Jan van Hoven: De gewaande krygsman: of nieuwmodesche minnaar.
’s-Gravenhage, Gysbrecht Gasinet, 1715.
Uitgegeven door Marti Roos.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton040330 — Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. π1r: frontispice door D.C. [= David Coster]

DE GEWAANDE KRYGSMAN
of
Nieuwmodesche Minnaar.

[fol. π1v: blanco]


[fol. π2r]

DE

GEWAANDE

KRYGSMAN:

OF

NIEUWMODESCHE MINNAAR.

KLUCHT-SPEL.

[Vignet: Adnitimur pro viribus]

IN ’sGRAVENHAGE,
By GYSBRECHT GASINET,
Boekverkooper in ’t Kort-Achterom, 1715.


[fol. π2v: blanco]
[fol. π3r]

OPDRACHT

AAN MYN VRIND,

PETRUS GEZELLE.

ERVAAREN LIEFHEBBER
IN DE DICHTKUNDE,

En Opbouwer der zelve.

IK offer met schuldplichtigheden,
U hier een KRYGSMAN op, myn Vrind:
Hy komt u onder de oogen treeden,
Maar schrick niet; want hy steekt vol wind.
(5) Hy zal u nergens Aârs meê plaagen,
Als dat hy mogt door laffe reên,
Uw keurig Oog, of Oor mishagen,
’t Geen hy heeft door myn pen ter leen.
Hy ’s door, en door van liefde ontsteeken;
(10) Zyn Heldendaân, en Minnery,
Weet hy by beurte van te spreeken;
[fol. π3v]
Doch ’t is al waan, en zotterny.
Het kan hem in het minst verscheelen,
Of hy doet van zyn kracht verhaal,
(15) Of dat hy mag voor MINNAAR speelen,
En vrijen een Lantarenpaal.
En schoon hy moet een blaautje loopen,
’t Geen hem zyn zotterny verwekt,
Indien hy op uw gunst mag hoopen,
(20) Acht hy zich veiliglyk gedekt.
En raast hy wat te veel Vrind Peter,
Of dat hy uw geduld verveeld;
Denk ’t is een gek, hy weet niet beter,
Doch echter van een Vrind geteeld.
(25) Dit doende, zal ’k uw gunsten roemen,
En ik my zelven altyd noemen,

            U: E: DW: Dr: en Vrind
                                    J: VAN HOVEN.
’s Gravenhage den 14.
    Maart 1715.


[fol. π4r]

AAN DEN

LEEZER.

WAarde Leezer, hier ziet gy myn derde Tooneelwerkje, het welk gedrukt is onder myn eigene opzicht, ’t geen my van goede Vrinden, (wier verzoek ik deze tyd niet konden weigeren,) is geraaden. En myn volgende werkjes zullen met het Zinspreukplaatje, dat hier voor geplaatst is, in ’t ligt koomen.
    Niemand behoeve zich te verbeelden, dat imand in het byzonder met deeze Krygsman gemeend wert, alzo ik niet van meeninge ben, om oit imand, het zy ook wie het zy, in het Openbaar ten toon te stellen. Ik zal zulks overlaaten aan Dichters die een Vrybrief van Apollo hebben, om voornaame Perzoonen, (die by de Waereld wel te boek staan,) te heekelen, of liever schamperlyk te geezelen.
    Ik heb alleenig voorgenoomen twee voornaame buitensporigheden, zynde het snorken van opsnyerijen, en zotte liefde, met malkanderen te paaren, waar van het eene, zo wel als het anderen, komt uit te munten.
    En by aldien den Leezer, hier of daar, iets mogt te vooren koomen, dat juist uit de beste doos niet is, verzoek daar in verschoond te werden; want U: E: moet weeten, dat ik myne vaerzen geen tien, twaalf, of meerder jaaren onderhanden houden, om die te vitten, kammen of te beschaaven; maar de zelve gemaakt hebbende, eenige weinige opzicht gebruike, en zo ter Drukperze zenden.
    Om de nieuwsgierigheid van verscheidene Liefhebberen te voldoen; zo weet dat het werkje, genaamd, Merkurius onder de reizende Komedianten, het eerst aan de beurt Legt om uit te koomen: en zo de Drukker een milde bui heeft, zullen wy er een versnaperingetje agter voegen, en op de koop toe geeven.

Vaar wel.


[fol. π4v]

KORTEN INHOUD.

EEn trotze Krygsman, met de mond; maar die zyn leven,
Geen Vyand aanzien dorst, ja voor een Muis zou beeven,
Heeft door opsnyery een Vader zo bekoord,
Dat hy na Vrinden raad, noch Dochters smeeken hoord;
(5) Maar haar wil dwingen om met dezen gek te paaren.
Tot dat de schrand’re list eens Knechts hem doet bedaaren;
Die een Lantarenpaal kleed met een Vrouws gewaad
Daar dezen Snoever dan straks op verlieven gaat,
Om dat zy groot is; ’t geen zyn zotheid klaar doet blyken,
(10) En Govert, Eelhart doet met Dilliaan verryken.

Ex tempore A. van THIL.
_______________________________________________

VERTOONERS.

GOVERT, Vader van Dilliaane.
DILLIAANE, Dochter.
KATRYN, Meid
BARNARDUS, Neef		}
}		Van Govert.
GROOTHART,
EELHART,		}Vrijers van Dilliaane.
KRISPYN, Knecht van Eelhart.
JASJE, Knecht van Groothart.
ANNA, Meid van Barnardus.
    Het Tooneel verbeeld een Straat in ’s Gravenhage, daar Govert en Barnardus woonen.

    Het Klucht-Spel begind tegen den Avond, en eindigt in de zelve tyd daar het in Vertoond werd.
Continue
[p. 1]

DE

GEWAANDE

KRYGSMAN:

OF

NIEUWMODESCHE MINNAAR.

KLUCHT-SPEL.
__________________________________

EERSTE TOONEEL.

GOVERT, DILLIAANE, BARNARDUS, KATRYN.

DILLIAANE.
MAar Vader, wil my noch eens hooren.
GOVERT.
Maar wil my toch niet meêr verstooren
Gy zyd myn Dochter, en gy zuld
Hem trouwen, daarom heb geduld.
KATRYN.
(5) Ei Heertje, hoor haar, wil toch letten...
GOVERT.
Wil ik jou eens de muts verzetten?
Jou regte tootolf, praat jy meê?
Hou jy de bek, of aârs....
KATRYN.
                                      al reê:
Zie daar myn Heer, ik wil wel zwygen,
(10) Indien uw Dochter maar mag krygen,
[p. 2]
Heer Eelhart, tot haar Bruidegom.
DILLIAANE.
Myn Vader, ja daar bid ik om.
GOVERT.
Daar bid jy om, niet waar Madame?
Gy hoord u in uw hart te schaame,
(15) Dat gy uw ’s Vaders keur weerstreefd.
KATRYN.
Maar zy verzoekt u zo beleefd.
GOVERT.
Is ’t waar? maar ’t kan my niet behaagen;
’t Verzoek van haar werd afgeslaagen.
Zy zal Heer Groothart, dit staat vast,
(20) Noch trouwen.
KATRYN.
                              Hoe, dien hangebast!
Wat drommel zal zy daar meê maaken?
GOVERT.
Ik zal jou straks de ribben kraaken.
Kom beide in huis op staande voet,
Eêr gy myn toorn vergrooten doet.


TWEEDE TOONEEL.

GOVERT, BARNARDUS.

