Barend (of Bernard) Fonteyn: Mr. Sullemans soete vriagi. Amsterdam 1633.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton028910 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
De fractuurletter is met een aparte kleur aangegeven.

Continue
[fol. A1r]

Mr. Sullemans

SOETE

VRIAGI.

Gespeelt op de Amsterdamsche Camer.
22. Augusti, Anno M. DC.
XXXIII.

[Stadswapen van Amsterdam]

T’AMSTELREDAM.

___________________________________

Voor Dirck Cornelisz. Houthaeck, Boeckverkooper

op de Nieuwe-zijts-Kolck. Anno 1633.


[fol. A1v]

᾽ATENÉΣ.

DE Fel-stekende Adders Tongen (lust-gierige Lesers) hebben mijn gemoedt soo seer geprickelt, dat ick ghenootsaeckt ben, een weynich tegen weer, voor dit onnoosel, doch vermaeckelijck kleyn Gedichtjen, (wel eer by de Engelsche ghevonden, nu op ons Loffelijck Toneel voor U.E. het selfde nagebootst) te gebruycken. Derhalven hebbe ick voor gewent de waesem van haer vergifte beck, die sy so gestadig daer aen sijn blasende (dat by aldien het in haer selven yets verderffelijcks hadde) te haester ontfoncken soude, met alle vlijt af te keeren, maer op dat u mede bekent soude sijn de aengename Honich-soete Mellick (van dit boertigh kluchtjen) dewelcke sy lecken, en aen haer bitse tanden doen stremmen, en in Fenijn veranderen, om dies te meer door de beet dit de quetsen: hebbe ick U.E. het selfde in den Druck soo wel als haer voor ooghen ghestelt, op dat ghy lieden te samen daer uyt proeven kunt of daer eenige vergiffen van oneerbare, vuyle en onnutte woorden in verdroncken leggen. Dies bidde ick leest, proeft en smaeckt: siet op de Letters niet met Basilissche, maer Argi oogen of die u in ’t minste gedeelte beschaden kunnen. De sellifde gevonden, sult met het kleynste tutteltjen tekenen, op dat sy door mijn (V.L.D.) van haer besmettelijckheydt ghereynight mogen werden.


Aen Momum.
Leest bidt ick en herkaut, eer jy treckt aen de veter,
    Of Mome segh ick swijght te minst, of maeckt wat beter.


PERSONAGIEN.

                Monsijeur Sulleman.
                Iuffer Truytje.
                Eerste Soldaet.
                Tweede Soldaet.
                Rottevanger.
                Quacksalver.
                Pen en Inckt.
Continue
[fol. A2r]

Boertige Klucht,

Gestelt op stemmen om gesongen en tusschen
beyden gesproken te werden.

Eerste Uytkomst.

