Klucht van de gewillige hoorendrager, met de gefopte kinderen maker. 1626.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton108140 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r, p. 1]

KLUCHT

Van de

Gewillige

Hoorendrager,

Met de Gefopte

Kinderen Maker.

[Vignet: fleuron]

Te Gornichem, By
Adriaan Helmichz. 1626.

[fol. A1v, p. 2]

PERSONAGIEN.

AALTJE. Vrouw van Harmen. Bestruyft door Nicolaas.
HARMEN. Schoenmaker. Man van Aaltje.
NICOLAAS. Geweesen Minnaar van Aaltje.
LIKPEN. Notaris.
JAN.
FLIP.		 } 2 Clercken.
LEVYNTJE. Baker.

        De Klucht speelt in het Huys van Harmen.
Continue

[fol. A2r, p. 3]
Aaltje, Harmen.

    Aaltje. ’k Beken jou Ambacht kan de kost ghenoeghsaam winnen,
Wanneer men heeft wat werk, en gelt om te beginnen:
En Harmen, dat en heb ick niet, en jy veel min,
Dies dunktme best eraen, wy stellen ’t uyt ons sin.
    Harmen. (5) Neen, Aaltje, is ’er aars niet om het te beletten,
Soo wilt dat vryelick uyt jou ghedachten setten;
Ons Ambacht het geen proef, dat wint te byster uyt:
Dus guntme dat ick ben de Bruygom, jy de Bruyt.
Want met een kleyntje kan men aen de kost gheraecken,
(10) Jou Volck dat laet ten minst’ by mijn heur Schoenen maecken,
En daer is Nicolaas, ick meen de Winckel-knecht,
Die gunt ons licht het gelt, en helpt ons me te recht;
En is ’t (ghelijck ick weet) dat jy heur heel wel diende,
Soo brengense ons aen heur Kennissen en Vrienden.
    Aaltje. (15) Jae, dat mocht wel gheschien, van Nicolaas weet ick wel,
Dat sonder twijffel ons de penningh gunnen sel:
’t Is sulcken goeyen Knecht, die seecker geen Jan Hen,, is,
Hy gunt ons niet alleen het geld, maer al sijn Kennis,
Soo veel vermach hy by een yeder die hem kent,
(20) ’k Ben al soo veel aen hem, als aen ons Volck ghewent;
Jae hy hadt mijn versocht, soo ick niet quam te trouwen,
Dat (als hy huys eens hielt) ick sou sijn huys op-houwen,
Soo wel vermach hy me. Harmen. Wel dat is seecker goet.
    Aaltje. Jae, Harmen dat jy ’t wist, hy is soo koddig soet,
(25) In soo vermakelyck, dat als wy somtijds wachten
Naer ons Sinjeur en Vrou, wy wisten van geen nachten,
Jae vaeck noch*vaecks ghelijck, de tijd die liep voor-by,
Wy waren soeter, als veel Luy in vryery,
Hy quelt me somdt ’s met jou, jae dat het hiel een deun,, is.
    Harmen. (30) Hoe staan ick hem al aen.   Aaltie Wat sal ick seggen gewis
Dat hy het Meysje waer, het hijlick dat gingh voort.
    Harmen. Wel Aeltje, ’kbidje, spreekt dan me een troostlijck woort.
    Aaltje. Jae, Knecht, ’t is niet enoeg, dat men besluyt te trouwen,
Daer hoort wat meer aen vast, ’t is dier tijdt Huys te houwen:
(35) Wat geeft me oock geldt uyt, ’t is nauwwelijcks etelt,
Een uur of twee daer nae, ’k vraegt Juffrouw weer om gelt;
[fol. A2v, p. 4]
Dan seytse somtijds, meyt, dat jy me soo dick langhde
Een stuyver, als ick jou wel tien geef in jou hanghde,
Ick gaf jou alle Jaer wel eens soo grooten huur,
(40) Daarom, Aaltje, trout niet licht, alles is nu heel duur:
Jae segh ick, Juffrou, ’k sal ’t niet doen.   Harm. Maer, by de Rijcken,
Moeten wy, Aaltje, ons Huys-houdingh niet ghelijcken.
Ey Aaltje, segh eens jae, nou ben jy slechts de Meyt,
Mijn hebbende; de Vrou   Aaltje. Jae dat is wel eseyt,
(45) En ’t staet me taemlick aen, als ick recht uyt sal praten,
Maer een dingh denckende, meen ick het weer te laten,
Schoon ’t beter is de Vrou, als Meyt, Een eyghen*Haert,
Ghelijck het spreeckwoort seyt, veel meer als Gout is waert;
Soo heb ick evenwel een schrick, en ’k sou schier braecken,
(50) Als ick denck dat een Man mijn naeckte lijf sou raacken!
Jae wel, ick keeck hem in een hallef Jaer niet aen,
Sie daer, ick sou van schaemt mijn oogen wel neer slaen:
Mijn Maeghdom! Neen, o neen, die salme niemant rooven,
En schoon jy ’t me belooft, ick souje niet ghelooven,
(55) O neen! mijn Reynigheyt, die heb ick veel te lief.
    Harmen. Ick salse steelen niet, of rooven als een Dief,
Ick legh jou niet te veur, of het sal binnen reen,, zijn,
’t Bij-slapen weet jy niet, je selt soo wel te vreen,, zijn,
O lieve Moer, het is een Hemel opter Aerd.
    Aaltje. (60) ’t Mach wesen soo het wil, ik binder veur vervaert,
Ick loof niet dat ’t de helft, van ’t geen jy seght, om ’t lijf,, het.
    Harme, Seght dat eens, Aaltje, als jou Harme tot sijn Wijf,, het,
Jy weet het niet me Moer, die ’t noyt en het besocht,
Te recht (lijck ’t Spreeckwoort seyt). Die spreeckt als onbedocht
    Aaltje. (65) Ik weet niet Harme wat jy noch voor praet al rammelt.
    Harme. Ey, Aaltje, geef me ’t woort, hoe staje dus en sammelt?
    Aaltje. Neen, ’k moetme noch een dagh, twee drie, daer op beraen.
    Harme. Sie daer, ick sweer het jou, ick sal van hier niet gaen,
Voor dat ick ’t Jae-woort heb.   Aal. Hoe meughje me dus quellen?
[fol. A3r, p. 5]
(70) Werentigh, daer ’s ons Volck, me dunckt ick hoorse schellen.
    Harme. Neen, daer is niemant niet; nou segh een reysje Jae.
    Aaltje. En of ’t berou, mijn Vaer, daer stracks op volghde nae.
    Harme. Neen, dat en sel ’t niet doen.   Aal. Wel nou, ick ben* te vreden,
Mit jou, van dees uur af, in d’Heylighe Echt te treden,
(75) Midts datje kloeck sult zijn, ghelijk een Man toe staet.
    Harme. Ghewisselijck, jae: me dunckt dat ’er een Meule-stien van mijn hart gaet,
Soo bangh, en soo quicks was ick, dat ick jou niet sou vermurven,
Jae wel, had ick het Jae-woort niet ekregen, ick was van dese nacht noch esturven;
Daer me nu dunckt dat ick wel hondert Jaer sou willen leven;
(80) Wat kan een Vrijster oock vermaecks aen een Vryer geven,
En nou benje immers de mijne, vermits ’er langer geen verschil,, is,
    Aaltje. Jae ’ck; maer me Reynigheyt sulje niet raken voor het me wil,, is,
Beloofje me dat niet, of sie daer, ick scheyer aers weer uyt?
    Harme. Jae ’ck, soete beckje, jae: en soo ick ’t niet doe, soo seght dat ick ben een guyt.
    Aaltje. (85) Wel, daer op sellewe metten eersten voor de Roodeur,, gaen;
(En ummers ben ick nou de Bruyt, Harme, en ick kan ’t me qualijck laten veur,, staen)
Want siet, als een Heylick langh staet, soo sal ’er de Droes of sijn Moer dit of dat tusschen,, kallen,
En dat had ick niet garen (als ick recht uyt sal praten) vermids me sinnen sijn op jou dus evallen,
Heer, hoe los glijtme dat daer uyt me monght; maer, Harme, dat jy me dat oock verwijten,, woud
(90) Als we nou etrout zijn, ick sou seggen datje me liever smijten, soud,
Je weet niet hoe ick krijten,, sou, Jae, sie daer, ick wordt noch van schaemt, paers en pimpel,
[fol. A3v, p. 6]
Dat ick mijn liefd aen jou soo ontdeckt heb: maer wat is het, of ick het nou al bewimpel,
’t Is soo, en ’t moet nou soo blijven, dat hettet al ewegh, sey Geurtje van Bommel;
Maer, holla, ’k hoor ons Volck, ’t is best dat ick jou wegh stommel.
Binnen.


