Homulus. Amsterdam, Otto Barents Smient, 1661.
Uitgegeven door Evelien Engele.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton022490 — facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r]

Een Comedia ofte Spel
Van Homulus,
daer in betoont werdt, wat
loon dat de Sonde gheeft, namelijck
de Doot, ende hoe den Mensch van alle
creatueren verlaten werdt, alleene
sijne deucht staet hem
daer by.
Seer ghenoechlijck ende kortswylich
voor allen Menschen, ende seer nutte-
lijck om te weten.
Der sonden loon is de doot. Rom. 5.

[Vignet: houtsnede]

’t AMSTELREDAM,*

Ghedruckt by Otto Barentsz. Smient, Boeckdrucker,
woonende op de Reguliers Bredestraet, inde
nieuwe Druckery, 1661.


[fol. A1v]

Die Persoonen van dese
Comedie

Homulus. God den Vader.
Homulus HuysvrouGodt den Soon.
De Maecht.Den Enghel.
Iorigen sijn geselle.De Doodt.
Hans sijn geselle. Moyses.
Pieter sijn gheselle.De Sonde.
Dirck sijn gheselle.De Biecht-Vader.
Gerrit sijn gheselle.Rijckdom.
Melusina een Hoer.Sterckheyt,
De Wout broeder. Schoonheyt.
De Doctoor.Verstant.
Larnicula.Vijf sinnen.
Crambarabas.Deuchde.
De Duyvel.Bekentenisse.


[fol. A2r]

Voor reden.

EErbare wijse Heeren ende Vrunden,
Alle andere Borghers so hier worden bevonden,
Ende kortelijck ghy al in eener sommen,
Die ghy nu zijt hier tot ons gekommen,
(5) Te hooren en te sien ons Geestelijcken Spul,
Wy bidden u weest een weynigh stil,
Ende hoort met vlijt dat argument,
Daer op ick dese Comedie ent:
Die wy alleene daer om hebben erdaght:
(10) Op dat mense alle uyre betraght:
[Den Doodt, die daer is der sonden loon]*
Soo ons Sinte Paulus schrijft seer schoon:
In desen Speele sult ghy vernemen
Door Humulum een Mensche erkennen,
Die dagh ende nacht in wellusten leeft
(15) Des wille Godts steets weder streeft,
Soo langhe tot aen hem komt de Doot
De wijl dese Mensche staet inder noot,
Soo soeckt hy troost bij zijnen Ghesellen,
Daer en wil sick geener tot hem stellen,
(20) Sijn Vrienden doen hem alle des gelijcken,
In des doots nooden sy al van hem wijcken:
Sijn Rijckdom, Schoonheyt ende Verstant,
Verlaten hem oock al te hant,
Alleene de Deught blijft by hem te staen,
(25) Hoe wel doodlijcke smerte vanght aen
Hem alle gheschapene dinghen verlaten,
Gaet sy met hem alleen de straten,
[Tot in zijn Graf, ende gheleyt hem voort]*
Tot der Saligheyt, door des Hemels poort,
(30) Daer om en sal niemant zijn vermeten
Ende gheheel der lester uren vergeten,
[fol. A2v]
Maer de Werelt (leyder) openbaer,
Keert sich daer aen oock niet een haer
Wy doen al woude wy eeuwich leven,
(35) De giericheyt heeft alle herten omgheven,
Ende is vergheten dat Christus verclaert,
Dat onse herten niet soude zijn beswaert,
Met vretten ende suypen seer onmatelijck
Met sorghe der neeringhe welck niet is batelijck,*
(40) Daer niemant dese woorden ghedenckt,
Daer aen doch alle onse welvaert hanckt,
Daerom ons niet wert gewister zijn,
Dan doodelijck smert en helsche pijn.
Wy komen dan met berou te voren,
(45) Daer door ghestilt wert Godts Toren,
Daeromme ghy lieve Heeren mijn
Gedenckt de saecke, sy en is voorwaer niet cleyn,
Daer van wy willen handelen klaer,
Wy staen alle uren in ’s doots ghevaer,
(50) Sy doch de tijdt gants ongewis,
Want ons de snelle doodt nae by is,
Noch zijn wy alsoo hert verblent,
Dat niemandt deser ghebreeken en kent
Dat siet men wel aen onse leven,
(55) Want niemant hem tot berou en wil gheven.
Een yeder sparet tot der lester noot
Och Godt het is dan vele te spaet,
Mijn lieve Vrienden bedenckt den tijdt,
Den dagh des Heeren en is niet wijt,
(60) Die ons al in een oogenblick,
Sal overvallen als een strick,
Daer in de Vogelen werden gevangen
Van den Vogelaer over haer uyt-gespannen
Nu siet doch alle der werelt-staten,
(65) Niet eenen en hout slach in sulcker maten,
Nae dat sy eerstmael zijn gefondeert,
De boosheyt nu alle dinck regeert,
[fol. A3r]
Geenen staet is meer in rechten weerdt,
De eygen baet heeftet al verkeert,
(70) Een yeder maeckt op sijnen Schants,
Daghelijcks bedenckt men nieuwe Finants
Hoe men sal grooten Rijckdom bekomme,
Een yeder bedenckt te vermeere sijn somme,
Denckt niet oft recht of billick mach zijn,
(75) Sulcx drijven Arm, Rijck, Groot ende Kleyn,
In Geestelijcken ende Wereltlijcken stande
Al wat voortijdts was in groote schande,
Dat houd men nu voor eer en deucht,
Want de Ouders leerden voor de Jeucht,
(80) De Sonde roept wrake voor Godes Throon,
Indien nu niet en werde penitentie ghedaen
Wert groote straffe voor handen zijn,
Want Godes tooren en is niet kleyn,
Maer de werelt is nu soo hert verblent,
(85) Dat niemant sijn eygen Laster en kent,
De Werelt in onghehoorsaemheydt leeft
Dagh ende nacht in vleeschelijcke lusten sneeft
Penitentie is nu gantsch onbekant,
Alle ontrouw neemt groote overhandt,
(90) In alle staten groot ende kleyn,
Noch willen wy al goede Christen zijn.
Maer wy sijnt alleene met der namen
Des wy ons billick souden schamen.
Dat desen heyligen naem soo gantsch,
(95) Aen ons heeft verlooren sijn schijn ende glants,
Sijn heerlijcke deuchde is heel verbleken
Daerom Godts ghenade is van ons gheweken,
Och waren wy noch half soo vroom,
Als voortijdts was dat Christendom
(100) Soo waer ons noch hoope, ghenade te verlangen
Och Godt wy zijn te verre ghegangen,
Daerom en zijn wy niet meer te verwachten,
Dan straffen ende plaghen met grooter machten,
[fol. A3v]
Met Pestilentie ende honghers noot,
(105) Met Krijgh ende dieren tijt ons Godt,
Tot hem wil drijven met grooten spoet
Ghelijck een Vader zijn Kinderen doet
Die hy met de Roede tughtet op’t beste,
Alsoo doet ons Godt op’t leste,
(110) Want aen ons en helpt gheen plaghe noch straf
Soo laet doch Godt van ons zijn liefde niet af,
Hy neemt onsen vleesche sijn heyligheyt,
Als Siel ende Lijf van een ander scheyt
Alsoo gheeft Godt den vleesche zijn loon
(115) Na dient den Geest niet wel zijn onderdaen
Want soo Godt niet onse daghen verkortet
Wert Lijf ende Siel tot der Hellen ghestortet
Daer om soo leeret daghelijcx sterven
Soo meught ghy Godes hulpe verwerven,
(120) Ende zijt daer na sonder pijn ende smerten,
Daerom aenmerckt van gantscher herten
Wat ghy nu hier sult hooren ende sien,
Soo wertstu alle lust ende gheneughte vlie’n:
Die der Werelt vreughde heeft uyt-verkoren
(125) En wert aen u niet sijn verloren,
Dat bitter lyden Christi onses Heeren
Wanneer de Siele van ’t Lichaam sal keeren
Wie dat begeert uyt ’s herten gronde
Spreeckt met my, Amen: deser stonde.


Homulus komt hier op der plaetsen.

(130) WAer om soude ick niet hebben een vrye moet?
Dewijl my’t geluc heeft gegeven groot goet,
Ick heb alles genogh wat mijn hert begeert
Ick geloof dat niemant sy meer gelijcx bescheert,
Een schoon Wijf ende Kinders, oock groot gesint,
(135) Alles dinck men in mijn Huys ghenoegh vint,
Mijn Solders vol Kooren, de Kelders vol Wijn
[fol. A4r]
Vol ghelts en goet zijn de Kisten mijn,
Daerom mijn Siel weest wel ghemoet,
Ghebruyck met vreuchden dijn groote goet
(140) En laet dy niet verschricken noch verveeren
Van dien die dy willen sterven leeren
Ende spreken: men moet Godt reeckeninghe geven
Hoemen sijn goet ghebruycken in dit leven,
Dat is jae vrylijck erdacht ende gheloghen
(145) Dat goet dat ick hebben dat is al mijn,
Waerom soude ick dan verbonden zijn
God daer af Reeckeninghe te doen,
Hy heeft ander wercken in sijnen Throon.

Hier roept Homulus sijn Huysvrowe
uyt den huyse.

    Huys-vrouwe kome hier uyt tot my,
(150) Ende hoort wat ick sal bevele dy.
Homulus huys-vrowe.
    Lieve Man, waerom roept ghy dus seer
Uwen wille seght my wats u begheer
Homulus.
    Latet koocken ende aenrichten op’t alderbeste,
Desen avont soo wil ick hebben Gaste
De Huys-vrouwe.
    (155) Ghy zijt voorwaer een seltsaem Man,
Dat ghy nu alle daghe wilt Gasten gaen.
Homulus.
    Jae die wil ick hebben wanneert my ghelust,
Doet ghy, dat alle dinck werde recht toegherust,
Du biste wel sparich met herten onvry
(160) Daeromme ick niet gheerne mach wesen by dy.
De Huys-vrouwe.
    Ghy sult over my niet toornen noch klaghen,
Ghy hoort doch wel wat de Priesters saghen,
Dat tijdleijcke goet ons niet sy ghegeven,
Daerom dat wy souden in wellust leven,
(165) Want wat wy hier onnuttelijck verdoen,
[fol. A4v]
Godt siet het al in sijnen Throon,
Hy sal met ons reeckenen in den Jonghsten dagh.
Daer niemant yet verborghen mach
Homulus.
    Hoe, verschrickt ou nu den Jonghsten dagh
(170) Ey liever dat is een Kinde gheklach
Moninck ende Papen die ons dat leeren
Die wouden ons gheerne alsoo verveeren
Op dat wy haer souden geven onse goet,
Swijcht laet ons hebben eenen goeden moet,
(175) De Jonghsten dach is van hier noch wijt,
Gaet weder in huys t’is meer dan tijdt
En doet dat ick dy hebbe ghesacht,
Wy willen noch vrolijck zijn desen nacht
Gaet hen laet backen Taerten en Vladen
(180) Ick wil mijne Gesellen te Gaste laden
Die werden dese nacht al by ons blijven
Met lusten willen wy den tijdt verdrijven.
De Huys-vrouwe.
    Het is al verloren wat ick dy sage
Ick sorghe ghy werdet noch naemaels beklagen,
(185) Ick wil u gebodt terstont gaen doen,
Ick bidde dy wilt u doch in tijt weder t’huyswaert spoen

Hier gaet de Vrouw henen wegh, ende Ho-
mulus komt tot sijnen Gesellen:*

Homulus.
    Wat doet ghy lieve Ghesellen mijn
Desen nacht moet mijn Gasten zijn
Iorighen.*
    Willecoom Homele, wy hebben al een frisschen moet
(190) Daer drincket, de Wijn is voorwaer seer goet
Wy willen spelen, brassen ende vrolijck zijn
Oock niet scheyden van desen goeden Wijn.
Homulus.
    De Wijn my waerlijck wel behaecht
Maer veel beter dese schoone Maecht.
[fol. A5r]
(195) Jonckvrouw Godt gheve u goeden dagh,
vs. 195 Jonckvrouw <= Jonckwrouw
Sal ick by u slapen desen nacht.
Melusina een Hoer.
    Ick wil al doen dat ghy nu bidt
Sittet hier by ons ende etet met.
Homulus.
    Dat wil ick geerne doen mijn Melusijn
(200) Du heefste bevangen dat herte mijn
Desen nacht willen wy verdrijven met lust

Hier sitten sy ende spelen in’t Berdt.

De Heremijt komt hier aen Homulus*
Huys ende spreeckt aldus.

    Ick meene immer, heb ick’t onthouden yet
Dat hier ontrent woont een die Homulus hiet,
My dunckt dat hier sijn wooninge zy
(205) Jonckvrou eyscht uwen Heer hier buyten tot my.
De Maeght.
    Mijn Heere is nu in den Huyse niet,
Hy is inden Wijne soo ick anders niet en wiet
Maer onse Vrouwe in den Huys daer binnen,
Die wil ick wel roepen is’t u gesinnen?
De Huys-vrouwe*
    (210) Broeder seght my wats u begeer,
Ende waerom zijt ghy gekomen heer.
De Broeder.
    Vrouwe seght my waer is u Man gegaen
Ick hebben met hem te spreecken saen.
De Huys-vrouwe.
    Ick weet niet waer mijn man is geganget
De Broeder.
    (215) Och Vrouwe een, leugene sonder noodt,
Brenght de Arme Siele in den doodt.
De Huys-vrouwe.
    Ey Broeder ghy en derft mijn ziel niet beklagen:
Ben ick u schuldigh de waerheydt te sagen
Mijn Man is uyt om vreuche te vermeeren.
[fol. A5v]
(220) Tot sijnen Ghesellen ginck hy spanceren,
Wilt ghy hem hebben, daer mocht ghy hem soecken
Ick hebbe te schaffen in mijne Keucken,
T’avont sullen wy hebben vele Gasten
Ick moet toe sien, dat de Kock doe sijn beste
(225) Dat alle dinghen werden toeghericht
Ende dat der Heeren ghebreken nicht.
De Broeder.
    Ghy bent seer sorchvuldich voort avontmael
Ende wetet noch niet wie’t eeten sal.
De Vrouwe.
    Wie segt ghy? Mijn man ende ick met onse kinderen*
vs. 229 kinderen <= kideren
(230) Wills vrolijck zijn, mette vrienden, wat macht hinderen.
De Broeder.
    Ey Vrouwe, nu wilt my doch antwoort gheven,
Weet ghy dat ghy totten avont sult leven.
De Vrouwe.
    Waerom niet? Wy zijn doch frisch sterck, ende gesont
Ick woude dat ghy zweghe ende hielde uwen mont
(235) Ick passe op u woorden niet een hayr
De Broeder.
    Ja Vrouwe ghy sulles noch worden ghewaer,
Ick wil gaen besien ende soecken uwen man,
Oft ick Homulum erghens vinden kan.

