alsdoen tot een Maeght strecken Die binnen Brussel was om Godes woord versmacht, Den Roomschen haed sogt hy weer op een nieus verwecken, Maer hy bevond wel haest dat te cleyn was sijn macht, [fol. B2v] Verscheyden raed heeft hy met sijn volck overdacht, (30) En woud t’Land proeven eens met soetheyt te verleyen, Selfs en woud hy niet (als te trots, en hoogh gheacht,) Den Vreed’ aensoecken eerst, maer begont soet te vleyen, Door veel Ghesanten cloeck, om den wegh te bereyen, Soo van den Keyser, als van Princen wijd en breed, (35) Een Coopman quam daer dan (soo’t scheen) hem wat vermeyen, Dan een Advocaet loos, oock tot s’Lands dienst ghereed, Naer t’segghen sijn, maer elck wist sijn list en bescheed, T’was om s’Lands meyningh’, en den sin uyt te halen: t’Land volghden trouwen raed, die t’ Spaensch bedroch wel weet, (40) En seyden rond uyt dat sy geensins niet en talen Na sulck een vreede snoo, die gantsch’liick niet soud falen Tot naerdeel van haer, en van t’heylich Godliick woort, Sy hebben liever tot vermeeringh’ van haer palen Te bliiven vast verknocht, met trou en d’oud accort, (45) Den vyand liever selfs te vallen cloeck aen boort, En daer toe liiff, en goet, en alles by te stellen: Aensiet doch ons bedrijff, de waerheyd doch eens spoort, Siet met valschen peys, sy soecken t’Land te quellen, Geeft slechts goet ghehoor nu, wy sullent u vertellen.
Singnoor Soldados, waer blijft ghy nu?
Bloed-dorstich ghemoed. Wy moghen ons wel cleeden met rou, Singnoor Soldados, waer blijft ghy nu?
Oft ist voor ons al pays en vre?
Oft isser erghens buyt ick wil seer gheeren me, (10) Segt recht uyt wat daer schuylt, t’verlanghen my te lanck,, is.
wy ziin verlaten schier, ons naeckt een groot gheween, Mids onses Conincx dood, t’was onsen troost alleen, wy ziin bedorven doch nu wy hem soo verliesen.
Den jonghen Coninck sal haer volghen voor en naer, [fol. B3v] Door haer ingheven word hy argher dan den Vaer, Dus hebt doch goeden moet, t’sal noch int lest wel wesen.
(20) Door onses Conincx dood, daer is lang naer ghehaeckt, En t’Land dat heefter vrij haer rek’ning op ghemaeckt, Soo daer veranderingh’ comt, ons magh claer wel grouwen.
l’Enfant’ en hy ziin van nu verclaert Heer van t’Land, (25) Dats ommers voor een tijd, com’ daer aff naer der hand Wat wil, hy sal haer wel fray weten te verdooven.
Om haer met valschen vreed’ te bringhen inden strick.
(30) Ick soud my wreken noch van al dat my misschiet is.
Ghecomen, en noch soud’, waer ick wat meer bemind.
Al met u soet ghelaet, en loose fray practijcken.
Dees roede soud elcken een doen leven int ontsicht.
Siet sy is doch vol bloeds, wel straf, en wreed schijnende. [fol. B4r] Tis Inquisici, die t’volck wel scherp is pijnende, (40) Als sy s’Paus wil in als niet volghen metter daed, Daer dees roed’ in swang is, en helpt gantsch gheenen raed, Het moet al voort met brand, moord, en aen glag’ te hangen, Miin bloedigh ghemoed gaet doch al sijn oude ganghen, Ick spaerder oock niet een, het zy hoe groot van macht.
En doen u somtijds heel uyt al haer landen blijven.
Maer claer niet om u deught, hoe word om u ghesucht.
(50) want waer ick kan oft magh, ick doe my alom eeren.
Het waer met groot gheweld, oft met gheveynsden peys.
Brand miin wraeck-gierich hert, door veel geleden smerten, (55) Die groot van ghetal ziin, och met wat goeder herten Soud’ ick sulcx wreken oock, ick spaerder vrij niet een, Iae t’kind in s’moeders buyck, dat naeckten groot gheween Miin handen soud’ ick noch met haren bloede wasschen.
(60) Dat sy sulcx hoorden, ons soet spreken waer al uyt.
Oft vry met haer noch yet te weghe conden bringhen. [fol. B4v] Als een Voghelaer soet kan fluyten en fray singhen, Soo bringht hy oock het volck met liefliickheyt int net.
want ghy light doch altijd seer looslijck op u luymken.
Tot dat ghy schoon weer siet, dan siit ghy stout en fel.
(70) Maer laten wy dat daer, en gaen wy schaffen wijsheyt.
En d’uytstel is seer quaet, gaen wy op ons bejagh.
T’moet gewaeght ziin wie’t noch naemaels mocht becrijten, (75) Die t’best in als doet en is claer niet te verwijten.
Van buyten schijnt sy soet, maer binnen vol fenijn, [fol. C1r] Broer, gaet ende groet haer eens.
Sy gaen by haer.
(80) Ick kus u handen nu, met hert, sin, en ghemoed.
Soo’t anders van nood’ is, den dienst is t’uwen besten.
Daer moet wel wat vreemds ziin, t’zy van peys of van strijd.
Verstouten ons by u o goed Vriendin te comen, wy siin te seer bedroeft mids van ons is vernomen Des Conincx dood (eylaes) des t’heel land is in nood.
(90) Sal elck een van ons het volck weten te verblinden, En t’Spaensche rijck heeft hier te land noch te veel vrinden, Albert van Oostenrijck den vromen Cardinael Trout s’Conincx Dochter, en hy crijght t’Land al te mael, De Landen hebben hem alreed als Heer ghesworen.
Dat ick Gheveynsden peys moet worden voor ghestelt, Maer Holland, Zeeland oock, ziin te hart, sulcx my quelt, Te qualick willen sy haer laten doch ghesegghen.
[fol. C1v] (100) Als sy nu sullen sien dat t’Land nu crijght een Heer.
Den Spaingnaert dat land sal oyt dincken te verlaten.
wy hadden vrij ons schip, verr’ en hogh boven wint, (105) Sy en betrouwen niet, sy ziin soo niet ghesint, Soo wy yet doen, tsal ziin met loose valsche treken.