Likpen, in sijn Kantoor, met twee of drie Klercken.
    (95) Ars Notariatus est divina, en ick segh het jou Clercken dat het waer,, is,
Datter sommighe Advocaten zijn, die haer broeck wel meughen leggen by een goet Notaris:
En om datje weten soud (of ’t je gevraeght wiert) wat het woortje Notaris in,, het;
Soo antwoort daer op, het is een woort, dat al vry wat sin,, het,
’t Neemt sijn oorsprongh uyt Notando, en ’t is naer ’k acht, Latijn:
(100) Hoort Clercken, hier staet jou op te letten, en daer moet jy op verdacht,, zijn,
Dat de oude Wijsen een Notaris mede Tabellio noemen,
En se zijn oorspronckelijck, om datme menkaer recht sou doen, en niet yets sou soecken te verbloemen:
Want hoort, hier onder de Roos eseyt: de handelingh,
Die neemt altans sulcken slimmen wegh en wandelingh,
(105) Dat wy, Notarissen, somtijds daer selver me worden bedrogen,
Hoe gaeu dat wy oock van verstant zijn, en hoe scherp datwe kijcken uyt ons oogen;
En om datter nu oock aen een Notaris al vry wat meer, als te vooren, aen vast,, is,
Soo werter nou geen, ten sy hy toon, dat hy by yemant daer toe gestelt, op sijn bequaemheyt, ondertast,, is,
En ick wiert gheexamineert van een Rechts geleerde die gaeu van verstant,, was,
(110) Soo datrer doen ter tijdt sijns ghelijcken niet veel in ’t Landt,, was;
Men hoorde niet een woort anders als Latijn uyt sijn mondt,
Ick antwoorde by de gis, hoewel ick pas de helft ’er van verstont:
[fol. A4r, p. 7]
Hy prees me echter, al segh ick ’t selver, en sey dat ick voor een Duytsche Notaris al radt,, was,
En soo ’k ’t maer leven mocht, dat ick wel soo gaeu sou worden als ’er yemant in de Stadt,, was;
(115) En dat hier een deel jonge Leckers van Latinisten,
Met ons, in de kunst, van ons Ampt, souden willen twisten:
Daer tegens segh ick, dat een Duytsche Notaris al soo goet,, is,
Als een Notaris die Latijn kan, als hy maer in ’t verstant geen bloet, is,
En dat sal ick vast maecken, met Loyen en Wetten;
(120) Wel, of wy somtijds een Latijnsche Tarm in onse Acten setten,
Hoeftmen die juyst van woort, tot woort, soo naeu op een prick te weten?
Wy kunnen wel uyt de sin ten naesten by (wat het te segghen is) afmeten;
Hoewel daer een van me Confraters, hem laetstmael, te bijster had vergist,
Dat hy sich vergreep, te Disputeeren, tegens een Latinist,
(125) Die selfs een Acte van woort, tot woort, in estelt,, had,
Waer in hy dese nae-volgende woorden vermelt,, had:
Ende d’ Omme-liggende Landen van dien, dat heel wel gheseyt,, is;
Nochtans soo deed het mijn Confrater uyt,
En daer rees tusschen haer beyden sulcken dispuyt,
(130) Datter van zijn leven, op het Stadt-huys, soo niet meer Ghepleyt,, is:
Vermids hy stelde, Circum Iacentia, in de plaets van Om-ligghende Landen,
En doen hem ghevraeght wiert, wat het te seggen was, wist hy ’t niet, dat was ummers te groote schande:
Maer hy verbeterden het, want hy wister hem wel weer uyt te draeyen,
Seggende, ’t is onse stijl soo, en d’ander lieter hem me paeyen.
(135) Nou, dat ’s voor dese tijdt ghenoegh gheexamnieert;
(Past datje mijn lessen maer wel onthoudt, soo wordje metter tijdt noch gheleert)
Men moet de jonge Harssenen niet veel over hoop,, stellen:
Modicum & Maticum, sy mochten ’t ander op de loop,, stellen;
[fol. A4v, p. 8]
Een yeder doe zijn werck, en let wel op zijn schrijven,
(140) Want soo daer fouten in zijn, soo sal ick te bijster kijven.
Hy gaet in sijn Cantoor sitten.


