Pieter Langendijk - Het wederzyds huwelyk bedrog

Myn Heer, hoe langen tyd zal nog dit wand’len duuren?
Ik bid verander: want die malle vieze kuuren
Zyn nergens nut toe, en je maakt my schier ontzind.

’k Zal zoeken, Jan, zo lang tot ik haar wooning vind.

(5) Wiens wooning zoek je?

Jan, durf ik ’t u wel vertrouwen?

Ik ben een kaerel die een ding kan by my hoûwen,
En swygen als een mof, daar kan je vast op gaan;
Zeg vry wie dat je zoekt.

Ach! Jan! de Malibaan....
[p. 2]

De Malibaan? hei hei! myn Heer, wat moog je praaten!
(10) Zoek jy de Malibaan? en hebben we al de straaten
Van Uitrecht, daarom zo doorkruist? zoek dan niet meer.
Is jou geboorte plaats dan zo veranderd, Heer?
Dat jy de Malibaan, en je eigen huis moet zoeken?

Ach! Jan, de Malibaan!

Ja wel, ik zou schier vloeken.
(15) Ach Jan de Malibaan! het lykt wel schier een klucht:
Ik heb dat Malibaan, gevolgd van zucht op zucht,
Den gantschen dag gehoord. Wat hebben wy geloopen,
Als of wy beenen om een daalder konden koopen.
Ik had gedocht dat hier wat wonders zou geschiên;
(20) En nou is ’t anders niet, als na de wolken zien,
En och! de Malibaan. Het hapert je in de zinnen.

Daar zag ik ’t voorwerp, dat ik eeuwig zal beminnen.

Nou vat ik eerst de kneep; je bent mischien verlieft?
’k Heb daar niet tegen, maak vry dat je wordt gerieft.
(25) Kom, ’k zal je gaeren na de Malibaan verzellen;
Je kunt my dan de zaak terwyl in ’t breed vertellen.

Jan, gy verstaat my niet; ik heb daar niet te doen.

Ja wel, ’k verlang al, wat myn Heer hier uit zel broên:
Een windey denk ik.

Jan, hou op de gek te scheeren:
(30) Ik zal ’t u zeggen; al dat wand’len, gaan en keeren,
Is om de woonplaats van een Dame te verstaan,
Die ’k gist’ren middag in de Malibaan zag gaan,
Alwaar ze in ’t lieflyk groen zig zelven wat vermaakte:
Doch naa een korten tyd in haar Karos geraakte,
(35) My laatende als verrukt, door ’t aangenaam gezigt
Dier schoonheid.
[p. 3]

Zo myn Heer, nu heb je my verligt:
Had ik ’er by geweest, ’k had my terstond gestooken
In haar gesprek, en na de Franse wys gesprooken,
Gelyk de jonkertjes: se suis vôt serviteur,
(40) Ma Belle Dame, aanschouw alhier un grand Seinjeur,
Die u, pour pas la temps, wat zoekt te konvojeeren,
In uw Karos, om daar zyn hart te reklameeren,
Dat gy hem hebt ontrooft.

Wat onbeschofte reên.

Was ik in jou plaats, ik had in de Koets getreên.
(45) Nou is die schoone Dame, uit jou gezicht gestreeken.

Het zy zo ’t wil, ik zal, en moet haar zien, en spreeken.

Wat zou ’t je helpen, Heer? je beurs is plat en schraal;
’t Geld dat wy wonnen, met de kaart, is altemaal
Jou rykdom, en de myne.

Ach! ’t valt my hard te hooren;
(50) Ik barst van spyt! dat ik zo edel, wel gebooren,
Geen staat kan voeren, als een Edelman betaamd.
’k Ben nu in Uitrecht, myn geboorte Stad, beschaamd,
Om dat ik and’ren zie in hunne Koetzen ryën.
Gediend! ha spyt! ik mocht de braafste Dame vryën,
(55) Ten opsicht van myn rang.

Ik ook: maar Jan Contant...

Ha spyt! ik voer geen staat!

’t Gaat buiten myn verstand.
Voer jy geen staat? ’k zeg, met verlof, dat dat onwaar is;
Hoe, hou je geen Lakkei? geen Pagie, Sekretaris,
Geen Kok noch Kamerling? en ook geen Trezorier?
[p. 4]

(60) Hoe, is het scheeren?

Wel hier:
Want al die ampten zyn in myn persoon te vinden.
Maak van me wat je wilt, ik zal ’t my onderwinden.

’k Weet dat gy assurant, vol leugens, fieltery,
En boevestukken zyt.

Myn Heer die passen my:
(65) Hoe zou ik, eerlyk borst, aârs door de waereld raaken?

Ja, door een touw, Jan, aan een dwarsbalk, op twee staaken.

Myn Heer, ik bid je dat wy hier toch met malkaar
Geen questie maaken; ei, laat deze zaaken daar;
’t Zou ons niet dienstig zyn: wyl wy malkander kennen,
(70) En van het zelfde sop beide overgooten bennen.
Wy zyn hovaardig, en daar by, geen kleintje kaal:
Maar eerlyk in ons hart. Hoe zouden ’t altemaal
Juist schelmen zyn, die met een abelheid in ’t speelen
Hun voordeel zochten? neen.

Maar, scheeld het veel van steelen,
(75) Wanneer men iemant, op een valsche wys, het geld
Met speelen afwind?

Elk moet zien hoe dat hy ’t steld;
Die speelen wil moet zich daar weeten voor te wachten;
Of speelen niet.

Het laatste is ’t beste, zou ik achten.
[p. 5]
Maar zeg eens, Jan, hoe staan wy nu met onze kas?

(80) Je meent de beurs, niet waar? die gistren zieklyk was,
En schier op ’t sterven lag? wel, die begint te swellen.
Laat zien hoe veel? hoe veel? koom, ’k zal het geld eens tellen.

Dat is niet nodig hier op straat; gy kunt het strak
Wel in de Herberg doen.

Ik hou ’t dan in myn zak.
(85) Wy hebben nog aan goud; Schier vyftienhonderd gulden,
Of daar omtrent.