BARNARDUS.
(25) MAar Neef, ik bid wil my eens zeggen,
Waar of gy ’t toch op toe moogd leggen?
En waarom dat ge uw Dochter wil,
Doen trouwen, met Heer Groothart?
GOVERT.
                                                        Stil,
Stil mon Kouzyn, ik weet de reden,
(30) Waarom dat ik haar wil besteden,
Ten huuwlijk met myn goeye vrind,
[p. 3]
Die haar met hart, en ziel bemind;
Myn goedren, die ik veele jaaren,
Door zuinigheden kwam vergaaren,
(35) Zoude ik niet graag door een geslagt
Dat kaaltjes is, zien deurgebragt:
Neen Neef, wil my dat toch vergeeven.
Heer Groothart weet heel wel te leeven,
Het is een Krygsman groot van naam,
(40) Gedraagen op de vlugge Faam:
Niet overoud, noch jong van dagen,
Wiens goedren dat my ook behaagen.
En Eelhart, is een hokkeling;
Een jonge lafbek, of zoo’n ding,
(45) Die waarelijk al vry veel plaaten,
Hem van zyn Vader naargelaaten,
Omtrend verteerd heeft; en wel wou,
Dat ik myn Kind hem gaf tot Vrouw,
Op dat hy dan als van te vooren,
(50) Maar met myn goed....
BARNARDUS.
                                    Ei Neef, wild hooren,
Na ’t geen u werd van my gezegd;
Gy zyd gants kwalijk onderregt.
Heer Eelhart, die ik lang voor dezen
Gekend heb, en verdiend geprezen
(55) Te worden, heeft veel meerder goed,
En geld, als gy op hem vermoed.
Hy leefd gelijk een man met eeren,
En kan zyn Renten naau verteeren,
Hy neemt zyn koopmanschap wel waar
(60) Hy is galand, en braaf, dat ’s klaar.
Daarom zo gy my wilt vertrouwen,
’k Zou hem myn Dochter niet onthouwen.
En wat Heer Groothart aan mag gaan,
Die in uw gunst zo schynd te staan,
(65) Is niet die hy wel komd te schynen;
[p. 4]
Zyn liefde zou wel haast verdwynen,
Die hy nu tot uw Dochter toond
Te hebben....
GOVERT.
                  Maar zo gy hem hoond!
BARNARDUS.
O neen myn Heer, ’k zal hem niet hoonen,
(70) Maar zo hy is, u regt vertoonen.
’t Is een gewaande Krygsman Heer,
Die ’t in de mond heeft en niet meêr;
Hy snyd steeds op van Heldendaaden,
En maakt alom niet als bravaden,
(75) Van slagen die hy roemd op ’t meest,
Schoon hy ’er noit is by geweest.
Zyn zinnen zyn hem gants verovert,
En door zyn waan zo zeer betovert,
Dat yder een hem houd voor zot,
(80) En met zyn groote dwaasheid spot.
GOVERT.
Ja Neef gy kund heel deftig praaten,
Gy mogd die taal liefst agter laaten.
Zo hy eens wist dat gy dus sprak,
Wie weet of hy u niet doorstak,
(85) Noch eens, wil hem meêr eer toe dragen,
Of gy zoud my geheel mishaagen.
Eén die den Orelog hanteerd
Met roem en lof, werd steeds geëerd.
BARNARDUS.
Dat ’s waar, myn Heer, met groote reden,
(90) Werd zulk een van my aangebeden,
Die door kloekmoedge Heldendaân,
Voor ’t Vaderland ten stryde gaan.
’k Heb zelver in myn jonge dagen,
’t Geweer, ten dienst van ’t Land gedraagen;
(95) En heb ook, hoe dat gy ’t verstaat,
Veel achting voor een braaf Zoldaat.
[p. 5]
Maar egter vind me in alle zoorte
Van Menschen, hoog of laag geboorte,
Wel gekken, als men daaglijks ziet.
GOVERT.
(100) Wel dat is daarom Groothart niet.
Kom laat ’et daar nu maar by steeken,
En ons van andre zaaken spreeken,
Roer Grootharts daaden niet meer aan.
BARNARDUS.
’t Is wel, gy zult wat aârs verstaan,
(105) En eens een ander deuntje hooren,
Maar met beding u niet te stooren.
GOVERT.
Neen spreek maar.
BARNARDUS.
                              Groothart uwen vrind,
Van wien uw Dochter werd bemind
Zo ’t schynd, zeg Neef, zoud gy wel weeten,
(110) Wat liefde dat hem heeft bezeten?
GOVERT.
Wat liefde? ik weet niet wat gy vraagd!
Om dat myn Dochter hem behaagd.
BARNARDUS.
Om dat zy hem behaagd dat ’s zeker,
Maar waarom meenje Neef?
GOVERT.
                                            Ei spreeker
(115) Dat bid ik u toch niet meêr van,
’k Weet dat zy hem behaagen kan.
BARNARDUS.
Dat weet ik ook; maar ’k zal u zeggen,
Waar deez’ verborgenheden leggen.
Hy mind uw Dochter, dat ’s gewis,
(120) Om dat ze groot van Lichchaam is,
En lustig uit den drek gewassen;
Hy ’s zo verliefd, en vol grimassen,
[p. 6]
Dat, als hy maar een Juffrouw ziet,
Groot van perzoon, al had ze niet,
(125) Het minste aârs, zy zou hem behaagen:
Het slimste schepzel, dat we oit zagen,
Gebochcheld, scheef, of kreupel, lam,
Vol Podegra, of Zwammerdam,
Groot zynde, kan zy hem bekooren.
GOVERT.
(130) Ja wel, Kouzyn, wat dat wy hooren!
Is Groothart, zulk een wondre snaak?
BARNARDUS.
Gun ons deze Avond wat vermaak,
’k Zal ’t u doen blijken voor uwe oogen,
Zo werd gy door geen schyn bedroogen.
(135) ’k Verwagt, Heer Eelhart, daadlijk hier,
Die heeft een Knecht, Krispyn, vol zwier,
Vol aardigheid, in alle deelen,
Om voor de Minnares te speelen
Van Groothart, zo zult gy haast zien....


DERDE TOONEEL.

GOVERT, BARNARDUS, KATRYN.

KATRYN.
(140) HEer Govert, daar zyn vreemde Liên,
Zo aanstonds agter in gekoomen,
Die u verwagten.
GOVERT.
                            ’t Schyne droomen!
Zo laat noch agter in?
KATRYN.
                                  Wel Heer,
Die dingen beuren immers meêr.
(145) Zy hebben u maar eens te spreeken,
Van ’t leege huis....
[p. 7]
GOVERT.
                            Een heel goet teken:
Die Vrinden zyn my wellekom,
Kouzyn, ik kom zo straks weerom.


VIERDE TOONEEL.

BARNARDUS, KATRYN.

KATRYN.
HOe staat het met de huuwlijks zaaken
(150) Van Eelhart? hebt gy ’t kunne maaken,
Met myne Meester, dat hy nou,
Zyn stem zal geeven tot dees trouw?
BARNARDUS.
Katryn, dat zyn zeer zwaare dingen;
Terwyl hy gruuwlijk schynt te dringen
(155) Op Groothart; want hy meend gewis,
Dat hy een dapper Krygsman is....
KATRYN.
Ja meend hy dat? dat mogt wel missen.
Krispyn die zal, na ik zou gissen,
Uw Neef, dat beter blijken doen.
(160) Die Groothart, Hanggat, of Kapoen,
Geloof ik, dat hier niet zal trekken.
BARNARDUS.
’t Geluk, Katryn, volgd meest de gekken.
Hoewel als Govert, eens regt ziet
Zyn zotheid, zo geloof ik niet,
(165) Dat hy zyn Kind aan hem zal geeven;
Maar hem daar in zal wederstreeven.
KATRYN.
Dat zou ik hoopen!
BARNARDUS.
                                ’t Zal wel gaan.
[p. 8]
KATRYN.
Zie daar, komd Eelhart, zelver aan.


VYFDE TOONEEL.