Sulleman en Truytje al Singhende.
Sulleman  MYN hartje, mijn schatje, ick heb jouw soo lief,
                Ick min jou, ick vier jou, ick bin tot jou gerief,
                Ick hou jou, ick trou jou, voor al mijn lieve leven,
                Mijn huysraet en poppe goet wil ick garen toe geven.
Truy             (5) Wel soetert maeckt dat jy jou lijf wat statig stelt,
                Want ick ly niet dat jey mijn dus gestadigh komt en quelt,
                Gaet heen laet mijn in stilt, en in mijn rust met vrede,
                Bedwinght jou malle wesen, met al jou gecke sede.
Sulleman      Mijn Truye ick bidt jou och tiert niet soo seer,
                (10) Kust mijn ien reysje lieff’lijck, ick wil van jou niet meer,
                Dan laet ick jou loopen.
Truy             De droes wodt, jou danck weten,
                Dat jy iens wat aers deet, ick sout niet licht vergeten.
Sulleman      Kijckt moer iens, sy mient oock dat sy is van ’t kruydt,
                Och! raeckt mijn niet, en sy was soo garen de Bruydt.
Truy             (15) Wat is hy ien haen, Heer! wat het hy al grillen.
Sulleman  Jae Truye mijn beckje, ick sou jou wel willen
                Verkiesen, veur de alderschoonst’ en braefste meyt,
                Jae dienen en vieren met alle naerstigheyt,
                Ick sou jou soo narmen, soo stroocken, soo streelen.
Truy             (20) Jae ick g’loof met de mont sou jey mijn genoegh me deelen.
Sulleman  Wat segh jy soete troosje?
Truy             Och! ick segh niet met al.
Sulleman  Ick hoorde wat.
Truy             Neen vrient, maer jy bint hallif mal.
Sulleman  Het schijnt nochtans dat jy wat preutelt met jou woorden.
Truy             Jey droomt seker Sulleman, of te minst jey qualijck hoorden.
Sulleman  (25) Hoort Truytje jey weet wel dat ick jou besuckt min,
                ’t Is Mijn vaertje, mijn moertje, en mijn besje van heur sin,
                Mijn susjens, mijn broertjens, mijn oomtjes, mijn neve,
                Mijn petemoeys, en nichjens, en al ’t geslacht van schreve:
[fol. A2v]
                Mijn susterlinghs susters snaers nicht hadt mijn geseyt
                (30) Deur goossen mijn swaghers kijndt, dat jy de braefste meyt
                Was van hiel Ianropa en al d’Afrixe stede,
                Och! mocht ick jou schoonheyt al de Werrelt deur verbreede,
                Ick sou het soo fraey doen as de braefste man van ’t landt,
                Jae sellifs wodt ick jou draegen tot den Hemel mit mijn hant.
Truy             (35) Maer seght lieve Sulman, hoe souw jeyt beginnen?
Sulleman  Ick wilt jou wel sweren soo jey mijn weer wilt minnen?
                Of soo jey jou hart en Ziel mijn over geeft,
                Sel ick de luckighst wesen op de Werrelt die daer leeft.
Truy             Wech, Sulleman, wech, wech, wech, wilt soo niet praten,
                (40) Jey maeckt mijn beschaemt, en ick sou jou schier verlaten.
Sulleman      Och neen, kijnt verandert niet iens jou koleur,
                Want dees presentatie komt van jou serviteur,
                Daer hy jou op ’t cierlijckst en ’t hooghste me vereert,
                En op de nieuste Modo van de Franse cortiseert.
Truy             (45) Wel Sulleman mien jeyt soo most jey mijn trouwen,
                En al jou leve dagen veur jou eygen Vrou houwen,
                En trouwen mijn ast hoort veur Heerom inde kerck,
                Want in de stoep te trouwen dat is gien eewigh werck,
                Dan willen wy t’ samen wat drollichs aenvangen,
                (50) Daer jey wel op ien aer tijt weer naer selt verlangen.
Sulleman      Ick sweer jou by starren, by Hemel, Son, Maen, Aert,
                By waeter, by vier, lucht, by mijn gekrulde baert:
                By al de Orlementen, en by mijn drooge keeltjen
                En by mijn Besjes onder rock, en by de keurs van Neeltjen,
                (55) Dat wy sellen leven in alle soetigheyt,
                Oock jou soo dickwils soenen as de weerhaen verdraeyt.
Truy             Wel an dan lieve Sulman soo bin ick te vrede
                Mit sulcken Accoort tot d’ondertrou te trede:
                Dat jey selt vroedt wesen, geschickt, nucht’ren en stil,
                (60) En dat jey mijn dienen selt in alles dat ick wil.
                Maer seght mijn heb jey gelt om Bruylof te houwen?
                Soo laet ons van stond aen malkand’ren gaen trouwen.
Sulleman      Jae gelts genoegh in mijn kevy mit ien slot,
                Daer leyt noch wel ien betpan, mit ien tinne pispot,
                (65) En noch al wat sonderlinghs, dat jy niet moet weten,
                Maer ick moet jou wat halen, dat hadt ick schier vergeten,
                ’t Is sulcken juweeltjen, soo suyver en soo net,
                Ien Parrelringetje (jae moer) in ’t kopertje geset.
Truy             Neen Suyckere Sulleman jy moet soo niet scheyen.
Sulleman  (70) Wat wil jy dan hebben?
Truy             Ien kus moet jou geleyen.
Sulleman  Ick gae heen.
Truy             Komt weer om. Sullem. Dat sel wel haest geschien.
Truy         Dan krijgh jy voorseker ien soen acht of thien.


[fol. A3r]

Tweede Uytkomst.

Sulleman meent binnen te gaen om voor Truytje het
ringetjen te halen, maer twee Soldaten vatten
hem, en ontnemen sijn Truytje, en
Iaghen hem wegh.

1. Sold.     IOu loos en boose Sulman, jou schellem, jou dief,
                Wat maeck jey by Truytje, sy is mijn eygen lief.
Sulleman      (75) Dats seecker niet waer, want ick sel heur stracx trouwe,
                Hoe ken sy jou wesen as ick heur moet onderhouwe?
2. Sold.         Ick heb heur verkoren, en sy moet gaen mit mijn,
                ’k Segh hou jey jou smuyl toe, of ick vermoort stracx dijn.
                Mijn hartslijn, mijn schatslijn, laet ons t’saem gaen spasseren,
                (80) Want ick wil dees groven Nar ien luttel tijts vecxseren.
Sulleman      Dat mach soo niet wesen, sy is mijn eygen Bruyt.
2. Sold.     Halt smoel rekel of ick steeck jou stracx deur jou huyt.
Sulleman      Komt Truytje gaet mit mijn: hoe sel ick heur best losse,
                Sy houwen heur al soo vast as hongerige vosse.
Truy             (85) Och! Sulman, och! hellipt ick bin in groote noodt.
Sulleman  Truytje mocht ick sterven veur jou de bitt’re doodt.
1. Sold.         Ien biertje drinckt mit ons, wy sellen t’saem wat praten.
2. Sold.     Ien pijp drij vier Toebaeck wil ick op steken laten.
Truy             Dees boeven lieve Sulman, weert van mijn lijf mit vlijt,
Sulleman  (90) Och Truytje van angst ick schier in mijn hoosen drijt.
2. Sold.         ’k Segh schellem gaet van hier, want soo ick jou hoor spreken,
                Soo sweer ick dat ick jou so daetlijck sel deur steken.
Sulleman      Dat g’loof ick jey sint twee, aers hadt ick d’ of den bruy.
1. Sold.     Booswight pack jou van hier.
Sulleman      Komt, Truytje, Truy, Truy, Truy.                 Sullem. Binnen.
De Soldaten spreken met Truytje.
1. Sold.         (95) Wel Vrouwelijn ’t scheen ien droom doen ick u sach verselt
                Met Sulleman die geck, kiest veur hum dusken helt,
                Of ien braef Kavalieir, die in ’t harnas derf wreken
                Het leet aen hem gedaen, ja sellifs derft weerspreken,
                Gelijck ien braef Soldaet, ’k denck niet dat dusken Door
                (100) Dat hart heeft in sijn lijf, die nau drooch is achter ’t oor:
                Verlaet hem, gaet mit mijn.
Truy             Vrienden dat mach niet wesen.
2. Sold.     Juffertjen weest niet vervaert, noch wilt voor ons niet vreesen,
                Al schynen wy wat wreet, wy sijn sacht van gemoedt,
                Of Mars by ons huysvest, Cupidt ontroert ons bloet,
                (105) En doet Venus in ’t Leger dickwil by ons komen,
[fol. A3v]
                Hoe wel wy Soljers zijn, soo weet dat wy niet schromen
                Soo dapper voor ien meyt in ’t hemt, of voor ien naeckt jonck wijf,
                Als voor ien harnas blanck, of ien stale klingh stijf,
                Van den mancken Vulcaen gesmeet, tot d’oorlogh leden,
                (110) Dus gaet met ons, en met ons selschap weest te vreden.
Truy             Holla, dats niet geseyt, wech segh ick ’t mach niet zijn.
1. Sold.     Jae of jy wilt of niet.
2. Sold.         Compeer sy is voor mijn.
1. Sold.     Dat ken ick niet verstaen.
2. Sold.         Soo meught jy ’t nou iens leeren.
1. Sold.     Ick wil sy met mijn gaet.
2. Sold.         Soo wil ick jou wel sweren
                (115) Dat jy van hier niet raeckt sonder een roode huydt.
Truy             Wel vrienden accordeert, accordeert en besluyt.
                Wie dat de lieftst sal zijn.
1. Sold.         Ick bin daer me te vrede.
2. Sold.     Ick vechter liever om, al sturf ick op dees stede.
1. Sold.         En ick hou heur voor mijn.
2. Sold.     Komt vechten wy dan, ras.
1. Sold.         (120) Ick ben gereet, en ’k wodt dat ick aen ’t vechten was,
                Maer wie komt hier?


