G. Kempher - Helena in Egipte

Helena in Egipte, Treurspel door G. Kempher.
Alkmaar 1737.
Uitgegeven door Madelon Monté.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton054800
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

HELENA
IN
EGIPTE;
OF DE
GEWAANDE-ONTROUWE
GETROUW BEVONDEN,
UIT
EURIPIDES:
DOOR
G. KEMPHER.

[Typografisch ornament].

TE ALKMAAR, by S. VAN HOOLWERF,
Boekverkooper, 1737.

DEN WELEDELEN
GESTRENGEN HEERE,
J^ONKH. JACOB VAN VEEN,
VOORZITTEND’ SCHEPEN,
EN RAADT IN DE VROEDTSCHAP
DER STADT ALKMAAR,
MITSGADERS BAILLIUW EN DYKGRAAV’
VAN DE HOOGE VRYE HEERLYK-
HEIDT ASSENDELFDT. ENZ. ENZ.

HOOGACHTBAAR Heer, dien de eer’ van ’t ádlyk Waapen
Niet min verçierdt dan ’t goude Maatgedicht,
Daar Gy, ten roem der heerschappy’ geschaapen,
Op Alkmaars Burg Apolloos tempel sticht!
(5) Wy offren U, dien Febus lauër kroondde,
Een Treurspel, ’t geen de wyze Euripides
Op ’t hoog tooneel den Griek voorheen vertoondde,
Toen ’t grys vernuft te Atheen’ gaf less’ op less:
Een Treurstuk, by de Alouden hoog gepreezen,
(10) Waar in Heleen, te Sparte ryk gekroondt,
Uit Proteus tombe en heldengraf verreezen,
Den Nylstroom çiert, daar ze in Egipte woondt.
Of luidt dit vreemdt by die nooit Grieken hoordde,
En legt elk, uit vooroordeel, haar te last,
(15) Dat Argos vlam ’t oudt Ilium verstoordde
Om háar vertrek, door Paris minn’ verrast’:
Hier leerdt men, hoe ze, uit ádelyken bloede
Geteeldt, als ’t kroost van Leda en Jupyn,
Te eêlaardig was, te rustig van gemoede,
(20) Dan dat zy zich vergaaptte aan hoofschen schyn;
Dan dat zy zich in Alexanders minne,
En de echtkoets eens barbaars verloopen zou’.
Het Trooische goudt verruktte, in fieren zinne,
Nooit de édle ziel diér hooggeboore vrouw.
(25) ’t Is waar: de Griek vloektte eêrtydts, dol van tooren,
Op de ontrouw der gewaande Echtschenderess’:
Maar neen! dien hoon, die lasterfaam, te vooren
Gestrooidt, verdroeg nooit myn Euripides.
Doch vraagt men, hoe zy Paris minne ontsliptte,
(30) Hoe ze uit Europe in Libyë overkwam?
Een zeestorm dreef die Schoonheidt na Egipte,
Daar Proteus hof haar in bescherming’ nam.
Vrouw Juno schetste, om door die list te speelen
Met Priaams zoon (hoe zeldtzaam dit ook luid’)
(35) Een beeldt, Heleen’ gelyk in allen deelen,
’t Geen Paris streeldde op de echtkoets, als zyn’ bruid.
Dus wierdt zy (naadat Troje, uit wraak geschonden,
Verwoest lag door de Argoolsche legerbyl)
Hoe ontrouw eêr geschat, getrouw bevonden,
(40) In Memfis hof geborgen aan den Nyl.
Dus hoordt men, hoe zy aan uitheemschen strande
Om noodthulp schreeuwdt; tot eindlyk onverwacht
Haar Echtgenoot, vorst Menelaüs, landde,
Die haar met list na Grieken overbracht.
(45) Geen Diktys, die verhaalt hoe Troje daaldde,
Geen Dares zelf (schoon deez, als Frygiaan,
Dat krygstafreel, die, als Kretenser, maaldde)
Wist dit geheim, zoo duister, naa te gaan.
Men vraag’ Homeer, die onuitputbaare áder
(50) Der dichtkunst, by Plutarch zoohoog geroemdt;
Zyn Proteus weet op Faros reê geen naader
Bescheidt, dan ’t geen de Aloudheidt hadt verbloemdt.
Eischt iemandt hier bewys van grooter klaarheidt,
Dan ooit Homeer verbeeldde in zyn gedicht;
(55) Die hoore, wat Stesichorus, naar waarheidt,
Ter onschuldt van Heleen ons heeft bericht.
Deez meldt, hoe zy aan Paris wierdt verbonden
Door Tyndar zelf, maar op de Trooische reis
Door onweêr raaktte op Libyaansche gronden,
(60) Daar ’t Priesterdom haar bergdde in ’t hoog paleis.
Is meêr geloof aan Herodoot te geeven?
Die staafdt ook, dat een felle storm Heleen,
Met Paris, heeft den Nylstroom opgedreeven,
Daar zy verheugdt in Proteus hof verscheen:
(65) Die Schoone, aldus gerédt by de offerkooren
Van Isis, zag (toen, na veel wisseling’,
De Roover haar verliet) hoe ze, als te vooren
In Sparte, op nieuws haar Echtgenoot ontfing.
Stondt dan Atheen’, die schrandre schutsvoogdesse
(70) Der weetenschap, verbaasdt om dit beleidt;
Is ’t vreemdt ook, dat myn’ duitsche Zangmeestresse
Die Stoff’ verkoor, zoo vol bevalligheidt?
Wat Dichtgeest konde ooit hooger lof behaalen
By de Oudtheidt, dan Euripides, waar voor
(75) ’t Hoogdraavendt dicht van Sofokles moest daalen,
En Eschylus zyn grootsheidt zelfs verloor?
Myn Dichter was ’t, die, hoog in top gereezen,
Elk wegruktte, en, by Archelaüs hof
In ’t moedig ryk des Macedoons gepreezen,
(80) Uitheemschen zelf verwektte tot zyn lof.
Onnoodig is ’t hier van bewys te zoeken:
Men leez’ Plutarch, Longyn, Quintiliaan,
En Tullius, en Grieksche en Roomsche boeken,
Die voor den roem van mynen Dichter staan.
(85) Gewaardigt ge U dan de Offergift te ontfangen,
Daar myn’ Heleen vol moedts ten schouwburg treedt,
Hoogachtbaar Heer, die, ryk door fénixzangen,
Uw’ Melpomeen in ’t vorstlyk purper kleedt,
Gewis, zy zal (zoo zy, ten huuwlykstéken,
(90) Uw’ Kamma, en Virginia, beschouwdt)
Op Uw gezag verheugdt het hoofdt opsteeken,
Nu zy den voet des wyzen Dichters houdt!
Die Schoone komt U reedts van verr’ begroeten,
In ’t Neêrduitsch kleedt gedost, voor Grieksch gewaat.
(95) Zy offerdt zich eerbiedig aan Uw’ voeten,
En vindt in U haar eer’, en toeverlaat.
Gelust het U haar door Uw gunst te dekken,
Uw Wáterryk, ’t geen Pindus oordt alóm
Verbeeldt, zal haar niet min ten roem verstrekken,
(100) Dan Memfis hof, haar grootste heiligdom.

INHOUDT.

IN dit Treurspel toondt Euripides, hoe Helena (gelyk men doorgaans steldt) door Paris niet geschaakt, maar, op Jupyns bevel, door Merkuur na Egipte is overgebracht; alwaar zy van Proteus, toen vorst deezes ryks, in zekerheidt voor Menelaüs bewaardt wierdt. Ondertusschen hadt een Wolkbeeldt, naar de gelykenisse van Helena door Juno gevormdt, en van Paris na Ilium overgevoerdt, aanleidinge tot den Trojaanschen Oorlog gegeeven. Denwelken voleindigdt zynde, voerdt Menelaüs, waanende nu zyn’ waare Echtgenoot’ machtig te zyn, dit Schynbeeldt, als zyn’ vrouw’, met zich over zee: doch belandt door zwaar onweêr eindelyk, na lang op zee gezworven, en op de kusten van Libyë schipbreuk geleeden te hebben, in Egipte. Daar gekomen zynde, verdwyndt het Wolkbeeldt: en Menelaüs vindt (gelyk te vooren Teucer, prins van Salamis, ook gedaan hadt) onverwacht, en vol verwonderinge zyn’ waare Helena (wiêr huuwlyk Theoklymenus, zoon van Proteus, die toen naa ’s vaders overlyden alst vorst dat gedeelte van Egipte beheerschtte, met allen ernst aanzocht) en voerdt dezelve, die zich, om voor den Dwingelandt veilig te zyn, in en omtrent de graftombe van Proteus ophieldt, naa veel overlegs, met behulp der Rykswaarzeggerinn’ Theonoë, zuster des Dwingelandts en ook dochter van Proteus, door een’ versierde list, op het goedtvinden van Kastor en Pollux, broederen van Helena, met zich door zee behouden óver na Griekenlandt; daar hy op nieuws met haar vereenigdt.

Zie ook den Inhoudt van dit Treurspel, naar waarheidt der Geschiedenisse, in het breede met zeer opmerkelyke omstandigheden by Herodoot van Halykarnassus, in zyn Iide Boek, van het CXII. tot het CXXI. Hoofdtdeel wydluchtig verhaaldt: hoewel Euripides met eene dichtkundige vryheidt, door de verziering van het Wolkbeeldt, eenigzins van hem verscheeldt.

Aan den Seer Geleerde HEER,
De HEER
GERHARD KEMPHER,
Wanneer syn Ed. in nederduyts Maat-
Gezangh in ’t licht gav
HELENA IN EGYPTEN,
OFF DE
Gewaande ontrouwe, getrouw bevonden
UYT
EURIPIDES.
KLINK-DICHT.
Non haec finè Numinè Divûm.

HEt konststuk der Natuur, de schoonste van de vrouwen
Uyt eene Kuysche schoot in Griekenland gebaart
Haar egemaal ontrooft en aan een vreemde haart
Beschermt, door valsche waan geschat voor een ontrouwe
Word door EURIPIDES, die schrandre geest behouwen.
En valscheyt overtuyght, (die leugenboô op aardt)
Daar Haare Kuysche Ziel van onecht onbeswaart
Blinkt in het Deugdgewaat, gelyk een echte trouwe.
Heer KEMPHER wiens vernufft door alle talen sweefft
En uyt de Grieksche grond, dit opgeheldert heefft
Toond in dit wonderstuk dat ook in onze dagen
Geleerdtheydt in haar kracht, en luyster Zegepraaldt,
Wanneer syn Maatgezangh, daar VONDELS geest in straalt
Ons affschets Vrouw HELEEN op kuysheyds Zegenwagen.

JACOB JOSIAS VRYBURGH.

OP HET TREURSPEL
HELENA IN EGIPTE;
Door den
ZEER GELEERDEN HEERE
GERHARD KEMPHER,
Conrector der Latynsche Schoolen in
ALKMAAR.

DE Grieksche wrok hervormt het bosch in duyzend kielen,
Geschikt om ’t ruyme veld van Nereus pekelvloed,
Na ’t paayen van Eöol door maagdlyk offerbloed,
Te vloeren tot een’ Wegh om Trooje te vernielen.
’t Geld Ilium. Wat baart deez’ Vloot ontelbre Zielen,
Op Paris wanbedryf gebeten en verwoed!
Wyl Menelaüs wraak in ’t vorstlyk harte voed’.
Schrik Frygiaan! de straf volgt ’t kwaad doen op de hielen.
Terg nooyt de Goôn. Zie toe! dus wreekt zich een Godin!
Wat vlyt zich Paris met het voorwerp van zyn’ min,
Daar Hy een wolkbeeld kust? Heleen’ leefde in Egipte,
Van waar Zy met haar man, Theoklymeên ontslipte,
Als in dit Treurspél toont de kiesche Zangmeestress’
Van KEMPHER, Alkmaars roem, een tweede Euripides.

Justus Virtute Vincit.

OP HET
Doorluchtigh Toneelstuk
HELENA IN EGIPTE,
OF DE
Gewaande-ontrouwe getrouw bevonden,
Door den zeer geleerden HEERE
G. KEMPHER,
Conrector der Latynsche Schoole binnen
ALKMAAR.

ZOng eerst Euripides op Grieksche maatgezangen,
Hoe Menelaus, ’t hoofd van Argos legermaght,
Ten onregt waande dat zyn vrouw Heleen gevangen
In ’t oude Troje door prins Paris was gebraght,
Terwyl Egipte haar verzekert hield aan ’t Hoff’,
Daar hy zyn Helena vond zuyver ongeschonden:
Nu werd, op ’t spoor des Grieks, die keurelyke stoff
Door KEMPHERS schrandren geest aan duytsche maat gebonden,
En het Tooneel gewyd. men roem die Fenixschagt,
Die ons de waarheyd dus heeft aan het licht gebragt.

Deo Summus Honor.

OP
HELENA IN EGYPTE,
TREURSPEL
Van den zeer geleerden HEERE
GERHARD KEMPHER.

DAt om HELEEN het oude Troye
Tienjaar’ge woede wierd ten proye,
Is kennelyk, zelvs by ’t Gemeen
Hoe Menelaüs zyn’ HELEEN,
Van PARIS schaking ongeschonden,
Heeft in Egypte weêr gevonden,
Zulks weet van duizend nauwlyks een.

Heer KEMPHER, die zyn geest laat spelen
In keur van Grieksche puiktoonnélen,
Voerd hier ten schouwburg Vrouw HELEEN,
Zoo onbevlekt, als zy voorheen
In echtverbond gav hand en harte
Aan ATREUS Zoon, den Vorst van Sparte,
Verlekkerd op haar’ schone Leên.

Hoe ydel is der menschen pógen!
Hoe licht word men door schyn bedrogen!
Wat steld een PARIS doch te vreên?
Dat hy een Wolkbeeld, ’t welk slegts scheen
HELEEN te wézen, had veróverd.
d’Inbeelding is ’t, die ons betoverd,
En ’t waar’ en ’t valsch’ mengd onder een.

Zie dus de Machtigen der aarde
Dikwerf in ’t harnasch en te paarde.
Doch onderzoekt ge na de reên,
Waarom men ’t Heyr bracht op de been.
Een Wolkbeeld zal den waarom rechten.
Kan ’t eer zyn om een wolk te vechten,
En dol elkâar op ’t hart te treên?

Neen! meerder eer is ’t door zyn dichten
Elk te vermaken, elk te stichten
Dit doet Heer KEMPHERS Melpomeen,
Die kiest den Veilkrans voor Trofêen,
En diergekochte krygslaurieren.
HELEEN kan KEMPHERS Naam vercieren,
En Hy geevt luister aan HELEEN.

I.L.H.
M.D.C.C.XXXVII.

OP HET
TONEELSTUK
HELENA IN EGIPTE,
Van den geleerden
HEERE
GERHARD KEMPHER.

WAt had, wat heeft, wat wagt de Jeugdt door ’t onderwys
Van KEMPHER, reedts in Taalgeleerdheidt grys,
Al nuts? ’t Waar wonder, deed Hy niet, in weinig jaren,
Den Leereling het nodige vergâren
Om wel te kunnen en Romyn en Griek verstaan,
En met die Twee gelyke klank te slaan.
HEER KEMPHER leerdde akthans HELEEN, in weinig weken,
Schoon een’ Griekin, goed Duitsch, in digtmaat spreken.

OP
HELENA IN EGIPTE,
TREURSPEL
Van den zeer geleerden HEERE de HEER
GERHARD KEMPHER,
Conrector der Latynsche Schoole te
ALKMAAR.

AAloutheyts Minnaars, die, bekoort door Dischbanketten
Welk Phebus ’t Negental op Pindus voor doet zetten;
Doorblaârt deez’ weinig blaên, zie hoe Heleen’ verscheen
Vorst Menelaüs, na veel jaren agtereen,
In ’t balzemryk Egipt’, haar door Jupyn gegeeven,
Na Proteus omgereist, daar vint z’haar lust haar leeven
Na Hy, op Libysch kust gezworven, schipbreuk lyt,
En vol verwonderingh van vreugdt zyn lot beschreyt.
De schrandre Euripides zong dit voor ’t wys Atheenen
Ten spyt die taal ontbreekt: wie gaat zyn breyn hier leenen
Ten dienst van Nederlandt? ’t isKEMPHERS hooge geest!
Die ’t mergh der Grieksche taal in zuyver Hollandts leest.

G. BOOMCAMP.

VERTOONERS.

HELENA,	Princes van Sparte en Mycene, Gemaalin van Menelaüs.
TEUCER,	Prins van Salamis, zoon van Telamon.
REI	Van Egiptische Maagden.
REI	Van Grieksche Maagden.
MENELAUS,	Vorst van Sparte en Mycene, Gemaal van Helena.
DEURWACHSTER	Van ’t Hof van Theoklymenus.
BOODE,	Een Griek van het scheepsvolk van Menelaüs.
THEONOE,	Waarzeggerin, Princes van Egipte, zuster van Theoklymenus.
THEOKLYMENUS,	Vorst van Egipte, zoon van Proteus,broeder van Theonoë.
HOFBOODE,	Dienaar van Theoklymenus.
HOFDIENAAR	Van Theoklymenus.
KASTOR en POLLUX }	De Tweelingen, broeders van Hele- na, t’hans Goden.
ZWYGENDE.
OFFERDIENAARS	van Theonoë.
JACHT- en HOFDIENAARS*	van Theoklymenus.
TWEE LYFWACHTEN	van den zelven.

Het Spel speeldt in Egipte, in en omtrent Memfis, in een boschschádie voor het paleis van Theoklymenus; waar voor een altaar en graftombe staat opgericht, nedergaande met trappen: het begindt met den dag, en eindigdt met den avondt.

HELENA

IN EGIPTE.

TREURSPEL.

_______________________________

EERSTE BEDRYF.
I. TOONEEL.

HELENA. DIT is de Nylstroom, die, verheerlykt allerwegen
Door ’t schoon Najadendom, in plaats van milden regen
En daauw, Egiptes grondt (zoodrá de hemelleeuw
De zonnetoorts’ ontsteekt) met wit en smeltendt sneeuw
(5) Besproeidt, ten zegen van all’ de omgelegen’ landen.
Vorst Proteus, in zyn tydt, was heerschap deezer stranden,
En woondde in ’t eiland, ’t geen men Faros noemdt, als heer
En opperryksvorst van oudt Memfis: deez’ nam eêr
Een’ uit de maagden, die zich aan deez’ oever houden,
(10) Nimf Psamathe genaamdt (schoon tegens styl der Ouden,
Naardien zy de echtkoets van Eool verlaaten hadt)
Ten huuwlyk, toen hy haar gezégendt bedt bezat:
En teeldde in dit paleis twee kindren, schoon van leden,
Prins Theoklymenus, een man, die, naar ’s landts zeden
(15) Zyn’ goden eerdt, en hier zyn leven doorbrengt: met
Een’ dochter, édel van gedaante, en zonder smet,
Haar ’s moeders wellust, toen ze een kindt was, jong van jaaren.
Maar zints zy, huuwbaar en bekwaam tot echtvergaaren,
In schoonheidt opwies, heeft men haar Theonoë
(20) Genaamdt, omdat ze, als ’s ryks Waarzeggerin, alreê
Zoo tegenwoordige als toekomende gevallen,
Jaa alles, wist. dien roem ontfing ze, om fier te brallen,
Van Nereus zelf, dien zy ten overgrootvaêr hadt.
Wat my belangt, ’k heb Sparte, een gantsch vermaarde stadt
(25) In ’t Grieksch gewest, my tot een voedtsterwieg: myn vader
Was Tyndareûs.Nochtans loopt een gerucht (’t geen nader
Schyndt aan den logen, dan de waarheidt) dat Jupyn
Recht tot myn’ moeder, die men Leda heet, den schyn
Van een sneeuwwitte zwaan aanschietende, is gevloogen,
(30) En haar met list in de echtverzaaming’ heeft bedroogen,
Toen hy, ’t vervolgen van een adelaar uit noodt,
Zoo ’t scheen, ontvluchtende, zich bergdde in haaren schoot.
Of nu dit landtgerucht de waarheidt zy, zulks weeten
Wy niet voor vast.Ik zelf ben Helena geheeten.
(35) Wat rampspoedt wy nu reedts doorworsteldt zyn, zal ik
In ’t kort ophaalen. Drie Godinnen, in haar schik
Om ydlen schoonheidsroem, op Idaas top vergaderdt,
Zyn in een bergspelonk tot Paris eêr genaderdt,
Vrouw Juno, Venus, en de schrandre dochter van
(40) Jupyn: deez’ wildden, dat hy ’t vonnis, als een man
Van eer’, zou stryken, wie de schoonste waar’ te noemen.
Maar Venus, hem myn glans en schoonheidt, hoog te roemen,
Voorstellend’, dat hy my ten vrouw’, naar huuwlyksstyl,
(Zoo ongelukkig is ook schoonheidts roem bywyl)
(45) Genieten zou, streek fluks den prys, naar welgevallen.
De Ideesche Paris trok hierop, zy vee en stallen
Verlaatende, na ’t ryk van Sparte, om my, ten buit
Geschaakt, op ’t ledekant te omhelzen, als zyn bruidt.
Maar Juno, boven all’ te onvreeden in haar’ zinnen,
(50) Dat zy den twiststrydt, als de schoonste der Godinnen,
Niet hadt gewonnen, heeft, vol spyt, myn echtverbondt
Met Alexander fluks verydeldt door een vondt,
En huuwlykslist, waar van heel Asië zal spreeken,
Zoolang de Grieksche toorts zich op myn vlucht zal wreeken:
(55) Want zy gaf hem, den zoon van vorst Priaam, niet my,
Maar slechts een’ beeldteniss’, die my geleek, gantsch bly’
En leevendig gevormdt van lucht- en wollekdeelen,
Ten vrouw. dus waandd’ hy my te hebben, door het speelen
Der echtfortuin, maar was door valschen schyn geheel
(60) Misleidt, wyl hy my zelf nooit hádt ten huuwlyksdeel.
Noch heeft Jupyn by zooveel rampspoedt, buiten réden,
Een grooter aanslag, veel verderflyker, doen smeeden.
Want hy zondt uit het landt der Grieken tot den Fryg,
En ’t ongelukkige Troje, om my, een fellen kryg,
(65) Om dus het aardtryk eens te ontlasten van een’ meenigt’
Van stervelingen, veele in éen getal vereenigdt,
’t Geen ’t hoofdt der Grieken zelf vermaarder maaken zou.
Dies wierde ik in den strydt der Frygen door die trouw
(Hoewel ik zelf niet, maar myn schynbeeldt in vertooning’)
(70) Den Grieken voorgesteldt ten doel, en krygsbelooning’.
Want Majaas zoon, die my den omtrekkring der lucht
Doorvoerdde, en met een’ wolk bedektte, daar ik zucht
Op zucht uitloosde, vloog gezwindt, op ’t hoog gehengen
Van godt Jupyn, met my uit Sparte, om ons te brengen
(75) In ’t hof van Proteus (mits hy hem by ’t menschdom voor
Den kuischsten aanzag van dien tydt) opdat ik door
Dit middel ’t huuwlyksbedt van Menelaüs heilig
En ongeschonden mogt bewaaren, stil en veilig.
Dus lande ik hier. Maar myn rampspoedige Echtgenoot,
(80) Dien ik alzins getrouw zal blyven tot der doodt,
Bestondt, toen hy vergeefs een leger, gantsch verbolgen,
By éen gerukt had, my in myne vlucht te volgen,
Zints hy my, die hem loos ontroofdt wierd, dol van spyt,
Naaspoorende, optrok na oudt Ilium ten strydt.
(85) Dus zyn, om mynen ’t will’, veel moedige oorlogshelden,
Daar zich Scamanders stroom in Frygiaansche velden
Ontlast, gesneuveldt. Ik, die alles heb geleên,
En doorgestaan, ben een’ vervloeking voor ’t gemeen,
En word verdacht, of ik, myn Egaê te onbezonnen
(90) Verraadende, dien kryg, te noodloos hadd’ begonnen,
En fél berokkendt voor den Griek, uit dartlen noodt.
Doch waarom leef ik noch? en kiez’ niet eêr de doodt,
Dan hier dus eerloos om te zwerven, tot myn schande?
Maar ’k heb van Majaas zoon, die my na Memfis strande
(95) Afvoerdde, eêrlang gehoordt, dat, naa veel ongeval,
Ik, met myn Heldt, noch eens te Sparte leeven zal
In vreê, zoodrá hy vast bewust zy, en vernoomen
Zal hebben, dat ik nooit in Troje ben gekómen,
Ook nimmermeêr dit lyf, den Frygen onderdaan,
(100) Ten beste gaf. Zoolang dan Proteus ’t zonlicht aan
Den trans des hemels zag, en heerschtte, was ik veilig,
En vry in dit paleis: maar zints hy, die zoo heilig
Myn’ kuischheidt gade sloeg, begraaven wierdt in de aard’
En duisterniss’, bestondt de forsse zoon, onwaardt
(105) Zyns vaders érfdeugdt, op myn trouwkoets toe te leggen.
Maar ik, om myn Gemaal geen huuwlykshoop’ te ontzeggen,
Vall’ dikwerf, smeekend met ootmoedig kermen, neêr
Voor dit geheiligdt graf van Proteus, om myn’ eer’
Te bergen, dat zyn schim my redde, en, naa veel jaaren,
(110) My voor myn Echtgenoot in ’t huuwlyksbedd’ wil spaaren:
Opdat ik, (schoon de faam, heel Grieken doór, dien klank
Van myn’ oneerbaarheidt omvoer’) hier tegens dank
Dit lyf ten minste niet gedwongen zie in ’t ende
Die erfvlek te ondergaan, dat my een roover schende!
(115) Maar zacht? wie naderdt hier? my dunkt, ik hoor gedruisch.

II. TOONEEL.
TEUCER, HELENA.

TEUCER.
WIe voerdt hier ’t hoofdtgezag van dit doorluchtig huis?
Gewis, dit schoon paleis schyndt ryk en overvloeiend’,
Zoodat de vreemdeling kan gissen, dat het bloeiend’
En ádlyk is: want ’k zie de galery’, ten pryz’
(120) Der bouwkunst, koninklyk; ’t slot, naar der Grooten wyz’,
Met pinnen rykelyk omzét, en trots verheeven.
,,Maar goôn! wat Schoonheidt zie ik voor myne oogen zweeven?
,,Dit ’s de allerhaatlykste gedaante van die vrouw’,
,,Die my zoo doodlyk eêr bedierf, en bracht in rouw,
(125) ,,Met all’ de Argiven...Staa! dat u godts wraak gewisse
En fel vervloek’! zoogroot is uw’ gelykenisse
Naar Helena. helpt goôn! wat ’s dit? was ik in geen
Uitheemsch gewest, en vér van huis, ’k zou met deez’ steen,
Recht op uw herssenpan gemikt, u fel verpletten
(130) Te mortel; en gy zoudt voorzeker, naar de wetten
Der wraak’, hier sneuvlen om de lyfsgedaante en schyn
Van Helena, het kroost van Leda en Jupyn.

HELENA.
Waarom toondt gy van my, rampzaligste aller menschen,
Wie gy ook zyt, zoogroot een afkeer door dit wenschen?
(135) Waarom doch haat gy my om haar rampspoedigheidt?

TEUCER.
’k Bekenn’, ik heb gedwaaldt, te haastig van beleidt,
En dus myn’ gramschap, meêr dan ’t past, den toom gegeeven.
Vergeef het my, zoo ik te ontydig heb misdreeven.
Heel Grieken haat en vloekt de dochter van Jupyn,
(140) Die gy gelyk zyt. ’k was bedroogen door haar schyn.

HELENA.
Wie zyt gy? en van waar kwaamt gy aan deezen strande?

TEUCER.
’k Ben éen der Grieken, die hier ongelukkig lande.

HELENA.
’t Is dan geen wonder, dat gy Helena dus haat.
Maar wie zyt gy? wiens zoon? van waar? en van wat staat,
(145) Of orde? ’t past u zulks te melden: kom vry nader.

TEUCER.
Myn naam is Teucer, die my teeldde, als echte vader,
Was Telamon: ’t landt, ’t geen my voedde, is Salamis.

HELENA.
Waarom zwerfdt gy dan langs deez’ Nyl, en wilderniss’?

TEUCER.
’k Moet, uit myn vaderlandt verjaagdt, als balling leeven.

HELENA.
(150) Gy zyt rampspoedig. maar wie heeft u uitgedreeven?