Niet meer?

Wel neen, myn Heer: ’k heb schulden
Daar van betaald.

Zeg op, wat schulden?

Aan den Waard,
Daar onze koffer staat; had ik geen geld beschaard;
Die schoft zou al ons goed fraai hebben doen verkoopen,
(90) Gelyk je weet.

Had gy dat goed maar laaten loopen,
Het was zo veel niet waard als onze schuld bedroeg:
De koffer, Jan, was leeg.

Ja leeg, die koffer woeg
Zo swaar als lood, daar was wat in, myn Heer, zou ’k meenen.

Ja oude kleêren, en geen kleintje keizelsteenen.

(95) De droes dat spyt me, foei! had onze Waard, die schoft,
Die lompe rekel, nu de koffer maar verkoft.
[p. 6]
Maar ’k bid je, zeg me toch, myn Heer, wat is de reden,
Dat jy die koffer houdt? en mê voert door de steden,
Met zo veel kosten: want je hebt ze van Parys
(100) Tot Uitrecht toe gebracht.

Hoe Jan, gy zyt zo wys
In schelmeryen, en moet ik u dat nog zeggen?
Wanneer een vreemd’ling in een Herberg t’huis wil leggen,
Is ’t nodig, dat hy wel voorzien is, van krediet:
Want ’t eerste daar Monsieur de Hospes stark na ziet,
(105) Is de equipagie, en bagagie, en de kleeren;
Het spreekwoord zegt: men kent den vogel aan zyn veren.

Ik heb het al verstaan, myn Heer, en ik beken,
Dat ik, als and’ren, door die trek bedrogen ben.
Maar apropô, je hebt gezeid, dat je al je vrinden
(110) In Uitrecht had.

o Ja: maar ’k kan nu niemant vinden.
’k Heb nog een Moeder, en een Zuster, waar zy zyn
Is me onbekend, om heur is ’t dat ik hier verschyn:
Myn zoeken is vergeefs, helaas! zy zyn vertrokken.

Ik heb het wel gedocht, myn Heer, met Faroos bokken,
(115) Niet waar? ik heb het te Parys u al gespeld.

Ach Jan gy weet niet hoe myn hart tans is bekneld.
Maar gistren schoot my iets, van groot belang, te binnen;
Dat kan ik door dit geld nu met fatzoen beginnen.

Wat zal dat zyn?

Ik meen my als een Heer van staat
(120) En groot vermogen te vertoonen.

Dat ’s niet quaad.
[p. 7]

En huuren knechten, en een koets, om in te ryên.

Ik vat het, om aldus dat Dametje te vryën,
Daar jy verlieft op bent; dat jou zo heeft bekoord.
En alles met het geld daar my de helft van hoord.
(125) Maar wat zal ik dan doen?

Ik meen den Graaf te speelen,
Gy zult Baron zyn, en wy zullen alles deelen,
Zo wy iets winnen, als voorheenen, met de kaart,
En and’re kneepen; maar, wy moeten van den Waard,
Daar wy logeeren, nu vertrekken, na een ander.

(130) Dan is het nodig dat ik ook myn kleed verander.

Gy kunt maar aanstonds na een kleerverkooper gaan,
En loopen dan met een by onzen Hospes aan,
Om de Bagagie. Ik zal u terwyl hier wagten,
In deze Herberg: die is beter, zou ik achten.

(135) Dat denk ik ook: dat die veel beter weezen zal.
Wat hangt ’er uit? laat zien, de Gouwe muizeval.
Maar apropô, myn Heer wy dienen ook lakkeien
Te hebben. Wil ik ook die kaerels met me leiën,
Die ’k, van de morgen vroeg, in onze Herberg sprak?

LODEWYK geeft Jan een sleutel.

(140) Ja, geef hen, uit de kist, elk een Lakkeië pak.

TWEEDE TOONEEL.

LODEWYK, alleen.

Wat moet een Edelman al door den nood verdraagen!
Het spyt me dat ik my van dien lakkei laat plaagen,
En niet durf spreeken; om dat hy geheimen weet,
Die niemant weeten mag, wat heb ik vaak gereed,
(145) En op het punt geweest, den reekel te kasseeren,
En hoe het gaan zal, zal de tyd my verder leeren;
[p. 8]
’k Moet swygen: want hy kan my dienen in dit stuk.
’t Zyn ongelukkigen, die ’t reek’nen voor geluk
Van edel bloed te zyn, ontbloot van geld en schatten;
(150) Maar niemand kan het wel als die ’t bevind, bevatten.
Ik zal ’t geluk nog eens beproeven, met dit geld,
En zo het op raakt, zoek ik myn geluk te veld.

LODEWYK gaat na de Herberg en roept.

Hei! holla! hospes! hei!

DERDE TOONEEL.

LODEWYK, WAARD.

Wat is myn Heers believen?

Hebt gy hier Losjement?

Ik kan je hier gerieven:
(155) ’k Akkommedeer de lui hier ieder naar zyn lyf.
’k Ben tot je dienst, myn Heer, en zo is ook myn Wyf.

Zeer wel, gy moet terstond de plaatzen dan bereiên
Voor een Baron en Graaf, met twee of drie lakkeien.

Myn Heer ’k bedien de lui voor een cieviele prys.

(160) Ik weet wel, Hospes, dat is te Uitrecht zo de wys.

VIERDE TOONEEL.

LODEWYK, WAARD, CHARLOTTE, KLAAR.
Lodewyk spreekt stil met den Waard, terwyl
Charlotte en Klaar voor de deur koomen.

CHARLOTTE, spreekt hard.

Haal, als ik heb belast, een Haas, met drie Kalkoenen,
En (zo ze vet zyn) breng dan ook een paar Kapoenen.

KLAAR, zacht.

Jy meend een koevoet, en drie ming’len karre pap,
[p. 9]
Met twee kop gort.

CHARLOTTE, hard.

En loop met een dan met een snap
(165) By onzen Slaager, om een harst.

KLAAR, zacht.

We zellen smullen;
Dat ’s nuchter Kalfsvleisch.

CHARLOTTE, hard.