Derde Uytkomst.

Sulleman komt in een oudt mans kleedt.

2. Sold.     EEn ouwe kouwe man, vol wit en gryse haren.
1. Sold.         Wy meugen hem haer geven soo langh te bewaren.
2. Sold.     Dat heb jy wel bedocht.
Sulleman ghekleet sijnde als een oudt Man,
Singht als volcht:
Sulleman      1. (125) Och! wat lijdt mijn droeve Ziel, om mijn uytverkoren hart?
                Daer ick op dees plaets van verviel, tot mijn groot ellent en smart.
                    2. Bloos verwig sijn haer wangen root, en haer lipjens as Corael,
                Haer borsjens ront, haer oogjens groot, branden as ien vierige strael.
                    3. Siet doen ick quam gaen over ’tvelt, met mijn snottig suycker lief,
                (130) Raeckt ickse quyt, saegh jy heur oock mijn helt?
1. Sold.         Och! neen.
Sulleman  Dat floustouw as ien dief,
                    4. Daer quamen twee soldaten boos, quaetaerdigh trots en vals,
                Grepense wegh, sagh jy het oock Matroos?
2. Sold.         Neen seecker.
Sulleman  Dat liegh jy deur jou hals.
                    5. Ick moest haer laten op dees plaets, in dit soete groene gras,
                Weet jy oock waer sy bleef, seght elenbaes?
1. Sold.         Wat weet ick daer of.
[fol. A4r]
Sulleman      Jy blijft ien logenaer as jy was,
                (135) Ien schellem, ien dief, ien mouskop.
1. Sold.         Komt, komt, laet ons gaen voort.
2. Sold.     Ick ben geriet te vechten.
                Wy sellen deurt gevecht ons twist nu wel haest slechten,
                Dus geeft haer in de hant van desen ouden man,
                Die sonder scha van ons haer wel bewaren kan,
                Tot dat wy ons gevecht hebben volbrocht te deegen.
1. Sold.         (140) Op dat wy dan mit heur soo langh niet zijn verlegen,
                Blijft sy in u behoedt, tot dat wy hier weer zijn.             Binnen.
Sulleman      Komt bolle meysje komt, smockeltje gaet mit mijn
                Daer ick jou brengen sel uyt dees schelmen heur handen:
                Dit zijn die guyten die jou Sulleman wech banden,
                (145) En smeeten van jou of, daerom soo gaet van hier,
                Komt treet me nae mijn hut, daer ick al jou pleysier
                Sel geven, die jey oyt ter werelt kunt verwachte.
Truy             Ick danck jou bestevaer, mijn droeve hartjens klachte
                Ken jy wech nemen niet.
Sulleman      Waer om?
Truy         Terwijl ick mis
                (150) Mijn lieve Sulleman die ’t leven van mijn is,
                As ick gien ander heb.
Sulleman      Seght, hebjem langh verloren?
Truy         Jae al te langh.
Sulleman      Dats quaet, of ick hem kost herboren,
                En brengen jou by hem, of hem selfs iens by jou?
Truy             Ick weet niet wat ick jou veur hem wel geven souw.
Sulleman  (155) Siet hier jou Sulleman, siet Truytje siet jou leven.
Truy             Ick wodt dat Sulleman hiel achter was gebleven.
Sulleman  Truytje wat segh jy daer?
Truy             Maer dat ick bin soo blijt
                Dat ick mijn luck en vreught niet halfs genoegh uyt krijt.
Sulleman      Dat loof ick wonder wel, van blijschop ’k niet ken swyge,
                (160) Dus gaen wy ras van hier, laet ons niet langh staen drygen.