TEUCER.
Myn vader zelf. wien heeft men waarder van ’t gezin?

HELENA.
Om welke reên? die zaak heeft zeerveel droefheidt in.

TEUCER.
Broêr Ajax doodt heeft my voor Troje gantsch bedorven.

HELENA.
Hoe zoo? heeft dan uw zwaardt zyn leevensdraadt gekorven?

TEUCER.
(155) Zyn eigen zwaardt, waar in hy sprong, heeft hem gedoodt.

HELENA.
Was hy dan dol? wie bracht, die wys is, zich in noodt?

TEUCER.
Kwam u Achill’, de zoon van Peleus, ooit te vooren?

HELENA.
Hy kwam, als minnaar van Heleen’; gelyk wy hooren.

TEUCER.
Om zyne wapens, toen hy stierf, rees felle twist.

HELENA.
(160) Waarom was dit doch kwaad voor Ajax, dien gy mist?

TEUCER.
Omdat een ander met dien buit streek, stierf hy moedig.

HELENA.
Gy lydt dan om zyn leedt en ongeluk rampspoedig!

TEUCER.
Gewis. omdat ik niet met hem gestorven was.

HELENA.
Zoo kwaamt ge, ô vreemdeling, voor Ilium dat pas?

TEUCER.
(165) Die stadt bestormde ik zelf: en zwerf, dus valsch besprooken.

HELENA.
Is Troje dan verwoest, en reedts in brandt gestooken?

TEUCER.
Zoozeer, dat van den muur geen brok te vinden zy.

HELENA.
Heleen’, om u verging der Frygen heerschappy!

TEUCER.
Ook die der Grieken: want daar is veel strydts gevallen.

HELENA.
(170) Hoe lange tydt verliep in ’t stormen op die wallen?

TEUCER.
Veel’ maanden lang, jaa zelfs tien jaaren, vol van strydt.

HELENA.
Kreegt ge ook een’ Spartsche vrouw’ gevangen op dien tydt?

TEUCER.
Prins Menelaüs sleeptte, en sleurdd’ haar by de haïren.

HELENA.
Zaagt gy de elendge zelf? of hoorde gy ’t verklaaren?

TEUCER.
(175) ’k Zag haar zoo wél, als ik u voor myn oog’ zie staan.

HELENA.
Misschien misleidde u ’t oog door een verkeerden waan.

TEUCER.
Spreek van iets anders. ’t is toch best van haar gezweegen.

HELENA.
Hebt gy die meening’ dan zoo vast by u gekreegen?

TEUCER.
Jaa doch. ik zag haar zelf; en leef nu noch, godt lof.

HELENA.
(180) Is Menelaüs, met zyn éga, reedts in ’t hof?

TEUCER.
Hy is in Argos niet, noch by Eurotas stroomen.

HELENA.
Wat ramp vermeldt gy daar? wie meldt gy dit vol schroomen?

TEUCER.
Hy ’s, zegt men, met zyn’ bruidt, gestorven, naa ’t beleg.

HELENA.
Trok hy dan niet met all’ de Grieken eenen weg?

TEUCER.
(185) Gewis. maar door een storm verstrooiden ze al te gader.

HELENA.
Op welke klippen? op wat zeegrondt? zegt ’t my nader.

TEUCER.
Zooals de Egeesche zee doorkruist wierdt van de vloot.

HELENA.
Weet niemandt, of hy ’t ook ontkwam in deezen noodt?

TEUCER.
Geen mensch: ’t gerucht gaat, dat hy doodt is, en gebleeven.

HELENA.
(190) Is Thestias, de ryksvorstin, noch in het leeven?

TEUCER.
Gy spreekt van Leda: die ’s ook doodt, en reedts al heen.

HELENA.
Stierf zy van droefheidt om de schendaadt van Heleen?

TEUCER.
Die schoone, zegt men, ging zich in een strop verworgen.

HELENA.
Zyn Tyndars zoons noch beide in staat, en zonder zorgen?

TEUCER.
(195) Zy zyn of doodt, of niet: daar ’s tweederlei gerucht.

HELENA.
Welk is het zekerst? zeg ’t my doch. ,,och arm’; ik zucht!

TEUCER.
Men wil, dat zy den goôn gelyk zyn, als twee sterren.

HELENA.
Dat’s wél gezegt. wat is het ander? wil me ontwerren.

TEUCER.
Dat ze om hun zusters moordt, vol moedt, gestorven zyn.
(200) Maar lang genoeg hier van. ’k wil met dien naaren schyn
Van droefheidt niet tweezins verzuchten zooveel reizen.
’k Vermeld’ veeleêr, waarom ik aan deez’ strandtpaleizen
Genaderdt ben met een’ begeerte, of ik misschien
De rykswaarzeggerinn’, Theonoë, mocht zien.
(205) Help my in deeze zaak gedienstig, en naar orde,
Dat ik haar wiccheltaal, en woordt deelachtig worde,
En weeten mag, hoe ’k best myn’ zeilen recht voor windt
Na Cyprus wenden zal, een eilandt hoog bemindt
By ’t godendom, waar van Apoll’ uit de offerkooren
(210) My speldde, hoe ik daar moest woonen, lang te vooren,
En hoe ik d’ouden naam van ’t eerste Salamis
Myn’ stadt, die ik aldaar naar heur gelykeniss’
Zal stichten, geeven moet, om dus myn erf te bouwen.

HELENA.
Die scheepstocht zal u wél gelukken: wil ’t vertrouwen,
(215) O vreemdeling! maar vlucht, vlucht uit dit landt, eêr u,
Vorst Proteus zoon, die hier den scepter zwaaidt, en nu
Deez’ oordt beheerscht, of zie, of ergens weet’ te vinden.
Hy is nu hier niet, maar met brak en snelle winden
Ter jagt gegaan, om ’t wildt, alóm op moordt belust,
(220) Te stroopen, en al ’t woudt te steuren in zyn rust.
Want hy vermoordt en doodt elk vreemdeling der Grieken,
Dien hy gevangen krygt, of ergens koomt te rieken.
Doch waarom hy dit doe, tracht zulks, op mynen raadt,
Niet uit te vorsschen; en best zwyge ik. want, wat baat
(225) Zoude u, ô vreemdling, dit geheim toebrengen konnen?

TEUCER.
Gy hebt gelyk, en spreekt gewis niet onbezonnen.
Dat u de goden voor uw weldaadt in hun ryk
Vergelding’ doen! want schoon ge een licchaam hebt, gelyk
Aan die Heleen’, nochtans hebtge een gemoedt, heur harte
(230) Gantsch ongelyk. Dat zy vergaa in bittre smarte,
En nimmer weerkóme aan Eurotas stroom! maar wél
Moet het u gaan! ’k vertrekk’, alleen op uw bevel.

III. TOONEEL.

HELENA.
OCh my, die altoos leeve in al te bitter lyden,
Vol naare droefheidt, waar zal ik doch eerst meê stryden!
(235) Wat treurliedt haale ik nu best op? wat melde ik doch?
Of traanen? klachten? of misbaar? och, och, och, och!
Gy lichtgevleugelde Najáden,
Die de Aarde, als moeder, heeft gebaardt,
Sireenen, och, dat gy, belaaden
(240) Met deerniss’, my behulpzaam waart,
Op galm van Libyaansche fluiten,
Of herdersriedt, dat ik myn leedt
En treurgezangen dus mocht uiten!
Och Proserpyn, zoo fel als wreedt,
(245) Dat gy met eene zee van traanen
Tot myne droefheidt droefheidt bracht,
Op treurgalm treurgalm deed’ vermaanen,
En jammerklacht op jammerklacht
Weêrgalmen deed’ met lykgezangen,
(250) Zoo doodlyk, doodlyk; die ik, als
Een weldaadt, vroolyk zoude ontfangen!
Dat gy van my (die hier, zoo valsch
Beticht, myn’ vryheidt droef moet missen)
In ’t zwarte rykshof, hier beneên,
(255) Ontfingt de lykgedachtenissen,
Die dooden eigen zyn alleen!

IV. TOONEEL.
REY VAN GRIEKSCHE MAAGDEN, HELENA.

REY.
’K HEb by de blaauwe watergolven,
En dicht aan ’t purper’ oeverstrand
Des zeeboordts, diep in ’t nat bedolven,
(260) Met zeegroen wier en lis beplant,
My baakrende in de goude straalen
Der zonne, en duikende onder ’t riedt,
Wiêr blaên hun schaduw neêr doen daalen,
(Als dikwerf aan den Nyl geschiet)
(265) My voor een poos hier gaan vermeïen;
Vanwaar een droeve stem de lucht
Noch fluks doorgalmdd’. Wat wil dit schreïen?
’k Hoorde een gantsch deerlyk boschgerucht,
Beklaaglyk, en erbarmenswaardig:
(270) Alsof een’ Stroomnajáde, als eêr,
Hier treurdde om haar gemaal, die vaardig
Haar minn’ ontlvuchtt’, berg op berg neêr,
En tédre klachten stortt’; daar ze onder
De holle rotzen, beurt om beurt,
(275) Het huuwlykslot (daar elk byzonder
Om schreidt) van grooten Pan betreurdt.

HELENA.
Och, och! gy Roof- en Jachtgodinnen
Op al ’t barbarisch vaartuig, gy
O Grieksche maagden, kloek van zinnen!
(280) Hier is een Griek, een vreemdling, by
Dit strand gekomen. (?) hy ’s gekómen,
Die my verwekt heeft traan op traan,
Verhaalend’, hoe by Xanthus stroomen
’t Ontzacchlyk Iliûm is vergaan,
(285) Neêrstortend’ door de Ideesche vlammen
Om mynen ’t wille, om wie alleen
Zoo veele uit der Argiven stammen
Gesneuveldt zyn! Om my, zoo ’k meen’
En mynen naam, zoo ongelukkig,
(290) Heeft moeder Leda door een strop
Haar leevensloop voleindt, gantsch drukkig;
(Helaas, myn’ droefheidt klimt in top!)
Waardoor ze ons met dit smaadlyk sterven,
Toen ze, om myn’ ergerniss’ geraakt,
(295) Het lieve leeven dus moest derven,
Alóm ten schandtvlek heeft gemaakt.
Ook is myn man, die lang gezworven
En omgedooldt heeft veel te stout,
Vergaan, en reedts in zee gestorven.
(300) Myn broeders, Kastor, even oudt
Met Pollux, uit éen ei gebooren,
Die in hun vaderlandt gelyk
Een dubbel pronkçieraadt te vooren
Uitblonken, zyn na ’t duister ryk
(305) Verdweenen, jaa geheel verdweenen
Uit aller oog’; en hebben droef
Den Griekschen grondt, dien zy voorheenen
Al ridders met den paardenhoef,
Vol moedts, betrappelden, begeeven:
(310) Schoon zy in ’t ridderlyke werk,
Dicht by Eurotas fix bedreeven,
Zich oeffendden in ’t worstelperk.

REY.
Och, och! gy wisselvalligheeden,
Die de oorzaak van veel’ rampen zyt!
(315) Noodtschikklyk lot, ’t geen u met réden,
O droeve vrouw, het hart verbyt!
U is een ongelukkig leeven
Te beurt gevallen, vol gezucht,
Vantoen af dat Jupyn, gedreeven
(320) Door minn’, aanschietende uit de lucht,
U by de schoone moeder teeldde,
Gedekt met pluimen van een’ zwaan,
Zoo wit als sneeuw. O huuwlyksweelde
Zoo duur! wat moest ge al ondergaan?
(325) Wat rampen hebt gy doorgezworven?
Vrouw Leda zelf, uw’ moeder, is
Te deerlyk in een strop gestorven.
Uw’ Tweelingbroeders, zoo ’k niet miss’,
Jupyns vermaarde en waardste zoonen,
(330) Zyn niet voorspoedig, dan in naam.
Uw vaderlandt, schoon waardt te kroonen,
Is vér van hier. Een logenfaam,
Zoo stout als boos, gaat door den lande,
Die u aan een barbarische echt,
(335) (Wyl gy by ieder staat in schande)
Eerwaarde vrouw, heeft toegezegt.
Uw Echtgenoot liet in de golven
Der zee zyn leeven, naa veel strydt,
Daar hy, in ’t pekelschuim bedolven,
(340) Thans zielloos dryft. Gy, voor altydt
’s Landts balling’ zwervende, zult nimmer
Uw ’s vaders hof, gebouwdt zoo hoog
Met koper dak, noch ’t vrouwentimmer
Verheugen door uw vriendlyk oog.

HELENA.
(345) Och, och! wie van de Frygiaanen,
Of uit het Grieksch gewest, vol schroom,
Was hy, die dien gevloekten boom,
Dien pynboom, oorzaak van veel’ traanen,
Eerst tegens Ilium, om dus
(350) Ten roof te gaan, heeft afgehouwen?
Om die gehaate kiel te bouwen,
Waar meé de zoon van Priamus,
Met uitheemsch slag van riemen vaardig
Aanroeïend, na myn hofgezin
(355) En huis gezeildt is, dol’ van minn’,
(Schoon hy myn’ beeldteniss’, gantsch aardig
Hem voorgesteldt, en slechts uit lucht
Gevormdt, door looze huuwlyksstreeken
Alleen genoot, als ’t is gebleeken)
(360) Om my, naar ’t Frygiaansch gerucht
Aan hem verloofdt, met liefdekoorden
Te schaaken tot zyn’ vrouw! Maar, och!
De schalke Venus, vol bedrogh,
Die de oorzaak is van zooveel’ moorden,
(365) Heeft dit bestaan! daar zy, naar wensch,
En Grieken en Trojaanen beide
Door ’t oorlogsvuur den doodt bereidde.
Och my! och ongelukkig mensch,
Door zooveel’ rampen! daarenboven
(370) Heeft Juno, die, volmaakt en schoon
Gezéten in haar gouden troon,
Jupyn omhelsdt in ’t hof der hoven,
Merkuur, den zoon van Maja, ras
Gezonden, met bevél belaaden,
(375) Om my, die frissche roozebláden
In mynen sluïer plukte en las,
(Opdat ik ze in Minervaas tempel,
Zoo hoog beroemdt door ’t koper dak,
Opoffren zoude) uit Sparte strak
(380) Te rukken van dien zuivren drempel,
En heen’ te voeren door de lucht
Na dit rampzalig oordt: in ’t ende
Een’ twist, een’ twist, zoo vol elende,
Daar Griek en Frygiaan om zucht,
(385) Verwekkend’: wyl men aan de stroomen
Van Simoïs, myn beeldt in naam
Alleen bezittend’, door de faam
Gepaaidt wierdt met versierde droomen,
En om een valsche schaduw’ streedt.
(390) O oorzaak van myn hartenleedt!

REY.
Gy lydt, ik weet’ het, zeer veel druks en zwaare slágen:
Maar best is ’t, dat ge uw leedt, zoo licht gy kundt, moogt draagen.

HELENA.
O waarde vrouwen, in wat ongeluk ben ik
Thans ingewikkeldt! heeft myn’ moeder dan, vol schrik,
(395) My als een wangedrocht, ten schouwspel voor elks oogen
Gebaardt? want nimmer heeft een vrouw’, hoezeer bedroogen,
Hetzy van ’t Grieksche, of van ’t barbarisch’ hoofdtgeslacht,
Een sneeuwit ei, een vat voor kiekens, voortgebracht,
Waar uit men wil, dat my vrouw Leda, dus ontfangen
(400) Uit ’t zaadt van godt Jupyn, geteeldt heeft: want de gangen
En duistre wegen van myn leevensloop gewis
Zyn my ten wonder, en als een’ geheimenis.
Ten deele is Junoos wrok hier de oorzaak van: ten deele
Myn schoonheidtsroem, dat ik zoo droeve een’ treurrol speele.
(405) Och, dat ik, éven als een stantbeeldt lang gemeen
Gehouden, nu, in plaatsvan deez’ myn schoonheidt, een’
Veel slechter lyfsgedaante en stantvorm mocht verkrygen!
Want all’ de Argiven, my vervloekende, verzwygen
Myn eerlyk leeven, ’t geen is altoos heb geleidt,
(410) Maar voeden in hun hart de ontaarde schandlykheidt,
Waar meê zy my, alsof ik ontrouw waar’, betichten;
Gelyk ze ook voor myn hoofdt veel ramps en onheils stichten.
Alwie derhalven, op een éenerleïen staat
Stéroogend’, van de goôn getraft wordt, heeft wel ’t kwaadt
(415) Der straff’ te lyden, maar moet echter ’t leedt verdraagen.
Maar wy zyn in een zee van jammerlyke plaagen
Gedompeldt: want voor eerst, schoon ik niets heb misdaan,
Leef ik nochtans berucht, en moet nu eerloos gaan
Voor eene echtschenderés. Een booze roep is slimmer,
(420) Dan of het waarheidt was, zoo iemandt, die zich nimmer
Te buiten ging, een feit wordt toegedicht, hetgeen
Hy nooit beging. Maar dit, dit is het niet alleen:
De goden hebben my, gelyk een zeldtzaam wonder,
Vér uit myn vaderlandt vervoerdt, en schielyk onder
(425) Een slag van menschen, ’t geen uitheemsche zeden heeft,
Doen woonen: dus ben ik, ontbloot al te onbeleefdt
Van vriendt en maagschap, hier, zelfs tegen styl en orden,
In een uitheemsch gewest tot een’ slaavin geworden:
Want by ’t barbaarsch geslacht moet ieder mensch, ’t zy kleen
(430) Of groot, steeds diensbaar zyn, behalven hem alleen,
Die koning heet. Noch was éen hoop, my bygebleeven,
Als ’t eenigst anker, dat myn Ega, noch in ’t leeven,
Eens wederkomen, en my, als zyne echte vrouw,
Uit deez’ gevankniss’, op zyn beurt, verlossen zou.
(435) Maar neen! die is niet meêr, te droef in zee gestorven.
Ook is de leevensdraadt myns moeders fél gekorven:
En ik worde aangezien als moorderés, die haar
Den doodt veroorzaakt heb; wel onrechtvaardig, maar
Nochtans moet ik de schuldt van die verwoedtheidt draagen.
(440) Myn’ dochter, die, als de eer myns hofgezins kwam daagen
Te Sparte, wordt reedts grys, en leefdt noch ongetrouwdt.
Myn’ broeders, Kastor en heldt Pollux, dien men houdt
Voor zoonen van Jupyn, zyn nergens meêr te vinden.
Ik zelf ben, die my zoo veel leedts moest onderwinden,
(445) Wel, naar een valsch gerucht, ’t geen logens hooren laat,
Gestorven, maar in schyn, en geenzins in der daadt.
Doch ’t allerhaatlykst, dat my ooit konde overstroomen,
Is dit, dat, schoon ik al in ’t vaderlandt mocht kómen,
Men my, in ’s kerkers nacht geboeidt, opsluiten zal;
(450) Wyl ieder waandt, dat ik oudt Troje bracht ten val,
En die Heleen’ ben, die met Menelaüs paardde,
En nu te rugg’ kóm. Maar indien myn Heldt, die waarde,
Noch leefdde, zou zich de een by d’anderen in ’t endt
Door teeknen kennen doen, by ons alleen bekendt.
(455) Maar, och, hoe vér is dit te zoeken aan deez’ stranden?
Want nimmer zal die vorst behouden tot my landen.
Och, waarom leeve ik dan noch verder? tot wat staat
Van jammerspoedt blyve ik noch óvrig, vroeg of laat?
Zal ik door vreemden echt na staatsverandring’ zoeken
(460) In zooveel’ rampen, die myn leevensloop verkloeken,
Dat ik in trouwverbondt met een gevloekt barbaar
Zou treeden, zittende aan een ryken disch? Voorwaar
Wanneer een bedtgenoot, wiens licchaam zonder trouwe
En vroomheidt is, in haat moet leeven by een vrouwe,
(465) Die hem niet liefkooze, is ’t veel beter, dat zy sterv’.
Hoe kome ik eerlyk aan myn doodt? ach, hoe verwerv’
Ik best een sterflot, ’t geen my pass’? want hoog verheeven
Te hangen aan een strop is te eerloos, en het leeven
Dus te eindigen wordt by het allerboosst’ geslacht
(470) Der slaaven zelfs voor gantsch affschuuwelyk geächt.
Maar zich door vorstenmoordt te wreeken, als de Grooten,
Heeft iets grootmoedigs, heeft iets schoons in zich beslooten.
Gewis, de sterfmanier, waar op men ’t leevenslicht
Verlaaten wil, heeft niet veel omslag, noch gewicht:
(475) Gelooft my, andre zyn om de eer’ der schoonheidtsgaaven
Gelukkig, wyl de faam haar lofgerucht doedt draaven
Door al het rondt: maar, och, die roem heeft my met reên
Bedorven. och, och, och, rampzalige Heleen!

REI.
Wie was die vreemdling, die, hier komende, u onsteldde?
(480) ’k Geloof niet, dat hy u geheel de waarheidt meldde.

HELENA.
Hy zegt my duidlyk, dat myn man gestorven is.

REI.
Veel’ zaaken vindt men valsch, die elk hieldt voor gewis.

HELENA.
Ook zyn veel’ zaaken waar, die elk zegt allerwégen.

REI.
Gy zyt tot treurgeklag, dan ’t goede, meêr geneegen.

HELENA.
(485) De vrees, die my ómringt, veroorzaakt my dien schrik.
Nooit was een sterflyk mensch rampspoediger, dan ik.

REI.
Wat toegenégenheidt bespeurdt ge in deeze hoven?

HELENA.
Zy zyn my allen vriendt, behalven éen, die boven
Hen allen is, den Vorst, die na myn huuwlyk staat.

REI.
(490) Weet gy dan niet, wat u te doen staa? vlucht: verlaat
Deez’ doodelyke plaats. wat zegt gy tot die réden?

HELENA.
Tot wat vertroosting’ zyt gy herwaarts aangetreeden?

REI.
Begeef u na ’t paleis van nimf Theonoë,
Die alles weet en kendt, de profetess’, aan zee
(495) Gebooren, als het kroost van een’ der Zeegodinnen
Uit Nereus dochters: vraag haar met bedaarde zinnen,
Of uw Gemaal noch leev’, dan of hy ’t licht verloor
Der zonn’. zoodrá gy in ’t gewyde orakelkoor
De gantsche zaak, zooals ze in waarheidt zy geschaapen,
(500) Verstaan hebt, wil daar op dan vreugde of droefheidt raapen,
Naadat zulks uwen staat best voege, of u gevall’.
Want eêr ge iets zekers van die hoofdtzaak weet, wat zal
’t U baaten, dat gy treurdt? Dies luister na myn’ reden,
Hoor na myn woordt: verlaat deez’ grafspelonk noch heden;
(505) Gaa na de profetess’ en koorwaarzeggerinn’,
Van wie gy ’t ál te recht zult weeten, meêr of min’.
Doch houd u dicht by ’t hof. wat ziet gy dus verlégen
Te rugg’? wat deinst ge? hoe? ik zelf zal allerwégen
Met u na de offerkerk aftreeden, zoo ’t behoordt,
(510) Om stil te luistren, wat u godts orakelwoordt
Door haar zal spellen. volg myn raadt, en wil niet schroomen.
Het past een’ vrouw voorál een’ vrouw te hulp te kómen.

HELENA.
Vriendinnen, ’k heb uw’ zachte reên,
En troosttaal aangehoordt. gaat heen’;
(515) Vertrekt met my na de offerkooren,
Dat gy myn’ rampen aan moogt hooren,
En mynen strydt, vol bittre pyn.

REI.
Gy roept ons, die gewillig zyn.

HELENA.
Och, droevig uur’, vol tegenheeden!
(520) Want wat beklaagelyke réden
Zal ik rampzalige uit den mondt
Der Zeenimf hooren op deez’ stondt!

REI.
Voorspel geen kwaadt, eêr ’t is gebooren,
Stel doch u zelv’ geen schrik te vooren,
(525) Eerwaardtste vrouw, eêr gy dien weet.

HELENA.
Wat rampspoedt trof myn man, die ’t leedt
Zoo ongelukkig moest verdraagen?
Wat smart leedt hy op ’t fier behaagen
Der goôn? helaas! beschouwdt hy ’t licht
(530) Des leevens noch, en ’t bly gezicht
Der zonne, op haar robynewágen
Langs ’t wolktapyt om hoog gedraagen
Door ’t paardespan? ziet hy den loop
Der goude sterren? is ’er hoop’
(535) Dat hy noch leeve? of voerdt hy onder
Den doodtschen rei der schimmen, zonder
Den dag te zien, beneden de aard’
Een leeven, droef en onvermaard?

REI.
Leg doch, het geen u zal gebeuren,
(540) Ten besten uit. houd op van treuren.

HELENA.
’k Heb u, Eurotas, heilge vliet,
Die langs het vochtig riedtbosch schiet,
Vaak aangebeên, en diêr bezwooren
Met eede, dat ik iets mocht hooren
(545) Van hem, dien ik, als doodt, met zucht
Op zucht betreure; of ’t landtgerucht
Ook waarheidt van myn Gaê mocht spreeken.
Wat ongerymdtheidt zoud’er steeken
In myn besluit, indien ’t niet valsch
(550) Is, ’t geen men zegt? jaa, ’k zal myn hals
Den strop, al hangende, overgeeven:
Of ’t vinnig zwaardt, zoo fors gedreeven,
My zetten op den strot, verwoedt
En dol, dat my het gudzendt bloedt
(555) Ten keele uitspatte; of, fél aan ’t tieren,
Het staal met eige handt bestieren
Door vel, en vleesch, en merg, en been:
Ik, die ten doelwit, en tot een
Slachtoffer voor drie Hoofdtgodinnen,
(560) Toeleggende om den prys te winnen,
Eêrlang was voorgesteldt, vantoen
My Paris zelf in ’t weelig groen
Zo hoog verhief; en, onder ’t speelen,
Op zyn gesneeden riedt aan ’t kweelen,
(565) (Als herders doen) by zynen stal
Myn schoonheidt roemdde tot zyn val.

REI.
De godtheidt keer’ deeze onweêrrampen
Op ’t hoofdt uws vyandts, droef in ’t kampen:
Maar uw gerucht zy ’t allen tydt
(570) Voorspoedig, en gantsch onbenydt.

HELENA.
Och, ongelukkig Troje! ô wallen,
Gy stort ter neêr, en zyt vergaan
Om feiten, die ’k nooit heb bestaan!
Wat troffen u al ongevallen,
(575) Zoo deerlyk! Want, om my tot een
Triomf der echttoorts te genieten,
Deed’ Venus wrok veel bloedts vergieten,
Veel’ traanen storten, zonder reên;
Terwyl ze op droeffniss’ droeffenissen,
(580) Op traanen stuuwdde een traanenvlaag.
’t Oudt Ilium leedt nederlaag
Op nederlaag. hoe kon dit missen?
De moeders kermdden ongerust
Om ’t sneuvlen van heur waardste zoonen,
(585) Dien de oorlogsdolk niet kwam verschoonen,
Maar ’s leevens lamp heeft uitgeblust:
Daar jonge maagden, lang te vooren
Der Frygen wellust, zusters van
Die dooden, buiten ’t echtgespan,
(590) Het jeugdig hair, van ’t hoofdt geschooren
Ten offerzoen, met eigen’ handt
Aanbrachten by Scamanders vlieten,
Die ruisschend’ langs de boorden schieten
Des Frygiaans. heel Griekenlandt
(595) Heeft, om ’t verlies van zooveel’ helden,
Een’ stemm’, een’ stemm’, vol droef gezucht,
Doen wedergalmen door de lucht,
En naar gehuildt door bosch en velden;
Jaa zelfs de handt op ’t hoofdt gelegt,
(600) En met de náglen blyven hangen
In de opgekrabde en tédre wangen,
Met bloedt bemorst om ’t fel gevecht.
Gy, nimf Kalisto, daar met réde
’t Aloudt Arkadîe op roemen mag,
(605) Gelukkig waart ge in d’ouden dag,
Die de echtkoets van Jupyn bekleede,
Hervormdt in een viervoetig dier!
Och, hoe gelukkiger, en vroeder
Waart gy alzins, dan myne moeder,
(610) Daar gy, de lyfsgedaante en zwier
Aanschietend’ van verwoede dieren,
Met ruige léden een’ beerinn’
Verbeelde, en stout, als een’ leeuwin,
Door wilde bosschen heen’ gingt zwieren
(615) Met schrikklyk aanzien, en gezicht!
Gy hebt (schoon Juno, fel ontstooken,
Zich aan uw’ schoonheidt heeft gewrooken)
Zelfs eêr gy praalde aan ’t Noorderlicht,
Die vorm en lyfsgestaltenisse
(620) Eens afgelegt. Ook was die vrouw,
Hoezeer die schoone leefdde in rouw,
Gelukkig om haar blank gewisse;
Zy, die Diaan’, de kuissche maagdt
En jaagerin, aan ’t speelemeïen,
(625) Verr’ van haar’ maagdelyke reïen
Verstooten hadt, en fel verjaagdt:
Toen ze, als een hert, met goude hoornen
Gecierdt op haar’ volmaakte leên,
Omzworf, als Merops dochter, éen
(630) Der Titans, die haar kon vertoornen.
Myn licchaam heeft, den Griek tot hoon,
Heel Troje en Pergamum bedorven,
Bedorven! och, waare ik gestorven!
Waarom dan leeve ik noch, ô goôn?

