Michiel Elias: De bekeerde dronkaard. 1691.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton025030 — Facsimile bij Ursicula — GoogleBookes
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. π1r]
[fol. π1v: blanco]


[fol. A1r]

DE

BEKEERDE

DRONKAARD.

KLUCHTSPEL.

[Vignet: Perseveranter]

Te AMSTERDAM,
________________

By de Erfgenaamen van J. LESCAILJE, op de Middel-
dam, naast de Visch Poort, 1691.

Met Privilegie.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Copye van de Privilegie.

DE Staten van Holland ende Westvriesland doen te weten. Alzo Ons vertoond is by de tegenwoordige Regenten van de Schouwburg tot Amsterdam, Dat zy Supllianten zedert eenige Jaaren herwaarts met hunne goede vrinden hadden gemaakt en ten Toneele gevoert verscheiden Werken, zo van Treurspeelen, Blyspeelen als Klugten, welke zy lieden nu geerne met den druk gemeen wilden maken: doch gemerkt dat deze Werken door het nadrukken van anderen, veel van hun luister, zo in Taal als Spelkonst zouden komen te verliezen, en alzo zy Supplianten hen berooft zouden zien van hun byzondere oogwit om de Nederduitschen Taal en de Digtkonst voort te zetten, zo vonden zy hen genoodzaakt, om daar inne te voorzien, ende hen te keren tot Ons, onderdanig verzoekende, dat Wy omme redenen voorsz. de Supplianten geliefden te verleene Octroy ofte Privilegie, omme alle hunne Werken reets gemaakt, en de noch in ’t ligt te brengen, den tyd van vytien Jaaren aleen te mogen drukken en verkoopen of doen drukken en verkoopen, met verbod van alle anderen op zeekeren hooge peene daar toe by Ons te stellen, en voorts in communi forma. Zo is ’t dat Wy de Zake en ’t Verzoek voorsz. overgemerkt hebbende, ende genegen wezende ter bede van de Supplianten, uit Onze regte wetenschap, Souveraine magt ende authoriteit dezelve Supplianten gekonzenteert, geaccordeert, ende geoctroijeert hebben, conzenteeren, accordeeren ende octroijeeren mitsdezen, dat zy geduurende den tyd van vyftien eerst achter een volgende Jaaren de voorsz. Werken die reeds gedrukt zyn, ende die van tyd tot tyd door haar gemaakt ende in ’t ligt gebragt zullen werden, binnen de voorsz. Onzen Lande alleen zullen mogen drukken, doen drukken, uitgeven en verkoopen. Verbiedende daarom allen ende eenen yegelyken, dezelve Werken naar te drukken, ofte elders naargedrukt binnen den zelven Onzen Lande te brengen, uit te geven ofte te verkoopen, op de verbeurte van alle de naargedrukte, ingebragte ofte verkogte Exemplaaren, ende een boete van drie honderd guldens daar en boven te verbeuren, te appliceren een darde part voor den Officier die de calange doen sal, een darde part voor den Armen der Plaatze daar het casus voorvallen zal, ende het resteerende darde part voor den Supplianten. Alles in dien verstande, dat Wy de Supplianten met dezen Onzen Octroije alleen willende gratificeren tot verhoedinge van haare schade door het nadrukken vande voorsz. Werken, daar door in geenigen deele verstaan, den Inhoude van dien te authoriseren ofte te advoueeren, en veel min dezelve onder Onze protectie ende bescherminge eenig meerder kredit, aanzien, ofte reputatie te geven, nemaar de Supplianten in kas daar in yets onbehoorlyks soude mogen influeeren, alle het zelve tot haren lasten sullen gehouden wesen te verantwoorden; tot dien einde wel expresselyk begeerende, dat by aldien zy dezen Onzen Octroije voor de zelve Werken zullen willen stellen daar van geene geabbrevieerde ofte gecontraheerde mentie zullen mogen maken, nemaar gehouden zullen weezen het selve [fol. A2v] Octroy in ’t geheel en zonder eenige Omissie daar voor te drukken ofte te doen drukken, ende dat zy gehouden zullen zyn een exemplaar van alle de voorsz. Werken, gebonden ende wel geconditioneerd te brengen in de Bibliotheecq van Onze Univerziteit tot Leiden, ende daar van behoorlyk te doen blyken. Alles op poene van het effect van dien te verliezen. Ende ten einde de Supplianten dezen Onzen Conzent en Octroije mogen genieten naar behooren: Lasten wy allen ende eenen ygelyken die ’t aangaan mag, dat zy de Supplianten van den inhoude van dezen doen, laten en gedogen, rustelyk en volkomentlyk genieten, en cesserende alle beletten ter contrarie. Gedaan in den Haage onder Onzen grooten Zegele hier aan doen hangen, den XIX September, in ’t Jaar onzes Heeren en Zaligmakers duizent zes honderd vier en tachtig.

                                                                            G. FAGEL.

                                                Ter Ordonnantie van de Staten

                                                                    SIMON van BEAUMONT.

    De tegenwoordege Regenten van de Schouwburg hebben het recht der bovenstaande Privilegie, voor De Bekeerde Dronkaard, Kluchtspel, vergund aan de Erfgenaamen van J. Lescailje.

                                                              Den 20 February, 1691.

_____________________________________________________________________

VERTOONERS

GOZEWYN.
NEELTJE, Vrouw van Gozewyn.
KLARA, voor Dochter
NIESJE, Meid		 } van Neeltje.
LODEWYK
KAREL		 } Vryers van Klara.
FREDRIK, Laagenoot van Gozewyn.
HILLEBRAND, Broeder van Neeltjes eerste Man.
JOOST, Knecht van Karel.
Zwygende.
JAN BAAS, Timmerman.

            Het Tooneel verbeeld een Kamer in het
                            Huis van Gozewyn.

Continue

[p. 1]

DE

BEKEERDE

DRONKAART.

KLUCHTSPEL.
_______________________

EERSTE TOONEEL.

NEELTJE, KLARA.

NEELTJE.
Weest geschikt als een Dóchter, en gehoorzaam me als een Kind.
Jonkheer Lodewyk, die u veel meêr als zyn zelf bemind,
Heeft klinkende deugd, en kan je na je merite maintineeren.
Hy zal je op zyn handen draagen, en, als een Afgod, eeren.
(5) Hy is noch van de oude tuk, een doordeugdelyk knecht,
Stemmig, beleeft, vriendelyk, en in alles oprecht,
En in de negotie is hy te wonder wel bedreeven.
Ja, Kind, en dat is nou al wat raars, want ziet wy beleeven
Een wonderlyke tyd, de meeste Kooplui die men op de Beurs ziet
(10) Zyn vreemdelingen, de Amsterdammer Kinderen trekken het hun niet
Langer aan, die studeeren nu maar hoe men ’t geld zal verteeren,
En malkaâr alle dagen in pronken en praalen te braaveeren,
En daar rookt de schoorsteen niet van. ’k Houw’er veel af dat men wat winnen kan.
O! men moet nu wel toe zien. Daarom neem jy die Paerel van een Man.
[p. 2]
(15) Kyk, eer ik myn hoofd neêrleg, wou ik je graag wel uit besteeden,
’t Geschied tot jouwen besten; en daarom dunkt me heb je geen reeden
Om hier tegen te zyn. Volg maar blindeling myn raad.
Ik zal ’t wel maaken...
KLARA.
                                    Ach! Mama, wat praat je een praat.
Ik heb nóch weinig lust tot trouwen.
NEELTJE.
                                                        Ja, ik kan je grillen,
(20) Meen je dat ik niet begryp waar je graag heen zou willen?
Jonkheer Lodewyk is je licht te oud, en je bent misschien bevreest,
Dat hy met zo een jong vrouwje niet zou kunnne omgaan. Maar weest
Daar niet bekommerd vuer. Ach! als ik nóch myn gedachten
Op je Vader zaliger sla, wil de rouw my verkrachten.
(25) Doe hy my trouwde was ik drie en twintig jaaren oud,
En hy ruim vyftig, hy scheen ook, als Lodewyk, puur kout.
Maar ’t is niet te zeggen wat vindelykheid hy my kwam te bewyzen.
O! ’k heb zulke goeje dagen by hem gehad. ’k Zal hem al myn leeven pryzen.
Die ouwe vryers weeten hoe datmen met de vrouwtjes leeven moet,
(30) En wat weet daar zo een melkmuil als Karel af? ’t is noch maar een bloed.
Spiegelje aan my, Helaas! wat mogt ik toch beginnen!
Maar ’k kreeg, als zomtyds de weeuwen, zulke vreemde fantazyen in myn zinnen,
’k Had nu bezocht hoe het met een oud man huis te houwen was,
’k Wilde ook beproeven hoe ’t een jong man maakte. Maar ’k kwam te lydig te pas.
[p. 3]
(35) En in myn acht en vyftigste jaar ging ik my aan een Jongen verhangen,
Die naauwelyks achtien telde. Je kend je stiefvaârs gangen,
En hoe hy myn mooije goedje door de billen lapt, en verteerd.
Zie daar, ik mis myn zinnen! Wat meenje dat je dat niet deerd?
Ja, deeze magere kaaken konnen van myn hartzeer spreeken.
(40) Doch, dat is tot daar en toe. Laat ons hier een speltje by steeken.
Overweeg deeze zaak eens by je zelf. Ik gae eens by Monfreer,
Ik heb met hem wat te verhakstikken. Ik kom daatelyk weêr.