Vierde Uytkomst.

De Soldaten uyt komende, krygen Sulleman met
Truytje, soo hy meende met haer wech te loopen.

1. Sold.     HAe ouw Susanaes boef dat is voorseecker mis.
Sulleman      Komt Truytje gaen wy dit heen, die wegh hadt ick niet wis,
                Die arge dief was daer, die jou reys wodt karnisp’len,
                Laet ons gaen deuse wegh.
2. Sold.         Schellem jy meught wat quisp’len
                (165) Met jou drooge staert, maer jey komt soo niet vry,
                Meen jy dat wy om niet stellen ons lijf in ly,
[fol. A4v]
                En jey sout deuse meyt soo soetjens wech gaen voeren?
                Dat gat en boor jy niet, wy sellen jou soo vast snoeren,
                Dat jey niet licht selt raken uyt ons swaer gewelt.
1. Sold.     (170) Om sijn schult te voldoen, laet hem hier sijn gestelt
                    Tot Santenel pardu, om vinnigh of te wachten
                De ronden, die in ’t gemien hier stadich gaen by nachte,
                Hy moet oock soo stijf staen, dat hy nau iens kijckt om,
                En wat datmen hum vraeght, niet antwoort aers as mom.
2. Sold.         (175) Gats dat is wel bedocht, wat duyvel sou dat weten.
Sulleman  Nou mach ick arme sul mijn Truytje wel vergeten.
1. Sold.         Komt stellen wy ’t in ’t werck.
2. Sold.     Maer hoe selt sijn gedaen?
1. Sold.         Dit witte kleet sel hy om ’t hooft, en ’t lijf heen slaen,
                En staen op deuse stoel, veur al die hier passeren,
                (180) Jae dat hy wel ien Geest sel schynen, sou ick derve sweren.
2. Sold.         Komt komt jey moeter in, treck an dit witte kliet.
Sulleman  ’t Is wel fijn lindetjen, en oock van passe briet,
                Maer waer jy ’t hebt gestolen, meuch jey dieven weten.
1. Sold.         Flucks klimt op deuse stoel: hoe wil hy daer staen sweten,
                (185) Ouwe braspenningen soo ick gis, voort tijen wy op der loop.
Sulleman      ’t Lijckt wel gestolen goet, ten is niet op de koop
                Gemaeckt, mit binnewerck, en sien ick wel te deegen
                Soo ist eygen geriet, deinckt vrienden hoe sy ’t kregen.
2. Sold.         Wat preutelt deuse fielt?
1. Sold.     Wat reutelt hy en gnort?
Sulleman      (190) Vrienden jey weet niet wel waer dat het Sulleman schort.
2. Sold.     Hoort Sulman wat ick segh, jey selt hier so lang blyven,
                Tot dat wy jou hier nae mit Truytje weer geryven,
                En blijft hier soo stil staen as ien muys, hout jou stom,
                Maer as jou yemant vraeght, antwoort dan niet as mom.
1. Sold.         (195) Heb jeyt nou wel verstaen, dat jey niet aers selt spreken?
                Of ick sel sonder jock jou datelijck doot steken.
2. Sold.         Treet an. 1. Sold. Truytje gaet voort.
Truy         Haddieuw Sulman mijn lief.
Sulleman      Haddieuw Truytje mijn schat, mijn schellemtjen mijn dief.
2. Sold.         Wel booswicht spreeck jey noch?
1. Sold.     Gauwedijf kijck jey om?
2. Sold.         (200) Tast hum wat op sijn huyt.
Sulleman  Ick segh niet as mom, mom.
                                                De Soldaten met Truytje binnen.

Sulleman singht:

Op de Voys: Sir Eduardt nouwels delight.
                ’K Beklaegh mijn swaerste ongeluck daer ick ben in geraeckt,
                En al mijn groot ellent en druck die ick soo bitterlijck smaeck:
[fol. B1r]
                Mijn harts-schat lieve Truytje-moer is laes van mijn genomen,
                Och! och! och! ick arme Sullebroer, sel niet weer by heur komen,
                (205) Of praten by die blancke, soete, bolle meyt,
                Noch lachen mit dat bruyn gesicht, daer sy mijn me verleyt.
                Holla ick hoor gewach, ’k wil doen het kliet weer om,
                So yemant mijn wat vraeght, antwoort ick niet als mom.


Vijfde Uytkomst.

De Rottevanger Singht: Op de voys alst begint.