REI VAN EGIPTISCHE MAAGDEN.
I. ZANG.
(635) EGipte, dat, zoo ryk bepaereldt
Met vruchtbaarheidt voor Isis oog,
Uw afkomst rekendt van zoo hoog,
Als eenig landtschap deed’ ter waereldt,
(Daar gy by Libyë, zoo breedt
(640) Gezeten met uw’ vorstendommen,
Door beeldespraak elk deedt verstommen
Aan uwen Nyl, die Siris heet,
Of Melo) zeg, wat kan ’t u baaten,
Dat uw befaamde stroom, wiens bron
(645) In ’t Zuiden schuildt voor ’t oog der zonn’,
Langs zeven monden losgelaaten,
En, uit zyn kruik aanwassend’ jaar
Op jaar, uw akkergrondt met zégen
Zoo ryklyk laafdt, dat gy den régen
(650) Kundt derven (schoon de Hondtsstér ’t naar
En dorstig akkerlandt komt kwellen,
Op ’t blaaken van den Hemelleeuw)
En, tot een wonder voor elke eeuw,
Uw’ koorenschuuren aan zien zwellen
(655) Van voedtzaam graan! wat baat u dit,
Zoo een tiran uw ryk bezit?
I. TEGENZANG.
Dit noodtlot moest Egipte draagen
Vantoen af, dat, zelfs tegens styl
En orde, een Tyfon aan den Nyl
(660) Osier, zyn broeder, dorst belaagen;
Die fors, zich in een’ krokodill’
Herscheppende aan deeze oeverboorden,
Dien grooten ryksvorst dorst vermoorden,
Ten rouw van Isis, die, hem stil
(665) Beweenend’ met haare offerschaaren
En priesterei, zich jaarlyks in
Een’ zwáluw vormdde, om, schuuw van minn’,
Te treuren by zyn lykaltaaren,
Op sisterklank en bomgeluidt.
(670) Och, Isis, die verscheurde léden,
(Daar Byblus zelfs om treurdt) die réden,
En jammerklachten zyn lang uit.
Maar waar’ het by dien moordt gebleeven,
En geen verwoeder Afrikaan,
(675) Naa Tyfon, aan den Nyl ontstaan,
Als neef van Epafus, wiens leeven
Den Grieken koste zucht op zucht,
Zoo bleef Egipte min berucht.
II. ZANG.
Die bloedtvlek is zelfs door geen’ plassen
(680) Van Meroë, noch ’t stroomendt bed’
Der landtrivier, die uit haar wedd’
Tot achtpaar ellen aan durft wassen,
Te zuivren; neen! de Griek alóm
Moet yzen, naa een reeks van jaaren.
(685) Wie schrikt niet voor de moordtaltaaren
Van ’t gruuwzaam woudt by ’t heiligdom
Des Afrikaans, zoo fors aan ’t steigren?
Hier was Busier, Neptunus zoon,
Die felle dwingelandt, gewoon
(690) (Om ’t gastvry recht Jupyn te weigren)
Den vreemdeling, dien hy te sterk
Deed’ boeiën door zyn reuzekrachten,
Voor ’t yslyk hof altaar te slachten.
Wat Scyth bouwdde ooit een offerkerk
(695) Zoo wreedt in Tauris, daar, op ’t plengen
Van menschenbloedt voor offerwyn,
De priester met vermomden schyn
Zyn’ goden offerhand’ dorst brengen
Van menschenspieren, vet gemest?
(700) Waar zag de Griek ooit boozer pest?
I. TEGENZANG.
O Nylstroom, waart ge in onze tyden
Van zulkeen landtpest rein gevaagdt!
Nooit wierdt Heleen’ zoo fel belaagdt,
Die zooveel rampspoedt door moest stryden,
(705) Hoewel onschuldig in haar leedt.
Wat grafspelonk zal haar bedekken?
Wie doch de onnoozle een schutsheer strekken
Voor Ferons naakroost, ruim zoo wreedt
Als een Busier? Mocht gy eens hooren,
(710) Hoe een Alcides, aangelandt
Op uw ongastvry oeverstrandt,
Den forssen dwingelandt kwam stooren!
Dan wierp de dappre, die weleêr
Den reus Antéus trots deed’ sneeven,
(715) Dit Schrikdier, ’t geen den Griek doedt beeven,
In ’t Libyaansche stof ter neêr.
Maar ’t is vergeefs dat wy zulks hoopen,
Zoo Menelaüs, Argos heldt,
Hier niet aanlande om ’t roofgeweldt
(720) Van Proteus dollen zoon te sloopen,
Die, om Heleen’, reedts jaar op jaar
De Grieken slachtte op ’t moordtaltaar.

TWEEDE BEDRYF.
I. TOONEEL.

MENELAUS, in scheepsgewaadt.
O Pelops, die voorheen by Pisa, te onbezonnen,
Den wagenrénstrydt met uwe vierspan hebt gewonnen,
(725) En Enomaüs neêr doen storten door ’t bedrog
Van voerman Myrtilus, och, waart gy, toen ge noch
Een jongeling de goôn ter feestbankette onthaalde,
Van uwen vader, die uw’ leden zelf vermaaldde,
Gekapt in stukken! och, had gy het leeven toen
(730) Verlooren by de goôn, eêr gy, Jupyn ten zoen
En zyn’ verbolgenheidt, myn’ vader Atreus teelde,
Die by Aërope, verêendt door huuwlyksweelde,
Heldt Agamemnon,en my, Menelaüs, won;
Een édel paar gebroêrs, daar elk af spreeken kon.
(735) Want de een heeft ’t grootste heir, zoo ik geloof voorzéker,
(Dit zegge ik zonder roem) na Ilium, als wreeker
Van myn geschonden echt, in kielen afgevoerdt,
En Asië, met heel Europe, in ’t rondt, beroerdt,
In die beruchte vloot als koning hoog verheeven:
(740) Daar hy niet met geweldt, door heerschzucht aangedreeven,
Gelyk een dwingelandt, dien heirtocht heeft geleidt,
Maar van de Grieksche jeugdt, die met goedtwilligheidt
Hem tot haar hoofdt verkoor, den legerstaf kwam voeren.
Nu lustte ’t my de geen’, die, onder ’t fel rumoeren
(745) Des krygs, gesneuveldt zyn, met andren, die, den doodt
En ’t ysslyk zeegevaar ontslipt, ter naauwer noodt
Geborgen zyn, en niets dan de ydle naagedachten
Der dooden, op hun tocht van Troje, mede brachtten,
Te melden. Maar wat baat die roem? daar ’k nu alleen
(750) Rampspoedig omzwerve op den blaauwen plas der zeen.
Van dien tydt af dat ik de hooggebouwde wallen
Van ’t moedig Ilium, voor Argos heb doen vallen.
Want, schoon ik ’t Grieksch gewest, myn vaderlandt, alóm
Begeerig naajaag’, wordt ik noch van ’t godendom
(755) Zoo waardig niet geschat, dat ik in Sparte lande.
’k Heb all’ de woesteny’ van Libyë, en den strande
Van ’t ongastvrye volk, dat plonderziek rondtom
De kust onveilig maakt aanstuuwende in een drom
Van roofbarbaaren, reedts voorby gezeildt, op hoope
(760) Van eens uit Asië te landen in Europe,
Vergeefs. zoodrá ik dicht by ’t vaderlandt, zoo ’k meen’,
Genaderdt ben, dryft my de storm weêr elders heen’,
En zeewaarts in: totnoch, hoezeer de kiel kwam snellen,
Heeft noch voorspoedig weêr, noch windt, het zeil doen zwellen,
(765) Om in myn’ hoofdtstadt op de vaderlandtsche reê
Te keeren. Nu ook zelfs ben ik, vol spyt, uit zee
Als een schipbreukling aan deeze oever opgeworpen.
Terwyl ik, die myn’ kiel door ’t zeegeweldt zag slorpen,
Myn reisgenootschap moest verlaaten: want myn schip
(770) Stiet zich te berste, en bleef hier op een blinde klip,
Daar meenig heldt weleêr door schipbreuk liet het leeven.
De kiel, die my allen noch óvrig was gebleeven,
Met all’ haar’ balken en kromhouten, ligt gesloopt;
Wyl ik ter naauwernoodt geredt, en onverhoopt
(775) ’t Gevaar ontkomen ben door ’t noodtlot, op ’t gehengen
Der goôn, met myn’ Heleen, die ik te rugg’ kom brengen
Uit Ilium, vanwaar ’k haar wegrukte uit den brandt.
Waar zwerve ik nu? wat oordt is dit? ik kenn’ noch ’t landt,
Noch zelfs wat naam het voerdt. want ’k heb, niet zonder schroomen,
(780) Totnoch toe my geschaamdt voor ’t oog des volks te kómen,
Opdat geen mensch dit vuil Argivisch scheepsgewaadt
Mocht zien, verbergende uit schaamroodtheidt in dien staat
Myn leedt, zooveel ik kan. Gewis, wanneer een heerlyk
En moedig heldt stort in eén rampspoedt, al te deerlyk,
(785) Vervaldt hy meenigwerf tot erger lafheidt dan
Zulkeen, die voorlang was een ongelukkig man.
Dies perst en pynigdt my de noodt! ’k vind’ hier noch spyze,
Noch een behoorlyk kleedt. dit kan de slechte wyze,
Waar in ik omzwerv’, licht vertoonen: ’k dekke alreé
(790) Myn licchaam naauwlyks met ’t opwerpsel van de zee
Uit myn’ gestrande kiel; wyl all’ de praalgewaaden,
En sluiërs, ryk van goudt, en Grieksche hofçieraaden,
Met stacikleederen, vol dartelheidt en pronk,
In ’t zeediep zyn vergaan: daar ’k in een bergspelonk
(795) En ’t binnenst’ van een rots, uit noodt, myn’ echte vrouwe
Ter sluik verborg; en, om die Schéndster van myn trouwe
Te veiligen, myn volk bevolen heb haar’ treên
Naauwkeurig gaê te slaan. Nu zwerve ik gantsch alleen,
En zoek’, waar ’t mooglyk om myn bootsliên noch in ’t leeven
(800) Te houden, hen uit noodt wat onderstants te geeven,
Zoo ’k elders iets ontfang’ om voor de aanstaande reis
Te dienen. Maar wat ’s dit? wat prachtig rykspaleis,
Vol trotze gévelpraal, vertoondt zich voor myne oogen
Zoo breedt, ’t geen zekerlyk een man van groot vermoogen
(805) Bewoonen moet? dies hoop’ ik uit dit huis misschien
Iets tot myn voorraadt op te doen. want arme liên
Zyn niet in staat, schoon zy zelfs wilden, hulp te bieden.
Doe open! wat poortier zal by deez’ ryke lieden
Te voorschyn komen, als deurwachter, die eens kloek
(810) Na binnen boodtschappe, om wat noodt ik hulp’ verzoek?

II. TOONEEL.
DEURWACHTSTER, MENELAUS.

DEURWACHTSTER.
WIe bonsdt daar aan de poort van ’t hof, dus onbedreeven?
Staa af: ’t is tydt u van het voorhof te begeeven.
Durft iemandt, aan de deur van dit portaal, den heer’
Van ’t huis hier moeîlykheidt aandoen? vertrek: of, ’k zweer,
(815) Gy moet straks sterven, wyl ge een Griek zyt aan uw’ kleêren,
Dien ’t nooit gegundt wordt uit deez’ oordt te rugg’ te keeren,

MENELAUS.
O moeder, gy spreekt wel; en moogt om mynen ’t will’
Vry dreigen. ik zal u gehoorzaam zyn: maar stil!
Laat vaaren ’t laatste woordt; en laat een vreemden leeven.

DEURWACHTSTER.
(820) Noch éens, vertrek: deez’ last, van hooger handt gegeeven,
(Geloof me) is my wel streng bevolen, dat nooit Griek
Aannádre aan dit paleis: gaa heen’, eer ’t iemandt riek’.

MENELAUS.
Wat ’s dit? slaa doch de handt niet aan my, onder ’t kyven.
Hoe? wilt gy met geweldt my van de voorzaal dryven?

DEURWACHTSTER.
(825) Gy doch gehoorzaamdt niet het geen ik zegg’. daarom
Zyt gy bestraffens waardt, en geenzins wellekom.

MENELAUS.
Ai, boodtschap binnen aan uw heer, ’t geen ik u smeeke.

DEURWACHTSTER.
’k Vreez’, dat die boodtschap, zoo ik van uw’ aankomst spreeke,
En binnen aandiene, u te fel opbreeken zal.

MENELAUS.
(830) Ik kome als vreemdeling, die schipbreuk voor uw wal
Geleden heb, op hulp’. men moet geen vreemden schenden.

DEURWACHTSTER.
Gaa na eens anders huis, en wil u elders wenden.

MENELAUS.
Geenzins: maar ’k treê gerust naa binnen, wat ’t ook geld’.

DEURWACHTSTER.
Weet, dat ge ons moeîlyk valt: ook zult gy met geweld,
(835) Indien gy niet vertrekt, fluks afgedreeven worden.

MENELAUS.
Waar zyn myn’ legers? waar myn machtige slachorden?

DEURWACHTSTER.
Gins waart gy moogelyk een machtig heer: niet hier.

MENELAUS.
,,Onwaardig lot; wat hoon doedt gy my aan, zoo fier!

DEURWACHTSTER.
Wat treurdt ge? waarom droogt ge uw’ oogeleên van traanen.

MENELAUS.
(840) ’k Betreur’ myn lot: myn leedt kan my tot droefheidt maanen.

DEURWACHTSTER.
Spaar dan uw’ traanen voor uw’vrienden, en gaa weg.

MENELAUS.
Wat oordt is dit? wien hoordt dit vorstlyk huis? ai, zeg.

DEURWACHTSTER.
Vorst Proteus woondd’ hier eêr: het landtschap heet Egipte.

MENELAUS.
Egipte? och my, wat raadt? waar heen’ of ik ontslipte?

DEURWACHTSTER.
(845) Veracht gy dan het volk, ’t geen aan den Nylstroom woondt.

MENELAUS.
Geenzins: maar ’k zucht om ’t lot ’t geen my zyn afgunst toondt.

DEURWACHTSTER.
Daar zyn ’er meêr, dan gy, die de onmoedt dorst bestooken.

MENELAUS.
Is dan de ryksvorst t’huis, van wien gy hebt gesprooken?

DEURWACHTSTER.
Dit is zyn graf. zyn zoon beheerscht nu al dit landt.

MENELAUS.
(850) Waar is die? buiten ’t hof? of t’huis, en by der handt?

DEURWACHTSTER.
Hy is ter jacht; maar ook den Grieken zeer vyandig.

MENELAUS.
Wat oorzaak heeft hy doch, waar om ik lyd’ zoo schandig?

DEURWACHTSTER.
Heleen’, de dochter van Jupyn, is in dit hof.

MENELAUS.
Wat zegt gy, moeder? ai, herhaal noch eens die stoff’.

DEURWACHTSTER.
(855) De dochter van Tyndaar, die voormaals was te Sparte.

MENELAUS.
Vanwaar kwam zy? wat rede is voor die zaak, vol smarte?

DEURWACHTSTER.
Uit het Lakoonsch gebiedt is zy hier aangeraakt.

MENELAUS.
Wanneer? ,,of is myn’ vrouw ook uit het hol geschaakt?

DEURWACHTSTER.
Lang eêr de Grieksche vloot voor Troje was gekomen.
(860) Vertrek dan van dit huis, eêr gy hier wordt vernomen:
Want in dit rykshof speeldt een forsse dwinglandy’,
Een geest van heerschzucht, die al ’t landt doorspookt, en by
Elk wordt gevloekt, terwyl de vorstelyke zaalen,
Van doodtschrik overend’, noch rust, noch adem haalen.
(865) Gy zyt hier te ontyde aangekomen: want indien
De ryksvorst u betrapp’, zal u de doodt misschien
Veeleêr, dan ’t gastvry recht, toekomen door zyn dégen.
Wat my belangt, ik ben den Griek’ niet ongenegen;
Maar gaf u echter hardt bescheidt, en meêr dan ’t pastt’,
(870) Bevreesdt voor mynen heer, en zyn gestrengen last.

III. TOONEEL.

MENELAUS.
WAar blyve ik nu? wat zal ik zeggen? wat bezeffen?
’k Hoor’ nieuwe rampen, die de voorige overtreffen.
Want, zoo ’k uit Priaams hof myn Ega over zee
Meêvoerde, die ik daar herwon, en aan deez’ reê
(875) In een spelonk verborg, en aan dit hof een vrouwe
Dien zelven naam voerdt, die myn’ Schoone heeft, by trouwe
Zoo woondt in dit paleis een’ andre, dan zy is.
Want de Oude, die deez’ poort bewaakt, zegt my gewis
En zeker, dat zy voor de dochter wordt gehouden
(880) Van Jupiter. of vindt men ook éen, die by de ouden
Den naam draagdt van Jupyn aan de oever van den Nyl?
Want hy, die ’t sterlicht dak bewoondt naar orde en styl,
Is de eenigst, dien ik weet: en waar wordt ooit gevonden
Een Sparte, als dáar alleen, alwaar langs vruchtbre gronden
(885) Eurotas stroom zich ziet met ’t schoonste riedt bekleên?
Ook weet ik maar éen vorst, die Tyndar heet, zoo ’k meen’:
Dit ’s wondertaal! of vindt men ook een landt, ’t geen ergens
Denzelven bynaam heeft van Lacedémon? nergens
Kenne ik een Troje: of zyn ’er meêr dan éen? wat woordt
(890) Is dit? Maar meenig mensch, schoon van verscheiden’ oordt
En landtstreek, voerdt zomtydts denzelven naam; jaa stéden
Met stéden, landen zelfs met landen, om veel’ réden
Van oudtheidt, vrouwen ook met vrouwen, zyn zomwyl
Van éenen naam. Dit ’s dan geen wonder aan den Nyl.
(895) Ook zullen my (zoo ’k leev’) die schrikkelyke woorden
Der Oude nooit ontgaan. want in wat streek of oorden
Woondde ooit een stervling zoo barbarisch van gemoedt,
Die, hoorende myn naam, my niet van geldt of goedt
Ten noodtrust zou voorzien? Bekendt is ’t vuur van Troje,
(900) En ik, die Priaams ryk den vlammen gaf ten prooje,
Ik Menelaüs zelf ben in ’t Egiptisch landt
Niet onbekendt. ’k zal dan den heerscher, die dit strandt
En vorstlyk hof bewoondt, opwachten: maar voorallen
Past my bedacht te zyn in tweederlei’ gevallen.
(905) Want is hy wreedt, zal ik, my stil verbergende aan
Deeze oordt, na ’t wrak van myn gesloopte kiel afgaan;
Maar is hy handelbaar en vriendlyk, zal ik smeeken,
En hem om bystandt in den hoogen noodt aanspreeken,
Waar in ik my bevind’. Doch dit is ’t deerlykst van
(910) Myn rampspoedt, dat ik, die zelf een doorluchtig man
En ryksvorst ben, thans by uitheemsche dwingelanden
My vind’ genoodtzaakt spyz’ te beedlen, tot myn’ schanden.
Maar ’t is noodtschikklyk, en, zoo ’t schyndt de hooge wil
Der godtheidt, die ’t al draaidt op diamante spill’.
(915) ’k Gehoorzaam’ dan. wie zal den goden tegenstreeven?
’t Is myn woordt niet, maar dat der wyzen, hoog bedreeven:
Dat in den omtrekskring der waereldt niets zoo groot,
Niets zoo vermoogend is, als ’t nypen van den noodt.

IV. TOONEEL.

REI.
’k HEb van de Profetesse,
(920) En uit haar wyzen mondt
Gehoordt een goude lesse;
Hoe op Egiptes grondt
De orakeltaal verklaardde,
Dat Menelaüs niet
(925) Begraaven ligt in de aarde,
Maar leefdt, en ’t zonlicht ziet:
Hy ’s geenzins naa den zwarten
En duistren Erebus
Verhuisdt; schoon hy, in ’t tarten
(930) Van ’t scheepsgevaar dan dus
Dan zoo in zee bedolven,
En fel geslingerdt door
Verschrikkelyke golven,
(Dus meldt ’t orakelkoor)
(935) Totnoch-toe niet de háven
Der vaderlandtsche kust,
Op al zyn angstig slaaven,
Bereikt heeft, naar zyn’ lust.
O gantsch rampzálig zwerven!
(940) Rampspoedig Heldt! daar hy
Zyn’ vrienden steedts moet derven,
Dan dichter dan naaby;
Schoon hy op alle stranden
Zyn voet zet, en met roer
(945) En riemen aan komt landen,
Zints hy van Troje voer!

V. TOONEEL
HELENA, REI.

HELENA.
’k BEgeef my weder na de grafplaats, hier benéden
In Proteus tombe, naa dat ik de eerwaarde réden
Van nimf Theonoë door ’t kerkorakelwoordt
(950) Van haar, die ’t alles weet te ontdekken, heb gehoordt.
Want zy verklaardt, dat myn Gemaal noch is in ’t leeven,
En ’t licht der zonne aanschouwdt, schoon hy, steedts omgedreeven
Te scheep, door duizendt zeen omzworf, nu hier dan daar,
En, fél geteisterdt door ’t afgryslyk stormgevaar,
(955) Naa zooveel rampspoedts zal belanden aan de stroomen
Des Nyls, en al zyn leedt noch eens te boven kómen.
Maar dit alleen heeft zy my niet verklaardt, of hy
Behouden en gezondt verschynen zal: daar by
Heb ik haar wicchelmondt dit stuk niet durven vraagen,
(960) Genoeg hiermeê verkuischt, dat zy me, op ’t welbehaagen
Der goôn, voorspeldde, dat hy leefdt, en zelfs alreê
Niet vér is van den Nyl, door schipbreuk hier uit zee
Aan landt geworpen met een kleen getal van vrinden.
Och, dat gy eindlyk kwaamt, en u by my liet vinden,
(965) Hoe welkom zoudt gy zyn, myn Echtgenoot! Maar hoe?
Wat mensch komt hier? of legt ook ’t hof bedektlyk toe
Om my gantsch listig met bedriechelyke tréken
Te schaaken door een vondt, te goddeloos besteeken
By Proteus boozen zoon? waar vlucht ik? na wat kant?
(970) Zal ik aan ’t hollen, als een’ dolle wynbacchant
Op Bacchus offerfeest van raazerny’ gedreeven,
Met snelle voeten my recht toe na ’t graf begeeven?
Die man schyndt woest, en wildt van opslag, die my tracht
Te grypen. ’k vlucht dan best, eêr ik zyn’ komst verwacht.

VI. TOONEEL.
MENELAUS, HELENA, REI.

MENELAUS.
(975) HOu stant! wie gy ook zyt, die na den donkren kelder
Der naare graftombe u dus snel begeeft, daar ’t helder
En blaakendt outervuur ’t gewyde meél verteerdt,
En ’t offerdeeg, met zout besprengdt, de boschvlam eerdt!
U roepe ik! ,,maar, ô goôn, wat licchaam zie ik zweeven’,
(980) ,, ’t Geen my geheel ontsteldt, en dus verbaasdt doedt beeven?

HELENA.
Helpt vrouwen! ’k lyd’ geweldt: ’k word’ door een gruuwzaam man
Van ’t graf geweerdt, die my gevanklyk den tiran,
Wiens echtverbondt ik haat en vloek’, wil overgeeven.

MENELAUS.
Wy zyn noch roovers, noch strafdienaars, boos van leeven.

HELENA.
(985) Maar gy vertoondt nochtans een slecht en deerlyk kleedt.

MENELAUS.
Hou stant! zet uwe vrees ter zy’: ’k doe u geen leedt.

HELENA.
Zeer wel. nu ik my op deez’ stantplaats’ kan betrouwen.

MENELAUS.
Wie zyt gy? wat gedaante, ô goôn, kom’ ik te aanschouwen!

HELENA.
En wie zyt gy? gewis, ik twyffel’ ook met reên.

MENELAUS.
(990) ’k Zag nooit een mensch, die meêr gelykniss’ hadt van leên.
Voorwaar, ’t is zelfs godts gaav’ geen’ vrienden te vergeeten.

HELENA.
’k Ben een’ Griekin: maar wensche ook uw geslacht te weeten.

MENELAUS.
Ik zie, dat gy Heleen’ in alles zyt gelyk.

HELENA.
En ik, u ziende, vind’ van Menelaüs blyk.

MENELAUS.
(995) Te recht dan kendt gy den rampzaligsten der menschen.

HELENA.
Valt gy uw’ vrouw’ zoo laat in de armen, op haar wenschen!

MENELAUS.
Wat vrouw? ik zegge u, raak myn kleedt niet aan. sta af!

HELENA.
Wat kleedt? ’t geen u Tyndaar, myn vader, eertydts gaf.

MENELAUS.
O Hekate, doe ons een béter spook voorkómen!

HELENA.
(1000) Gy hebt geen nachtgezicht van Proserpyn te schroomen.

MENELAUS.
Maar ’k ben geen man, die ooit twee vrouwen hadd’; ô neen!

HELENA.
Zeg, van wat vrouw’ waart gy dan de échtgenoot alleen?

MENELAUS.
Van haar, die ik in ’t hol verzekerde voor ’t rooven.

HELENA.
Gy hebt geene andre als my: ’k zweer’ by Jupyn, hier boven!

MENELAUS.
(1005) Ben ik wel by ’t verstandt? bedriegt my ’t oog misschien?

HELENA.
Waandt gy, my ziende, dan een’ andre vrouw’ te zien?

MENELAUS.
Uw licchaam is wel éen: maar ’k kenne u niet zoo schichtig.

HELENA.
Merk op. wat schort u? wie was meêr, dan gy, doorzichtig?

MENELAUS.
Ik kan ’t niet loochenen: gy zyt haar gantsch gelyk.

HELENA.
(1010) Wat zaak gaf u, dan ’t oog, ooit een gewisser blyk?

MENELAUS.
In ’t geen u raakt. maar ’k heb een’ andre vrouw gewisse.

HELENA.
Ik kwam in Troje nooit: maar ’t was myn’ beeldtenisse.

MENELAUS.
Wie scheptt’ licchaamen, die zoo zichtbaar zyn voor ’t oog?

HELENA.
De Lucht; waar van ge een’ vrouw bezit, gevormdt om hoog.

MENELAUS.
(1015) Wat godtheidt vormdd’ haar dus? ’t zyn ongehoorde zaaken.

HELENA.
’t Is Junoos list, opdat my Paris niet zou schaaken.

MENELAUS.
Hoe kondt gy hier en ook in Troje zyn te zaam?

HELENA.
Op veele plaatzen kan geen lyf zyn, wel de naam.

MENELAUS.
Laat los! ’k heb ramps genoeg geleên. wil my niet roeren.

HELENA.
(1020) Verlaat gy my? en wilt ge een’ ydle schimm’ meêvoeren?

MENELAUS.
’k Zegge u vaarwél, om dat g’ Heleen’ te zeer gelykt.

HELENA.
’k Heb u dan niet ten man, schoon ik u vinde, als ’t blykt.

MENELAUS.
Zulks doedt my ’t bittre van myn smart, niet gy gelooven.

HELENA.
Wie is rampzaliger dan ik, door ’t fél berooven
(1025) Der waardtste panden. och! nooit zal ik van dit strandt
Na Argos keeren in myn waardtste vaderlandt!

VII.TOONEEL
BOODE, MENELAUS, HELENA, REI.

BOODE.
’k VInde u ternaauwernoodt dan noch met angstig zoeken,
Prins Menelaüs, naa dat ik langs alle hoeken
De woesteny’ van dit onzálig strandt rondtom
(1030) Heb doorgezworven; daar ik van uw’ bootsvolk kom’,
Als scheepsheraut tot u, myn ryksvorst, afgezonden.