Dan salt ghelucken wel, daer is gheen twijfel aen, Met dreyghen, bidden oock, sal elck doen goet vermaen, (110) My dunct voorwaer dat t’paert daer juyst in d’oog’ geraeckt, is.
want dien vreed is voor haer al te grooten bril.
wy sullen dit land noch met gheweld overvallen, (115) Haer water-rijckheyd, noch haer sterckten, noch haer wallen Ten sal al helpen niet, sy worden haest bedroeft, Nochtans soo moet den peys voor al noch ziin beproeft, Hoe noodich dat sulcx is heeft t’ander tijd ghebleken.
(120) Seght ons nu daer af eens, t’recht bescheed, en t’bediet.
Miin cleeren ziin heel wit, sulcx beduyt ons reynicheyt, Om dat de lieden al onbesorght van cleynicheyt [fol. C2r] Oft bedroch, souden vrij van achterdincken,, zijn, (125) Ick gheef den olijf-tack, die wil ick schincken,, fijn Tot teyken van den peys, die haer word aen gheboden, En twee dienst-maeghden jent doen haren last als Goden, En ziin soo ghy wel siet, sorghfuldich in haer werck.
(130) Maer hoe is haren naem, segt ons eerst vande jonghe.
Die waer men van peys spreeckt alom is inde weir, want eert wel begonst is, soo heeft sy’t schier al cleir: Sy segt tot elcken een, wie kan den peys verfoeyen, (135) En dan begint oock dees in haer werck wel te groeyen: Tis een oproerich hert, dat den peys wilt met cracht, Die oproer maeckt alom, en baert twist en tweedracht, En d’Overicheyd soo dwinght dat sy peys moeten maken.
(140) Maer vertreckt ons al voort, hoe ghy’t dan maeckt opt lest.
Als den peys ghemaeckt is, dan ist spel half ghewonnen, Elck een in weelden leeft, in vrijheyd onghebonnen, Men verwacht voorts geen wraack, elc een leeft heel gerust, (145) Dan wordet tijd dat elck van u baert sijnen lust, Eerst ghy wraec-gierich hert, ghy bloed-dorstich gemoed dan Als dien tiid comt, siet dat ghy u besten doet dan, Die dan slaept is niet weert dat hy eenen dagh leeft.
(150) Van dat hier achter steeckt, dat soud’ ick gheeren weten. [fol. C2v]
want den Poock bediet moort, dit ziin oock stroppen boos. Daer aen ghehanghen is veel volcx al scheen het loos, De Ketters moet men al verbranden, hanghen, moorden: (155) Haer comt niet beter toe dan raders, vyer en coorden, Daer en leyd gantsch niet aen, al hebben sy cleyn schult.
Soo magh elck van u peys tot aller tijd wel grouwen. Gheveynsden Peys. Men derf den Ketters doch nerghens gheen gheloof houwen (160) Nu weet ghy miinen sin, en oock al miin bedrijf.
Cond ghy slechts hier int Land ooc goet gehoor verwerven.
Dus doet u besten doch, tstuck word u wel betrout.
Ick sal Ghesanten veel nu derwaerts doen vercloecken, Men sal haer dreyghen eerst, en minlijck naer versoecken, Van alle kanten sal haer vreed’ sijn toegheseyt, Iae oock uyt t’Keysers naem, van hare Majesteyt, (170) Sal ick met groote pracht sijn volck tot haer oock senden.
Met t’schamel ghemeynt waer wel haest seer goeden raet.
[fol. C3r] Want dat ons d’oorsaeck en den tijd eens had begeven, (175) wy waren heel en al int dood-boeck claer gheschreven. Gaet in.
Alleen tot u miin God, die ziit een Heer der Heeren, Ick en weet buyten u troost, bystand, noch ghewin, Om dat ick t’ Godlick woort int openbaer bekin, (180) En des Paus jock en sijn instellingh’ doe verachten, Is oorsaack dat daer soo veel naer miin bederf trachten, Sy hebben my seer lang en jammerlick gheplaeght, Maer miin hoop is altiid dat de Heer sorghe draeght: En dat haer schalckheyd groot haer al niet en sal baten: (185) waer ziit ghy nu o ghy trou vaderlandsche Staten? Die dickmael soo veel goets ghetroulick hebt ghewrocht, Och, moghen wy maer slechts noch bliiven vast verknocht, En ons niet scheyden siet, soo salt vrij al wel wesen: De Staten comen uyt. Hier comen sy: O trou Voorstanders uytghelesen, (190) Ick sit mistroostich schier, door al dit groot ghequel, Dat den gheveynsden peys my nu aendoet soo fel, Al word hy voor ghesteld, hy en magh niet ghelooft,, zijn, Oft elck een van ons moest van sijn verstand berooft,, zijn, wy weten wat gheloof sy houden doch opt lest, (195) Tis al het selfde volck, sy ziin uyt een ghewest, uyt Spaingnen ziin sy al, die hebben laten blijcken, [fol. C3v] Haer ontrou, haer bedroch, en valsche soo practijcken, Dwelck ons voorschriften ziin, twelck ons versuchten doet.
(200) wy willen met lijf en bloed altijd by u blijven, Laet varen dit gheclagh, wilt uwen moet verstijven, De Heer diet al gheeft sal u noch bystaen in nood, Al word ghy seer gedreycht, al sweeren sy ons dood, Soo de Heer met ons is, wie sal ons konnen deeren, (205) Den aengheboden peys en mach ons niet verveeren, En vreest haer dreygen niet, weest voor haer niet verschromt, Maer siet waer Trouwen raed, ter nood tot ons comt, Die sal ons in als t’beste aenwijsen en wel raden.
(210) En u o Staten s’Lands daer trou haer openbaert. Ghy staet verslaghen schier, wat ist dat u beswaert? wat magh daer schuylen doch, wilt my sulcx eens bedieden.