Laat die groote pot ook vullen,
Met varse augurken, by Pierre Karmolyn.

KLAAR, zacht.

Jy meent Graauwe Erten.

’k Zal terstond hier weder zyn.

’t Is wel Juffrouw; maar’k dien myn kap dan eerst te zetten.

(170) ’k Moet by den Juwelier eens zien, of de Orlietten
Al klaar zyn.

Goed, Juffrouw.

ACHTSTE TOONEEL.

LODEWYK, KLAAR, CHARLOTTE, de WAARD met een bezem, de Knecht van de Waard met een stok.

He! houd den dief! hy zal het met den hals bekoopen!
(235) Waar is hy?

Die straat in.

Alon, dat gaat je voor.
He! houd den dief! he! houd den dief! dat straatje door.

NEGENDE TOONEEL.

CHARLOTTE, LODEWYK, KLAAR.

Zy loopen daar verkeerd, ’k heb in die straat geweezen.

Ik sla die straat dan in, Mejuffer, wil niet vreezen:
’k Hoop dat ik hen door vlyt wel achterhaalen zal.
(240) ,,o Hemel dit ’s voor my een zonderling geval!
Hoe waaren ze gekleed, Mejuffer?

Och! zy waaren!
Zy waaren! beide in ’t blaauw! och ik kan niet bedaaren
[p. 14]

Geef aan Mejuffer gaauw te drinken, Meisje, ik gaa,
En zet de schelmen met geswindheid achter na,
(245) En breng u voort bescheid.

TIENDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR.
CHARLOTTE, lachende.

Nu lachen? en flus schreien,
Wat ’s dat te zeggen?

Klaar, wy moeten hier verbeiên,
En niet in huis gaan, voor dat wy hem weder zien,
Ik heb myn snoer nog.

Ho, dan is ’t een list misschien?

Voorzeeker; ’k hoop dien Heer in ’t minnenet te trekken,
(250) En, met een schyn van staat, tot liefde te verwekken;
Dat was de reden dat ik van kapoenen sprak.
Ik heb daar ginder in een hoek gestaan, en strak
Heel klaar gezien, dat hy met u iets heeft gesprooken;
En tweemaal, uit zyn beurs, geld in de hand gestooken.
(255) Toen dacht my was het tyd om met hem in gesprek
Te raaken, door een list; ik wist geen beter trek
Als dezen: want hem zelfs aanspreeken zou niet voegen.
Wat sprak hy met u Klaar?

Ik zal je vergenoegen.
Hy gaf me, eer hy begon te spreeken, een dukaat;
(260) Toen vroeg hy na je naam, geslacht en stam, en staat;
Die heb ik hem gezeid; maar ’k heb, en ’t had ook reden,
Van al uw geld, en goed, zodanig op gesneeden
Dat hy versteld stond, en dat kost hem een pistool:
[p. 15]
Maar ’k moest daar wat voor doen.

Wat?

Klappen uit het school.

(265) o Hemel! ’k hoop niet dat ge onze armoede openbaarde?

Het eerste dat ik uit oprechtigheid verklaarde,
Was, dat men in je huis gort uit het water at.

Ha spyt!

Het twede, dat ik nooit geen huur en heb gehad.

Ha! spyt!

Het derde, dat ’t zo slecht hier is geschapen,
(270) Dat Juffrouw, en Mevrouw, en Meid, op één bed slaapen;
Dat jou juweelen valsch; je kleeren onbetaald,
En alle, zo ik denk, zyn op krediet gehaald.

o Valsche pry, ’k zal u verscheuren met myn tanden.

Zacht Juffrouw, wordt niet boos, wel foei! wel foei! ’t is schanden:
(275) Jy bent ’t alleen niet; hoor, heb jy geen geld noch goed;
Je kend wel leeven van jou oud en aad’lyk bloed.

Myn adel, myn fatzoen, aldus te schand’lizeeren!
Gy my verwyten dat we in huis wat deklineeren?
Ik zal gevoelig zyn, van zulken groot affront.
(280) Ik zal Mevrouw, die zaak....

Hoor! hoor! ’t is maar een vond,
Die ik bedacht heb, om je wat te doen ontstellen:
Ik zag wel dat je flus maar veinsde, en u moest quellen
Om recht verschrikt te zyn, ’t geen nu natuurlyk is.
[p. 16]
Als hy nu weder koomt, dat haast zal zyn, na ’k gis.
(285) Ken jy je rol wat net, en ongeveinsder, speelen,
En hy niet merken dat je zoekt zyn hart te steelen.

Gy spot met my, o feeks! en hebt my zo ontsteld.

Zyt maar gerust, Juffrouw: ik heb hem niets gemeld
Als ’t geen je dienstig is, om hem in ’t net te brengen.
(290) Wat voordeel zou ’t my zyn?

De tyd kan niet gehengen
Hier lang te praaten. Zeg wat hy aan u verzocht.

Ik heb door leugens, hem, heel fraai, in ’t net gebrocht.
Hy denkt niet anders als om jou getrouw te minnen;
Je bent, van nu af aan, meestresse van zyn zinnen.

(295) Maar Klaartje mag ik my verlaaten op uw trouw?

Daar ’s niets dat ik niet voor u over heb, juffrouw.
Je kend my immers: wat behoef je dat te vraagen?

’k Verzoek dan, vrindlyk, of gy my, voor drie vier dagen,
Dat geld wilt leenen, dat die Heer u heeft vereerd.

(300) Ei Juffrouw, ’k bid! myn staat is ook gedeklineerd:
Want eer ik by je quam had ik nog honderd gulden,
Die ik je leenen moest, om daar je kleinste schulden,
Die ’t meeste schreeuwde, mê te stoppen; en dit geld
Is al myn rykdom. Ei zie liever hoe je ’t steld.
(305) Ei Juffrouw ’k bid.....

’t Is niet de pyne waard, Mamaatje
Weer geld af te eischen.

Wel, ik zeg, het is een quaatje
Den kaalen adel te bedienen.
[p. 17]

Wilt gy Klaar?

