JERONIMUS.

HENDERIK.

DIEUWERTJE.

EELHART.

Ceneton029520 I. FRANSSOONS Giertjen wouters, Kluchts-wyse ghespeelt op de oude Camer in Liefde Bloeyende, binnen Amsterdam A¡. 1623. Mint niet met sinnen op ter loop, Ghy krycht een blaeuvve scheen goet coop. Mint ghy van sinnen heel berooft, Ghy stoot vvel lichtelijck u hooft. [Vignet: Wapen van Amsterdam] Õt Amstelredam, ___________________________ By Jan Benningh, Boeckvercooper woonende op de Dam-Sluys inde Vergulde Bybel. Anno 1623.  Aenden Eersamen seer Voorsienighen Sr. NICOLAS VOOCHT, mijnen toegeneychden Vrient. BYsonderen Vrundt, noyt hebbe ick eenige stoffe connen becomen, omme u L. yet vande Rijm-Const toe te eygenen: alsoo ick vvel bevvust vvas U E. een sonderlinghe Lief-hebber vande Konst te vvesen, ende also dit een boertich onbestorven Vveesken is, vviens Vader vry vvat verde van hem Huys hout, can geen bequamer Voocht (myns bedunckens) voor het soete dier verkiesen, als U E. Persoon. Vvaeromme ic U E. vriendelijcke bidde dit onder uvve goetgunsticheydt te beschermen ende dese myne vryposticheydt ten besten te nemen. Vale in Amsterdam den 16 Ianuarij. Ao. 1623. V. E. Dienstvvillighe Vrundt, IAN BENNINGH.  Inhout van de Klucht. GIertje Wouters een Weduwe, wel eer een arme dienstmaecht gheweest hebbende, en nu naer haer Mans doot twintich duysent Guldens van hem ghe-erft hebbende, wert versocht en getergt ten Houwelijck van dry bysondere Vryers: Hans een Brabander, Meester Klement een Sottoor, ende Pieter Proper: om welcke dry Vryers ontslaeghen te wesen, sy haer daer over beraet met een ouwe Vroe-vrouwe Dignom Pieters, die welcke haer raet, dat syse soude doen koomen alle dry, den een in een Graf ligghende als doot, den ander als Enghel hem bewarende, en den derden als een Duyvel het voorschreven Lyck koomende haelen: die welcke den een den ander verbasende, ende verschrickende, niet wetende van malkanderen, vlieden elck syns wechs: niemandt volbrenghende des Weduwes begheerten; Waer over haer Dienstmaeght de slockers uyt laght en de Klucht beeyndight.  [ornament] Persoonen van dees Klucht. G. Giertie Wouters een Weduvve D. Dignom Pieters een oude Vrouvve H. Hans een Brabander Vryer M. Meester Klement een domme Doctor oock Vryer. K. Knecht van Meester Klement. B. Bestemoer een oude Vrouvve. P. Pieter Proper Bestemoers eenighe Soon derde Vryer. De Dienst-Mayt van Giertie Wouters.  Het eerste uytkoomen. De VVeduwe Giertje VVouters alleen uyt spreeckende ondervvegen by haer selven. Giertje WAt isser al te doen om tijtelijcke goet, Te veuren doen ick jongh was, en fris, en wel ghemoet, En soo quix, en hiet op hylicken as ick hier yemant onder den hoop,,scat, Doe sat ick thuys of ick Dryakel te koop,,hadt: Doe wodme niemant hebben, doe was ellick trotser as aer, Ick mocht nerghens mee speulen, maer nou, nou ongse Vaer Mijn Mansaliger esturven is, nou kan ickse niet van mijn deur,,houwen: Nou sou ellick voor aer wel willen met mijn veur,,mouwen En slippen in dÕasÊzitten, maer bygut ick wed om en Duyt DatseÊBotÊsellen vanghen al roepense noch soo luyt. Õt Is even staegh weer an datse mijn met dÕien of dÕaer quellen, Dan mit en Koopman, en Doctoor, of Edelman, ick kanse nau tellen, Sy Vryen elck mit soo veul ouwe Wyven enÊAmbassaets, Datter het eynt of ewegh is, en die hebben so veel praets, Se souwen en mensch eenÊjeughtÊin Õt lijf kallen mit heur woorden, ElckÊkan schoonder voort doen as aer dat ghy der en rays hoorden. Daer wasser ongder daeghs ien tmynent die maackten ierst sucken langhen teem, Mit so veul stirkomstantyen van hier inne van daer, in van mijn man Õtwas al teem teem, En dat dee die loose Trijp om soo ierst wat kennis mit me te maken, Ick docht in mijn selven al jae jae het langheÊlaken Daer Gees de Huyck of hadt, dits alweer om de Bruyt, En alle geckeÊlaeÊvaeren, het quammer int eynt op uyt, Doe quamse jou veur den dach hier mit ongse Alder slecht,,hooft, Jan Dircksz Heer sayse soo ghy mijn te recht,,looft, Hy en het gien weergae, sucken knecht isser int hiele Lant,,niet, Ick docht al soetjes Peetemarry soo en barn ick mijn hant,,niet, En sy say al keun ghy nou niet gapen soo segh ick dat ghy jou selfs in de weech,,bint, Ick say wel wat laet ghy jou veurstaen, hoe nae mien ghy bygut dat ick veech,,zin? Bay holla ick heb de rou klieren van mijn Man noch niet half versleten, Jae jae kynt say zy weer die moet ghy mit en levende vergheten, Ienicheyt is armoet, wat is toch en Wijf songder Man? Pas soo veul as en Lantaeren sonder Kaers, die niemant lichten kan, A 3  En gae ghy savonts te bet niemant jou met en goe wensch bejeghent, En hoest ghy of niest ghy en rays daer is niemant die sayt: God seghent, En komt en mensch snachts wat over dat noch tmiest van allegaer,,is, Dan voelmen eerst te deghen dat het meer als waer,,is, Die soo onverziens en qualijckheyt of benautheyt krijghen, Hebme dan een Man, die en mensch soo de Borste strax wat weet los te rijghen, En houwen ien en verbrandt Schorteldoecks banckjen of wat aers veur de Neus, Hoe troostelijck is dat? dan ick zie wel sayse Papist of Geus, Rijck of arm sy willen allegaer dit Ambacht op setten, Men sou met mennighen Vryer de hiele Werelt wel omvaeren en vletten, En dat by namen mit sulcken Vryer ghelijcken onse Jan,,is, Hy sou je Hooven mit en Braetspierinckjen en mit en Pan,,Vis, Of ghy teÊBruyloftÊwaert,Êen zitte by Õtviertje met en vollen kan, Dan sou hy segghen avoes Wijfjen en ghy ick danckje Man. Och Moer sayse dan dat sou jou sucken sogh in jou Borsjes wesen, Ien snackje mijn kostelijcke Kijnt sou jou van alle scheurbuyc genesen, Of gy een Princes waert soo souwer op jou worden gewacht, In dan het hy noch sellef en speul-schuyt of en Jacht, Daer sel hy jou, dan altemet en raysje Sondaechs mee voeren, Hier te Sardam om en Panaeltjen, of anÕt Diemer Bruggitje by de Boeren, En hy sayt als hy jou krijcht, so koopt hy noch wel goet koop en paert: Doe say ic neen Moer hy dient me niet, daer bin ic al veur vervaert, Hy sou hem wel soo moe an sen Schuyt en Paert of slooven, Dat hy in mijn Wijngaertje niet enÊRietjesou kennen klooven, Neen neen (say sy) maer dat is malle kallingh mijn lieve kijnt, Hy souie niet as te beter passen op de wijnt, En let opÕt moye geltien, sen Vaer wil wel negen duysent guldens mit hem geven, In dan gyer Õt iou tegen, hoe moy sou gy van de Bloempiens leven? Deynck gy daer en rays om moer sayse en mit gafse men en duu, As recht hoe luyt iou dat in iou ooren bin gy nou noch soo schuu, Ten mach me niet vermaken (say ick weer) maer hoe ic het praten, Ick most de lellert en avontien of twie by me komen laten, Sy hil an as stof-regen, wist ick en Spijcker, sy wist en gadt, Ick satter alleven iens by of ick en lap in myn mongt hadt, Hy is seecker wel gheluckich, die as hijt iewers op gemient,,het, Dat hy dan sucken ouwen Peetemoey te vrient,,het Om het hylijck ierst te versoecken soo wat van vart, En leggen het Liewerickien dan wat souts op sen start, Maer sy hoeven Õt mynent heur anckertien niet uyt te smijten: Want mijnÊstalÊ(ben ic aers wijs) en sel gien vreemt Man mier beschijten. TÕis waer ic heb daer nou wel weer dry vryers an men snoer,  En tavont of morgen so stellense noch en rays deÊpijpenÊop myn vloer, Ic wod seecker wel dat ickse al sonder wormkruytÊgelost,,hadt, En dat elck by de syne wel ende warmÊgedost,,sadt: Dats immers niemant qualijck gewenscht, sy en mogen my toch niet vermaken, Daerom wil ick gaen sien hoe