Maeckt my te seer ontstelt, en ick vrees’ dien noch.
wy kennen haer van ouds, wie soud haer gheloof gheven, Ons is indachtich noch van het jaer sestich seven, Des Conincx goetheyt was ons als doen wel bekint, Me Vrou van Parma scheen oock tot den peys ghesint, (220) Het scheen vergheven* al, men soud’s niet meer ghedincken, Men preeckten nergens meer, men soud’ twreed placaet mincken Geen twijfel was daer aen, sy swoer vast by haer woort, Maer wat is daer ghevolght: Duck d’ Alva quam aen boort, wat vreed’ dat hy met bracht heeft ons te seer ghebleken, [fol. C4r] (225) Egmond, en Horen oock, die proefden haest sijn streken, Iae menich duysent mensch liet daer alsdoen den hals, T’beloofde woord was uyt, toe segghen was heel vals, Tis yeghelick bekint hoe dat daer ziin ghevaren, De Vlaamsche mannen, die tot Brussel comen waren (230) Om te doen haer onschult, die dood die volghden ras, Elck een die vluchten moest, versoght wat vreed’ dat was, Die ons van s’ Conincx Raed uyt Spaingnen was gesonden, Den Spaenschen peys is doch te dickwils valsch bevonden, Tot Ceulen worden oock soo’t scheen den peys ghedicht, (235) Maer (eylaes) t’was te doen om de stad van Maestricht, En dat de tweedrach soud al t’goed voornemen schenden.
Van Engheland wast vrij wel ghemeynt als heel goet, Maer het was al bedroch, t’was om d’onnosel bloet, (240) Dat sy daer, en oock hier, soo meynden te vergieten, De spaensche Vloot beweest, och wy soud’ niet verdrieten, Te hand’len met sulck volck, die ons noyt deden deught.
Het Indiaens volck heeft sulcx ter deegh moeten proeven, (245) wat isser daer ghedood, sy daeg’licx noch bedroeven: So menich duysent mensch daer’t nochtans al peys scheen.
Van Naerden heught ons wel, hoe t’volck daer quam in lijen wy hebben meer misdaen dan sy in dien tijen, (250) Dus en ghelooft haer niet, daer en leyd gantsch niet aen, Al doet ons menich Heer, als ghesant groot vermaen, Al siet men ons van breed en wijd van vreed’ verhalen, Niet een en soud van haer voor onse schult betalen: [fol. C4v] Als ons het bedroch bleeck dan waer t’beclagh te laet, (255) Hy spieghelt hem wel, die siet hoe’t een ander gaet, Te heerschen soecken sy in al des werelds* landen.
Tis in dat Cleefsche Land en Wesel wel versoght, Hoe leelijck worde den Graeff vanden Broeck ombroght! (260) Bedorven was al t’volck, de Heer wil haer ontfermen.
Die roofden, moorden sy, en schenden haer te grond: wat soud hy ons aen doen, kond hy met loosen vond, Oft met cracht en gheweld ons int verdriet ghebringhen.
wy sullen lijff en goet nu stellen by den werck.
O vrome Staten s’Lands, die soo vroom van ghemoed zijt. Die met liefd’ en met trou nu over al oock doet vlijd, (270) Om t’boos Spaensch ghebroet quijt te keeren heel van my.
Tis beter voor het Land met eer en trou ghestorven, Dan slaven naer te zijn en eeuwelijck bedorven. Gaen in. [fol. D1r]
(275) Al dat wy doen is werck verloren.
Dus maken wy ons cloeck int veld.
bloed-dorstich ghemoed. (280) Heb ick u altijd niet ghespelt? Al dat wy doen is werck verloren.
Maer hy was oud genoech, ick hoop dat sulcx geen nood,, is, Daer is weer al wat troost, en weest vrij niet verstout. [fol. D1v]
Den jonghen Coninck wilt daer goet rond niet af scheyden.
En sullen die nu niet ziin van dit land Heer.
T’ gheen daer in secreet schuylt, sal naer wel openbaren, De Coninck wilt ziin Croon, noch al sijn macht niet sparen, (295) Om dit land heel en al te maken desolaet.
Om ons als Heeren groot al om te doen verblijden.
In Spaingnen heeft hy sulcx alreede lang begonst.
De schepen en het volck, in Spaingnen aen te houwen.
Al het goet word verbeurt, t’gheen dat hier te land’ hoort.
(305) Nu t’ peys in Vranckrijck is, sijn sy goet te bestieren.
Vast te besluyten nu, te crijghen met ghemack. [fol. D2r]
Al de Rivieren die rond om haer ziin gheleghen, (310) Die worden vast beset, jae straten en omweghen, waer dan den handel uyt, soo waert met haer ghedaen.
t’Soud’ haer al teghen ziin, ghebueren, en goed vrinden.
(315) Eensdeels ghenomen ziin, ghebruyckt naer onsen sin, En al dat van noode is dat nemen wy vrij in En wy ghebruycken Sticht van Munster en Westphalen.
En over vallen, dan d’een voor d’ander naer.
Sy hebben te cleyn macht, wat willen sy al maken.
Miin comst sal haer voorwaer welheughen en staen dier, Al waer al t’water inct, en haer land al pampier, (325) En pennen al t’gheboomt, sy mochten niet beschrijven Al den moetwil en moord, die ick daer soud bedrijven, Het kind soud inde wiegh beclaghen dien dagh.
D’ervarentheyd en tijd sal ons noch van als leeren. (330) De Ketters daer dit volck veel met plagh te verkeeren, Als Embden, Wesel, Goch, en die van sulcken aert, Die worden wel gheplaegt, en van ons seer beswaert, [fol. D2v] En niemand oock ghespaert, ick doe haer schier al suchten.
(335) Elck is bevreest voor ons, tis al soo ick wel wensch.
Den bloed-dorst soud voor my in alles haest vervult ziin.
Maer hoe staen wy hier dus, gaen wy niet naer den strijd.
Al van verr’, niet te by, alsoo weet ickt te koken.
Den soeten praet is by u al om in faysoen.
(345) wy ziin een deeg’lijck paer, als wy daer moghen woonen.
Die daer ziin ghequartiert, al door u quaet opset.
Laet dat daer, en gaen wy den Spaenschen hoop besoecken.
want daer wy twee doch ziin, daer is het spel haest uyt.
[fol. D3r] Door ons beyd’ comter veel in jammer en gheween,, oock, En die om ons noch wenscht is wel dwaes int gemeen,, ooc.