Ja Juffrouw, ’k mag je niet verleegen laaten, daar.
Je kunt het my, als je getrouwt bent, weêr betaalen.

(310) Ja, ja, gy weet wel waar gy ’t wederom zult haalen.
Ik heb juist geen klein geld, en wil niet wiss’len, kind.

Ik weet warentig niet, Mejuffrouw, hoe je vindt.
Is goud klein geld? en wil je groots zyn, by die weeten,
Dat je, uit gebrek van geld, in lang niet hebt gegeeten,
(315) Als potje beuling, en...

Swyg. Wie heeft ooit gehoord,
Dat gy zo stout... maar....

ELFDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR, BODE.

BODE.

Woond Mevrouw van Adelpoort
Hier, Juffrouw?

Dit geld moet hier dan weezen.
’t Komt uit het Leger.

Ja myn vrind.

BODE.

Laat het opschrift my eens leezen.
Gy zyt te recht, myn vrind. Blyf hier een weinig staan.
(320) Klaar, haal Mevrouw. Maar ’k zie zy komt daar zelfs al aan.

TWAALFDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR, BODE, KONSTANCE.

Daar is een zak met geld.
[p. 18]

,,Voor ons, myn kind? wy droomen?
,,Van waar zou dat geluk zo schielyk by ons koomen,

Tegen den Bode.

Laat my den brief eens zien. Ja. Hoe veel is de vracht?

Wacht
(325) Dat ik het open doe, maar ’k zie, ’k hoef niets te geeven:
’t Is immers gefrankeert, zie daar, ’t staat daar geschreeven.

BODE.

Waar staat het? ja ik zie ’t, ’k heb het belet:
Maar ’t is ’er ook te flaauw en duister opgezet.
’k Verzoek ekskuus, en moet dan niet als, voor ’t bestellen,
(330) Drie stuivers hebben.

Kind, wilt gy ze hem maar tellen?

Ik heb juist geen klein geld. Hebt gy het Klaar zo geef..

’k Heb ook juist geen klein geld, zo waar niet als ik leef.

’k Heb wel dukaaten en pistoolen.

’k Zal eens zoeken,
Ja ’k vind nog geld, Juffrouw, het zat juist in de hoeken
(335) Geschooten, van myn zak. Daar vriend daar is je geld.

DARTIENDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR, KONSTANCE.

KONSTANCE, den brief geöpend hebbende.

Die brief komt van myn zoon, Charlotte, ik ben ontsteld
[p. 19]

Van Broeder? ach Mevrouw! is hy nog in het leeven!
O onverwagte vreugd!

Hy heeft hem zelfs geschreeven
Uit Brussel: ach! myn kind, wat is myn hart verheugd!
(340) Hy zal ons aad’lyk huis herstellen, door zyn deugd.

CHARLOTTE, leest.

Vrouw moeder, en Maseur, ’k neem de eer van u te groeten,
En uwe droefheid met dit gifje te verzoeten.
’t Fortuin heeft, t’zederd ik van u gescheiden ben,
My iets gediend; ’k toon dan, dat ik myn plicht erken,
(345) Voor ’t goed, dat ik van u, en by u, heb genoten.
’k Zend duizend guldens, en ik hoop het te vergrooten,
In ’t kort, zo ’t mooglyk is. ’k Ben Kapitein te voet
Geworden, en ik heb gelegendheid en moed,
Om tot een hooger trap, en meer fortuin te raaken.
(350) ’k Kan ook niet laaten, om aan u bekend te maaken,
Dat ik getrouwd ben, met een Juffer, welker stam,
In Uitrecht, zo als onze, een’ aad’lyk oorsprongk nam.
’k Berei my tot de reis, die morgen zal geschieden.
Om u, myn Gemaalin, Sofia, aan te bieden.
(355) ’k Breek af, door haast. Vaar wel.
Uw Karel Adelpoort.
Hy schryft haar stamnaam niet, veel min rept hy een woord
Van haar geslacht, dat ’s raar, dat doet my zeer verlangen.

Na ’k aan den datum zie, zal ik hen haast ontfangen.
Charlotte, ik zal dit geld terstond in onze kist
(360) Weg sluiten: want indien een krediteur dit wist,
Men quam ons op den hals. En Klaar maak gy te swygen.

Neen, neen, daar zal door my geen mensch de lucht van krygen.

VEERTIENDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR.

Ik wenschte, Klaar. Dat nu die Heer hier weder was.
[p. 20]

Maar, Juffrouw, wat koomt hier dit geld nu wel te pas;
(365) Ik maakte al swaarigheid: want zulke groote Heeren,
Gelyk je weet, moet m’in het vryën braaf trakteeren.

Swyg stil, daar koomt hy weer, en schynt niet wel te vreên.

VYFTIENDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR, LODEWYK.

Zyn ze achterhaald myn Heer?

’t Moeit my mejuffer, neen.
’k Heb alles aangewend: maar ach! het is verlooren;
(370) Zy zyn te veer vooruit, en niet wel op te spooren.
De beste raad is dat men overal berigt
By Juweliers laat doen, de dieven zullen, licht,
De snoer, ten eersten, aan den een of d’aâr verkoopen.

En ik zal met ’er haast eens na de Lommerd loopen,
(375) En zien.....

Swyg stil. Myn Heer, ’t is maar een bagatel,
Niet waardig dat ik my om zulken zaak onstel;
De schrik was ’t allermeest. Ik zal wel order geeven,
Aan iemand van myn volk.

’t Diend in de K’rant geschreeven.

Ik ben myn Heer, voor zo veel moeiten, geobligeert.

(380) Neen schoone Juffer: ’k hou my daar door zo geëert,
Dat uw beveelen my voor wetten zullen strekken.
Uwe oogen, die myn hart tot zuiv’re liefde wekken,
Door hunne aanlokligheid, zyn van zo’n groote kragt;
Dat ik moet buigen voor de min, en haare magt.
(385) ’k Wil liever duizend doôn, voor u, o schoone! sterven;
[p. 21]
Als ’t zoet genoegen, van me uw slaaf te noemen, derven.