                POlver, hael polver, hael polver en gruys,
                (210) Voor de kat, voor de rat, voor de muys, en voor de luys.
                    2. Polver, koop polver, koop polver en stof,
                Voor de schadelijcke bieste, die ’t jou maecken te grof.
                    3. Hoe schrick ick, hoe beef ick, wat sie ick voor ien Dier?
                Och! lieve Sinter Melis hellipt mijn iens van hier.
                (215) Mijn ziel in ’t lijf, rinckelt so stijf, dat ick van anghst wort stom,
                    1. Och! wist ’t mijn wijf, tot mijn gerijf, sou haer begeven.
Sulleman  Mom.
Rottev.         2. Niet ien lidt stijf, staet aen mijn lijf, of ’t hangt, ’t valt, en ’t wort krom,
                Och, wat aen klijf, door mijn bedrijf, komt mijn nu over?
Sulleman  Mom.
Rottev.         3. ’t Is best ick loop, mijn goet verkoop, al deur de Stad rontom,
                (220) Dees Giest in noot, of by de doot, mijn licht sou brengen.
Sulleman  Mom.
Rottev.     Ick bidt jou soete Giest, laet mijn loopen van hier,
                Mijn naers popelt van angst, ’k beschijt mijn hielen schier,
                Ick wodt wel dat ick sat op ’t hooghste van den Dom,
                Ick quam mijn leve dagen hier niet weer om.
Sulleman  Mom.
Rottev.         (225) Ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay, ay.                             Binnen.
Sulleman  Die schellem is al wech, hy docht ick sou hum quellen,
                Maer van angst in mijn broeck ick ’t ay selfs wel sou vellen.
                Daer hoor ick noch ien droes.


Seste Uytkomst.

De Quacksalver, singht op de Voys als de Rottevanger.

                KRuye, koopt kruye, koopt kruyen en blaen,
                (230) Voor de Pock, voor de mock, voor de Lempt daer jy me bin belaen,
[fol. B1v]
                    2. Kijckt vrienden, kijckt vrienden, kijckt vrienden mijn waer,
                Dees geneest de spaense mieren, en ’t Frans geschoren haer.
                    3. Noch heb ick, noch heb ick, noch heb ick ien secreet
                Waer mee jey duysent wurmen schyten selt met ien scheet.
Hy spreeckt.
    De korte, de lange, de rechte, de kromme, de magere, de vette, de dicke, de dunne, de ronde, de platte, de breede, de smalle, de groote, de kleyne, de murruwe, de harde, de styve, de slappe, de bolle sachte, de kale, de ruyge, oock de middelmatige mach ick hier wel by stellen, mit de aldergrootste segh ick van ses-en-dartigh Brabantse ellen, noch de aldergeringhste en subtijlste naers mijten, sel jey goe vrientjens door de kracht van dit kruyt, seven vaem in de wint schyten, alwarense schoon vermenght in ien klont, soo drijft sy die te samen uyt en geneestse op ien stont van wat koleur die sellifde soude mogen verschynen, ’t sy van de groene, de gelen, de roode, de blaeuwen, de witsten of karmosine, de swarte, de paerse, de graeuwe, de donckere, de bleycke, mit de alderkartelijckste van de gekreuckte buyck sieckte.
    ’t Sy oock van veesten of winden hoedanigh dat die soude mogen sijn. Enckelt, dobbelt, los of ghedreyt, hoogh of laech, hart, sacht, grof as ien Bas, middelmatigh, van pas, of as ien superius so fijn: Sy komen soo sy willen ghesift of onghesift, op ’t naust ick niet en mick.
Hy singht op de selve voys:
                    1. (235) Maer och ick schrick wat voor ien stick staet daer so stil en stom?
                Mijn laetste snick, in ’t oogenblick, verscheyt van mijn mijn licht.
Sulleman  Mom.
Quacks.       2. Ick bidt jou Giest, wie dat jey driest, of na wie sie jy om?
                Ick bidt verkiest, dat jy drinck liest, Toeback, wijn, bier of
Sulleman  Mom.
Quacks.       3. Laet ons ras gaen, blijft niet langh staen, kijckt toch niet iens mier om
                (240) Ien hiele vaen, selder op staen in ’t naeste taphuys
Sulleman  Mom.
Quacks.       Ick bender me te vreen, ’t gelt mijn g’lijck wat jou lust,
                Brandewijn, Toeback, Anijs, Bier, Goudt-water om jou lust
                Te blussen, kniel-water, of spaniars wijn mit suycker?
                Seght maer wat jy begeert, swijch jy stil? wat de duycker,
                (245) Gaet voort, springht of, wat staeye dus en druylt? kom kom
                Tijt mit mijn op de bien, tot Baertjens is goe
Sulleman  Mom.
[fol. B2r]
Quacks.       De duyvel, de duyvel, de duyvel.
Sulleman  Is die duyvels kop wech? voorwaer dats seker goet,
                Hy maeckten hem soo gemien, dat ick schier al mijn moedt
                (250) Hadt op egeven, en gestelt licht op ien loopen,
                Hy quam so dicht by mijn of hy mijn ’t vel over ’t hooft wod stroopen,
                Daerom hielt ick mijn stil, en sprack niet ien woort mier,
                Aers hadt hy mijn gekent, soo souw ick moeten van hier
                Mit hem in ’t Hoerhuys gaen, hy is soo fynen Priester,
                (255) Daer hoor ick weer ien aer, dat is de duyvels miester.


Sevende Uytkomst.

Pen en Inckt Singende: Op de voyse alst begint.