(355) OCh hoe word ick gedreycht, nochtans hoop ick te leven T’geen mensch’lic my gebreect, sult ghy my o Heer geven Dat is in tegenspoet, hoop ick u rechte hand, Tot noch toe hebt ght Heer my ghetoont onderstand, Ick hoop ghy sult u werck dat begost is volvoeren, (360) Al doet veel swaerheyt my inwendich t’hert beroeren, Nochtans is miin hoop goet, op God betrou ick vast, O ghemeyn Staten s’Lands, ick steeck in swaren last: In Vranckrijck ist nu peys, den Crijgh sal op ons comen, Sy sullen haer best doen om al miin water-stromen (365) Te sluyten heel en al, dwelck groote schaed’ soud ziin.
Ghy sult een lutter tijd, wat lijden en verdraghen, Die ons noyt en verliet, maer bystaet alle daghen: Sal ons met trouwen raed, in als noch wel versien, (370) Siet waer dat hy doch comt, des laet sorgh en angst vlien, Daer trouwen raed is salt ten lesten noch wel lucken.
[fol. D3v] Hy soeckt vrij heel en al te krencken uwe macht, Hy soeckt de neering’ u t’ ontnemen met sijn cracht, (375) Hy doet in Spaingnen al u Boods-ghesellen vanghen, Ghepijnicht worden sy, en Schippers oock ghehanghen, Het Boods-volck word seer veel op de Geley ghestelt: Den Coopman word daer oock schier ter dood toe gequelt, Hy moet voorts-bringhen al sijn brieven en sijn boecken, (380) Oft het goet hier int land hoort, gaen sy ondersoecken, Sy maken sulcx verbeurt, en doen den Coopman schaed’.
Dus wilt doch t’ ghemeen best, getroulijck nu voorts bringen.
(385) Als de Romeynen cloeck wel hebben eer ghedaen, Met heyrcracht eenen tocht had Hanibal bestaen, Om het Roomsch Rijck met macht heel en al t’ overvallen, Het land bederf hy heel tot by de Roomsche wallen, Des de Romeynen haest met eenen loosen vond, (390) De Scipiones beyd’ met Crijchs-volck daer terstond In Spaingnen sonden haest, die nieu Carthago namen, Oorsaeck dat Hanibal en al t’ volck derwaerts quamen, En soo vond het Roomsch Rijck voor die reys haest verlost, wy moeten selfs in tijds in Spaingnen gaen wat kost: (395) Haer d’ oorloogh sterck aendoen, en soo veel werc geven daer Dat wy in meerder rust en vrijheyd oock leven naer, Soo worden wy eens quijt, al dit Moraens ghespuys.
En dat de Landen selfs den vasten vrede maeckten.
[fol. D4r] Maer het kost noch soo ick sorgh menich druppel bloet.
En dat wy t’onsen dienst meer Crijchs-volck noch vergaren Dat wy ons eyghen geld, noch middel niet en sparen, (405) Om ons verlossen van s’Spaensch jock en haer ghequel.
wy moesten al meer volcx en ghelt in voor-raet crijghen: T’gheld is den stercken arm, wat willent wy verswijghen, Daer d’oorloogh vast op staet, daer sy met word ghebout, (410) Het maeckt de knechten al cloeckmoedich ende stout, En waer de Ruyters door int veld seer rustich draven: T’waer seer goet dat wy al met goeder herten gaven, Elck naer sijn cleyne macht, oft naer sijn groot bedrijf, Het geld ons alle gaer ons erf, ons haef, ons lijf, (415) Laet ons tot t’gheven dan al vallet hart ziin spoedich.
En dat in tijds, soo draegh ick t’lijden noch met lust, En in de goeden crijgh stel ick my heel gherust, En d’overwinning’ sal den trouwen God ons jonnen.
Elck vertreck naer sijn stad om middel en advijs, En die in tiids toesiet, is voorwaer cloeck en wijs, t’Land moet gheholpen ziin, oft t’bleef int lest verloren, En beter waren wy van moeder noyt gheboren, (425) Dan wy ons vrijheyd nu soo souden worden quijt: Het waer voor ons groote schand’, ja voor ons een verwijt Dat wy de slavernï voor vrijheyt souden kiesen, Wy souden lijff, en goet, het Land en al verliesen. [fol. D4v]
wy sullen (soot wel schijnt) noch genoech te doen vinden.
Dus scheppen wy wat moets, het moet doch sijn ghewaegt, Tis beter te vroegh dan naer te laet stuck beklaegt, (435) Maer segt my nu eens, oft wy nu een saeck bestonden, Dat wy ons by het Land al stil en dier eens vonden, En haer met woorden soet, nu vielen cloeck aen boort.
Maer kenden sy ons dan, wy souden om hals comen.
Ick heb daer meer gheweest, als een heel heylich Sant.
Hoe makent wy* nu best om ons quaet te bedecken. bloed-dorstich ghemoed. Elck een van ons sal nu een ander cleed aen trecken, [fol. E1r] (545) Verkeeren soo by t’volck, dat u en my bemint.
wy sullen hooren haest oft met haer wat te doen,, is. bloed-dorstich ghemoed. Soo gaen wy dan ter wijl dat tusschen t’rijp en groen is, Het yser moet ghesmeed ziin ter wiil dat is heet.
wy sullen goet en quaet nu draghen met malcandren.
Dit cleed is goet voor my, treckt ghy dat aen u lijf. Bloetdorstich ghemoed trect aen eenen Advocaets tabbaert, en den anderen eenen Coopmans mantel. s’Lands camer gaet open.
(555) Maer hoe heet doch u cleed, wilt my sulcx wel bedieden.
Als hy uyt een valsch hert, comt, en boos is van aert.
Dan meynet ghemeyn volck dat haer niet kan ontbreken.
En siet waer dat sy sit, ten schijnt niet dat sy treurt.
En my ghedenckt noch t’gheen sy aen my heeft bewesen, Maer ick hoop int lest wel van miinen druck ghenesen, (565) Dus valt daer cloecklijck aen, het geeft nu doch recht pas. [fol. E1v] Sy comen naerder by tLand. O alder sterckste land, daer yemand oyt aff las, u welvaert en gheluck dat moeten wy u wenschen.
Die nu te crijghen is, het is nu tiid en stond.
Maer ick dinck wel dat t’hert al te seer verr’ van daer is.
Ziin wy ghecomen stil, jae dat schier niemand weet.