Myn Heer, de vleyery is nu zo algemeen,
Dat ’t dwaasheid weezen zoude, op u beleefde reên,
My zelf te vleien, met die ydele gedachten,
(390) Dat ik iets schoons bezit: maar ’k kon niet anders wachten
Van u; want ’k zie u aan voor eenen hoveling,
Dien ’t vleien eigen is: myn schoonheid is gering.

Ik ben een hoveling, ’t is waar; maar zeer verscheiên,
Van aardt als anderen: ik heb den walg van ’t vleiën
(395) En zyt verzekerd, dat al ’t geen ik zeg niet spruit
Als uit een zuivre min. Het liefelyk geluid,
Uit uwen lieven mond, kan my zo zeer bekooren,
Dat ik den hemel bid om dat altoos te hooren.

Myn Heer: het loopt te hoog, zoud ge in zo korten tyd
(400) Verlieven? ’k denk dat niet

,,’k Geloof ook dat ’t je spyt.
Ja Juffrouw, ’t kan wel zyn: ’k heb in de Astree geleezen,
Dat ’t by de Herders ook altyd zo was voor deezen.
Lees maar Lyzanders en Kalistes* vryery,
Of Bassa Ibrahim. Of Milord Koerteny,
(405) Kleopatra, Kassandre, en duizend fraaije dingen;
’t Is ’t ouwe liedje dat de Dichters altyd zingen;
Een boere meid, word ligt door hen een Koningin,
Een herder Koning. Wel steekt daar juist zo veel in?
Hoe menig Prins doen zy in boere kleren dwaalen,
(410) Om Filisjes, die hen ontvlugten, te achterhaalen;
En dunkt je dit nu raar? je leest het alle dag,

Gy lacht, myn Schoone, en geeft my stof, helaas! tot treuren.

Het is genoeg, myn Heer.

Ach, mogt my de eer gebeuren,
(415) Dat ik uw’ dienaar wierdt, en dat ik wedermin
Van u verwachten mogt; ik zou, myn Engelin,
Betoonen, dat myn staat haar schoonheid evenaarde.

Gy zyt my onbekendt.

Ik ben een Graaf, van waarde,
En macht, in Poolen: doch in ’s Keizers hof gevoed,
(420) Eerst Heer, en nu een Slaaf, om dat ik u ontmoet,
Een Slaaf, geketend in uw’ straffe minnebanden,
Die zyn geluk, geheel gesteld heeft, in uw handen.

Heer Graaf. Hoewel ik my niet ongevoelig ken:
Weet echter, dat ik zo onnozel ook niet ben,
(425) Om niet te zien, dat wy te veel van staat verscheelen;
En dat ’t u lust met myn eenvoudigheid te speelen;
Ik ben een Juffer, wel van adel; maar myn goed,
En rykdom, zyn gering, ten aanzien van myn bloed.

,,Dat liegt zy niet, die pry, zy heeft hem nu al binnen.

(430) ’k Moest volgens myne staat, een hoofsche Juffer minnen:
Maar gy hebt my bekoord, door uw volmaakt gezicht;
Waar voor het schoonste, die ik ooit gezien heb, swicht:

De tyd vereischt, Heer Graaf, dees reden af te breeken.

’K hoop de eer te hebben, Schoone, om met u meer te spreeken;
(435) En zal, met u verlof, verzoeken aan Mevrouw
Uw Moeder, dat ik u somtyds wat onderhouw.
[p. 23]

Myn Heer....

Ik hoop dat zy daar niet zal tegen weezen.

Heer Graaf, ik bid....

Helaas! uw weigring doet my vreezen!

Uw dienares myn Heer.

,,Heer Graaf kom jy maar, flus.

(440) Gedoog, myn Engelin, dat ik uw’ handen kuss’.

Myn Heer! ik hoor daar volk.

Ik ken ze, ’t zyn myn vrinden,
En dienaars.

ZESTIENDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR, LODEWYK, JAN
in een Edelmans gewaad, twe Lakkeien, een Kruier met een koffer op de Kruijwagen.

Dit ’s de straat nu zal ik het wel vinden.
Ha! ha! hier is het, volg me met den gantschen trein.
Maak plaats! maak plaats! voor den Baron van Schraalenstein;
(445) En dat ben ik kanaille. A ’t za! hier moet ik weezen.
Vat aan, heer Krüier. Ha, wat breekje? je moogt vreezen,
Daar ’s steene waar in. Zo, de Koffer moet hier in.

Jan geeft geld aan den kruier, die weg kruid, terwyl Lodewyk de Juffer na de deur leid.

Daar is je geld.

[p. 24]

ZEVENTIENDE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, Drie Lakkyen.

Hoe ben je al bézig in de min?

Ik heb haar die ik in de Malibaan zag wand’len,
(450) Gevonden.

Laat ze zich een beetje maklyk handelen?

Ik ben niet hoopeloos: de zaak schynt wel te staan;
’k Zal ’t u verhaalen, laat ons in de Herberg gaan.

Einde van het eerste Bedryf.

[p. 25]

TWEDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR.

Men zal de rest van ’t goed, wel uit de Lommerd haalen,
Wanneer je Broêr koomt; want die kan het wel betaalen.

(455) Zwyg Klaartje, rep u wat. Maak alles aan een kant.

Nu ben je eerst opgeschikt, Juffrouw; wel, uw Galand
Verliefd nu dubbeld.

Zeg, hoe hangen myn’ Mansjetten?

Zo wel, en net, dat ik ze hou voor minnenetten.

Hoe staan myn Moesjes?

Wel.

En hoe is myn koleur?

(460) Bezonder fraaij.

Hoe ruikt myn adem?

Zoet van geur,
Nâ muskus

Neen: het is kasjoe dat wy gebruiken,

Goed; anders mogt de Graaf die lekk’re zuurkool ruiken,
Die gy gegeeten hebt.

Maar ben ik wel gehuld.

Ja, als ik u aanschouw,
(465) Moet ik bekennen, dat je u zo weet op te schikken,
Dat deze Minnaar voort zal vallen in je strikken:
Want wie zou denken, die jou in dees kleed’ren ziet,
Dat jy zo kaal waart, en nog minder had als niet.