                PEn en inck, pen en ick,* pen en inck, inck, inck, inck,
                Pen en inck frinck, pen en inck frinck, frinck, frinck, frinck,
                Pen en inck, en frinck, en lack, koopt wat,
                Die nouw wat koopt, die morgen wat het,
                (260) Ick singh mijn keel moe, en de winst is niet vet,
                Die nou niet koopt die het marrigen niet,
                Al mijn gansen loopen in ’t riet.
                Dirre, dirre, dirre, dirre, dirre dack, rust met gemack.
Pen en Inckt singht dit navolgende oock:
Op de wijse van de Rottevanger.
                    1. ’Kmach hier mit een rusten mijn leen voor een maent dry of vier,
                (265) Want in ’t gemeen, sulck bosjen een, wat sie ick voor een dier?
                    2. Ick staeck mijn reen, en smeer mijn leen, om te loopen weer om,
                Ick bin noch niet, in het verdriet, dus loop ick ras wech.
Sulleman  Mom.
Pen en Inck spreeckt.
                Ick bidt jou laet mijn loopen, siet ick sel jou vereeren
                Al mijn pen en inck, en niet daer veur begeren:
                (270) Dus giesje laet mijn loopen, ay! ick bidt jou weerom,
                Ick sel mijn leve dagen niet mier drincken
Sulleman  Mom.
Sulleman  Singht. Op de voys: ’k beklaegh mijn swaerste.
Ofte: Sir Eduard nouwels delight, &c.
                    Mijn vrient wilt niet wech loopen,
                Ick bin voorwaer, voorwaer gien giest,
[fol. B2v]
                Al schijn ick hier te spoocken,
                (275) Weest daerom niet bevreest,
                Want die hier staet is vleys en bien,
                Soo wel as jy meught wesen,
                ’k Bin Sulleman, jy hebt my wel gesien,
                Wilt niet iens veur mijn vreesen,
                (280) Ick doe gien quaet, al schijn ick vry wat wreet,
                Sulleman is ien goeye sack, Sulleman doet niemant leet.
Pennen.        De duyvel, Sulleman, Sulleman jy droeskop hier?
                Seght, hoe komt dit toch by dat jy op dees manier
                Of nuwe Mode in ’t pack dus reyntjes bint gesteken?
Sulleman      (285) Hoort vrient, vrient Pen en Inck, wilt daer niet iens of spreken,
                Dat quam so by geval, of by geval quaemt toe,
                Het viel soo a propo, en ’t schieden so ’k weet niet hoe.
Pennen.        Hoe staet dees geck en hackt! wel kanter niet uyt komen.
Sulleman  Verstae jy ’t so ick ’t mien? so sijn wy uyt ons droomen.
Pennen.        (290) Hoe sou ick het verstaen? ick weet niet watter is,
                Seght op Jan druyl, Jan uyl, Jan sali, seght Jan pis,
                Wat ist? wats jou geschiet? waerom stae jy in ’t laken?
                Om jou selfs vervaert, of de kinderen vervaert te maken?
                Of mien jy sellifs dat jy doodt bint, of ien giest?
                (295) Of Waer jy soo jou dunckt, of isser een die jou driest?
                Seght, mijn soete knecht, ick beloofje ick sel jou helpen,
                En al jou klagen, suchten, steenen, kermen, stelpen,
                Wie het het jou edaen, seght vaer, seght mijn goe sul?
Sulleman      Om dat ick het niet seggen kan, wort ick schier hallif dul,
                (300) Ey swijcht ien lutje stil, laet ick mijn ien reys bedencken.
Pennen.        Hoe! hebbense jou vercracht? of wodden sy jou verdrencken,
                Om dat jy staet in ’t hemt? of is jou Truy ontruyt,
                En dat jy veur heur deur as ien giest steent en krijt,
                Of ist wat aers? biecht op: of moet ick het niet weten?
Sulleman     (305) Jae seker Pen en Inck twie schellemen mijn smeten
                As ick uyt Vryen ginck, mit mijn suyckerige Truy.
                Die guyten vatten mijn, en sy wodden ons luy
                Mit ons twien van stonden aen deur rygen,
                Soo ick ien woortje kickte, ick begost stracx te swygen
                (310) As ien pissebet, maer dat was heur noch niet genoegh,
                Maer wodden hebben, dat Truytje mijn lief, die soch
                Inde herreberrig sou gaen. Denckt nou hoe dat sy sellen
                Mijn vrient Pennen en Inck dat onnoosel Truytje quellen,
                Dit acht ick niet met al, maer d’aldergrootst’ waerom
                (315) Is dat ick hier moet staen en seggen niet as Mom,
                Jae so langh segh ick, tot sy mijn weer komen halen.
Pennen.        Hoort Sulleman, wy sellen heur dat wel betalen,
                Komt geeft mijn maer jou hemt, en loopt jy stracx nae huys,
                En kleedt jou as ien Droes, wy sellen sulck gedruys
                (320) Maecken as sy komen, dat sy wel sellen schricken
[fol. B3r]
                En slaense dan mit ien de lendenen ansticken.
Sulleman      Mijn vrient hoe doen wy dat?
Pennen.    Siet daer, dat is begin,
                Wie sou aers weten of hier sat ien duyvel in,
                En als sy komen om te sien of jy ’t bint: so
                (325) Wil ick niet seggen Mom, maer singen, ho, ho, ho.
                Sy sellen niet aers weten, of jy sint verkeert,
                Of in ien duyvels tongh gemethamorphoseert.
Sulleman      Get broertje dat is goet, kennen wy heur soo plagen,
                Soo sel ick jou lief hebben al mijn leve dagen.
Pennen.       (330) Gaet heen en maeckt jou moy, en komt hier weer wat ras.
Sulleman  Ick gae, ick loop, ick vliegh, ’k wodt ick weer by jou was.
Bin.