(575) Om naer ons besten u tot rust en vreed’ te raden.
Des Hertoghs hert is goet, voor t’land, en voor t’ghemeynt.
Soo ghy ons maer en hoort, ghy sult wat ghy wilt criighen.
wie maeckt u doch soo stout, dat ghy my comt omtrent.
En om de vriendschap groot die wy met u begheeren, Des Conincx macht laet u in tijds doch wat verveeren, (585) Die hy seer wijd en breed, te water, te land’ heeft.
[fol. E2r] Die hy bekennen moet te ziin een Heer der Heeren, Siins Vaders voorbeeld dat behoort hem wel te leeren, Mids hy in sijn dood-bed soo deerlick was ghestraft.
Soo ghy gheen peys en maeckt, hy gaet den Vaer te boven.
Die heeft ons tot noch toe ghetrouliick by ghestaen, wy hebben land, en volck, dat t’best meest heeft ghedaen, (595) Al heeft Albertus nu de dochter van Hispaingnen, Is t’Land daer om eens vrii en los van d’oud calaingnen? Dat hy t’Land heeft belooft, dat comt al te spaed’ by, t’Land word al meer belast, dats verr’ van worden vrii, Oft hy l’Enfante heeft, wat kan sulcx het Land baten.
Al dat wy segghen is om profiit en gherief.
Twas ooc peys doen Dom Ian de Spaingnaerts deed vertrecken, Voor eenen vasten peys woud hy siin bloed vertrecken, (605) Maer het was al bedroch, t’Land gaff hy den lavuyt, Al vertrock het Spaensch volck, sy bleven niet lang uyt: Den Slach van Iembloers magh ons noch weg ghedincken, Tot Namen van de brugg’ hoe sagh men daer verdrincken, Soo menich vroom Landsaet, soo menich Edelman, (610) Als ick daer noch om dinck miin hert dat schromt daer van, Sy worden in de Maes gheworpen als honden,, siet.
T’sal nu al beter gaen, dus en vreest niet vertsaeght, [fol. E2v] Ghy word seer grof gheschat, en jammerlick gheplaeght, (615) Dit sal den Coninck al te niet doen en af stellen.
Soo soud’ ick worden quiit, den middel van miin ghelt, waer ick ontwapent dan, soo soud’ hy met ghewelt, Al doen naer sijnen sin als de Tyrannen pleghen.
Ick hoopten anders claer, ghy ziit al siende blint.
Ick sorgh ghy word gheplaeght en dat van alle kanten.
(625) Met u loos valsch bedriif en heb ick niet te doen.
En dat men u wat hart op uwen voet sal treden, Word ghy dan seer gheplaeght, en nerghens oock met vreden, wat salt van u veel ziin, ghy blijfter by gantsch lijff.
Die u van binnen sagh, soud u valsch hert wel vinden.
want ghy’t beclaghen sult, maer ick sorgh veel te laet.
(635) Dus packt u rasch van hier, en wilt niet langher toeven. [fol. E3r]
Dus adieu spiitigh land nu ghy niet hooren wilt.
Tis al verloren doch, wat ghy veel meynt te segghen, (640) Dat my selfs ghebeurt is doet my stuvk over legghen, Dus ist te vergheefs al wat ghy veel praet oft clapt. Sy doet haer camer toe.
Hy moest wel vroegh opstaen, die haer yet soud bedrieghen.
(645) Oock al het selfden doen, sy heeft het wijste voor.
Dan dat sy gheloof soud eens gheven aen ons brieven.
Te spijtigh is sy claer, den hooghmoet is te groot.
Veel berghen hoogh heb ick al metter tijd sien dalen.
Ons loghens ghelden niet, wy hebben hier gheen kans
[fol. E3v] (655) Dat sy ons kenden hier, wy souden niet lang leven.
Dus ist verr’ tbest dat wy ons maken op den loop.
Bloed-dorstich ghemoed is daer altiid wel ghecomen.
Dat is ons beste volck, want elck daer naer ons haeckt.
En wat wy al doen ick weet doch wy en vanghen,, niet, Neef, al veel beter dan wy ziin daer ghehanghen,, siet.
Die daer met allen seer luyd roepen en wel wenschen, Om my den goeden Crijgh, om my elck roept en tiert, Het schiint dat sy met my verfrayt sijn en verciert, Maer luttel peysen sy, waer met my onderhouwen, (670) Och siet wie ginder comt, de beste vande vrouwen, Sy is dats claer alleen, die my meest voed en spijst. [fol. E4r]
Och goeden criigh zijt ghy’t, ghy moet wel gegroet wesen.
(675) Door u goed onderstand creegh ick miin volle macht, Als ick u by my heb criight miinen arm sijn cracht, En door u comt den moed van Ruyters en van Knechten.
Maer tis dan al te laet, en sulcx is meest misluckt, (680) En om t’ghelds wil hebt ghy soo menich mensch verdruckt Ghemoort, gherooft, gebrand, jae verwoest ooc veel Dorpen, Ghy hebt om my voorwaer wel menich kans gheworpen, Tis om t’ghelts wil te doen, elck maeckt daer van ghewin.
(685) Ick soud’ met allen veel en wonder groot bedrijven.
Die nu mids middel cleyn, dick beswaert is en treurt.
Dat ick in kisten vast met banden bleef ghesloten, (690) Als het Land in nood’ was, denckt dat my heeft verdroten, Maer wat soud ghy doen, als ick waer in u gheweld.
Graeff Mauritz die daer is Stadhouder van dees Landen, [fol. E4v] Die soo cloeck int veld is, en treckt voor siin vyanden, (695) Die soud ick met meer macht van Crijchs-volc haest bystaen, want daer het gheld ghebreeckt, is d’oorloogh haest gedaen, En menich vroom Prins moet te vroegh uyt het veld wiicken.
Siin Prinsliick vroom ghemoed, doend’ in als wel siin best.
uyt soo veel Steden sterck, en schier onwinbaer Schanssen.
Groeninghen won’ hy oock die over-stercke Stat.
(705) Dat hy haer met gheweld en heyrcracht woud ontsetten, Het belegh des Stads en kond hy gantsch niet beletten, Graeff Mauritz lagh te vast, hy was hem veel te cloeck, Hy heeft met al sijn macht, bestormt den eenen hoeck, Oft haer lieff was oft leed, sy moestent wel opgheven.