’k Verzoek dat gy uw tong wilt snoeren, ’k kan die reede
(470) Van u niet veelen, Meid.

’t Is wel, ik ben te vreede.
Maar Juffrouw, zie my ook nu eens, met aandacht, aan;
Ben ik niet fraaij gehuld?

Ja Klaar, dat kan wel gaan.

Hoe staan myn Moesjes?

Wel.

En ruikt myn adem lekker?

Hoe is het scheeren. Meid? gy wordt hoe langs hoe gekker.

(475) Niet gekker als je meent, ik denk ook nog tot staat
Te komen, zo als jy, Juffrouw; myn schoon gelaad
Is oorzaak, dat ik flus een kusje heb gekreegen,
Van zeker Potentaat.

Hei! Meid, hoe is ’t gelegen?
Gy zyt een spotster, foei, ’t staat qualyk, wen dat af,
(480) ’t Koomt door goedaardigheid dat ik u niet bestraf;
Men vindt wel Juffers die zich zo niet laaten quellen.
[p. 27]

Ja de oorzaak is alleen uit vrees, dat ’k zou vertellen
Hoe ’t met u staat is.

Klaar, wat prevelt ge?

Ik, Juffrouw?
Zeg niemendal, als dat ik heel veel van je hou,
(485) En dat het mogelyk in ’t kort zou kunnen weezen,
Dat ik je nicht wierd.

Meid, swyg stil, of gy moogt vreezen.

Als jy Graavin wordt, wordt ik vast een Baronnes.

Ja, licht een Koningin, op allerminst Princes.

Wat weet ik wat geluk my over ’t hoofd mag hangen.
(490) Maar om je langer niet te houden in verlangen,
Weet dan, dat als ik flus, den Graaf, die bootschap bracht,
Dat de Baron my kuste, en schoon ik al myn macht
Gebruiken moest, om die vrypostigheid te keeren,
Het was onmoog’lyk, in myn magt, my te verweeren;
(495) Hy zeide, in ’t byzyn van den Graaf, dat hy verlieft
Op my geworden was; dies als ’t Juffrouw belieft
My wat te helpen, zie ik kans, om ’t zo te maken,
Dat ik nog Baronnes zal worden.

Schoone zaaken,
Gy Baronnes? ha! ha! wat beeld, gy u al in.

(500) Ja lach niet; want dat is wel moog’lyk in myn zin.
De Heer Baron, Juffrouw, krygt dikwils malle vlaagen
Die ik, als Baronnes, heel gaeren wil verdraagen.
De zaak zal heel wel gaan, al ben ik maar een meid,
Men kan niet weeten waar dat myn geluk nog leid;
(505) Ei laat ik my dan ook wat Jufferlyk opschikken.
[p. 28]

Weg, weg,

Je weigert het? ’t is wel, ’k zal alles klikken,
Hoe ’t hier gelegen is.

Ja, Juffrouw, die Heer is al te braaf;
’t Is slecht dat wy hem zo betoveren door liegen,
(510) En met een schyn van staat aan allen kant bedriegen;
Het is kontsientie werk: maar ’k stap ’er over heen,
Als jy me helpen wilt.

’t Is wel, ik ben te vreên.
Maar ’t heeft geen schyn, zou die Baron op u verlieven?

Hy is puur stapel gek.

Hoe weet gy ’t?

Vaste brieven:
(515) Je Minnaar heeft het me geluisterd in het oor.
Wees maar gerust, Juffrouw; ik volg de haas op ’t spoor.

,,Wat heeft de inbeelding op den mensch een groot vermogen!

Wat zeg je Juffrouw?

’k Zal uw toeleg dan gedoogen.
Maar hebt gy Fop, uw broêr, van alles onderrecht?

(520) o Ja, seer grondig, maar, daar is hy zelf, de Knecht,
Met Hans, myn vryër; en...

[p. 29]

TWEEDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR, CONSTANCE, HANS, in Koopmans gewaad, en FOP, in Boeren gewaad met drie zakjes geld.

Hans, langer niet te draalen,
Daar is de valsche ring.

Ik ken wel koeterwaalen,
En zo natuurlyk als een povre Savojaard,
Ik heb die kunsjes, als je weet, wel meer geklaard
(525) Maar wanneer koomt de Graaf?

Die zal hier aanstonds weezen.

Maar doe u dingen wel.

Mevrouw heeft niets te vreezen.

Hans gaat uit de deur.

DERDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KONSTANCE, KLAAR, FOP.

Maar Fopbroêr, doe voor al je dingen, met verstand.

Ik zal my houden als de plompste Boer van ’t Land.
Om geld te winnen, laat ik my geen ding verveelen;
(530) Al moest ik voor een droes, in* plaats van kinkel, speelen.

Fop gaat uit de deur.

VIERDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KONSTANCE, KLAAR.

Ach! Dochter, ’k mis by na myn zinnen, door de vreugd!
Dat geld, van Broeder, doet aan ons een groote deugd:
Gy kunt uw’ Minnaar nu met eeren doen verschynen;
Ook doet een dubb’le vreugd, in my de zorg verdwynen,
(535) Dat is, dat ik van daag myn Zoon nog hoop te zien,
Met zyne Gemaalin.
[p. 30]

’k Hoop dat het zal geschiên;
Zyn tegenwoordigheid, gemist zo veele jaaren,
Zal onuitspreekbre vreugd in onze harten baaren.
Ook zal, myn Graaf, als hy zich by zyn aankomst vind,
(540) Meer indruk krygen, van myn staat.

o Ja, myn kind:
De hoffelyke swier is Karel aangebooren.

Zyn zeden zullen, vast, myn’ waarden Graaf, bekooren.

Maar is ’t al zeker, kind, ’t geen hy te kennen geeft?
Heeft hy u al gezegt waar hy zyn Graafschap heeft?

(545) Nog niet, Mevrouw; hy zal ’t niet weig’ren te openbaaren,
Als wy ’t hem vergen, om het aan ons te verklaaren:
Maar zo veel weet ik; hy ’s aan ’s Keizers hof gevoed,
En ’k merk hem aan voor heus, en aadlyk van gemoed.