TWEEDE TOONEEL.

KLARA.

’k Sterf liever, een ik my zo liet uit koppelen; schoon Mama my komt plaagen
Met Lodewyk, Karel heeft myn hart, en kan my meêr als de ander behaagen.
(45) Hoe! zou ik trouwen! ik trouwen met een Man van zeventig jaar!
Neen! ik ben niet opgewassen voor zulk een ouwe Saggelaar.


DERDE TOONEEL.

NIESJE, KLARA.

NIESJE.
Wel, Madame, benje daar? en je zult dan zo gaan trouwen!
Veel geluks, Juffrouw.
KLARA.
                                Wel, hoe is ’t hier?
NIESJE.
                                                    Ja, ik zou me noch wat kwaalyk houwen.
Dat komt immers niet te pas. Wel! wat heeft je Moeder wel uitgezien!
[p. 4]
(50) Zulk een Santert! zulk een heilige Dag! ja wel zie daar, ik mien
Dat je een man aan hem hebben zult.
KLARA.
                                                Wel, wilje dat scherssen wel laaten?
Kladdeunie, spotje met me?
NIESJE.
                                    Wel jeni! hoorje dan niet graag praaten
Van hem, die licht van daag jou Bruigom, en in ’t kort je man
Zal weezen? wat benje ook vies.
KLARA.
                                                  Ik weet noch nergens van.
NIESJE.
(55) Niet, Juffrouw. Wel kyk! je Mama is je Oom het Hylik Commenischeeren,
En de Kok is al gesprooken op wat wys men de Vrienden zal trakteeren.
KLARA.
Ik zeg dat het leugen is, en dat men u maar wat heeft wys gemaakt.
NIESJE.
Ja wel! leugen of niet, ik zie geen kans hoe jy van hem ontslagen raakt.
Je Mama wil ’er meê deur: en je weet ze is niet te verzetten,
(60) Als ze begint.
KLARA.
                            ’k Hoop de Vrienden zullen dit Huwelyk beletten.
Karel heeft Oom al gesprooken, en die heeft ons zyn hulp beloofd.
NIESJE.
Wel, Jufvrouw, ik geloof dat je Mama is van heur zinnen beroofd.
Terwyl ze jou in ’t beste van je jeugd aan zulk een Gryzert wil besteeden.
Ik zeg het is conscientie werk datze zulke braave jonge leeden
[p. 5]
(65) Zou overgeeven in de armen van zulk een oude koude Bloed
Die niet als kuchen, rochelen, knorren en kyven doet.
Zo ik in jou plaats was, en datmen my dwong hem te trouwen,
’k Wouw hem niet verzeekeren dat ik hem in’t kort zyn boltje niet deed klouwen.
KLARA.
Maar, Niesje... daar word gescheld, daar zal Karel weezen. Dra,
(70) Maak de deur op.
NIESJE.
                                    Zal ik hem binnen laaten?
KLARA.
                                                                            Ja


VIERDE TOONEEL.

KAREL, KLARA.

KAREL.
Uw dienaar, Mejuffer. Heb ik de eer van u in goede gezondheid te aanschouwen?
KLARA.
Myn Heer, gelyk gy ziet.
KAREL.
                                    ’k Heb een tyding die ik niet langer by my kon houwen,
En u aandienen moet. Die drift, en myn Liefde jaagen my herwaarts aan;
Terwyl ik uit uw schoone mond de vreemde zin van uw Mama had verstaan,
(75) Heb ik my verstout van my aan myn Heer uw Oom te addresseeren,
Om, zo het mogelyk was, dit ongelyk Huuwelyk te weeren;
En ik heb zoo veel verworven dat hy my belooft heeft,
Dat hy uw Mama zal beweegen dat zy tot ons Huwelyk haar konsent geeft.
[p. 6]
KLARA.
Oom is hier geweest, hy meende Mama t’huis te vinden,
(80) Maar ze was juist uit. Nu is hy daar over met de andere Vrinden
Gaan spreeken. Ook heeft Oom my dat gy daar geweest zyt al gezeid,
En wat gy hem hebt verzocht, en wat hy gaf voor bescheit.
KAREL.
Hy heeft my zo beleeft ontfangen, en zulk goed antwoord gegeeven,
Dat ik hem dankbaar zal zyn zo lang als ik zal leeven.
KLARA.
(85) Nu is Mama na Ooms gegaan om hem te spreeken.
KAREL.
                                                                                      Wel aan,
Myn Engel, ik twyffel niet of de zaaken zullen noch wel gaan;
En zo gy maar zo veel goedheid hebt van my uw woord te houwen,
Zullen wy licht het eind van ons verdriet haast aanschouwen.
KLARA.
Och! was dat waar, myn lieve Karel! Mama is te zeer
(90) Verzot, en ingenomen met en op die ouwe Heer.
Zy meend dat alle jonge mannen juist zo als de haare zullen weezen,
En zy heeft, recht uitgezeid, al geen ongelyk met te vreezen.
Want myn Stiefvader maakt het myn Mama wonderlyk loof.
KAREL.
Ik weet zulks, tot myn leetweezen, en beklaag die goeije ouwe Sloof,
(95) Maar wy hebben een aanslag voor, waar door wy ’t hoopen zo te maaken,
Dat uw Mama moogelyk wat uit haar verdriet zal raaken.
KLARA.
Hoe, myn Heer, ’k hoor vreemd toe! Heb jy dan deel aan dit werk?
[p. 7]
KAREL.
Mejuffer, gy zyt noch heel onkundig van zaaken na ik merk.
Ik zal ’t u zeggen: myn Heer uw Oom heeft my voor eenige dagen,
(100) Dat ik by hem was, zeer over uw Stiefvader beginnen te klaagen,
Hy overlei met my, hoe dat men daar in best wat zou konnen verzien,
Daar in ik hem aanstonds myn dienst kwam aan te bién;
Want wyl ik my bereits by u zover had beginnen te engageeren,
Meende ik dat ik schuldig was, om u dienst te doen, alles te contribueeren:
(105) Uw Oom zei my dat uw Stiefvader zyn verstand door de drank zo zeer
Bezoedeld had dat hy half suft. Immers hy heeft weinig memorie meêr,
En weet derhalve de zaaken, door de reeden, niet recht te onderscheiden;
Dies hy, als hy dronken was, met een kwinkslag licht zou zyn te misleiden,
Dus hebben wy ’t zamen zo besteld; en daarom breng ik myn dienaar meê hier
(110) Met het goed, om by der hand te weezen.
KLARA.
                                                                        Maar doetme het pleizier,
En verhaald my eens wat hier te verrichten zal vallen.
KAREL.
Hoe weet gy daar dan niet van? dat is vreemd.
KLARA.
                                                                        Niet met allen.
Ik heb zo wel wat gehoord en gezien.
KAREL.
                                                            Terwyl dat heeden de tyd
Bestemt is, dunkt het my vreemd dat gy noch onkundig zyt.
[p. 8]
(115) Hebt gy dan ook de toestel hier niet vaardig zien maaken?
KLARA.
Van de morgen kwamen hier eenige schermen, bekleed met zwart laaken.
Voorts heeft men zo wat getimmerd, en in de vloer twee luiken gemaakt
Maar terwyl, ik door onze vryery, in Mamaas disgratie ben geraakt,
En zy my niets zeit, zo houw ik my daar buiten,
(120) En derf haar niet vraagen.