Hier komt de Broeder aen der Tafelen, ende Melesina spreeckt.

vóór vs. 239 spreeckt er staat: sPreeckt
    Siet, siet, wat komt daer een Gast,
(240) Hy siet al had hy veertich daghen ghevast.
De Broeder.
    Soo, soo, dat is de rechte wech totter Hellen,
Ick wil my met u luyden niet versellen.

Hier keert hem Homulum vanden Broeder.

    Och Humule voorwaer gheloovet my,
Een sorghelijck leve mercke ick aen dy,
(245) God den Heere ghy niet en hout voor ooghen
Van den Duyvel bistu in stricken getoogen,
[fol. A6r]
Och van waer komt een soo woesten leven,
Ende wie salmen de schult daer van gheven,
Anders dan der Ouderen sijn,
(250) Inder Jeught leeren sy drincken Wijn
Door snede Kleederen moet hy draghen
Kostelijcke hemden met gulde kraghen,
Sijn Rock moet zijn van Enghelsche Laken,
Sijn Schoenen vernieut dickmaels ende vaecken,
Eenen Silveren deghen hebben vry,
(255) Eenen zijden Gordelken oock daer by,
Eenen eyghen Maecht die hem moet draghen.
Dat Soonken moet van niemant zijn ghestaghen
Die Roede is te veel aen hem ghespaert
In alle sijnen wille hy opghetoghen waert,
(260) Sonder alle Gods vruchte ende goede tucht,
Daerom brenght de Boom nu alsulcke Vrucht,
Alsoo gaet het oock met armen ende Rijcken
Die haer kinderen jonck niet met roeden strijcken.

Homulus spreeckt met Iorighen.

    Jorigen heeft de Duyvel der Monick hier gebracht
(265) Hy woude my gheern verstoren een goede nacht,
Maer ick acht sijn predicken gants gheringhe.
Iorighen.
    Jae dat predicken is een slecht dinghe,
Wy willen niet hooren nae sijnen reden,
Soo sal hy ons wel laten voortaen in vreden.
De Broeder tot Homulus,
    (270) Och alles ick ick dy van herten gunne,
Want ghy u selvest recht woldest besinnen
Ende bedencken wat u nutte weere,
Du soldest gheern volghen mijne Leere.
Homulus.
    Swijcht die niet en leght dach ende nacht by den wijn
(275) Die houtmen nu ter tijdt voor een Bagijn,
[fol. A6v]
Mijn Moeder plach my daerom gelt te geven,
Dat ick soude stellen nae der werelt mijn leven.
De Broeder.
    Och du bistu op gevoet te saert,
De Roede is te seer aen dy gespaert
(280) Het sal dy voorwaer noch werden leydt
Hier nae salstu vernemen ander bescheyt
Twijffelt niet dat dy onse Heeren Godt,
Harde plagen sal sonder allen spot
Ter Hellen tot den Duyvel moet ghy varen
(285) Die wert Swevel ende Peck aen dy niet sparen
Heefstu gehoort hoe ick dy hebbe gesaecht.
Homulus.
    Swijcht Monick du heeft my genoech geplaeght
Liever, wat hebt ghy daer mede te doen,
Want ick dat mijne vertere schoon.
De Broeder.
    (290) Wilt ghy stedes brassen ende slemmen
Ende dijne sondige leven niet betemmen,
Wilt ghy oock niet varen in’t Hemelrijck
Soo machstu wel varen in de Helle ghelijck
Tot den Duyvel ende hebben eeuwige pijn,
(295) Ick segge u trouwelijck de meyninghe mijn.
Homulus.
    Ick segge dy Monick packt u van hinnen,
Aen my en sult ghy doch gaer niet winnen,
Ick wil my houden nae der Werelt manier,
Ende soo’t mijnen Gesellen behaget hier,
(300) Het sy met Boeleren Spelen ende brassen,
Des avonts oock loopen op der Gasten,
Dat zijn de deuchden die ick leere,
Dat ick oock ’t gene dat ick begeere,
Aen dijn Woort ick my niet een haer en keere.

Hier bespotten ende belachen sy alle den Broeder, ende hy gaet treurich wegh.

[fol. A7r]
    (305) O Godt is dit niet ellendich beklagh,
Dat ick hier niemant bekeeren en mach,
Een korte tijdt is hier voorwaer
Oft wel eenen oudt werdt hondert Jaer,
Wat is het dan meer dan een kleyne stondt,
(310) Niemant en weet doch wanneer de doodt komt,
Ende u onversiens grijpt dapper aen,
Heeft eenen dan veel goets ghedaen,
Dat sal aen hem wel worden bevonden,
Als ons Sinte Mattheus doet verkonden,
(315) Geen goet sal blijven ongheloont,
Geen boosheyt ongewroken noch verschoont.

Hier komt den Duyvel tot den Broeder.

Larnicula.
    Du oude hont laet af van dijn bellen,
Ick wou datstu aen der Galghen waerst met dijn Ghesellen,
De Hagel slae dy in dijn leeven
(320) Du wolst mijn kinderen geern van my keeren.
De Broeder.
    Swijght Duyvel, gaet hen dijner straten,
Denckt niet dat ick dy Homulum wil laten,
Godt is soo barmhertigh ende goet,
Hy werdt baldt in de handt nemen de Roedt,
(325) Ende Homulum met eener kranckheyt visiteren.
Op dat hy hem van sijn sondig leven mach bekeren:

Hier knielt de Broeder neder, ende doet sijn Ghebedt: dan neycht hy gaet hen wegh.

Godt spreeckt uyt den Throon.

INden beginne schiep ick dat menschelijck geslecht
Nae mijnen Godtlijcken beelde gerecht,
Ende dat hy nae mijnen wille soude leven
(330) Had ick hem dat Paradijs eygen gegeven.
Maer de Mensche heeft my van hem gekeert
Hy heeft goet ende quaet te weten begeert,
[fol. A7v]
Daer door is ghecomen in grooten Noodt,
Hy heeft verdient den eeuwighen Doodt,
(335) Doen heeft my bewecht mijn Barmherticheyt,
Ende ick heb aen my genomen de Menscheyt,
Op dat de Mensche mochte hebben dat leven,
Heb ick my self inden Doodt ghegeven,
Nu sie ick hier af uyt mijnen hooghen Throon,
(340) Hoe al watter is in s’menschen persoon,
Niet anders begheert dan in wellust te leven,
Met aller boosheyt is den Mensch omheven,
Hy en ghedenckt niet meer op deser Eerden
Dan hoe hy een grooter hans conde weerden
(345) Gherechticheyt ende deucht is al vergheten,
Des Menschen ondanckbaerheyt is niet af te meten
O edele Ziele, ghebeeldet na Godt,
Hoe langhe wilt ghy des Duyvels spot?
Kan u de liefde tot my niet trecken?
(350) Laet u doch de Helsche pijne verschricken,
Denckt hoe ick hebbe aen den Cruyce ghehangen:
Om u mijns Vaders liefde te erlanghen
Maer dijn steenen herte ende ondanckbaerheyt
Brenghet dy weder in groote ellendigheyt,
(355) Ick sie hoe ick meer goedigheyt laet mercken,
Hoe sigh de Menschen meer in sonden stercken:
Sy leven gheheel sonder allen sorgen,
Hoe wel sy weten nochtans geenen morgen,
Waer ick de Roede ende Straffe lange spare,
(360) Soo wert den Mensche boser van jaer tot jare,
Daeromme soo wil ick hem nu verschricken
Oft ick hem met kranckheyt uyt sonden kan wicken?
Ghy Enghel gaet heen, geeft Homulo eenen steeck,
Makes niet te grof, dat’t herte niet en breeck,
(365) Schiet hem eenmael met de Pestilentie,
Maer ick en geef niet de doodelijcke Sententie,
Ick en wil niet dat de sondaren in sonden sterve,
Liever heb ick dat hy mijn rijcke verwerve,
[fol. A8r]
Doet hy boete Penitentie in desen Leven,
(370) Sijn sonden wil ick hem gheerne vergheven.

Den Enghel Godts.
OCh wat is dit een ellendich dinck,
Dat de mensche is soo verhart en verblent
En kennen niet Godts goedicheyt,
De welcke hem soo lanckmoedichlijck verbeyt
(375) Op dat hy sich van der sonden sal keeren
Hoe hem de Schrift ghenoegh doet leeren,
Wanneer den Mensche gaet nae haeren willen
Soo leven sy niet hoe sy billicx sullen,
Sy vergheten Godt ende zijn heylighe lijden
(380) Dat souden sy bedencken tot allen tijden
Maer de mensche gants niet daer op en acht,
Hy doet ghelijck of hy Godt belacht,
Soo langhe dat tot hem komt de doot,
Dan bestaet hem eerst te ontvallen den moet,
(385) Och dat doch dit den mensche bedocht in dit leven,
Dat hem dan alle creatueren begheven
Voorwaer in sijnen meesten noot,
Niemant gaet met hem inden doot,
Alleen moet hy voor den Richter staen,
(390) Gheen van sijn Dienaers wert met hem gaen
Godt wert hem na sijn verdiensten dan loonen,
Paus noch Keyser wert hy dan verschoonen,
Daerom is het groote barmherticheyt
Want God den sondaer straft met kranckheyt
(395) Ghelijck hy nu desen Homulus doet,
Die wert nu krijghen eenen anderen moet,
Nu wil ick mijn Godlijcke Boodtschap werven,
Hy sal nu meynen hy moet daer aen sterven.

Hier stoot den Enghel Homulus op ’t lijf.

Homulus.
OCh jammer over jammer groot,
(400) Van waer komt my desen harden stoot,
[fol. A8v]
Een sweer heb ick daer aen mijn zijde,
Daer aen ick groote smerte lyde,
Mijn hooft doet my soo wee ende seer
Sulcke pijn heb ick gehad noyt meer,
(405) Die stoot heeft my geraeckt dat herte,
O wee, hoe lijde ick nu soo groote smerte,
Hans een van sijn Gesellen.
    O Homule, wat ist doch? hoe zy dy dus verbaest?
Homulus.
    Och lieven Hans loopt totten Doctoor haest
Seght hem dat hy tot my kome heer,
(410) Ick wil hem doen al sijn begeer.
Hans.
    Ick wil sien of hy is in den Huyse,
Ende bidden hem dat hy flucx kome tot dy.

Hier loopt Hans na den Doctoor.

Homulus.
    Och Godt, dat de Doctoor quame,
Ende de kranckheyt van my name,
(415) Och, och, mijn kranckheyt wert hoe langer hoe meer
Mijn gantsche Lijf doet my soo seer,
Hoe bange is my, wat lijde ick noot,
Bistu daer och liever Hans? Och seght my bloot
Of my den Doctoor oock helpen kan?
(420) Och, och, ick ben soo krancken Man.
    Hans. Daer komt den Doctoor selfs gegangen.
Homulus.
Weest willecoom Heer Doctoor na u heb ick verlangen.

De Doctoor voelt hem den Polse.

    De Pols is swack hier is goet raet duyr,
’t Gheheele bloet is ontsteken met hitte en vuyr,
(425) Ick en kan u niet veel troostes geven
Ick geloove niet dat ghy langhe sult leven,
Schickt nae den Priester laet u bewaren,
Ghy sult voorwaer geringe van hier varen.
[fol. B1r]
Homulus.
    O wee, o wee, o wee, o wee,
(430) Hoe doet my nu mijn harte soo wee
Soude ick anders gheenen troost erlangen,
Langht my eenen strick ick wil my verhangen,
Soo kom ick van dese Marter ende pijn
De Helle sal toch mijn Herberghe zijn.

De Broeder komt hier weder.