Den Graeff van Hohenloo, Solms, Veir, an ande meer, De Capiteynen al, behaelden prijs en eer, De Vaendels in den Haegh die sullent wel bewijsen.
(715) Siin cloeckheyt is al de heel wereld door bekind, Iae sijnen vyand selfs, al waer hy siende blind: Moet wel siin cloeckheyt groot seer priisen en hoogh loven. [fol. F1r]
Hy sal noch vreken claer sijn liefs heer Vaders doot.
Wy souden haest raet om volck en meer ghewelts vinden.
Ick hoop wel haest te sijn veel meerder van ghetal, Ick hoop dat my elck sal voortbringhen over al, (725) Tgheld dat daer heeft soo lang in kisten swaer gheleghen, Tgheld dat sy hebben som met onrecht veel vercreghen, Ia dat lang verspaert is, beschimmelt en vermost, Twort hier noch voorts ghebrocht al ist met cleynen lost, Ick hoop dat ick u sal haest ghelts ghenoech beschicken.
Ick sou den Spaingnaert ras te water en te land, Al aendoen dat ick mocht, ick hoop dat hy met schand, Noch het gheheele Landt corts moeten sal verlaten, Het hangt veel aen tbesluyt der vrome Heeren Staten, (735) Ick goeden Crijgh ben doch tot haren dienst in als.
Niet tsegghen, maer wel doen, alst tijd is dan toetasten.
En ginghen besien wat dat tLand heeft inden sin,
Des sult ghy goeden Crijgh daer sijn in grooter waerden. [fol. F1v]
Soo sal ick als een Held mijn besten doen met vreucht,
(745) Al sietmen nu den Crijgh veel volcx en Landen schenden, Is den Crijgh maer goed, hy sal metter tijd wel enden.
want hy de Staten tslands tot eendracht vast verweckt.
Sal my hoop ick altijd voor teghenspoed bevrijden,
Als hy hoort en voorneemt der Heeren Staten moet, Dat elck soo vraghen wilt voort Land zijn lijf, en goet, (755) Sy comen hier ghegaen, ick hoop met goede tiiding. De ghemeen Staten comen uyt. [fol. F2r]
Als ghy hier hooren sult des Lands ghemeen accoort, Sy ziin selfs ghereet nu den vyand cloeck aen boort Te vallen haest, sy ziin goetwillich wel verdraghen, (760) Om al haer best te doen, om by nacht en by daghen Hem te weerstaen, met al haer middel en gheweld. Sy weten nu schier raed om op te bringhen tgheld, Om Ruyters en meer volcx nu overal te lichten. Men sal een groote vloot te water gaen oprichten, (765) Daer met den vyand selfs in Spaingnen word besocht, De landen bliiven vast verbonden en vercnocht, Sy sullen draghen al den swaren last te samen.
Die sullen wy nu cloeck en stout gaen bieden thooft. (770) Ons landen die van haer soo dickwils ziin berooft, Die worden bevriid, door macht die wy te veld bringhen.
Die sulck een eendracht vast heeft onder u ghemaeckt, Daert land eendrachtich is, tot voorspoed veel gheraeckt, (775) Maer daert tweedracht is, gheraket tot veel schanden, Des salich is die Stad, en salich ziin de landen, Daer liefd’ volcomen is, en d’een hand d’ander wast. Als het Ghemeynte goet op d’Overheyt wel past, En dOvrichheyt tGhemeynt staet voor met goeder herten.
Soo daer ghegheven word voor des ghemeen lands best, waer sietmen tGhemeynt soo vroom als in dit ghewest, Die soo gheduldich ziin in als oock soo goetwillich, [fol. F2v]
(785) Te meer alst is voor tLand, oft voor haer eyghen stadt, Den Heer versighet weer, elck crijghet weer te badt Alst aen dit schoone Land nu alom wel mach blijcken, dLand heeft seer veel gheproeft, nu sietment weer verrijsen, Godt sijnen zeghen gheeft naer sijnen goeden aert. Goede gemeente comt uyt.
Met tVyands ghewelt, met sijn branden en sijn blaken, Niet en verdriet ons claer, noch tgheven noch het waken, Wy doent seer geiren oock, al hevet lang gheduert alst voor tLand is, hoe seer dat van ons word besuert, (795) De Heer die zeghent ons met neering’ overvloedich, De eendracht maket Land in alles soo voorspoedich, Waer door het al sijn smert seer haest vergheten sal, Maer nu wy tSlands voortstel, en meyning’ weten al Laet ons met een goet hert tLand minlick nu gaen groeten.
(800) Ick mach tGhemeynte goet opstaende gaen ontmoeten, En ondertasten soo wat haer doch herwaerts jaecht.
Gheef u de Heer, die u moet altijd ontrent wesen, Ons hert is verlicht mits de Staten tSlands ghepresen, (805) U soo vast blijven by, met trou, liefd, en eendracht.
Soo sullen wy al doen dat wy ter werelt connen, Maer d’overwinning’ moet den Heer der Heeren jonnen, Want sonder hem is ons macht en ghewelt al niet, [fol. F3r]
Ghy Ridderschap ghy eerst, ghy draecht tgeweir aen zijden, U Vaders Land moet ghy nu voorstaen en bevrijden, Sulcx is een Eelmans voer, die tswaert draecht en gebruyct, Als Mars den Standaert voor het Vaderland ontluyct, (815) Die dan gheheel thuys blijft en behaelt niet veel eeren, EN ghy, ghy steden, ghy moet u oock soo regeeren, Dat ghy in tijd des noots oock voorraet hebt van als, Want diet minst dickmael meynt, die crijghet op den hals, Sterckt u, maeckt u wel vast, van buyten en van binnen, (820) Dinckt dat met steden sterck seer quaet is te beginnen, In tijden des noots moet d’een d’ander doen ontset. EN ghy Ghemeynte goet in alles toont u met De Wapens vroom, en cloec bewaert ghy wel u steden, U Overicheyt weest doch onderdaen, wel te vreden (825) Voor u Vaders Land waeckt cloeck u lijf, en u goet, Den Heer sal u weerom vertroosten met voorspoet, Al wat u over comt laet sulcx u niet verdrieten. MAer tsamen alle drij soo ghy troost soeckt ghenieten, Soo moet ghy naer u macht, al van u goet en ghelt, (830) Al gheven vrij wat veel, weest daer niet in ontstelt, tLand moet geholpen sijn, men mach geen mensch verschoonen, En die gants niet en heeft, sal hem cloeck in dienst toonen, Dus blijft elck tLand ghetrou volhart in liefd’ en deucht, Een der Edelen geeft aent Land de hand.