VIJFDE TOONEEL.

NIESJE, JOOST, KLARA, KAREL.

NIESJE.
                                                  Juffrouw, ik hoor daar de deur opsluiten
Daar zal je Stiefvaâr weezen.
KLARA.
                                            Myn Heer, ik bidje vertrek u in ’t naaste Zalet.
Ik volgje zo.                                                            Karel binnen.
NIESJE.
                    En jy, Jonker Joost, na de zolder, onder myn bed.
JOOST.
Daar op wilje zeggen, en jy zult me daar gezelschap houwen,
Nietwaar, myn Engel?
NIESJE.
                                  ’k Wouwje liever de ooren wat klouwen.


ZESDE TOONEEL.

GOZEWYN, FREDRIK, KLARA.

                                  GOSEWYN.
(125) Klaartje, ga na je Kamer. Welkom in myn huis.
                                                                                    Klara binnen.
                                   FREDRIK.
                                                                        Ik bedankje zeer.
Met je permissie, ga ik wat zitten.
GOZEWYN.
                                        Wat een praat! zetje slechts neêr.
[p. 9]
Maar wat of onze Ouwe zal zeggen, als ze ons hier zal verneemen?
                                   FREDRIK.
Dat kan je wel denken, ze zalje wel een kapitteltje te vooren teemen.
GOZEWYN.
Ja, dat ben ik wel gewent; maar best is ’t dat ik my daar aan niet steur.
(130) Ik heb die oude Totolf maar getrouwd, om met haar moije goed de Sinjeur
Te speelen, en als een eerelyk man te konnen kompareeren by de Vrinden,
En zo zy andere reekening maakt zalze haar bedroogen vinden.
Wat zou men anders beweegen om zo een oude Heks te Trouwen, als ’t niet om ’t geld was?
Maar ik zal eens laaten tappen. Niesje, Niesje, kom hier eens ras.


ZEVENDE TOONEEL.

NlESJE, GOZEWYN, FREDRIK.

NIESJE.
(135) Wat beliefje, sinjeur.
GOZEWYN.
                                            Breng eens een Bottelje van de ouwe Hond binnen.
NIESJE.
Ik heb geen sleutel, en de Kelder is in ’t slot.
                                   FREDRIK.
                                                              Doe geen moeite, wat meugje beginnen.
Ik heb gantsch geen dorst.
GOZEWYN.
                                          Ik al. Loop haal de sleutel van men Vrouw.
NIESJE.
Die is niet t’huis.
                                  GOSEWYN.
                          Daar speeld de drommel meê. waar is ze nou
[p. 10]
Weêr heen?
NIESJE.
                Hoe weet ik dat. Daar het ze my geen rekenschap van gegeeven.
GOZEWYN.
(140) Ik zweer, dat ik daar andere order in zal stellen. Dit leeven.
Staat my zo niet aan.
                                   FREDRIK.
                                Maar myn Heer, ’t is niet waard, dat je’er moeilyk om zyt.
GOZEWYN.
Kom, ik moet eevenwel Wyn hebben, je maakt hoe je ’t maakt men Wyf ten spyt.
Kryg de Hamer, en sla ’t slot van de Kelder.
NIESJE.
                                                                  Dat zal ik wel laaten
Onze Jufvrouw zou my...
GOZEWYN.
                                    Breekt my ’t hoofd niet met veel te praaten,
(145) Doe, dat ik belast, hebje je leeven lief, of ik breekje de nek.
NIESJE.
Ja, daar moest ik by weezen. Heb je ’t hart eens.
GOZEWYN.
                                                                          Wel ben ik ook gek
’k Zal zien wie hier voogd zal zyn.


ACHTSTE TOONEEL.

NEELTJE, GOZEWYN, FREDRIK, NIESJE.

NEELTJE.
                                                          Wat is ier te redementen?
Scheert men myn huis hier dus op? wat bruit me deeze Venten.
En jy, Jonker Snapop, kan je ’t huis noch eens weêr vinden? weetje noch waar ik woon?
[p. 11]
(150) Je ben ’er eentje, wat geld het honderd! ei beschouw me eens deeze Patroon!
Gisteren avond uit te gaan, en nou t’huis te komen, hoe is het te verdraagen!
NIESJE.
Ach! Juffrouw, je kwaamt nooit beter van pas. Ik had myn huid vol slaagen
Gekreegen, had je niet gekoomen.
GOZEWYN.
                                                Hoor, Wyf, bruit me niet veel aan de kop.
Niet te schelden óf te raazen, óf ik touw’er straks eens helder op.
(155) In de plaats van my welkom t’huis te heeten en minnelyk te ontmoeten,
Kom je my met een onguur geraas, en een party scheldwoorden begroeten,
Kom, geef de Meid de sleutel, en laat ze wat Tabak, en Wyn
Hier brengen.
NEELTJE.
                        Dat zel je niet overkomen.
GOZEWYN.
                                                            Dat zal evenwel zo moeten zyn.
NEELTJE.
En ik versta het niet, zeg ik. ’t Is ’er geen tyd na, om de Wyn zo weg te schenken.
GOZEWYN.
(160) Wel, Wyf, heb je geen schaamte in je lyf? wat of Heer Fredrik mag denken.
NEELTJE.
Ja, ga jy en Fredrik daar je vandaan komt: wat kweld me dit Gespuis.
GOZEWYN.
Wel! hoe zal’t hier lukken, denk ik? ben ik geen voogd langer in myn huis?
NEELTJE.
Jy voogd! ja daar de turf leid. Wat zal me noch overkomen!
[p. 12]
Jy voogd, Lichtmis? wel zie daar, ik weet niet hoe jy’t durft droomen.
(165) Waar van zou je voogd weezen? hebje hier wel iets ingebrogt.
GOZEWYN.
Hoe kaal dat ik was, ik ben aan jou ouwe vleis genoeg bekogt;
En trony hangt’er een mat veur, dat ik met u kwam te trouwen
Was niet om uw schoonheid, maar om met je geld na myn zin huis te houwen.
Maar laat ons malkaar daar het hoofd niet meê breeken, en zend de Meid maar heen,
(170) Of gaat zelf, en haalt me Tabak en Wyn. ’k Wil en zal ze hebben.
NEELTJE.
                                                                                            ’k Wed van neen,
Dat jy ze niet krygen zult.
GOZEWYN.
                                        Ik zal ’t zien, en zal ze zelf gaan haalen.
En ik zweer dat ik je die styfkoppigheid ten dierste zal betaalen.
                                                                                Gozewyn binnen.
NEELTJE.
Ja begin eens. Och! och! wat komt men over? en hoe word ik gebruid....
Maar laat ik hem volgen.                                            Neeltje binnen.
                                   FREDRIK.
                                      Met eeren raak ik het gat uit.
(175) Wat Helleveeg is dat! maar hoe zullen wy deze voogd kwellen,
Die’er zo schoon t’huis leid. Dit moet ik aan de Borsten vertellen,
Als wy op onze Ordinari komen. Ei! hoor eens wat een geweld!
’t Is of’er de drommel op stelten ryd. Wat is een mensch ook gekweld,
Die zich aan een Wyf onderwerpt. Maar laat ik het niet te lang maaken,
(180) Of ik zou misschien me eens van haar ouwe vuisten smaaken.
Daar komenze dunktme.


[p. 13]

NEGENDE TOONEEL.

KLARA, KAREL.

KLARA.
                                        Dat is een leeven, myn Heer, hoorje dat wel?
KAREL.
Ja, myn zoeten Engel, en ik sta verbaast over zulk een spel.
KLARA.
Och! ik ben zo ontsteld, myn hert kloptme, en myn leden beeven.
KAREL.
Nu weest gerust, myn Zielje, ontstelje zo niet.
KLARA.
                                                                      Ja wel, dus te leeven...
                             NEELTJE, van binnen.
(185) Och! och! wat komt men over! och! och! het gaatme aan het verstand.
KLARA.
Ja wel, ik schaamme dood. wat meugje denken? wat is dit een schand!
KAREL.
Gelieft myn Engel ook dat ik vertrek?
GOZEWYN, van binnen.
                                                Gy kost wel licht raamen,
Dat’er dat op loopen zou.
KLARA.
                                Neen, blyf, hy zal hem licht voor u noch schaamen.
KAREL.
Zo gy ’t verstaat daar zal ik my na schikken.