’t Bedrog is hedendaags zodanig in de menschen,
(550) Dat ik, als Momus, van de Goden wel mogt wenschen,
Dat ieder, in de borst, een glaaze venster had;
Om dus te zien. of ’t hart met valsheid waar beklad.

Mevrouw vergeet ons zelfs, met haar verlof; ’k zou denken
Dat Momus ook zo deed.

Kan de achterdocht ons krenken?

(555) Niet eer voor dat men die laat blyken aan elkaar.

Dan is het veinzen goed.

Mevrouw dat laat ik daar:
Ten minste dient het ons, als ik iets groots zal hoopen.
[p. 31]

Hier word gescheld.

Daar zal de Graaf licht zyn, ras Klaartje, doe eens open.

Ik heb na hem verlangd, Mevrouw, en nu hy koomt,
(560) Voel ik my zeer ontroerd, ik vrees....

Zyt niet beschroomd.

VYFDE TOONEEL.

LODEWYK, KONSTANCE, CHARLOTTE, KLAAR.

’k Heb de eer, Mevrouw, van u te komen zien, en spreeken.

De eer is aan ons, myn Heer, ik hou het voor een teken
Van achting, tot ons, dat ge u zelfs zo veel verneêrd.

Mevrouw. Ik zag my nooit zo veel, als nu, geëerd:
(565) Dewyl ik zien mag die ’k myn hart reets heb gegeeven,
En in wiens schoonheid, ik uw eerste jeugd zie leeven.

Gy vleit my Graaf.

o Neen ik spreek myn hart regt uit.

Het zy het waarheid is, of uit beleeftheid spruit;
Gy toont uw hoflykheid, door ’t slypen van uw zinnen;
(570) Om my, van uw kant, met beleefdheid te overwinnen.
Myn agting hebt gy reets gewonnen.

Ach! Mevrouw!
Vergun my dan, dat ik dees schoonheid onderhouw’,
Met woorden, die de min my afperst: ’k ben verwonnen;
Geen hoofsche Juffer heeft my ooit behaagen konnen.
(575) Ik heb de Min gehaat; nu dwingt zy my in ’t end.

Gy zegt ons veel, myn Heer; maar ons is niet bekend
[p. 32]
Wien die betuiging doet,

Mevrouw gelieft te weeten,
Waar dat myn Graafschap is, en hoe het wordt geheeten?
Ik zal ’t zeggen: schoon ik ’t liefst verhoolen hou;
(580) Het legt in Polen, en de naam is Habislouw.
Myn Vader heeft my jong naar ’s Keizers hof gezonden,
Wanneer de Turken na ’t bezit van Polen stonden.
En, zonder roem gezegt, ik wierd daar zeer geëerd.
’k Had, mogelyk, nu nog in ’t Duitze Hof verkeerd:
(585) Indien, Heer Vader, in het leeven waar gebleeven;
Zyn dood dwong me, om my na myn Erfland te begeeven.
En korts, kreeg ik eens lust, te reizen; met myn Neef,
Dien ik de schoonheid van dees landstreek zo beschreef;
Dat ik hem overhaalde, om reisgezel te weezen.

(590) Is dat de Heer Baron?

KONSTANCE tegen Klaar.

,,Swyg stil, of gy moogt vreezen.

De reis is meest tot zyn verlugting aangeleid:
Wyl hy swaarmoedig is, en vol dofgeestigheid,
Ja buitenspoorig; doch niet altyd: maar by vlaagen.
Hy heeft vernufts genoeg: maar als hem deze plaagen
(595) Bekruipen, schort het hem ten vollen in ’t verstand,
’t Geheugen gaat dan weg, dan weet hy Vaderland,
Noch staat, noch afkomst, noch zyn eigen naam, te noemen
Maar anders is ’t een Heer vol moeds, en waard te roemen,
Die door manhaftige krygsdaaden is berucht.

(600) Dan is hy waard beklaagt.

Mevrouw, ’k heb groote zucht
Voor zyn persoon; hy waar’ volmaakt om te beminnen:
Indien hy meester, als voorheen, was van zyn zinnen.
[p. 33]

daar wordt gescheld en Klaar doet open.

KONSTANSE.

Wat is daar voor geraas? wie stoort ons hier al weêr?

ZESDE TOONEEL.

FOP in boeren gewaad, met drie zakjes geld, LODEWYK, CHARLOTTE, KONSTANCE KLAAR.

Dag Joffrouw, dag Mevrouw, dag Klaertje, dag myn Heer.
(605) Mevrouw, verzinje wel, nou kom ik je betaelen.
Is dat je Zeun? ja wel, hy lykt niet van de schraelen
En povre jonkers, neen, verzinje wel; o bloed!
Wat het hy al een goud en zulver aan zen goed!
Ho welkom Heerschip, ’k hiet je welkom, om een koekje,
(610) Verzinje wel.

Het is myn Heer niet, gek.

Ja zoek je
Me wat te pieren? neen, dat ’s mis, verzinje wel.

KONSTANSE.

Hy is myn Zoon niet Kees.

Hoe of dit weezen zel?
Verzinje wel, men Heer, laet ik jou iens bekyken.
Nou zie ik ’t eerst, ja daer ’s meer eigen as gelyken.
(615) Vergeef ’t me Jonker: want ik was verabbezeerd,
Me dogt, om dat je zo bekant was, en geveerd,
Dat je onze Jonker waert.

Dat maak jy aardig, baasie.

Al bin ik maer een boer, ik hou myn rippretasie.
Ik, en myn wyf, die gaen met al de groote lui
(620) Van ’t stee om,

Jy?
[p. 34]

Wel ja ’k, ik breng ’er altyd hui,
En zoete melk, en kaes, ik mag met elk verkeeren.

Zo doende, Keesje, kan jy gôe manieren leeren.

Hoe is ’t op onze Plaats?