icker best mit eeren of sel raken. Hier woont onse Dignom moer mijn Peetemoeys ouweÊkornuyt, Die wil ick gaen tyen an heur Hoy haestÊwat raet dat sy me besluyt: De ouwe Wijven die weeten toch alle dingh teÊbedisselen. Sy klopt aen de deur ende sayt voorts. Holla! hou! Dignom. wel wie hoor ick daer an de deurÊrisselen? Klopter iemant? Giertie: jaet Dignom Pieters, moer ick bent: Dignom Myn docht seeper an de stem al dat gy me was bekent, Wel Giertie Wouters wat komt jou toch Õtmynent iaegen? Giertje Jae dat meug gy seeper noch wel iens vragen, Ick kom dickwils in en half Jaer op dit eynt nau soo ick mien. Dignom Jou naem was myn schier vergeten so lang heb ic iou niet gesien. Hoe komtet kan gy nou gien schaemel luy mier? dat en hoort immers niet te wesen. Giertie Ja hoe smaelickies keun gyt seggen, of gyt uyt een boeckien had gelesen, Nou Besie wy weten wel wat datter tot iouwent sit, Maer dat het syn beschayt ziet, myn bootschap is dit, Ghy weet wel hoe dat ick myn aldergroenste dagen Versleten heb mit een out man de Pispot na te dragen, Maer hy was rijck en ick en schamel dienst-maysie dat niet en beet Had in de melck te brocken, daerom was dat ick het deedt, Ick heb hem synÊBroeckÊdicwils drymael op ien dach opgevetert, Dat ick nou na syn doodt twijntich duysent gulden van hem bin verbetert. Dignom Wat ic hoor is Jan Tijsz doodt? Giertje: Ja ic hoop ongse lieven Heer het hem syn hoochste zalicheydt verlient. Dignom So heb gy seeper dat moye geltie wel te degen drae verdient, Hoe lang isset toch eleen dat gy samen quamt te vergaren? Giertie TÕsou nou alledaeghs (as Sint Jan int Lant komt) worden vijf Jaeren, Ja dat mier is, ic blijf in den boel, en int huys sitten, so tÕrijt en zaylt. DignomÊWel ghy hebt wel te degen gau geweest, daer is niet datter an faylt, So soumense melcke die ouweÊklouwers, dat mach en mensch en poosjen heughen: Giertie Ja had hy niet wat de milden espeult so had niet willen deugen, Wie sou hem om niet an sucken dorren Boom verhangen? Dignom Nou meugh gy mit dat Hennipzaetie weer en jonck Veugheltien vangen,  Niet waer moer? en nemen nou en kolfie na iou eygen handt. Giertie Ick wed ick jou niet en soeck ick wed ick iou niet en vandt, Neen Besjen daer en had gyt niet, men sel myn dat gat nie mierÊbooren, Ic weer hylicken! neen dat luyt mijn wel so vremt in myn ooren, Of ick de Paus van Roemen opÊkrickenÊhad gezien. Dignom Ay myn Japickien gaet van myn hartien of ic vijst en Pruymestien, Waer quam ic van myn leven soo vart daer ick sullix hoorden? Hoe quaet genoch of jou soo en jonghÊborstÊsou vermoorden, O slaepie noch in de muts, kom hier ick blijfie borch. Giertie Wech wech mit sulcken onnutten praet dats noodeloose sorch, ÕT hylicken het wat mier in daer is noch soo veel datter an vast is, Daer behoort meer Õtom dans as de schoen angepast is. Dignom Jae ghy hebtet beste diel verkooren kijnt, keun gyt so vergeten, Tis en hiet hang Yser om an te tasten, dat moet me weten, Tis gienÊosseÊkoopÊbygut as het hangtien is gegaen, Ongse lieven Heer die mach en Mensch dan weer ontslaen, Daer is angders gien raet toe maer Õtquaest dat ick weet ongder ons Vrouwen, Dat wy ons soo quaelickies in de weelde keunen houwen. Giertie Och myn ouwe gouwe vryicheyt sou ick die weer gaenÊverhangenÊan en Man? Neen myn Evangely en hout daer niet van, Och daer is nou niemant die sayt quaet doeie, of quaet selie moeten, Ick hoef niemant mier savonts te wachten of na de mont te sien, of te groeten. IckÊrocken,Êick spin, ick nay, ick bray, ick doe al wat ick selven wil, Gae ick mit oorlof gesayt en raysÊachterÊick weet van gien bedil, Ick mach nou men Bienen alle nachten so wijt van me kaer steken, Dan kruyp ick en rays na achter, na veuren, int midden, tÕis so ruym onder de Deken, Myn dunckt seper schier dat ick hiel in en angdere Werelt bin. Dignom Ja as me Õthylicken wel inziet, Õthet al vry wat swaricheyts in, Daer vallen ier ÕtJaer ten eynde gaet so veulÊkromhouten te rechten, Dan wil de Man altemet en rays en pijntje drincken, dan smijten of vechten. Of verspeulent, of vermalle koopmenschappent hier of daer, Of loopen en hielen dach lanterfanten van dÕien tot dÕaer, En laeten de arme Wijven mit de Kijeren ÕthuysÊmorlenÊen roepen, Of tyen gelijck as sommige hiele nachten op deÊkitteljachtÊuyt snoepen, Dat is toch noch het verdrietichste van allegaer. GiertieÊJa en krijchmen al en slocker of en soeteÊvaer, Die kan en hielen dach niet doen as tÕhuys zitten Õthooft klouwen, En dan machme mit vreen nau en rays hurcken of Jan Hen moet deÊpotÊhouwen, Dignom Wel en asmet nou al nae sen zin het isset dan oock al volmaeckt  Och dan isser noch wel so veul teÊquickenÊeerde Bruyt int Kindere bet raeckt, Dan komtet lyen ierst an asmen sel na de Volewijck vaeren En dat de Schuyt niet wel voort en wil, Och! moer ick verstae men op die snaren, Ick weeter af, het gaeter dan al mennich ast ongse Giertje buer deedÕ goe Mayt, Die wod heur Man niet zien onder heur oghen in haer arrebeyt, Quam hy arme vaer, om heur een troostlijck woortje toe te spreken, Sy baerde, en riep, ghy schelm, ghy comt u leven niet mier by mijn ongder de deecken, Dit comter of, dit hebje mijn an eset, En Kees (goet man) ging om een hoeckje zitten, en schreyden wel een bet, GiertieÊMaer onse Lijsbet Lammers die miende datse bedurven was al heur leven, In heur Nicht say, och! dier ongse lieven Heer so alle jaers ientje wod geven, Maer wat say zy? Nichjen, Nichjen, jy spreeckt onbesocht, DignomÊJa moer sulckeÊtollinghenÊgaender om op de Volewijcks tocht, Daer was Marry Naersjens mee God wouts het ierste van haer leven, Die lieter vast miestery en drancken voort water en voor de Wormen in geven, En doet al om quam, doe quamt op Õtlevent water uyt, Giertie Daerom so voor gedaen soo na bedocht, weet ghy wel hoeÕt spreeckwoort luyt? Dignom Maer tÕsyn sterckeÊbienenÊdie weelich vlays connen draghen, Giertie Wel die oock zyn eyghen naers verbrant, heeft hem de blaren niet te beclaghen, Dignom Ja dat is mijn segghen mee, nou binnen wy in ien Schuyt, Daerom steckt jou in gien gat, of zietter ierst deur, maer ick wed om ien duyt, Het sel mit jou al mee gaen, als mit ongse angdere Vrouwen, Wy kennen een aer beter wet stellen als we wet houwen. Giertie Neen, ziet ick bekent, ick heb daer drie Vryers aen mijn Hoy, Die elck stercker loopen as aer, wel is waer ten het gien roy, Maer ziet ick com hier nou playn om mit jou over te legghen, Hoe ick hetter tavont best met aller eeren plat of mocht segghen: Want recht uytte kalt, ic begeerder niemant op mijnÊdeelÊmier te zien, Dignom Ja kyck hier het comt al op mijn seggen uyt, och! Heer een Mens en is van gien stien, Giertie Van stien of niet van stien, ick wil savonts niemant mier in laten, DignomÊRoept ghy hayÊierjer over bint kynt, se sellen jou wel bepraten, Giertie Sy praten vry soo se willen, sen kryghender heur vingher niet in, DignomÊWel hoe soo zinnese dan gienÊschick,Êof niet van jou zin, Giertie Neen van schicks halven ick en weet heur te prijsen of te laken, Maer mijn en mach gien Man ter werelt mier vermaken, Ick bin het Hylicken soo wars ziet as ghespooghen Speck Dignom Hout heb ghy jou mont huye morgen al gewasschen wel binje geck? Deynct hoe mennich datter hier zit die mochter wat goets gebeuren? Och hoe hiet ende warm souwe ser anpeuren B  Giertie Jae nou dat over eslaghen Besgien om te komen tot ons propoost, Laet nou jou kunst en rays wancken, en gheefme wat troost, Hoe