TIENDE TOONEEL.

GOZEWYN, KAREL, KLARA.

GOZEWYN.
                                                        ’t Is me mislukt, maar ik zweer,
(190) Dat ik het haar betaalen zal. Je moet me excuzeeren, myn Heer....
[p. 14]
Maar, hoe is het hier? waar is Fredrik daar zo haastig gebleven?
Of Klaar, slagtje jou Moêr, en hebje hem het huis uit gekeeven?
KLARA.
O neen, papa, ’k weêt nergens van.
KAREL.
                                                  Myn Heer, toen ik hier kwam,
Heb ik niemand als deeze Juffer gezien.
GOZEWYN.
                                                          Dan zal hy lichtelyk na den Dam
(195) Gegaan zyn, daar wy onze Collegaes de borsten hadden beschyen.
Maar, daar nu te gaan zou myn reputasie niet lyen,
Zy zoude my te veel kwellen. Ik mag wat veinzen, en zien,
Of eenig voorval my gelegendheid om wraak te neemen zal aanbiên;
En gaan ondertusschen elders myn dorstige keel eens smeeren.


ELFDE TOONEEL.

KAREL, KLARA.

KAREL.
(200) Dat zou ons in de hand vallen als hy maar niet vergeet haast ’t huis te keeren.*
KLARA.
Dat zal hy nu wel doen. Want nou gaat hy maar heen,
Om zyn naers vol te drinken; en by de borsten zal hy nu, zo ’k meen,
Niet durven koomen, uit schaamte.


TWAALFDE TOONEEL.

NEELTJE, KLARA, KAREL.

NEELTJE.
                                                  Hoe! zynze al weg geloopen?
KLARA.
Jaze, Mama.
[p. 15]
NEELTJE.
                    Hoor, daar brak die Schelm de Kelder oopen.
(205) En sloeg verscheide flessen met wyn stukken, en nam’er een meê.
Maar ik namze hem af. Hy kon niet op doen, wat moeiten dat hy deê.
Zy deeden al heel wyzelyk met zo haastig van hier te vertrekken,
’k Zou licht beweezen hebben, dat ik niet versta dat men met my zal gekken.
Maar, Karel, benje daar ook? hoe komje hier by myn kind?
                                    KAREL.
(210) Mejuffer,’k heb haar eens de vizite gegeeven,’k Heb haar lang bemind;
En terwyl ik bereits de eer heb dat ik uw Dochter niet schyn te mishaagen;
Zo kom ik haar voorstellen, of zy het ook kwaalyk zou nemen, dat ik liet vraagen,
Door myn Voogden of het u gelieve zou my aan te neemen tot uw Schoonzoon.
NEELTJE.
’k Bedankje voor de eer die je ons aandoet. Wat belangt uw Parzoon,
(215) Daar valt niet op te zeggen. En ik wouw datje jou wat eer had koomen verklaaren.
Nu is een ander jou te gaauw geweest met wie myn Dochter zal paaren.
’t Is me leéd; zy heeft haar woord gegeeven; en ik heb het toegedaan.
Je verzuimt licht, ga naar huis als een man. Je raakt op een ander wel aan.
KAREL.
Maar ik bid, Mejuffer, dat je my eerst eens gelieft te hooren.
NEELTJE.
(220) Maar wat zou dat weezen? kyk, ’t is toch maar tyd verlooren.
KAREL.
My dunkt in waarheid datje u behoorde te laaten beweegen door onze min.
[p. 16]
Ik bemin uw Dochter, zy my, en het ander Huwelyk is zeer tegen haar zin;
En heeft Lodewyk capitaal, wil het myne ook hiet verachten,
Ik heb zo veel, en meêr als uw Dochter ooit heeft te verwachten.
(225) En wat myn parzoon belangt, ik nam het op voor een affrond,
Indien Lodewyk in uw gedachten met my in een graad stond.
Hy is oud, en koud, en suft al; ik daar en tegen op ’t best van myn leeven.
NEELTJE.
Wat uw jonkheid belangd, daar in moet ik u de voorrang geeven.
Maar waar in bestaat uw capitaal doch? dat hebje my nooit ontdekt.
(230) In een party Land denk ik, daar me zo veel van geeft als trekt.
Ook heb ik gehoort dat je al meê in Actie negotie hebt gedreeven,
En dat staat my niet aan. O die Acties! die Acties! doen my beeven.
KAREL.
’t Is waar, Mejuffer, ’k heb omtrent de twintig Morgen Land,
Maar dat is noch zyn geld wel waard, ’t leid dicht by de hand,
(235) Ik maak ’er een Hofstee van, om my Zomers daar wat te gaan diverteeren.
Dan heb ik een Huis dat men op twintig duizend gulden heeft gaan waardeeren.
Voorts een party Obligatien en Rentebrieven; en dan,
Om dat men zyn contant geld niet beeter en zekerder beleggen kan,
Heb ik vyf honderd pond acties, voor myn reekcning, laaten koopen,
(240) En die zyn, zederd dat ik die gehad heb, al hooger in prys geloopen,
Ik kan al dartig percent winnen, dat is op de Party, laat eens zien,
Ja, negen honderd guldens, men komt my dat al biên.
[p. 17]
NEELTJE.
Wat, hoe spyt het me datje te laat komt. Hadje toch wat eer gekomen,
Ik hadje van harte gaern tot myn Schoonzoon aangenoomen.
(245) Maar een beetje te laat is veel te laat. Doch daar komen zulke goeje scheepen aan
Als ’er of vaaren, geef daarom de moet niet verlooren als een man.
Maar zacht, ik zou men tyd met jouwlui hier wel staan verteemen.
Nou, Karel, ik verzoek dat je uw afscheid van myn Dochter wilt neemen.
Ik heb u myn meening daar ongeveinsd en rond uit gezeid.
KAREL.
(250) Vaar wel, Juffrouw Klara, ’k verlaat me op uw standvastigheid.
Ik ga, Mejuffer; doch zonder de moed verlooren te geeven,
Want ik twyffel niet of ik zal de eer van uw Schoonzoon te zyn noch beleeven.


DARTIENDE TOONEEL.

NIESJE, JOOST.

NIESJE.
Joost, Joost, kom af, ofje zult hebben,
JOOST, van binnen.
                                                            Och! Niesje, ik durf haast niet.
Is de Bullebak al weg?
NIESJE.
                                    Ja, gek, kom maar.
JOOST, uit komende.
                                                              Och! ik was zo benaauwd.
NIESJE.
                                                                                              Ey kyk, hy ziet,
(255) Als een bok die kraakelingen gegeeten heeft.
JOOST.
                                                                              Och! Niesje, myn troosje,
’t Vil me boven zo bang, jou schelmtje.
[p. 18]
NIESJE.
                                                            Nou, myn zuikre Joosje,
Nou, al lang genoeg, hoe heb ik het met je.
JOOST.
                                                                    Och! wat smaakte dat zoet.
Maar, waar is myn Heer heen?
NIESJE.
                                                Onze ouwe Juffrouw heeft hem de voet
Gespoeld, en bombam afgezet, en zyn paspoort gegeeven.
JOOST.
(260) Tut, tut! Dat zal wel over waaijen, daar is niet met al aan bedreeven.
De jongelui verstaan malkander. Maar zeg hoe weet gy’t?
NIESJE.
                                                                                          Ik heb het gehoord.
Ik stond daar om te luisteren. Juffrouw gaf je Heer niet een gunstig woord,
Zy zal ’er wis aan moeten om met de ouwe Paay te trouwen.
JOOST.
O! myn Heer, heeft de Oom al gesprooken ze zullen je dat wel brouwen.
(265) Maar kom, ik moet myn Heer volgen, als een Meisje, laatme achter uit.
NIESJE.
Geen potzen te maaken, ’k vertrouwje niet veel, als je begint benje een guit.


VEERTIENDE TOONEEL.

NEELTJE, HILLEBRAND.