Harmen.
    Is ’t nou niet wel ebruyt, daer leyt de moye Snaer
In ’t bed ghevallen, aen twee sticken van mekaer:
De loose Meer, die was te vooren al besprongen,
Van Nicolaas, de Knecht, soo datse was met Jongen;
(145) Ick weet werentigh niet, hoe ’k soo verduyvelt dom,, was,
Sy had een buyck, soo dick, of ’t een gespannen trom,, was,
Doen ’k d’eerstemael by haer sliep; maer se wister aen te stellen, soo wanschapen,
Dat ick docht, isse oock soo slecht, datse niet weet hoemen moet by een Man slapen.
Voort seyse, Harmen, ick heb wel hooren seggen, hoemen voort by-slapen banger,, is,
(150) Hoe datmen veel eer, als een ander, van ’t by-slapen, swanger,, is:
En gaet die regel vast, soo meugenwe d’uur wel op teeckenen,
Want ick sou wel durven wedden dat ick van dees tijdt af sal reeckenen;
En doenwe drie Maenden etrout waren, seydse Harmen, me dunckt dat ick al heel hoogh van dragen,, bin,
En ick, armen Duyvel, sonder noch arch te dencken, hadder een goet behagen,, in;
(155) Jae ’ck quel dese somtijds, of se nou noch soo vies was, alsse was eer sy ’t noch besocht,, had,
Neen seydse, ’t is te bijster soet, en wie pocken bedocht,, dat:
Maer ’t meest van allen, datter Nicolaas staegh op ’t Hart,, lagh,
En datse aen hem niet anders als wit, en aen my niet aers als swart,, sagh,
Dat hoortmen immers uyt mijn oogen meer te hebben doen kijcken,
(160) Och had ick dat ghedaen, ’k was nou soo niet bedroghen, en sy soume soo niet verrijcken;
Want ick voer de naem van Vaer, daer ’k noyt yets aen ewrocht,, heb,
[fol. A5r, p. 9]
Een ander had de Bloem, daer ickse om versocht,, heb:
Doch, ’t slimst van allen noch, ick most de Vaer verstrecken,
Of aers had ick ghehadt, van al de Wijven, ’t gecken;
(165) De Vrouwen waren niet soo dra ter deuren uyt,
Of ick my selver, by haer, in de Kamer sluyt:
Foey, seyd ick, dat ick oyt jou, Varcken, heb bemint,
Voort, seghtme datelijck, wie is de Vaer van ’t Kint?
In ’t lest, het quammer uyt, dat Nicolaas ’t Waterstroompje,
(170) Tot datse was met ’t Kijnt, bepeylt had met sijn Boompje;
Ick stracks me naars in me narm, en ick docht ick sal hier wel raet toe schicken,
Is ’t anders doenelyck, wel waerom sou ’t niet? ’t zijn schandelijcke sticken.
Dus alle dingh over eleyt, vond ick datmen best gheraen,, docht,
Dat ick by ymant ging, die wijsser was als ick, en hem op sulcke saken verstaen,, mocht,
(175) Dat ’s gangh; hier woont de Man, me dunckt ick sien hem in zijn Cantoor,, gaen:
Heerschop, wouje me een woortje, twee a drie, wel tot ghehoor,, staen?
    Likpen. Jae gaern, Fijnman; wel wat valter te seggen, of te vragen?
    Harmen. Ick wou wel in vryigheyt, als ick het jou toe vertrouwen mocht, over me Wyf klagen.
    Likpen. Vertrouwen! wisselijck, daer gaet naeu yets ter Beurs,, om,
(180) Of het wortme toe-vertrout, alsoo ick dagelijcks by Sinjeurs, kom:
En soujeme dan vragen, of jy ’t me wel in stilligheyt meugt vertrouwen,
Mistrouwje me? wat salme hier ghebeuren, jy meught je backhuys toe houwen.
    Harmen. Neen ick mijn Heer, ick bid jou neemt die misslag ten goede, en houtje gramschap wat binnen.
    Likpen. Jae, Fijn-man, ick moet al met respect aen-ghekeken* worden, ick ben al op-loopend van sinnen.
    Harmen. (185) Wel, mijn Heer, ick sal U.E. dan met verlof mijn swarigheyt verhalen,, gaan,
En ick bid jou, wilt geen twyfel aen me goet betalen,, slaen.
    Likpen. Nou, maeckt het kort. Harmen. Wel, mijn [fol. A5v, p. 10] Heer; ick geloof datter niemant van sijn leven soo meer, als ick, uyt estreecken,, is,
Ick ben daer etrout aen een Meyt, en naer mijn gissingh duncktme dat het nu ontrent twintigh weecken,, is,
Jae wel, me dunckt dat het niet uyt te spreecken is, sulcken verdriet als me van desen ochtent is over ekomen,
(190) (Want al segh ick ’t selver, ick ben gheen Mof, noch Knoet, maer een Burgers Kijnt, en op-ghevoed by de Vromen)
En dat, vermids me Wijf van desen ochtent van ’t Kijnt escheyen,, is.
    Likpen. Wel, ik hoop, Fijn-man, datter daerom gheen twist tusschen jou beyen,, is?
    Harmen. Sou ’t niet, moet ick daer dan also me te vreen wesen, Domine Notaris?
    Likpen. Jaeje; of je most kunnen bewysen datter een ander van de Vaer,, is.
    Harmen. (195) Dat weet ick by gort wel, want me Wijf ’t mijn selfs eseyt,, het.
    Likpen. Wel, en of ’t de aer ontkende?
    Harmen. Weet jy anders gheen raet, bepleyt,, het.
    Likpen. Al met sinnen; is ’t een ienloopigh ghesel, of een ghetrout Man met Kinderen?
    Harmen. Jae nou het hyer ien emaeckt, en dat sal hem, hoop ick, sijn goet al wat verminderen,
’t Is anders een Vryer in de wandelingh, of hy wilder veur loopen.
    Likpen. (200) Heb jy hem daer oock om aen esproocken?
    Harmen. Neen ick, ’k ben soo wijs wel sou ick immers hoopen:
Ick kom daerom eerst om raet by jou, mijn Heer, hoewe dit Varcken best sullen wasschen.
    Likpen. Wel, sou daer wel kans zijn, datje hem tot jouwent kreeght, op dat ick hem in sijn woorden kon verrasschen?
Maer ick mostme ergens versteecken, met twee van mijn Ghesellen.
    Harmen. (205) Maer, mijn Heer, kunnense wel swijghen, souwen sy ’t oock niet aen de een of d’ aer vertellen?
Op dat het niet aen de man komt, en so in handen van de Reden-rijckers,
Want die souwender een Klucht van maecken, en locken daer mee een deel Kijckers.
[fol. A6r, p. 11]
    Likpen. Neen, daer hoefje niet voor te vreesen, want ’t swijgen is ien van heur eerste lessen:
Hoe laet is het nou wel?   Flip. Ontrent half seven Miester, ’t is al langh over sessen.
    Likpen. (210) Maer kunje wel maecken dat hy van avont noch tot jouwent komt?
    Harmen. Jae ’k, denck ick, want hy dat voor desen wel ewent,, is:
En als ick hem nou ontbie, sal hy wel komen, hoop ick, soo hem de saeck maer niet bekent,, is.
    Likpen. Voort, Fijn-man, schick jy dan dat de baen, tegens dat ick kom, heel klaer,, is:
En als je hem met soete woorden soo veer ekregen hebt, dat hy bekent, dat hy de Vaer,, is,
(215) Soo sel ick, met me Getuygen, voor den dagh komen springen,
En dan weet ick ’er raet toe, men sal hem dan wel een ande Lietje doen singen;
Hy sal soo goet niet zijn, of hy sal ’t Kijnt t’sijnen lasten, dragen,
En de Kraem-kosten, met de Ap en Dependentien van dien, soo dat hem voor handen zijn vasten,, dagen:
We stellen hem dat Kinder-maecken wel recht-schapen uyt sijn gadt,, vrijven.
    Harmen. (220) Dat most oock wesen, of een van ons beyen sou wel uyt de Stadt,, blyven.
    Likpen. Ick sel jou dat wel glat,, schrijven,
Datter niet een kootjen aen hapert, stel jy je in alles gherust,, maer
We sellen ’t soo maken, ’k wed het hem nae dees tijdt niet meer en lust,, Vaer;
Doch, dat ’s tot daer en toe, wy souden soo doende onse tijdt wel vergissen,
(225) ’t Is best datwe hier swijgen, en datwe de saeck*tot jouwent beslissen;
Gae jy voor heen: maer seghtme eerst, waer je met der woon, bint,
Op datmen ’t Varcken, van avont, noch gortigh, van tonghs of schoon,, vint.
    Harmen. Ick beet het jou liever stilletjens in je oor, soo weten ’t al jou gasten,, niet,
Want dat het ruchtbaer wierd, ick soume aen me Wyf vertasten,, siet.
[fol. A6v, p. 12]
    Likpen. (230) ’t Is wel; voort Flip, komt, en Jan, neemt het Boeck,, me.
    Jan Dat’s goet Baes, soo krijgenwe een stuyvertje Getuygh-geldt uyt de hoeck,, me.