BARNARDUS, EELHART, KATRYN.

EELHART.
HEbt gy, myn Heer, nu onze zaaken,
(170) Aan uwen Neef bekend doen maaken?
En mag ik hoopen op uw Nicht?
BARNARDUS.
Ik heb ’t ten deelen zo verricht,
En meen wel dat het eens zal lukken.
KATRYN.
Maar krygd hy eens zyn ouwe nukken
(175) In ’t hoofd; zo vrees ik met groot regt:
Ik heb je dat wel meêr gezegd.
BARNARDUS.
Is alles nu wel waargenoomen?
En wanneer zal Krispyn hier koomen?
EELHART.
Ik zal u zeggen hoe het staat.
(180) Myn Knecht, op wien ik my verlaat,
Die kend de Knecht van Groothart, deezen,
Zal ons hier in behulpzaam weezen;
En heeft beloofd, dat hy zyn Heer,
Mits dat ik hem daar voor vereer,
(185) Een zommetje van drie Dukaaten,
Misleyen zal, en wel bepraaten,
Dat als Krispyn in ’t Vrouwe kleed,
Hier koomen zal, hy wyd en breed,
Op snyen van zoo groot een Juffer,
(190) En houwen Groothart als en zuffer,
Indien hy niet op staande voet,
Krispyn, gelijk zyn Bruid ontmoed;
[p. 9]
En Groothart, als gy weet, geneegen,
Om groote Vrouwen te beweegen
(195) Tot wedermin, die zal voor vast,
Verlieven door zyn heele bast;
Want hy lyd zelver ’s nachts te droomen,
Van Vrouwlui, groot als heele boomen.
Hoe grooter, hoe ze beter zyn
(200) Tot lessing van myn minnepyn,
Dat ’s al wat dat men hem hoort spreeken.
KATRYN.
Dan weet ik raad voor zyn gebreeken;
In Amsterdam, is een Reuzin
In ’t Doolhof, regt bekwaam zyn min,
(205) En heete liefde te verzagten,
Die stoord zich niet aan minneklagten.
EELHART.
Wat ben ik wonder in myn schik!
Zo praat hy tot zyn Knecht, dat ik
Heer Goverts Kind tot Vrouw zal krygen:
(210) De schoone Dilliaane, als eigen,
Braaf van gelaat, en groot van leest!
’k Ben nimmer zo verheugd geweest.
KATRYN.
Dat ’s goed, wy zullen hem verheugen,
Dat zweer ik hem, dat wat zel deugen.
BARNARDUS.
(215) Daar ginder komt hy aan, kan ’t zyn,
Ga heen, en waarschouw nu Krispyn,
Ik zal hem hier zo lang ophouwen.
EELHART.
Ik ga, en zal me op u vertrouwen.


[p. 10]

ZESDE TOONEEL.

BARNARDUS, KATRYN, GROOTHART,
JASJE.

GROOTHART.
KOm Jasje, lustig als een man,
(220) Klop met ’er haast by Govert an,
En zeg dat ik hem kom bezoeken.
KATRYN.
Goên avond Heer, wel in wat hoeken,
Hebt gy gestooken, dat gy niet
Zyt eêr gekomen? wat verdriet!

JASJE.
(225) ,, Waar dat hy stak, in ’t vel der gekken.
,, Og baas, wat zel me jou betrekken.
GROOTHART.
Wel Kaat, ik heb my zelf zo wat
Verkleed, en opgeschikt, op dat
Wanner ik zal uw Juffrouw spreeken,
(230) Aan myn gelaat niets mogt ontbreeken.
KATRYN.
Gy doet heel wel myn Heer, ik wed,
Zy stapt zo voort met u te bed.
Zo wel gedaan, dat zyn eerst dingen,
Ik weet zy je om je hals zel springen,
(235) Van blydschap, als ze jou maar ziet.
JASJE.
,, Geloof jy dat maar, Heer, ik niet.
,, Gy zuld u zelfs vergeefs vermoeijen.
GROOTHART.
Ho, Heer Barnardus, wel myn goeijen,
En beste vrind, zyt gy daar meê?
(240) Ik zag u niet; ik was alreê,
Door minlust, zo ver opgetoogen,
[p. 11]
Dat gy bedekt bleef voor myne oogen.
BARNARDUS.
Heer Groothart, dat is niemendal.
Hoe staat het met uw huuwlijk al?
(245) Gy zult de Bruidegom haast weezen?
JASJE.
,, Ja overschouwer, zou ik vreezen.
GROOTHART.
Ja Heer Barnardus, dat ’s gewis.
JASJE.
,, Geen gek is gekker, als hy is.
GROOTHART.
Hoe heb jy ’t daar zo drok zeg Jasje?
JASJE.
(250) Ik Heer, kap hier maar met myn dasje.
KATRYN.
Met uw verlof, ’k zal binnen gaan,
En doen myn Heer, uw komst verstaan.
Hy heeft vreemd Volk, daar hy wat zaaken,
Meê redd’ren moet, en effen maaken.
(255) Ik kom voort weêr, verwagt my hier.
GROOTHART.
’t Is wel, ’t is wel Kaat, met pleizier.


ZEVENDE TOONEEL.

BARNARDUS, GROOTHART, JASJE.