NEELTJE.
Och! myn liefste Freere, ik kan je’t niet half ter deeg verhaalen.
HILLEBRAND.
Nou, Mazeurtje, wees gerust, wy zullen het hem met de Intrest betaalen.
Men zal deeze proef noch maar neemen, en misluktze, dan voort
[p. 19]
(270) Zodanige order stellen als ’er tot zulk een zaak behoord.
Maar hebje alles, om onze Klucht te beginnen, al laaten bezorgen?
NEELTJE.
Ja; alles is gereed en klaar, dat heb ik van deeze morgen
Al vroeg beschikt. Maar onze Klaartje en de Meid zyn noch niet onderrecht.
De Timmerman zal zelf komen, want kyk, ik vertrouw het aan geen knecht.
(275) En deeze hommelis zal ons in onze zaken meen ik van pas komen;
Hy zal zyn gramschap aan de wyn koelen; daar de tyd diend waargenomen
Terwyl hy uit is. Maar, ach! myn hart dat kloptme van vrees.
HILLEBRAND.
Houw maar moed. Maar datje Klaartje en de Meid ondertusschen onderwees,
Hoe dat zy haar in deeze zaak zullen hebben te draagen.
NEELTJE.
(280) Kom, ik zal haar roepen. Maar wat ik noch moet vraagen.
Heb jy al lui die voor Spooken zullen ageeren?
HILLEBRAND.
                                                                      Heer Karel met zyn knecht
Heb ik daar toe verzocht.
NEELTJE.
                                  Wel, Freere, wat beginje? dat is wel slegt.
Ik heb hem verboden de voeten oit weer over de drempel te zetten.
HILLEBRAND.
Zacht, Mazeurtj e, al zacht, men kan dat zo geen eerlyke lui beletten.
(285) Hy pretendeert je Dochter, en al uw en haar Vaders vrienden verstaan
Dat hy ze ook zal hebben.
NEELTJE.
                                        Wel, wat gaat dat de Vrienden aan?
’t Is myn Kind, en my is de zorg bevoolen van haar wel uit te besteeden.
Zy is bereids de Bruid.
[p. 20]
HILLEBRAND.
                                  Maar je handel stryd tegen alle reeden,
’k Zal daar nooit toe verstaan. Weetje wel dat ik voogd ben gemaakt
(290) Over ’t geen datje jou Dochter beweezen hebt, en dat my dezaak ook raakt?
Karel is van een fatzoenelyk geslacht, en heeft een hoope schyven.
Onze Klaartje Nicht zal al haar leeven lang met hem benoude blyven.
NEELTJE.
Wel nou, verwerp ook Lodewyk niet, die heeft ook een hoope goed,
Hy zal onze Klaartje....
HILLEBRAND.
                                Ja, wat zou die arme ouwe Bloed?
NEELTJE.
(295) Ja wel, ik zou hem eevenwel ver voor Karel prefereeren.
HILLEBRAND.
Maakt dat het de lui niet hooren, ze zouwe gewis de gek met je scheeren.
Roep je Dochter en de Meid maar.
NEELTJE.
                                                    Klaartje en Niesje, kom eens of.


VYFTIENDE TOONEEL.

KLARA, NIESJE, NEELTJE, HLLLEBRAND.

KLARA.
Wat belieft, Mama?
NEELTJE.
                                ’k Hebje wat te zeggen.
HILLEBRAND.
                                                                  Mazeur, met verlof,
Daar scheld Lodewyk, zo ’t schynd, ik zag hem flus; Niesje, wilt hem eens in laaten,
(300) Maar vaardigd hem zodra af als je kund. Je moet je tyd niet verpraaten.
[p. 21]
Ik zal de Meid gaan onderrichten, en komen dan voort weêr.
Klaartje spreeken wy daar na wel.
NEELTJE.
                                                      Doet zo, Monfreer.
Kom, lustig, Klaartje, als een Dochter, wil je Bruigom fatsoenelyk ontmoeten.


ZESTIENDE TOONEEL.

LODEWYK, NEELTJE, KLARA.

LODEWYK.
Je dienaar, Mejuffer, en jou, myn Engel, jou dien ik voor al tegroeten.
KLARA.
(305) Uw Dienares... Maar excuseerme...
NEELTJE.
                                                                  Nou, Klaartje, laat het al je eens doen.
Heden wat ben je ook wonderlyk.
LODEWYK.
                                                      Hoe! weigerje jou Bruigom een zoen?
Wat, dat had ik niet verwacht.
KLARA.
                                Myn Heer, ik bid datje me wild excuzeeren;
Dit komt noch niet te pas.
NEELTJE.
                                        Ze is noch jong, myn Heer, ze zal noch wel leeren.
LODEWYK.
Ja wel, Juffrouw Neeltje, ik wist niet wat ik denken zou, ’k wierd al vervaard.
(310) Maar laat ik uw hand dan maar eens kussen.
KLARA.
                                                                              Myn Heer, ’k ben deeze eer niet waard.
LODEWYK.
Noch wel tienmaal meêr, myn zoetertje; hoor, laaten de lui wat praaten.
Als jy myn Huisvrouwtje bent, zal ik u inallesvoogd laaten.
Och! dat zoete naamtje van Vrouwtje, kitteld my tot in myn verstand,
[p. 22]
En door jou lieve lonkjes raakt my het hart in lichte brand.
(315) Kyk, ik word weêr jeugdig; maar steur u niet aan myn gryze haaren,
Zo dat gezicht u met bekommernis mogt bezwaaren,
Ik wil wel op de proef aan, en hang myn viktorie aan het werk.
NEELTJE.
Zou je deegelyk, myn Heer? je hebt noch goeje moed op je hand, na ik merk.
LODEWYK.
Zo doen ik, Mejuffer. O! ik zal haar zo minnelyk feesteeren,
(320) Dat haar het oogenblikje zal verdrieten,als ze my zal ontbeeren.
’t Is of ik het al zie, als ik van de Beurs of een Comparitie kom,
Hoe dat myn Schaapje zal staan te rekhalzen na haar Bruidegom.
Ja, zie daar de gedachten doen my het water by na in de mond komen;
Alle dommelyke nachten, verschyn jy me in myn droomen;
(325) Dan komje my een kusje geeven, en zegt daar is de Makelaar al weêr;
Dan brengje my een Botterrammetje op ’t Kantoor, en zetje wat by me neêr;
En duizend diergelyke historitjes, en zuikere zoetigheden.
Maar, hoe! myn Kleutertje, gy schynd te lachchen om myn reeden.
KLARA.
Wel, zou ik niet, myn Heer! wel ze doen my tot aan myn hert goed.
LODEWYK.
(330) ’k Verbly my te hooren dat myn vryery u noch wat verheugen doet.


ZEVENTIENDE TOONEEL.

HILLEBRAND, LODEWYK, NEELTJE, KLA-
RA, NIESJE.

HILLEBRAND.
Maar, myn Heer, was het niet beeter voor u om een Doodkist te denken,
[p. 23]
Als om met zulk een jong Juffertje te trouwen? ’t zou je Reputasie niet weinig krenken.
LODEWYK.
O myn Heer, de doodkist staat genoeg in myn gedachten geprent.
En trouwen dat is geen zonden, dat is al de waereld genoeg bekend;
(335) En, och! wat zou dat een vermaakelyk sterfuur geeven als ik ondertusschen,
Myn half besturve kaaken door zulk een lief mondje voelde kussen,
En dat zulke tengere albastre handjes myn oogenlookten, Wel, zie daar!
Ik sturf wel eens te meêr uit plaizier.
NIESJE.
                                                        Wel,wat dunkje van die Bestevaer?
Nou, Juffrouw Klara, kan hy je niet bekooren met zyn galantizeeren?
LODEWYK.
(340) Nou, Juffrouw Neeltjebuur, laaten wy ons tot het principaal keeren;
Je weet waarom dat ik kom, heb jy jou zaaken al gereed,
Om ’t Huwelyk te sluiten?
HILLEBRAND.
                                          Myn Heer, het is noodig datje ’t weet.
Dat dit huwelyk niet aan zal gaan, het stryd ons tegens aller zinnen,
En men heeft Klaartje geexamineert, zy zeid u meêr te haaten als te beminnen,
(345) En wat zou je met zo een Vrouw doen?
NEELTJE.
                                                                        Hoor, Monfreer, houw jy je mond,
Ik versta het zo, en of het Klaartje zo al niet geraaden vond,
Zy zal evenwel naar myn pypen danssen.
HILLEBRAND.
                                                                Mazeur, dat zal je missen.
LODEWYK.
Hoe, ik meende dat myn zaaken klaar waaren? disputeert men noch? wie zou dat gissen!
Wat affrond is dit? scheerje met me?
[p. 24]
NIESJE.
                                            Ja, myn Heer, je weet noch niet wat
(350) Dat je overkomen zal, als je haar trouwde.
NEELTJE.
                                                          Houd me de mond, jou Kladdegat.
Elk heeft eevenveel snaps; spreek jy als ze jou wat vraagen.
KLARA.
Hoor, Mama, of ik het zwyg of zeg, Heer Lodewyk kan me niet behaagen,
En eer ik myn jeugd aan hem zou besteeden, sterf ik liever de bitterde dood.
LODEWYK.
Maar, Klaartje... Neeltje... Hillebrand... Och! wat is myn ongeluk groot!
(355) Mishaag ik dat zoete Bakkesje, en zal ik haar moeten derven,
Ach! ach! ’k zal dan geen andere dood als van klinkklaare liefde sterven.
NEELTJE.
Daar word gescheld. Niesje, maak de deur op. Wel ik hoor en zie me doof en blind!
Ik word by myn leevendige lyf al ontvoogd van myn eige kind.
Maar daar komt Karel weêr. Wat of die hier zo vroeg zal maaken?
(360) Laaten wy ons discours, zo lang als hy hier zal zyn staaken.