MENELAUS.
Wat is ’er gaans? of zyt ge in ’t hol, daar ’k ongeschonden
U met myn bedtgenoot’ verzekerdt hadd’, door ’t hoofdt
Der roofbarbaaren fél geplonderdt en beroofdt?
BOODE.
(1035) ’k Brenge u iets wonders; ’t geen ik ook veel minder réken’
In naam, dan in der daadt.

MENELAUS.
Spreek op, of geef een téken.
Gy brengt misschien iets nieuws tot myn’ bekommering’.
BOODE.
Vergeefs doorstreedt gy zoo veel’ rampsverwisseling’.

MENELAUS.
Hoe? gy vermeldt iets oudts. wat nieuws zult gy verklaaren?
BOODE.
(1040) Uw’ Echtgenoote is in de luchtstreek opgevaaren
Naa ’t sterlicht dak, mits zy uit aller oog verdween,
En zich in ’t luchtzwerk, daar een’ wolk haar overscheen
En dektte, om hoog verborg (naadat zy snel en schichtig
’t Gewyde hol, waar in wy haar geheel omzichtig
(1045) Bewaarden op uw last, verlaaten hadt) en strak
Ontvloog; terwyl zy dit in ’t kort noch tot ons sprak’:
Rampzaalge Frygen, en gy Grieken met elkander’,
Gy zyt te deerlyk by den oever van Scamander,
Om mynen ’t wille alleen, door Junoos huuwlykslist,
(1050) Gesneuveldt, naa het fél berokknen van dien twist,
Niet anders waanende, of prins Paris hadt in trouwe
Heleen’, die hy doch nooit gehadt heeft, tot zyn’ vrouwe.
Dies keere ik (nu wy, naar de orakelprofecy’,
Zoolang het ons op aard’ geoorloft was u by
(1055) Te woonen, hier beneên in beeldtniss’ zyn gebleeven,
Vervullende den tydt door ’t noodtlot ons gegeeven
Van Juno) weder na myn Oorsprong, dat ’s de Lucht.
Maar Tyndars dochter heeft, rampspoedig door ’t gerucht,
Vergeefs een kwaaden naam om mynen ’t will’ gedraagen,
(1060) Hoewel ze onschuldig is aan zooveel’ jammerplaagen.
Gy dan, ô dochter van Jupyn en Leda, zyt
Gegroet! gy waart wel aan den Nylstroom, die zoo wydt
Van Sparte ligt, en hier te land’! maar ik verbreide
Alóm ’t gerucht, alsof gy na de sterren scheide,
(1065) En reedts vertrokken waart, niet weetend’, dat gy een
Vlug licchaam hadt, ’t geen meêr dan op éen plaats verscheen,
Een vogel gantsch gelyk met lichtgepluimde wieken.
Neen, ’k zal van nu voortaan niet dulden, dat de Grieken
Uw’ naam meêr lastren: wyl ge uw Echtgenoot, en all’
(1070) Het bondtgenootschap, leedts genoeg voor Trojes wal,
Hoewel onschuldig in uw noodtlot, hebt gebrouwen.

MENELAUS.
Dit is dan ’t zelfde, ’t geen ge, ô pronkbeeldt aller vrouwen,
My fluks verzékerde; och, die woorden komen met
De waarheidt overéen. O wellust van myn bedt!
(1075) O langgewenschten dag, die u thans in myne armen
Doedt vallen, om u op de trouwkoets te beschermen!

HELENA.
Lief Menelaüs, och, zeer lang was wel de tydt,
Dat ik u miste: maar nu is my ’t hart verblydt!

Vriendinnen, ’k heb, ten huuwlykszégen,
(1080) Myn man en waardsten bedtgenoot,
Om hem te koestren in myn schoot
Met blyde omhelzing’, weêr gekreegen:
Terwyl ’t Naaspookzel van Heleen’
In eene vlamm’, die onder ’t klimmen
(1085) Een vuurstraal sleeptte langs de kimmen,
Vol glans en licht omhoog verdweên!

MENELAUS.
Ook heb ik u, myn Lief! ’k hadd’ veel met vlugge zinnen
Te melden: maar waar zoude ik einden? waar beginnen?

HELENA.
’k Verheug’ my, nu zich ’t hart ontsluit;
(1090) Wyl ik, van blydtschapskracht aan ’t schreïen,
Myn hoofdthair langs den nek zal spreïen,
’t Geen ik verbergde, om als een’ bruidt
Te pryken, daar ’t, als vederwieken,
My çierdt, nu ik myn’ handen om
(1095) Uw licchaam slaa van blydtschap! kom,
Omhels me, ô schoonste van de Grieken!

MENELAUS.
O wondere uitkomst! nu bestraffe ik niet, ô neen,
Noch vloek’ den will’ der goôn, om ’t geen ik heb geleên.
’k Heb dan, naa zooveel leedts, door echte huuwlykstrouwe
(1100) De dochter van Jupyn en Leda tot een’ vrouwe:
Dezelve, die haar twee Gebroeders, uit éen stamm’
Gebooren, zoo men zegt, vereerdt zag door de vlamm’
Van ’t zeegesterrent’, daar ze op witte paarden vochten
Als ridders, voormaals bei’ beroemdt door heldentochten.
(1105) Heeft ’t godendom voorheen’ u uit myn vorstlyk hof
Vervoerdt: nu schenkt het ons een schooner bruiloftsstoff’,
Dan ik ooit hoopen dorst. Dus heeft het kwaadt, ten leste
Gekeerdt ten goede, ons bei vereenigt, u ten beste,
Schoon spaade, en naa veel hoon, en zukkling, en verdriet.
(1110) ’k Wensch’, gy dit huuwlyksheil nochlang met my geniet.

HELENA.
Geniet het vry! ’k wensch’ u dit heil ook, zoo bekoorlyk.
Want nu wy met ons tweên éen zyn, is ’t niet behoorlyk
Dat de een’ rampspoedig zy, en de ander blyde: ô neen!
Trouwe Echtgenooten zyn in alles lotgemeen.
(1115) Vriendinnen, ziet vriendinnen, ’k zuchte
Om de eerste rampen nu niet meêr.
Myn rouw is uit! ’k zie mynen heer,
Dien ik verwachtte, in ongenuchte
Verwachtte dat hy landen zou
(1120) Uit Troje, en de Iliaasche vesten,
Naa zooveel’ jaaren tydts ten lesten
In de armen van zyn’ waarde vrouw’!

MENELAUS.
’k Hebbe u, myn Lief; gy my! Nu zie ik, naa ’t verdwynen
Der onweêrstormen, meêr dan duizendt zonneschynen
(1125) Door ’t wonder huuwlykslot der Echtgodinne, uw deugdt
Ten roem. Myn’ traanen, om deeze onverhoopte vreugdt,
Zyn meêr bevallig, dan bedroefdt.

HELENA.
Myn uitverkooren,
Wat dank melde ik den goôn? wat stervling dorst te vooren
Ooit hoopen, dat ik u zou drukken aan myn hart’?

MENELAUS.
(1130) U hebbe ik dan, voor wie ik, om myn huuwlykssmart’,
Eêr na de Ideesche stadt en hooggebouwde toorens
Van Ilium ben af-getoogen! Maar alvoorens
Zeg my, hoe ge uit ons hof, te Sparte, ontkomen zyt.

HELENA.
Gy haaldt het hoofdtbegin weêr op van mynen strydt,
(1135) En zoekt, helaas, van my een naar gerucht te weeten.

MENELAUS.
Ai, zeg: men mag ’t bestier der goden niet vergeeten.

HELENA.
Ik schrikk’ van dit verhaal, hoe ’t ook te melden staat.

MENELAUS.
Ai, meld het doch. met lust herdenkt men ’t voorig kwaadt.

HELENA.
’k Ben met geen’ scheepsgalei op ’t huuwlyksbedd’ gekómen
(1140) Eens roofbarbaars. ô neen! de Min hadt me opgenoomen.

MENELAUS.
Wat godt, of noodtlot, voerdde u uit ons vaderlandt?

HELENA.
De zoon van Maja en Jupyn deed’, tot myn schand’,
My voeren na den Nyl, als naamaals is gebleeken.

MENELAUS.
Die leidtsman was wel vreemdt. ô wonderlyke treeken!

HELENA.
(1145) ’k Schreï noch, en maak’ myn oog’ met traanen nat, van spyt.
’t Was Juno, die my heeft verraaden op dien tydt.

MENELAUS.
Wat rampspoedt hadt zy doch voor u, myn Lief, verzonnen?

HELENA.
Myn eigen rampspoedt. Och, dat waschbadt! och, die bronnen
Op Idaas heuveltop! die zilverklaare beek,
(1150) Afschietende aan de rots uit een’ bemoste kreek,
Waar by zich voormaals drie Godinnen (toen ze tierdden
Om de eer’ des schoonheidtsprys) al baadende, verçierdden,
Vanwaar dat vonnis, zoo verderflyk voor my, kwam!

MENELAUS.
Was Juno, die dit leedt u toebracht, dan zoo gram?

HELENA.
(1155) Met Venus, toen ze my dien minnaar dorst ontzeggen.

MENELAUS.
Wien meendt gy?

HELENA.
Paris zelf, dien zy me eerst toe kwam leggen.

MENELAUS.
Rampzalige!

HELENA.
Och, geheel rampzalige in myn standt!
Dus kwam ik aan den Nyl in dit barbaarisch landt.

MENELAUS.
Hem gaf ze, in plaats van u, een’ beeldt, zoo ik niet misse.

HELENA.
(1160) Maar och! onsteltenis volgdde op onsteltenisse
In Argos hofgezin. vrouw moeder, och, myn heer!....

MENELAUS.
Wat schreidt myn Lief?

HELENA.
Helaas! myn’ moeder is niet meêr!
Zy heeft, om mynen ’t will’, zich in een’ strop verhangen,
Om door myn huuwlyksbreuk geen schandtvlek meêr te ontfangen.

MENELAUS.
(1165) Helpt goôn! maar, zeg, leefdt noch Hermione, myn kindt?

HELENA.
Noch zucht ze buiten echt, verschooven, onbemindt,
En kinderloos. Och, och, myn ongelukkig huuwlyk!

MENELAUS.
Foei Paris, dat de wraak u schende, die zoo gruuwlyk
Uit dartle minn’ myn hof ten grond’ toe hebt vernieldt!
(1170) Maar zulkeen stuk heeft u, en duizenden ontzieldt
Der Grieken, moedig in het harnas opgeschooten.

HELENA.
Dus heeft een godtheidt my, rampzalig mensch, verstooten,
En, als een rykspest, uit ’t gezegendt vaderland
Verbannen, van myn’ stadt, van u: wyl ik, ten schand
(1175) Uws hofs, myn trouwkoets scheen te ontvlieden, maar doch éven
Niet heb verlaaten, om in schandlyke echt te leeven.

REI.
Zoo gy in de echtfortuin, myn vorst, noch éens geluk
Zult beuren, is die ramp genoegzaam voor uw druk!
BOODE.
Is ’t my geoorloft iets te vraagen, ô Gespeelen,
(1180) Wenschte ik in uw geluk, vol vroolykheidt, te deelen,
’t Geen ik wel hoor’, maar niet begryp in ’t algemeen.

MENELAUS.
’k Zal maaken, dat gy weet den inslag onzer reên.
BOODE.
Is deez’ dan de oorzaak niet van zooveel’ Grieksche dooden?

MENELAUS.
Gantsch niet. heel Argos is bedroogen door de goden,
(1185) Wyl slechts een’ beeldt van Lucht was by ons legervolk.
BOODE.
O wonder! streeden wy vergeefs dan om een Wolk?

MENELAUS.
’t Was Junoos list, en ’t eind’ des strydts van drie Godinnen.
BOODE.
Is deez’, dan die hier staat, uw’ Ega, waardt te minnen?

MENELAUS.
Gewis, deeze is myn’ vrouw alleen, die voor u staat.
BOODE.
(1190) Hoogwaarde dochter, hoe verwonderlyk van raadt,
En onnaaspeurlyk is Godt zelfs ook in die dingen,
Die hy gantsch lichtlyk door een vorm van wisselkringen
Veranderdt, als hy ’t ál het onderst’ boven keerdt.
De een worsteldt door veel leedts, in rampspoedt uitgeleerdt,
(1195) En blyft behouden: geene in tegendeel, die nimmer
In onmoedt was, vergaat, van dag tot dage slimmer,
Die niets bestendigs heeft in zyn verheeven lot.
Want gy, en uw’ Vriendin, hebt zwaaren rampspoedt tot
Uw’ droeffnisse, uitgestaan: gy door het lastrendy schenden
(1200) Van uwen naam: deez’ door zyn wapenheir te wenden
Na ’t moedig Troje: want zich haastende heeft hy,
Schoon ’t heir zich spoedde, niets verkreegen van waardy’.
Maar nu valt hem vanzelfs ’t geluk, ’t geen thans voorspoedig
U toelacht, in den schoot. Gy zelf hebt, steedts grootmoedig
(1205) Van aardt, noch vader, noch ’t beroemde Tweelingkroost,
De zoonen van Jupyn, onteerdt, noch, tot uw troost,
Die schendaadt ooit begaan, die elk u naa dorst geeven.
’k Vernieuw’ dan op deez’ tydt, van blydtschap aangedreeven,
Uw feest; herdenkend’ hoe ik met de bruiloftstoorts
(1210) U voorlichte, in de koets gezéten; hoe ge u voorts
In ’t hoog triomfgewaadt, gelyk een’ bruidt verheeven,
Uit Argos, ’s vaders hof, na Sparte kwaamt begeeven.
Een ontrouw dienaar is ’t, die de eer’ zyns landtsvoogdts niet
Waardeerdt, noch zich verheugdt, als hy zyn voorspoedt ziet;
(1215) En weêr niet treurdt, als hy ’t zyn’ heere in rampspoedt slechter
Ziet gaan. Want schoon ik slaaf gebooren ben, noch echter
Worde ik geächt als van ’t voornaamste soort en bloèdt.
Schoon ik den eernaam miss’ van Vrye, is myn gemoedt
Doch vry. want ’t is voorwaar veel beter éen der kwaaden
(1220) Te dulden, dan die beide, en boos te zyn van daaden.
’k Vernôeg my dan by ’t hof, daar ze allen dienstbaar zyn,
Voor slaaf te zyn geschat, maar slechts een slaaf in schyn.

MENELAUS.
Gy spreekt gantsch eerlyk: want g’ hebt in myne oorlogswerken
Veel arbeidts uitgestaan, om mynen arm te sterken.
(1225) Gaa dan, deelachtig aan myn hoofdtgeluk, gaa heen’,
Meld myne vrienden, die noch óvrig zyn, al ’t geen
Gy hoordt, en ziet; en hoe ge ons áantroft, en wat zégen
Wy thans genieten. zeg hen, dat zy, onverlégen
Voor onraadt, aan dit strandt vertoeven, en de kans
(1230) Afwachten, die ’k noch hoop’ te waagen: hoe ’k althans
Van nu af moedt schepp’: dat ze ook, zonder tydtverliezen,
Bedacht zyn om de vlucht uit dit gewest te kiezen,
Opdat we, ons van ’t geluk bedienende, over zee
Behouden raaken van deeze ongastvrye reê.
BOODE.
(1235) ’t Geschiede, ô vorst. maar ’k zie met éen, dat wicchlaaryen
En koorspraak ydel zyn door logenprofeçyen.
Men vindt niets zekers in de vlamm’, op d’offerdisch
Ontstooken, noch in ’t geschrei der vóglen: jaa gewis
’t Is dwaas te denken, dat een sterveling, naar de orden
(1240) Eens offeraars, in noodt ooit zou’ geholpen worden.
Want Calchas zelf, hoezeer in wicchelkunst vermaardt,
Heeft ’t Grieksche leger nooit dit koorgeheim verklaardt:
’K ZIE OM EEN WOLK ALLEEN MYN’ VRIENDEN DEERLYK STERVEN.
Dus heeft men om een Niet die hoofdtstadt gaan bederven.
(1245) Maar, zegt gy mooglyk, ’t was Godts wil niet ons dit kwaadt
Te ondekken! waarom by ’t orakel dan om raadt
Gegaan, zoo ’t ydel is? ’t Is best dan en betaamlyk,
Dat men, by ’t kerkaltaar eerbiedig en bekwaamlyk
Den goden offrende, van hen, verheugdt en bly,
(1250) Ons heil afbidde, en al ’t waarzeggen stell’ ter zy’.
Een weifflaar vondt vergeefs, ten onderstandt voor ’t leeven,
Die schynkunst uit, om ’t loon den wicchelaar te geeven.
Zelfs is nooit priester, door waarzeggery’ ook ryk
Geworden, die niet was in moeite te gelyk.
(1255) Gewis, voorzichtigheidt en goede raadt der Ouden
Wordt voor de ervaarenste waarzeggingskunst gehouden.

MENELAUS.
Gy spreekt zeer wel: gaa heen, en boodtschap, op myn woordt,
Myn’ reisgenooten, ’t geen gy van ons ziet en hoordt.

VIII. TOONEEL.
REI, HELENA, MENELAUS.

REI.
’k Gevoel’ ook ’t zelfde, ’t geen die Oude, grys van hairen,
(1260) Zoowél bezeftte van ’t gezag der Wicchelaaren.
Want die de Godtheidt zelf te vriend’ heeft, vindt, gantsch vry,
In eigen huis en hof de beste wicchlaary’.

HELENA.
’t Zy zoo. Godts wysheidt is onze echtfortuin niet tégen.

REI.
Wy wenschen u geluk met deezen huuwlykszégen.

MENELAUS.
(1265) Vertrekt, vriendinnen, voor een poos, en houd u stil,
Opdat men verder zie ’t geheim van ’s hemels will’.

IX. TOONEEL.
HELENA, MENELAUS.

HELENA.
TOtnoch toe gaat, myn Lief, de zaak, op Godts gehengen,
Naar wensch! Maar schoon my zulks geen voordeel toe kan brengen,
Of ik het weete, of niet, hoe gy aan allen kant
(1270) Benardt uit Troje hier behouden zyt gelandt,
Zyn vrienden echter, ’k weet niet op wat wyz’, geneegen
Te hooren, hoe het met hun vrienden zy gelégen.

MENELAUS.
Gy hebt my daar in ’t kort zeer veel gevraagdt alreê.
Hoe melde ik u, wat ramp ik in de Egeesche zee
(1275) By ’t áklig strandtgeklots der Kasareesche klippen
Ontworstelde, daar wy de vuurbaak naauw ontslippen
Door ’t valschontstooken licht van Nauplius, wiens brandt
Myn vloot met schipbreuk dreigdd’ naaby ’t Eubeesche strandt?
Hoe ik in Kréte lande, en Libyë? aan wat stéden
(1280) Ik naaderde? of hoe ik, langs ’t voorgebergt’ gegléden
Van Perseus, ankerde aan de Mauritaansche kust?
’k Zou door dit droef verhaal, myn Lief, uw weetenslust
Doch niet verzaaden, en gewisslyk, op ’t verklaaren
Van zooveel leedts, myn’ ziel met droefheidt meêr bezwaaren.
(1285) ’k Ben door die stormen gantsch vermoeidt, en tot in ’t hart
Geraakt, dies blyft die taal ons tot een’ dubble smart’.

HELENA.
Gy spreekt voorzichtiger, dan ik te los kwam vraagen.
Maar, ’k bidde u, meld my slechts dit éen (’k zal niet gewaagen
Van verdre wissling’, maar die laaten aan haar’ steê)
(1290) Wat reeks van jaaren gy, by ’t buldren van de zee
Op Nereus blaauwen plas in ’t pekelschuim bedolven,
Vol angstig zwerven hebt doorworsteldt langs de golven.

MENELAUS.
’k Heb, naa tien jaaren tydts voor Priaams hoogen wal
Gestreên te hebben met veel oorlogsongeval,
(1295) Den omtrekskring gezien van noch ruim zeven jaaren.

HELENA.
’k Hoore u gewis een reeks van langen tydt verklaaren.
Maar, och, rampspoedig Heldt, gy loopt (hoewel gy daar
Behouden bleeft) hier in uw doodt, en doodtsgevaar.

MENELAUS.
Wat’s dit? wat doodt meldt gy? hoe? hebt gy in den zin
(1300) My te verraaden?

HELENA.
Neen! vlucht, bidde ik, niet te min,
Zoo schielyk als gy kundt: begeef u uit deeze oorden.
De Vorst, die dit paleis bewoondt, tracht u te moorden.

MENELAUS.
Wat deede ik dan, ’t geen straff’ verdiendt? wat ’s dit gezegt?

HELENA.
Gy komt hier te ontyde aan tot steurniss’ van myn echt.

MENELAUS.
(1305) Wil hier dan eenig mensch myn’ vrouw’ ten echt verzoeken?

HELENA.
En my met smaadt, die ik reedts ondergaa, verkloeken.

MENELAUS.
Is ’t een, die ryk is? of een heerscher van dit strandt?

HELENA.
’t Is Proteus erfzoon zelf, de koning van dit landt.

MENELAUS.
Dit is dan ’t raadzel, ’t geen my de Oude vrouw voorspeldde.

HELENA.
(1310) Aan welke uitheemsche poort stondt gy, daar ze u dit meldde?

MENELAUS.
Aan deeze: waar van ik, als beedlend’, wierdt verjaagdt.

HELENA.
Hoe? moedig Heldt, hebt gy dan hier om spyz’ gevraagdt?

MENELAUS.
Die vraagde ik wel: maar ’k heb geen beedlen ondernoomen.

HELENA.
Gy hebt dan kundtschap van myn trouw (zoo ’t schyndt) bekoomen.

MENELAUS.
(1315) Jaa doch. maar ’k weet niet, of gy ’t huuwlyk hebt ontzegt?

HELENA.
Weet, dat myn bedt voor u noch rein is, als myn echt.

MENELAUS.
Maar wat bewys? het is my lief, indien zulks waar is.

HELENA.
Dit graf is myn verblyf, een plaats die doodtsch en naar is.

MENELAUS.
’k Zie hier dien altaar wel, maar wat gaat u die aan?

HELENA.
(1320) ’k Zoek’, smeekende, hier dien gevloekten echt te ontgaan.

MENELAUS.
Is ’t een slecht outer? of, gelyk de uitheemschen, prachtig?

HELENA.
Deez’ plaats beschermdt ons als een tempel, éven krachtig.

MENELAUS.
Zou ’t niet geoorloft zyn vanhier na huis te gaan?

HELENA.
Gy moogt eêr na uw doodt, dan na myn huuwlyk, staan.

MENELAUS.
(1325) ’k Ben dan de elendigste van all’ de stervelingen.

HELENA.
Och, schaam u niet myns raadts: maar vlucht voor alle dingen.

MENELAUS.
Hoe? zonder u, om wie ik Troje hebt vernieldt?

HELENA.
Veel beter, dan dat ge, om myn huuwlyk, wordt ontzieldt.

MENELAUS.
Gy spreekt lafhartig, en ’t geen Troje strekt tot schanden.

HELENA.
(1330) Gy kundt hem, schoon gy ’t wenscht’, niet dooden met uw’ handen.

MENELAUS.
Hoe? heeft hy dan een lyf, ’t geen niemandt kwetzen kan?

HELENA.
Neem proef. ’t onmooglyke te poogen past geen man.

MENELAUS.
Zal ’k my stilzwygend’ dan met keetnen laaten binden?

HELENA.
Gy zyt ten einde raadts: men moet iets groots uitvinden.

MENELAUS.
(1335) Is ’t voegelyker, dat men vechte? of weêrloos sterv’?

HELENA.
Daar is éen’ hoope alléen, waar door men ’t moorden derv’.

MENELAUS.
Door losgeldt? of door strydt? of met hem te overréden?

HELENA.
Alleén, zoo hy niet merk’, dat gy hier kwaamt op héden.

MENELAUS.
Wat mensch zal my verraên, wyl niemandt my hier kendt?

HELENA.
(1340) Hier woondt een Maagdt, die hem in ’t bloedt bestaat, omtrent.

MENELAUS.
Is in dit hofvertrek een’ Hulpgodin gezéten?

HELENA.
Neen: ’t is zyn’ zuster zelf, Theonoë geheeten.

MENELAUS.
Die naam voegdt ’t wicchlaars ampt. maar wat zal zy bestaan?

HELENA.
U aan haar broeder, omdat ze alles weet, verraên.

MENELAUS.
(1345) ’k Ben doodt. onmooglyk is ’t, dat ik verhólen blyve.

HELENA.
Men smeeke, en bidd’ haar om behoudeniss’ van lyve.

MENELAUS.
Om wat te doen? wat hoop’ geeft gy my op deez’ tydt?

HELENA.
Dat zy den ryksvorst niet ontdekk’, dat gy hier zyt.

MENELAUS.
Zoo dit gelukke, is ’t ons dan mooglyk te vertrekken?

HELENA.
(1350) Of jaa, of neen.

MENELAUS.
Dit schyndt me een raadtsel te verstrékken.

HELENA.
Zoo zy de reiz’ met ons aanvaarde, en blyv’ getrouw.

MENELAUS.
Die last voegdt u het best. een vrouw hoordt na een’ vrouw’.

HELENA.
’k Zal smeekende haar’ kniên omhelzen, als bezweemen.

MENELAUS.
Gaa heen’. maar zoo zy ons verzoek niet aan wil neemen?

HELENA.
(1355) Zoo moet gy sterven: ik hem trouwen met geweldt.

MENELAUS.
Dit wendt gy voor; en dus verraadt gy uwen heldt.

HELENA.
Neen! ’k zweer’ u by uw hoofdt, met diêrgestaafden eede.

MENELAUS.
Wat doch? dat ge, eêr gy my verlaat, sterft op deez’ steede?

HELENA.
Ik zal door ’t zelfde zwaardt neêrstorten aan uw zy’.

MENELAUS.
(1360) Geef my de handt. wel aan! bevestig dit aan my.

HELENA.
Zie daar. ’k zweer’, zoo gy sterft, dat ik niet blyve in ’t leeven.

MENELAUS.
En ik, van u beroofdt, zal my den doodtsteek geeven.