ick best dese vaertjes mit enÊkluytjenÊint Riet sel stuuren: Want se binnen soo dick achter heur Oor se passen op volck noch op Buuren, Ghy soutet niet looven sooÊplantaytÊas hem ellick om Õthoeckje van de deur set, Ick segh altemets wel maets hoe nae mien ghy dat ghy Klaertjen op de Doelen veur het, Loopt al jou best het gat uyt mit jou sabben, en mit jou tieren Maer wat ist ten raeckt heur niet iens an heur kouweÊklieren, En den ien kan dan noch wel booghen armen soete vaer, Dat hy soo veel Vrysters het as daghen int Jaer, Dignom Wat God die behoed ons, wel wat laet hem de geck niet veur staen, Giertie Jae al wie hy maer iens ghesoent het moet al veur zijn Vryster deur gaen Al had hyse te veuren sen leven noyt ghezien: Dignom Wat hy soen me Dochter dan voort oock en rays mit ien, Dat is en klayne saak is hy daer me ghepaeyt goe jorden, Giertie Neen moer as giem anhaelt ghy kuent hem niet quyt worden, Hy doet dach en nacht niet as hy loop en wurmt by straet, En zaylt over al in daer maer en deur oopen staet, Het is sucken rechten lemmert, ghy en hebt van al jou dagen, Daer om ick wod soo gaeren dat icker mit eeren van was ontslagen. Dignom Mien gyt inder waerheyt Giertjen of seg gyt om tÕjock. Giertie Neen seeper weet ghy me raet ic seheynck* jou en nieuwe Rock. Dignom Ja wel niet soo seer om de gifte as om iou te believen, Ick weet raet al wast tot honghdert sucke mal-brieven, Doet angders niet dan bidt heur maer elck bysonder een bee, En dat mit alder ernst, en soose yemant niet en dee, Dat hy dan van iou Liefden hiel sel wesen versteken, Ja syn leven iou niet meer en koome toe spreecken, Giertie Daer weet ick wel raet toe, seg gy maer op, hoe voort? Dignom Siet daer wort op het Kerck-Hof een graf ghemaeckt om de hoeck van de Poort, Misschien om morghen dien of dÕander Lijck in te setten, Laet den ien hem omhangen mit doecken en sletten, En gaen tavont te tien uuren leggen in den kuyl, Tot ghy hem doet halen, en den tweeden uyl, Doet die te half elven in eens Enghels habijt kleeden, Om dit Lijck te bewaecken, dat het niemant neem mede, Maer den derden die doet as en duyvel komen gaen, En laet hem dat levendich Lijck op syn schouders laen, Doch een yder verbiet op alle belofte te breecken, Dat niemant een enckel woort koome te spreecken. Giertie Die raet en staet my soo qualijck niet aen,  Dignom Doet as ick iou seg, gy selt seecker gaen, Niemant van hun dryen dit oyt sal volbrengen, Want als hem den Duyvel met den Enghel sal vermengen, En den dooden verrysen, elck loopt om en hoeck,,snel. Giertie Ja of beschijten van ancxst noch heur broeck,,wel, Dignom Sy komen iou altijdt iou leven niet meer,,quellen. Giertie En sellen myn weer in myn ouwen eer,,stellen, Wel Besgien ick danck iou, maer ick selt verzien Gelijck ick belooft heb, Dignom wel laetet soo gheschien. Giertie Komt morgen toch en rays an, en ziet hoeder gevaren,,is. binnen Dignom tÕSel al wel geschien heb ghy gien besware,,nis, Daer gaetse heen die soete moer, die Kermis Pop, Sy krabben en klimmen heur al by de rug op, Ick souwer seecker niet en haer an twijffelen, Dat soo me weer iens wat liet verrijsselen, En stelden heur op veur Õt hoochste Lot Gy vont nau int hiele Lant Geck of Sot, Of se souwender wel een blau ooch na waghen Nou ick mach naer huys gaen, of de buuren me saghen Sy mochte myn vragen, wat ic hier dus allien te doen,,hadt. binnen Een Vryer uyt synd op syn Brabants, ghenaemt Hans, ghekleet met eenige moedige Brabantse mijnen toonende. Ba wel sau dooren segghen dat dit waert gien schoen,,Stadt, Daer so veel galiaerde byzaerde Jofferkens seyn te gnaken, Konde ick icker maer naer mayne fantasy geraken, Gen saacht noyt ter Werelt voorspoediger Man, Ke! mayn hartekenÊquackeltÊin vreuchts ghespan, Als ick maer en begin op hun liens te ghepeysen, Waey ons Brabantse Maessens moeten te rugge daysen, Wan hun een van dees Dochterkens kome te gemoet, Soo nettekens gehabitueert, soo stillekens en vroet, En soo fluxkens te voet, ke! ick moet may verwondren, Tees al hubsch wat sy hebben van boven tot onderen, ÕkHebbe ÕtAntwerpen denÊKortisaenÊgemaeckt seven Jaer, Maer ken vant noyt soo eenich gentiel moeyerken daer, Welcker hier in Hollandt soo menigher som,,sayn, Wa trouwens ons Brabanders moeten wel dom,,sayn, Dat sy hun niet en kunnen accommoderen na den tijdt, Sy willen lacker eeten hun habitueren in zijdt, B 2 En den gantschen morghen leedich gaen sloeyen, Om hun ghekrolt Hayr soo wat fierkens op te toeyen, En soo voort als Princessen te brallen achter straten, En de goeye Mans met de Kinders Õthuys sorghen laten, Maer wat heet toch te bedien? of men schoen uytwendich kuys,,sy, En een vuyle voddighe sloore en slapschyten binnens huys,,sy, BaÕtian dees Amsterdamse baezinnekens seyn te uyt ghenomen, ÕTeesÊmay gheen wonder dat hier veel van ons liens ter woon komen, Die soo gaeren met dees Hollandts Vroukens ghetrout,,sayn, Och sy sayn hun Mans soo vrundelijck wanneerse ghehout,,sayn, Gay en soo des niet ghelooven en hede gay es gheprueft, ÕTeesÊaltijdt ke? mayn harteken, waer hade gay soo lang ghetueft? Ick hebbe soo naer ou ghezien, hoe komdy soo spaey aentreden? Mis komt ou iets, ick ben met ou alles Õten vreden, Met sulcke ghebeden kust may toch eens believet,,ou, Ke! dat may ons Geertruycken oock soo gherieven,,wou, KÕsou daer wel gans Antwerpen om willen waeghen, Maer hoe sal ick? wil ick baeyen tot syt maey komt vraeghen? Neen paes ick ick, tees best ick haer gae groeten, Giertjen uyt Met een groote reverenty van den hoey tot de voeten, komende. Ke! daer comtse may ontmoeten, sal icker nu mayn eer bien? Ghebenedyt moet Godt wesen die may haer laet weer zien, Siet toch wat eerwaerdigher persoon, wat Amoreusheyt, Goeyen dach Uffrouken, ick ghebiede may in ouwe heusheyt. Giertie Jae ghendach Hans, waer nae stelden ghy jou ganghen? Hans Och ous te ghenakene es alleen mayn verlanghen, Om te kussen u Hendekens ben ick bereet. GiertieÊMen hangden? men naers mien ghy: Hans. ke Lief wat bescheet, Ees dat eeneÊkoutÊvoor liens van ouwen doene? Giertje Wel hoe wel as ghy mijn handen wilt soenen, En men naers, en mijn hangden ist niet al een vel? Hans Jae tees soo mayn Lieveken, gay segghet wel, May bedrueft dat ick dÕaerde niet kus die gay betredet, Giertie Ja daer ben ick veel me verkuyst, of ghy dat al deedet, Pleghen de Munnicken te doen veur heur penitenty. Hans Ke! dat waer ommers teken van onghemeten reverenty, Ick soud om ouwent halven de doot wel willen starven, Giertie En ick seeker niet, al sach ick jou scharven, En kappen totÊHuspot,Êick sturf niet om jou, Hans En ick starf alle daghen wel duysentich doon om ou, Ach! dickmaels ick darven moet ou presenty, Soo nimt may de doot in sayne apprehensy, Ken gheveul gheen leven voor ick ou en heb beschout,  GiertieÊOch armen slocker Teunis, binne jou voetjes oock kout? HansÊJesus wat eeneÊklap,Êsoud ickick kout wesen? Den inwendighen brandt doet may soo vreesen, Dat ick may wel souÊteesenÊde haeren uyt de kop, Giertie Wel hoe dits dolle mans praet, hoe steeck ghy dus op, Bin gy mit de kop e quelt soo laet iou vast bijnen. Hans O! hoope mijns wellust, O! gesontheyt mynder pijnen, Ke! laet may eens toe dat ickick ou omhels. Giertie Neen vaer, men set gheen Luys in de Pels, Se selder van sellif vroech genoech in komen. Hans. Waey Liefken, dat en sayn maer ydele droomen, Gedooget may toch tot ou gheringhste slaef: Giertie ÕtWas beter dat ick iou maeckten