GROOTHART.
MYn Heer, en Vrind, met al myn zinnen,
Ben ik verliefd; verward in ’t minnen,
Zo ben ik schier my zelve niet.
JASJE.
(260) ,, De vent is gek, gelijk je ziet.
GROOTHART.
Men zou schier zeggen, hoe kan ’t weezen,
Dat ik, die yder eêr dee vreezen,
[p. 12]
Die als een tweede Hercules,
My zelve stelden in de bres,
(265) En heele Legers Kampioenen,
Wist uit het Oorlogs veld te boenen,
Nu voor de Mingod nederbuig.
JASJE.
,, Ja narren is een Duivels tuig.
BARNARDUS.
Myn Heer, gy zyt een Oorlogs wonder,
(270) Men roemd uw daaden in ’t byzonder.
GROOTHART.
Wat heb ik menig dapp’re slag
Gewonnen! daar men my niet zag,
Daar ging het al den brui verlooren.
Myn Heer, ik zal u laaten hooren,
(275) Hoe dat ik op een Morgen vroeg,
Een Leger naar den Duivel joeg,
En ’t bloed deê langs de Velden stroomen,
JASJE.
,, Wagt maar ’t zel noch wel beter koomen.
GROOTHART.
Ik heb by Hogstet, roem, en eer
(280) Verkreegen door myn scharp geweer,
Daar ik alleen, een duizend Franssen,
Met vreugd deê in den Donau danssen;
Waar door ik word by elk gevreest.
JASJE.
,, ’k Wil barsten is hy daar geweest.
GROOTHART.
(285) Ik heb door veele Heldendaaden,
Myn hoofd gekroond met Lauwerbladen,*
Daar ’s geen Victory, voor ons Land
Behaald, of ’t was door myn verstand,
Myn arm, myn kracht, myn Oorlogsdegen,
(290) Die al de zeege heeft verkreegen.
Waar dat ik kwam, ik zag, ik won.
JASJE.
,, ’k Wou dat ik ook zo liegen kon.
[p. 13]
GROOTHART.
Myn over Grootvaar, die voor deezen,
Plag Briareus gelijk te weezen,
(295) Heeft Thaamra, in haar wieg verkracht,
En Aran, daar men nu meê lacht,
Dien zwarte Stronthond, binnen Romen,
Geboeid, zelf in Arrest genoomen,
Door Saturninus last, myn Heer.
JASJE.
(300) ,, Dat is ’er een, nou ’k zeg niet meêr.
GROOTHART.
Die juist op dien tyd was de Kyzer,
Van ’t Roomsche Volk, men kon geen wyzer,
Als hem op Romens Kapitool:
De Moor.... maar zagt my dunkt ik dool,
(305) Neen ’k hebt, die zou men met zyn Luizen,
Naar de andre Waereld doen verhuizen;
Om dat hy Titus, de ouwe man,
Maar zogt te helpen in de pan:
Hy kreeg pardon, en nam koeragie,
(310) En raasden als een Janpottagie,
Van vreugd, in ’t Hof van Saturnien,
Die dit gebrui, maar aan most zien.
Maar op het laast, ò zelleweken,
Kwam ’t hem heel droevig op te breeken;
(315) Want Titus had in plattigheid,
Een vuurtje voor hem aangeleid
Van eiken krullen met zyn handen,
Daar hy dien schelm in wouw verbranden:
En was myn over Bestevaar
(320) In dien rampzaalge tyd, niet daar
Geweest, men had hem niet gedwongen,
En Titus, had gelijk een jongen.
Zo net gaan kuiëre als een pop.
Myn Voorvaar nam ’et voor hem op;
(325) Stak Aran, ’t schynen wondre dingen,
Zo als hy uit het vuur wouw springen,
[p. 14]
Met een klyn speltje, zo ter sluik,
Vlak in de navel van zyn buik.
Zo by myn ziel, sprak Aran, kanje
(330) Die kool zo draayen, ’k hou niet vanje.
’t Was ook geen wonder, wand hy liet
Het leeven met een groot verdriet,
Daar Titus, in zyn vuist om lachten.
JASJE.
,, Dat’s grooter leugen als ’k verwachten.
GROOTHART.
(335) Gy hebt wel ligtelijk gehoord,
Hoe Griekenland zich had verstoord,
Toen Paris Vrouw Helena schaakte,
Daar Troje door in duigen raakte,
Terwyl dien Lobbes, dol van min,
(340) Schier noch geen haar had aan zyn kin.
Maar ’k meen dat zy het hem betuinde,
En zyn Famielie daar voor kruinde.
My dunkt ’k hoor noch Andromaché,
Hoe dat zy riep, met wee, op wee!
(345) Cephice, ach, denk die nacht der nachten,
Maald my geduurig in gedachten:
Wat was het donker, wat was ’t naar!
JASJE.
,, Ja Duivels donker, babbelaar.
GROOTHART.
Polyxena, die most daar sneuvlen.
(350) En Priam die noch wat wou keuvlen,
Most ook al op die zelve tyd,
Het hagje opgeven, tot zyn spyt.
Het Kind Astyanax, dat smakte
Ze van de Toren dat het kwakte,
(355) En ploften op den Aardboôm neêr.
BARNARDUS.
Wat wilje daar meê zeggen Heer?
GROOTHART.
Wel dat dat all’ myn voorvaars waaren;
[p. 15]
Die dat zo kunstig konnen klaaren.
Wat meenje dat ik het niet weet?
JASJE.
(360) ,, Hy is waarachtig een Poëet;
,, Wand ziet de vent doet niet als liegen.
GROOTHART.
Kassandra wou het kind noch wiegen,
Op hoop van leeven, in dien staat,
Zo meen’gen Fransman, ’t was te laat.
(365) Noch mooijer, nu voor weinig weeken,
Zo hoorden ik twee Schoften spreeken,
Heel onbehouwen van myn Heer,
Te weeten u, maar, maar ik zweer,
Dat ik dat lastren haar betaalde,
(370) En haar zo fyn als Koffy maalde,
Dat is te zeggen, dat ik toen,
’t Zy met of zonder veel fatzoen,
Die twee heb aan malkaâr geregen,
Met deeze myn geslepen degen,
(375) Wel duizend maal in bloed gedoopt.
JASJE.
,, Al kool, wat dat myn Baas verkoopt.
GROOTHART.
Wand ik laat nimmer moetje weeten,
Myn spek, of worst, van andre vreeten.
Ik trots den grooten Hannibal,
(380) Al zat hy op zyn Bucefal.
JASJE.
,, ’t Was juist het paard van Alexander.
,, Hy ’s heel Hystorie vast, en schrander.
GROOTHART.
’k Ben ook gesprooten uit dat bloed,
Dat al die wondren in my doet
(385) Vergrooten, wand wie dat my lastert....
JASJE.
,, Ja bol, dan ben je wis een Bastert.
GROOTHART.
Wat zeg je Jasje?
[p. 16]
JASJE.
                            Ik? niet een woord.
Maar ’k heb die Juffrouw daar gehoord,
Die hier zou komen u te spreeken.
(390) Laat nu die Heldendaden steeken,
Tot op een andre tyd myn Heer;
Of anders brui je ’t werk om veer.
GROOTHART.
O ja, dat ’s goed, ’t schiet my te binnen.
JASJE.
Gy zult, als gy ze ziet beminnen.
Stil tegen Barnardus.
(395) Ga stil naar boven, zo kund gy,
Gemaklijk zien zyn Vryery,
En wilt aan Dilliaane eens toonen....*
Hy luisterd Barnardus iets in ’t oor.
BARNARDUS tegen Groothart.
Myn Heer, ’k verzoek wilt my verschoonen,
Ik moet eens binnen zyn, en ga.
GROOTHART.
(400) Myn Heer, ik volg u daatlijk na.


ACHTSTE TOONEEL.

GROOTHART, JASJE, KRISPYN.
                Gekleed als een Juffrouw.