HELENA.
Hoe sneuvlen wy dan best, opdat men vorstlyk sterv’?
MENELAUS, zyn zwaardt trekkende.
Hy slachtt’ my op dit graf, opdat ik ’t leeven derv’,
(1365) Zoo hy u doodde. maar ’k zal, om uw’ trouw, alvoorens
Met hem een kampgevecht aangaan, en, vol des toorens,
Uw trouwkoets redden. Laat vry komen, al wie my
Durft tergen: nooit zal ik door laffe vleïery
Om u myn oorlogsroem voor Ilium onteeren,
(1370) Noch met dien lasterhoon in Grieken wederkeeren.
Hoe? ik, die Thetis zelv’ van haar’ Achilles kon
Berooven, die voorheen den zoon van Telamon,
Den dappren Ajax, in zyn eigen zwaardt zag storten,
Die prins Demofoön zich ’t leeven zag verkorten,
(1375) Als ’t kroost van Theseus, hoe? zoude ik, nu laf van aardt,
Voor ’t sterflot schrikken, om myne Echtgenoot door ’t zwaardt
Te redden? neen! want wyl de goden gantsch omzichtig
En wys zyn, dekken zy een moedig heldt, die schichtig
Door ’t punt zyns vyandts ligt verslaagen, in zyn graf
(1380) Met geen’ bezwaarende aard’: maar drukken, tot zyn straf,
Den laffen bloodtaardt in den diepsten afgrondt néder!
Helpt goden! laat ’t geslacht van Tantalus doch weder
Voorspoedig bloeïen, en verlost zyn, dat de schand
Van Pelops huis eens zy geweerdt!. ....geef my de hand.
REI VAN EGIPTISCHE MAAGDEN.
I. KEER.
(1385) IS het waarheidt?of eêr logen?
En heeft ons ’t gerucht bedroogen?
Dat, de roem van Atreus stamm’,
Menelaüs herwaarts kwam
Van oudt Troje aan de oeverstranden
(1390)Van een Eilandtstreek belanden?
Eilandt, dat men Faros noemdt,
By Egipte, alzins beroemdt
Om zyn nutte waereldtvonden,
Daar de Nyl met zeven monden
(1395) By Kanopus stort in zee;
En ’t befaamde Meroë
Zich na Libyë en Cyréne
Westwaarts uitstrekt rondtom heene?
Maar, Gespélen, wie zegt my,
(1400) Wat hier van de waarheidt zy!
I. TEGENKEER
’k Zal u, ’t geen ik weet, verklaaren.
Zeegodt Proteus, die de baaren
Met Neptuin bestuurdt, als zoon
Van vrouw Tethys, was gewoon
(1405) In dat Eilandt te verblyven,
En, zeekalven aan te dryven,
Langs eeb stille reê, na strandt,
Om te baakren in het zandt
By de heete middag straalen.
(1410) Naa veel zorgs en angstig dwaalen
Kwam hier Menelaüs aan,
Toen oudt Troje was vergaan:
Daar hy, lang door tegenwinden
Opgehouden met zyn vrinden,
(1415) Hulp by Proteus zocht in noodt,
Die hem raadt en bystandt boodt.
II. KEER.
’k Meen’, dat Idotheê te vooren
Menelaüs hier liet hooren,
(Toen ze, opkomende uit de zee,
(1420) Zich vertoondde aan Faros reê)
En dien Heldt de kunst kwam leeren,
Hoe hy Proteus moest braveeren,
En met list in boeïen slaan,
Om zyn’ vraag’ ten dienst te staan
(1425) Met orakelprofecyen.
Fluks kwam zich die Zeegodt vlyen
Na zyn vraag stuk, schoon hy fier
Zich eerst vormdde in meenig dier;
Tot hy, in den strik gevangen,
(1430) Hem vernôegdde met zyn’ zangen.
Maar wat dit geheim bediedt,
Weet’ ik noch in waarheidt niet.
II. TEGENKEER.
De oude Proteus, die als koning
In dit rykshof hieldt zyn wooning,
(1435) Was geen Zeegodt, zoo ik meen,
Maar de Ryksvorst, die Heleen’
Bergdde aan de oever van Egipte,
Daar zy Paris minn’ ontsliptte,
Toen Merkuur haar onverwacht
(1440) Na den Nylstroom overbracht.
’t Wys begrip, vol schrandre gaaven,
Van dien Ryksvoogdt, hier begraaven,
Gaf de faam gelegendtheidt
Door staatkundig hof beleidt,
(1445) Om op ’t geestigst te verzieren,
Hoe die vorst zich in veel’ dieren
Door gestaltverwisseling’
Vormdde, en elk ontslippen ging.
TOEZANG.
Mocht vorst Proteus dan noch leeven,
(1450) En prins Menelaüs, éven
Als hy deed’ op Faros grondt,
Herwaardts komen; ’k zag terstondt
Vorst Theoklymeen verslaagen,
Die de trouwkoets durft belaagen
(1455) Van Heleen’! kwam hem de raadt
Van Theonoë te baat’,
Hy steundde op die wyze Zuster:
En myn Heldt, dan veel geruster,
Mocht zyn’ bruidt van Memfis reê
(1460) Veilig voeren over zee
Na ’t alomberoemde Sparte.
Ging Jupyn dit leedt ter harte,
’k Zag de Schoone haast geredt,
En in ’t Grieksche bruiloftsbedt.

DERDE BEDRYF.
I. TOONEEL.
HELENA, MENELAUS.

HELENA.
(1465) AI my, rampzaalige! och! waar vluchte ik heen’, te vooren
Gelukkig, toen gy my ten echt hadt uitverkooren,
Maar ongelukkig, zint my Juno heeft verraên!
Vlucht, Menelaüs, vlucht! het is met ons gedaan.
Daar komt de profetés Theonoë, ten téken
(1470) Van majesteit, ter zaale en rykshof uitgestreeken;
Daar kraakt de deur, terwyl ’t paleis, dat van omhoog
Zyn’ grendelen ontsluit, zich opendt voor ons oog.
Ai, vlucht! maar waar ook heen’ te vluchten? tot wat rechter?
Want schoon ze afweezig is, of tegenwoordig, echter
(1475) Is ’t haar bekendt, dat gy hier zyt, en buiten schuldt
Gestrandt. helpt goôn! wy zyn verlooren. want gy zult,
Schoon gy van Pergamum behouden aan kwaamt landen
Uit een barbaarsch gewest, hier sterven door zyn’ handen.
Daar naaderdt zy (wat of die toestel zeggen wil?)
(1480) Verzeldt van Offerstoet, en dienaars.....houd u stil.

II. TOONEEL.
THEONOE, OFFERDIENAARS, met toortzen, enz. HELENA, MENELAUS, REI.

THEONOE.
GAat voor: komt, brengt my hier de toortzen, die ontstooken,
Een’ schitterende vlamm’ verspreiden by het rooken
Der wierookgeuren. draagt dien zwavelgloedt my voor
Uit het geheimvertrek van ’t heilig offerkoor,
(1485) Ten plechtig kerkgebruik voor ’t Luchtvuur, vol geweemel,
Opdat we een zuivre lucht ontfangen uit den hemel,
Gy, Offerdienaars, gaat, en zuivert met den rook
Diêr hooggewyde vlamm’, en lieffelyken smook
Der stáçilampen, waar gy doorgaat, all’ de wégen:
(1490) Of iemandt by geval, den goddelyken zégen
Onwaardig, deeze streek met ongewyden voet
Besmet mocht hebben. komt, gy priesterlyke stoet,
Reikt my die fakkel, dat de sprankels zich verspreïen
Van ’t heilig vuur, en ik voorby gaa, met deez’ reïen,
(1495) Na ’t Maagdekoor. Zoo. dat gaat wel! wanneer ge uw plicht
Den vaderlyken goôn ten kerkdienst hebt verricht,
Brengt dan dit toortslicht voor den Huisgoôn, op de altaaren
Ontstooken, wederom na binnen; daar de schaaren
Der priestren ’t heiligdom bewaaken in het koor.

III. TOONEEL
THEONOE, HELENA, MENELAUS, REI.

THEONOE.
(1500) HEleen’, hoe komen u myn’ profecyen voor?
Prins Menelaüs, uw gemaal, is langs de stroomen
Omzwervend’ voor uw’ oog reedts zichbaar aangekómen,
Schoon hy zyn scheepsvloot derft, en uwe beeldteniss’.
Maar gy, onzaalge, zyt naa zooveel ramps gewis
(1505) Hoewel onschuldig, hier als in uw doodt geloopen.
Ook weet gy niet, of ooit uw t’huiskomst zy te hoopen,
Dan of g’hier blyft: dies zal ik u de orakeltaal
Ontvouwen. hoor dan toe. Men houdt in de opperzaal
By godt Jupyn deez’ dag een’ raadtsvergaderinge
(1510) Der Goôn, opdat men eens geheel uw’ zaak voldinge.
Vrouw Juno, die zich lang vyandig heeft verklaardt,
Is u reedts gunstiger, en wil, t’hans zacht van aardt,
U na Spartaansch gewest behouden overbrengen,
Met uwen Echtgenoot’, opdat, naar heur gehengen,
(1515) Heel Grieken weete, dat uw’ trouwverbintenis
Met Alexander niets dan een’ verbeelding’ is
Geweest, en slechts in schyn gevierdt in Trojes wallen,
Waarmeê de logenfaam zoo breedt alom dorst brallen,
Als of uw’ schoonheidt waare een heerlyk bruidtsgeschenk
(1520) Van Venus. Venus weêr, uw’ zaak’ een anderen zwenk
En omzwaai geevend’, tracht uw weêrkomst te beletten,
En uw gelukstaat, was ’t haar mooglyk, te verzetten,
Om dus niet achterhaaldt te zyn, of ze onbedocht
Haar schoonheidtsprys hadd’ van een herdersknaap gekocht
(1525) Op Ida, met Heleen’ aan Paris te verlooven
Door huuwlyksecht, dien zy op prys dorst zetten. Bóven
Dit alles, is aan my het opperst’ raadtsbestier
Van ’t rechtsgeding alleen verbleeven: ’t zy ik fier,
Naar Venus wensch, u bei verniele, en broeder zegge,
(1530) Dat hy als balling hier te lande is, en toelegge
Op uw bederf: ’t zy ik in tegendeel, de will’
Van Juno volgende, u by ’t leeven houde, en stil
Voor broeder zyne komst verzwyge, die deez’ velden
Beheerschende my heeft bevolen hem te melden,
(1535) Vandat gy aan den Nyl belandt waardt. Zeg my dan,
Wie is hy? spreek, dat ik myn broeder deezen man
Aandiene; en dus myn last zy zonder schroom, en veilig.

HELENA.
Ontzacchelyke Maagdt, ’k vall’ voor u, als een heilig,
Ootmoedig knielende, aan uw’ voeten: ’k laat niet af
(1540) Van smeeken, zittend’ by dit hooggewyde graf
In ’t stof ter neêr, voor my, en deezen myn Beminden:
Wyl ik (daar ’k naauwlyks hem in ’t eind’ mocht wedervinden)
Reedts op het punt staa in dit hacchlyk tydtsgewricht,
Dat ik hem deerlyk zie vergaan. ’k Bidde u om ’t licht
(1545) Der zonn’, meld broeder niet, dat aan deeze oeverstranden
Myn Echtgenoot hier is gekomen in myn’ handen!
Behoud hem, bidde ik u ootmoedig. wil uw’ eer’
Noch eedt verraaden aan den ryksvorst, noch hem meêr
Te schande maaken, om een kwaaden dank te haalen,
(1550) Al te onrechtvaardig! laat uw’ goedtheidt op ons daalen.
Godt haat al ’t boos geweldt. de vroomheidt leerdt geloof
Te houden, daar men ’t al bezit, doch niet met roof.
Al ’t onrechtvaardig goedt des rykdoms moet men haaten.
De hemel is gemeen aan allerleïe staaten,
(1555) En ’t aardtryk, waar in ’t past, dat zy, die hof en stadt
Met rykdom vullen, niets bezitten in hun schat
Van ’t geen eens anders is, noch met geweldt iets rooven.
Ontferm u! ’t was Merkuur, die, door Jupyn, van bóven
Gezonden, (als gy weet) naar ’t hoogste raadtsbesluit,
(1560) My aan uw vader heeft geleverdt, om, als bruidt
Van Menelaüs, my in zuiverheidt te spaaren
Voor deezen, die hier staat, en in den bloeï der jaaren
My tot zyn’ bedtvriendinn’ begeerdde, en noch verzoekt.
Maar hoe zal hy, indien de doodt zyn hart verkloekt,
(1565) My doch genieten? of zal Proteus, zoo ik ’t leeven
Al houden mocht, my aan een dooden wedergeeven?
Dies overweeg de macht der Godtheidt, en den will’
Uws vaders: of Godt zelf, en Proteus, die hier stil
Ten grave ging, hetgeen eens anders is, als eigen
(1570) Voor hen, behouden, dan of zy my, zonder dreigen,
Weêr leevren zouden. ’k meen’, dat gy zulks ook voorál
Behoort te weegen, zoo gy my gelooft, het zal
Gantsch niet betaamen, dat ge uw forssen broeder naader
Gehoorzaamdt, dan den will’ van uw godtvruchten váder.
(1575) Want zoo gy, die van godt als profetess’ gewydt,
En een’ uitlegster van godts koorgeheimen zyt,
Het diêrgestaafde woordt uws vaders wilt verbreeken,
En uwen broeder, die hém moordend’ zich zou wreeken,
Zyn hoogste récht geeft, zoud’ het schandlyk zyn, dat gy,
(1580) Die ’t goddlyk koorgeheim der offerwicchlaary’
Erkend, en weet ál ’t geen ’er is, of schyndt te weezen,
Ook geenzins weeten zoudt, wat récht waare en gepreezen.
Verlos my dan uit dit rampspoedig lot, waar in
Ik ongelukkig mensch thans zwerve, om, zacht van zin,
(1585) Myn’ steedtsgeprangde ziel’ wat ádemtochts te geeven.
Ik lyd’ toevallig: want wat stervling zoud’ er leeven,
Die Helena niet vloek’, van wie heel Griekenlandt
Gelooft, dat zy haar trouw verraaden heeft ten schand’
Haars echts, toen ze (als elk meendt) in ’t hof der Frygiaanen
(1590) Vol staçi woondde, als bron en oorzaak van veel’ traanen?
Maar zoo ik by den Griek te Sparte ooit wederkeer
In vrede, zullen my de Argiven zelf, wanneer
Zy merken, dat ik nooit myn echt verriedt naa ’t trouwen,
Weêr stellen in den rang der kuissche en eerbre vrouwen:
(1595) ’k Zal dan Hermione, noch ongehuuwdt, hoe braaf
Zy opluikt in haar jeugde, een ryke huuwlyksgaaf
Byzetten: dus zal ik, dit jammerlyk omzwerven
Te boven komende, noch eindlyk voor myn sterven
Den schat, dien ik bezit te Sparte in ’t vorstlyk hof,
(1600) Genieten: deezen ook, zoo hy in ’t Trooische stof
Gesneuveldt waar’, hoe vér van huis en landt getoogen,
Zoude ik met eenen vloet van traanen uit myn’ oogen
Besproeïen. maar nu zelf moet ik hem, schoon hy leefdt,
Noch derven...Doe dan niet, ô Maagdt (uw’ wysheidt heeft
(1605) Zulks in haar’ macht) hetgeen ge ons dreigdt. ’k Bidde u ootmoedig,
Doe ons weldaadigheidt. volg ’s vaders will’, zoo goedig
Als hoogrechtvaardig. Want die roem is de eêlste schyn
Des adeldoms, dat zy, die afgesprooten zyn
Uit ádlyke oudren, ook hun deugden evenaaren.
(1610) Dies bidde ik u, Mevrouw, wil my, en deezen, spaaren!

THEONOE.
’t Is deerniswaardig ’t geen g’ hebt voorgestelt. en gy
Zyt ook beklaagenswaardt. Maar ’k wensch aan de andre zy’
Ook ’t woordt te hooren, ’t geen uw Ega, om ’t verlengen
Van zyn’ behoudeniss’ en leeven, voort zal brengen.

MENELAUS.
(1615) Wat my belangt, Mevrouw, nooit zult gy van my zien,
Dat ik my buigen zal aan uwe ontzachbre kniên,
Noch traanen storten: ’k zou myn’ dappre heldendaaden,
Die ik voor Troje deed’, met krygstriomf belaaden,
Tezeer bezwalken, zoo ik tot die lafheidt kwam.
(1620) Hoewel men voorgeeft, dat een man van hoogen stamm’,
Behoudens roem en eer’, in tegenspoedt man weenen.
Maar deezen regel (schoon die eerlyk heeft gescheenen
By de Ouden) zal ik nooit, als oorbaar, volgen om
Myn voorig krygsgeluk en hoogen adeldom.
(1625) Doch zoo het u behaage een vreemdeling by ’t leeven
Te houden, eenen die, door huuwlyksminn’ gedreeven,
Zyn’ vrouw’ rechtmaatig zoekt te winnen, schenk my haar,
Die ik zelfs zoeken zoude in ’t felste doodtsgevaar,
Thans gunstig, en bescherm ons beiden altoos goedig.
(1630) Maar zoo ’t u anders dunkt, zal ik, alzins kloekmoedig,
Nu niet voor de eerste reize alleen, maar meenigwerf,
Rampspoedig zyn: en gy, zoo ’k door uw toedoen sterf,
Zult onrechtvaardig, als een’ eerelooze vrouwe,
Gebrandtmerkt zyn. ’k Zal dan een’ taal, die ik vertrouwe
(1635) Myn rang te passen, vol grootachtbaarheidt, waar door
Ik nooit den heldenmoedt voor Troje zelf verloor,
Met een gepast verzoek, ’t geen elk regtmaatig oordeel’,
Dat ook uw hart, hoezeer afkeerig, tot myn voordeel
Welmeest beweegen zal, uitspreeken met geen laf
(1640) Geween: ’k zal, ’t oogmerk van vorst Proteus by dit graf
Ophaalende, my aan zyn’ schimm’ gehoorzaam toonen.
Eerwaarde gryzaardt, die dit praalgraf wilt bewoonen,
’k Bidde u ootmoedig, om deez’ plaats, uw heiligdom,
Geef my myne Echtgenoot’, myn’ Helena, weêrom.
(1645) ’k Weet’ echter wel, dat gy, die zalig naa dit leeven
Langs myrtebosschen waardt, haar zelf niet weêr kundt geeven;
Maar deeze, uw’ dochter, zal nooit dulden, buiten reên,
Dat ooit haar vader (dien ik onder de aard’ alleen
Eerbiedig aanroep, die ook hoog van stam en orde
(1650) Hier heerschtte) naa zyn doodt om haar gelasterdt worde;
Te meêr, dewyl die zaak alleen staat in haar macht.
’t Gaat wel! gy hoord myn beê, zoo ’t schyndt, waar op ik wacht.
Ontzachbre Pluto, die al de onderaardtsche volken
In d’ onverlichten nacht der donkre zwavelkolken
(1655) Op ’t zwenken van uw staf bestuurt, met Proserpyn,
’k Roepe u ook aan dat gy my wilt behulpzaam zyn!
Gy, die door ’t zwaaïen van myn schitterenden dégen
Om deeze Schoonheidt zoo veel lyken hebt verkreegen,
Gesneuveldt tot een prooi der blaakende oorlogsvlamm’,
(1660) Geef hen my wederom, dien ik dus ’t leeven nam:
Of dwing deeze édle Maagdt, die haar doorluchten vader
Schyndt te evenaaren, dat ze, uit die godtvruchtige ader
Geteeldt, myn Halsvriendinn’ my schenk’. Maar zoo ge, ô schrik!
My van myn’ tweede ziel berooven wilt, zal ik
(1665) Het noodtbesluit, ’t geen zy voor u verzweeg, verkonden.
Mevrouw, wy zyn met eede (opdat gy ’t weet) verbonden
Met uwen broeder eerst in kampgevecht te treên,
Waar in of hy, of ik, moet sneuvlen. Deeze reên
Zyn gantsch eenvoudig. Maar zoo hy, uit lafheidt, weigre
(1670) Voet (als men zegt) by voet te zetten, en opsteigre
Tot die verwoedtheidt, dat hy ons, die tegelyk
De toevlucht namen tot Egipte en Proteus ryk,
Ten offerstáçi voor zyne onderaardtsche góden,
By deez’ zyn grafspelonk zou trachten fél te dooden,
(1675) Of hier op doeldde, om ons lafhartiger ter doodt
Te brengen, door gebrek van spyze, in hongersnoodt;
Heb ik, nadat hy zal ontzieldt zyn, vast beslooten
Ons zelven ’t blanke staal verwoedt door ’t hart te stooten
Voor ’t hoog gewelfzel van deez’ graftomb’, dat het bloedt
(1680) Uit beider wond’ gestroomdt, ten blyk van heldenmoedt,
In ’t édel graf neêrdruppe: ook zullen wy, in orde
En rang (opdat die daadt alóm verheerlykt worde)
Schoon jammerlyk vermoordt, neêrstorten zyde aan zy’,
Ten eeuwig erfschandaal van Proteus heerschappy’,
(1685) En u tot rampspoedt. Want nooit zal deez’ ziel gedoogen,
Dat of uw broeder, of een ander, voor myne oogen
(’t Zy wie hy zyn mag) deez’ myne Ega, die hier staat,
Ten vrouw hebb’, neen! ’k zal haar na Grieken, vroeg of laat,
Van hier vervoeren; ’k zal met deez’ myn forsse handen
(1690) Haar rukken uit den klaauw der felste dwingelanden:
’k Zal haar meêsleepen; zoo ’t na Sparte niet kan zyn,
Ten minste na het graf, en ’t hof van Proserpyn.
Waar toe geweendt? zoo ik met vrouwelyk ontfermen
Te dwaas myn toevlucht nam tot traanen, zuchten, kermen,
(1695) Zou ’k meêr beklaagens waardt, dan dapper zyn. Kom dan,
En dood my, zoo ’t u lust: gy zult een oorlogsman,
Eén, die nooit dan met roem voor Troje streedt, doen sterven.
Slaa myn verzoek niet af, mag ik die gunst verwerven,
Opdat gy ’t Recht betracht, en ik myn’ Echtgenoot’
(1700) Van uwe handt ontfang, ’t zy leevendig, of doodt!

REI.
Eerwaardigste, het staat aan u deez’ zaak te wyzen:
Maar oordeel zóo, dat elk uw vonnis recht mag pryzen.

THEONOE.
Hoort beide toe! wat my betreft, ’k ben dus gesteldt,
Dat ik godtvruchtigheidt beminne, en geen geweldt:
(1705) ’k Liefkooz’ my zelve, en wil ook niets dan liefdewetten.
’k Zal dan de glorifaam myns vaders niet besmetten;
Ook mynen broeder nooit ten dienst staan in het geen
My laf en eerloos zou doen schynen by ’t gemeen.
Gerechtigheidt is van natuur my ingeschapen,
(1710) Gelyk een godenmerk. En wyl ik lang het wapen
Van godtsvrucht droeg, dien ik van Nereus leerde, zal
Ik Menelaüs hoofdt behoeden voor den val.
’k Zal ook (wyl Juno u thans gunstig wil ontfangen)
Door billyk vonnis aan haar wet myn zegel hangen.
(1715) Maar ’k wensch, dat Venus my ook steedts behoede, schoon
Zy nimmer lot of deel hebbe aan myn’ bruiloftskroon,
Wyl ik voorlang besloot om altoos maagdt te blyven.
Voorts stemme ik al hetgeen gy, om uw’ zaak te styven,
Heer vaders schimm’ verweet by dit geheiligt graf.
(1720) ’k Was onrechtvaardig zoo ’k uw’ Vrouw niet weder gaf.
Gewis, hy zelf (indien die ryksvorst waare in ’t leeven)
Hadt u aan haar, en haar aan u, reedts weêrgegeeven.
De wraak der schendtdaên is den dooden niet alleen,
Maar ook den stervling, die noch leefdt, alzins gemeen.
(1725) Der dooden ziel werkt wel niet zichbaar voor onze oogen,
Maar heeft nochtans door een gansch wonderlyk vermoogen
Gevoel van ’t geen op aard’ gebeurdt, wyl ze in de lucht
Geheel onsterflyk leefdt en zweefdt met eene vlucht
Die geesten eigen is, van ’t licchaam afgescheiden.
(1730) Doch, om de zaak, zoo als die by my ligt, u beiden
Te melden, zal ik stil verzwygen, ’t geen gy my
Ootmoedig hebt gebeên: noch aan de dwinglandy’
Myns forssen broeders ooit toestemmen, hem noch hoonen,
Noch hulpzaam zyn: maar ’k zal weldaadigheidt betoonen,
(1735) Schoon ’t dus niet schyndt, of ik hem mooglyk, op myn’ beê,
Van goddeloos ook vroom mocht maaken, en gedwee.
Verzint gy middlerwyl iets om uw val te stuiten.
’k Zal zwygen, wat gy doedt, en verr’ van hier my sluiten
In ’t binnenkoor, daar ’k my afzondere uit elks oog.
(1740) Begint uw aanslag met de godtheidt, die om hoog
Onsterflyk woondt, om die ootmoediglyk te smeeken:
Vooreerst met Venus, dat ze u toestaa, tot een téken
Van gunst, na ’t vaderlandt te keeren over zee:
Bidt dan ook Juno, dat ze in ’t oogmerk, ’t geen ze alreê
(1745) Voor u besloot, vast blyve, en niets verandre in ’t geene
Zy tot uw welstant heeft verordendt met Heléne.
En gy heer vader, dien dit graf voorlang besloot,
Hoor toe! ’k zal toonen, (nu ’t my vry staat) naa uw doodt
Dat gy, die eerlyk waart, nooit eerloos werd’ gehouden.

REI.
(1750) Nooit heeft een mensch, die onrechtvaardig was, by de Ouden
Geluk gehadt: maar in een’ zaak, die billyk is
En recht, staat voor elks ziel hoop’ van behoudeniss’.

IV. TOONEEL.
HELENA, MENELAUS.

HELENA.
DUs zyn we op ’t woordt, ons door de profetess’ gegeeven,
O Menelaüs, wel behouden, en in ’t leeven:
(1755) Maar nu betaamdt het u, myn Lief, met my te zaam’
(Opdat men iets, waar van heel Memfis waag’, beraam’)
Een middel, ’t geen ons bei kan redden, te verzinnen.

MENELAUS.
Hoor dan: gy woonde hier een tydtlang, en zyt binnen
Dit vorstlyk hof, by al ’s ryks dienaars, afgericht.

HELENA.
(1760) Wat’s dit gezegt? gy geeft my hoop’ tot eenig licht,
Alsof ge iets heilzaams tot ons welstant wist te raamen.

MENELAUS.
Zoudt ge iemandt in dit huis (gy kendt ze by hun naamen)
Dien ’t hooge stalbewindt van ’s konings wagens is
Bevolen, ’t zy door beede, of geldtbelofteniss’,
(1765) Bewegen kunnen, dat hy ons een rykoets leene?

HELENA.
’t Waar mooglyk: maar zoo dit gelukte, ai zeg, waar heene,
En hoe ontvluchten wy, die onbedreeven zyn
In Ferons landtstreek, een barbarische woestyn’?
My dunkt, gy steldt iets, ’t geen ondoenlyk is, te vooren.

MENELAUS.
(1770) ’t Schyndt waar. maar neem eens, zoo ik in de binnenkooren
Van ’t hof my stil hielde, en, verschuilende in de zaal,
Den koning doode met dit scherpgesleepen staal?

HELENA.
Dit zou de zuster nooit gedoogen, noch verheelen,
Dat gy haar broeder dus vermoorde: in geenen deelen.

MENELAUS.
(1775) Ook heb ik hier noch schip noch roeigalei, waar meê
Wy vluchten: ’t geen ik hadt, heeft de alverslindbre zee
Gesloopt door ’t woedendt lot der buldrende onweêrvlaagen.

HELENA.
Hoor my eens: of een’ vrouw ook iets wist voor te draagen,
En, ’t geen toepaslyk waare in noodt, te berde bracht.

MENELAUS.
(1780) Laat hooren.

HELENA.
Zeg, wilt gy, myn Lief, wel zyn geächt
Voor eenen dooden, schoon gy leefdt, en niet kwaamt sterven?

MENELAUS.
’t Is een kwaadt voorspook. maar kan ik iets goedts verwerven
Tot beider voordeel door dit veinzen, ’k ben gereedt,
En dulde, dat men my voor doodt verklaar’, die weet’
(1785) Dat ik in waarheidt leeve, en geenzins ben gestorven.

HELENA.
’k Zal schreïen, alsof reedts uw leefdraadt waar’ gekorven,
En dus meêdoogendheidt met vrouwlyk hofmisbaar’
Verwekken by den vorst, die goddloos leefdt: ook ’t hair
Ten kruin’ afscheeren, dat hy zich hier door vergisse.

MENELAUS.
(1790) Wat voordeel doedt die zaak tot ons’ behoudenisse?

HELENA.
’k Zal een oudt Grieksch gebruik voorwenden, alsof gy
In zee, een ydel graf, vergaan waart: ’k zal daar by
Den forssen dwingelandt, als een der minste slaaven,
Verbidden, dat hy my toelaate u te begraaven.

MENELAUS.
(1795) Verbeeld u, dat hy zulks al toestaa op ’t getier
Van uwen lykrouw, hoe doch zullen wy van hier
Geraaken zonder boot of kiel, schoon gy, myn’ Waarde,
Myn lyk, schoon slechts in schyn, mocht helpen onder de aarde?

HELENA.
’k Zal hem verzoeken, dat men myeen schip bestell’,
(1800) Waar in ik ’t lykçieraadt afvoere op ’t hoog bevel,
Tot uw begraaffeniss’ in een der verste kreeken.

MENELAUS.
Hoe schoon hebt gy dit stuk bedacht? hoe fyn besteeken?
’k Vreez’ voor éen zaak alleen: zoo u de vorst beval,
Dat gy myn licchaam zoudt begraaven aan de wal,
(1805) Zoo zal u list, hoe loos verzierdt, geen voordeel geeven.

HELENA.
’k Zal hem verzeekren, dat de Grieken al hun leeven
Een kerkwet hebben, dat men hen, die, als onwaard,
In zee vergaan zyn, nooit mag delven onder de aard’.

MENELAUS.
Dat’s wel bedacht: voorts gaa ik meê op uw gehengen,
(1810) Om, ’t geen ter uitvaardt diendt, aan ’t strandt in ’t schip te brengen.

HELENA.
Voorál zie toe, dat gy vroegtydts zyt by der handt
Met ’t scheepsvolk, ’t geen ge uit zee geborgen hebt aan strandt.