tot en Graef, Of Prins, en hullep iou Ruyter te Paert. Hans Ach meyndijs mayn sueteken kendys may waert? Soo wilt may een enckelÊkuskeÊgerieven. Giertie Wat mach ick iou oock mit een soen believen? Dat laet hem de Paus syn Voeten wel doen, Komt hier dan gy soetert komt geeft myn en soen. (kust haer. Hans Ay my hoe gerustich sou ick nu starven? Ke! ick gaef ou wel alle mayn goet en arven, Mocht ick es noch eens soo werden verneucht, Ick geloof ons Heer hevet heden soo geveucht, Dat wy elck anderen soo vrundelijck ghemoeten: Giertie Wel lieve Hans, Õtloon sel den arbeyt versoeten, Wil gy myn tavont een dienst doen? Õthylick is klaer. Hans Ou dienst doen mayn herteke? maket mayn openbaer, Het sy oock wat het wil, ick sal es volbringen, Naer ou begeeren ke! ick soude wel gehingen, Dat me may tegenwoordich het Hoot afhiel, Jae waert mogelijck ick gave mayn eyghen Ziel, Omme dien voor ou ten brandt op te offeren, En alle mayn Ghelt,ÊJouweelenÊen Kofferen, tWaer al tÕouwen verdoene al ou leven lanck. Giertie Al genoch van die slach gy praet me Õthooft kranck, Mit al iouÊsnorrepijpenÊen fixe kortosyen, Hans Ke lieveken ick deed het om ou te verblyen, En may te gebieden in ouwe goeye graty. Giertie Ick mach bidden heer laytme niet in tentaty: Want deze vent die houdt al sen ouwe leus. Hans Certeyn gheen sant hoe heylich of glorieus, En gheniet soo veel vreucht in sÕHemels presenty, Als ick doe int anschouwen van ouwer excellenty. Giertie Dat icker de kouwe pis slech niet of en krijch. B 3  Hans Wel om ou te gehoorsaemen, mayn lieveken ick swijch. Giertie Nou in Godts naem, dan latet en rays gedyen, Siet gy most iou van avont in en graf gaen vlyen, Datter om de hoeck van de Kerrick-hofs Poort,,staet, Mit en wit kleet om tÕLijf, en niet van daer voort,,gaet, Tot dat ick onse Mayt om iou te hael sel schicken, Maer voor al maecktme niet en enckel woortie te kicken, Of het snoer waer sticken tot ghy hier innens huys,,bint, Hans Begeerde gay niet wyders? waey dat ees niet een kruys,,kint, Ic salt alles versorgen, dat ten niets en falgiere, Maer segget may den stont om derwaerts te keeren. Giertje Te tienen: maeckt dan dat gy past op den dienst, En doe gyt niet, hout iou vry veur de ongezienst, Van de hiele Weerelt die myn oyt sel vermaken, Daer gy noch anders wel te nacht te Paert meucht raken. Hans Ke och armen! dat waer te luttel verkleens, Giertie Wel wat seg gyer toe?ÊHans.Êick bens met ouÊeens, Ick gae daetelijck naer huys mijn besoigne versorghen, Maer een kus voort vertreck: Giertie. neen die sal gy mijn borghen, Tot den nacht toe neemter dan weer twie veur ien, Hans Met verlof dan mayn Jufferken Õtsal alsoo gheschien, Giertie Wel gendach Hans: Hans. adieu mayn Liefke, maynÊPeerlkenÊvan Goude, Mayn hulpe, mayn troost, mijn leven, ick soude Op heden ghesmaeckt hebben den bitteren doodt, En hede gay may niet tavont ter feeste ghenoot: Recht seetmen dat naer reghen de Son komt verschynen. Op gisteren waer ick gans desperaet vol pynen, En nu vind ick may gheheelijck gheconforteert. Een Student ofte Edelman uyt met zyn Lackay ofte Knecht: hebbende de Knecht de Geck in de mou, den Meester ghenamet Meester Klement. Meester tSa jonges, Knechses, Lackayen, voldoet mijn begheert, Voort en sweetdoeck, en drooghdoeck, en drooghdoeck, en neusdoeck, om Õtsweet of te drooghen Drooch of, drae mijn hals, mijn hooft, mijn aenzicht, mijn ooghen, Knecht Och Miester dat gy er slechs niet in en verdreynckt: Meester Wech wech Õtminste Hayr niet op men hooft datter om deynckt,  Het sweet dat brack mijn uyt van puure loutre quaet,,heyt, Knecht Op wie toch seg op mijn soo weet ick waer de Straet,,layt, Soeckt ghy op mijn te knorren, ick bril an de wint. Meester Weet ghy niet dat ick ben mijns Vaders eenich Kint, En dat ick selven nau het eynt sou konnen segghen, Van al mijn groote goet om twelck wel te belegghen, Ick ben van meening Amsterdam te koopen schier, Knecht Jae ast Gheschildert waer op doeck of op Pampier: Meester Hoe seg ghy? Knecht. Dat ghy hem maer toe tijdt om te koopen, Haest datter mach voor mijn een Officy op loopen, Om soo wat mackelijckjes te raken an de kost, Soo waer ick vant slooven en arbeyen verlost. Meester Ha ghy luyen Pisdief en wil ghy niet arbeyen? Haelt sen Knecht Ick bens alleen niet Heer, wy seynt onder ons bayen, Gexken uyt Meester Jou Fylebaert, wel wat of hy hem duncke laet? de mou. Knecht Wel Miester ick mien jou niet, ick mien mijn kameraet, Meester ÕKzie wel ick ken mijn autoriteyt niet ghenoch houwen Onder mijn Knechses, maer ic sweert het sal jou rouwen, Word ic dit jaer Kornel of Stadthouder ghemaeckt, ÕkDoe jou bygut wel goet koop setten op de Kaeck. Knecht Se gecken mit jou Vroutjen ja wel het is te byster Op wie bin ghy nou quaest, op mijn of op jou Vryster, Meester Vryster gut dat dient niet: want was ic op heur quaet, Soo hing de hiele Werrelt an en zyden draet. Knecht Hoe soud de Werelt toch soo om heur int lyen wesen? Meester Alsoo: want kon der Liefden Godt mijn Vryster niet belesen, Ic sou hem al sen rietschap scheuren van sen lyf, En helpen hem aen deen kant, hy soud dan Man noch Wijf Meer met zyn Pyl en Booch het hart (als nu) doorschieten, En niemant souwer meer een soet beetje ghenieten, Dan was hetÊKyeremakersÊambacht tot en val: Sou dan de Werelt niet vergaen tot niemet al? KnechtÊIc heb jou wel verstaen, maer ic weet niet wat ghy segghen,,wilt, MeesterÊOf ghy dat soo extempore met jouÊdickÊhooft overlegghen,,wilt, Soo koom gy iou leven niet tot het recht verstandt: Gy moster Õthuys al op studeeren, myn lieve quant, En schrijvent op en Briefie, en houwent soo dan by ie, Want tÕis en questy ghenomen uyt de Philosophie Van Aristoteles derde Boeck aen Õtiende veers. Knecht Ja al stoddeersden ick by daech en by de keers, Wist ick toch hooft noch start, waer dattetÊvarckenÊvast,,is, Meester Dat doet dat iou ÕtHennepseel voort Studien belast,,is, Maer had gy mee en Jaer int groot-school ghestudeert, Soo waer gy mee soo hooch as ick nu bin gheleert.  Knecht Meester gy bint soo wijs as seven dolle Koeyen, Meester Ja seecker sturf ic nou, het sou me selver moeyen, Eerder noch mee wat van myn wijsheyt quam in druck, ElckÊschrijftÊen wrijft nou soo veel Boeckies stuck by stuck, En al voort na de Pars ic loof niet of se mienen Dattet drucken verboon sel worden, of datser ghelt mee verdienen. Knecht Neen Miester maer de naem en daem die ghelter meest,,in: Meester Wel soo wil ic me maken datse weeten dat icker gheweest,,bin, En nemen morgen van dien dach de Pen in de handt. Knecht Wat wil gy maken en Lietien van den ouden Hillebrant? Meester Wel hoe na zie gy myn an veur en Rederijcker? Om Lieties, en Rondielen te maken, ghelijcker Hier nou soo veel binnen in dees ghesonde tijdt. Knecht Bin ghy dan de naem van Rederijcker al quijt? Meester Jae ic: Knecht: Hoe hiet gy dan? Meester Poeta Laureaties. Knecht Gut Miester vrees gy niet dat Breero in sen darmen quaet,,is, Dat ghy gaet heen en voert de naem, die hem toekomt. Meester Het Breero dan Pegasus Fonteyn allien uyt gepomt? Daer synter meer: Knecht dats * waer, maer Õtsyn al geen Poeten, Meester Die nochtans vaersen maeckt die hoortmen so te heten. * haelt syn Knecht Soo is uys Jaepen var iou Miester allegaer, gexen voort. Meester Vaersen en veersen syn divers. Ic heb nu daer Een aerdich veersien om myn Bruyloft te vereeren, Dat heb ic selver van daech zitten komponeren. ÕkHebt noch noyt gesongen, of het al wel op de wys luyt, Sie daer Jongen bin gy belust? kom ic de Bruygom ghy de Bruyt Kencht* Wat wijs is het? Messter: Op de wys, Jannitie myn soete beck. Nu zingen sy samen het Bruylofts- Liedt. Bruygom. Och Bruytie maat myn soete Lief en krijghie noch gien vaak? Bruydt. Bruygom stel ghy alries den Dief of steeck ghy myn denÊdraak? Bruygom. Wel ist noch niet genoch gevrijt, tÕis immers over twien? Bruydt. Neen Borst Õtis nou myn leste tijt, elck uurtien isser ien.  2. Bruyg. ÕTis nou met myn op sen genoeghst kÕgae in mijn eerste gras, Bruyt. ÕTis met myn een drooge oeghst soo droef alst immer was: Bruyg. Neen ghy gaet in iou et groe nou, iou grasien al of gemayt, Bruyt. Nou Bruygom-Heer tÕtis wel met iou, ghy hebtet goet gesayt. 