    (435) O Homulus had ghedaen mijnen raet
Soo soudet met dy niet zijn soo quaet,
Keert noch al weder tot Godt den Heeren:
Soo sal hy sich oock tot dy keeren,
Roept hem uyt gronde dijns herten aen,
(440) Wy vinden doch klaerlijck gheschreven staen,
Indien sich de Sondaer tot hem keer,
Geen Sonden wil hy ghedencken meer,
In zijnder handt staet doodt en leven.
Dijn gesontheyt kan hy dy geringe weder geven.
Homulus.
    (445) Och lieve Heere mocht ick werden ghesont,
Ick wou dy gheeren volghen aller stondt
Ende alle tijdt doen dat ghy my hieten,
Oock anders niet al sonder verdrieten.
De Broeder.
    Mijn lieve Soon soo zijt ghetroost,
(450) Van dijner kranckheyt salstu zijn verloost,
Godt heeft u uyt ghenaden aenghenomen,
Door Christum bistu daer toe ghekomen,
Want hy niet en wilde des sondaers doodt,
Hy heeft hem verlost uyt aller noodt,
(455) Nu gaet in u ghemack hen in,
In korter tijdt werdet beter zijn.
Homulus.
    Och Broeder ic dancke u uyt gronde mijns herten
Ick voele nu verlichtinghe mijner smerten.
[fol. B1v]
De Broeder.
    Ghy lieve Vrienden, wat wil dit werden
(460) Weet ghy niet dat ghy zijt ghemaeckt van eerden?
Dat sout ghy billijcx altijt betrachten
Den dach des Heeren met vlijdt te verwachten,
Paus, Keyser, Coninck, Vorsten ende Heeren,
Moghen sich die daghen niet verweeren,
(465) Daer helpt gheen ghewalt, daer en helpt gheen gonst,
Daer helpt gheen Wijsheyt noch oock gheen konst,
Wanneer de uyre komt soo moet ghy daer an,
Ghy zijt dan Vrou ofte Man,
Waerom brast ghy noch dus dach ende nacht,
(470) Met zwaren Sonden ende groote Pracht
Ende brenght u selfs om Lijf ende leven.
Iorighen.
    Swijcht Moninck, Godt moet dy de ridt gheven,
Indien ghy daer noch langher blijft staen,
Du salster slaghen draghen van daen.
De Broeder.
    (475) Vrient, wilt u doch dus teghen my niet stooren,
Om dat ick de waerheyt u legghe te vooren,
Int Boeck der seden gheschreven staet,
Wie lust tot Wijn ende Wijveren haet.
Die wert vervoert, jae al waer hy schoon,
(480) Soo wijs als den Coninck Salomon,
Maer soo ghy my nu niet en wilt hooren,
Wil ick my oock niet meer verstooren.
Aen u is verlooren alle mijn leeren,
Daerom wil ick my van u keeren.
Iorighen.
    (485) Ja du mochte wel gaen dijner straten,
Niemandt werdt dy hier roepen laten.
Hans ick brenghe dy een vollen van den wijn,
Desen nacht willen wy hier vrolijck zijn.
Hans.
[fol. B2r]
    Dat selve is oock gantsch mijn begheer,
(490) Siet daer, daer komt ons Homulus Heer,
Hier Heer Homulus en hoort ghy niet,
Komt hier tot ons, wat is u gheschiet.
Homulus.
    Neen ick heb ghelooft ick wil my beteren,*
Hoe wel my na dy de Tanden noch wateren,
(495) Maer ick duchte die Lollaert sal my sien.
Melusina.
    Ey lieve Homule, laet het gheschien,
Sout ghy u voor den Moninck verveeren,
Een beter Lesse wil ick dy leeren,
Vasten ende bidden is gants verloren,
(500) Daerom heb ick my uyt vercooren,
Een vrolijck wesen in desen tijdt,
Gheen goeden wercks bederft men
Homulus.
    Is dat waer, soo werde ick bestaen,
Ick wil nu by dy sitten gaen,
(505) Ende wil nae dijnen wille leven,
Ende gheloove dattet my God wert vergheven.
De Broeder.
    O Homule, hoe bent ghy vermeten,
Dat ghy Gods straffe soo haest hebt vergheten.
Homulus.
    Ey zwijcht stil, ick en can my niet bedwinghen,
(510) Ick moet mede danssen ende springhen,
Die veeghe zijn moeten al te samen sterven,
Ick wil noch eerst wat vreuchde verwerven,
Ick hoope het sal my wel ghelinghen,
Frisch, Vrolijck willen wy nu gaen singhen.

Hier gaet den Broeder wech.

    (515) Och dat moet Godt gheclaeght zijn,
Dat niet wil helpen de Leere mijn,
Ick segghe dy toe in goeder trouwen,
[fol. B2v]
Het wordt u ghewisselijck noch langhe berouwen.
Homulus.
    O Melusina, de schoonste mijn,
(520) Nu willen wy eerst recht vrolijck zijn,
Ick segghe voorwaer sonder alle schertse,
Van groote vreuchde springht my mijn hertse,
Wy willen een mael omme springhen,
Ende laten die Paepen de Vesper singhen.
Hans.
    (525) Soo Homulus vaert wech daer mede,
Ick wil u verwachten op de stede.

Godt spreeckt uyt den Throon.

VErneemt mijn woort, o Menschen kindt,
Alle staten nu gantsch verkeert sint,
Wie niet lieghen ende bedrieghen can,
(530) Soo spreeckt de Werelt: Het sy gheen Man,
Die eyghen baet alle dinghen verkeert,
Gheen vromicheyt nu meer ghevonden wert
De Jonghsten dagh is nu schoon voor handen
De teyckenen verschijnen in allen Landen,
(535) Krijgh, duyzen tijdt, Sterven ende Tweedraght
Gheschiet over al dagh en naght,
Doch neemt uwer ghener de saecke ter herten
Tot dat over u comt doodelijcke smerten,
Gheen straffinghe den Menschen ter herten gaen
(540) Soo ick aen Homule klaerlijck hebbe verstaen,
Daeromme wil ick nu reeckeninghe van hem ontfaen
Hy soude argher worden dan een Biest
Veel beter ist dat hy ’t leven verliest,
Hy is soo gantslijck op vleyschelijcke wellust geseten
(545) Dat hy mijne goedigheyt heeft vergheten,
Waer bistu Doodt die niemant en spaert,
Comt hier brenght Homulum op de vaert.
[fol. B3r]
Waer blijfstu doch gaet haestich voort,
Ghy moet gaen doen rechtveerdigheyt,
(550) Want langher verbeyden is doch verlooren arbeyt.
De doodt.
    O gheweldighe Schepper aller dinghen,
Ick kome gheloopen balt ende gheringhe,
Laet my verhooren u ghebodt,
Ick wils volbrenghen, O almachtighe Godt.
Godt.
    (555) Gaet henen tot Homulum nu desen dach
Brenghet hem hier, keert u aen gheen beklach,
Doet sijn Ziele van het Lichaem scheyden,
Mijn Rechtveerdicheyt mach niet langher beyden,
Ick hadde hem gegeven schoonheyt en groot goet
(560) Dat ghebruyckt hy in sonden ende hoochmoet,
Ick wil nu Rekeninghe van hem ontfanghen,
Laet hem niet eenen dach sijn leven verlanghen
Seght hem, hy moet huyden Pelgrimagie, gaen,
Hy moet voor mijnen Gerecht stoel staen,
(565) Van sijne Meyrschap nu Rekeninghe gheven
Hoe hy heeft toeghebracht op eerden sijn leven.
De doodt.
    Wat ghy ghebiedet, Almachtighe Heere,
Dat wil ick doen met hertsen begheere,
Want ick hebbe lust tot sulcks spil,
(570) Daerom ick dat werck vrijlijck aengrijpen wil,
Nu wil ick gebruycken in mijnen moet,
Ick gunne den mensche doch geen goet,
My is nu verschenen een vrolijcken dach,
Dat ick mijnen wille volbrenghen mach,
(575) Ick wil nu in der Werelt gaen regheren,
Ende alle dat menschelijcke gheslachte verveeren,
Siet met de Roeden wil ickse wecken
Ick wil hen dat herte in den Lijve doorsteken,
Sy vretten ende suypen by nacht ende by daghen
(580) D’een wil d’ander mede behaghen,
[fol. B3v]
Maer ick salse noch wel balde verslijcken,
Niemant can doch mijn ghewelt ontwijcken,
Ick wil mijn Bootschap tot Homulus eerst werven
Die moet desen huydighen dach noch sterven,
(585) Siet, hoe comt hy soo cierlijck hier heer pranghen,
Hy heeft na my gheen ghedacht noch verlanghen
Hier Heer Homule, ick saldy wat nieus saghen,
Du salst noch huyden suchten ende karmen,
Du denckest vrylich noch langher te leven
(590) Du wetest niet, dat du my bist ghegheven,
Huyden is verscheenen dijn lesten dach,
Daer in du werst komen in grooter gheclach.

Hier grijpt de Doot Homulus aen.

    Waer hen Homule? Wilsty alsoo daer van
My dunckt ghy willet ten Dansse gaen,
(595) Ghy hebt u soo cierlijck aenghedaen,
Salmen aldus voor den Rechter staen.
Homulus.
    Hoe vraechstu dat? Wat gaet het dy aen
Wat ick aen hebbe, oft waer ick wil gaen.
De doodt.
    Ick wil dy segghen hebt ghedolt,
(600) Hoort toe en weset oock niet stolt,
Ick brenghe dy een bootschap eens grooten Heeren
Voorwaer ten sy gheen gheneuchelijcke Meeren,
Godt dien dy niet heeftst gheeert noch ghekent,
Die heeft my hier tot dy ghesent.
Homulus.
    (605) Tot my?
De doodt.
    Jae, tot dy voorwaer,
Twijffelt daer aen oock niet een haer,
Ick en spreke gheen Loghen noch valsche Maren
Mijn bootschap is vanden Heere der Heerscharen.
[fol. B4r]
Al heefstu zijnder vergheten, alsmen wel siet,
(610) Hy vergheet dijner noch ghenes Menschen niet,
Voor sijn Goddelijcke ooghen is verborghen niet
Hy weet wat van alle Menschen ghedacht wort en gheschiet.
Homulus.
    My dunckt du heefst met my dijnen Spot,
Nu seght my doch wat wil my Godt.
De doodt.
    (615) Ick wil dy seggen hebt gheen verlanghen
Godt wil van dijn Reeckeninghe ontfanghen,
De dach is verganghen, de avont is nae by
Ghy moet gaen ’t huys ofte u schoon wel of wee sy.
Homulus.
    Ghy seght my van reeckenen ende ’t huys gaen
(620) Ick en kan my dijner niet verstaen,
Met Godt te reeckenen is my verdriet,
En of ick niet ’t huys gae en roert u oock niet,
De doodt.
    Staet stille, ick wil dy noch wat segghen,
Du moest dat lichaem van dy legghen,
(625) Du ghedenckest altijdt hier te leven
Dijn Meysterschap moestu my overgheven.
Homulus.
    Wat reeckeninghe oft Meysterschap bistu vol,
My dunckt du bist van sinnen dol.
De doodt.
    O Homule, wat den Mensche bistu doch,
(630) My dunckt du heefst gheleeft als een soch,
Ende niet bedacht dat toe komende,
Met wellust des Vleyschs bistu omgheven,
Du heeft niet anders besorghet noch bedocht,
Dan hoe ghy des lijfs ghemack hebben mocht,
(635) Over dy wert gheschien, hoe den Rijcken geschacht,
O nar, dijn Ziele werste verliesen desen nacht
Dijn Reecken-boeck salstu mede nemen daer.
[fol. B4v]
Siet toe dat sich alle saecken vinde klaer,
Men sal dy loon nae dijne wercken gheven
(640) Ghy moocht een dach niet langer leven.
Homulus.
    Eylacy wat wil doch hier weerden,
Soude ick soo balde scheyden van deser Eerden,
Daer en is mijn leven niet toe ghestalt,
Ick hebbe altijdt ghehoopt te werden,
(645) Maer ick woude gheern weten wie du weerst
Die du my soo seer anghstelijck verveerst.
De doodt.
    De doodt, alsoo ben ick ghenamt,
In allen Landen seer wel bekant,
Ick vruchte noch schoon niemant op Eerden
(650) Al watter leeft moet my te deele weerden,
Ghy moet van stonden aen met my gaen.
’t Is noch al ghenade dat ick soo lange blijf staen.
Gaet voort de Reeckeninge willen wy beginnen,
Ten helpt geen toeven, wilt u haestelijck versinnen,
Homulus.
    (655) O verschrickelijcke doot, bistu soo nae by my,
Ick heb my noch niet bereydt tot dy,
O doodt laet my noch een tijdt lanck leven,
Gout, Silver, ende wat ghy wilt ick sal u gheven.
De doodt.
    Homule, hier helpt niet schreyen ofte kermen,
(660) Ick wil my doch over u niet vermen,
Gout, Silver noch eertsche goet,
Mach niet vermorven mijn rechtveerdige moet,
Ick verschoone niet den Paus, noch des Keyser. Majestaet,
Daerom is op Eertsche goet geen toeverlaet,
(665) O Homule, waer ick te betalen met Eertsche goet
Ick hadde de werelt tot eyghen ghehadt.
Homulus.
Wat salick beginnen, ick weet geenen raedt.
[fol. B5r]
Soude ick nu leeren sterven, ick sorgh het sy te laet
Mijn Rekeninghe is vast duyster ende onklaer,
(670) Ock ik sorghe ick werde komen in grooter vaer
O God, Schepper des Hemels ende der Eerden,*
Wat sal van my arme menschen nu weerden
Mocht ick noch leven een kleynen tijdt,
Ick woude my aller sonden maecken quijt,
(675) O doot wilt my noch een tijt lanck sparen
Dat ick mijn arme ziele bet mach bewaren
Ende mijn Reeckeninghe mach maecken klaer,
Dan wil ick gheern mede gaen, jae ick voorwaer.
De doodt.
    Ten helpt geen roepen, huylen noch schreyen,
(680) Du moeste mede aen deser reyen,
Niemant mach sich verlossen uyt mijnen armen,
Ick vraghe niet nae krijten oft karmen.
Homulus.
    Wanneer die Reeckenschap is ghedaen,
Sal ick dan oock weder ’t Huyswaert gaen.
De doodt.
    (685) Neen Homule, dat en kan niet zijn,
Nae de reeckeninghe volcht de belooninge dijn.
Homulus.
    O Almachtighe Godt, O Vader goet
Troost my in deser grooter noodt
O doot mach niemant met my gaen,
(690) Die my mijn rekeningh helpt maecken klaer.
De doodt.
    Ja, waerder yemandt die des woude aenvanghen,
Maer niemant heeft daer na seer verlanghen
Gaet ghy niet voort, ick mach niet langher beyden
Van Gods ghebodt moet Lijf ende Ziele scheyden
(695) Dat leven was dy gheleent ende niet ghegheven
Daer van salstu Godt Reeckeninghe gheven
Dit leven, ende al dat aerdtsche goet,
Verliest die mensche als komt de doodt.
[fol. B5v]
Homulus.
    O wee, ick en heb my hier niet voor ghehoet,
(700) Al mijn betrouwen was op Eertsche goet.
De doodt.
    Homule ick kan dy niet meer saghen
Het is te spade nu te beklaghen,
Du soudest bedacht hebben in dijnen leven,
Daer toe had u Godt verstant ghegheven
(705) ’t Zijn Narren die haer Penitentie sparen,
Soo langhe tot datse van hier moeten varen,
Ick vraghe niet wanneer de mensche is bereydt,
Ick kome, het sy hem lief oft leydt.
Homulus.
    Och God van Hemel waer mocht ick doch byststaen,
(710) Dat ick deser grooter sorghe mocht ontgaen,
Och lieve Doot, laet my doch leven een dach,
Dat ick mijn Reeckeninghe wel oversien mach.
De doodt.
    Homule: Neen, dat wil ick niet doen,
Ist niet ghenoech dit langhe Sermoen
(715) O wat heb icker menighen dat leven benomen,
Die soo langhen tijdt niet mochten overkomen,
Dit is dijn lesten dach daer op weest ghedacht,
Du moest sterven eer noch vergaet dese nacht,
Noch wil ick gaen een kleyne wijl,
(720) Maer ick wil weder kommen met grooter ijl,
Daer-en tusschen maeckt klaer alle dijn saecken.
Ghy kont u noch wel een genadigen Richter maken
Homulus.
    Op Eerden nimant onzaligher zijn en mach,
Dan ick armen mensch den huydighen dach
(725) O wee dat ick oyt ben ghebooren
Ick mercke doch nu dat mijn leven is verlooren,
Ick ben noch tot mijn rechte oude niet ghekomen,
In mijnder Jeucht word’ ick van hier ghenomen.
[fol. B6r]
O Hemel, O sterren, O groote noot,
(730) Hoe weynich heb ick bedacht den Doot,
Alle mijn leven heb ick met Vrouwen toe ghebracht
Met boeleeren, Spelen, Brassen, dach ende nacht
Dat gheluck heeft my altijdt toeghelacht,
Ende my tot veel groote sonden ghebracht,
(735) O vleysschelijcke wellust, O liefde blint
Hoe verderfstu soo menich Menschen Kint,
Daer Godt soo willichlijck voor leedt den doot,
Die comen voor dy in eeuwighen noot,
O Vader inden Hemel, had ick dit bedacht,
(740) Doen ick dijn Dienaer ende Vrient heb veracht
Och had ick mijn tot een Gheestelijck leven begeven
Dat soude my nu wel comen even,
Och had ick my in tijdt sterven gheleert,
Soo en waer ick nu soo seer niet verveert,
(745) Wat helpt dat ick veel roepe? wat helpt dat ick veel claghe,
Die dach loopt hen, al worde hy ghejaghet,
Ick sie niemant die my troostet in mijnen noot,
Alle vrientschap is uyt, als comt de doot,
De Sonne verloopt, het is balde noen,
(750) O Hemelsche Vader wat sal ick doen,
Aen mijn Ghesellen wil ick soecken troost,
Oft ick uyt deser noodt mocht worden verlost,
Ick gheloove niet, dat sy my sullen afstaen,
Sy sullen al te saemen ghewisselijck met my gaen,
(755) Want sy hebben my noot gheene Bede afgheslagen
Soo groote vrientschap hebben wy altoos te samen ghedraghen.
Ick wil gaen sien wat sy bedrijven,
Siet daer comen sy alle vijven,
Mijn lieve Gesellen zijt willecom? Godt groet u,
(760) Ick hebbe seer groot verlanghen nae u
Dus stracx woude ick nae u zijn gheganghen,
Want alle mijn troost hebbe ick aen u ghehanghen.
[fol. B6v]
Hans.
    Zijt ghy oock ghegroet, o Homule Gheselle goet,
Ick merck aen dy een groote onmoet,
(765) Dat ghy soo langhe blijft, waren wy niet ghewoont,
Ghy bent verstoort, segh wie heeftet dy ghedaen.
Homulus.
    Och ten sijn geen kinder saken, dat ick verstoort ben dus seer
O lieve Hans my lust niet te schimpen of te lachen meer
Daer ick dat minste hadde op gedacht,
(770) Wert my overkomen desen aenstaenden nacht.
Hans.
    Wat ongheluck heeft u doch dus verslaghen,
Ghy bent soo bleeck willet my doch saghen.
Ick wil u helpen, hebt goeden moet,
Ick ginghe wel met dy tot in de doodt.
Homulus.
    (775) Ghy spreeckt seer wel, ghy zijt lief hebbens waert,
Mijn herte dat is my soo seer beswaert.
Hans.
    Hebt eenen goeden moet, hoort doch na my,
Ick wil jae oock mijn leven laten by dy,
Seght wie heeftet dy ghedaen, ick wil het wreken
(780) Al soude ick daerom doot werden ghesteken.
Homulus.
    Ghy hebt voorwaer een ghetrouwe moet
Ick versie my tot dy alles goet.
Hans.
    Wat moet ofte goet? Openbaert my die saecken,
Ick wil daer balde een eynde uyt maken.
Homulus,
    (785) Jae want ick dy nu schoon woude klaghen
Ick weet du soutste soo worden verslaghen,
Datstu dy soutste scheyden van my,
Daerom lieve gheselle ick dancke dy.
Hans.
    Wat soude ick mijn toesage en belofte niet holden.
[fol. B7r]
(790) Ick liet my liever tot stucken spolden.
Homulus.
    Ghy spreeckt seer eerlijck ende broederlijck tot my
Ick en hebbe oock anders niet ghebonden aen dy.
Hans.
    Soo salstu my oock noch vinden voortaen,
Segghet my doch wie hebet dy ghedaen
(795) Met dit Mesken heb icker wel twee te bedde ghebracht, doorsteken,
Dijn vyant wil ick alsoo oock straffen en wreken.