Levyntje de Baker, en Aaltje, in de
Kraam leggende.
    Neen, Moer, jy kunt jou reeckening al vry netjens maecken:
Trouwens, doen jy over een dagh, vier of vijf by me waert, begonje al wat te kraecken.
Hoe is het al egaen, Moer, wou de Schuyt al taemlickjens voort?
(235) Ick bewaerde nou lest ien Vroutje, ick heb van me leven van gien swaerder arbeyt ehoort:
En de Vroe-moer, was soo on-manierlijck, dats ’er mier arbeyt deed doen, als het Vroutje kon verdragen,
En dat juyst, om dats’er van daen wou, vermits ’er ienige Rijke Luy nae heur quamen vragen:
Wat sellen sommighe te verantwoorden hebben (de Vrome niet te nae esproken) in de schrale doot;
Hoe gingh ’t doch al met jou, Aaltje, had jy wat schicks?
    Aaltje. Wat sel ick seggen, Levyntje, ick had in ’t ierst al ien harde stoot,
(240) ’t Was teghens wind en stroom, maer mijn Vroe-moer was hiel manierlijck,
Se verquickteme in mijn lyen, met woortjens, soo troost’lijck, en soo cierlijck,
Dat ick docht, Moer, jy moet veel elesen of dickwils ter Kercke hebben egaen;
Want sy sou sommighe Gestudeerde Mannen, met heur lessen, wel geven te raen:
En daerom wort sy oock ehaelt by de rijckste van de Stadt:
(245) Nou, wat mijn aengaet, ick heb het noch van ’t quaedste niet ghehadt,
Het gingh in ’t lest hiel moeytjens, en ick heb over me Vroe-moer niet te klagen.
    Levyntje. Maer, Aaltje, dat ick het jou in vryigheyt vraegh, hoe weet jy jou hier al by je Man in te dragen?
    Aaltje. Niet al te wel, want hy nam me allienigh veur,
Nae dat de wijven ewegh waren, en hy streeck me wel lustigh deur:
[fol. A7r, p. 13]
(250) En in ’t lest, nae langh dreyghen, bekenden ick dat Nicolaas, van ’t Kijnt, de Vaer,, was;
Maer dat ick evenwel niet en wist (doen ick hem nam) dat ick by Nicolaas swaer,, was;
En op dat segghen nam hy zijn mantel om, en hy is ter deuren uyt eloopen:
Och! Levyntje, hy sal wel weer t’huys komen, sou ick immers hoopen.
    Levyntje. Ja, jae Moer, dat sel wel gaen, hy sal jou voor een aer wel weer bykomen,
(255) ’t Is gien wonder dat hy ’t in ’t ierst alwat qualickjens heeft op enomen,
Dat sel wel over-gaen, laet ick ’er maer iens mit hum van komen te kallen.
    Aaltje. Och! doet dat niet, of ’t most wesen dat hy ’t hem selver ierst tegens jou liet ontvallen;
Al mijn hoop is noch, dat hy ’t selver sal soecken te bewimpelen?
    Levyntje. Nou, nou, mijn Lammetje, hoe treckt het voor zijn hoofje sulcke rimpelen?
(260) Wel, jy bint wel uyt-estreecken, Heer, Aaltje, hoe krijgh jy ’t oock soo net?
    Aaltje. Jae, niet waer Moer, ’t is soo wat by mekaer eraept, en hier van ien out hemt emaeckt, en daer van ien ouwe slet.
    Levyntje. Neen, Aaltje, ’t is wel ien fijne Kap-luyer, en het Feyteltje als ien hagel soo wit:
Heer, hoe wel gelijckt het Nicolaas oock, ’t het oogen in sijn hooft soo bruyn als een git:
Myn lieve Lam, hy ken jou altoos niet missaecken.
    Aaltje. (265) Maer, Levyntje, geeft me doch wat raet, om hier deur te raecken.
    Levyntje. Nou mijn Moer, stel jy jou gherust, ick moet jou Man ierst eens hooren spreecken,
En naar dat hy hum hier in hout, salmen ’t ten besten besteecken;
Ick mach ’t Kijntje baeckeren, en dan flusjes jou me verbedden,
Heb je al yemant besproken om de sucht uyt jou Borsten te halen, en de klonters te redden,
(270) Trouwens, dat ’s noch wel ien dagh te vroegh: komter al wat sogh in, wordense al wat styf?