3. Bruyg. Ach Sinter Klaes goet heylich Man My nu toch niet beswijckt, Btuyt.* Ick al iou kintsheyt vaylich kan iou schiet gien ongelijck. Bruyg. Mijn wensch ic niet verswijgen dorf, ghy weet wel wat ick mien Bruyt. Twee Katiens in een Vijge Korf, soo heb ghy keur van drien. 4. Bruyg. Ons Katien dat het jongen by Nabuurs Kater ontfaen, Bruyt. Smijt hem int waeter soo sal hy niet mier uyt krollen gaen. Bruyg. Maer wil ieen* man sen gront bevroen, soo slae syn Kat of Hont Bruyt. En wilie een Vroutie vruntschap doen, soo kus haer voor haer mont. 5. Bruyg. De soete tijdt voor oogen staet die Venus ons gebiet Bruyt. Elck ien hem wel verhoogen laet dan onderlegge niet C  Bruyg. Maer die het hier verliest die wint, iou leven is myn doot, Bruyt. Een moye winning wel versint, een Kintien op myn schoot. 6. Bruyg. Princesgien ick ben tÕwachten sadt voorwaer ick mach niet mier, Bruyt. Nou Prinsgien koelt iou voeten wat soo doet iou tÕHooft niet sier, Bruyg. Wil ghy niet voort daer Õtis iou beurt, ick gae allienich deur, Bruyt. Wel lansjen wel hoe dus versteurt, ick stae myn eertje veur. Als het uyt is seyt den Knecht, en hy stekt syn Lied op: Knecht Ja wel Mannen, dat is wel te degen jent Nou hoor ick wel Miester dat jy louter dichten kent. MiesterÊDaer is bygut merch en stof in, Õtis gienÊdozijn werck Knecht Wie is iou Vrijster toch? M: hier Giertie VVouters by de nieuwe Lijnmarckt. Knecht Wel hoe dat is en ouwe Weeu, dat is geen Vrijster. Miester Wat seg gy? sy is soo ieuchdich sy zinght as en Lijster, Tis sulcken Juffertien trots de beste van de Stadt, Se ken mit en Man leven ofser op school gegaen hadt. Knecht Get sacker wilgen kon gy heur achter heur gaerde raken. Miester Ick mien dat ick het tavont wel voort klaer sel maken, Want ick hebter ghisteren op heur zalicheyt gheset, En nou gae ick zien hoe ser tegen tavont bedocht het, Daer gaet de deur open, ay schic, me Mantel wat te degen, *Giertie Had gy en schuyer dat ic me wat fijnties mocht of vegen, komt uyt. Daer isse ic gaeder tegen mit en Italiaensche graet:* Gebenedijt is dat schopie daer de aerde mee om gespit is, Daer dat Saetien in gheseyt is, Daer dat Vlasje of gewassen is, Daer het Gaerentie van ghesponnen is, Daer dat Linnitie van gheweven is,  Daer dat Hemdetie van ghenayt is, Dat ghy op iou naeckte fiere Ledeties an doet. Giertie Wel ick stont vast en keeck wat datter uyt sou komen. Miester Ja Liefke dat is en groet die ick heb genoomen, Wt Aristoteles, die Õk (als gy wel weet) grondich verstae, Daer StudeerdÕ ick in, en schoof blaetje voor blaedje nae, Tot dat ick vondt int lest in Margine getekent, Salutatye om tot zijn beminde te spreken, Ick stracx mijn Kaersjen gesnooten, men brilletjen op de Neus, En met de Pen een hantje gemaeckt op de kant: want dats de leus. Die wy geleerden in onse Boecken adlatus setten, As recht Nota bene daer staet wat frays om op te letten? Giertie Jae wel bin ghy dus fix op jou sticken, en weet ick het niet? Meester Jae men ghelooft geen Heylighen, voor datmen mirakel ziet, Maer quam gy eens in mijn Biblioteeck voor by,,gaen, Gy souter wel en drie hondert Boeken zien op en ry,,staen, Elck grooter as aer en deen Francoys, dander Italiaens, Dander Spaens, Latyn, Griex, en die leer ick al doorgaens, Van buyten, soo fix as men naem elcke Boeck is en Brock, Knecht Soo slae voort Wagenaer, heb gy geen sweep, so nimt en stock. Meester Ick slockse in of klockspijs waer, so gae icker mee duwen, Hoorde gy myn eens uyt men Boeckie disputeren, tÕsou iou benuwen, Soo dapper as ic me mijn party altemet in sen haer,,ziet, Puf Rederijckers, Academisten*, ick en acht heur allegaer,,niet, Daer is niemant soo koen, die an mijn stockie sou durvenÊblaffen. Giertje Ja want ghy souter her sticken strax weer in de hant schaffen. Meester Sy mogen tegen myn niet op ick heb myn mongt tot mijn wil? Knecht Dat dunckt myn oock, al want sy staet niet en oogenblick stil. Meester Ick weet welÊkoutÊenne warm uyt een mont te blaesen, Sy moeten al voor myn duycken hoe geleerde baesen, Se vreesen mijn gelijck het Paert voor de Ros,,kam, Niemant wil tegen men an, elck denckt of de schroef los,,quam, Wy kennender toch niet als en beschaemt aenzicht haelen, So weet ick heur in genere demonstrativo te betaelen. Knecht Wat is en Geck oock mier as hy hem self laet veur,,staen. Giertie Ja wel hy mach seecker wel voor en wijsman deur,,gaen, Diet soo aerdichies weet mit de mont of te leggen. Meester Ja dat ick wod, noch sou ick hondert mael mier seggen, Dan Õtwas buyten propoost, maer om de komen ad rem, Id est, tot de bootschap daer ick om ghekomen ben, Als te weten, dat naer veel auteuren te doorlesen Bevind ick Liefds destin onverbreeckelijck te wesen, Soo dat van eersten in van dÕalber* ewen eeuu, Geraemt is dat ick soude trouwen met en Weeu, C 2  Waer op ick heb doorzien veel vanÊdÕAstronomisten, Of in dees questy sy oock tegen dÕandere twisten, Die seggen mede dat ons doen en laten staet, Aen dÕInfluenty van Planeten goet en quaet: Giertie Soo mien gy dan dat ons hylick int Paradijs gemaeckt,,is. Meester So kÕwel ghelesen heb, Õt Kapittel, sic erat in fatis, Van Ptolomeus, en Albumasar, die hebbent soo verzien. Knecht GÕhebt qualijck gelesen broer: want tÕsel juyst aers geschien. Giertie Tis wongder hoe gy dat soo fix keunt te veuren weeten. MeesterÊDat zien wy Doctooren uyt dÕinklinaty der Planeten, Want daer staet geschreven, sapiens dominabitur astris. KnechtÊOffer noch wel sulckenÊsterrekijckerÊin die hiele Stadt,, is? Giertie Maer mit verlof Miester Klement, as ghy wat wilt segghen, Moet gyt iuyst altijdt so mit en schots Latijntien of leggen. Meester Geertrudis wil ic iou seggen? het vat geeft uyt dat het in,,het, Die mongt die spreeckt altijdt dat het hart in de sin,,het, En Õtis oock so wat veel hoofsche termen te spreken, Want de Boeren die dencken terstont daer moet groote gheleertheyt in steken. Giertie Wat ic wod dat gy en diel hoofsche darmen om iou hals,,hadt. Meester Neen, neen moer, het is al goet soo te keunen van als,,wat, Praet gy vast, de weetenschap die is goet te dragen, Ick hou al veul datmen soo wat Latijns kan voort vragen, Ars non habet ininicum, dan mijn Heer Broer onverstant. Giertie Gy stroyt hier al Roose voor Verkens, lieve quant, Weet vry dat ick niet seer om iou LatijnÊbegaen,,ben, Meester Ja ochlacy dats ter cause dat gyt niet verstaen,,kent, Maer ic sou iou wel drae promoveren, had ic iou dese nacht. hy Knecht Ay lieve siet de Geck, hy kittelt hem selven dat hy lacht. wrijft MeesterÊGut ick vereerde iou iou Buyckien wel volÊsnippen, syn arm. GiertieÊJa wat soo ziet, in sulcken doopien sou meÊstippen, Maer woorden lieve vrient die en vullen geen Sack. Meester Ja wel