Hier tooch Hans sijn Mes uyt.

Homulus.
    O Hans my en twijffelt gaer niet an dijner manheyt
Och mocht ick u weder bewijsen danckbaerheyt,
Dijn troostelijcke woorden uyt vryer herten,
(800) Verlichten ten deele mijn groote smerten.
Hans.
    Hebt vryen moede laet swaermoedicheyt drijven,
Weest niet ghelijck den vertsaechden Wijven,
Ghedenckt dat ghy noch bent een jonck sterk Man
En hoe ’t met dy gaet wil ick oock by dy staen.
Homulus.
    (805) Lieve geselle ghy en sulles my niet doen vergeven
Gunt my Godt noch een kleyne tijdt het leven,
Ick woude dat verdienen tot alle stonden,
Die trouheyt die ick nu aen dy heb bevonden.
Hans.
    Swijch stil wat verdienen, oft verghellen
(810) Zijn wy niet altijdt gheweest ghesellen
Hy en is niet voor een vrient te houden
Die in der noot, die vrientschap laet verkouden*
Seght my dijnen noot, ontdeckt dijn lijden,
Ick blijve by dy tot allen tijden,
(815) Sallet zijn heymelijck, ick wils wel verhelen,
’t Sy Rooven, Dootslaen, Moorden ofte stelen.
Homulus.
[fol. B7v]
    Gheselle, voor de liefde die wy te samen draghen
Wil ick dy mijn noot ende jammer klaghen,
Dese morghen quam tot my een Bode,
(820) Die uytghesant was vanden almachtighen Gode
Ick moet reysen een verre onkundighen wech
Huyden desen dach, ick weet straet noch steech,
Godt wil reeckeninghe van my ontfanghen.
Ick en mach eenen dach niet vertrecken langher,
(825) Daerom gheselle wilt doch nu niet laten,
Ende gaet met my onkundighe straten.
Hans.
    Sult ghy dese reyse desen dach bestaen,
Voorwaer ten is gheen kinderspel aen te gaen,
T’is waer ick hebbe ghelooft te blijven by dy
(830) Maer deser reyse wil niet behaghen my
Die weghen zijn dy ofte my onbekent
Beyde mochten wy commen in laster ende schant,
Daerom wil ick daer nemen mijn beraet.
Homulus.
    O lieve ghesellen wat wilt nu weerden,
(835) Ick sie nu daer en is gheen trou meer op Eerden
Sijn de schoone woorden soo gheringhe vergheten
Die ghy u soo hoochlijcken hebt vermeten,
Ghy wout my niet laten in eenigher noot,
Ghy woudet met my gaen in der doot.
Hans.
    (840) Jae voorwaer, dat had ick wel vrylijck ghedaen
Maer ick wil gheen onkundighe weghen gaen,
Ofte ick de reyse schoon aenvinghe desen dach,
Secht my doch wanneer ick weder komen mach.
Homulus.
    Weder te komen daer wil gaer niet uyt werden,
(845) Ten is gheen reyse te Voet of te Peerde,
Wy moeten door varen een wilde Zee wijt ende veer,
In deser werelt en komen wy nimmermeer.
Pieter.
[fol. B8r]
    Voorwaer soo en isset niet met mijn saecken,
Ick beve wanneer ick van Zee hoore menite maken,
(850) Maer dat my noch boven al doet verveeren,
Als ick hoore soo en is daer gheen wederkeeren,
Seght: oock, waer werstu blijven ten lest,
Ende wie is dese Bode gheweest.
Homulus.
    God, ick stae alleene in der noot.
(855) De Bode is gheweest de lijdighe Doot.
Pieter.
    Godt ghesegene my Homule, wat hoor ick saghen
Ick hebbe den doot ghevlucht alle mijn daghen,
Soude ick my dan self in zijn handen gheven
Mijn lieve Gheselle my lust noch langher te leven.
Homulus.
    (860) Och nu sie ick wel, ick ben gants bedroghen,
Alle vrientschap is nu van my ghevloghen,
Mijn hope is een Riet op ghesadt,
Ist dit dat ghy my al gheloovet hadt:
Pieter.
    t’ Is waer, ick heb dy trou ghesacht,
(865) Maer toen hebben wy gheen sterven ghedacht
Sout ghy gaen erghens vreuchde bedrijven
Ick wou voorwaer van dy niet blijven,
Oft wout ghy erghens ten dansse gaen,
Dat woude ick al gheern mede bestaen,
(870) Of soude wy gantsche daghen gaen vermeeren
Daer woude ick my niet voor verveeren.
Homulus.
    Du heefste voorwaer ghesproken recht,
In dier saecken bistu een gheschickter knecht.
Waermen sal eeten en drincken ende vrolijck zijn
(875) Behoeftmen niet te scheuren den mantel dijn.
Hans.
    Vaer hen lieve gheselle mijn,
In dier Reyse wil ick niet dijn gheselle zijn.
[fol. B8v]
Du salst soo niet connen singhen,
Wilt ghy te Roomen, oft te Jeruzalem gaen,
(880) Oft wilt ghy yemant doodt slaen,
Ick wil dy sonder twijffel by staen,
Maer desen onkondigen wegh moet ghy alleen gaen.
Homulus.
    Lieve Hans, gaet vry dijner straten,
Ick mercke wel dat ghy my wilt verlaten,
(885) Ghy hebt vergheten alle gheselschap
Och in nooden bekent men ware vrientschap.
Hans.
    Homulus wolstu my geern brengen uyt deser stadt
Ick ontsegge dy, Adieu gheselle ick ben dijner sat.
Homulus.
    Och lieve Geselle hoort doch noch een woort.
(890) Ick bidde u, gaet doch mede aen de Poort.
Pieter.
    Neen Geselle, niet soo veel als een voet,
Nu ick mercke dat ghy sterven moet,
Maer had ghy noch langhe moghen leven
Soo en had ick dy om gheen dinck begheven,
(895) Nu wil de Heere Jesus u gheleyden,
Vaert hen ick wil my van dy scheyden.
Homulus.
    Jorighen och lieve Geselle mijn,
Wilt ghy dese reyse mijn gheleytsman zijn?
Iorighen.
    Waer hen dat moest ghy eerstmael saghen
(900) Isset een reyse te Schepe ofte te waghen?
Weestu van schoone Vrouwen eenigh bescheyt
Daer ben ick van stonden aen toe bereyt.
Homulus.
    Jae, nae Occidenten sullen wy gaen,
Komt siet, wat blijft ghy daer staen,
(905) Dese wegh is alle Menschen ghemeyn,
Niemant uyt genomen, het zy groot ofte kleyn.
[fol. C1r]
Iorighen.
    Liever wat sullen wy daer bestellen?
Vinden wy daer oock meer Ghesellen?
Homulus.
    Ja wy en sullen daer niet zijn alleyn
(910) Daer is de groote gheacht als de kleyn,
Daer heeft de rechtveerdige Godt gericht na recht
Daer is de Heer ghelijck als de knecht.
Iorighen.
    Nu seght my Homule, dat is mijn begheeren
Wanneer sullen wy weder ’t huyswaert keeren.
Homulus.
    (915) Van ’t Huys gaen en heb ick niet vernomen,
Wy en sullen niet weder komen.
Iorighen.
    Gheselle soo machstu wel alleene gaen
Ick blijve by mijnen Gheselle t’waen:
Ende hebbe goede daghen soo langhe als ick kan,
(920) Soeckt ghy u eenen anderen gheleytsman.
Homulus.
    Desen geselle is altijdt gheweest vol ydelheyt,
Van Jeuget aen heeft hy gebruyckt alle schalckheyt
Voor gheender Boeveryen is hy verveert,
Dat hebben hem zijn ouders in der joncheyt geleert
Iorighen.
    (925) Hebt ghy lust ondeucht te vertellen,
Dat sult ghy niet doen van dijnen Gesellen,
Van dy, ende dijns selfs leven salstu saghen,
Mijn Borden sulstu voor my niet draghen.
Homulus.
    Och dat is voorwaer een krancke vrientschap,
(930) Siet, hoe ontgaet my nu al ’t Gheselschap
Ick en was mijn daghen niet gantsch alleyn,
Och dit bedencken alle Menschen groot en kleyn
Ick heb nu bevonden datter niemant is te betrouen
Op schoone woorden der mensche is niet te bouwen,
(935) Daer ick alle mijn troost had op gesat.
[fol. C1v]
Die en achte op my niet een blat,
Gisteren en noch in korten tijden
Quamen sy tot my noch gheganghen ende gerijden
Doe konde ick mijn Vrienden niet alle tellen,
(940) Een yder woude doen sijn Lijf voor my stellen,
Maer nou ick troost van hun begeere
En wil sich haerder geen tot my keeren,
Soude men eten, drincken ende vrolijck zijn,
Soo soude my een yeghelijck de naeste zijn,
(945) Wat sal ick nu doen, wat sal ick beginnen,
Ick weet wel wie mijnder verwacht daer binnen,
Ick wil aen mijn Ghevaders soecken troost,
Oft ick voor haer konde werden verlost,
Waer zijt ghy mijn vrienden, ende ook mijn magd?
(950) Komt hier, hoort mijn jammerlijck suchten ende klaghen.
Diederick.
    Hier zijn wy Gevaren, wat is doch dijn klaghen
Ick en sach dy soo treurich niet alle mijn daghen,
Seght my dijn lijden, hoe isset ghestalt,
Ick wils verdrijven met ghelt ofte met ghewalt.
Geraert,
    (955) Homule, seght ons wat is dy ghesthiet,
Verberght dijn Ghevaderen dijn lijden niet
Want dat is eerlijck ende oock natuerlijck,
Dat de een Ghevader den anderen is troostelijck.
Homulus.
    Ick danck u lieve Ghevaderen mijn,
(960) Mijn herte is vol druck ende sware pijn,
Ick moet voor Gods gherichte gaen desen dach,
Ende Reeckenschap doen, dat is mijn gheklach.
Diederick.
    Dult ghy met Godt nu Reeckeninghe bestaen,
Seght my doch, hoe sal’t toegaen.
Homulus.
    (965) Van ghedachten, van woorden, van wercken, ende van alle mijn leven.*
[fol. C2r]
Moet ick den Heere huyden Reeckenschap gheven,
Daerom is mijn vriendelijcke Bede tot dy,
Dat ghy wilt mede gaen ende helpen my.
Diederick.
    Daer het mijn niet en jeuckt moet ick my niet klouwen,
(970) Nu help dy Godt ende onse lieve Vrouwe:
Denckt ghy dat ick met u sal gaen,
Voorwaer ick en derf dat niet bestaen,
Ick wil u segghen hoe ick het meenen,
Daer en wert niet helpen karmen oft weenen,
(975) Ick vruchte dat spel wert sich alsoo maecken,
Dat wy van daer niet wel souden konnen raecken
Geraert.
    Ghevader, ick wil dy mijn meyninge oock sagen,
Ick wil my beraden noch veerthien daghen,
Op die saecke mach men sich wel bedencken,
(980) Ten is gheen Reyse, als ginghmen uyt schencken
Homulus.
    Ghevader ick hebbe gheenen tijt my te beraden
De dach gaet heen, het wert seer spade?
Nu seght my gantslijck dijns herten grondt,
Soo dijn herte is, soo sy oock dijn mondt.
Geraert.
    (985) Ghevader vaer hen, dat u Godtgheleyde,
Ick mercke wel dat ghy van hier moet scheyden,
Ten is my noch niet gheleghen mede te gaen,
Ik vruchte, wy werden gheen eere bestaen.
Homulus.
    O Schepper des Hemele ende der Eerden,
(990) Wat sal doch mijnder nu gheweerden
Ick ben verlaten van Vrienden ende Ghesellen,
Narren sinnent die troost op Menschen stellen,
Maer wat sal ick nu doen ofte beginnen,
Ick wil my bedencken ende gaen daer binnen,
(995) Oft ick konde krijghen eenighe troost,
Dat ick uyt deser noot mochte werden verlost.
[fol. C2v]