JASJE.
VErbrui het nou maar niet met snappen.
Zie daar, daar komt ze al herwaard stappen.
Dat ’s een postuur, wat is ze groot!
Hoe wel gemaakt, haar koontjes rood,
(405) Kom pak ’er daadlijk by de lurven.
GROOTHART.
Ik weet niet Jasje, of ’k wel zal durven.
JASJE.
Kom lustig, spreek haar maar eens aan,
En vry haar wat, dan zel ’t wel gaan.
[p. 17]
Ik weet zy is u heel genegen,
(410) Je zelt, je zelt haar wel bewegen.
GROOTHART.
Mevrouw, ik bid hou ’t my ten goê,
Waar gaat, waar kuiërt gy naar toe?
Vergun my de eer om met ons beiden....
Kom laat ik u naar huis geleiden.
KRISPYN.
(415) Naar huis myn Heer? dat is maar kool,
Ik ga zo aanstonds naar myn school,
En zal terstond myn les op zeggen,
Of ik moet over ’t bankje leggen.
JASJE.
Jy over ’t bankje, wel verdort!
KRISPYN.
(420) Wel gekskap, weet jy waar ’t my schort?
GROOTHART.
Naar school, wat zulje daar toch maaken?
Laat ons die beuzelingen staaken;
Want Jasje heeft my flus gezeid,
Dat u de Liefde herwaarts leid,
(425) En dat gy (’t geen ik ook wil hoopen,)
De huuwlijks knoop met my wilt knoopen.
KRISPYN.
Wat knoopen! och docht ik het niet,
Wat groote ramp, wat zwaar verdriet,
Dat ik was door uw Knecht verraden.
(430) Die luizebos, wat gruuweldaaden!
’t Is waar ik heb u lief myn Heer,
Maar niet te knoopen; want myn eer....
GROOTHART.
Mevrouw, ik zal uw eer bewaaren.
KRISPYN.
Wie weet hoe dat ik dan zou vaaren!
JASJE.
(435) Myn Heer wil zeggen, dat hy jou,
[p. 18]
Begeert te hebben voor zyn Vrouw.
KRISPYN.
Zyn Vrouw? wel nu dat kan noch sloeren;
Zie daar ik ben een hoer der hoeren,
En zweer het by myn maagdenbloem,
(440) Dat ik van nu af jou al noem,
Myn Egâ, daar ’k meen by te slaapen,
En veel genuchte meê te raapen.
GROOTHART.
’k Zie gy zyt openhartig, en,
Weet dat ik ook het zelfde ben.
(445) Zo gaau het jawoord my te langen,
En voor uw Bruidegom te ontfangen!
’k Bemin u weêr Mevrouw, ik zweerd.
 GOVERT, BARNARDUS,
    EN DILLIAANE, koomen
    voor op het Balkon, zonder dat
    ze van andere die op het Too-
    neel staan, gezien werden.
KRISPYN.
Maar apropo, ’k hoor gy verkeerd,
Hier by een ander, ’k laat my zelden,
(450) Een klommer op de mou vast spelden,
Gy most my zeggen, of gy haar,
Bemind of niet?
GROOTHART.
                          O neen; voorwaar,
Ik min haar niet, ’k heb by myn leeven,
Haar paspoort overlang geschreeven:
(455) Gy zyt vry grooter als zy is,
En by gevolg ook wyzer, wis.
Wat zyt gy wonder schoon geschapen!
De beste Juffers, zyn maar Aapen,
By u te vergelijken, dies,
[p. 19]
(460) Ik u tot myne Bruid verkies.
Gy lijkt my beter, dat ’s waarachtig,
Gy zyt vry groot, en ik heel krachtig.
Uw oog steekt alles in de brand,
Ik doe ’t al zwigten door myn hand.
(465) Gy schynd heel leep aan al uw trekken,
En ik ben geenzins van de gekken.*
Gy daald wis uit een groot geslacht,
En ik.... Maar hoe myn lief gy lacht.
KRISPYN.
Dat is geen wonder, want myn zinnen,
(470) Zyn zo verheugd in u te minnen,
Dat ik moet lachchen. Wat al zoet,
Zien ik door deze Trouw te moed.
Maar zacht, myn tyd is al verscheenen.
GROOTHART.
Myn Engel lief, waar gaat gy heenen?
KRISPYN.
(475) Naar huis myn Heer, wel dat ’s verbruid,
Het school is ommers nou al uit.
Ik heb myn les verzuimd. Myn Moeder,
Zel my bekyven, en myn Broeder....
GROOTHART.
Wat drommel, dat is malle praat.
(480) Gy school gaan?
KRISPYN.
                                    Neen ’t is nou te laat.
GROOTHART.
Gy leeren? ei, Mevrouw, wat praatje.
Maar zeg my toch hoe heet uw Maatje?
KRISPYN.
Myn Moeder meenje, is ’t niet waar?
Die heet...., Laat zien, ja manke Klaar,
(485) Te weeten onder goeije Vrinden.
GROOTHART.
Maar waar zal ik u kunnen vinden?
[p. 20]
KRISPYN.
’k Zal u doen weeten waar ik woon,
Door myne Knecht.
 Krispyn valt zyn rok af, en
    loopt schielijk binnen.


NEGENDE TOONEEL.

GROOTHART, JASJE.

JASJE.
                                DAt is heel schoon.
GROOTHART.
Wat Duivel Jasje, is dat te zeggen?
JASJE.
(490) Zy fokt, en laat haar rok daar leggen.
Weg is de Mees.
GROOTHART.
                          Het is een vent.
JASJE.
Myn Heer, dat is my onbekend.
GROOTHART.
Jou onbekend? neen dat ’s een leugen.
Wist ik het maar, het zou je heugen,
(495) Dat jy jou Heer dus had misleid.
Dat beest dat hield hem als een Meid.
Jy kon wel ligt ’t gelag betaalen.
JASJE.
Wel waar zou ik die poen toch haalen?
’k Heb ook noch geen gelag gehat,
(500) Ben jy bedot, wat raakt my dat?
Ik hou me ’er buiten moetje weeten.
GROOTHART.
Jou schurk, ’k zal jou de rug wat meeten.
JASJE.
Och help, wat drommel is dat slaan;


[p. 21]

TIENDE TOONEEL.

GROOTHART, JASJE, GOVERT,
BARNARDUS, DILLIAANE.

GOVERT.
HEer Groothart, wel wat gaat u aan?
(505) Waarom die vroome borst geslaagen?
GROOTHART.
Dien buffel doet my niet als plaagen.
Ik zag u niet, vergeef het my,
’k Was schier half dol van razerny.
GOVERT.
Nu laat dat daar, geef hem genaden.
GROOTHART.
(510) Wie hoorden oit van boozer daaden?
Daar komt een vent, heel fraai gekleed,
Gelijk een Juffer, dat je ’t weet,
Die meende my, ’k zeg ’t zonder liegen,
Gelijk een gek in slaap te wiegen:
(515) Hy sprak van trouwen, en hy wou,
Dat ik hem hand’len zou als Vrouw;
Maar ik te slim, kon haast ontdekken,
Dat hy my maar zocht te betrekken;
Want ’k zag wel dat ’t een vent was Heer.
JASJE.
(520) ,, ’k Wil sterven, liegt hy dat niet weêr.
GROOTHART.
’k Zal jou, eêr dat je sterft wat klouwen,
Met my hier voor de gek te houwen.
JASJE.
Myn Heer, de kaerel had abuis.
GOVERT.
Nu kom Heer Groothart treed in huis,
(525) Ik zal zo daadlijk by u koomen.
[p. 22]
Tree in myn Heer, en wil niet schroomen.
GROOTHART tegen Jasje.
En gy verwagt my hier op straat.


ELFDE TOONEEL.

GOVERT, DILLIAANE BARNARDUS,
JASJE.

JASJE.
,, TErwyl dat hy naar binnen gaat,
,, Zo zal ik zien Krispyn te vinden,
(530) ,, Of Eelhart. Nou ik groetje Vrinden,
Ik kom strak weêr. ,,Ik moet myn poen,
,, Gaan haalen: want ik heb ’t van doen.


TWAALFDE TOONEEL.

GOVERT, DILLIAANE, BARNARDUS.

GOVERT.
WEl nu myn Neef, zyn dit de zaaken,
Om ons deeze Avond te vermaaken?
(535) En my te toonen dat myn Kind,
Word van een groote gek bemind?
Hy zegd reeds zelf, het wel te weeten,
Dat Eelharts Knecht, Krispyn geheeten,
Een kaerel, en geen vrouwmensch was.
(540) ’k Hou ’t staande, het komt niet te pas,
Met eerelijke Liên te gekken.
BARNARDUS.
Om zyne uitsporigheid te dekken,
Zo zegd hy nu dat hy zulks weet.
Dat het mislukt is, dat ’s my leet.
[p. 23]
(545) Wy zullen noch in weinig dagen,
Wilt gy zo lang zyn trouw vertragen,
Wel andre mid’len vinden.
DILLIAANE.
                                            Ja,
Ik bid u wagt zo lang Papa.
GOVERT.
Wel zou ik niet? ’t zyn wondre dingen.
BARNARDUS.
(550) ’k Verzoek toch wilt uw Kind niet dwingen,
Zoo’n haatlijk Huawlijk aan te gaan.
’t Zou u zelf rouwen. Laat u raân.


DERTIENDE TOONEEL.

GOVERT, DILLIAANE, BARNARDUS, KATRYN.

KATRYN.
MYn Heer, Heer Groothart, laat u weeten,
Dat hy, terwyl hy wagt, moet eeten,
(555) En drinken hebben; want de borst,
Versmagt van honger, en van dorst.
GOVERT.
Dan slagt hy jou wat. ’k Ga naar binnen.
Kom wakker Kaat, pas op met zinnen,
En lang ons een boutelje Wyn.
KATRYN.
(560) Ik zel myn Heer.
GOVERT.
                                    Kom voort jou zwyn.
Nu Neef, wilt ook naar binnen treede,
En Dilliaane, kom, gy meede.


[p. 24]

VEERTIENDE TOONEEL.

BARNARDUS, DILLIAANE.