[fol. A7v, p. 14]
Harmen in huys komende.
    Aaltje. Och! Levyntje daer is mijn Man.
    Levyntje. Wel, Vaer, veel ghelucks, ick bin hier doende met het Kijntje, en ick praet vast mit jou Wijf,
Dat jy wel gheluckigh sint datje soo ien ghesonde Vrucht,, het.
    Harmen. Maer me dunckt, Levyntje, dat het niet al te veel van mijn lucht,, het;
(275) Ick sel Nicolaas binnen ien uur wel lieren by ien anders Wijf te slapen,
Heb ick het gheluck maer dat hum de Notaris hier komt te betrapen:
Ick heb daer met een Notaris te raet eweest, en hy sel hier stracks met twie Getuygen wesen,
Ick en Nicolaas selle dan mit mekaer in ien ander Boeckje lesen;
Maer al mijn vreesen is dat hy de snof in de neus sal hebben ekregen.
    Levyntje. (280) Och! mijn lieve Vaer, had jy liever de pot dicht ehouwen, en het voor de Notaris verswegen,
Want dat Volck kunnen niet swijgen, of jy moetse de handen vullen.
    Harmen. Ick bin wijs ghenoeg, wat ick doen sel, verstaie dat wel, Levyn, bemoey jy jou met het Kijnt te baeckeren, en te hullen,
Jy meught weten hoe veel Melck en Witte-broot datter van pas in ien Kints-Pap,, gaet.
    Aaltje. Wel, Harme, denckt vry dat ouwe Luy wel wat mier weten, Levyntje is soo slecht niet als ’er de Kap,, staet.
    Harmen. (285) Swijgh jy, Kronje, jy hebt hier niet te kadiesen.
    Levyntje. Maer, Kraem-heer, is dat tegens ien jonge Kraem-vrou spreecken, jy soutse soo in ien steurnis wel kunnen verliesen,
Och! ’t zijn swacke vaetjens, sy kunnen dan niet verdragen,
En dat sy soo iens in een alteratie bleef, hoe sou het jou, mijn Vaer, in je Conscientie knagen.
Nou, Moer, ’t is ien haestighe buy, van jou Man, sy sel wel weer overwaeyen:
(290) Maer, Kraem-heer, mach het jou van je hart, dat jy dat lieve Vroutje soo doet schraeyen?
[fol. A8r, p. 15]
Ick weet dat sy jou lief het, en dat sy ’t heur leven niet meer sal,, doen.
    Harmen. Ick weet by gort niet, die Kraem-bewaersters souwen ien Man wel mal,, broen,
Ick voel alrieds dat ick colipas heb, en dat ick wel me sou beginnen te krijten:
Nou, Aal, ick selt jou dese reys vergeven.   Aal. Maer, jy most het my nimmermeer oock verwijten.
    Harme. (295) Nae dat jy ’t mit me maeckt, daer sel ick me nae dragen.
    Levyn. Neen, Vaer, ick wil daer wel borgh voor blijven, dat sy jou in alles sal soecken te behagen;
Maer kun je de Notaris niet weer ewegh sturen?
    Harmen. Neen, ick vergeef het Aal wel, maer Nicolaas moet het al evenwel besuren:
Ick wil me wil hebben van dat kittighe Maetje,
(300) De Notaris het me te raet egeven, dat ick hem sel sien soo veer te krijgen met ien schoon praetje,
Dat hy bekent dat hy de Vaer is, en dan weet hy ’er voort wel Mouwen aen te setten:
Nou pas jy op datje deur gaet, als ick winck, jy soud ons aers beletten,
Ick sel terwijl de wacht houwen, en doen de Notaris de deur open.            Binnen.
    Levyn. Wel, Aaltje, dit is noch al veel beter (als ick egist had) of eloopen.
(305) Kom, Moer, ick sal jou wat dichtjens toe-decken, neemt het Kijntje in jou narm,
Ick sel terwijl vuur aen-leggen, en maecken jou wat warm;
Wat sel ick je nou maken, ien potje Bier-en-broot, of ien potje Kandiel?
Is jou Kruyt-doos al wel versien met Neute-muscaten, Foely en Pijp-kniel,
En heb jy Suycker, en Wijn, in Huys? Aaltje. Jae nae mijn ghelegentheyt kan ’t al taemlickjens gaen.
    Levyn. (310) Nou, Moer, ick weet dat jy honger hebt, ick sel gaen leggen vuur aen,
En maecken jou wat reedt, om jou Hart wat te verstercken,
Och, Aaltje, al ben ick oudt, ick heb noch handen aen mijn lijf, ick kan wel wercken.
Binnen.
De Gordijn, van de Bedt-stee, toe.