MENELAUS.
Maar zoo ge een schip kreegt, dat voor anker was gelégen,
Zou man by man staan’, fors gewapendt met den dégen.

HELENA.
(1815) Hierop staat u voor ál te letten: zoo de wind
Slechts diene in ’t zeil, en ’t schip behouden reize vind’.

MENELAUS.
’k Zal ’t doen. de godtheidt wil nu eens myn’ doodtsgevaaren
En ramp voleinden! maar van wien zult gy verklaaren
Dat gy de lykmaar’ hebt vernoomen van myn doodt?

HELENA.
(1820) Van u: maar zeg voorál, dat gy den schipbreuksnoodt
Alleen ontkomen zyt, daar ge, in het schuim bedolven,
Den zoon van Atreus zaagt verdrinken in de golven.

MENELAUS.
’t Heeft schyn: want dit gescheurdt en deerlyk scheepsgewaadt
Verbeeldt zeerwel, dat ik geredt ben uit dien staat.

HELENA.
(1825) Dit komt nu recht te pass’. ’t hadt u op andre tyden
Bedorven: maar ’t slaagt nu ten beste. ô wat verblyden!

MENELAUS.
Wat zal ik? met u gaan in ’t hof? of by dit graf
In ’t stof neêrzitten, als bevreesdt voor offerstraff’?

HELENA.
Blyf liever hier. want zoo die wreedaardt, fors van zinnen,
(1830) Besloot iets tegens u moordtdaadigs te beginnen,
Zal deez’ gewyde plaats, deez’ graftombe, en uw kling
U best beschermen in ’t rechtmaatig pleitgeding.
’k Begeef my middlerwyl ten hove in rouwgewaaden,
Om, naa ’t afscheeren van myn hair, deez’ feestçieraaden
(1835) En witte sluïerkroon te wisselen in zwart
En treurig lykgewaadt: ’k zal, ten bewys van smart’,
Met náglen, roodt van bloedt, bekrabben deeze wangen,
Alsof een doodtsgevaar my over ’t hoofdt kwaam’ hangen.
’k Zie slechts twee wegen voor my open, meêr noch min,
(1840) Of ik moet sterven, zoo ’k betrapt werde iets in ’t zin
Te hebben; of met u van hier na Argos keeren,
Om ’t doodtlyk offer van uw licchaam af te weeren!
Eerwaardtste Juno, die in de armen van Jupyn
Op ’t bruidtsbedd’ leefdt, verkwik, ô Juno (kan het zyn)
(1845) Uit hunnen arbeidt twee rampzaalge stervelingen!
Dit smeeken wy; terwyl we onze armen, onder ’t dringen
Der traanen, na uw troon opheffen, daar gy woondt
In ’t sterlicht hofpaleis, met majesteit bekroondt.
En u, ô Venus, die door Paris huuwlykszégen
(1850) Den prys der schoonheidt, u ten luister, hebt verkreegen,
U bidde ik, dochter van Dioon’, verderf my niet!
Ik heb t’hans leedts genoeg, daar gy, tot myn verdriet,
My tot op deeze uur’ toe meê plaagde, doorgestreeden,
Dat gy myn eerbren naam, en ’s licchaams tederheeden,
(1855) By in-en-uitheemsch volk te schendig hebt verspildt.
Gedoog dan, dat ik sterv’, zoo gy my dooden wilt,
Maar in myn vaderlandt, befaamdt door heldendaaden.
Och, waarom zyt gy met myn leedt niet te verzaaden,
Gewoon te groeïen in een fellen huuwlykstwist,
(1860) En mins mishandling’, en bedrog, en snoode list,
En moorderyen, om door minnentydts krakeelen
Elk om te voeren op uw’ bloedige tooneelen?
Maar zoo gy maatig waart, gy waart, by ’t menschdom zeer
Geächt, de schoonste der Godinnen. ’k Zegg’ niet meêr.
REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN.
I. KEER
(1865) U roepe ik, die, by groene meïen
In zangprieelen staêg aan ’t schreïen,
Duikt onder ’t bladerryk geboomt’,
En donkre rotzen, gantsch beschroomdt,
Zangzieke vogel, die uw gorgel
(1870) En stemm’ verheft gelyk een orgel,
Of helderklinkende cimbaal,
Bedroefde en treurge Nachtegaal!
U roepe ik! kom, en schrei al wêder,
(Daar langs uw krop en geele véder
(1875) De traanen bigglen, met gezucht)
Weêrgalmend’ door de ruime lucht
By donkre scheemring, ’t zy de straalen
Der zonn’ verryzen, of weêr daalen,
Help my in droeve jammerklacht!
(1880) Dat ik, rampzaalge, dag en nacht
De deerelyke wisselinge
Van Helene, en haar’ rampen zinge,
En die beschreïelyke stoff’
Voor ’t Frygiaansche vrouwenhof,
(1885) Veroorzaakt door de felle schichten
Der Grieken, die ’s ryks oorlog stichten;
Terwyl de Onnoosle buiten schuldt
Te Memfis zugt met ongedult.
Maar hoe kon Argos wrok de daken
(1890) Van Priaams hof zoo fél doen blaaken?
Wie was doch de oorzaak van die vlam,
En oorlogstoorts? Hy die eêr kwam,
Die kwam uit Asië afgevaaren,
En, zeilend’ door de Egeesche baaren,
(1895) U den Trojaanen onverwacht
Uit Lacedémon overbracht,
Naadat hy u bestondt te schaaken:
’t Was Paris zelf, die, fél aan ’t blaaken
Door Venus toorts, zich veel te slecht
(1900) Vergreep aan een onzaalgen echt!
I. TEGENKEER
Och! hoe veel’ zyn van de eêlste Grieken
Door scherpe zwaarden, felle pieken,
En stormboks kracht, en oorlogsram,
En steenen, in die gloênde vlamm’
(1905) Geslingerdt, deerlyk omgekomen!
Wyl de echtvriendinnen van die vroomen
Haar’ lokken schooren van het hoofdt.
De huizen lagen gantsch beroofdt
Van bruidegoms. Veel’ Grieksche schaaren
(1910) Heeft ook in de ongestuime baaren
Omtrent de Eubeesche stranden, van
De zee bespoeldt, een eenig man
Door zyne toorts, by nacht ontstooken,
Doen sneuvlen, droef en ongewrooken:
(1915) Terwyl hy, toen de nachtbaak vuurdd’,
Hen op de blinde klippen stuurdd’,
Daar by de Kafareesche rotzen
De afgrysselyke baaren klotzen,
En al ’t Egeesche zout de vloot
(1920) Deed’ stranden in dien bangen noodt
Door ’t gantsch bedrieglyk haventéken.
Gelyk een’ ster, by nacht ontsteeken.
Die klippen waaren lang voorheen’
Alreedts ’t gevaarlyk graf (zoo ’t scheen)
(1925) Der zeeliên, zint door ’t angstig vaaren
De droeve scheepstocht der barbaaren
Van Troje kwam: toen gy, verr’ uit
Uw vaderlandt geschaakt ten buit,
Door de onweêrstormen, en ’t rumoeren
(1930) Des krygs, dien twist deedt overvoeren,
Als oorzaak van der Grieken leedt.
Een Spook was ’t, of geen spookzel (’k weet
Niet, hoe ik ’t noem’ met dwaas gerével)
Toen ge, als ydel beeldt, of nével
(1935) Der heilge Juno, derwaarts met
Den Schaaker wierdt aan landt gezet.
II. KEER
Of dit geweest zy éen der Goden,
Of zelfs geen’ godtheidt, of een soort
’t Geen minder is, van Tusschenbooden,
(1940) Dien de Oudtheidt (zoo ’k wel heb gehoordt)
Den bynaam gaf van Middelaaren,
Wie zal ons dit geheim verklaaren?
Al wie door onderzoek gewis
Den eersten oorsprong aller dingen,
(1945) Die veerst van ons gelégen is,
Als ’t eindtperk, nimmer door te dringen,
En ’t doen der goden, minst en meest,
Zoekt naa te spooren door zyn geest;
Die zal veel’ vreemde strydigheeden
(1950) (Waar van de een’ tegen de andre staat,
Dan, zonder schyn van zichbre reden,
Hoe strydig ook, weêr t’zaamen gaat)
Vol onverhoopte wisselingen,
Bespeuren in deez’ waereldtkringen.
(1955) Gy zyt de dochter van Jupyn,
O Helene! Uw ontzachbre vader
Heeft u in eenes vogels schyn
Uit Ledaas schoot, die zwellende ader
Van vruchtbaarheidt, als ’t schoonste beeldt
(1960) Der Grieksche maagden, voortgeteeldt.
En nochtans is ’er lang-geléden
Een logenfaam door ’t Grieksche land
Van u verspreidt in alle stéden,
Dat ge, onrechtvaardig tot uw schand’,
(1965) U man te goddloos hebt verlaaten,
Als een’ verraaderés te haaten.
Wat hier van zeker zy, of niet,
Wat opspraak zulks gaf by de menschen,
Daar van, noch hebb’, noch weete ik iet
(1970) Te antwoorden, schoon wy ’t beste wenschen.
Der goden woordt heb ik, met schyn
Van reên, bevonden waar te zyn!
II. TEGENKEER.
Och, hoe gantsch zinnloos zyt ge aan ’t dwaalen,
Zoo veele als door uw’ dapperheidt
(1975) Een ydlen palmtak tracht te haalen,
En door uw speer’, en krygsbeleidt
Der menschen tegenspoedt en rampen
Ten eind’ wilt brengen zonder kampen,
Of storten van uw heldenbloedt.
(1980) Het is vergeefs hier op te beiden!
Zoo dan de strydt, die vinnig woedt,
Der menschen ramp en leedt moet scheiden,
Zoo zal ’er nooit in eenig deel
Of twist ontbreeken, of krakeel:
(1985) Nooit zullen in diêr volkren stéden,
Die ’t huuwlyksbedt van Priaams zoon
Verfoeïen, ook de oneenigheeden
Ophouden. Zoo men ’t recht vertoon’,
Heleen’, uw’ twistzaak waar’ door zeggen
(1990) En woordenstrydt wel neêr te leggen.
Maar nu zyn door de blanke kling
Gesneuveldt zooveel’ Grieksche volken,
(’t Geen Pluto zelf ter harte ging
In ’t vlammen van zyn zwavelkolken)
(1995) En Trojes wallen zyn eêrlang
Verwoest door fellen ondergang.
Gelyk een vlam, te fier ontstooken,
Die, door der goôn geduchte handt
Geslingerdt, ’t hoog gebergt’ doedt rooken,
(2000) En groote wouden steekt aan brandt:
Zoo vloog dit vuur, te hoog aan ’t blaaken,
Door all’ de Frygiaansche dáken.
Of als de Staartstér van Jupyn,
Die zyn gevreesde roê doedt zwenken,
(2005) De lucht doorsnordt, en klieft; zoo zyn
De ontstelde Frygen door het krenken
Van nederlaag op nederlaag
Vernieldt, als in een onweêrvlaag.

VIERDE BEDRYF.
I. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, JACHTDIENAARS, TWEE LYFTRAUWANTEN, MENELAUS, zittende by de graftombe, REI.

THEOKLYMENUS.
’K Groete u, ô heilig graf myns vaders, blyf in zégen!
(2010) ’k Heb u, ô Proteus, aan den uitgang deezer wégen
By ’t voorportaal myns hofs met ryke staçipracht
Deez’ graftombe opgericht: want ’t zy ik na de jacht
Of uitgaa, of na huis te rugg’ keer’ met verblyden,
Spreek ik Theoklymeen, uw zoon, ten allen tyden
(2015) Uw nachtgeest aan, daar ik dankoffer’ reis op reis!
Gaat, dienaars, brengt terstondt deez’ winden in ’t paleis,
Met net, en jachttuig, en ’t gevangen wildt, na binnen.

II. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, EN MENELAUS, als vooren, REI.

THEOKLYMENUS.
’K Heb meenigwerf my zelf om myn’ verkeerde zinnen
Voorheen’ gelasterdt: want nooit straftte ik, hoe verstoordt,
(2020) Boosdoendren met der doodt. Maar ’k heb zoo fluks gehoordt,
Dat zeker vreemde Griek, naa ’t zwerven op de stroomen,
Opzetlyk my ten hoon, is aan dit hof gekomen;
’t Zy als verspieder, ’t zy als een, die heimelyk
Heleen’, die schoone, zoekt te ontvoeren uit dit ryk.
(2025) Die booswicht zal, ’t zy wie hy zy, voorzeker sterven,
En geen genaê, zoo ik dien schelm betrapp’, verwerven.
Wel aan! Maar hoe? ik zie (zoo ’t schyndt) de zaak, hoe zwaar,
Alreedts beschikt. of is de dochter van Tyndaar
Met een der scheepen reedts vertrokken uit myn’ staaten?
(2030) Ik vind de plaats by ’t graf gantsch leedig en verlaaten.
Trauwanten, opent fluks de deuren, en ontsluit
De paardestallen, brengt de wagens herwaarts uit,
Opdat de Schoonheidt, die ’k ten Ega heb verkooren,
Uit dit gewest ontschaakt door listen, lang te vooren
(2035) Gesmeedt, my niet ontslippe, en uitstryke, eêr ik ’t dacht.
Maar zacht? ’k zie haar, die wy vervolgen, onverwacht
Daar gins in ’t hof, en niet ontvlucht, of uitgebrooken.

III. TOONEEL
THEOKLYMENUS, HELENA, in rouwgewaadt, MENELAUS, zittende by de graftombe, TWEE LYFWACHTEN.

THEOKLYMENUS.
HOor hier! waarom hebt gy u in den rouw gestooken?
En ’t zwart gewaadt, in plaats van ’t spierwit kleedt, vol ryk
(2040) Borduurssel, u aan ’t lyf getrokken? en, ten blyk
Van rouwklacht, ’t çierlyk hair ten kruin toe afgeschooren
Van ’t edel hoofdt? zeg my, wat ramp kwam u te vooren,
Dat gy, al schreïend’, met uw’ traanen ’t schoon gezicht,
En beide uw’ wangen dus mismaakt? of kon u licht
(2045) Een droom, waarom gy zucht, met ydlen waan ontrusten?
Of hebt ge een vreemde maar’ gehoordt, die van de kusten
Uws vaderlandts het hart met droefheidt heeft verrast?

HELENA.
Myn vorst (want met dien naam begroete ik u, als ’t past)
Ik ben verlooren: al myn voorspoedt is verdweenen:
(2050) ’k Ben niets: de zon van myn geluk heeft uitgescheenen!

THEOKLYMENUS.
Wat zwaarigheidt is u ontmoet? zyt gy in noodt?

HELENA.
Och, Menelaüs (hoe zegge ik dit best?) is doodt.

THEOKLYMENUS.
’k Verblyd’ me in geenerleï’ manier om deeze réden,
,,’t Is echter myn geluk. Hoe weet gy ’t? heeft op héden
(2055) U zulks Theonoë, myn’ zuster, aangezegt?

HELENA.
Zy zelf: en deez’, die hem in ’t sterven heeft berecht.

THEOKLYMENUS.
Kwam hier dan iemandt, uit wiens mondt gy ’t hebt vernoomen?

HELENA.
Gewis, maar kwam’ hy, zoo ik wenschtt’ dat hy mocht kómen.

THEOKLYMENUS.
Wie is hy? waar doch? op dat ik het zekerst’ weet’.

HELENA.
(2060) Deez’, die daar zit by ’t graf, bedompeldt in veel leedt.

THEOKLYMENUS.
Apoll’! wat morskleedt heeft die vreemdling om zyn’ léden!

HELENA.
Helaas! my dunkt, dat ik myn man zie in die kleeden.

THEOKLYMENUS.
Wat landtsman is ’t? en hoe kwam hy aan deeze reê?

HELENA.
’t Is een der Grieken, die afzeildden over zee.

THEOKLYMENUS.
(2065) Wat soort van doodt zegt hy deed’ Menelaüs sterven?

HELENA.
De elendigste: hy smoordde in ’t water, naa lang zwerven.

THEOKLYMENUS.
Die doodt is ysselyk: maar ’t is vergeefs getreurdt.

HELENA.
Ai my! ook is het schip, waar op hy was, gescheurdt.

THEOKLYMENUS.
Waar doch? was ’t zeilende door de Afrikaansche baaren?

HELENA.
(2070) Hy stiet by Libyë op de klippen, onder ’t vaaren.

THEOKLYMENUS.
Waarom is deez’ ook, als zyn’ makkers, niet vergaan?

HELENA.
Vaak ziet ’t geluk veel meêr den kwaên, dan goeden, aan.

THEOKLYMENUS.
Waar liet hy ’t wrak van ’t schip, toen hy is aangedreeven?

HELENA.
Och, waar’ hy slechts vergaan! mocht Menelaüs leeven!

THEOKLYMENUS.
(2075) Die’s doodt. maar met wat kiel kwam hy aan deeze wal?

HELENA.
Door zeeliên, zegt hy, die hem vischtten by geval.

THEOKLYMENUS.
Waar is ’t verderfflyk spook, dat Grieken heeft verslonden?
Die beeldtnis, die, voor u, na Troje wierdt gezonden?

HELENA.
Spreekt gy van ’t wolkbeeldt? dat ’s verdweenen in de lucht.

THEOKLYMENUS.
(2080) Vergeefs heeft Priaams hof, en Troje, dan gezucht.

HELENA.
En ik ben de oorzaak van dien ramp der Trooïsche bráven.

THEOKLYMENUS.
Liet hy uw man in zee? of heeft hy hem begraaven?

HELENA.
Hy ligt in zee (och myn rampzaalge!) om myn schuldt.

THEOKLYMENUS.
Zoo schoort ge uw çierlyk hair, om hem, met ongeduldt?

HELENA.
(2085) Deez’, wie hy zy, is van de vriendtschap, en de maagen.

THEOKLYMENUS.
Is deeze rampspoedt dan zoo waardig te beklaagen?

HELENA.
Zoudt gy uw’ zusters doodt zoo licht verzetten, heer?

THEOKLYMENUS.
Gewisslyk neen. ik schonk haar schimm’ ook de uiterste eer’.
Maar zeg, zult gy voortaan, ook zonder rouwbedryven,
(2090) In deeze graftombe, als uw wooning-slot, verblyven?

HELENA.
Waarom tergt gy myn’ ziel’ met deez’ zoo bittre reên?

THEOKLYMENUS.
Gy blyft uw man getrouw; en vlucht voor my alleen.

HELENA.
Ik vlucht niet langer: wil myn huuwlyk slechts beginnen.

THEOKLYMENUS.
’t Komt laat: maar pryz’ nochtans ’t verandren van uw’ zinnen.

HELENA.
(2095) Weet gy dan, wat ik wensch’? dat men al ’t oud’ vergat.

THEOKLYMENUS.
Op wat manier? laat dank zyn tegens dank geschat.

HELENA.
Maak een verbondt: laat ons, als voormaals, vrienden blyven.

THEOKLYMENUS.
’k Schelde u dien haat dan kwyt, en laat den onmoedt dryven.
’t Verstuive, als lucht; alsof men ’t nimmer zag geschien.

HELENA.
(2100) Laat toe, dat ik, nu gy my troost, valle aan uw’ kniên.

THEOKLYMENUS.
Wat zaak begeerdt gy dus ootmoedig, als de slaaven?

HELENA.
Ik wensch’ myn dooden man, zoo ’t zyn kan, te begraaven.

THEOKLYMENUS.
Wat baat de lykdienst doch éen, die afweezig is.
Hoe? zult ge een’ ydle schimm’ begraaven? dat ’s gewis.

HELENA.
(2105) Het is der Grieken wyze een dooden in de baaren.....

THEOKLYMENUS.
Wat doch te doen? een Griek is wys, en hoog ervaaren.

HELENA.
Dien in een doodtkleedt op te winden, slechts in schyn.

THEOKLYMENUS.
Bestel dien lykdienst: maak een graf, waar ’t ook mag zyn.

HELENA.
By ons begraafdt men dus hen, die verdronken leggen.

THEOKLYMENUS.
(2110) Hoe doch? ’k weet van de wyz’ der Grieken niets te zeggen.

HELENA.
Wy brengen diep in zee al ’t geen den dooden past.

THEOKLYMENUS.
Wat dienst bewyze ik best, voor u, dien dooden gast?

HELENA.
Dat weet’ ik niet: ’k ben in die zaaken onbedreeven;
Wyl ik niet anders dan gelukkig wist te leeven.

THEOKLYMENUS.
(2115) Gy, gast, hebt ons gewis een’ blyde maar’ gebracht.
MENELAUS, op staande.
’t Zy zoo: maar niet voor my, noch ’s dooden naageslacht.

THEOKLYMENUS.
Op wat manier begraaft gyliên verdronken dooden?

MENELAUS.
Naar’ dat elks rykdom voegdt, in ’t geen men heeft van nooden.

THEOKLYMENUS.
Zeg, hoeveel ’t kosten moet: gy zult, zyt vry gerust,
(2120) Van my, om haaren ’t will’, genieten wat u lust’.

MENELAUS.
Vooreerst paaidt men het lyk met uitgestorten bloede.

THEOKLYMENUS.
Waar van? ontdek het my: ik schenk’ het u, ten goede.

MENELAUS.
Besluit zelf iets. alwat gy geeft, is lief en waardt.

THEOKLYMENUS.
Uitheemschen offren liefst een stier, of moedig paardt.

MENELAUS.
(2125) Wilt gy iets schenken, geef ’t geen passe aan Oorlogshelden.

THEOKLYMENUS.
Nooit hadt ons landt gebrek aan grof vee in de velden.

MENELAUS.
Ook brengt men bedden, daar kwanswys de doode op praaldt.

THEOKLYMENUS.
Het zal geschiên. wat diendt al verder bygehaaldt?

MENELAUS.
Ook wapens: want hy was in ’t harnas opgewassen.

THEOKLYMENUS.
(2130) ’t Geen wy u schenken, zal aan Pelops naakroost passen.

MENELAUS.
Voorts wat gebloemt’ de tuin, wat vruchten ’t aardtryk geeft.

THEOKLYMENUS.
Wat doedt gebloemt op zee? want ’t geen de tuingrondt heeft
Past aan geen zeekolk: of werpt gy dit in de baaren?

MENELAUS.
Hier voegen roeïers by, die ’t schip van ’t strandt doen vaaren.

THEOKLYMENUS.
(2135) Hoe vérr’ moet, naar uw’ wet, de kiel wel zyn van landt?

MENELAUS.
Zoo vérr’ men van ’t verdek de branding zie aan ’t strandt.

THEOKLYMENUS.
Waarom houdt Griekenlandt dien styl? wat ’s hun gevoelen?

MENELAUS.
Opdat deez’ offerworp niet weêr aan landt koom’ spoelen.

THEOKLYMENUS.
’k Zal een Fenicisch schip doen komen tot gerief.

MENELAUS.
(2140) Zeerwel. die gunst is zelfs aan Menelaüs lief.

THEOKLYMENUS.
Kundt gy dit zonder haar niet doen naar lykdienstplichten?

MENELAUS.
’t Zyn moeders, vrouwen, ook wel zoons, die dit verrichten.

THEOKLYMENUS.
Zoo past het haar, dat zy den dooden man begraav’.

MENELAUS.
’t Is recht een dooden niets te onthouden van die gaav’.

THEOKLYMENUS.
(2145) Zy gaa dan. want ’k vind’ my verplicht, naar styl der Ouden,
Een vrouw’, die haar gemaal zoo lief heeft, niets te onthouden.
’k Gaa voor na ’t hofpaleis, om al ’t çieraadt ten praal
Der offergaaf alhier te leevren in ’t portaal.
Voorts laat ik u, zoodrá ge, ô vreemdling, uit deez’ landen
(2150) Vertrekt van Proteus hof, niet gaan met leêge handen,
Haar’ gunst alleen ter eer’. Voorál zult gy van my
Afzonderlyk, in plaats’ van deeze uw’ grove py
En slordig Grieksch gewaadt, ’t geen gy, gelapt van binnen
En buiten, draagt, een rok van ’t fynst Egiptisch linnen
(2155) Ten cierlyk wapenkleedt, met spyz’ tot uwen tocht,
Ontfangen, wyl gy my zoo schoon’ een’ tyding brocht:
Want ’k merk’, dat ge alles door uw schipbreuk hebt verlooren,
En ’t jammerlyk met u in armoê staat beschooren.
En gy, Mevrouw, kwel u (dat bidde ik) niet te zeer
(2160) Met ydle rouwklagt: uw geluk neemdt beter keer:
Want Menelaüs heeft de doodt haar tol gegeeven,
En uw verstorven man kan nimmer wederleeven.
Volg my in ’t hof.

HELENA.
Ik volg’.

IV. TOONEEL.
MENELAUS, HELENA, REI.

MENELAUS.
NU is ’t uw plicht, Mevrouw,
(Men moet een echtgenoot, zoolang hy leefdt, getrouw
(2165) Beminnen) uw Gemaal, die in de Egeesche baaren
Als een schipbreukling is vergaan, te laaten vaaren.
Want zulks is u, wyl ’t lot dit schikt, het allerbest.
En zoo ik ooit ’t geluk erlange in ’t hoofdtgewest
Der Grieken, leevendig belandende, te woonen,
(2170) Zal ik, indien gy u ten vrouwenpronk zult toonen
Uw nieuwen Echtgenoot ten dienst, gelyk ’t betaam’,
U van het snoodt gerucht diêr oude lasterfaam
Ontheffen, en uw roem verbreiden, om uw’ daaden.

HELENA.
Dit zal geschiên: want nooit zal ik myn man verraaden,
(2175) Of over zyn gedrag misnoêgdt zyn: boven-dien
Zult gy, Vriendinnen, die hier staat, zulks nimmer zien.
Maar gy, rampspoedige, wilt slechts na binnen treeden:
Gaa, wasch, en reinig u; verwissel uwe kleeden,
En doe zulks haastig. ’k zal u vordren waar ik kan:
(2180) Zoo zult gy met meêr gunst aan myn geliefden man,
Vorst Menelaüs, met behoorlyke offerplichten
Een schooner lykdienst, naar der Grieken wyz’, verrichten,
Zoodrá ge uit ’t binnenhof door my verkrygt al ’t geen’
U noodig zy ten reize, op kosten van ’t gemeen.

REI.
(2185) Wat wonder wil zich hier aan Proteus hof vertoonen!

HELENA.
Der goden vader wil myn huuwlykslist bekroonen.

REI.
Gy vindt uw Echtgenoot, als Ceres eêr de Maagdt.

HELENA.
Wy gaan. zingt gy haar lof, indien u zulks behaagdt.