DILLIAANE.
ACh Neef, zeg my, wat zal ik doen?
Ik zweer, zo ’t my niet, myn fatzoen
(565) Zou krenken, ’k vlugten. Onze zaaken,
Zyn nu niet ligt weêr goed te maaken.
BARNARDUS.
Krispyn die heeft ’et heel verbruid:
’k Beken, het ziet ’er slegjes uit.
Ik zal myn Neef, zo veel bepraaten
(570) Als ’t mooglijk is,
DILLIAANE.
                                  Maar ’t zal niet baaten.
Ach mogt ik Eelhart, in dees staat,
Maar slegts eens zien; hy wist ligt raad.
BARNARDUS.
Ik zie hem met Krispyn daar ginder.
Zy koomen hier, vrees nu geen hinder.


VYFTIENDE TOONEEL.

BARNARDUS, DILLIAANE, EELHART, KRISPYN.

EELHART.
(575) JOu lompen hond, zeg, is ’t nu wel?
Hoe of men dit herstellen zel?
Kost gy de rok niet vaster binden?
Zyt gy daar ook myn zielsbeminden?
DILLIAANE.
Heer Eelhart ja, maar ach wat smart!
[p. 25]
EELHART.
(580) Myn Engel lief, myn ziel, myn hart,
Ik ben myn raad by na ten enden.
DILLIAANE.
Waar zal ik my, helaas, noch wenden,
Myn Vader wil zelf zo terstond,
Noch sluiten ’t haatlijk trouwverbond
(585) Met Groothart, ach, ’k verlies myn zinnen.
EELHART.
Met Groothart?
DILLIAANE.
                        Ja, hy is reeds binnen,
By Vader, en zy wagten daar
Tot dat ik kom.
EELHART.
                        My Lief, hoe naar,
En schriklijk zyn my deeze woorden,
(590) Die my op ’t wreedst de ziel vermoorden!
Ach, laat ons vlugten, eer dat hy
Ons brengd in wanhoop. Laaten wy,
De toorne ontwyken van uw Vader.
Tegen Krispyn.
Dat is uw schuld, ô gy verrader.
(595) Gy onbedachten Loskop.
KRISPYN.
                                                Heer,
Een ongeluk gebeurd wel meêr,
Dies wil my dat niet meêr verwyten;
Een Luis kan ons de keel afbyten
Wanneer wy veeg zyn. Maar kom aan,
(600) ’k Bedenk daar iets, dat zel wel gaan.


[p. 26]

ZESTIENDE TOONEEL.

BARNARDUS, DILLIAANE, EELHART, KRISPYN, KATRYN.

KATRYN.
MEjuffer Dilliaane, uw Vryer,
En Vader, wenschen u wel by ’er
Te hebben.
DILLIAANE.
                  Eelhart, ach, wat zal,
Wat zal ik doen in dit geval?
KRISPYN tegen Dilliaane.
(605) Ga jy maar heen, en zonder vreezen.
Ik wil een dubble Kaaiman weezen,
Zo ’k hem niet loeren zel. Ga heen,
En steld in alles u te vreên.


ZEVENTIENDE TOONEEL.

BARNARDUS, EELHART, KRISPYN.

EELHART.
WAt is ’t? wat heb je nu verzonnen?
KRISPYN.
(610) Ik zie het werk wel haast gewonnen.
Myn Heer Barnardus heb je niet.
In huis....
BARNARDUS.
            Wel wat!
KRISPYN.
                        Help me uit ’t verdriet.
BARNARDUS.
Wat wil je spreek?
[p. 27]
KRISPYN.
                              Wat Vrouwe kleeren:
Ik moet een nieuwe vond probeeren.
EELHART.
(615) Hy heeft u reeds al eens gezien,
In dat gewaad. Dies zal....
KRISPYN.
                                        Misschien.
Ik heb ’er moed op, wil niet draalen,
En ons hier maar wat kleeren haalen,
Je ziet daar die Lantarenpaal....
EELHART.
(620) Wat zal die doen? wat ’s dat voor taal?
KRISPYN.
Die zal ik doen voor Juffrouw speelen.
BARNARDUS.
Voor Juffrouw?
KRISPYN.
                          Ja in alle deelen.
Myn Heer Barnardus, ga jy maar,
En zoek wat toestel by malkaar,
(625) En laat uw Meid een handje leenen.
Het zel wel lukken, zou ik meenen;
Een half verdronken Kalf is wel*
Te waagen.
BARNARDUS.
                  Dat is regt. Ik zel,
Anna wat van myn Dochters plunje,
(630) Doen krygen, en hier brengen.


[p. 28]

ACHTIENDE TOONEEL.

EELHART, KRISPYN.

EELHART.
                                                  KUnje,
De zaak herstellen, myn Krispyn,
Uw looning zal niet minder zyn
Als ik u heb beloofd, ik zweertje.
KRISPYN.
Daar ben ik meê te vreên. Maar Heertje,
(635) Daar gints komt Jasje, hou je stil.
Wat of dat bakbeest nou weer wil?


NEGENTIENDE TOONEEL.

EELHART, KRISPYN, JASJE.

JASJE.
KOm aan Krispyn, geef nou de plaaten,
Die ik verdiend heb, drie Dukaaten.
Ik heb myn best genoeg gedaan,
(640) Gelijk je weet.
KRISPYN.
                                Wel ja, kom aan!
Het lyt al reê. Wie heeft zyn leeven,
Zo ’n assurantje!
EELHART.
                          Wilt hem geeven,
Het geene dat ik heb beloofd.
KRISPYN.
Myn Heer, wat stoot je al uit je hoofd?
(645) Hoe iets belove, en dat te langen?
Dat gaat niet aan, of ’k laat me hangen.
[p. 29]
Beloove, en geeven, dat ’s te veel,
Noch eens, myn Heer, dat ’s dubbel deel.
EELHART.
Kom geef hem ’t geld, en laat hem loopen.
KRISPYN.
(650) Zie daar, daar kunje wat voor koopen.
JASJE.
Hoe één Dukaat? Dat ’s niemendal.
KRISPYN.
Wel gekskap, één betaald voor al.
Is jou dat spreekwoord dan vergeeten?
JASJE.
Dat spreekwoord kan ik niet van eeten,
(655) En dat komt hier ook niet te pas.
EELHART.
Geef hem de rest, Krispyn, kom ras.
KRISPYN.
Zie daar zyn dan noch twee Dukaaten.
Maar met beding....
JASJE.
                            Nou magje praaten,
Zo veel gelijk je zelver wil.
(660) Maar zagt eens, hou je noch wat stil,
Ze zyn zo klyn.
KRISPYN.
                        Zyt niet verwondert;
Hoe klynder, wel hoe meêr in ’t hondert.
EELHART.
Ik weet wel dat ze wichtig zyn.
JASJE.
Dan is’t heel goed. Wel nu Krispyn?
KRISPYN.
(665) ’k Zal Groothart, maar je most niet kraaijen,
Een rad gaan voor zyn oogen draaijen:
En die Lantarenpaal, zo ’k mien,
Zult gy terstond herschaapen zien,
[p. 30]
Gelijk een Juffer, om hem heeden,
(670) Als hy uit Goverts huis zel treeden,
Hem eens te loeren, op dat wy
Doen blyken zyne zotterny.
JASJE.
Daar ’s maklijk kans toe, wil niet schroomen,
Hy ’s dommer als een mensch zou droomen;
(675) Ik vroeg hem lest, ’t is waar geschiet,
Hoe laat is ’t, en hy wist ’et niet.
Daarom zel jy hem ligt bedotten.
KRISPYN.
Wel spaansche druipneus, zot der zotten,
Dat beurt de wyste die ’er is.
JASJE.
(680) De vent is echter maf, dat ’s wis.