Homulus gaet int huys ende comt weerom.

    Op een stede kan ick niet langhe rusten,
Ick heb gedacht mijn besloten kisten,
Daer in is gheleghen mijn aertsche goet,
(1000) Oft my dat niet konde helpen uyt desen noot,
Daerom ghy knechten, hoort wat ick u wil saghen
Mijn Rijckdom sult ghy my hier voor draghen
Dat hebbe ick lief ghehadt boven al,
Daeromme het my billicx nu bystaen sal.

Hier komen de knechten ende brenghen
eenen wetser, ende Homulus roept.

    (1005) Waer bistu mijn Rijckdom? Waer bistu mijn schat.
Dat ick alle tijdt soo lief hebbe ghehat.
Rijckdom.
    Hier ligghe ick besmet ende besloten,
Dat heeft den armen langhe verdroten,
My verderft roest ende oock die moeten,
(1010) Dus bistu van recht weerdich te bespotten.
Homulus.
    Nu gaet hier uyt, laet my u aensien,
My sal voor dy goede raedt gheschien.
Rijckdom.
    Goeden raedt en heb ick noyt ghegheven,
Ick verdrijve wel kommer in desen leven,
(1015) Heeftstu ghebreck aen eenighe Eertsche dinghen,
Dat wil ick beteren bald en gheringhen.
Homulus.
    Het is anders, maer wilt mijn verstaen,
Ick moet huyden Pelgrimagie gaen,
Tot my is gekomen een wrede verschrickelijcke bode,
(1020) Uyt-ghesant van den Almachtighen Godt,
Hoe ick dy hebbe gebruyckt ende alle mijn leven,
Daer van sal ick huyden rekenschap geven,
Ick bidde dy gaet met my daer,
Want ghelt kan alle dinck maken klaer.
[fol. C3r]
Rijckdom.
    (1025) Ginck ick daer mede, dat waer dy niet goet,
Du soudest selfs mede brenghen een Roet,
Daer u de Richter mede soude slaen,
Want groote sonden heeftstu voor my ghedaen
Homulus.
    O Rijckdom wat is dit voor een bescheyt,
(1030) Hebben ick ghesondicht dat is my leyt,
Ick hebbe dy bemint in mijnen leven,
Daerom en sult ghy my nu niet begeven
Rijckdom.
    Homulus, du heefst my te veel bemint,
God seer vertoornt, ende dynen armen naesten niet gekint
(1035) Wat helpet nu hier lief te hebben boven maten,
Wanneer de doodt komt moet men dy doch laten
Homulus.
    Dat ghy hier spreket is (leyder) voorwaer alsoo
Mijn conscientie die spreeckt daer selde oock jae toe.
Rijckdom.
    Hoe heb ick soo menighen daer by ghebracht,
(1040) Want soo drae als een dat gheluck toelacht,
Soo en denckt men niet dan op ’t wellusticheyt
Dan en gedenckt men niet op ’t toekomende leyt.
Dan en kan men niet genoechsam bedencken
Wat gemack oft dranc men dit lichaem sal schencken
(1045) Soo datter van eten ende drincken meer verderven
Als Salomon spreect, dan die aen den sweerde sterven
Homulus.
    O wee, hoe is dat verstant der menschen soo blint
Dit soude hy bedencken, wanneer dy ghesont bint.
Rijckdom.
    Ay Homule, hebt ghedult in deser saecken,
(1050) Ick wil dijne Vrienden nu oock rijck maecken,
Als ghy daer van bent, dat kan ick niet lieghen
Ick salder noch wel meer alsoo bedrieghen,
Hoe ick oock hebben ghedaen voor dijner tijdt,
Drincket noch eens, eer ghy mijnder wort quijt.
[fol. C3v]
Homulus.
    (1055) Och Rijckdom du bist een ontrou Gheselle,
Hy en is niet wijs die zijn hoope op u gaet stelle.
Rijckdom.
    Ha, ha, ha, nu moet ick uwer lachen voorwaer,
Wilstu dat nu eerst betrachten achter naer,
Ick hope het sal nu zijn te spade,
(1060) My ware leedt, dat u nu gheschiede ghenade.
Homulus.
    O du alderbooste Serpent,
Nu light, dat u de Duyvel schent,
Vervreught ghy u in mijn ongheval,
Dy bist seker bitterder dan Myrrhe ende Gal.
Rijckdom.
    (1065) Wat klaeght ghy nu dat ick bitter zy,
Ick ben doch soeter dan Honich ofte Romany.
Homulus.
    Och met dijner soeticheyt schencktstu fenijn
Des doet ghy nu aen mijn wel schijn,
Ick hebbe dy lief ghehadt boven allen dinghen,
(1070) Nu wilstu my tot verderffenisse bringhen.
Rijckdom.
    Ja du bist niet de eerste du salst die leste oock niet zijn
Die ick met honichschencke dootlijcke fenijn.

Homulus Huysvrouwe komt hier voor.

    Bey man, wat wil doch hier nu werden uyten
Dat ghy den Schat laet draghen buyten?
Homulus.
    (1075) Och vrouwe. Laet my het ghebruycken desen dach
Want morghen ick des niet besien en mach,
Ick moet terstont een sware reyse bestaen,
En ick kan niemant vinden die mede wil gaen.
De Huys-vrouwe.
    O Man my dunckt ghy bestaet te dollen,
(1080) Wilt ghy nu reysen ghy hebt bevolen,
Dat ick sou laten koken en aenrichten op ’t beste,
Desen avont woud ghy hebben vele Gasten.
[fol. C4r]
Homulus.
    Och lieve Huysvrou, mijn Gasterye is volbracht
Ick moet nu sterven eer dat vergaet desen nacht,
(1085) Ick ben nu verlaten van alle creatueren,
Niemant en wil mijn klaghelijcke stem hooren,
Daerom lieve Wijf, is mijn vriendelijcke bede tot dy
Dat ghy doch desereyse wilt blijven by my.
De Huys-vrouwe.
    Wat seghdy Man, wilt ghy u geven in den doot?
Homulus.
    (1090) Jae Vrou, dat moet zijn, my en mach niet helpen ghelt noch goet.
De Huys-vrouwe.
    En sult ghy dan sterven desen dagh?
Homulus.
    Och ja, langher icks niet vertrecken mach.
De Huys-vrouwe.
    Och lieve man, soo moet u dan Godt bystaen,
Ick en derf voorwaer niet met u heenen gaen
(1095) Ick wil u laten eerlijck begraven ende besingen,
Ende gheven veel Aelmoessen aen den Armen,
Op dat sich Godt over u Ziele wil erbarmen,
Mijn lieve man Godt de Heere wil u gheleyen,
Mijn Herte doet my wee dat wy dus moeten scheyden,
(1100) Adieu Homule, vaert ghy hen, ick wil niet mede
Nae dijnen wercken dy loon gheschiede.
Homulus.
    Rijckdom, hoe heefstu my daer by ghebracht.
Groote liefde heb ick op dy gelacht,
Door u is nu Lijf ende Ziele verloren
(1105) Wee my dat ick oyt ben ghebooren,
O wee ende ach wat sal ick immermeer maecken,
O wee ende ach, der alderswaerste saecken,
O wee der anghst ende grooten noot,
Bistu daer bitter grimmighe doodt?
(1110) O heerschappende toornighe wreede Tyran,
Dijn ghestalt verschrickt Vrou ende Man.
[fol. C4v]
O doot, du beletst dat leven my,
Helpter geen smeecken noch bede tegen dy,
Is aen dy gheen barmherticheyt,
(1115) Bistu altijdt bereydt tot grimmicheydt,
Wat helpt nu dat ick ben Rijck gheweest;
Waer mede sal ick my nu behelpen best,
O doot lat my genieten mijn Edelen stamme,
Ende dat ick ben soo groot van Naeme.
De doodt.
    (1120) Wel hier, wel her, du moeste daer van,
Gheen Adel ofte goet dy helpen kan,
Hier en is gheen langher vertrecken meer
Ghy heb tegen my geen gewalt noch weert,
Gheen dinck op aerden mach helpen dy.
Homulus.
    (1125) O Doodt du wilst my doen ghewalt,
Och dy overvalste my vele te bald,
Och verschoont doch huyden dat leven mijn?
Tot dat ick mijn Sonden tegen Godt beweyn.
De doodt.
    Waerom heefstu dat niet langhe ghedaen,
(1130) Voort, voort, du moest van stonden an met my gaen
Heefstu noch niet beweent de sonden dijn,
Soo salstu eeuwich verdoemet zijn.
Homulus.
    T’sy dy du snode boose wereldt,*
Altijt heb ick gedaen dat ghy bevelt,
(1135) Du heefste my gheleyt op goeden waen,
Nu moet ick alleen in nooden staen,
Met my strijt nu den bitteren doot,
Hy en siet niet aen mijn Ghelt noch Goet.
De doodt.
    Voort, voort, ick en kan niet langer beyden,
(1140) Wildy niet gaen so willen wy dy leyden,
Waer bistu Sonde? Maeckt u hier by,
[fol. C5r]
Ende siet oft die niet u Dienaer en zy
Langht hier den strick, helpt trecken hin,
Her uyt der Hellen ghy die daer zijt in,
(1145) Bewaert den wech ende de straten gaer even
Moyses die komt en sal’t Oordeel gheven.
Moyses.
    Wie isset die daer ghebonden steedt?
Aen hem mercke ick groot klaghen ende leedt.
De sonde antwoort.
    Dese heeft mijn wille steet volbracht,
(1150) Ende dijn Gheboden altijdt veracht,
In aller wellust des vleys gheleeft
Niet nae den eeuwighen leven gestreeft,
Alle goeden wercken heeft hy bespot,
Altijdt sich Gheselle totten onnutten rot,
(1155) Moyses ghy moet hem segghen aen
Wat goede wercken hy heeft ghedaen,
Dat Oordeel Gods leest hem oock voore?
Ick wil ontsluyten der Hellen Doore,
Wilt hem daer oock in helpen heven,
(1160) Dat is het Loon dat ick kan geven,
Op Eerden gheve ick hem Silver ende Gout,
Maer die doodt is ghewis der sonden Sout.
Moyses.
    Hoort Menschen Kindt, wat ick dy vraghe,
Hebt ghy oock ghebeden alle daghe?
De sonde.
    (1165) Jae gevloeckt ende ghesworen als een heyden.
Moyses.
    Dat sal u voorwaer noch werden leyde,
Kanstu oock de Thien Gheboden,
Die ons Godt gaf tot onsen behoede?
De sonde.
    Jae kaerten ende Teerlinghen kent ghy seer wol,
(1170) Van alle ondeucht ende schalckheyt is hy vol.
Moyses.
[fol. C5v]
    Condy niet bede, oock niet des Heeren gheboden
Hoe meynstu dat ghy staen sult met Godten?
De sonde.
    Ey zwijcht hy weet niet wat Godt is.
Homulus.
    Och mocht ick noch hebben een cleynen tijt gewis.
Moyses.
    (1175) Nu hoort de thien Goddelijcke Gheboden?
1 . Du salst gelooven ende aenbeden eenen Godt:
Ende salste hem oock hertelijcke betrouwen.
De sonde.
    Ja zijnen troost was op gelt en goet te bouwen.
Moyses.
2 . En salst niet vloecken tot eenigher stondt,
(1180) Godts Naem niet onnuttelijck nemen in dijn mont.*
3. Den Sondach oft vrijdach salstu niet breken
Maer dijn souden beweenen, en Godts lof spreken.
4. Dijn Ouder en Overheyt salstu eeren,
Soo sal dy Godt dijn leven vermeeren.
(1185) 5. Du salste niet dooden haten noch schelden,
Boosheyt salstu met goet doen vergelden.
6. Alle onkuyscheyt salstu oorlof gheven,
In reynicheyt sal staen alle dijn leven.
7. Du salste niet steelen oock niemant bedrieghen,
(1190) Yeghelijck betalen, niemant schenden of belieghen,
8. Tegens niemant salstu valsche getuychnis geven
Om geen dinck tegens de waerheyt streven.
9. Du salste dijns Naesten Wijf niet begeeren
10 . Ende alle zijn Goeden geerne ontbeeren:
(1195) Heefstu op Eerden oock alsoo geleeft?
Sonden, Doot, Duyvel, daer af getuychenisse geeft.
De sonden.
    Hy heeft der gheener ghehouden, segghe ick vry.
De Duyvel.
    Waer datmen predickte, daer woude hy niet zijn,
Wat ick hem riet, dat dede hy fijn.
De doodt.
[fol. C5r]
    (1200) Daerom sal hy met inder Hellen pijn,
Daer sal hy waerlijck heel warm zijn geseten,
In gheenen Bat en kan hy het zweten,
Hy en kan niet biden, noch en weet van gebot
Met Godes Woort heeft hy ghehat zijn spot
(1205) In hoererye ende Gebreeck woude hy steets leven,
Nu willen wy hem den loon daerom gheven
Wel aen Moyses spreeckt dat Oordeel heer
De Duyvel verwacht het met groote begheer.
Moyses.
Dewijl gy niet en hebt ghehouden Gods gebodt
(1210) Maer hebt daer me ghedreven dijnen spot,
Sijt woest, wilt met woorden en wercken ghewesen
Hoort toe ick wil dat Oordeel lesen
Vervloeckt sy hy, wie niet alle woorden desen
Gheset vervullet, dat hy daer nae doet,
(1215) Ende alle Volck sal spreecken, A M E N.
Sonde, Doot, Duyvel spreken t’samen A M E N.