(835) En onsen vrijen wil, ons hier met eed’ verbinden, Aen u ons vaderland, en aen al uwe vrinden, Met lijf, goet, ende bloed, trou te sijn metter daet. [fol. F3v] Een der Steden geeft aent Land* de hand. EN wy de steden al, wy sullen vroech en laet, Ons al wel cloec, en vroom, voor het gemeen land houwen, (840) Wy swerent met den eed’, en al ter goeder trouwen, Tot in den laetsten noot, ja totter doot oock met, Sal d’een van d’ander claer verwachten haer ontset, Den laetsten man zijn wy bereyd voor u te waghen. Een der Gemeynte gheeft tLand de hand. EN wy Ghemeynte goed zijn oock bereyd te draghen, (845) Al den last en al tgheen men ons ghebieden sal, En doen ons tocht en wacht, bewaren onsen wal, Al geven wy veel ten sal ons noch niet hinderen, Wy willen vroom voorstaen al ons wijfs en kinderen, wy sweeren tvaderland te blijven huld en trou.
Van de liefd eer en trou, soo dickmael hier bevonden, En u ghy steden oock bedanck ick t’aller stonden, Die u int gheven nu soo cloeck en trou bewijst, En ghy Ghemeente goet, zijt weirt dat elck u prijst, (855) Ick neem u t’aller tijd tot troost in beyd’ mijn ermen, Ick hoop u troulick oock vroech en spaed’ te beschermen, Van twyands gheweld groot al is hy een groot Heer.
Dat sullen wy voor al bevelen Godt almachtich, (860) Die onsen toevlucht is, die ons met sijn hand crachtich, Soo menichwerf alom soo troulick heeft bewaert, De Heeren Staten oock door eendracht hooch vermaert, En dan Graef Mauritz meest een waerdich Prins gheboren, Die met des lands Crijsheyr de ghemeen saeck staet voren, (865) Sijn Edel bloed soo vroom gewaecht heeft vroech en spaed’. [fol. F4r]
Dat hy voor tghemeen land mach dragen sorgh en vechten.
Dat wy Ghemeynte eens vrij leven en gherust.
Besorghen tgheld en volck, dat daer claer moet wesen eest, Daer sorgh int land is word dOverheyt ghepresen meest.
Waer blijft doch nu miin goe vrindin, (875) De straten ziin droogh, groen de velden, Arm, arm, arm, tsal hier nu gaen ghelden.
Wat hebt ghy doch in uwen sin?
(880) Waer bliift doch nu miin goe vrindin. [fol. F4v]
Ick ben schier los en vrij, de banden zijn ontbonden, Daer sal gheld ghenoech zijn tis claer nu al ghevonden, tWord claer nu overal voor u ghemaeckt ghereet.
Laet vrij nu Trommels slaen, laet de Trompetten clincken, Den Spaingnaert die dit Land wel meynden heel te crincken En ontsie ick gants niet, noch oock al sijn ghewelt, Ick hoop met een schoon heyr, te comen haest int velt, (890) Te water, en te Land’, sal ick hem vroom besoecken, Hy plach met woorden* stout te tieren en te vloecken, Sijn hert dat heeft ons lang gheheel en al vernielt, Maer Spaingnen, Spaingnen twaer tijd dat ghy eens op hielt, Ghy hebbet Land gherooft, ghebrand, met uwe benden, (895) Den Adel gants verjaecht, de vrouwen oock doen schenden, Sy hebbent lang ghenoech gheleden met ghedult, Den tijd comt nu dat ghy betalen sult u schult, Ghy word bevochten haest in veelderley manieren.
(900) Den goeden Crijgh sal hem haest maken op de reys.
Die sy voorwenden nu en meynen ons bedrieghen, Mocht gaen naer mijnen sin ick wilder niet om lieghen, Ick en wou haer niet eens meer hooren niet een woort.
Hy moeter nu haest aen met houwen en met kerven. [fol. G1r]
Dan by den Spaingnaert te zijn een slaef t’aller tijd, Wy vechten om van sulcx te zijn gheheel bevrijd, (910) Daer voor wil ick altijd mijn goed en bloed vergieten, Die int lest overblijft sal vrijheyt claer ghenieten, Des wapent u elck een met herten onvertzaecht.
Elck doe doch nu zijn best, denct wat ons sou ghebeuren, (915) Ia het Kind in de Wiech, soud naermaels noch betreuren, Weest nu het Land ghetrou, elck doe het Land doch dinst.
Houd u maer slechts gereet, wilt nieuwers ooc voor duchten, D’eendracht des Lands vermach veel, daer is niet te suchten, (920) Den Leeu die heeft nu claer zijn tanden scherp ghewet.
Tis nu den rechten tijd, om goeden buyt te halen. Die tzijn verloren heeft, mach hem daer weer betalen tSijn brieven van Marck, tis claer al rechtveerdich goet.
Godt laet u blijven doch in dit cloeck stuck volheirdich, Gaen wy te samen nu by onsen Prins hoochweirdich, Graef Mauritz die daer is ons ghestelt tot Veld-Heer, Ick wil hem ten dienst staen, hem sy lof prijs en eer, (930) Om ons twee wenst hy seer, des laet ons by hem voeghen.
[fol. G1v] Want daer ick niet en ben daer blijfter veel beschaemt. Hoe groot een Crijchsman is, hoe hooch hy is befaemt, Als ick daer niet en ben hy moet den hoochmoet swichten.
Want al is daer tvolck al, men can vrij niet ghedoen Het gheld dat moet daer zijn, tis voor al int faysoen, En daer sulcx ghenoech is, ist volck wel haest te vinden.
(940) Men bringter oock van als vroech en spaed’ by de werck. Tis tgheld dat daer maeckt moet, die gheld heeft noemt hem sterck En hy can sijn best doen, den vyand oock verrassen.