TWINTIGSTE TOONEEL.

EELHART, KRISPYN, JASJE,
BARNARDUS, ANNA.

BARNARDUS.
ZIe daar Krispyn, wilt eens bekyken,
Of u dit goedje zal gelijken?
KRISPYN.
Ja, uit de kunst. Kom hier Anna,
En help me een beetje, wakker, dra;
(685) Je moet me zo wat helpen kwikken:
Wy zullen deeze paal op schikken.
Maar maak niet al te veel gerucht.
ANNA.
Wel wie hoorde oit aan zulk een klucht?
Een paal gelijk een Vrouw te kleeden?
(690) Wel dat lijkt nergens na.
KRISPYN.
                                              Wat reeden?
[p. 31]
ANNA.
Wat reeden! Wel myn lieve kwant,
’k Heb noit van een Komediant
Iets diergelijke zien vertoonen.
Wel kaerel ben jy in de boonen?
BARNARDUS.
(695) Zwyg stil, en help jy hem maar voort.
JASJE.
 Terwyl Krispyn, en Anna
    de Lantarenpaal kleeden.
Daar gaat de Jongen na de koord.
Ik moet dat end hier eens aanschouwen.
Kyk Krispus, hoe kan hy hem houwen,
Of hy ’t paleeren was gewend,
(700) Kom gaau jou hondjen als je bend.
Maak mooi, maak mooi, wat zelleweeken.
Die Juffer zel niet kunnen spreeken,
Zy krygt geen hoofd na dat ik gluur,
Maar anders is ’t een goed postuur:
(705) Ze zel myn Baas zeer wel gelijken,
Ze is groot genoeg na ik kan kijken.
Dat zel een Monster weezen, bloed.
’k Wil barsten is die kool niet goet.
Hoe Drommel, heb je ’t zo verzonnen?
(710) Waarom dat niet al eêr begonnen?
Maar waar of zy meê spreeken zel?
Dat zien ik niet, aârs gaat het wel.
KRISPYN.
Dat spreeken zullen wy wel maaken.
Dat ’s zo ver, klaar zyn onze zaaken.
(715) Barnardus ga naar binnen, geef
De leus nou maar eens aan je Neef,
En maak dat Groothart komt na buiten,
Eêr dat zy noch het Huuwlijk sluiten.
Laat Govert aan het venster gaan,
(720) En ziet ons Kluchtspel zaamen aan.
[p. 32]
BARNARDUS.
Maar moet’er eerst geen hoofd op weezen?
KRISPYN.
Dat zel wel gaan, wil jy niet vreezen.


EEN-EN-TWINTIGSTE TOONEEL.

EELHART, KRISPYN, JASJE, ANNA.

ANNA.
EI lieve zeg my eens Krispyn,
Wat zel dit te beduien zyn?
(725) Wat heb je voor met dit Juweeltje?
KRISPYN.
Dat zel ’k u zeggen; op dit beeltje
Moet Groothart, strak verlieven, aârs
Is ’t werk verbrod.
ANNA.
                              Wel ’t is wat raars.
EELHART.
Krispyn, sta langer niet te droomen,
(730) Ik hoor ze daar in ’t voorhuis koomen.
KRISPYN tegen Eelhart, en Anna.
Ik bid u, gaat dan beiden heen,
Laat my met Jasje hier alleen.
Wil in Barnardus huis maar loopen.
Het zal wel gaan.
EELHART.
                            Ik wil het hoopen.


[p. 33]

TWEE-EN-TWINTIGSTE TOONEEL.

KRISPYN, JASJE.

KRISPYN.
(735) JY hebt je poen nou, maar, ô bloet,
Zo jy je best nou niet en doet,
Dan zullen wy malkander spreeken.
JASJE.
Wel ben je gek Krispyn? Wat streeken.
Ik zel je helpen, vaar maar voort.
(740) Daar komt hy, ’k heb hem al gehoort.
 Krispyn zet een Fontansie op, klimd
    by de Lantarenpaal, en zet zyn
    kin boven op de zelve.


DRIE-EN-TWINTIGSTE TOONEEL.

KRISPYN, JASJE, GOVERT, GROOTHART.

GOVERT.
MYn Heer, wilt my verexcuzeeren,
’t Wort laat, wy zullen het begeeren
Van u, op Morgen wel voldoen:
Myn Dochter is na ’k kan vermoên,
(745) Ook wat onpaslijk. ’k Wil je groeten.


VIER-EN-TWINTIGSTE TOONEEL.

KRISPYN, GROOTHART, JASJE.