Hier grijpen sy Homulum aen.

De Duyvel.
    Wel op, wel op, ende balde daer van
De Helle is dijn verdiende loon dan.
De sonde.
    Nu siet, dat is der sonden solt,
(1220) Oft my dus yemant meer dienen wolt,
Dien wil ick oock alsucken Loon gheven
Flucx Doodt, steeckt ghy hem af dat leven.
Homulus.
    O Godt in den Hemel erbarmt u mijn,
Nae de oneyndelijcker barmherticheyt dijn.

Hier hoort de Broeder Homulum roepen:

(1225) OCh wat daer? O nu helpt Heere Jesu Christ,
Die du een trouwe noot-helper bist.
De Duyvel.
    Loope baldt wie daer loopen kan,
Ick wil niet verwachten op dese Man,
[fol. C6v]
Die Bruyt wil ick liever ligghen laten,
(1230) Al midden hier op dese straten.
Homulus.
    O barmhertighe Heere Jesus Christ,
Want ghy der Sondaren verlosser bist,
Comt my te hulpe, erbermt u mijn,
Verlost my uyt deser grooter pijn.
De Broeder.
    (1235) Wie ist die daer soo jammerlijck schreyt
Siet Homule, zijt ghy dat? ghy hebt by na te lange ghebeyt.
Siet ghy nu wel wat de sond richt voor jammer an
Och dat dit bedacht een yder Man,
Men soude haer niet soo ruym plaetse gheven?
(1240) Wantse brenget den menschen om Siel ende leven,
Ick wildy nu dijn banden oploosen
Wacht dy voortaen voor allen boosen,
Van duyvel ende sonde sult ghy ledich sijn,
Maer desen tijdtlijcken doot moet ghestorven zijn
(1245) Het is verlooren dat ghy langhe wilt beyden
Ghy vindt niemant, die dy wil gheleyden
Daerom moet ghy tot dijner deuchden gaen
Sonder t’wijfel salse dy bystaen.
Homulus.
    Ick siese wel maer sy kan niet staen,
(1250) Hoe soudese dan soo wijt konnen gaen.
Homulus.
    Hier gaet de Broeder hen wech.
Noch wil ickse versoecken het gae hoe ’t wil
Godt groet u Vrou Deuche, hoe zijt ghy soo stil?
De Deucht.
    Hier ligge ick ellendich kranck ende mistalt,
Mijnder Litmaten en heb ick geen gewalt,
(1255) Dat heeft dijn sondich leven ghedaen
Hoe komet, dat ghy nu komet tot my ghegaen.
Homulus.
    Met veel ellendicheyt ben ick omvangen,
[fol. C7r]
Och lieve deucht, aen u laet my doch troost erlangen.
De Enghel.
    Homule dijn Lijden is my seer bekant,
(1260) Ghy moet nu varen in een ander Landt,
Ende hoe ghy hebt ghebruyckt dijn leven,
Daer van sult ghy desen dach Rekenschap geven.
Homulus.
    Och lieve deucht, dat is (leyder) waer
Daerom bid ick dy gaet doch met my daer.
De Deucht.
    (1265) Ick en kan op mijn beenen niet staen,
Hoe soude ick dan konnen met u gaen.
Homulus.
    Och kuyssche Jonck-Vrou wat is de saeck,
Dat ghy soo seer kranck zijt ende swack.
De Deucht.
    Des en derf ick niemant dancken dan dy,
(1270) Want ghy en hebt u niet willen keeren tot my,
Siet hoe is dijn reecken-boeck ghestalt,
Het schijnt al waert hondert Jaer gemalt.
Homulus.
    Ontfermt u mijnder, O Godlijcke wesen,
Hier en kan men niet een letter lesen.
(1275) O Edel deucht van Godt ghestift
Ick hoop niet dat dit sy mijn Schrift.
De Deucht.
    Voorwaer Homule, dese Schrift is dijn,
Dat is aen mijnen gange wel schijn.
Homulus.
    Ick ben verlaten van geselschap vrienden ende goet,
(1280) Och lieve Deucht, troost my in deser noot
De Deucht.
    Homule, dijn ellendich schreyen ende karmen,
Dat maeckt dat ick my over u moet erbarmen.
Ick woude dy gheerne troosten, ende by staen,
Maer ick kan eenen voet weechs niet voort gaen.
Homulus.
[fol. C7v]
    (1285) Och lieve deucht, kont ghy my dan niet gheraden
Hoe ick mocht komen tot Gods ghenaden.
De doodt.
    Jae Homule, hoe wel ick ben kranck ende zwack van beene
Nochtans ick u niet ongetroost mach laten alleene,
Ick heb een Suster gheheeten Bekentenisse,
(1290) Die kan dy helpen, dat is ghewisse.
Bekentenisse.
    Homule dijn trouwe gheleytsman wil ick zijn,
Ick wil helpen klaer maken de reeckenschap dijn.
Homulus.
    O nu schijnt de Sonne, nu krijghe ick moet,
Nu werdt my wederom warm mijn bloedt.
(1295) Ick segghe danck den Almachtighen Vader,
Ick hope nu te erlanghen hulde door den berader.
De Deucht.
    Du salste nu met mijnder Suster gaen,
Die saldy helpen dijn Reeckeninghe bestaen,
Dan werde ick gesont, ende kome daer by,
(1300) Soo gaen wy dan tot den Richter vry.
Homulus.
    God danck u Deucht in der eeuwicheydt,
Nu is verganghen mijn herte leydt,
Ick ben nu ghetroostet boven maten.
Bekentenisse.
    Sijt ghetrostet, Godt sal dy niet verlaten,
(1305) Homule, wy en willen hier niet langher beyden,
Gaet voort, totter Biecht wil ick dy gheleyden.
Homulus.
    Ick wil de Heere bekennen mijn misdaden,
En niet twijffelen aen zijn goetheyt ende ghenaden
Daerom en verlaet my niet gaet doch met my,
(1310) Wijst my doch den Biechtvader waer dat hy zy.
Bekentenisse.
    Den Biechtvader woont van hier niet wijt,
Alle Sondaers te troosten is hy bereyt altijdt.
Homulus.
[fol. C8r]
    Godt wil mijn treurigh herte aensien,
Nae zijnder ghenaden moet my gheschien.
Bekentenisse.
    (1315) Dit is de Biecht-vader, gaet sitten neder,
Hy sal u goede raedt gheven, ende troosten weder.
Homulus.
    O ghetrouwe Vrient, ick bid u om Godt,
Wilt doch hooren mijn aenliggende noodt.
De Biecht-Vader.
    Seght aen my Sone, ick wil’t seer geerne doen,
Homulus.
    (1320) Lieve hoort ick bekenne ende belijde schoon
In stant mijns Gods ende gheve my schuldich,
Dat ick ghesondicht hebbe menichfuldich,
Teghen Gods ghebodt, ’t welck my is leydt,
Vlucht nu tot sijner barmherticheyt,
(1325) Bidden om raedt, troost, hulpe ende ghenaden,
Eer ick van vertwijffele ende vertsaghe drave,
Daerom wilt my vergevinge der sonden tersaghen,
Ende stercken mijn conscientie, die seer is verslagen
Door anghst der sonden, doot ende helsche pijn.
De Biecht-Vader.
    (1330) God de Heere wil dy ghenadich zijn,
Dat hy wilde helpen vander sonden bandt
Alle die haer sonden waren van herten leydt,
Die stercke dy totter salicheyt.
            Homulus.            Amen.
Bekentenisse.
    (1335) Homule, dijn rouwich hert is Godt bekant,
Komt nu met my, gheeft my dijn hant,
Hebt goeden moet zijt ghetroost,
Van allen anghst salstu werden verlost,
Ghedenckt aen de verdienste Christi ons Heeren,
(1340) Tot dien ghy u van gantscher herten sult keeren,
Hy heeft dy verlost van den eeuwighen doot,
Ende sal dy oock niet verlaten in deser noodt,
Bidt dat hy u beware voor mistroost,
[fol. C8v]
Die my met zijnen bloede heeft verlost
(1345) Roept tot hem uyt gronde dijns herten,
Soo laet hy dy niet in eenigher smerten.
Homulus.
    O Jesus Christe, des Levendigen Gods soon,
Du die ons bist ghekomen uyt des Hemels Troon
Om des Sondaers wille, van Maria gheboren,
(1350) Die sonder dijn hulpe anders waren verlooren.
Tot dy roepe ick verhoort mijn stem,
Keert van my dijn en toornende grem
Want ick kome tot u in mijns herten bitterheydt,
Dijn bloet laet niet aen my verloren werden,
(1355) Du die bist een Coninck des Hemels ende der eerden
Want ick kome tot dy in mijns herten bitterheyt,
O weerde Arcke Gods, daer David voor spranck,
Behoet my huyden voor des Duyvels stanck,
En verlaet my niet in mijnder lester noodt,
(1360) Huyden moet ick strijden met den wreeden doodt.
O Christe, stortet in my dijn Goddelijcke ghenade,
Versmadet my niet dat ick kome te spade,
Ghesellen, Vrienden ende goet hebben my verlaten,
Bedruckt verslaghen ben ick boven maten,
(1365) O Jesu al mijnen troost sette ick aen dy,
In dijne bewaringhe bevele ick my,
Aensiet mijn bitter weenen ende karmen,
Met dijnen Vader versoenet my armen.

De Sone tot den Vader.

    O Vader, de Sondaer te troosten kan ick niet laeten
(1370) De verdwaelde te brenghen op rechter straten,
Laet den Sondaer genieten mijn groote noodt
Die ick leedt, en overwan den doodt,
Sluyt op den Schat dijner barmherticheydt,
Ontfanght alle, dien haer Sonden zijn leyt,

De Vader tot den Sone.