van mynent halven kom al wod gy strack? Giertie Wat gy toch segt vaer, alreeman, Õt Speck vloogh int Warmoes. Knecht Get sacker Boeren of dat mee gien hoofse term is, Giertie Heb gy iou rietschapien al by ye, ick heb na iou gewacht, MeesterÊWel Õtwaer immers bestemt op dees aenstaende nacht; GiertieÊDats waer, maer gy most ierst noch al en raysÊopblasen; MeesterÊDoet vry wat dat ghy wilt, gy selt my niet verbasen. Giertie Ja wel gy most tavont voor myn en beevaert doen; Meester Non plus ultra, eerst voor alle wercken en soen, Giertie Siet tavont most gy in eens Engels kleding komen, En hoeden eenich lijck, dat tÕniet en wert ghenomen, Tot dat ick by iou kom, maer spreeckt noyt eenich woort,  En gy sultet vinden om de hoeck van de Kerckhofs Poort, Maer past dat gy daer bent ontrent ter halver elven, Geen ander in u plaets maer moeter wesen selven. Meetser Een ander? wel voor wie meen gy dat ick sou sorgen, Knecht Wat en Man is hy nou, maer men hangter niet voor morgen. Meester Neen (proh Deum) al quam de Duyvel mit sen Moer, KÕwed hy het doodelijck niet van my wech en voer; Giertie ÕTmost oock so syn: want kom gy iou belofte breken, Gy selt iou Bienen iou leven niet by myn onder steken, Maeckt daer vry gissing op. M: ick bender me te vreen; Maer als ick iou voldoe. G: sel gy en anders geen Soo dickwils als ghy wilt een slockie koomen haelen: Meester Wel koop is koop. G: ick sel iou rechtschapen betalen. MeesterÊWel daer op ga ick heen maer eenÊpoesien,Êof kÕbeswijck; Knecht Och hoe soet is de jeucht: M. gy bent soo vrundelijck. Knecht Ghelijck een arm vol Katten. M: daer is myn son verdwenen, Maer kÕhoop voor midder nacht sy weer sal syn verscheenen; Jongen wat dunckt iou? is sy nietÊhubsÊvan haer tijdt? Knecht Was sy men een nacht byslapes schuldich, ick scholder quijt, Meester Dat most oock wesen: want bygut tot sulcke tyen En soud ick iou tot geenen medemacker lyen, Of ick stiet iou by allegans dagen voort het hart,,of, Knecht Verkracht sy myn slechs niet ick selt heur niet doen ÕtisserÊvart,,of, Maer ick sorch mier veur myn eer, as gy veur de heuren. Meester Quamt uyt ick sou iou iou reusel an flarden scheuren; En spouwen iou als en dobbelen Arent midden deur. KnechtÊNeen Miester baert dus niet, ick blyver iouÊborch veur, ÕtMost wel wat liefs wesen die iou heur sou ontsnoepen. Meester Wel tÕis goet, ick en selder oock niemant toe roepen, Als men wat leckers heeft men houtet gaeren self, Help ghy my slechs onthouwen tavont de klock half elf, Om te volbrenghen myn soo blijdÕ en vrolijcke beevert, Knecht Ja gy bint al verkoft, waer ghy maer slechs gelevert. binnen. Oude Bestemoer uyt, met haer Soon Pieter Proper. Bestem. Wel Seun tis seeperÊaltee,Êdus int lange pack te loopen. Pieter Wel Moer wat wil ghy myn dan alries het vel of stroopen, Ay lieven daer bin ick immers noch al te jonck,,toe. Bestem. Pieter seg ick as ick spreeck, so hout ghy iou mongt,,toe, C 3  Siet gy mocht aersÕtavont of morghen en ey inde wal legghen, pieter En ey in de wal? wel Moer wats dat nou weer te seggen? Bestem. Jae vaer, dat is soo wat buyten de Pot gepist, pieter Maer ick weet seeper oock niet waer op dat gyt gist, Gy selt ongder de Verkens Sluys wel soo veel eyeren zien dryven, Bestem. Jae ja sel gy noch lang dus in de muts slapende blyven, Gy mocht jou komen te vertasten (seg ick) an en Mayt, pieter Neen Moer laet jou dat vry iens voor al wesen ghesayt, Ick inne Zybrich wy mekaer niet, als gy dat selt ghescien,,zien, Soo sou ick jou wel drie Guldens durven veur ien,,bien, Och Moer de vinck is al doot, ick en heb daer gienÊpuf,,toe, Bestem. Jae Õtavont of morghen dan liever na en kuf,,toe, Niet waer as men soo en rays en opstyging kryghen, Neen vaer daer had jese niet, ick sach jou begut lieverÊdeurryghen Daerom beschickt jou mit ten eersten, en Borstlap van seven voet, pieter Ey Moer wat goet? of toch sucken grooten Borstlap daer in doet, Bestem. Gy sout jou gaen verheylijcken (seg ick) an een moye jonghe sack, pieter Wat ick wod bygut liever dat de sack vol Spillen stack, Hoe na wod ghy mijn een Koorendraegher met de sack maken? Bestem. Wat God segen ons hoeÊbotÊbin gy ooc, ic praet van Hylicke saken, Men dunct me dientet jou wel op sen oneerlijckst te legghen uyt, pieter Wel Moer bin gy dan voor mijn beschaemt wat of dat sluyt? Ick miende seeper dat gy tegen mijn vry genoch in de mongt,,was, Gy hebt mijn immers doo dickwils voor mijn naers gesoent doen ick jong,,was, En nou ick out bin wilt gy nou behuycken bemantelen en beklient, Wat Moer spreeckt vry recht uyt soo weet ick hoe dat gyt mient. Bestem. Gy sout jou zinnen tot en eerlijck Wijf (seg ick) toe legghen pieter Tot en Wijf? jae wel Moer wat soudt daer de Man toe segghen? Bestem. Wel geck gy mit jou Moer, hoe ist hier quader dan quaet? Ick rae jou (seg ic) tot den Houwelijcken staet, Moet ic dan gien sorrich draghen voor jou welvaeren? pieter Neen Moer gy meucht seecker die moeyte wel bespaeren, Want Hylijc gy my tegen mijn danck uyt an en Wijf, Soo help gy mijn int vagevier by me levendighe lijf, Ick weet immers selver alderbest wat dat me goet,,is, Bestem. Offer noch wel sucken Houtendirck in de hiele Stadt opgevoet,, is, Heb gy niet hooren segghen niemant is wijs in sen eyghen saak Mit jou jonger te stryt, mit jou ouwer jou beraedt, dats een vermaec, De ouwe luy hebbe jong gheweest die verstaen heur op die snaeren Ic seg dattet en Paradijs is in den Houwelijcken staat te vergaeren, pieter Jae en moy Paradijs niet waer het is wel prysens waert, As Moer daer zit en doudaynt, mit en drie vier straet stronckjes om den haert, En laet de arme Man veur alle swaericheyt sorghen,  Sy kan niet doen as alle ding op de Kerfstock borghen, En is me thuys en wijckmen iens en ooghenblick van stee, Soo heb gyt mit de Kinderen taetjen ick wil mee taetjen ick wil mee, Dan diende me dat goore goet wel over al mee te nemen, Want laetmense staen kryten soo hebme ÕtWijf weer ant temen, Siet dien Bul hy en vermach zijn eyghen Kyeren niet, En lierender van jonx op kacketaet bildt jou taet en sulck onthiet, En neemtmese mee soo ist noch oock al niemet allen, Dan isser ongder weech en Doec en luyer of en kousebant ontvallen, Daer heb gy dan weer het kallen en knorren laet en vroech, En altijt asmen thuys komt, soo komtme mit heur uyt de kroegh, En wilmen dan ast reen is savonts noch en beetjen eeten, Daer heb gyt dan weer dan hebme lydich van de Lever gegeten, Mit sucke luye kreten jou schelm jou droncken slet, Gy bint niet waerdich dat gy jou biene by de mijne set, Wat vallendevel het me toch desen ritshonkt an ghepreesen, En Gravin jae en Princes had ick moghen weesen, Soo dat de Man (goet Knecht) dickwils hongerich na bet,,gaet, Daer gaet sy dan langes Õthuys slurven as en Esel die niet uyter tret,,gaet, En weet nau ofse by hem te bet wil gaen of niet, En de Man is soo stout niet dat hyer in minst en dingetjen hiet, Of sy driecht hem terstont ghesmolten Loot in sen Ooren te gieten, Hy laetet al over hem gaen en moetet soetjes uyt swieten, En dan kennense noch heur schieten op en ander niet laten staen, Dat de ien nesq is dÕaer neuswijs, en hiel klic en bloonguyl, of en dollen snoechshaen, In somma daer is niet ter Werelt dat sy niet en ziften En een hielen dach hebbeser mont vol van heur rijcke noomen en niften, Dat heur Bestevaer Borghemiester was en heur Peetemoy Mater van ÕtKonvent, Hoe dattet mit heur Ouwers in den trubbel verloopen is int ent, Maer