Achtste Uytkomst.

De Soldaten komen met Truytjen uyt. Spreecken.

1. Sold.     SEght mijn soete Truytje, hoe is jou dat bekomen?
2. Sold.         Ick denck dat sy wel weer wodt, voorseker selser of dromen,
                Want in ’t gemeen dat men daeghs denckt, spreeckt of doet,
                (335) Den mensch nachts in sijn sin speelt, en of droomen moet.
1. Sold.         So sel ’t oock mit heur gaen, maer om dat voor te komen,
                Soo laet heur deuse nacht met Sulleman wat dromen,
                Op dat sy niet en schrickt, gelijck die in haer slaep om slaen,
                Of tasten nae die geen die niet iens by haer staen,
                (340) Ja missen die sy waenden aen haer sy te voelen.
2. Sold.         Dats recht, maer ick wedt dat hy te nacht niet veel lust sel hebben te woelen.
1. Sold.     Waerom? 2. Sold. Om dat hy vermoeyt sal zijn van al dit staen.
Truy         Vrienden hadt jeyt versocht, de lust was jou vergaen,
                Even soo wel as hum, jey sint maer stoute sprekers,
                (345) Hart op ien wiecke kaes, bloo uylen, snurckers en wintbrekers,
                Seker ’k hadt aers gemient, ick sech nou uyt mijn gront,
                Dat ’t jou as al de snappers slechts leyt in de mont,
                Sou ick gien mier hart hebben, en ien Soldaet wesen,
                Ick quam mijn dagen by de krychs-luy niet, ja ick sou heur vreesen
                (350) Onder de oogen te komen, en schuwense so veer as men ien wit paert siet.
1. Sold.         Truytje jey meucht wel swygen, ick mien jy hebt genoegh.
2. Sold.     Laet Sulman vromer zijn die oolijcken dwasen drogh.
                Maer hoe of hy al vaert? laet ons hum iens versoecken,
                En sien of hy al heeft geleert de kunst van spoecken.
                (355) Ick gis wel jae, want hy het langh genoegh gestaen,
                En nae ons strengh gebodt, sijn Santenel voldaen.
                Siet hier hy staet noch vast. 1. Sold. Wy willen hum wat klouwen,
                En vragen nae het Woordt, of hy ’t noch heeft onthouwen.
2. Sold.         As jy wilt soo vangh an.
[fol. B3v]
1. Sold.         Vraegh jey ierst: nou begint.
2. Sold.     (360) Seght, wat sel ’t wesen?
1. Sold.         Maer dat jy selfs versint.
De Soldaeten Singen: Op de Voys, mijn lief
is met een ander op de been.
2. Sold.         Heb jy gedaen nae ons begeren? Pen. Ho, ho.
2. Sold.     So willen wy jou Truytje vereeren. Pen. Ho, ho.
2. Sold.     En gevense jou weer suyver, klaer en schoon. P. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
2. Sold.     Of anders krijg jy de nicker veur jou loon. P. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
1. Sold.         (365) Hy antwoort niemendal op jou vrage. Pen. Ho, ho.
1. Sold.     Wat geeft de schellem de huyt vol slagen. Pen. Ho, ho.
1. Sold.     Soo heeft de droes-kop dat hem toe behoort.
Pennen.    Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
1. Sold.         Noch geeft de nars-kops averecx antwoort.
Pennen.    Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
2. Sold.         Wy willen hum de huydt vol slagen geven. Penn. Ho, ho.
2. Sold.     (370) Noch hy sel Truytje niet hebben van sijn leven. Penn. Ho, ho.
2. Sold.         Dat sel hum dapper spyten, seker so ick gis.
Pennen.    Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman      Jou schellemen, jou dieven, jou moordenaers dats mis.
Pen. Sull.   Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
De eerste Soldaet spreeckt.
1. Sold.         Wel kameraet wats dit? dit lijckt wel spoockery,
                Ick loof niet of de duyvels moeten Sulleman door toovery
                (375) Van hier gehaelt hebben, en in sijn plaets gelaten
                Deusen leelicken droes, hoe sellen wy ’t nou best praten
                Om te raken van hier?
Sulleman  Singht.
Sulleman      Jy selt soo licht van hier niet komen. Sull. en Penn. Ho, ho.
Sulleman  ’k Sweer jy selt van den duyvel droomen. Sull. en Pen. Ho, ho.
Sulleman  En mit ons gaen stracx in het helse vier.
Sull. Pen. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman      (380) Om dat jey de meysjens schoffiert voor jou pleysier.
Sull. Pen. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
De Soldaten spreken.
2. Sold.         De duyvel en de doodt, de hel en al sijn geesten,
                Maetjen jy hebt geveesten, of de werelt is vol stanck.
1. Sold.         De nickers en furien, mit al de quade beesten,
                ’t Is vrient gelijck jy seght, wy moeten van de planck.