[fol. D1r]
(1375) MYn weerde Soone uyt-verkooren,
Dijn doodt mach nimmermeer zijn verlooren
Ghy bent de Werelt en Morgen steeren
Doet wat ghy wilt, ick hoor dy geeren,
Alle die dy eeren, ende aenroepen dijnen Name,
(1380) Sy sullen sich voor mijn gerichte niet schame,
Sy sullen voor Duyvels list ghenesen,
Ick wilse spijsen met dijn Goddelijck wesen.
Bekentenisse.
    Homule, nu sal dy noch werden goet raedt,
Wie Christus te vriende heeft, en komt niet te spaet.
Homulus.
    (1385) O Groet der Engelen, o goedicheyt groot,
Neder-ghekomen uyt dijns Vaders schoot
Inden Jonckvrouwelijcken lichaem Marien,
Op datstu my sondaer van sonden soudst bevryen
Ick kan niet betalen de groote barmherticheyt,
(1390) In my en is niet dan sonde ende gebreckelijckheyt,
O eenige troost ende hope der armen,
Over my arme sondaer wilt dy erbarmen,
O Vader, ontfanght weder dijn schaep dat was verloren
Ic heb verdient groote pijn ende dijnen grimmigen toren,
(1395) Ick en ben niet werdich te heeten voortaen dijn kins
Laet my doch zijn als een van dijn huerlinck.
Bekentenisse.
    Godt die niet en wil des sondaers dooden
Die gheve dy eenen stercken maet,
Twijffelt niet, so haest de sondaer zijn sonden zijn leyt<br> (1400) Is Godt tot genaden ende barmherticheyt bereyt
Die in hem betrout sonder allen twijffel.
Mach nimmermeer verlooren blyven.
Homulus.
    O Vader in eeuwichey wilt doch by my zijn,
O Godt Sone, vergeet de sonden mijn,
(1405) O Godt Heyligen Geest door dijn genade,
Wil ick doen boete, hoe wel het is seer spade.
[fol. D1v]
Bekentenisse.
    Homule, vervreughet uyt gronde dijns herten
Laet nu vallen alle bedroefenisse ende smerten,
Dy ghenaeckt nu vreuchde ende alle Salicheyt,
(1410) Dy heeft over scheenen Gods goedertierenheyt.
Homulus.
    O Bekentenisse, ghetroutste boven al,
Wat isset doch, dat ick my soo vervreughen sal?
Bekentenisse.
    Dijn deucht die te vooren soo kranck was,
Homulus.
    Die is nu ghesont ende wel te pas,
(1415) Soo haest als ghy u tot boete haddet bereyt,
Doe verliet haer alle ongheval ende kranckheyt.
Homulus.
    Van vreuchden moet ic weenen ic en kan nauspreken.
Mijn herte dunckt my van blijschap te breken,
Dat ick een soo goedighen God heb ghevonden,
(1420) Die niet en wil ghedencken mijner sonden,
Om zijns lieven Soons wille Jesu Christ,
Die voor mijn Sonden de doot ghestorven ist.
De Deucht.
    Homule uyt-verkoren Pelgrim, ende stercke helt
Zijt vrolick, wy sullen nu behouden dat velt,
(1425) Du bistu ghekleedt met dat Bruylofts kleedt,
Des Hemels glorie ende vreuchde is dy bereet,
Door Christum strijden bistu nu worden ghesont,
Daerom wil ick by dy sijn tot aller stont,
Du salste dy in Gods barmherticheyt sincken,
(1430) Hy wil dijner sonden nimmermeer ghedincken.
Homulus.
    O Christe, du bist des sonder eenich hopen,
Van vreuchden gheven mijn ooghen water dropen
My vervreucht nu meer dijn goedicheyt.
Dan alder werelt gheneuchten en wellusticheyt.
Bekentenisse.
    (1435) O Homulus, hier mede stercke dijn ghemoet,
[fol. D2r]
Godt is van natuyren alsoo goet,
Dat hy aensiet eenen goeden wille,
Een rouwich herte kan balde zijnen toorn stillen,
Treckt aen dit kleet der salicheyt,
(1440) Het is een teycken der ootmoedicheyt,
Dat selve is oock Godt vast aenghenaem,
Ende oock dat vleesch te tuchtighen bequaem.
Homulus.
    Lieve bekentenisse hoe heet doch dit kleet,
Ick sie wel, ten is gheen boeleerders bereet.
Bekentenisse.
    (1445) Dit is’t blinckende kleedt der penitentien,
Schoonder dan purperen in Godes presentien,
Wanneer den sondaer dit kleedt aentreckt,
So wert alle Hemelsche heyr tot vreuchden verweckt
De Deught.
    O Homule, en versmaet noch veracht niet dit cleet
(1450) Mijn Suster Bekentenisse heeft het dy bereet.
Homulus.
    Ick wil gheern aendoen dit kleet der penitentien
De wijl dit kleet mijnen richter soo wel behaecht
Nu willen wy de reyse aenvanghen onversaecht,
Lieve Deucht, seght my doch, bid ick voorwaer,
(1455) Oft mijn Reeckenschap nu sy gantsch klaer.
De Deucht.
    Ja Homule du heefst nu een goede sake gewonnen,
Al dijn Reeckenschap is soo klaer als de Sonne.
Homulus.
    Lof eer ende danck den Almachtighen Gode,
Die my doet sulcke ghenade, ick die ben so snode
(1460) Nu bid ick u lieve deucht ende bekentenisse alle beyden
Dat ghy doch niet van my en wilt scheyden.
Bekentenisse.
    Homule, weest daer in gants niet twijffelachtici
Wy willen altijdt by u blijven stantvastich.
De Deucht.
    Homule eer dat wy ons nu totter vaert bereyden,
[fol. D2v]
(1465) Moeten wy noch meer Persoonen mede leyden.
Homulus.
    Och lieve deucht, ick wil geern volgen uwen raet.
De Deucht.
    Dijn Verstant, Sterckhey ende Schoonheyt,
Die soude billicks doch met dy lijden lief ende leyt.
Bekentenisse.
    Dijn Vijf Sinnen moeten oock mede gaen,
(1470) Ende dy in dijner Reeckenschap by staen.
Homulus.
    Willen sy mede dat is wel mijn begeer,
Nu seght my, hoe krijgen wijse hier.
Bekentenisse.
    Roeptse allen met haren namen,
Sy sullen dy volghen al te samen
Homulus.
    (1475) Verstant, Sterckheyt, Schoonheyt ende vijf sinnen
Comt hier sonder dy en wil ick niet beginnen.
Sterckheyt.
    Hier zijn wy Homule tot dijnen dienste bereyt
Waer ghy toe wilt, ’t zy lief oft leydt.
De Deucht.
    Homule moet reysen sorghelijcke straten,
(1480) Hy begeert dat ghy hem doch niet wilt verlaten
Alsoo lange tot dat sijn Reeckenschap is gedaen,
Nu seght my, oft ghy met hem wilt gaen.
Schoonheyt.
    Ick wil u gheven een goet bescheyt,
Waer Homulus heen wil ben ick altijdt bereyt.
Verstant.
    (1485) Homule wy willen alte samen by dy zijn,
Ons en sal van dy niet scheyden vreuchde noch pijn.
Homulus.
    O Almachtige Godt gelooft moet ghy zijn,
Ghy doet my nu dijner genaden schijn,
Dat dit trouwe geselschap by my wil blijven,
(1490) Dat sal ick gantschelijck dijne moedicheyt toe schrijven
[fol. D3r]
Eerweerdige Verstant, geneuchlijcke Schoonheyt,
Lieve vijf Sinnen, wonderlijcke Sterckheyt,
Onbevleckte Deuchde, Bekentenisse schoon,
Dese zware reyse wil ick nu willich doen.
Sterckheyt.
    (1495) Koen onvertsaecht wil ick dy bystaen,
Te water te Lande, ende waer ghy wilt gaen,
Wy en willen niet vechten, slaen noch kijven
Met deser Hellebaert wil ick alle vyanden verdrijven.
Vijf sinnen.
    Homule wilt ghy door varen de werelt wijdt,
(1500) Ick wil steets by dy zijn tot aller tijdt.
Schoonheyt.
    Homule, ick en wil dy oock niet verlaten
Al soude ick daerom doot blijven op der straten.
Verstandt.
    Homule, die Reyse en sal sonder my niet geschien
Maerdu moestet ghemoet zijn ende voor dy sien,
(1505) Soo willen wy alle van dy niet scheyden
Ende nae dijnen wille gheleyden
Die Deught.
    Nu hoort my Homule wat ick dy rade,
Du salst gaen tot den Priester drade
Ontfanght dat Lichaem onses Heeren Christus
(1510) Tot ghedachtenisse dat hy voor u ghestorven is,
Ende ontfanght oock mede zijn Bloede in Wijn
’t Welck vergoten is, voor de Sonden dijn.
Vijf sinnen.
    Jae Homule, wilt dat doen boven al,
Hoe een goede Christen Mensche doen sal
(1515) Tot der Tafelen des Heeren dy seer vlijtich begeeft
Want Christus alsuckes bevolen heeft,
Ende en wilt zijn Testament niet hebben in verachtenisse
Hy secht sulckes tot mijnder ghedachtenisse.
Homulus.
    Mijn herte begheert dat heyligh Sacrament,
[fol. D3v]
(1520) Dat sal mijn troost zijn aen den lesten ent,
Ick gae tot den Priester met ootmoedicheyt,
Ende troosten my op Gods barmharticheyt.
Vijf sinnen.
    Jae Homule, dat is seer wel ghedaen,
Godt latet dy tot eenen goede eynde vergaen,
(1525) Godt heeft gheboden den Priesters te eeren
Die aenhouden met vermanen ende leeren,
Ende wat die binden ende ontbinden op Eerden,
Dat sal in den Hemel ghebonden weerden,
O Priesterlijcke staet aller eeren weert
(1530) Welck ons dat loutere Gods Woort leert,
Maer die dat niet leeren ende in ontucht leven,
En sal men alsucke eere niet gheven.
Bekentenisse.
    ’t Is waer, de Priesters zijn aller eeren weert,
Die daer doen wat God van hun begeert
(1535) Als Christus aen’t Cruyce voor ons sterf den doot,
Doe en vercocht hy niet de ghenade voor aertse goet
Ghelijck sy nu ghebruycken allerley finanty, so men siet voor ooghen,
Ende hebben daer me alle goeden tot hen ghetogen
Verkoopen de Prebenden, ende Gods Sacramenten
(1540) Niet anders dan Hoenderen, Gansen ende Eenden
Sy hebben eenen eedt gheswooren kuys te leven,
Met aller ondeucht zijnse omgheheven.
Vijf sinnen.
    Ick hope, God werd de ondeucht van hem keeren
Ende sijnen Heylighen Gheest in haer vermeeren,
(1545) Datse sich totten Evangelis gants sullen begheven,
Ende laten alle af van haren boosen Leven.
Bekentenisse.
    Dat moet gheschien, wensch ick haer van harten,
Soo mochte sy oock ontkomen de eeuwighe smerten.
Larnicula.
    Crambaraba, seght my waer komstu heer,
[fol. D4r]
(1550) Ende na wat Landt is dijn begheer.
Crambarabas.
    Van onser Vorsten ben ick her uyt ghesant.
Om te sien hoe dat het staet in dit lant.
Larnicula.
    Dit Lant nae mijnen wille sich gantsch aenstelt
Seght my doch, hoe sich onsen Homulum helt?
Crambarabas.
    (1555) Homulus die heeft ghebrast dach ende nacht.
Den ghekruysten Galileen gantslijck veracht.
Larnicula.
    Siet ghy toe, dat hy sich niet van ons wende,
Ick sach hem hier in grooten ellende,
Wy hadden hem ghebonden ende ghevanghen
(1560) Met des quam daer een Lollaert gheganghen
Doe en konde ick daer niet langher blijven,
Ick duchte met sijnen staf souden hy mu berijven,
Maer als ick daer na weder op der plaetsen quam
Monninck noch Homulum ick niet en vernam,
(1565) Daerom moeten wy met vlijt daer op maken
Ick sorghe hy sal ons desen Man quyt maken.
Crambarabas.
    Wat soude ons Homulus afslaen,
Ick gheloove eer, helle ende eertrijck soude vergaen
Dus niet te min komt na hier by,
(1570) My dunckt dat hy inder Kercken zy.
Larnicula.
    Eens menschen stemme hoore ick door de muere
Luystert gau toe, dat u Belzebub schende du luere.
Crambarabas.
    O wayen, O wayen, nu en t’ allen daghen,
’t Is Homulus, ick hoore hem zijn sonden beclagen.
Larnicula.
    (1575) Ach iae dat selve hadde ick wel ghedacht
Soo haest als ick den Moninck tot hem komen sach
Noch hope ick al, Homulus en zy niet de Man,
Hy heeft ons soo menigen trouwen dienst ghedaen.
[fol. D4v]
Crambarabas.
    O wapen over gewalt, groot onrecht ons gheschiet
(1580) Homulus heeft ghebiecht ende is beriecht, siet.
Larn. Alle ongheluck moet dy met hem bestaen,
Welcker Duyvel hiete dy doch van hem gaen?
Ick wil gaen hen ende Luycifer dat klagen
Dan salstu also dapper werden gheslaghen.
Crambarabas.
    (1585) Wat Larnicula, wilstu u my ongheluck toe maken
Ben ick alleen schuldich in deser saken?
De ghecruyste Galileer heeft ons wel meer gedaen
Sal ick daerom alleen in ongheluck komen saen,
Larnicula.
    Jae Homulus was dy bevolen te bewaren,
(1590) Daerom en sal men aen dy gheen slaghen sparen.
Crambarabas.
    Wat verkiest dy my dus met dijn slaen,
Bistu koen, so komt my her wat naerder gaen.
De Deucht.
    Homulus, komt hier, hy heeft voldaen,
Komt nu laet ons hem teghen gaen,
(1595) Den tijdt der reysen is nae hier by
Een yder sie toe, dat hy wel bereyt sy.
Homulus.
    O Godt, nu is ghetroost al mijn ghemoede,
Ghy hebt my gespijst met dijnen Godlijcken goede,
Ghy lieve vrienden ick ben van herten vrolich
(1600) Dat ick u hier alle sie teghenwoordich,
Op dit Cruyce lecht alle uwe sonden,
Ende komt met my aen mijnen lesten stonde,
De eeuwighe Godt moet my nu geleyden,
Ghy lieve vrienden, wilt doch van my niet scheyden.
Sterckheydt.
    (1605) Homulus en sorcht niet ick wil by dy blijven
Ghelijck als de handen en voeten by haren lijve
Soo langhe dat ghy comet weder in dijn landt
Ick belovet dy, houdt op dijn handt.
[fol. D5r]
Verstandt.
    Het en kan dy niet soo qualijck gaen
(1610) Dat ick dy niet alletijt by wil staen,
Al waert dat ghy afvoert in d’afgront der Hellen,
Noch woude ick mijn leven voor dy stellen.
Bekentenisse.
    Och hoe een zware reyse moet Homulus bestaen.
Den wech zijner Voor-vaders moet hy gaen.
Sterckheyt.
    (1615) Homule, en weest niet verveert noch versaecht
Siet aen mijn Lijf hoe’t dy behaecht,
Ick hebbe soo stercke Aderen ende beenen,
Alle dijn Vyanden wil ick verdrijven alleene.
Homulus.
    Och de doot-zweet breeckt my uyt met ghewalt,
(1620) Handen, voeten, ebde al mijn bloet wert my kalt
Ick woude dat mijn leven hadde een eynde
Och lieve vrienden, niemant sich doch van my weynde
Mijn reyse sal nu gaer balde zijn ghedaen,
Siet in dit Graf sal ick nu ligghen gaen
(1625) Daer in soo moet ick werden tot eerden,
Dan sal ick haest vergheten werden.
Schoonheydt.
    Wat Homulus, wilstu in de kuyle gaen?
Dat en is voorwaer niet wijsselijck ghedaen.
Homulus.
    Al wat op eerden heeft dat leven,
(1630) Dat werdt der eerden weder ghegheven.
Schoonheydt.
    Wat soude ick my selfs alsoo verderven
Quam ick in dit gat, ick moeste daer in sterven.
Homulus.
    Ja schoonheyt, ic moet sterven ten mach niet baten
Son, Maen, alle dinck moet ick verlaten
(1635) Maer my is eenen goeden troost ghegheven
Hier boven sal ick in eeuwicheyt leven.
Schoonheydt.
[fol. D5v]
    Homulus, ghy moestet seer wel konnen kallen,
Soude ick met dy in dese kuyle willen vallen,
Alle beloften ende toesagen verloochen ick vry,
(1640) Vaert ghy hen, God de Heere gheleyde dy.
Homulus.
    Wat schoonheyt, wilstu my soo haest af staen,
Du heeftste doch eenen eet gezworen met my te gaen.
Schoonheydt.
    Ick ben doof, ick en hoor niet wat ghy wout,
Ick en segghe niet om door silver noch gout,
(1645) Dat graf heeft my soo gants verveert,
Daerom heb ick my van dy ghekeert.
Homulus.
    Ick heb in mijn schoonheyt dickwils geglorieert,
Nu siet doch hoe bedrieghlijck sy haer van my keert
Sy loopt van my al wort se ghejaecht,*
(1650) Niemant derf sich op sijn schoonheyt verlaten,
Wanneer de Doodt komt, gaen sy haer straten.
Sterckheydt.
    Homule, die Spel en wil my oock niet behaghen
Daerom wil ick u mijn gheselschap afsaghen,
Ick en gae niet varder met dy, dat is plat,
(1655) Adieu Homule ick ben dijner sat.
Homulus.
    O Sterckheyt, wilt ghy nu van my oock scheyden
Wie sal my dan den harden wech gheleyden.
Sterckheydt.
    Och Homule, dijn Reyse is veel te swaer,
Voor de kuyle grouwelt my van haer.
Homulus.
    (1660) O Sterckheyt wilt doch een kleyne tijt by my blijven
Ende helpen mijn groote bangicheyt verdrijven.
Sterckheydt.
    Ick en doe dat niet, dat is kort af
Mijn grauwelt veel te seer al voor dat graf.
Meynstu my soo in dat gat te versmooren
[fol. D6r]
(1665) Nutter waert my dat ghy niet en waert gheboren.
Homulus.
    O Sterckheyt wilt ghy soo dijn ghelofte houden?
Ghy spraect doch, geen lijden sou dy van my spouden.
Sterckheydt.
    Jae, al hadde ick ’t den heylighen gesworen
Ick versaket, soude ick door u zijn verloren,
(1670) Ons gheselschap ende vrientschap is nu ghedaen,
Gaet ghy in’t graf ick wil t’Huyswaert gaen.
Homulus.
    O Sterckheyt, in dy is gheen standtvasticheyt
Die u betrout, och hoe gantsch wert hy verleyt.
Sterckheydt.
    Du biste oude ghenoech alleene te staen,
(1675) ’t Waer schande dat yemant met u soude gaen
Ick hebbe dy nu verre ghenoech gheleyt
Dat ick ben uyt ghegaen dat is my leyt.
Homulus.
    Lieve sterckheyt, en wilt toornen noch verstooren?
Ghy en sult een woort niet hooren.
Sterckheydt.
    (1680) Rustet dijn hooft ende maeckt dy bereyt
Du moest doch in’t graf, ’t zy dy lief of leyt.
Homulus.
    O Sterckheyt hebt ghy my soo haest verlaten
Schoonheyt ende ghy meet my met eender maten?
Op u hadde ick alle mijn hope ghestalt,
(1685) Nu laet ghy my in lijden menichfalt.
Verstant.
    Homule ick wil my nu oock verliesen
Du machste wel een ander gheleytsman kiezen
Of schoon dat Graf met Gout waer beslaghen
Nochtans liet ick my daer niet in draghen.
Homulus.
    (1690) O Verstant, o Verstant, is dit nu recht,
Dat ghy my verlaet arme knecht.
Verstant.
[fol. D6v]
    Het is verlooren dat ghy soo langhe roept verstant,
My dunckt de Doot is nae by der handt,
Daerom wil ick gaen packen van hier,
(1695) Men wert nu meer schreyen dan lachen schier.
Hom. Vliedet toch niet alsoo, kommet nae hier by,
En besiet, hoe dat graf ghestelt sy.
Verstant.
    Wat soude ick naerder komen by dat graf,
Ick waer daer liever hondert mijlen af,
(1700) Wanneer ick hoore noemen, verschrickt alle mijn bloet
Soude ick dat besien? Neen dat waer mijn doot
Homule, ick en wil nu hier oock niet langer beyden
Adieu, vaert hen, God wil dy gheleyden.
Homulus.
    O Coninck des Hemels nu ist al ghedaen,
(1705) Dat roer is wech, dat Schip moet haest te gronde gaen
Schoonheyt en Sterckheyt, oock het verstant
Zijn van hier, de doot is by der hant.
Vijf sinnen.
    Homule, ick wil mijner Vrouwen oock na gaen
Blijve ick langher hier, sy sou my bekijven oft slaen.
(1710) Hom. O vijf sinnen wilt ghy alsoo niet kallen,
Ick en hope niet dat ghy wilt afvallen.
Vijf sinnen.
    Meent ghy dat ick by u soude blijven alleen,
Soo u mijn Ghesellen verlaten ghemeen,
Sy doen als oft sy saghen vuyrighe Draken,
(1715) Niemant wil sich het graf naerder maken,
Ghelooft my ick wert my bet besinnen
Laet af u bidden, aen my en sult ghy niet gewinnen.
Homulus.
    Wilt ghy my dan al te samen afstaen,
O Godt van Hemel, soo moet ick alleene gaen.
De Deught.
    (1720) Neen Homule, ghy en sult niet gaen alleen,
Christus verdienste maket dy dijn Ziele reen,
Wie dat erlanght met ghelooven in zijn leven,
[fol. D7r]
Dien laet hy oock in den doodt niet over-geven.
Homulus.
    O vijf Sinnen, waer me heb ick’t verdient aen dy
(1725) Dat ghy u niet erbarmt over my.
Vijf sinnen.
    Roept wat ghy wilt, ick en wil niet hooren,
Ick wil gaen t’huys en sluyten alle dooren.
Homulus.
    O Christe verlaet ghy doch niet my armen
Mensch, ’k en sie niemant die mijnder wil erbarmen,
De Deught.
    (1730) Homule, ghy sult gheen twijfel hebben aen Crhistum onsen Heer,
Hebt goeden moet hy en verlaet u nemmermeer,
Set ghy vry op hem een vast betrouwen
Die hem te vriende heeft en derft niet grouwen.
Homulus.
    Nu sie ick wel dat sy al op ijs bouwen
(1735) Die yemant anders dan Christus betrouwen,
Ick en sie niemant anders die my wil bystaen
O Bekentenisse wilt ghy oock van my gaen.
Bekentenisse.
    Neen Homule, ick en wil dy niet begheven,
Dijn Siele sy eerst in’t eeuwighe leven.
Homulus.
    (1740) Danck hebt bekentenisse der troostelijcke woort
Mijn hert moet breken, ick voel wel ick moet voort,
Neemt exempel aen die dit hoort oft siet
Merckt hoe dat alle dinck van den mensche vliet.
De Deught.
    Al wat de Mensche lief heeft op eerden,
(1745) Verlaet hem als hy tot eerde sal werden,
Schoonheyt, Sterckheyt, vijf Sinnen, en verstant
Die zijn verswonden als den schijn aan de Want
Van alle zijn vrienden is geen bevonden,
Die hem vertroosten in des doodes stonden.
Homulus.
[fol. D7v]
(1750) O Mensche, aen my neemt exempel ende spieghel
Ende laet u de Werelt niet langher bedrieghen
Betrout niet op sterckheyt, want sy verzwint,
Met schoonheyt verstant ghelijck als de wint.
De doodt.
    Duyvel hoe gatet (hoe staen de saken)
De Duyvel.
    (1755) Du soud my wel rasende ende ontsinnich maken
Du heefst te langh vertoghen dijn beviel
Dat sal my nu schaden Homulus Ziel.
De doodt.
    Ick woude al loage volbracht hebben mijn bevel
Maer du gingst loopen al veel te snel,
(1760) De Moninck die ons soo heeft verveert,
Die heeft Homulum van dy ghekeert,
Ick sie oock twee Wijven daer by hem staen,
My dunckt daerom derfstu niet naerder gaen.
De Duyvel.
    Ja sint dat de Galileersche Jesu wert gheboren
(1765) Heb ick ende ghy groot ghewalt verloren,
Soo haest als hy aen den Cruyce wert ghehenckt
Wert alle onse ghewalt ghekrenckt,
Niet des te min willen wy ons daer nader by maken
Het is nu tijdt dat ghy uytricht dijn saken.
De doodt.
    (1770) Sijn herte wil ick hem afsteken behent,
Soo dra dese ure is gheloopen ten ent,
Maer my dunckt du salst hier niet veel halen,
Hy heeft nu zijn Ziele God al bevolen.
De Duyvel.
    Neen ick wil noch niet van hier gaen,
(1775) Wie weet, moet noch aen’t eynde wert bestaen.
Homulus.
    O Coninck der Enghelen ende Eeuwicheydt
Staet my doch by dat my de Duyvel niet en verleydt.
De Deucht.
[fol. D8r]
    O Homule, voor den vyant dy niet en ontsettet,
Want Christus heeft hem sijn macht belettet.
Homulus.
    (1780) O goedighe Vader, een salich eynde wilt my maken,
O wee, hoe is de doodt soo bitter te smaecken.
De Deught.
    O God vertrooster, aller bedroefder herten,
Eerbarmt u, ende kortet Homulus sijn smerten,
O harde sententie over ’tMenschelijcke gheslecht,
(1785) De doodt neemt het al, ’t sy Heer ofte Knecht.
Hom. O Koninck der glorien ende der eewicheyt,
O Vader der ghenaden ende alle barmherticheyt.
Helpt my doch gheringhe uyt dese groote ellende,
O Vader mijnen Gheest beveel ick in dijnen hande.
Bekentenisse.
    (1790) Homulus heeft betaelt, dat ghy noch zijt schuldich
Daer aen ghedenckt ende weest gheduldich,
Wie Godt hier dient, ende deucht verkiest,
Die vint daer aen troost, als hy alle dinck verliest,
Ick hoor der Enghelen stemme singhen
(1795) Van vreughde alle Hemelsche Borghers springhen,
En sijn verblijt tot deser stonden,
Want Homulus Reeckeninghe is klaer bevonden.
De Enghel.
    Komt uytverkoren Bruyt des Hoochsten Heeren
Dijn toecomst alle Hemelsche Borghers begheeren,
(1800) Dijn Reeckenninghe is bevonden klaer,
De Vyandt sal dy niet hebben een haer,
In eeuwicheyt salstu met den Bruydegom regeeren
Daerom zijn sie salich, die sich van sonden keeren,
Nu komt met my in dat eeuwich leven,
(1805) Vervreughet u, al u zonden zijn u vergeven.