ist aers dat sy mee wat het in de Melck te brocken, Sel sy wel om een haverstroo gaen en hangent aen de klocken, Ten scaet niet het roert jou niet ziet al stond gyer selver by, ÕKwilt doen en ic selt doen khebber so veel in ghebrocht inne mier als gy, Ick vraegher niet nae het zinne mijn schyven die der klappen, Had ghy mijn niet jou slodder wie sou jou de Broeck lappen: Gy mocht loopen jou sletvinck met het hayr door de Hoet pas? Gy had nau en Hemt an jou gat doe ick jou kreegh dat goet was, Daer was niet en bet in huys daer en Mens met eeren op mocht slapen, En daer ick soo veel treffelijcke Vryers had, dat ick me dus gae vergaepen, Ja wel lieven Heer, hoe koom ick toch an sulcken Man? Ick bin bedurven, ick bin bedurven, wat raet gaet myn an? Bestem. Jae wel zie daer ick sta en gloey om mijn hooft van boos,,heyt,  Jou rechte mellickmuyl gy en weet noch niet waer Oost,,layt, Jou raetsack daer ghy bint dat gÕyt Vrouvolck heur eer so besmet, Dat ick jong was ick kleunde iou mit dese Vuysten wel en bet, Jou lecker weet gy wel van wie dat gy bint gekoomen, Schaemt iou toch dat ghy soo bekladden sout de vroomen. pieter Och Moer de vroome die binnender al wat dun ghesayt, De tyen die binnen nou hiel aers as in iou jonckheyt. Bestem. Ja en diel steechies volc straet Juffers en vreemde slooren, Maer van gien schickelijcke luyer Kinderen sel gy sulcke leghenden hooren, pieter Ja Moer haddese allegaer houte Neusen ick mien, Datmer hier noch al mennich onder den hoop sou zien, Bestem. Ic seg as noch tÕis en Paradijs voor en degelijck knecht ghehout te wesen, Een eerlijc Vroutien sel heur Man gehoorsamich vreesen, En houwen hem voor heur voocht, en komt hy tuys beslict en beslobt Sy neemt strax en schuyertien daer Õshem weer wat schoonties me schrobt, Treekt sen natte Schoenen uyt geeft hem en paer drooghe Muylties an sen Voeten, Ja ziets hem van veer koomen se stiert hem de Kinderties te moeten, Die met sulcken soeten tret dan koomen drabblen an, En sy sayt oock terstont och welkoom myn lieve Man, Nemt hem de Mantel of begint hem het sweet af te droogen, Mit sulcke vrindelickheyties gelijck de Engelties mekaer betogen, En dan isser so veel te kallen of hy drie Jaer van huys had geweest, Hoe gaetet al, hoe staetet al schoey gy noch al op ien leest, En daerteugen ist eetentie riet iou Tafeltien wort ghedeckt, Dan ist nou vaer wat belieft iou nou en roemertien Rijns of en soopie sekt, As gy maer spreckt gy moechtet Godt lof van beyts wel krijhen,* Isser yets dat tÕondegen is ay wiltet mijn niet verswijgen. pieter Maer Moer hoe keun gyt oock seggen? B. sou ick niet ick hebt beleeft, So selt mit jou oock wesen as gy jou tot die staet begeeft, En wat isser dan noch al te bescicken na den eeten, Eer de Man te bet gaet as hy wat by Õtvier het gheseeten, Sen voeten fyntjes gewassen sen nageltjes gekort, Sen Beddetje ghewarmt en watter meer an schort, Tot dat hy heur voort port by hem toch te bet te koomen, En dan mekaer en rays vriendelijckies in den arm ghenoomen, Och ick selder noch wel af droomen te nacht in mijn slaep. pieter ÕTisser soo drock niet te doen Moer ghy hout den Aep, Al ongder de narm ick heb jou voor dese wel aers hoore praten, Bestem. Wat seg gy daer ick seg jou dat al de Advokaten, Vant hiele Lant niet souwe samen halen met al heur geschrijf, De helft van de soeticheyt die der is tusschen Man ende Wijf. pieter Gut Moer hoe geef gier wat achter Beste. gy seltet soo bevynden, pieter Ick mien nochtans niet dat gyt mit mijn vaer soo seer pynden,  Bestem. Wel Benedyste Dominus, jae wel maer ziet hier Om Godts willen is het niet om dol te worden schier, Jou fylebaert wat weet gy toch van jou Vaer op te haelen, Waer ick by je jou harsebecken ick sout jou wel betaelen, Doe ghy ghelijck iou Vaer God heb sen Ziel het gedaen, Gy selt me wel in de graty van iou Wijfien staen, Dan wil gy leegh gaen en loopen by andre Wijven, So hetse mier as gelijck om iou wel en bet te bekijven, Maer as gy doet as en Man mit eeren behoort te doen, Sel gy op heur oock het minsten niet hebben te vermoen, Och Heer ick stond smorgens van iou Vaers sy op soo soeties, En layden wat viers an en warmden hem sen Kousen an sen Voeties, En voort en Potie warms of en paer Eyerties ghekoockt, Ja wat heb ick iou Vaer-saliger wel gevlayt en ghestroockt. pieter Ja mit iou Sluetelreex. B: was sen leven met gelt te koopen, Ick souwer noch wel barrevoets om te Roemen loopen. pieter Dat seggese allegaer as de Mannen doodt syn: Bestem. Soo sou gy iou Moer hieten liegen in sulcken schijn, Sou gy Luys-bos. P: seg ick dat hoor gy myn iou noemen, Ick seg dat veul Wijven haer Mannen staech verdoemen, By heur levendige Lijf en naer heur doot wel meer, Als tÕhalve goet om verwenschen haddense hem weer. Bestem. Ja ziet watten goe faem datmen heur noch na geven, pieter Ja Õtis wat vets sy souwe sulcx doen terwijlse leven, Maer dan weten die teven ien nau en woort te wil Bestem. Jae en diel dronckers die staech loopen op den tril, Maer en degelijck Man die sen Wijfien hout in waerden, Die sel sy weer dienen as en Engeltien op aerden. ieter* Gy segt al veul Moer: maer noemterme so en rays yen, Gy selt de schorting al veul ongder de Maysies zien, Sy hebbent en hielen dach en paert sooÊdrockÊmit praeten, Hoemen dese Kraech setten en dat Doeckie ploeye sel laeten, Dat dese kant Õtopzichtich is dat die niet veel en past, Datter beter koop uyt komt en Rock van Kaffa als van Damast Dat die iet kallen kan, dat dees soo veel het gelesen, Dat Klaer de Bruyt is, en Weyntge sel Speulnoot wesen, Dat Jasper by de Mayt slaept, dat Jelis korts gehaert,,het, Dat Wynant Bot vangen sel, en dat Willem ien Baert,,het, De ander stinckter Asem datmer niet by machÊduuren, Deuse loopt en hielen dach labbekacken by de Buuren, Tis dan van en nien Lietie, tis dan van en nieuwe dans, Of van en nieu fatsoentien van Kleeren op sen Frans, De aer is soo slordich of wil sucken grooten staet voeren, Dees het manieren over heur ofse opghevoet was by de Boeren, D  De aer is spytich of half nesq elck hetter syn ghebreck, Se slachten deÊouweÊpotten die binnen miest allegaer leck. bestem. Dat is mennisch deuchdelijck Vroumens te na ghesprooken, Wat schaemt jou soo mit elckien jou tanden te stooken. Daer isser wel soo veel die gy niet waerdich en bent, Dat gy kussen sout het enckel slipje van heur Hemt, Daer is Dibbrich Joosten Lijsbet Lamberts of het Maysjen dat ick daer var,,mic, Had gy so enÊOsienÊin jou kuyp gy en hoefde om gien ander te marrict, pieter Neen seecker Moer ast noch mit iemant wesen sou, Soo duncktme dat ick het mit Giertjen Wouters hou, Dats toch men ouwe klanckt, wy passen op mekander. Bestem. Jae wel het is mit Giertie Wouters of en ander, Kijck ick wilt hebben gy moet uyt zien in de wynt pieter Wel Moer hoe pyn gyt dus Best. gy bint mijn ienich kynt, En ick bin out en mocht haest koomen Õtoverlyven, Sou gy dan hier mit en vreemde maynt* ter woon blyven, Dat is sÕLandtsÊorberÊniet se souw iou metter tydt, Al iou moye goetien ontmorsen en make quyt, pieter ÕtIsser soo niet in te werpen als enÊbalÊin en Veynster, Gien dingh mitter haest Moer best. wel ick seg iou bepeynster, Jou, teghen morghen op en set Giertie iou te loor, Soo heb ick veur jou en aer diertien op het spoor, Dat soo fierties is men sout op enÊKevyÊte pronck setten. pieter Hoe na mien gy Lijs Linckerpoots mit heur FluwieleÊkletten, Die heur montie weet te setten of het stont in de Pars, Ay lieve Moer en maeckt mijn men Giertie niet wars, Bestem. Wel of Giert en Bagyn werde. pieter. soo gae ic in en Klooster, bestem. Te weeten: daer men Sint Lourens viert op de Rooster, Niet waer? of daer twee paer Schoenen staen voor een bet, pieter Dats nou alleven veul se het mijn dach gheset, Nou teghen tavont rechts ontrent de Klock ellef uuren, Maer sy wil dat ic sel en Duyvels rock gaen huuren, Daer wilse me stuuren iewers ic weet niet waer, En soo ic heur voldoe soo is het Heylick klaer, bestem. Wel dats en kleyne maer keun gy heur soo licht paeyen, Daer zin altemet en diel van die broetscheÊkaeyen, Die heur laten om layen en drie vier Jaeren lanck, En moeten noch int lest wel ruymen mit en stanck, Jae kryghen niet en danck heb voor al heur loopen swieten pieter Och Moer de Mannen moetender altoos Õtheur schieten, Maer Õtsou mijn verdrieten as het Jaeren duuren sou, Ick bin alte hiet in mijn Warmoes maer nou, Nou ick het jou soo mit ien avontjenÊofÊtouwenÊkan, Nou acht ick het niet en beet ick bin bygut ien Vrouwen Man.  