GROOTHART.
WAt Zatan, zal my hier ontmoeten!
Men hoond my hier, ô dat gespuis.
’k Steek daadlyk wel de brand in ’t huis.
Wat houd my, dat ’k de heele winkel,
(750) Niet in de wargooi als een kinkel.
Brui met je Dochter aan de Galg,
’k Heb van dat monster al een walg.
Op Morgen, ja, kom dan eens weeder,
Dan spreeken wy malkaar wel breeder.
(755) Waar ben je Jas, jou rottig Beest?
[p. 34]
JASJE.
Myn Heer, ik ben hier lang geweest.
Ik bidje wil je wat bedaaren.
GROOTHART.
Wel laat hy met zyn Dochter vaaren
Voor honderd duizend Duivlen heen.
JASJE.
(760) Myn Heer, daar ben ik meê te vreen.
Maar daar ’s een Juffer, die my heden,
Zo als ik hier naar toe kwam treeden,
Vroeg na een Herberg in den Haag,
Daar zy Logeeren wou, heel graag.
(765) Ze is zo eerst met de schuit gekoomen
Van Leiden, na ik heb vernoomen.
GROOTHART Krispyn op de paal ziende.
Dat ’s een stuk werks? maar ach, wat raad!
Ach, Jasje, ach, myne Pols die slaat,
En danst wel duizend kromme sprongen.
(770) Myn darmen zyn als aan ’t verjongen.
Ik wou wel om tien Pond, of meêr....
JASJE.
Dat ’s zestig gulden, niet myn Heer?
GROOTHART.
Dat ik myn hart eens op mogt haalen,
Met haar.... Myn zinnen zyn aan ’t maalen,
(775) De Liefde kruipt my door het lijf,
Veel heviger, gelijk een Wyf
Van zestig jaar, die ’t hart voelt jeuken.
Myn Potjebeuling is aan ’t meuken,
Dat is te zeggen, dat myn hart
(780) Als was verzmeld, wat droever smart?
JASJE.
,, Ja wel is ’t droevig. Maar kom lustig,
Beminje haar? zo vryd haar rustig.
 Barnardus, Govert, en Dilliaane,
    komen weder voor op het Balkon.
[p. 35]
GROOTHART tegen Krispyn.
Mevrouw, myn bloet zo fyn, als vlug,
Vertraagd, en stremd in Buik, en Rug.
(785) Ik zou, Mevrouw, mogt ik u trouwen,
U voor myn Zondags toespys houwen.
Ik laat een zucht, dat merkt gy wel!
Waar wilt gy weezen? zegt my, ’k zel,
U aanstonds zelf daar heen geleiden,
(790) Ik en myn Knecht zo met ons beiden,
Dan zyt gy vry van overlast.
Of wilt gy liever als ’t u past,
En uwe schoonheid kan behaagen,
Dat ik u mag tot mynent draagen.
(795) Myn Huis, myn Kamer, myn Zalet,
Is tot uw dienst, ja zelf myn bed.
KRISPYN.
Ik dank u Heer, maar ’k kan naau spreeken;
Ik ben myne Ouders toorn ontweeken;
Die willen my, och wat elend!
(800) Vervoeren stil in een Konvent,
Op dat ik nimmermeer zel trouwen.
JASJE.
,, Die plattert, hoe kan hy hem houwen!
GROOTHART.
Mevrouw, ik bid doe my die eer,
En leg het hagje by my neer,
(805) Kom, kom, en wil het eens bezoeken.
Het is in alle vier de hoeken,
Van myne Zielzak Kermis, ja,
Myn hang orlogie loopt al na,
En zo gy ’t niet weêr op wilt winden,
(810) Zal ik ’er stok noch steel van vinden.
Het klokhuis van myn Ingewand,
Staat als een Etna in de brand.
Ik zal uwe Ouders wel bepraaten,
Dat zy u met my trouwen laaten,
[p. 36]
(815) Want myn Geslagt, myn staat, myn goed,
En dan Mevrouw, myn Aadlijk bloed....
Het wert u alles opgedraagen.
KRISPYN.
Zo schielijk? gy mogt u beklaagen.
GROOTHART.
O neen, ’k beloof u wel expres....
KRISPYN.
(820) Ai my, Rampzalige Princes.
GROOTHART.
Dat ik u eeuwig zal beminne.
Maar ’k hoor gy zyt een Princessinne?
KRISPYN.
O ja, maar ’k wil ’t niet weeten Heer:
’t Wort stil gehouwen op myne eer.
GROOTHART.
(825) Mevrouw, ik zal het noit verknoezen.
JASJE tegen Groothart.
Wat Drommel, wil je deeze doezen
Dan trouwen: en zal Dilliaan’,
Om harent wil, dan agter staan?
GROOTHART.
Ik zal u strak de kop eens breeken,
(830) Zo gy uw bek hier in komt steeken.
KRISPYN.
Maar hoe, myn Heer, wel waarom my,
Geplaagd met uwe vreijery,
Als ge andren hebt uw woord gegeeven,
Daar gy in ’t Huuwlijk meê wilt leeven?
GROOTHART.
(835) Mevrouw, gelooft gy zulk een schoft?
’k Heb noch myn vryheid niet verkoft,
Schoon dat ’er honderd op my hoopen.
KRISPYN.
Ik zou ze dan noch niet verkoopen,
Ze zel ligt intrest doen myn Heer.
[p. 37]
GROOTHART.
(840) Dat raaje niet Mevrouw, ik zweer,
Het Kapitaal, met de intrest, allen
Geef ik u, zo ’t u kan gevallen.
Maar met verlof, zo ik ’t mag doen,
Ik geef u voort op trouw een zoen.
KRISPYN.
(845) Ja ’k weet niet of dat wel zal lukken.
GROOTHART.
Myn Princessin, wil toch wat bukken.
KRISPYN.
Dat ’s myn manier noit voor dat ik
Getrouwd ben, op dat oogenblik,
Dan zal ’k u zoenen, en my buigen.
GROOTHART.
(850) Ik zoen uw handje dan, tot tuigen,
Dat ik haar Hoogheid hoog waardeer.
JASJE.
Haar armen zyn vry kort, niet Heer,
Voor zulk een groot postuur? Waarachtig.
GROOTHART.
Je brengt me daar zo wat indachtig!
(855) Maar evenwel dat ’s niet, het geen,
Den arm te kort valt, zo ik meen,
Kan ’t Lichchaam wel weêr ruim op haalen,
En deeze schaaden ligt betaalen.
KRISPYN.
Wat spreek je daar van myn perzoon?
(860) Is ’t niet gelijk ’t behoord?
GROOTHART.
                                                  ’t Is schoon,
En meêr als schoon, gy zyt een wonder!
Ach mogt ik u zo eens van onder....
KRISPYN.
De Drommel, neen, begin dat niet,
’k Zal schreeuwen, help, sta by, verdriet.


[p. 38]

VYF-EN-TWINTIGSTE TOONEEL.

GROOTHART, JASJE, KRISPYN, GOVERT,
BARNARDUS, KATRYN, EELHART,
DILLIAANE, ANNA.

GOVERT.
(865) WAt ’s hier te doen? Wat wil dat roepen?
KRISPYN.
Wel deeze Jonker wou eens snoepen,
Hy vat my aan gelijk een hoer.
JASJE.
Daar staat hy nou mooi veur den boer.*
GOVERT.
Wel Vrouwmens, kon je niet gaan stappen!
KRISPYN.
(870) Gelijk je ziet, daar zyn de lappen,
En daar het Lichchaam, hier Krispyn.
Wat zegje Groothart?
GROOTHART.
                                ’t Is heel fyn.
Dat ’s tweemaal; maar wil vry vertrouwen,
De derdemaal zal kabel houwen.
GOVERT.
(875) Na ik het merk, schoon ’t my verdriet,
Het hoeft ten derdemaale niet.
GROOTHART.
Waarom, wat wil je daar meê zeggen?
GOVERT.
Dat gy uw zin niet hoeft te leggen,
Op myne Dochter, ga maar heen,
(880) Uw vrijen is hier uit, zo ’k meen.
GROOTHART.
Neen, neen, Heer Govert, niet te spotten.
GOVERT.
Ik zeg gy zyt een zot der zotten,
Ik had het nimmermeer geloofd.
[p. 39]
JASJE.
,, Wat heeft hy hem nou uitgesloofd!
EELHART.
(885) Heer Govert die zyn zotternyen
Gezien hebt, in zyn vreijeryen,
’k Zal u nu toonen voor gewis,
Wat Krygsman dat Heer Groothart is.
Tegen Groothart.
Gy zwetzer van uwe Oorlogsdaaden,
(890) Indien gy nu wilt zyn geraaden,
Zo ga van hier, en met ’er vaart.
Doch zyt gy van een dapp’ren aard,
Zo trek van leer, en wil het toonen.
GROOTHART.
’k Verzoek myn Heer wilt my verschoonen,
(895) Wat zou die zotterny bediên?
’t Is Avond, en ’k kan nou niet zien.
EELHART.
’t Is wel, ’k zal u de rug wat stryken,
Tot teeken dat ik noch kan kyken.
Zie daar sla weêr nu, heb je moed.
GROOTHART.
(900) Ik zel wagt maar een beetje.
EELHART.
                                                      Goed.
Ik zal u onderwyl wat raaken.
GOVERT.
Heer Eelhart, al genoeg, wilt staaken,*
En scheijen met dit slaan eens uit.
EELHART.
Als ’t u beliefd myn Heer.
GROOTHART.
                                        Verbruid,
(905) Dat heet eerst regt ter deege knokken.
Kom Jasje, laaten wy maar fokken.
[p. 40]
KRISPYN tegen Jasje.
Haar Armen zyn vry kort, niet plug?
JASJE.
Wat is dat nou?
KRISPYN.
                          Ik zel uw rug,
Wat trenssen, en daar voor betaalen.
JASJE.
(910) ’t Is nu geen tyd hier lang te draalen.
Loop veur den Drommel allegaâr.


ZES-ENTWINTIGTE,
en Laatste TOONEEL.

GOVERT, BARNARDUS, EELHART, KRISPYN, DILLIAANE, KATRYN, ANNA.

BARNARDUS tegen Govert.
WAt dunkt u Neef is ’t nu niet waar?
En hebben wy nu wel geloogen?
GOVERT.
O neen, Kouzyn, ’k ben niet bedroogen.
(915) ’k Zie klaar als dat zyn Heldendaân,
En zelf zyn Liefde is enkle waan.
Heer Eelhart, die ik heb voor deezen
Zo zeer gehaat, gy zult nu weezen,
Myn Schoonzoon, en myn Kind uw Bruid.
KRISPYN.
(920) Dat ’s wel, dan is ons Kluchtspel.

UYT.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 286 met met omgekeerde m
vs. 397 En er staat: Eu
vs. 466 geenzins er staat: geezins
vs. 627 wel er staat: wel.
vs. 868 veur er staat: venr
vs. 903 Eelhart er staat: Eellart