ACHTIENDE TOONEEL.

KAREL, HILLEBRAND, LODEWYK,
NEELTJE, KLARA.

KAREL.
Heer Hillebrand, volgens afspraak, kom ik hier om de bewuste zaak.
HILLEBRAND.
Zyt welkom, myn Heer. Gy verpligt ons, en doet ons veel vermaak.
KAREL.
Myn knecht heeft de toestel aan Niesje te bewaaren gegeeven,
Als je dunkt dat het tyd zal zyn, wy zyn klaar; en zo eeven
[p. 25]
(365) Heb ik deTimmermans baas gesproken, die zei ook dat hy herwaarts gong.
HILLEBRAND.
Heel goed, myn Heer, hier is ook alles vaardig; om op een sprong
Te konnen beginnen.
NEELTJE.
                        Ja, maar wy zullen noch wat moeten tarderen.
KAREL.
Mejuffer, als wy by provisie gereed zyn, zal het aan ons niet mankeeren.
NEELTJE.
Daar hebje weer gelyk in. Maer ik bidje, zie daar eens, myn Heer,
(370) Wat dunktje van myn Dochters Bruigom.
KAREL.
                                                Mejuffer, hy mishaagt my zeer,
En hy staat, geloof ik, uw Dochter ook niet veel aan. Dat zou immers niet lyken,
Dat zulk een oud Heer, met zulk een jong juffertje ging stryken;
Zy zouden met malkander verlegen weezen.
LODEWYK.
                                        Wat stoot hy uit zyn hoofd.
Wel, Lafbek,’k wil ’t jou noch wel te raaden geeven.
KAREL.
                                                        Wel toch, ik geloofd...


NEGENTIENDE TOONEEL.

NIESJE, JOOST, NEELTJE, KAREL, LODEWYK, HILLLEBRAND, KLARA.

NIESJE.
(375) Ha, ha, ha, ha, ha, ha, ja wel, zie daar, ik lach my noch te schanden.
Hier, Jonker Lodewyk, ha, ha, ha, ha, o, o, o, nooit vreemder nieuws kwam hier te landen,
Ha, ha, ha, ha, ha,
LODEWYK.
                          Wel, Meid,wat is ’er, zeg?
[p. 26]
HILLEBRAND.
                                                        De Meid Iykt wel gek.
NIESJE.
Och! laatme eerst uit lachchen, of ik moest barsten; ha, ha.
KLARA.
                                                            Wat is ’er? spreek uit je bek.
NIESJE.
Kom, ik zel; Jonker Lodewyk.... ha, ha, ha.
LODEWYK.
                                                    Wel, wat ben ik?
NEELTJE.
                                                              De Meid zal ons noch gek maaken.
NIESJE.
(380) Hoor; zyn Meid, die vieze Mary, ha, ha, ha, die wy zo schielyk zagen weg raaken,
Leid van een Jonge Zeun in de kraam, ha, ha, ha, en die zendze haar Meester daar t’huis.
LODEWYK.
Zy mogt de droes! wat drommel zeid de Meid daar?
NEELTJE.
                                                        Ei de Meid heeft abuis.
NIESJE.
’k Heb niet, Juffrouw, kyk het zelf vry; duizende van Menschen vergaaren
Voor de deur, Joost heeft het meê gezien, en kan het verklaaren.
(385) Juffrouw Klaartje, tast nou maar toe, je meugt nou geen kwaad;
Je zult moeder weezen zo dra als je vrouw zyt; nu zie je dat hy ’t verstaat.
KAREL.
Wie heeft hem die pots gespeeld?
LODEWYK.
                            Wel, wat zou de Meid ons voor sprookjes vertellen?
Ik ben immers te oud om zulke dingen op myn reekening te stellen.
NIESJE.
Wel, myn Heer, dan zou je onze Juffrouw altyd niet dienen, dat is wis.


[p. 27]
KAREL.
(390) Dat is raak. Daar praaten hy zyn mond te lydig mis.
LODEWYK.
Wel aan, ik zal het eens op gaan neemen; maar je meugt vreezen,
Zo dit een vond om my te affronteeren mogt weezen.
Lodewyk binnen
NEELTJE.
Wel ik zweer het ook, dat ik het je betaalen zal, zo het leugen zal zyn.
HILLEBRAND.
Mazeur, waerom zou de Meid zo liegen, dat heeft immers geen schyn?
(395) Tot jou gerustheid zal ik het zelf ook eens gaan kyken.
Hillebrand binnen
NIESJE.
Maar, Juffrouw, zou ik je toekomende Schoonzoon zo uit durven stryken?
NEELTJE.
Daar benje niet een haar te goed toe.
NIESJE.
                                                Ja wel ik zeg het, zie daar
Hebje me oit op leugens bevonden?
KLARA.
                                                        Nou, Niesje, houwje mond maar.


TWINTIGSTE TOONEEL.

NEELTJE, KLARA, KAREL, NIESJE, JOOST.

NEELTJE.
DIt voorval maakt my ongerust.
KAREL.
                                        Mejuffer, wild u daarin niet kwellen,
(400) En laat ons maar op de and’re zaaken de nodige order stellen.
NEELTJE.
Alles is gereed, en wacht maar na de komst van myn man.
Hoor, Klaartje, terwyl ik de beestigheid van uw Stiefvaêr niet langer veelen kan,
Zo heb ik willen scheiden; maar nu heeft men iets anders verzonnen,
[p. 28]
Om te zien of wy hem daar door tot reden brengen konnen.
KLARA.
(405) Mama, Heer Karel heeft my bereits alles doen verstaan,
Maar, ik vrees dat deeze zaak niet al te wel zal willen beslaan,
Daar is wat gevaar in, ik zie’er niet wel door te koomen.
KAREL.
Genoeg, Mejuffer, terwyl hem door de drank het rechte begrip is benomen,
Zo zal het wel lukken, het is wel eer gebeurd, en ik bid u, let eens, wat zien
(410) Wy niet al wonderlyke zaaken gebeuren, en door de Dronkaards geschiên
Ik heb’er eens een ontmoet, die vervaarlyk tierde en raasde,
En met zulk een furie na my toe kwam loopen dat hy my schier verbaasde;
Ik vroeg wat hem schorte; hy zei, de duivel volgt my overal na,
Hy wil my den hals breeken, hy is steets omtrent my waar ik ga;
(415) En schoon ik hem zei dat ik geen duivel zag, en ’t hem uit het hoofd wouw praten,
Hy zei eevenwel dat hy hem al zach, en wouw hem niet gezeggen laaten.
Ik ken’er deezer uur noch een, die hem inbeeld ziek te zyn,
En alle dagen Medicynen gebruikt; maar terwyl hy, van ’s morgens tot ’s avonds, de wyn
Overvloedig gebruikt onder de Medicynen, zo behoeft men niet verwonderd te weezen
(420) Dat hy daags daar aan ziek is; hy zal ook nimmermeêr geneezen,
Zo hy hem van drinken niet spaend; en gebeurt het dat hy geen occazie heeft
Om zich vol te zuipen, zo is hy zo gezond als een mensch dat’er leefd.
Een ander beeld hem in van glas te zyn; en duizend andere malligheden.
[p. 29]
Komen ons voor. De Dronkenschap is de zuster van de Zotheid. Gy hebt geen reden
(425) Om te vreezen, Mejuffer.
NEELTJE.
                                Ik heb wel moed. Maar, Niesje, heeft Monfreer niet gezeid,
Hoe jy u zult draagen?
NIESJE.
                            Ja, Juffrouw, ik zal in deeze gelegentheid
Myn rol zo wel speelen dat je over my niet zult hebben te klaagen.
KAREL.
’t Is buiten bedenken, of onze aanslag zal zeer wel slagen,
Als elk maar op past, ik verlang al tot dat het werk aan zal gaan.
NEELTJE.
(430) Daar zullen wy hooren hoe dat het tot Lodewyks staat; daar komt Monfreer weêr aan.