Want tis veel daer tvolck en tgheld tsamen al ghereet is, (945) En dijser moet ghesmeed sijn terwijlen dat heet is. Gaen in.
Go sy en willen haer, noch gantslick niet opgeven. [fol. G2r]
(950) Maer het is ver van daer, sy zijn ons veel te cloeck.
Haer al toe dat ick can, ja dat in mijnder macht,, is.
Ick meynden onder schijn van peys te maken twist.
Sy zijn noch rijck, en sterck, sy willen haer cloeck weiren.
Maer niemand vraechter naer, sy zijn te seer verhit.
(960) In mijne Lenden crijch, wat sou ick doch bedrijven.
Tis eenen yver groot ter wereld noyt ghesien.*
Tis wel een wonde fel, die quaet is om ghenesen.
Verwachten oock de cracht van ons goet Cruys-ghebedt.
Sy achtent over al voor inckel visevasen. [fol. G2v] Wy moeten met gheweld stijf in den wind gaen blasen, (970) Ons groote Letany weet tot veel dinghen raet.
Maer trecht bescheet dat hangt in de hooch Kerck van Leyden, Tgeen in den wimpel staet (dat can ons onderscheyden,)* Die in de Spaensche Vloot met tschip ghenomen was, (975) Door den Heer van der Does, ick was gram doen ickt las, Daer stont, o Christ staet op, wilt u selfs saeck nu richten.
Dat Schip dat daer soo bleef was maer een ongheluck.
(980) Het bleeck hoe deirlick dat sy weer in Spaingnen quamen.
Maer sy zijn cloeck ter Zee, en Spaingnen naeckt gheween.
tWraeck-gierich hert die salt ten lest noch al vreken.
Soo yemands van dit volck daer comen can int lant.
u roede te werck steld, soo menich mensch doet sterven, Ghy soeckt doch overal het spel heel te bederven, (990) Daer ghy woond leeft elck een in slavernij en dwang. [fol. G3r] Daer doen ick mijn best toe, en waerom niet, soo lang Als d’Ovricheyt my lijd, en sal ickt doch niet laten. Daer ick den voet in crijgh, tmoet voorts tot mijnder baten Al sijn, ten schaed oock niet al wordet naer beclaecht.
uyt Engheland sijt ghy doch heel en al verdreven.
Al ben ick somtijds wat seer benout en vervaert, Daerom en laet ick niet te thoonen mijnen aert, (1000) Wy sullen over al noch heerschen stout als Heeren.
Daer worden Kercken schoon en Huysen groot gheboud, Ghy weet met uwen hoop het Silver en het Goud, Te crijghen van het volck, in wellust oock te woonen.
Ghy woont doch over al, van u is niemand vrij.
Te vreken soeck ick my, van al dat my ghebeurt,, is, Als ickt niet vreken can, dunckt my dat thert ghescheurt,, is, (1010) Daerom soo voegh ick my by mijnen Spaenschen hoop, Daer woont Vraeck-gierich hert, diet al brengt op den loop, En anders niet en soeckt dan elcken een te schenden.
Wel willen moorden, en elck seylen in den grond. [fol. G3v] (1015) Twaer veel soo ghy daer noch int leven yemands vond, Den lesten soud ick waert in mijn macht oock vernielen, Elendich waren sy diet tleven noch behielen, Haer naeckten vrij noch veel groot jammer en verdriet.
(1020) Sy meynen ons noch selfs aen den band vast te hauwen.
Soo ghy spreeckt schijnet dat hier voor ons is cleyn cans.
Ten achter gaen wy heel, tis ver van yet te winnen.
Ick sal weer mijnen keer verwachten met ghedult.
Dus gaen wy ras van hier, het toeven mocht ons hinderen.
(1030) En laet ons eens aensien wat den tijd leeren sal.
Dus gaen wy dan laet ons met hoop en duchten haken, Eerst proeven tsuer, en naer de soete vruchten smaken. [fol. G4r]
Met den geveynsden peys, die sy van veirs by brochten, Op hoop dat daer door twist sou vallen in het land. Eendrachtich bleven sy, sy namen by der hand (5) Den trouwen Raed, die haest den goeden Crijch verwecten. De wonden waren versch die den peys noch bevlecten, Van de feest van Parijs, en den vreed’ van Dom Ian. En voor het Spaensch bedroch soo vreesden yder man. Om eenen vasten peys behoort elck een te wenschen, (10) Maer eylaes het bedroch dat verschrickt alle menschen, En maeckt dat niemand hem op den peys en betrout. Ia alsmen van peys spreeckt elck een word zijn hert cout, Mids soo veel valscheyt groot soo menich werf bedreven. Ia den peys die doet schier der vromen herten beven. (15) Als hy voor ghestelt word, elck een sorght voor bedroch, Men vreest al om voor doud quaed Bloed-dortstich soch, Dat onsen vyand heeft soo hittich in ghedroncken. Alsmen van vreed vermaend, behoord ons hert tontfoncken Als een ghewenste saeck, maer tis seer ver van daer (20) Daer en is gheen trou dat weeten wy voorwaer, Sy hebben anders niet dan groot bedroch gheploghen, En twaer te laet bedacht, als elck een waer bedroghen. Hier door is het Land meer tot Crijgh dan peys ghesint, Ghewaerschout dat het niet sou sijn al siende blint, (25) En souden Godes woort en vrijheyt dan verliesen, Maer liever goeden Crijgh voor valschen peys verkiesen. [fol. G4v]
Soo daer fouten zijn, tis mijn, oft des druckers schult, Maer verbetert eerst, eer dat ghijt veel veracht man, Dat ghy misprijst, sal licht een al beter bedacht dan (5) Ghy, houden voor seer goet, al macht Soylum spijten. Diet naer sijn besten doet, en is niet te verwijten.
ibid.: Zwitsersche er staat: Zwitserche vs. 131: Dit er staat: Drt bij 215: Trouwen er staat: Trouweu vs. 220: vergheven er staat: veagheven vs. 255: werelds er staat: wereds vs. 543: wy er staat: wv bij vs. 838: geeft aent Land er staat: geeft aent tLand vs. 891: woorden er staat: voorden vs. 962: ghesien er staat: ghesin vs. 973: (dat can ons onderscheyden,) het sluithaakje ontbreekt. vs. 1027: schult er staat: sult |