V. TOONEEL
REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN.

ZANG.
DEr goden Moeder, droef aan ’t maalen
(2190) Langs berg en bosch, haastt’ zich, om met
Een ongerusten snellen tredt
By donkre wouden om te dwaalen,
Langs waterstroomen, snel beroerdt,
En steil-afloopende rivieren,
(2195) Vol golven, die afgrysslyk tieren,
Uit ’t schuimendt zeediep aangevoerdt,
Alleen uit hartelyk verlangen
Na haar’ verloore Dochter, zoo
Ontzacchlyk, dat men niet dan bloô
(2200) Haar naam op lippen durft ontfangen.
Toen gaven cimbel, en schalmei,
En sisterklank, die Bacchus zoonen
Best voegdden, klaare en heldre toonen;
Als die Godin haar’ leeuwen, bei’
(2205) In ’t juk gespannen voor den wagen,
Sloeg in ’t gareel, en rondtom na
De ontschaakte Dochter zocht, zoodra
Zy ergens reïën op zag dágen,
Of elders eenen ronden krans
(2210) Van maagden vondt. Men zag bywylen
Toen zelfs Diaan’, met jagerspylen
En boog voorzien, wel aan den dans
Met Pallas, die de spiets hanteerdde,
Als een’ der Gorgons, voor elk oog
(2215) Zoozeer verschrikklyk. Doch omhoog
Besloot Jupyn, die ’t Noodtlot eerdde,
Dien omzwaai met omzichtigheidt
Beschouwende uit zyn’ hemelstoelen,
Fluks op een ander wit te doelen,
(2220) ’t Geen hy bestuurdde met beleidt.
TEGENZANG.
Wanneer de Moeder van dit dwaalen
En ákelig omzwerven hadt
Een eind’ gemaakt, van stadt tot stadt,
Om ’s Dochters voetspoor in te haalen,
(2225) En naa te spooren in haar vlucht,
Is zy de staagbesneeuwde tinnen
Der bergstreek, daar de Boschgodinnen
Op Ida zich in schooner lucht
Onthouden, spoedig doorgetoogen.
(2230) Fluks heeft zy zich, den rouw te zeer
Toegeevende, op die rotzen neêr
Gevlydt, en met steedts-schreïende oogen
De dichtbesneeuwde kruiden van
De klipp’ bevochtigdt door haar’ traanen.
(2235) Terstondt schonk zy noch zaadt, noch graanen,
Aan ’t menschdom, om door ’t jukgespan
Der ossen ’t landt, van groene lover
En gras ontbloot, te ploegen; maar
Deed’ all’ de volken, jaar op jaar,
(2240) (Al liep de Nyl ook ’t zaadtlandt over)
Van honger sterven, en vergaan.
Het aardtryk treurende, als de Moeder,
Gaf ’t kwynendt vee noch loof, noch voeder,
Noch spruit, noch groene wyngaardtsblaên.
(2245) Het leeven ging alóm verlooren
By ’t loeïendt rundtvee, dus te zeer
Gedrukt: men vondt geen’ stieren meêr
Noch slachtvee voor de goôn: geen kooren,
Noch gerven bracht men op dien stondt
(2250) Ten offer, tarw’, noch eerstelingen:
De koele bron ontzeidde ’t springen
Van water aan den droogen grondt.
II. ZANG
Naadat zy én by goôn, en menschen,
(Wyl ’t aardtryk kwyndde, alom bezét)
(2255) Den offermaaltydt hadt belét
Door spysgebrek, borst, op elks wenschen,
Der goden Vader, om met reên
Den bittren rouw en jammerklachten
Der droeve Moeder te verzachten,
(2260) Dus uit: gaat, ô Bevalligheên,
Verkwikt de Treurge: streeldt eens de ooren
Van Ceres, die al ’t aardtryk plaagdt,
En om ’t verliezen van de Maagdt,
Vol gramschap, blaakt in heeten tooren.
(2265) Gy ook, myn’ dochter, gaa terstondt
Na ’t heilig koor der Zanggodinnen,
Om uwen reidans te beginnen:
Zet uw’ trompetten aan den mondt,
Blaast met verdubbelende toonen;
(2270) Grypt uw’ cimbaalen, tot haar’ eer’,
En trommels, sterk met ossenleer
Bespannen: dat ze ons mag bekroonen
Met vruchtgewas, en ’t aardtryk zelf
Begunstige op Jupyns geboden!
(2275) Toen lachtte in ’t midden van de goden,
Verheugdt in ’t schittrendt stérgewelf,
De blyde Venus om dien zégen,
Vol vriendlykheidt; daar zy de fluit
Ter handen sloeg, wiêr schel geluidt
(2280) De onstelde Moeder kon beweegen
Haar gramschap af te staan. Zozeer
Kon haar dit koormuzyk vermaaken,
Dat zy, vergeetend’ ’t vinnig schaaken,
Het aardtryk zégendde, als wel eêr.
II. TEGENZANG.
(2285) Gy ook, onzacchlyke Godinne,
Phersephone, gy dochter van
Der goden Moeder, hebt een man
Te fél ontstooken door de minne,
Dien ’t niet noodtschikklyk was, noch goedt,
(2290) Zozeer in huuwlykshoop’ te blaaken!
Dies hebt gy dan, voor alle zaaken,
Dien zelven wrok, en ’t fors gemoedt
Uws groote Moeders, die de landen
Door gramschap deerlyk kwynen liet,
(2295) Verzoenende de godtheidt niet,
Als ’t pastt’, met billyke offerhanden.
Zooveel vermag de raazerny,
En de afgestroopte dierenhuiden
Der bergrheên, die gy velde in ’t zuiden*,
(2300) Met bonte spikklen ry aan ry
Gevlekt: zooveel doen klimopbláden,
Geslingert om den groenen steel
Der taaïe wyngaartsspiets’, geheél
Met loof bekranst en overlaaden:
(2305) Zoo kon de reisdans, die de lucht
Met huppelsprongen scheen te raaken,
In ’t ronde omzwaeïende, u vermaaken
By ’t nachtgeschreeuw en veldtgerucht:
Zoo raaktte u ’t slingren van de hairen
(2310) Der wynbacchanten, en ’t geschrei
Van ’t nachtgeheimfeest aan den rei
Uws Moeders, by haare offerschaaren!
De Maan nochtans, en anders geen
Gestêrnt’, voor dag in top gereezen,
(2315) Deed’ haar in ’t eind’ bedaarder weezen,
Daar ze op uw’ schoonheidt roemdde alleen.

VI. TOONEEL.
REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN, HELENA.

REI.
MEvrouw, wy wachten met verlangen,
Hoe gy ten hove zyt ontfangen.
Der goden Moeder met haar Kroost
(2320) Verstrekke, als Isis, u ten troost!

HELENA.
Wat onze zaak’ betreft, en ’t geen in ’t hof, daar binnen,
Verricht wordt, gaat totnoch voorspoedig, ô Vriendinnen!
Want Proteus dochter, die onz’ beider huuwlykslist
Begunstigdt, zedert zy van onzen aanslag wist,
(2325) Heeft aan haar broeder, schoon van hem met scherpe réden,
Na Menelaüs, myn gemaal, gevraagdt op heeden,
Schoon voor hem staande, niets ontdekt; maar zeid’ alleen,
Dat hy lag staatçiloos verdronken in de zeen,
Beroofdt van ’t zonnelicht, om my ten dienst te komen.
(2330) Nu heeft die prins, al ’t geen hy ’t schoonst vondt, meêgenomen
Van ’t hofçieraadt, wyl hem ’t geluk thans gunstig is:
Want ’t wapentuig, ’t geen hy ter lykgedachteniss’
En offergift staat uit te werpen naar behaagen,
Draagdt hy (die reedts zyn’ handt heeft aan den riem geslaagen
(2335) Van ’t moedig krygsschildt, met zyn’ rechterhandt de lans
Aanvattende, alsof hy aan ’t lyk myns dooden mans
Den laatsten plicht, met my, zou toonen) dus bekwaamer
Met zich ten hove uit: want hy heeft in ’s vorsten kámer
Zyn licchaam door die list geharnast, en ten strydt
(2340) Met wapenpracht voorzien: dat hy, ten rechten tydt
Ter roeigaleï’ gescheept, in ’t midden van de baaren,
Door ’t nederhouwen van ontelbre Egiptenaaren
Zyn hooge krygstrofeên oprechtende, vol moedt,
Met al zyn bootsvolk ’t schip vermanne. Op deezen voet
(2345) Heb ik, by wissling, hem getooidt met schooner kleeden
Voor ’t scheepsgewaadt, waar in hy schipbreuk heeft geleeden,
Naadat ik ’t licchaam in de badtstoove onvermoeidt
Met versch stroomwáter hadt gereinigdt, en besproeidt.
Maar zacht! gins komt hy, die, zich kittlende in de vreugde,
(2350) Myns huuwlyks, zich alreedts verbeeldt, dat hy myn’ jeugde
Op ’t bruiloftsbedt geniet: dies zwyg’ ik best, en hou’
My stil. ’k Hoop ook, dat gy, Vriendinnen, my getrouw
Zult zyn, en, ons ten dienst, uw mondt met voordacht snoeren,
Opdat we ook u (is ’t stuk slechts doenlyk uit te voeren)
(2355) Behouden op zyn tydt van dit ongastvry strandt
Met ons vervoeren na een beter vaderlandt.

VII. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, HOFDIENAARS, TWEE LYFTRAUWANTEN, HELENA in rouwgewaadt, MENELAUS in ridderlyk gewaadt, REI.

THEOKLYMENUS.
GAat ’t zaame ordentlyk, als de vreemdling heeft bevolen,
Hofdienaars, dat ’er niets van ’t offer blyv’ verhoolen:
Brengt al dien toestel, met de wapenrusting’, uit
(2360) Ter lykdienst, om Neptuin te zoenen met dien buit.
Maar gy, Mevrouw, zoo u myn woordt niet mogt verveelen,
Geef my gehoor, en blyf doch hier. Wat kan ’t verscheelen,
Of gy daar zyt? gy zult, uw’ Echtgenoot ten zoen,
’t Zy tegenwoordig, ’t zy afweezig, ’t zelve doen.
(2365) Want ’k ben beducht, of u een vreemde drift mocht scherpen
Om u, ter liefde uws mans, verwoedt in zee te werpen:
Want gy bemindt hem, schoon afweezig, al te zeer.
HELENA knielende.
Doorluchtig Echtgenoot, dien ik thans voor myn’ heer
Erkenn’, geloof me, ’t is, voor alles, wel behoorlyk,
(2370) Dat ik myn eerste trouw en echtkoets’, zoo bekoorlyk,
Op de oude wyz’ vereer’. ’k Bekenn’ ’t, ik zou, den klem
Der echtverbindteniss’ herdenkende, met hem
Wel sterven willen: maar (’k bidde u) wat nut of voordeel
Zoud’ d’Overleednen dit toebrengen, naar myn oordeel,
(2375) Schoon ik ook met hem stierf, als echtgenoot’? dies staa
My toe, dat ik, met uw verlof, zelf mede gaa,
En den Verstorvenen den laatsten plicht bewyze.
De goden geeven u, al ’t geen ik wensch’, ten pryze
Der huuwlyksliefde, en aan den Vreemdeling, dat hy
(2380) Ons hulp’ bewyze in dit geval! voorzeker gy
Zult zulkeen’ vrouw’ aan my bevinden, als ’t betaamlyk
Voor u en ’t hof, zal zyn; naardien gy gantsch bekwaamlyk
Aan Menelaüs, en my zelv’, die weldaadt doedt.
Want by een vreemdt geval is ons ’t geluk zoo goedt.
(2385) Geef dan bevel, dat ons een schip (durve ik dit vergen)
Besteldt werd’, waar in wy het lykstaatoffer bergen,
En zeewaarts voeren, op dat ik volkomen mag
Gelukkig zyn. Zulks staat alléen aan uw gezag.

THEOKLYMENUS.
Staa op. gaat, dienaars, laat ’t Sidonisch roeischip kómen
(2390) Met vyftig riemen, ’t geen hen opvoer langs de stroomen:
Besteldt ook roeïers en opzienders, die gezwindt
Uws konings roeigalei’ bestuuren naar den windt.
HELENA opstaande.
Zal hy, die de uitvaardt doedt, het bootsvolk niet beheeren?

THEOKLYMENUS.
’t Betaamdt myn volk te doen, al ’t geen deez’ zal begeeren.

HELENA.
(2395) Gebied ’t met luider stemm’ noch éens, dat zy ’t verstaan.

THEOKLYMENUS.
’k Gebied ’t noch éens, en andermaal, ziet deezen aan!

HELENA.
’t Gaa u steedts wél: want ’k ben gelukkig door uw’ réden.

THEOKLYMENUS.
Verzwak uw licchaam door geen’ traanen meêr op héden.

HELENA.
Deez’ dag betoon aan u myn’ volle dankbaarheidt.

THEOKLYMENUS.
(2400) De dooden hebben niets dan moeite, en arrebeidt.

HELENA.
Daar ’s iets, ’t geen hier en daar noch in hen wordt gepreezen.

THEOKLYMENUS.
’k Zal u geen slimmer gaede, als Menelaüs, weezen.

HELENA.
Gy zyt roemwaardig: maar ’k moet zorgen voor myn staat.

THEOKLYMENUS.
Zulks hangt aan u, zoo gy myn’ huuwlykstoorts niet haat.

HELENA.
(2405) Het is nu ’t eerst’ niet, dat wy vrienden leeren minnen.

THEOKLYMENUS.
Wilt gy, dat ik met u den zeetocht zal beginnen,
En, u ten dienst’, myn vloet aanvoere op ’t allerveerst?

HELENA.
Geenzins: opdat ge, ô Vorst, geen slaaf zyt, daar gy heerscht.

THEOKLYMENUS.
’k Laat’ dan der Grieken wet en kerkgewoonte vaaren.
(2410) Myn hof, t’hans onbesmet, behoefdt geen zoenaltaaren:
Want Menelaüs gaf den geest hier niet, ô neen!
Gaat, dienaars, boodtschapt myn’ leenvorsten, éen voor éen,
Dat zy al ’t eêlste puik der prinsslyke cieraaden,
En ’t geen ter bruiloft’ diendt, met pracht van keurgewaaden
(2415) Ten hove aanbrengen: want ’t betaamdt, dat Memfis ryk,
Van ’t vroolyk feestgeklank weêrgalmend’, tegelyk
De trouwkoets van Heleen’, op de echtveranderinge
Van myn’ doorluchtigheidt en haare schoonheidt, zinge,
Dat die gantsch heerlyk werd’ gevierdt met staçipracht.
(2420) En gy, ô vreemdling, als gy ’t offer hebt volbracht,
Om haar gestorven man met lykdienst te vereeren
In ’t schuimendt zeegraf, kundt vandaar ook wederkeeren
Na ons paleis, met myn’ doorluchte bruidt, om, haar
Ter eere, ’t bruiloftsfeest in staatig kerkgebaar
(2425) Te vieren. Voorts kundt ge u na Sparte zelf begeeven,
Of hier verblyvend’, zoo ’t u lust, in stilheidt leeven.

MENELAUS.
Myn vorst, wy danken u voor uw beleefdt geschenk.

THEOKLYMENUS.
Gaa heen’, Mevrouw, en keer gelukkig op den wenk
Der Trouwgodinn’, om ’t feest van onzen echt te kroonen.
(2430) Gaa, volg my in het hof.

HELENA.
’k Zal my gehoorzaam toonen.

VIII. TOONEEL.

MENELAUS.
O vader Jupiter, die wys zyt én by goôn
En menschen, zie ons aan uit uw verheeven troon,
Verlos ons, die met ramp te deerlyk zyn belaaden;
Staa ons goedtgunstig by met kracht van heldendaaden!
(2435) Dan zullen wy (zoo ge ons door uw’ ontzachbre handt
Iets vordren wilt) tot dit gezégendt eind’, dien stant
Van welvaerdt, komen, dien wy wenschen met gebéden.
Totnoch toe heeft ons lot al ramps genoeg geleeden.
’k Valle u, ô goôn, te voet, u smeekend’, dat gy my
(2440) Veel heils toebrengt, schoon ook met droefheidt van ter zy
Gemengdt: want ’k moet altoos niet ongelukkig weezen,
Maar éens met haar, die ’k my ten Echt heb uitgeleezen
Als bedtgenoot’, naa zoo veel staatsverwisseling’
Van rampspoedt, die gelyk een kéten t’zaamen hing,
(2445) Door uwen zegen, op een vasten voet, voortvaaren.
Indien gy my dit heil verleendt, naa zooveel’ jaaren,
O hemelgoden, zult gy my rampspoedig mensch
Gelukkig maaken, naa ’t bereiken van myn wensch.
Hy begeeft zich in ’t hof.
REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN.
I. KEER.
O Fenicisch schip, gekomen
(2450) Van oudt Sidon, snel ter vaardt,
Temmer van de woeste stroomen,
Die den scheepstocht gunstig waart!
Vaartuig’, ’t geen, aan ’t speelemeîen,
Zeedolfynen, die, zoo stout
(2455) Wentlend’ met hunn’ schoone reïen,
Luchtig dartlen over ’t zout,
Als wegwyzer door de baaren,
Hupplende ten dans geleidt,
Als het zeediep, aan ’t bedaaren,
(2460) Zonder windtslag ligt gespreidt
Langs het vlak der zilvre plassen,
En de Kalmte, die ’t ál slecht,
(Daar geen’ stormen u verrassen)
Vroolyk tot de zeeliên zegt:
(2465) Spreit uw’ zeilen uit, ô vrinden,
Haalt ze rustig hoog in top,
Geeft hen over aan de winden,
Laat de zilvre wimpels op
’t Hoog toppet der masten zwieren,
(2470) Krygt de riemen by der handt,
Legt ze aan boordt! Dit zegevieren
Past den schoonsten huuwlyks-bandt.
Lustig, zeeliên, rept uw’ handen!
Zeeliên wakker! brengt Heleen’
(2475) Na de havenryke stranden
Van Mycene en Argos heen’!
I. TEGENKEER.
Zeker zult gy aan den oever
Van Eurotas stroom misschien,
Daar hy ruischt, dan bly dan droever,
(2480) Elders ook de dochters zien
Van Leucipp’, of voor den tempel
Van Minerve aantreffen, daar
Gy, schooon spáde, op haaren drempel
Met de Grieksche maagdenschaar’
(2485) Speelen zult of op de feesten
Van den schoonen Hyacinth,
Die ter middernacht de geesten
Wekken van ’t gesneuveldt Kindt:
’t Kindt, ’t geen eêrApoll’, aan ’t stryden,
(2490) Liefkoosdde in het speelbedryf
En, op ’t eêlste van zyn’ tyden,
Trof door ’t werpen van de schyf,
Uit de lucht op ’t hoofdt gevallen,
In ’t Lakonisch landtgebiedt,
(2495) Daar oudt Sparte van zyn’ wallen
’t Plechtig rouwfeest vieren ziet.
Hier zult gy iets wonders leeren!
Want dáar heeft de schrandre zoon
Van Jupyn de Maagdt doen eeren,
(2500) Die hy eêrst verliet, of schoon
Voor haar huuwlykskoets’ naar orden
Bruiloftstoorts noch offervlam
Ooit ontstooken was geworden,
Tot verbreiding’ van heur stamm’.
II. KEER
(2505) Och, of wy nu vogels waaren
Uit het Libyaansch gewest,
Die op snelle wieken vaaren
Door de lucht, daar zy om ’t best
In haar ryen heengegleeden,
(2510) Vliegende in een nette vorm
Van slagordens en geléden,
Regenvlaag en winterstorm
Achterlaatend’, vroolyk keeren
Op ’t aanporrendt zanggeluidt
(2515) Van hun leidtsman, schoon van veêren,
Die (als op hunn’ riedenfluit
Herders doen) én drooge velden,
En het landt vol vruchtbaarheidt
Overvliegt, om bly te melden,
(2520) Hoe hy zingend’ hen geleidt.
Vogels, lang van hals, gevloogen
Van den Strymon herwaarts aan
Hoog langs wolk-en-sterreboogen,
Gaat, daar de Pleïaden staan,
(2525) En Orion, die met buïen
Opzweldt by den donkren nacht.
Boodtschapt uit de streek van ’t Zuïen
Deeze maar’ gantsch onverwacht,
Als gy strykt aan de oeverstroomen
(2530) Van Eurotas, dat uw heldt
Menelaüs ’t huis zal kómen,
Nu oudt Troje ligt geveldt!
II. TEGENKEER.
Komt dan eindlyk, Tyndars zoonen,
Komt op ’t vroolyk landtgerucht,
(2535) Tweelingtelgen, waardt te kroonen,
Op uw’ paarden all’ de lucht
Doorgeréndt, daar ge, op de baaren
Schittrend’ by onstuimig weêr,
Storm en buïen doedt bedaaren!
(2540) Gy, twee Sterren, daalt eens neêr
Op de zeegolf, als Behoeders
Van Heleen’, met uwen glans,
Bei’ gehelmde Tweelingbroeders,
Uit den schoonen hemeltrans
(2545) Op de groene waterplassen
Van het zeeblaauw golvendt nat,
Die aanbruissende elk verrassen
Door het gryze schuim bespat,
Zend den zeeliên, dara zy vaaren,
(2550) Uit de luchtstreek van Jupyn,
By het bruissen van de baaren,
Winden, die voorspoedig zyn,
Achter naa! Ai, weert de schande
Van ’t barbaarisch bruiloftsbedt
(2555) Voor uw’ Zuster uit den lande,
Die haar brandtmerktte, als een smet,
Om den twist, eêr voorgevallen
Op oudt Ida: wyl Heleen’
Nimmer kwam in Febus wallen,
(2560) Noch in Ilium verscheen.

VYFDE BEDRYF.
I. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN.

THEOKLYMENUS.
Terwyl de blyde stondt van ’t vroolyk echtvergaaren
Genaakt, dat ik Heleen’ na Isis kerkaltaaren
Geleiden zal, gun my, ô Echtgodin, ten blyk
Van trouw, dat ik die Schoone in myn doorluchtig ryk
(2565) Als hoofdtvorstin begroet, en op den troon geruster
Bevestige, als voorheên; toen myne ontzachbre Zuster,
Theonoë, die ’s ryks waarzeggerin verstrekt,
Haar by ’t gewyde graf zoo veilig hieldt gedekt
In Proteus heerschappy’. ’k Hoop’ haar, die de offergaaven,
(2570) Om Menelaüs met lykstáçi te begraaven,
Nu reedts, zyn schimm’ ten zoen, in ’t grondloos diep der zee
(Zoo ’k meen’) geworpen heeft, nu haast in vollen vreê
Op ’t huuwlyksledikant te omhelzen zonder schroomen.
Zoo slechts ’t Sidonisch schip voor avondt noch de stroomen
(2575) Des Nyls bereik, zie ik myn bruiloftstoorts wel haast
Aan ’t blaaken.... Maar, wat ’s dit? wie komt hier zoo verbaasdt?

II. TOONEEL.
HOFBOODE, THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, REI.

HOFBOODE.
MYn vorst, wy vinden ’t in ’t paleis zeer slecht beschooren.
Wat nieuwe rampen zult ge (ô wonder!) van my hooren!

THEOKLYMENUS.
Wat is ’er gaans?

HOFBOODE.
Zoek vry een andren huuwlyksbandt,
(2580) Een’ andre vrouw’: Heleen’ is weg, en uit dit landt.

THEOKLYMENUS.
Hoe zoo? is ze in de lucht met wieken opgevaaren?
Of is zy ’t over landt ontvlucht? of door de baaren?

HOFBOODE.
Prins Menelaüs heeft haar loos en onverwacht
Te scheep ontvoerdt: hy zelf was ’t, die de tyding bracht
(2585) Van zyn’ gewaanden doodt.

THEOKLYMENUS.
Wat wonderlyke zaaken
Meldt gy? maar met wat schip kon zy van hier geraaken?
Gy zegt my iets, ’t geen elk voor ongeloofflyk houdt.

HOFBOODE.
Met ’t zelve schip, ’t geen gy dien gast hadt toebetrouwdt.
Hy hieldt uw scheepsvolk vast, en dwong ze in zee te steeken,
(2590) En is ’t ontkomen door hun dienst. ’k zal duidlyk spreeken,
Opdat gy ’t zeker weet.

THEOKLYMENUS.
Zeg fluks, op wat manier?
’k Wil ’t weeten. nooit kon ik (dit zweere ik by Osier)
Verhoopen, dat de handt van eenig mensch in ’t stellen
Van orde sterker dan zooveel’ der scheepsgezellen
(2595) Geweest kan zyn, waar by gy tegenwoordig waart.
Nooit gaf ik u dien last. spreek kort, en onvervaardt.

HOFBOODE.
Naadat de dochter van Jupyn, voor ’t laatst gescheiden
Uit ’t koninklyk paleis, zich liet na zee geleiden,
Betreurdde zy, vol druks, met voordacht voet voor voet
(2600) Haar gang bestuurende, als verslaagen in ’t gemoedt,
Kwanswys haar Echtgenoot, die niet was overleeden,
Maar tegenwoordig, en naast haare zy’ kwam treeden.
Zoodrá wy aan ’t begin der havenpoort, en by
Der scheepen timmerwerf genaaktten, brachten wy
(2605) Een kloek Sidonisch schip, ’t geen ’t minst’ niet wierdt bevonden
Der roeigaleïen, uit Fenicie ons toegezonden,
Met vyftig man en veel’ roeibanken uitgerust,
Te voorschyn. arbeidt volgdde op arbeidt. elk hadt lust.
Deez’ zag men bezig met den mastboom op te rechten:
(2610) Een ander ordende de riemen, onder ’t hechten
Van want en touwwerk voor elks roeiplaats’ zy’ aan zy’,
En schiktte, als met zyn’ handt, de roeïers op een ry.
Een derde maaktte en vlag en witte zeilen vaardig,
En leidd’ het roer aan bandt, opdat het al te onwaardig
(2615) Den stuurman niet in zee mocht werpen, eêr men ’t dacht.
Terwyl zich elk dus kwyt om ’t zeerst’, zyn onverwacht
Veel’ Grieksche gasten, als met voordacht hier vergadêrdt,
Toeschietende uit een rots’, tot ons aan ’t strandt genaderdt,
All’ reisgenooten van prins Menelaüs, in
(2620) Hun scheepsgewaadt, gelyk schipbreukelingen, min
Of meêr erbarmlyk, elk verwekkend’ tot meêdoogen,
Wel schoon van opzicht, maar gansch haavloos voor onze oogen
In kleeding’. Deez’, zoodrá men hen aannaadren zag,
Sprak Menelaüs, als bedeesdt, met naar geklag
(2625) Zich droevig veinzende, áan met deez’ doortrapte réden:
Rampzaalge Grieken, op wat wyz’ kwaamt gy hier héden
Aanlanden? uit wat schip zyt gy, waar van de boot
Misschien vergaan zal zyn, geborgen uit de vloot?
Wilt gy nu Atreus zoon, dien dooden, meê begraaven,
(2630) Dien Tyndars dochter met deez’ heilige offergaaven,
Schoon hy aflyvig is, in ydle stacipraal
Bestellen zal? Zy straks aan ’t schreïen altemaal,
Terwyl geveinsdelyk de traanen langs de wangen
Afbigglen, gaan, kwanswys uit droefheidt en verlangen,
(2635) Met Menelaüs t’ scheep, en draagen, op zyn woordt,
’t Geen men ten offergift uitwerpen zoude, aan boordt.
Wy, van verwondering’ verbaasdt, en opgetoogen,
O koning, hielden, ’t geen wy totnoch toe vooroogen
Beschouwden, wel verdacht, en staken in ’t gemeen,
(2640) Doch momplende, en al stil de hoofden straks by éen.
Omdat hun meenigte, en ’t getal der reisgenooten,
Die Menelaüs sleep op ’t onvoorzienst vergrootten,
Zoo sterk was. nochtans zweeg een ieder, uwen last
Gehoorzaam; wyl gy zelf, ô vorst, dien vreemden gast
(2645) Het opperscheepsbewindt in handen hadt gegeeven.
Maar op dien voet hebt ge ons bedorven, en om ’t leeven
Gebracht. Nu hadden wy, al ’t geen noch óvrig was
Der lykcieraên, aan boordt gelaaden, en zeer ras
Met scheepskatrollen, en windassen in doen voeren.
(2650) De Stier alleen, dien men met d’ offerbandt zou snoeren
Naar orde, weigerdde om rechtuit naa boordt te gaan,
Maar loeidde schroomlyk, spalktte en sloeg zyn’ blikken, aan
Elk schrik aanjaagende, op en neder, kromdde afgryslyk
Den hollen rugg’, en, ons aanbrullende, stiet ysslyk
(2655) Met forsse hoornen op ons toe, dat niemandt hem
Dorst naadren om den kop te grypen, of met klem
Te binden. Hier op laat zich Menelaüs hooren,
En roept met luider stemm’: spitsbroeders, die te vooren
Oudt Troje hebt verdelgdt, wie durft ’er op den zwier
(2660) Van ’t Grieksche worstelperk (daar elk, vol moedt, zoo fier
Zich kwyt te Sparte naar het voorbeeldt zyner oudren)
Den Stier, hem grypende, op zyn’ breede en sterke schoudren
Aantorssen, en met kracht neêrploffen in het zandt
By ’t voorschip, om hem fors gebonden door uw handt
(2665) Met een’ gescherpte dagg’ den gorgel af te steeken,
Opdat men ’t bloedt, als van een offerbeest, doe leeken
In zee, den dooden vorst ten zoen. Op zulkeen woordt
Gemoedigdt kwamen ze elk, en greepen, als ’t behoordt,
Den Stier, zoo woedende als hy was, en fél bezeeten,
(2670) Op hunne schoften, daar z’ hem plotssling nedersmeeten
By ’t voorschip, langs ’t verdek aan ’t spartlen. Onder deez’
Komt Menelaüs, die al speelend’ zonder vrees
Hem strooktte langs den hals, en kop, en verdre léden,
En, aan een enkel snoer gebonden, t’ scheep deed’ treeden
(2675) Met staatig aanzien. Als nu ’t Offer binnens boord
Gescheept was, zett’ Heleen’, die langs de ladderkoord’
Het scheepsverdek beklom met haar sneeuwwitte voeten,
Zich op het hoog kampanje ontzacchlyk neêr. Wy groeten
Haar alle. Hy, die nu geen Menelaüs meêr
(2680) In woordt, maar daadt was, voegdt zich aan haar zy ter neêr.
De Grieken, die wy t’ scheep genomen hadden, vlydden
Zich neder paar by paar: deez’ wel ter rechterzyden
Van uw’ galei, geene aan de slinkerkant, in tal
Beide éven sterk, man tegens man, niet by geval
(2685) Maar voorbedachtlyk; daar ze en staal en moorddolkspriemen
Stil onder hun gewaadt verborgen. Wy de riemen
Hier op te boorde. Fluks verhief uw scheepsvolk al-
Te zaame een krygsgeschreeuw, wiens weêrklank op den wal,
Gelyk een zeeklaroen, elk moedigdde op dit téken,
(2690) Om op dien hoogen toon en klank in zee te steeken.
Dus onderling gepordt kwyt elk, op ’t hooren van
Dien roep, en ’t zwenken van den staf, zich als een man
In ’t roeïen slag voor slag, op ’t stuiven van de baaren.