[fol. A8v, p. 16]
Nicolaas.
    Ick moet eens een paer Schoenen laten meten, en kijcken ondertusschen hoe ’t met Aal,, is,
Jae wel, ick segh werentigh, dat een knagende Conscientie wel de grootste pijn,, is
(315) Diemen op de Wereldt lyen magh, en daer dunckt me dat ick staegh me ghequelt,, bin,
Soo dat ick ’er van dagh tot dagh meer en meer me verselt,, bin:
’t Moet wesen, om dat Aal ten naesten by op ’t end,, is,
En dat ick ’er de Vaer of bin, is een saek die me al te wel bekent,, is,
Ick segh seecker dat het oock een groote ellent, is;
(320) ’t Sal Harmen, werentigh, op de hals komen, onversiens als een slach-regen:
En als ick denck dat het mijn schult is, soo is me den dagh,, tegen;
En ick sou ’t nae dees tijdt wel vervloecken, dat ick het daer slechts met goet,, maeckte,
Jae wel, is Harmen kitteloorigh, ’t was niet vreemt dat ick ’er om bebloet,, raeckte;
Sie daer, dat het mijn overquam, me dunckt het sou me in me verstant,, slaen:
(325) Jae wel, ick weet naeu watme schort, ’t is of ick tot me knien toe deur ’t Sant,, gaen;
Ick moeter al evenwel nae toe gaen, en kijcken hoe de Vorck in steel,, steeckt:
Och! ick ben soo benaut, datme reys op reys een sucht uyt me keel,, breeckt.
Binnen.


Harmen, Likpen, en Clercken, uyt.
    Harmen. Al me vrees is, Domine Notaris, dat hy de Lucht het vernomen:
En is dat waer, soo sel hy hier licht van avont niet komen.
    Likpen. (330) Dat most al evenwel zijn, of de aenslagh sou mis-lucken,
En soo hy hier van avont niet komt, soo is het snoer hiel aen stucken;
Jy krijght hem dan hier niet, soo hy ’t maer eenighsins komt te weten,
En dan is het maer geld verquist, en de tijdt onnuttelick versleten:
[fol. B1r, p. 17]
En send jy daer weer yemant heen, om hem te halen, soo komt hy ’t te mercken.

Nicolaas klopt van buyten.
    Harmen. (335) By me keel, Domine Notaris, daer wort eklopt, dat sel hy wis wesen, versteecktje met jou Clercken.