[fol. B4r]
Pen en Inck singht.
Pennen.        (385) Seght waerom heb jy Sulleman geslagen? Pen. en Sul. Ho, ho.
Pennen.    En waerom heb jy Truy flus wegh gaen dragen?
Penn. Sul.     Ho, ho.
Pennen.    Daerom sel jy van ons sijn of gesmeert,
Penn. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.    En hier nae in de Hel getormenteert.
Penn. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman  Flucx geeft ons alle bey jou rampieren. Pen. en Sul. Ho, ho.
Sulleman  (390) Wy sellen jou nou wel lustigh vecxsieren. Pen. en Sul. Ho, ho.
Sulleman  Hou, dat is voor jou loose dievery.
Sul. Penn.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.    En dat is voor jou onkuysse schelmery.
Penn. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman  Soo moetmen die schelmen vatte mit de ooren. Pen. en sull. Ho, ho.
Sulleman      Die heur vinger in ien anders korfjen boren. Pen. en sul. Ho, ho.
Sulleman  (395) Of kruypen in ien gadt, daer sy niet deur en sien.
Penn. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman  Die worden soo betaelt, niet waer jy goeye lien?
Penn. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.                       De twee Soldaten Binnen.
Pen en Inck spreeckt.
Pennen.        Sulleman dat was braef, hoe bang waren die guyten,
                Sy beefden as ien Juffers hontjen, dat komt uyt der muyten
                Onversiens in de kouw: ey gat hoe waren sy daer belandt,
                (400) Niet waer Sulleman mijn vrient?
Sulleman      Jy sint ien nobel quant,
                Ick hoop het te verdienen.
Pennen.        Ick sel sijn Truytje daer veur wel ien reyse lienen.
Sulleman singht.
Sulleman      Wellekom mijn harde Soldate trosje. Sul. en Pen. Ho, ho.
Sulleman  Mijn lammetje, mijn oytje, mijn koetje, mijn osje. Sul. en Pen. Ho, ho.
Sulleman      (405) Mijn hennetje, mijn bennetje, wy blyven kameraets.
Penn. Sul. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman  Al heb jy mit de Prins geweest over de Maes.
Penn. Sul.     Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Truy         Mijn uytverkore Sulleman, ’k most heur elck eens gerieven.
Penn. Sul.     Ho, ho.
Truy         Doe jy nou oock nae jou lust en believen. Pen. en Sul. Ho, ho.
Sulleman      Ick ben te vreen mijn soete knicker doos.
Penn. Sul. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Sulleman      (410) Laet ons gaen nae huys toe, en soenen daer ien poos.
Penn. Sul. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.    Wel vrientjens jy most malkanderen ierst trouwen. Pen. Sul. Ho, ho.
[fol. B4v]
Pennen.    Noch daerenboven Bruyloft houwen. Pen. en Sul. Ho, ho.
Pennen.        Kruypt dan vry mit malkanderen te Bed.
Penn. Sul. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pennen.        Stroockt, soent, en streelt so langh tot jy wort vedt.
Penn. Sul. Ho, ho, ho, ho, ho, ho, ho.
Pen en Inck spreeckt.
Pennen.        (415) Geeft jy malkaer de hant, ick sel jou samen trouwen,
                Al soudt jou hondert Jaer twie dry vier vijf berouwen.
Truy             Al ier jey dat begint soo dient oock wel gelet
                Hoe dat jey ’t Bruylofs-vollick best an de Tafel set,
                Want van mijn fraey geslacht sellender al vry veul komen:
                (420) Voor ierst Iannetje Monts, die Lubbert het genomen,
                Dat zijn noch jonge luy, naers wis mijn Neef van gadt,
                Vrou mors, en dun gedreten, met hannen schijt in ’t kaes vadt,
                En noch al andere mier, jey dienter op te letten.
Sulleman      Seght wat veur spijs en dranck sellen wy heur veur setten?
Truy         (425) Gesoden en gebraen, jae schencken niet as wijn.
Pennen.        Hoe sel dat gaen in ’t werrick?
Truy         Maer hoort lieve Kosijn,
                De wijn is brande-wijn, gekoockt, gesmoockt, gesooden,
                ’t Gebraen is geharst broodt, daer op willen wijse nooden:
                Wat dunckt ’t jou, is niet wel wat rijck’lijck overleyt?
                (430) Gesoon, gebraen, en wijn te geven, heb ick ’t niet wel geseyt.
Pennen.       Waerachtigh jy hebt gelijck, komt laet ons bruyloft houwen,
                Maer ierst soo sel ick jou mit ien Lietjen t’samen Trouwen.
Hy Singht: Op de Voys: Engelsche Fortuyn.
                HOort Sulman hoort, hoort Truytje toe mit vlijdt,
                Dat in ’t accoort jy treet op deusen tijt,
                (435) En brenght te saem jou huysraet, goedt, en lijf,
                Mit al jou kraem tot jou beyder gerijf.
                    2. Stelt nou in ’t werck jou kunst en miesterschap,
                Brenght oock in ’t perck, jou braef gecierde kap:
                Leeft langh in liefd’, mit vreught en deught uytmunt,
                (440) So langh as jou dat t’ saem den Hemel gunt.
                    Daer slaet geluck toe, mit ien pont murwe vygen,
                By provisy heb jy de Koe, het kallifje sel jy wel haest toe krygen.

FINIS.
B.F.
F. G. C.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 216 en nadien: het korte antwoord “Mom” dat Sulleman
        steeds geeft is niet als afzonderlijk vers geteld
vs. 223 e.v.: uitroepen als “ay, ay” en “ho, ho” zijn als vers
        meegeteld; het zijn (meestal) weesrijmen
vs. 232: het prozagedeelte na vs. 231 is als één vers gerekend
vs. 247, 258, 263, 350 weesrijmen
vs. 256 inck. er staat: ick.