EENENTWINTIGSTE TOONEEL.

HILLEBRAND, NEELTJE, KLARA, KAREL, NIESJE, JOOST.

HILLEBRAND.
Ja wel, Mazeurtje, de Meid heeft recht; zy heeft ons niet bedroogen,
Ik heb het Kind, dat men Lodewyk t’huis zend, gezien met myn eigen oogen.
En daar kwam een Sleetje de straat in ryen, daar de Moeder in is.
NEELTJE.
Maar kinderen! is ’t waar, Freere, heb je al wel gezien? heb je ook mis?
(435) Ik kan ’t schier niet geloven. Wel! wat beleeven wy voor tyen?
[p. 30]
HILLEBRAND.
Daarom mag men wel voor hem zien, wie zyn kinderen komt vryen.
De Jongmans zyn tegenwoordig zo fyn niet, als ze schynen, voor ’t oog.
NEELTJE.
Ja wel! wie zeid waar toe dat de jeugd Karel ook niet bewoog;
Zou hy zo groot geworden zyn, zonder eenige malligheid te hebben bedreeven?
(440) Maar, Mejuffer...
KAREL.
HILLEBRAND.
                Maar, Mazeurtje, daar is niemand die van hem zyn leeven
Iets diergelyks gehoord heeft; Karel, is al een vry geschikt knecht,
Ik heb daar al te nauw na vernoomen, doch ik hebje ’t meer gezegt.
Ik denk nu immers niet dat je uw dochter met Lodewyk wilt doen trouwen?
NEELTJE.
O neen! gants niet, Freere.
KAREL.
                    Mejuffer, dan wil ik my zelf gerecommandeert houwen.
NEELTJE.
(445) Ja wel! wat zal ik veel doen? ’k wensch’er jou geluk meê, draagje maar als het behoord.
KAREL.
Wat zeid, myn Engel, nu?
KLARA.
                                    Ach! Karel, je hebt myn hart en woord.
HILLEBRAND.
Wat zo! dat lykt’er na. ’k Wensch je te zamen honderd duizend gelukken.
[p. 31]
NEELTJE.
En ik, dat je nooit huiskrakkeel, noch eenige rampen moogen drukken.
HILLEBRAND.
Maar, daar komt je Man. Elk pas op.


TWEE EN TWINTIGSTE TOONEEL.

GOZEWYN, HILLEBRAND, NEELTJE,
KLARA, NIESJE, KAREL, JOOST.

GOZEWYN Dronken zynde.
(450) Fredrik, waar ben je... Meid, wat heb je daar gemaakt...
Schryfje twee voor een... Hoe of myn Totolf al... Die Wyn heeft wel gesmaakt.
Waar benje, Jongens... Hoe kom jy lui hier... Dit lykt wel scheeren...
Geen nieuwe Wyn, breng van de oude hond,’k moet men keel noch eens smeeren.
HILLEBRAND tegen Neeltje.
Geef hem slechts goeje woorden.
NEELTJE.
                                            Och!liefste Man, hoe dus ontsteld?
(455) Zet u wat neêr, en bedaar wat.
GOZEWYN.
                      Hoe word een mensch ook gekweld.
Wat maakt al dit Canallie hier... komen ze jou... Wat tegen my op te zetten....
Elk wil nu maar op zyn stuk letten.
Kom, Joost, gaan wy na binnen, en maaken ons voort gereed.
Daar is de Timmerman ook.


[p. 32]

DRIE EN TWINTIGSTE TOONEEL.

GOZEWYN, NEELTJE, KLARA, NIESJE, HILLEBRAND, Janbaas.

NEELTJE.
(460) Och! wat is ook een dronke mensch? straks weet
Hy nergens meêr van.
KLARA.
                                Hy zal wel haast aan ’t dutten raaken.
HILLEBRAND.
Jan baas, houw je gereed. Niesje, kryg jy het laaken,
Of doodkleed, en de muts.
NIESJE.
                                        Hier heb ik het al.
HILLEBRAND.
                                                                    Kom, bind het hem slegts voor
Het lyf; de muts op. Steld nu de schermen. Nou roept nu eens luit aan zyn oor.
Het Tooneel word veranderd in een Rouwkamer.
GOZEWYN.
(465) Ach! wat geroep is dit?
HILLEBRAND.
                        Kom, laaten wy nu maar ras vertrekken.
Niesje, pas wel op.


VIER EN TWINTIGSTE TOONEEL.

GOZEWYN, NIESJE.

GOZEWYN.
Ach! wat geroep komt my daar zo onzacht wekken?
Helaas! wat is dit? waar ben ik? och! och! hoe benauwd word my het hart.
Hoe kom ik zo in ’t wit? en hoe is de Kamer zo in ’t zwart?
(470) Is het spook? of droom ik, denk ik? och! och! wat is me overkomen!
[p. 33]
NIESJE.
Och! och! myn Heer zo elendig te sterven!
GOZEWYN.
                                                        Wat geschrei heb ik daar vernomen?
Spreek op, wie is daar? wie schreeuwd en schreid hier dus naar?
NIESJE.
Och! och! myn Heer zo dood!
GOZEWYN.
                                                Och! Niesje, Niesje ben jy daar?
NIESJE.
Wat zullen zyn vrienden nieuw op hooren! wat zal’e een gesnap weezen!
(475) Zo te verdrinken!
GOZEWYN.
                        Wat drommel, zeid de Meid? och! ik begin te vreezen.
NIESJE.
Och! wat verschrikte wy, toen men ons de bedroefde tyding bragt,
Dat myn Heer daar verdronke lei in de Bullebaks gracht.
GOZEWYN.
Ik verdronken! wel wat een zotte klap of de Meid mag kallen?
NIESJE.
Was hy noch op zyn bed gestorven, dat zou Juffouw zo hard niet vallen.
(480) Met eeren was zy van ’t dronke zwyn ontslagen. Maar op deeze manier,
In zyn zonden te smooren! Och! och!
GOZEWYN.
                                                    Wel, Meid, hoe maakje zulk een getier?
NIESJE.
Daar leid dat wilde Beest nou, en kan vinger noch handen roeren.
GOZEWYN.
Ja wel! zo ik deeze handel versta, zo moet de droes my weg voeren.
[p. 34]
Zou ik dood zyn, zonder dat ik het wist? ’k Moet me eens in de Spiegel bezien.
De Spiegel verdwynd.
(485) Maar, waar blyft ze daar? spookt het hier? Och! wat zal hier noch geschién?
Och! Niesje, Niesje!
NIESJE.
                                Ja wel, zie daar, men zou immers zeggen,
Hoe dat zulk een grooten woelwater, nu zo stil kan leggen.
GOZEWYN.
Ja wel! Ja wel! Maar ik mag het volk gaan zoeken met de kaers die daar staat;
De Kaers word uitgeblaazen.
Och! wie blaast ze daar uit? helaas! nou weet ik gantsch geen raad.
(490) Waar zal ik nu heen, in ’t donker hier dus om te wroeten?
Neeltje, Klaartje, Niesje, houw! help me. Maar, daar stoot ik met myn voeten
Tegen de stoel aan; ja hier heb ik ze. Ik zet me wat neër
Om te bedaaren. Help, help, och! hoe heb ik het hier weêr?
De twee Stoelen zinken door het Tooneel, in de plaats komen twee
Danssers, van onderen op, in ’t gewaad van Spooken.
De Stoel zinkt onder my weg; is dat vallen? Maar sint felten!
(495) Help! help my doch! de drommel! de drommel ryd hier op stelten.
Moord! Brand! Moord! Brand! och! vrienden, help my, sta by!
De Danssers, gedanst hebbende, zinken weer door het Tooneel,
en de Stoelen komen weêr op haar plaats.