Nicolaas uyt, spreeckende.
    Nicolaas. Goe navont, Harme, ick wou teghens een Sondagh wel een paer Schoenen hebben.
    Harmen. Wel, Nicolaas, sullense weer vier steeck langer zijn, als je voeten, met lange snebben?
Of wil je se op de maet hebben, niet langer als jou voet,, is?
    Nicolaas. Neen, op de maet, ick sterf de wereldt of, dat duncktme dat wel soo goet,, is;
(340) Ey haestje wat, ick heb me tijdt al wat op de Schouburgh vergist, ick moet stracks voort,
’t Is Schrijf-dagh eweest, ick moet noch Brieven bestellen aen de Reguliers-poort.
    Harmen. Hoe, hebje sulcken haest? kyckt ten minsten eens hoe me Wijf,, vaert.
    Nicolaas. Wel, dat doen ick wel. Dat jou de pocken in ’t lijf, vaert!
Hoe, leyt Aaltje te bed? jy soud een blood Mensch soo doende wel verschricken.
    Harme. (345) Wel, jaeje; wy hebben maer vijf Maenden etrout eweest, en se leyt al aen twee sticken;
Wat duncktje, Nicolaas, kunnen wy ’t niet al tamelick schicken?
    Nicolaas. Wat sal ick segghen, Harmen, dat ’s een vraegh die me al wat te hoogh,, is:
Wat is ’t, een Seun, of een Dochter, laet sien of het al wat in ’t oogh, is.
’t Lijckt sijn Vaer wel, Harmen, en ick wenscher jou veel gelucks,, me.
    Harmen. (350) Dat sou de Duyvel doen: en ick wenscher jou, verstaje dat wel, veel drucks,, me.
’t Lijckt doch de Vaer wel, en hy hettet altans in sijn armen:
Sie daer, dat ick Meester Gerrit niet ontsagh, ick duwdeje in je darmen.
[fol. B1v, p. 18]
    Nicolaas. Wel hoe, wat praet is dit, ick loof niet datje dol,, bint?
Ick de Vaer van jou Kint? wel ick loof werentigh datje droncken of vol,, sint.
    Aaltje. (355) Ick bidje, Harmen, jaeghtme doch, deur je rasen, de Popelesy op ’t lijf,, niet.
    Harmen. Sou ’k niet rasen, Wijf? sie daer, ick verfoeyme dat ick je noch Wijf,, hiet;
Heb ick ’er geen reden toe, ick sal ’t hem uyt-kornen, soo ’t een Stadt van recht, is.
    Aaltje. Gort segen ons, hoe baerje soo, denckt ten minsten dat het ien eerlijck Knecht,, is:
Laet mijnder me begaen, en laet ick ten minsten me een woort,, spreken.
    Harmen. (360) Wel, sie daer, soo ’k niet uyt-voer, soo moet me de moort,, steken;
Ick kan het niet op-eten, dat jy jou soo van Nicolaas bekruypen,, liet.
    Aaltje. Nou, tiert soo niet, soo krijght het lieve Lam, deur jou rasen, de Kindere stuypen,, niet.
Ick bid jou , Harmen, dat jy ten weynighsten, een beetje ghehoor,, geeft.
    Nicolaas. Wel, Aaltje, wat schorter, ick weet niet watje Mn met me voor,, heeft.
Aaltje. (365) Hoort, Nicolaas, dat sal ick jou segghen, en of jy je nou hielt of je slecht,, waert,
Soo sou ick segghen, datje niet by me deed, of je een eerlijck Knecht, waert;
Want jy weet wel, hoe dat ick noch soo bangh,, sagh,
Doen ick, door jou bedwangh, tot Sinjeurs inde gangh,, lagh:
Daer pluckte jy, voor ’t eerst, het Roosje van sijn steeltje,
(370) Waer af, naer langh ghepleegh, ick by jou kreegh dit Beeltje;
Daerom ontkent het niet, trouwens, jou eygen gemoet, hoop ick, sel je overtuygen,
Ick hoop niet datje soo valsch sult wesen   ick soum’er soo in ontstellen, dat ick het Kijnt niet sou durven laten suygen:
Nou spreeckt uyt je mont, jy bint ummers gien stameren-bout,
En je beloofde me ummers, datje me te Delft Kameren,, soud,
[fol. B2r, p. 19]
(375) Soo je me van de eene tijdt, of d’aer, bevrucht,, maeckte:
En wou je toen die onkosten doen, soo doet nou me wat, eer ’t in ’t gherucht,, raeckte,
En laet soo een lief Lam niet verlegen, dat jou lijckt of ’t uyt je backus esneen,, was,
Dat het Harmen om niet houwen sou, dat weetje ummers wel dat buyten reen,, was,
En dat ick hem oock bedrogen heb, daer ben jy de schult,, van.
    Harmen. (380) Hy ’er jou noch toe eraen, dat ’s mier als ick wist!   Aal. Evenwel, neemt ghedult,, Man,
Hy sel jou van ’t Kijnt wel ontslaen, en mijn eer vry wat,, beteren.
    Harmen. Dat most by gort oock wesen, of ick sou hem met een Op-steecker nae sijn gat,, veteren.
Nou, wat seghje, Nicolaas, ick vraaegh het jou nou sonder dreygen, of vechten,
Benje de Vaer van ’t Kijnt, of niet? of ick sal ’t ’er aers wel uyt krijgen, met Pleyten, en Rechten.
    Nicolaas. (385) Wat drommel sal ick doen, wil ick ’er tegens worstelen, hy mochtme vermoorden,
’t Is best dat ick ’t beken, en sien hem soo t’ontkomen met goe woorden,
Hy hetter doch geen tuygh by. Jae wel, ick moet bekennen, mits ick ’t waer,, vind,
Dat een over-tuyght ghemoet niet loochenen kan.   Harm. Soo bekenje dan, recht uyt, datje de Vaer,, bint?
    Nicolaas. Jae ’ck; en tot meerder verseeckeringh daer zijn vier Fransche Kroonen,
(390) By provisy, maer doet de Kraem-vrou wat te goet, gort seltje weer in den Hemel loonen:
En wat ’t Kijnt aengaet, dat sel ick met ten eersten ter min,, doen,
Of wil jy ’t in Huys houwen.   Harm. Neen ick.   Nicol. Wel ick sel dan jou sin,, doen,
Hoewel ’t beter sou wesen dat jy ’t by je hielt om de Moers,, wil,
En dat je maer veynsde de Vaer te zijn.   Harm. Neen, dat doen ick om geen Hoers,, wil:
(395) Jy mocht het nae dato ontkennen, en latender mijn voor ploegen.
    Nicolaas. Neen, ick beloof het jou, ’k sal ’t alles ten besten voegen.
[fol. B2v, p. 20]
    Harmen. Jae, woorden zijn wint, geeftme een schriftje van jou handt,, dan,
Waer in je belooft, dat als ick het begeer, jy ’t doen sult by d’een of d’ander Landt-man.
    Nicolaas. Wel, dat neem ick als de Vaer aen; mids dat het my niet en ghedij tot schennis?
    Harmen. (400) Hem, Domine Notaris, en jy Getuygen, dat hebje nou wel ehoort, ick legh het in kennis.
Likpen, en Clercken, uyt.
    Nicolaas. Wel, Harme; ick segh dat ick jou dat van mijn leven niet toe vertrout,, had.
    Harmen. ’t Waer oock niet eschiet, dat je jou met Aaltje soo niet verstout,, had:
Dan dat ’s tot daer en toe, ick versoeck van mijn Heer een Acte.