Bestem. KÕsou ooc niet van iou houwen dan vergat gy iou nou in deÊmosch. pieter Ja doe ick het oock niet soo is al Õtsnoer mors los, Want se wil hier me Liefde schijntet wel iens in beproeven. Bestem. Ick soume seeker van iouwent wegen bedroeven, Sou gy wachten of toeven in soo gewichtigen saack. pieter Maer wat raet hoe ick ant Duyvels kliet raak, ÕtWort vast avont en laet en wy staen hier als kijckers. Bestem. Hoe wel weet gy gien raet loopt na de Rederijckers, pieter Dats allijcke wel waer hoe bin ick doch dus slecht, Maer het quaest is ick en heb gien kennis an haer knecht. Bestem. Wech gy selt hem wel en rongdieltien in de hant steken Want sulcke Luy moetmen al mit rongdielen anspreken. pieter Jae rongdielen die spil ick en hielen dach genoech, Bestem. Wat rongdielen mien gy hoe nae mien gy iou gevoech. pieter Maer Moer mien gy dat ick de luy stront in de hant sel duwen, Bestem. Wat weet ick het gy bint soo bot en Mensch sou gruwen, Van wat rongdielen mien gy dan dat ick iou spreeck. pieter Wel van rongdielen die ick in mijnÊBuylyÊsteeck, Van gelt want Õtis toch hier al te doen om datÊraddeÊgout. Bestem. Wat gelt of Gout docht ick niet Schilder dat gy kladde sout, Ick seg rongdielen gelijcker in iou Boeckien staen. pieter Och tis een duure tijdt die mit sulcke rongdielen moet te marckt gaen, Maer weest ghy te vreen ick selt jou alles welÊbevromen Bestem. Ja asie selt pas mit de Kous op Õthooft tÕhuys komen, Ick kan iou wel, elck weet wat Vlays dat hy gesouten,,het, pieter Ja ia Moer Õtsproockie vant Rootkousie al iou kouten,,het, Toch niet en beet omt tÕLijf ick moeter nou me deur, Gaet gy maer Õthuys en sluyter vry de Grendels veur, En bespreeckt morgen al iou Vrienties en kornuyten, Want ick maeck gissing datmen tÕhylijck voort sel sluyten. BestemÊWel toont dan iou Mannelijckheyt en maeckter iens wat of, pieterÊWachtie des ick selt heur welÊpeperenÊsoo fijnties as stof, Wel genacht moer. B: so deur vaer en sel gy iou moer niet en nachtsoen geven. pieter Ick en dochter niet iens om wel heb gy van al iou leven, Maer ick hooper te nacht al liever te soenen moer as iou, bestem. Onse lieve Heer wil iou leyts-man wesen. p: en Giertie me vrou. binnen. Als nu koomen de Maskerades uyt, te vveten: eerst den dooden, ghekleet liggende in het Graf daer naer den Engel om het levendich Lyc te hoeden ende te bewaeren, int laetsten den Duyvel koomende uyt Giertje Wouters huys om het Lyck te haelen, ende siende den Enghel verschrickt hem, doch voorder moet grypende treet tot hem in, ende weder achter, scharmutserende so wat metten anderen; ten laetsten grypt den Duyvel Õtlyc byt hooft, den Engel het D 2  vat by de voeten, door welc plucken den dooden eens luyt ende naar schreeuwende, latende hem vallen, ende loopt ellick zyns weechs, en Giertje VVouters Dienstmayt, om de hoeck gestaen hebbende, komt uyt en spreeckt als volcht. Dienstmayt. He he: daer gaen sy heen, die fixe Broeders, die vroome Soldaten, Toont nou jou Mannelijckheyt, ja ick sel jou weer in laeten, Overmorghen sy koomen heur leven niet weer op ongse deel, De ien die schreeude bygut mit sen magere keel As en gortich Verken, soo soumense loeren die lompe veugels, Soo soumense ofsmeeren en jagense door deÊbeugels, Onder de Pels ongder de Pels moetense die rechte bloets, DieÊdrenten,Êse hadde toch nau een beetje soets, An her hiele lijf dieÊmottigeÊquylbabben, Sy wisten en hielen dach nietÊasÊvan soenen en sabben, En heur kallen en labben dat was nimmermier eynt, Maer nou, nou is het spit in de as gheweynt, Sy moegent heur Moertjen nou allegaer wel boogen, En klaeghen dat heurÊklaphoutÊniet het wille doogen, ÕtWas Õtonsent in veel te drooghen aerde ghestelt, Tis wat angders daer de Buyck of de buyly of swelt, Had ick soo veel van haer gelt als ick wel heb van heur woorden, Wellicht dat ick men vrou tot yemant wat bekoorden, Want het an of ofspreecken dat kander veel in doen, ÕtWas wel altemet kom heylicheytien hier geefmen en soen, Maer daer was niemant soo koen die me wat in de hant kon steken, En dan hil ick me Vrou en hielen dach veur al heur gebreken, En die gierige wreken en roocken noch gien lont, Sy lagen altijdt en stoeyden datme nou en ding doen kont, En dan ging noch heur mont als enÊtellenaerÊsen naers, Ick was altemet soo quaet op heur as enÊBaers, By daech of by de kaers sy wisten van gien deur gaen, En seyt menter op sen eerlijckst soo lieteser veur staen Datser thuys hoorden en mienden self al waers, Maer se hebbent qualijcÊovergelaytÊwant het luckt iuyst recht aers, Nou mogenser op en aer tijdt wat beter liere kennen, Soo soumense om tÕgat smijten die rechte Jan hennen, Wy blyven die wy bennen, en sy hebben de schant: Se waere so fray gemaskert, en miende datmer int Lant Sou layen, maer dieÊkoeÊis op sen onrechte sy gevallen, Had het hylic mit yemant voort e gaen wy souwen iou mit iou allen, Wt Vrientschap mede he bben* te Bruyloft genoot, Maer nou meuch gy wel deur gaen volckien want iou Hooft isser te groot. Non nobis. Commentaar Franssoon Ð Giertjen wouters 1623 Legger: KB 448 K 19 In Ceneton ontbreken navolgende signaturen: de 2e druk van 1635 zoals gedrukt bij Houthaeck: BL 11755.b.23 de 2e druk van 1635 zoals gedrukt bij Sergeant: KB 8 F 23 de 3e druk van 1639: UBA O 64-125, en BL 11755.b.24 de 3e druk van 1640: KB 28 L 8, KB 8 F 38, UB Gent BIB.BL.007537 Cf. Parsons & Jongenelen, Play of three suitors (volksverhaal ATU 1730) ook in Decamerone IX 1 (2 minnaars) A3r: bladaanduiding onderaan? B4v: verhandeling over publiceren en rederijkers, Breero ÔPoeta laureatiesÕ B4v: lied: http://www.liederenbank.nl/liedpresentatie.php?zoek=29521&lan=nl Drukfouten B1v: seheynck > scheynck B4v: Kencht > Knecht C1r: Btuyt. > Bruyt. C1r: ieen > ien C1v: graet > groet C2r: alber > alder C4v: krijhen > krijghen D1r: ieter > pieter D1v: maynt > mayt D2v: he bben > hebben Uitdrukkingen A4v: kolfje naar zijn hand Ð Stoett 1228 A4v: Ay myn Japickien gaet van myn hartien of ic vijst en Pruymestien B1v: mit enÊkluytjenÊint Riet sel stuuren: Ð oudere attestatie dan Stoett 1192 B1v: mien ghy dat ghy Klaertjen op de Doelen veur het C1r: Sinter Klaes goet heylich Man C2r: WNT: leden van Costers academie C3v: Houten dirck D2r: twee paar schoenen voor het bed in het klooster < uit kluchtvertelling D2r: kous op het hoofd Ð Stoett 1262 D2r: Õtsproockie vant Rootkousie D2v: lont ruiken Ð Stoet 1423