THEOKLYMENUS.
’k Verlang te hooren, hoe myn scheepsvolk zy gevaaren.

HOFBOODE.
(2695) Als wy nu niet te vérr’, noch ook te dicht, naar last,
Van ’t strandt áf waaren, vroeg de Roeivoogdt uwen gast
Met eerbiedt: zullen wy, ô vreemdling, verder zeilen?
Of is ’t genoeg? want all’ de zorg om grondt te peilen
Is my bevoolen. Dit beantwoordt hy bedaardt
(2700) En koel: ’t Is vér genoeg voor my. En, ylinks ’t zwaardt
Met zyne rechterhandt aangrypend’, stuift hy (éven
Als offerdienaars doen) na ’t voorschip by den stéven;
Alwaar hy, zich vol moedts aanstellende om den Stier
Te vellen, met zyn dolk het sterkgebonden dier
(2705) Den gorgel afsteekt (schoon zyn’ tong noch woordt, noch téken
Van ’t offren meldde, of van den Dooden iets kwam spreeken)
Dus biddende: ô Neptuin, gy voogdt der zee, en gy
O schoone dochtrenrei van Nereus, komt, brengt my
En myn’ Beminde van den Nylstroom en deez’ strande
(2710) Behouden, dat ik in Mycene of Sparte lande!
Hierop springt aanstondts ’t bloedt des offerdiers in ’t nat
Der zee, daar ’t gudzendt in de blaauwe golven spat,
Ten goeden voorspook voor den vreemdling, die de stroomen
Reedts gunstig, en den windt naar wensch in ’t zeil zag kômen.
(2715) Straks riep ’er iemandt: hoe? deez’ tocht schyndt listlyk syn
Bestoken, en is my verdacht: keert, kan het zyn,
Te rugge, aanroeïende na Naxia: geef téken,
Gy stuurman, wend terstondt, ook zonder tegenspreeken,
Het roer na de andre zy’: wend om! waar na gewacht?
(2720) Maar Atreus zoon, naadat hy ’t offer hadt geslacht,
Stuift op, en roept, elk fors aanziende, dat wy ’t hoordden,
Zyn’ spitsbroêrs toe: wat toeft ge al dit gespuis te moorden,
Gy bloem der Grieksche jeugdt? valt aan! valt aan, en moordt
En slacht hen éen voor éen, en smakt hen over boordt!
(2725) Elk schrikt. uw hoofdtman, dien gy ’t scheepsgezag te vooren
Bevolen hadt, laat fluks een’ andre krygstaal hooren,
En strydig met het woordt, ’t geen Menelaüs sprak,
Die, schreeuwend’ dat het klonk, vol moedts een keel opstak:
Hoe nu? zal niemandt van u alle een’ plank opbeuren?
(2730) Een ander van de bank of ’t plecht geen stuk afscheuren?
Een derde geenen riem uitrukken uit de laag?
Geen scheepshaak tillen, of geen hout, om met een vlaag
Dit Grieksch verradersrot den kop in tweên te klooven?
Toen vliegen ze op, en zyn fors op ons aangestóven.
(2735) Deez’ voerdden in hunn’ vuist bootshaaken, geene weêr
Gesleepen dolken, fors voorzien met byl en speer.
Al ’t gladde scheepsdek stroomdt van brein en bloedt, in ’t spoelen
Van lyk op lyk: terwyl Heleen’ in ’t ysslyk woelen
Hen moedigdt van het hoog kampanje: op, edle bloem
(2740) Der Grieksche riddren! waar is uw Trojaansche roem?
Toond dien ook in ’t verslaan van Memfis roofbarbaaren.
In dit schermutslen zag men andren door ’t vervaaren
Van ’t blixmendt moordtgeweer zich haasten, en, teveel
Verschrikt, op ’t scheepsverdek neêrstruikelen: een deel
(2745) In ’t zwalpendt bloedt, waar in men slibberdd’, neêrgedreeven:
Weêr anderen halfdoodt neêrstorten; of van ’t leeven
Met éenen slag beroofdt. Prins Menelaüs, meest
Van wapentuig voorzien, vliegt toe gantsch onbevreesdt,
Steedts lettend’, waar zyn volk te kort schiet van ter zyden,
(2750) En zwaaidt den sabel, elk aanmoedigende in ’t stryden,
Waar hy zyn’ spitsbroêrs ’t meest in noodt ziet en gevaar:
Terwyl ons scheepsvolk door dien zeevloek (schoon men haar
Een moedt in ’t lyf sprak) fel geteisterdt, en, bedolven
In ’t slibbrendt bloedt, vol schriks zich neêrstortte in de golven
(2755) Van uit het hoofdtschip, en uw’ roeïers, éen voor éen,
In zee gesmakt zyn van hun post; waar op Heleen’
Vast groeide in zulkeen moordt. Fluks riep de Grieksche koning,
Die noch den sabel zwaaidde, en niemandt gaf verschooning,
Noch leeven schonk, het roer aanvattend’, dat hy strak
(2760) Zyn koers na ’t Grieksch gewest noordtóp nam, daar lang ’t vlak
Uw’ scheepsliên dreeven. Op dit woordt toonde elk zich moedig,
En heftte ’t zeil in top. Toen bliezen snel en spoedig
Gewenschte winden in het doek, waar door ze alreê,
Naa ’t moorden van uw volk, geraakt zyn diep in zee,
(2765) Gelyk ik gisse. Ik, die het naauwlyks ben ontkomen,
Het zwaardt ontvluchtend’, liet my ylinks in de stroomen
Langs ’t glibbrig ankertouw neêrglyden om den doodt
Te ontvlieden: toen my straks een visscher, uit zyn boodt
De lyn toewerpend’, heeft geredt, en uit de baaren
(2770) Aan landt gezét, om u dit onheil te verklaaren.

THEOKLYMENUS.
Vertrek: gy hebt voldaan.

HOFBOODE.
Niets is ’er voor ’t beleidt
Der menschen nutter dan een wyze omzichtigheidt.

III. TOONEEL.
REI, THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, HOFDIENAAR.

REI.
’k HAdd’ nooit gedacht, ô vorst, dat gy en wy daar binnen
Bedrogen wierden door dien vreemdling loos van zinnen.
(2775) ’t Is vreemdt ook, dat wy nooit gewaar geworden zyn,
Dat Menelaüs zich vertoondde in valschen schyn.

THEOKLYMENUS.
Foei my, rampzalig vorst, dat ik (eêr wy zulks wisten)
Dus ben bedroogen en misleidt door vrouwe listen!
Foei my, dat ik van ’t lang-verhoopte huuwlyksbedt
(2780) Diêr Valsche, die my stil ontslipt is, ben ontzet!
Kon ik ’t Sidonisch schip, met schielyk naa te jaagen,
Inhaalen op een sprong, ’k zoude, om dien tocht te waagen,
Met een’ bemande vloot dien zeevloek onverwacht
Opkomen! ’k hadde alreedts al ’t Grieksch gespuis geslacht,
(2785) Die schenners van myn kroon den gorgel af doen steeken.
Maar ’t is te laat! dies zal ik my op ’t vinnigst wreeken
Aan ’t hoofdt myns Zusters, die my dus verraaden heeft,
Die Menelaüs aan dit hof zoo gantsch beleefdt
Onthaaldde, en, schoon zy hem wél kendde en zag in ’t leeven,
(2790) Dien balling, volgens plicht, my niet heeft aangegeeven.
’k Zweer’ haar, dat zy geen man voortaan meêr, wie hy zy,
Zoo snoodt bedriegen zal door valsche wicchlaary’!
’k Zal haar.....
HOFDIENAAR.
Wat ’s dit, myn vorst? waar ylt gy heen’ ter zye?
Wat doedt u haasten tot zoo felle een’ raazernye?

THEOKLYMENUS.
(2795) Daar ’t Recht my roept.

REI.
Helpt! helpt!

THEOKLYMENUS.
Ik zegg’, laat my begaan!
Laat los, noch éens, laat los!
HOFDIENAAR.
’k Laat u niet los.

THEOKLYMENUS.
Ruim baan!
HOFDIENAAR.
Gy haast u tot een stuk, ’t geen ieder doedt verzetten.

THEOKLYMENUS.
Zult gy dan, die een slaaf zyt, uwen heer beletten?
Uw vorst gebieden?
HOFDIENAAR.
’k Ben voorzichtiger dan gy.

THEOKLYMENUS.
(2800) Voor my niet, zoo ge my niet los laat. staa ter zy’!

REI.
Wy laaten u nochtans niet gaan.

THEOKLYMENUS.
Dat ik haar doode,
Die booste Zuster!

REI.
Neen, die vroomste.

THEOKLYMENUS.
Die zoo snoode
My heeft verraaden?

REI.
Zy verzweeg zulks voorgewis
Om best will’.

THEOKLYMENUS.
’k Ben verraên!
HOFDIENAAR.
Het goedtdoen zeker is
(2805) Een eerelyk verraadt.

REI.
Wat heeft zy doch misdreeven?

THEOKLYMENUS.
Wat? die myn’ gemaalinn’ een andren heeft gegeeven?

REI.
Een, die meêr recht hadt tot haar huuwlyk.

THEOKLYMENUS.
Wie is heer
Van ’t myn?

REI.
Hy, die haar kreeg uit ’s vaders handt welêer.

THEOKLYMENUS.
’t Geval schonk haar aan my.
HOFDIENAAR.
Het Noodtlot rukt haar wéder,
(2810) Uit uwen arm.

THEOKLYMENUS.
’t Betaamdt u niet, dat gy gereeder
Den andren oordeeldt van myn zaaken.
HOFDIENAAR.
Dan zeerwél,
Wanneer ik ’t beste raad’.

THEOKLYMENUS.
Staa af, op myn bevel!
Ben ik dan dienstbaar, en geen koning?

REI.
Wy beschermen
De Onnoosle, die zoo vroom een stuk deedt, vol ontfermen.
THEOKLYMENUS, zyn zwaardt trekkende.
(2815) Gy schyndt te haaken na uw doodt.
HOFDIENAAR.
Kom, dood ons vry.
Doch uwe Zuster zult gy niets misdoen, tenzy
Met onzen will’.
HOFDIENAAR.
Stoot toe, is dit uw welbehaagen!

THEOKLYMENUS.
Wat slaaf durft zich zoo stout en tegenstreevig draagen?
HOFDIENAAR.
Een edelmoedig slaaf zelfs rékendt zich tot eer’,
(2820) Zoo hy, het hof ten dienst, mag sterven voor zyn heer.

THEOKLYMENUS.
Myn lyfwacht op! verraadt! wilt uwen vorst beschermen.
Schiet toe, en vat den slaaf, die my komt fors omarmen!
HOFDIENAAR.
Zo sterven wy vol eer’.

REI.
Helpt, goden, van om hoog!
Maar hoe? wat heldre wolk vertoondt zich voor ons oog?

IV. TOONEEL.
KASTOR en POLLUX, in een wolk, THEOKLYMENUS, HOFDIENAAR, LYFWACHTEN, REI.

KASTOR.
(2825) BEdwing de gramschap, die u zoo verwoedt doedt raazen,
En wegrukt van het spoor der réde, vol verbaazen,
O Theoklymenus, vorst van dit machtig ryk!
Wy Tweelingbroeders, zoons van godt Jupyn, gelyk
In waarde als goden, die vrouw Leda hem te vooren
(2830) Gebaardt heeft, met Heleen, om wie gy u kondt stooren,
Terwyl ze uw hof ontvluchtt’, u roepen wy! kom hoor!
Want gy vergramdt u om een huuwlyk, dat u door
’t Ontzacchlyk Noodtlot nooit was toegelegt van bóven.
Ook deedt Theonoë, die zuivre, alóm te looven,
(2835) Uw’ zuster, ’t édel kroost der schoonste Zeegodinn’,
U leedt noch ongelyk, dat zy, al ’t hofgezin
Ten roem, de Godtheidt eerdde, en Proteus ryksbevélen,
Als ’t past, in waarde hieldt. Laat uw’ gedachten speelen
Op ’t geen wy zeggen! ’t Was noodtschikklyk, en ’t stondt vast
(2840) In ’s hemels raadt, dat zy tot op deez’ tydt, als gast,
Haar toevlucht tot u nam. Maar zedert dat de wallen
Van Pergamum door ’t vuur van Argos zyn gevallen,
En zy haar naam en faam den goden overgaf,
Was ’t niet behoorlyk, dat zy langer by dit graf
(2845) Wierd’ opgehouden, maar na huis trok ongeschonden,
En met haar Echtgenoot, alzins getrouw bevonden,
Op ’t huuwlyksbedt noch eens in rust leefdde, op het woordt
Der goôn. Onthoud uw zwaardt dan van dien zustermoordt,
En denk, dat zy de zaak voorzichtig kwam bestuuren.
(2850) Wy Godtheên hebben haar, uw’ zuster, t’ aller uuren
En stond’ bewaakt, vandat Jupyn ons in de ry
Der goden plaatste: want voorheen’ was de erfvoogdy
En macht ons minder, zoo door ’t Noodtlot, als de wetten
Des hemels, dien ’t behaagdde ons zulkeen perk te zetten.
(2855) Dit hadd’ ik u, ô vorst, te zeggen. houd u stil!
Maar u vermelden wy, ô Zuster, op den will’
Der Oppergoôn, dat gy met uw Gemaal zult kómen
Te Sparte: een voorwindt voerdt u veilig door de stroomen!
Wy Tweelingsterren, uw’ Gebroeders, die zoo stout
(2860) Als Schutsgoôn, bei’ te paard’ omryden langs het zout
Der zee, en al den storm en onweêr doen bedaaren,
Wy zullen u gerust geleiden door de baaren!
(Zoo speldt ’t orakelwoordt der wicchelprofeçy’)
Maar als ge uw leevensloop voleindigt hebt, zult gy,
(2865) Gelyk een’ Zeegodin, met ons, uw’ Tweelingbroedren,
En zoonen van Jupyn, als vroome zeebehoedren,
Met offergaaven op ’t gewyde kerkaltaar
Door ’t menschdom zyn vereerdt; terwyl ge u jaar op jaar
Den offerwierookgeur, met kerkzang en gebeden,
(2870) Ziet toegezwaaidt. Deeze eer’ bestemdt Jupyn op héden.
Want, naadat Majaas zoon u van het vrouwenkoor
Afzonderdde, en ter sluik uit ’t ádlyk Sparte door
Al ’t zwerk heen voerdde, en fluks uit lucht en zuivre deelen
Een’ andre vormdde, daar uw schoonheidt in kwam speelen,
(2875) Opdat u Paris echt niet schenden mocht’, zult gy,
Gelyk een schutsmuur langs al ’t Grieksche strandt, zoo bly
Geëerdt, alom Heleen genaamdt zyn by de menschen,
Naardien men u, steelswyz’ van huis vervoerdt, naar wenschen
Weêr derwaarts overbracht. Dus staat het by den goôn
(2880) Aan Menelaüs* ook beschooren, dat hy (schoon
Die moedige Oorlogsman, een’ reeks van zooveel’ jaaren
Doorworstlende, omzworf langs den breeden rug der baaren)
De zalige eilandtstreek der Helden, naa zyn doodt
Verheugdt, bewoone. Want de Goden zelf, hoe groot,
(2885) Zyn niet afkeerig van doorluchtige oorlogshelden:
Maar zy, die ongeacht zich nooit in ’t slagperk steldden,
Zyn steedts rampspoedig. Dies houd u gerust en stil,
O vorst van Ferons ryk! dit is der Goden wil.
De wolk vertrekt langzaam.

V. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, HOFBOODE, TWEE LYFWACHTEN, REI.

THEOKLYMENUS, ’t zwaardt opsteekende.
O zoons van Jupiter en Leda, ’k zal bedaaren.
(2890) ’k Laat op uw woordt myn klacht en twiststrydt ylings vaaren
Van uw’ vrouw Zuster: ook zal ik Theonoë,
De rykswaarzeggerinn’, verschoonen op uw’ beê.
Zy vaar’ dan veilig heen’ na Sparte, indien ’t den góden
Alzoo behaage; ik volg’ gewillig uw’ gebóden,
(2895) En ’t hoog besluit. ’k weet, dat gy Tweelingbroeders zyt
Van eene Zuster, door haar’ kuissche schoonheidt wydt
En zydt vermaardt, en uit éen’ bloedt met haar gebooren.
Vaart wel dan om Heleen’, wiêr édle moedt te vooren
Myn’ vuur ontstak: een moedt zoogroot, dat op dien grondt
(2900) Men naauwlyks wedergaê in duizendt vrouwen vondt.

VI. TOONEEL.

REI.
VEelvuldig is de vorm der goddelyke werken:
Ook doedt de godtheidt, om haar hoofdtbesluit te sterken,
Veel’ zaaken anders, dan men hooptte, of hadt verwacht;
En ’t geen men dikwerf reedts voor oogen ziet, en acht
(2905) Als afgedaan, gebeurdt geenzins. ’t Staat alles ópen
Voor Godt. Godt vindt een weg voor ’t geen men niet dorst hoopen,
Gelyk by de uitkomst blykt. de Godtheidt weet het al.
Zoo eindigdt, met den dag, dit wonderlyk Geval.

EINDE.

GETUIGENISSEN
WEGENS
EURIPIDES,
UIT HET DERDE BOEK DER
GRIEKSCHE BLOEMLEEZINGEN;
VAN DEN DICHTER IÖN.

Schoon een beklaaglyk lot, doorschrandre Euripides,
U wegnam, daar gy zelfs wolfhonden wierdt ten spyze,
U, die, op ’t hoog tooneel zoetzingende op de wyze
Eens Nachtegaals, ten roem verstrekte in less’ op less’
Voor ’t gryze Atheene, als ge uw’ volmaakte treurtooneelen
Met wysheidt mengde! Nu zyt gy het leeven door,
En in ’t Ematisch graf gedaaldt, opdat ge, aan ’t speelen,
Als huisknecht woonen mocht by ’t Zanggodinnekoor.

VAN DEN ZELVEN.

EUripides, zyt in de donkre hofvalleïen
Van ’t oudt Pierië gegroet, daar ge u by nacht
Nu voor altoos onthoudt by de Elyzeesche reïen!
Weet echter, schoon gy woondt by ’t onderaardtsch geslacht,
Dat u de onsterfflykheidt verzeldt, die op uw’ snaaren
Zigh eeuwig met Homeers bevalligheidt zal paaren.

Lees pag. 25. eerste Regel.
En vorst Enomaüs doen storten, enz.
En pag. 12, Regel 15.
Als ridders, enz.

HELENA INEGIPTE; OF DE GEWAANDE-ONTROUWE GETROUW BEVONDEN, UIT EURIPIDES: DOOR G. KEMPHER.

TE ALKMAAR, by S. VAN HOOLWERF, Boekverkooper, 1737.

DEN WELEDELEN GESTRENGEN HEERE, JONKH. JACOB VAN VEEN, VOORZITTEND’ SCHEPEN, EN RAADT IN DE VROEDTSCHAP DER STADT ALKMAAR, MITSGADERS BAILLIUW EN DYKGRAAV’ VAN DE HOOGE VRYE HEERLYK- HEIDT ASSENDELFDT. ENZ. ENZ.

INHOUDT.

Aan den Seer Geleerde HEER, De HEER GERHARD KEMPHER, Wanneer syn Ed. in nederduyts Maat- Gezangh in ’t licht gav HELENA IN EGYPTEN, OFF DE Gewaande ontrouwe, getrouw bevonden UYT EURIPIDES. KLINK-DICHT. Non haec finè Numinè Divûm.

OP HET TREURSPEL HELENA IN EGIPTE; Door den ZEER GELEERDEN HEERE GERHARD KEMPHER, Conrector der Latynsche Schoolen in ALKMAAR.

OP HET Doorluchtigh Toneelstuk HELENA IN EGIPTE, OF DE Gewaande-ontrouwe getrouw bevonden, Door den zeer geleerden HEERE G. KEMPHER, Conrector der Latynsche Schoole binnen ALKMAAR.

OP HELENA IN EGYPTE, TREURSPEL Van den zeer geleerden HEERE GERHARD KEMPHER.

OP HET TONEELSTUK HELENA IN EGIPTE, Van den geleerden HEERE GERHARD KEMPHER.

OP HELENA IN EGIPTE, TREURSPEL Van den zeer geleerden HEERE de HEER GERHARD KEMPHER, Conrector der Latynsche Schoole te ALKMAAR.

VERTOONERS.

HELENA

IN EGIPTE.

TREURSPEL.

EERSTE BEDRYF. I. TOONEEL.

II. TOONEEL. TEUCER, HELENA.

III. TOONEEL.

IV. TOONEEL. REY VAN GRIEKSCHE MAAGDEN, HELENA.

TWEEDE BEDRYF. I. TOONEEL.

II. TOONEEL. DEURWACHTSTER, MENELAUS.

III. TOONEEL.

IV. TOONEEL.

V. TOONEEL HELENA, REI.

VI. TOONEEL. MENELAUS, HELENA, REI.

VII.TOONEEL BOODE, MENELAUS, HELENA, REI.

VIII. TOONEEL. REI, HELENA, MENELAUS.

IX. TOONEEL. HELENA, MENELAUS.

DERDE BEDRYF. I. TOONEEL. HELENA, MENELAUS.

II. TOONEEL. THEONOE, OFFERDIENAARS, met toortzen, enz. HELENA, MENELAUS, REI.

III. TOONEEL THEONOE, HELENA, MENELAUS, REI.

IV. TOONEEL. HELENA, MENELAUS.

VIERDE BEDRYF. I. TOONEEL. THEOKLYMENUS, JACHTDIENAARS, TWEE LYFTRAUWANTEN, MENELAUS, zittende by de graftombe, REI.

II. TOONEEL. THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, EN MENELAUS, als vooren, REI.

III. TOONEEL THEOKLYMENUS, HELENA, in rouwgewaadt, MENELAUS, zittende by de graftombe, TWEE LYFWACHTEN.

IV. TOONEEL. MENELAUS, HELENA, REI.

V. TOONEEL REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN.

VI. TOONEEL. REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN, HELENA.

VII. TOONEEL. THEOKLYMENUS, HOFDIENAARS, TWEE LYFTRAUWANTEN, HELENA in rouwgewaadt, MENELAUS in ridderlyk gewaadt, REI.

VIII. TOONEEL.

VYFDE BEDRYF. I. TOONEEL. THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN.

II. TOONEEL. HOFBOODE, THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, REI.

III. TOONEEL. REI, THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, HOFDIENAAR.

IV. TOONEEL. KASTOR en POLLUX, in een wolk, THEOKLYMENUS, HOFDIENAAR, LYFWACHTEN, REI.

V. TOONEEL. THEOKLYMENUS, HOFBOODE, TWEE LYFWACHTEN, REI.

VI. TOONEEL.

GETUIGENISSEN WEGENS EURIPIDES, UIT HET DERDE BOEK DER GRIEKSCHE BLOEMLEEZINGEN; VAN DEN DICHTER IÖN.

VAN DEN ZELVEN.

HELENA
IN
EGIPTE;
OF DE
GEWAANDE-ONTROUWE
GETROUW BEVONDEN,
UIT
EURIPIDES:
DOOR
G. KEMPHER.

TE ALKMAAR, by S. VAN HOOLWERF,
Boekverkooper, 1737.

DEN WELEDELEN
GESTRENGEN HEERE,
J^ONKH. JACOB VAN VEEN,
VOORZITTEND’ SCHEPEN,
EN RAADT IN DE VROEDTSCHAP
DER STADT ALKMAAR,
MITSGADERS BAILLIUW EN DYKGRAAV’
VAN DE HOOGE VRYE HEERLYK-
HEIDT ASSENDELFDT. ENZ. ENZ.

Aan den Seer Geleerde HEER,
De HEER
GERHARD KEMPHER,
Wanneer syn Ed. in nederduyts Maat-
Gezangh in ’t licht gav
HELENA IN EGYPTEN,
OFF DE
Gewaande ontrouwe, getrouw bevonden
UYT
EURIPIDES.
KLINK-DICHT.
Non haec finè Numinè Divûm.

OP HET TREURSPEL
HELENA IN EGIPTE;
Door den
ZEER GELEERDEN HEERE
GERHARD KEMPHER,
Conrector der Latynsche Schoolen in
ALKMAAR.

OP HET
Doorluchtigh Toneelstuk
HELENA IN EGIPTE,
OF DE
Gewaande-ontrouwe getrouw bevonden,
Door den zeer geleerden HEERE
G. KEMPHER,
Conrector der Latynsche Schoole binnen
ALKMAAR.

OP
HELENA IN EGYPTE,
TREURSPEL
Van den zeer geleerden HEERE
GERHARD KEMPHER.

OP HET
TONEELSTUK
HELENA IN EGIPTE,
Van den geleerden
HEERE
GERHARD KEMPHER.

OP
HELENA IN EGIPTE,
TREURSPEL
Van den zeer geleerden HEERE de HEER
GERHARD KEMPHER,
Conrector der Latynsche Schoole te
ALKMAAR.

EERSTE BEDRYF.
I. TOONEEL.

II. TOONEEL.
TEUCER, HELENA.

IV. TOONEEL.
REY VAN GRIEKSCHE MAAGDEN, HELENA.

TWEEDE BEDRYF.
I. TOONEEL.

II. TOONEEL.
DEURWACHTSTER, MENELAUS.

V. TOONEEL
HELENA, REI.

VI. TOONEEL.
MENELAUS, HELENA, REI.

VII.TOONEEL
BOODE, MENELAUS, HELENA, REI.

VIII. TOONEEL.
REI, HELENA, MENELAUS.

IX. TOONEEL.
HELENA, MENELAUS.

DERDE BEDRYF.
I. TOONEEL.
HELENA, MENELAUS.

II. TOONEEL.
THEONOE, OFFERDIENAARS, met toortzen, enz. HELENA, MENELAUS, REI.

III. TOONEEL
THEONOE, HELENA, MENELAUS, REI.

IV. TOONEEL.
HELENA, MENELAUS.

VIERDE BEDRYF.
I. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, JACHTDIENAARS, TWEE LYFTRAUWANTEN, MENELAUS, zittende by de graftombe, REI.

II. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, EN MENELAUS, als vooren, REI.

III. TOONEEL
THEOKLYMENUS, HELENA, in rouwgewaadt, MENELAUS, zittende by de graftombe, TWEE LYFWACHTEN.

IV. TOONEEL.
MENELAUS, HELENA, REI.

V. TOONEEL
REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN.

VI. TOONEEL.
REI VAN GRIEKSCHE MAAGDEN, HELENA.

VII. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, HOFDIENAARS, TWEE LYFTRAUWANTEN, HELENA in rouwgewaadt, MENELAUS in ridderlyk gewaadt, REI.

VYFDE BEDRYF.
I. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN.

II. TOONEEL.
HOFBOODE, THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, REI.

III. TOONEEL.
REI, THEOKLYMENUS, TWEE LYFWACHTEN, HOFDIENAAR.

IV. TOONEEL.
KASTOR en POLLUX, in een wolk, THEOKLYMENUS, HOFDIENAAR, LYFWACHTEN, REI.

V. TOONEEL.
THEOKLYMENUS, HOFBOODE, TWEE LYFWACHTEN, REI.

GETUIGENISSEN
WEGENS
EURIPIDES,
UIT HET DERDE BOEK DER
GRIEKSCHE BLOEMLEEZINGEN;
VAN DEN DICHTER IÖN.