VYF EN TWINTIGSTE TOONEEL.

HLLLEBRAND, NIESJE, NEELTJE, KLARA,
GOZEWYN, Jan baas.

HILLEBRAND.
Hy leid van zyn zelf; kom, de schermen voort weêr tan een zy:
[p. 35]
Het doodkleed af, en alles weêr gesteld als te vooren.
Niesje, je hebt je wel gekweeten, wy hebben ’t alles konnen hooren.
NIESJE.
(500) Ik wist niet hoe ik myn malle bakkus zo stemmig kon houden, want...
GOZEWYN.
Och! vrienden, sta me by. Och! help me toch. Moord! moord! brand! brand!
NIESJE.
Wel Man, waar toe dit geroep? Hoe leg je zo te tieren en te baaren?
Je raast al eeveneenn of wy in prykel van te vergaan waaren
GOZEWYN.
Och! och!
KLARA.
                    Papa, je jaagt ons de dood op ’t lyf, met dat je dus raast.
HILLEBRAND.
(505) Ja, Freere, door uw geschreeuw maakje ons al te zaam verbaast.
GOZEWYN.
Zyn de Nikkers al weg? och! och! ik durf noch naauwelyks op kyken!
HILLEBRAND.
Wat Nikkers! waar praatje af? dit zou wel gekscheeren gelyken.
GOZEWYN.
Wat Nikkers? wat Nikkers woonen der in de hel?
NEELTJE.
                                            Waar komt deeze praat van daan?
Wel, Man, droomje? of wat schortje? wy kunnen deeze taal niet verstaan.
GOZEWYN.
(510) Ik heb de Drommel hier gezien, versta je ’t nouw?
[p. 36]
NEELTJE.
                                                    Waar?
GOZEWYN.
                                                                Hier in de Kamer;
Zy waaren wel met haar twintigen.
NEELTJE.
                    Wel, Man, ’k zag je nooit onbekwamer.
HILLEBRAND.
Wel, Freere, wat praat is dit? Wat zegje datje hebt gezien?
GOZEWYN.
Ja wel! weet ik het zelf wel? Zo een Spook, Kabouterman, of Nikker acht of tien,
Die hier zo wat om danste.
NEELTJE.
                                    Wel, watte praatjes!
GOZEWYN.
                                                        Ik meen het heel wel te weeten.
(515) Zy hebben de Stoelen meê genomen, en in passant my de rug zo wat gemeeten.
NEELTJE.
Wat Stoelen? de Stoelen staan noch op hun plaats.
GOZEWYN, opstaande.
                                                    Sint Joris! ’k sla een kruis!
Och! is het wel mogelyk? hier ben ik weêr in myn eigen huis.
Och! myn lieve Wyfje, het spookt hier, gewis, je meugtme wel gelooven.
NEELTJE.
Ja, ’k loof dat je van je zinnen beroofd zyt.
GOZEWYN.
                                                    Ja, praat wat van zinnen berooven.
(520) Dat ik gehoord, gezien en gevoeld heb, geloof ik.
NIESJE.
                                            Maar, myn Heer,
Je doet ons lachchen.
GOZEWYN.
                    O jou, karonje! hoor ik jou daar weêr?
[p. 37]
Nou lachtmen, en straks huilde men om myn dood:
NIESJE.
                                                                          Welke grillen!
Wie ik? och! ik, myn Heer? Wel kyk, wat zou men my wys maaken willen?
Ik om jou dood gehuild! wie hoorde daar zyn leeven af?
(525) Wel je leefd ommers noch. Wat was ik gelukkig.
NEELTJE.
                                    Ja, lei hy te rusten in een graf,
Wat was ik gelukkig.
GOZEWYN.
                    Heb ik je flus niet zien staan kryten?
Toen je my, dat ik in de Bullebaks gracht verdronken was, kwam verwyten.
NIESJE.
Wel, kyk!
HILLEBRAND.
                Wel, Monfreer, ik zie en hoor my blind en doof.
KLARA.
Och! Papa je reveld.
NEELTJE.
En ik, voor my,wat zal ik zeggen? ik geloof
(530) Dat, om zyn ongebonden leeven, de drommel hem hier al komt plaagen.
Terwyl hy na goeje vermaningen, noch nergens na schynd te vraagen.
HILLEBRAND.
Dat zou wel eer gebeurd zyn, ik bidje datje daar de gek niet meê scheerd.
NEELTJE.
Och! och! wat zal my noch overkomen?
NIESJE.
                                                Wel, myn Heer, zie daar ik zweert,
Dat ik je men leeven niet dood gezien heb.
GOZEWYN.
                                                            Wat zal ik’er van zeggen?
(535) Ik kan dan niet begrypen hoe de zaaken hier leggen.
[p. 38]
Ik heb eevenwel hier Drommels gezien, dat is altyd gewis,
En ik was van ’t hoofd tot de voeten in doodsgewaad.
NEELTJE.
                                                                                    Wel, Freere, dit is
Al een heel vreemd vizioen, ik heb nooit zulks gehoord van al myn leeven.
Misschien komt de Drommel hem zyn aanstaande ongeluk te kennen geeven.
GOZEWYN.
(540) Och! wyfje, laat ons zaamen wel zyn; ik beloofje, met myn hand
Dat ik my voortaan wel zal draagen.
NEELTJE.
                                        Och! och! wat is my al een schand
Om uwent wil overgekomen!
HILLEBRAND.
                                Nou, Mazeur, je moet dit vergeeten
En vergeeven.
KLARA.
                        Mama, daar zyn weinig menschen die weeten
Wat’er gepasseert is.
NEELTJE.
                            Jawel, ik was veel liever van hem of;
(545) Dan was ik gerust.
NIESJE.
                        ô Juffrouw, je spint ook waarlyk al te grof.
Je Man beloofd immers....
NEELTJE.
                                Ja, kon ik daar wat op vertrouwen.
GOZEWYN.
Ik zweer het je, dat ik my voortaan, als een eerlyk man zal houwen.
Monfreer, en je Dochter konnen getuigen zyn.
HILLEBRAND.
                                            Ja kom, het zal wel gaan!l Maar, Monfreer, ik zeg het rond uit, zo je wéér jou ouwe weg mogt inslaan,
[p. 39]
(550) Dat wy zekerlyk bevorderen zullen, datje van je Vrouw word gescheiden,
Daar kunje staat op maaken.
GOZEWYN.
                            Dat mag ik heel wel leiden,
Zo ik myn woord niet na kom. Maar ondertusschen bid doch voor my.
Op dat de Spooken niet weêr komen.
NEELTJE.
                                        Daar komt Karel, veranderen wy
Van toon.


ZESENTWINTIGSTE en LAATSTE TOONEEL.

KAREL, JOOST, HILLEBRAND, GOZEWYN,
NEELTJE, KLARA, NIESJE.

KAREL.
(555) Goeden avond, vrienden, ik verzoek excuis zo ik je mocht incommodeeren.
HILLEBRAND.
Niet ter waereld, myn Heer je komt ons met je gezelschap vereeren.
NEELTJE.
Hartje, Karel verzoekt Klaartje te mogen hebben tot zyn vrouw.
De vrienden zouden ’t graag zien, en ik heb geen reden dat ik het tegen houw.
Wat dunkt’er u af?
GOZEWYN.
                            Ik voor my, zal dat geenzints beletten,
(56

HILLEBRAND.
                        Wel, laat ons nu ’t werk voort gaan zetten
En, met voor de Roodeur te gaan, niet langer wachten, als tot morgen toe.
[p. 40]
JOOST.
Wel, Niesje, wat doen wy nou?
NIESJE.
                                            Al watjewilt. Ik ben mytn vrysterlyke staat al moê.

EYNDE.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 200 keeren er staat komen — de intentie is waarschijlijk het rijmwoord