    Likpen. Men sal ’t doen, ick hoort,, wel;
(405) Wacht een weynighje, tot dat ick de Confessi in me Protocol, van woort tot woort,, stel.
    Nicolaas. Mijn Heer dit toeft, tot datme Harmen eerst te woort, stae
    Harmen. ’t Macher nae wesen, dat ick ’t doe, en licht dat ick liever wensch datje de moort,, slae.
    Aaltje. Hoort mijn Heer, ick sprack jou wel een woort,, drae.
Je weet ummers wel dat de saeck al swaer,, is,
(410) Soo een Jonghman te diffameeren, staende op een goet Huwlijck, hy bekent ummers ghenoegh dat hy de Vaer,, is,
Hy sal ’t wel of maecken, en dat sonder veel te schrijven,
Ey rater mijn Man toe, dat hy de saeck aen jou wil verblijven:
’t Is doch nou al eschiet, en ’t kan niet herdaen worden, al quammer noch sulck een ghekijf,, van,
Denckt, ’t is swackheydt van de Vroutjens, jy bint ummers me al een goet Wijf,, man
(415) Sou ’k hoopen, wie weet, mijn Heer, waer het weer eensjens slaeghs,, komt
    Likpen. Wel, dat neem ick aen, dat ’s een saeck die niet alle daeghs,, komt;
[fol. B3r, p. 21]
Stel jy jou Hart gherust, op dat je in je borst geen drop,, krijght,
Ick sal dat Varcken wel wassen, en maken dat het hem uyt zijn kop,, sijght,
Nou ick jou sin maer weet; want ick salder hem van spreecken,, siet.
(420) Hoort Harmen, een woortje: wat duncktje, datmen ’t hier by steecken,, liet?
En men maeckte dat jy een moye stuyver in je handt, kreeght,
Mids dat jy dan Nicolaas, en jou Wijfs, schant,, sweeght:
Want alle dingh over eleyt, soo wil ick jou ten besten raen,
Wiert dit werck ruchtbaer, ’t sou de Stadt deur loopen, jae gheheel aen de Vesten,, gaen,
(425) En met Rechten souje niet meer verkrijgen,
Als dat hy het Kijnt naer hem nam, en daer me hadje alle Menschen niet aen ’t swijgen:
Veyns jy je liever, of j’er self van te vooren by ekoyt,, had,
En een som van drie hondert guldens, duncktme vryelijck, vermoyt, wat;
Die sal ick hem t’uwen voordeel in een Obligatie passeeren,, doen,
(430) En datmen op sulcken manier geldt krijght, dat machmen met eeren,, doen:
Siet, ’t is al een moye stuyver, en die hebje met leeghgaen ewonnen,
Dat moetje soo naeu niet nemen, al hetter jou Wijf wat voor esponnen;
En ’t Kijnt, al blijft het in ’t leven, ick sel nou als een vertrooster,, spreken,
Daer meughje metter tijdt een Bagijn of maken, en in ’t een of ’t ander Klooster,, steken,
(435) En tot dat het tot zijn jaren komt, sal hy ’er jaerlijcks vijftigh guldens toe geven, dat al me goet vat,, is;
Wat het Klooster aengaet, ’k wed hier menigh Koopman in de Stadt,, is,
Die om haer andere Kinderen, te vergrooten, en te verrijcken,
Steecken daer een, twee, of drie, in’t Klooster, sonder daer weer na om te kijcken:
[fol. B3v, p. 22]
En is dat geen sond, daer ’t een Echt Kijnt by haer eygen Vrou,, is,
(440) Te vryer meugh jy het doen, daer het voorsz Kint niet jou,, is;
Wat seghje, Harmen, wilje dat ick ’er hem van aen, spreeck?
    Harmen. Wel, me dunckt dat dat al een tamelijcke baen,, leeck:
Ick ben te vreen, soo jy ’t met mekaer goet,, maeckt.
    Likpen. Hoort, Nicolaas, een woort: ick weet niet hoe Aaltje, aen sulcken verbrantsten bloet,, raeckt,
(445) Trouwens dat ’s jou gheluck, en te meerder, dat ick me op jou zy,, val.
    Nicolaas. Daer sel ick danckbaer voor wesen, mijn Heer, ’t luckt me, en ’t is een by-val;
Maer, hoe leyt het werck?
    Likpen. Heel wel: maer je sult moeten geldt,, bloen,
Mids dat Harmen ’t Kijnt hout.
    Nicolaas. O! dat ’s goet, ick beloof, ick sel ’t,, doen.
    Likpen. Voor eerst, om dat Aaltje van jou ’t Kijntje te baren,, komt,
(450) Soo sulje daer jaerlijcks vijftigh guldens toe geven, tot dat het tot zijn veertien jaren,, komt;
En om dat Harmen veynsen sal, dat hy selfs de Vaer,, is,
Soo sulje een Acte passeeren, voor twee Getuygen, en mij Notaris:
Waer in je belooven sult, soo voor Aaltjens Defloratie,
Als voor ’t veynsen van Harmen, te geven drie hondert guldens volgens d’Obligatie;
(455) Wat seghje, Mannen, benje daer mee te vreden?   Nicol. en Harm. Jae.
    Likpen. Wel, geeft mekander daer op de hant,, dan,
En weest goe vrienden, soo blijft het verborgen, en dan heb jy daer van beyde sijden geen schant,, van:
Wel, soo siet, je doet als een eerlijck Knecht, en jy belooft,, wel;
Dese Acte is al wat te swaer, Vrienden, dat ickse soo veur de vuyst uyt mijn hooft,, stel,
(460) Jy komt morgen ochtent wel tot mijnent, beloofje dat niet fier-man?
Daer heb ick op diergelijcke saeck, naer mijn onthout, wel een Formulier,, van:
Hoewel ickse heel en al van buyten schier,, kan,
[fol. B4r, p. 23]
Ick mochter evenwel een woort, of twee, mijn in vergrijpen,, siet.            Binnen.
    Nicolaas. Jae, ’k sal ’t doen; maer ick wed ick dans mijn leven, meer, nae jou pijpen,, niet.
(465) Nou, ick wensch jou goeden avont, Harmen, en jou me, Aaltje,, maet,
Maer ick bid jou, letter wat op, dat het heel wel met het Kijntje,, gaet.
Soo, dat selme wel heugen, ’k sel soo niet meer uyt hinckelen,, gaen:
Ick sien hier onder den hoop al me een deel scharminckelen,, staen,
Die wel me om een snoep-werckje loopen, daer ’t haer niet soo veel aen haer gelt eraeckt,, het,
(470) Ick weet, hoe ’t mijn inme Beurs smart, en sy weten hoe ’t haer aen haer vel esmaeckt,, het;
Ick mach me daer dan me vertroosten, al heb ick ’er niet veel lof,, van,
Soo ben ick noch blijd, dat ick ’er soo heel lijfs, en met eeren, of,, kan.
UYT.
[fol. B4v, p. 24: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

De tekst bevat enkele afwijkende rijmen: omarmend rijm (vs. 127-130);
        weesverzen (vs. 210 en vs. 271); zesmaal drielingvers (vs. 199-201,
        219-221, 317-319, 344-346, 406-408 en 460-462)
vs. 27 noch er staat: norg
vs. 47 eyghen er staat: eyhen
vs. 73 ben er staat: den
vs. 184 aen-ghekeken er staat: aen-gheken
vs. 225 saeck er staat: saeek