Dat besluyt.
    BEdenckt met ernst ende vlijt, wat ghy hier hebt ghehoort ende ghesien,
Dat ons al te samen dier ghelijcken sal gheschien.
[fol. D8v]
Het sal ons wedervaren in sulcker maten,
Daerom sich niemant en sal verlaten,
(1810) Op rijckdom, noch vrienden, noch eenighe erfschap
Op gheene schoonheyt, noch goet Geselschap,
Noch op sijn sterckheyt oft manheyt noch hooge verstant.
Het verswint al te samen als de scheem aen de want:
Alleene dat geloove aen Christum blijft staen,
(1815) Wanneer dat de Ziele van den lichaem moet gaen
Daerom soo laet ons nae dat selve-streven,
Soo sal ons Godt de sonden vergheven,
Soo mogen wy nimmermeer tot schanden werden,
Wanneer wy dan in den Geloove volherden,
(1820) De doodt en mach ons niet verveeren,
Jae wy sullen hem van herten begheeren,
De wijle wy niet en mogen salich werden,
Ten sy dat wy scheyden van deser eerden,
Onsen vleyssche den Wormen wert ten deele,
(1825) Ende rusten in’t Eertrijck een kleyne wijle,
Tot dat het wederom sal op verrijsen,
Ende Godt alleen vleesche sal oordeel wijsen,
Den vromen ter eeuwiger salicheyt,
Den boosen ter hellen, alle Duyvelen bereyt,
(1830) Daer voor ons Godt de Vader beware,
Ende helpen ons in der vromen schare,
Door Jesum Christum sijnen lieven Soon,
Hier mede willen wy ’t besluyten schoon,
Daerom nemet voor goet, ghy lieve Heeren,
(1835) Wil ons dit spel ten besten keren,
Ende schicken u daer na met vlijt,
Want de Doodt is oock van ons niet wijt.

FINIS.

t’ AMSTELREDAM.

_____________________________________

Ghedruckt by Otto Barentsz. Smient,
Boeckdrucker, op de Reguliers Bredestraet,
in de nieuwe Drukery, 1656.

Continue

Tekstkritiek:

In de tekst staat achter de aanduiding van de sprekende personages meestal een punt, maar vaak ook niet. Het eerste vers van iedere claus springt in, maar ook dat is niet consequent toegepast. Wij hebben dit genormaliseerd door achter iedere sprekersnaam een punt te plaatsen en iedere claus met een inspringing te beginnen.

fol. A1r AMSTELREDAM er staat: AMSELREDAM
vs. 11: ontbreekt in deze uitgave; overgenomen uit de Utrechtse editie van Harmen van Borculo (ca. 1608), naar de editie van J.W. van Bart (1904)
vs. 15: streeft er staat: streft
vs. 28: ontbreekt; aangevuld naar de editie-1656
vs. 38 batelijck er staat: betalijck
vs. 143: weesrijm.
voor vs. 186: sijnen er staat: sijneu
vs. 188 t/m vs. 191 kan niet door Homulus zijn gezegd, een vergelijking met de Homulus-tekst in Bart, J.W. van: Een comedia ofte spel van Homulus. (Herdrukt naar de uitgave van Harmen van Borculo, met inl. Utrecht, 1904. Diss. Universiteit van Utrecht.) doet vermoeden dat hier ’Jorigen een van zijn ghesellen’ boven moet staan.
voor vs. 201: Homulus er staat: Homulms
voor vs. 209: Huys-vrouwe er staat: Huys-vauwe
vs. 276: placht er staat: plath
vs. 493 Neen er staat: Neem
vs. 605: hier hoort Tot my? En Jae, tot dy voorwaer, tot dezelfde versregel
vs. 671: God er staat: God.
vs. 812: vrientschap er staat: vrientsachp
vs. 965 ende er staat: Ende
vs. 1133: snode er staat: snnode
vs. 1180: nemen er staat: enmen
vs. 1649: weesrijm
Continue