Daer staet het alles wel.
’k Loof dat het met ’t gewas dit jaer wel slaegen zel:
(625) De boomen bloeijen uit de kunst, en in ’t bezonder
Staet ’t op jou Hofstee schoon, verzinje; ’t is geen wonder;
Dat komt dat Joffrouw op geen schuitje mist en ziet,
’t Is allemael gien schâ, het geen juist schaade hiet.
Jou Tuinman, Jaep, verstaet ’em schier op alle zaeken:
(630) Nou is hy bezig, om een bloemperk op te maeken,
Vlak voor het huis; dat moet je haest iens komen zien:
De zoete tyd komt ’an.

’k Denk in een dag of tien
Te komen, licht nog eer; dat kunt gy Jaap wel zeggen,

Dan zel je ’t blomperk daer al opgemaekt zien leggen.

(635) Koom, laat ons reek’nen, Kees, ik heb niet langer tyd.

Goed, als je wilt, Mevrouw; dan raek ik ’t vragje quyt.
Je loopt die kamer in? ik mien je na te treeden.

ZEVENDE TOONEEL.

LODEWYK, CHARLOTTE. binnen wordt geld geteld.

O schoone, die myn hart, met uwe aanloklykheden,
Doet buigen voor de min; gy hebt myn staat gehoord;
(640) Nu hangt het maar aan u, ei laat een troost’lyk woord,
Uit uwen lieven mond, myn quynend hart verquikken!

Zo haastig niet myn Heer.
[p. 35]

Ik tel al de oogenblikken,
Myn allerwaardste, ach troost uw’ minnaar, ja uw’ slaaf.

Het geen gy eischt, myn Heer, is zulken grooten gaaf,
(645) Dat ik my honderdmaal, en meerder, moet bedenken,
Eer dat myn plicht vereischt, myn hart aan u te schenken:
’k Heb uw’ stantvastigheid, in ’t minnen, nooit gezien;
By and’re Juffers, spreekt de Graaf, ook zo, misschien.

Ik zweer u schoone ziel, by ’t bloozen van uw’ kaaken;
(650) Die rooze gloed, die my in zuiv’re min doet blaaken;
Die gloed, die ’t schitt’rend vier van Tirus purper tart,
En met zyn straalen schiet, in ’t allerkilste hart;
By ’t diamante licht, van uwe tweling zonnen,
Wier straalen allereerst myn minnend hart verwonnen,
(655) By ’t leevendig albast, van uw’ volmaakte leên;
Dat ’k niemant min als u, noch heb bemind, voorheên.

Gy siert uw reden op, en schynt te poëzeeren.

Ach! wat kan ons de min door haare kragt niet leeren?
Myn lief, ’k ben onbequaam te schild’ren, met wat kragt
(660) Van schoonheid, gy myn hart gebragt hebt in uw magt.
Al die aanloklikheid! al die bevalligheden!
Zyn machtig, myn verstand van ’t regte spoor der reden
Te leiden! zo gy niet uw’ strafheid wat verzoet.

Gy vleijt my, Graaf.

o Neen, zie wien u valt te voet:
(665) Een die zig onderwerpt wat vonnis gy zult geeven.
Aan u, o schoone! hangt myn dood nu, of myn leeven;
Maak dat dit oogenblik voor my gelukkig zy.

Staa op, myn Heer, en heb wat meerder heerschappy
Op uwe driften, poog die vlam in tyds te dooven;
[p. 36]
(670) Uw adeldom, en staat, gaat onze ver te boven;
En kreegt gy eens berouw van deeze keur, zou ’t licht
Te laat zyn, dat gy wist, wat zaak gy hadt verricht.

Die keur, myn Schoone, zal my nimmermeer berouwen.

Mag ik ’t gelooven?

’k Zweer, dat gy my moogt vertrouwen.

(675) Gy zyt een Edelman, ’k geloof u, op uw woord,
En ik beken, dat uw’ beleefdheid my bekoort:
Myn hart kan langer dan niet onverschillig weezen:
Doch van Vrouwmoeders kant, hebt gy licht meer te vreezen;
Schoon ik ’t bezit u van myn hart al toe wou staan,
(680) ’t Moest met haar wil zyn, en dat zal bezwaarlyk gaan:
Zy heeft geen dochters meer, als my alleen, in ’t leeven;
Gy zyt een vreemdeling, dien zy my niet graag zal geeven:
Omdat zy dan te veel myn by zyn missen zou.

’k Zal haar, en u, myn Lief, in ’t Graafschap Habislouw
(685) Geleiden, daar gy zult als myn Graavin regeeren,
Dit land vergeeten, en u zien van ieder eeren.

Ik zal my schikken naar Vrouwmoeders raad, myn Heer.
Gy kunt my de eer doen...

daar wordt gescheld,

maar wat ’s dat? wie schelt daar weêr.
Hee Klaartje, Klaartje!

ACHTSTE TOONEEL.

KLAAR, LODEWYK, CHARLOTTE.

Wat belieft Juffrouw?

Doe open:
(690) Gy hoort wel, dat ’er wordt gescheld.
[p. 37]

Ik zal gaauw loopen.

Myn Heer, het moeit my, dat we in dit onvry Vertrek
Gebleeven zyn: ik wist juist niet, dat ons gesprek
Zo lang zou duuren, ik zal voortaan de eer genieten
Om in ’t zalet....

Myn lief, hoe zeer ’t my moet verdrieten,
(695) Ons staag gestoord te zien, in dit Vertrek; ik hou
Het voor het beste van dit adelyk gebouw;
Om dat ik de eer heb...

’t Is een koopman in juweelen,
Monsieur le Poerlaron.

NEGENDE TOONEEL.

HANS in koopmans gewaad. KLAAR, LODEWYK,
CHARLOTTE.

HANS, onder de naam van Poerlaron.

Ze zel hier niet verveelen,
Dat ze aan Madamoizel service presenteer?
(700) Ze ’eb deezen dak kehoor, dat jou juweel begeer.

Brengt gy iets mede?

Oui, jou ’ep aan ma Boetike
Van daak keweest vergeefs; mon frient was juist ’eel zieke,
Dien was ze gaan bezoek, ze bid, Madamoizel,
Exkuse moi?

Gy zyt geëxkuzeert, ’t is wel.
(705) Is u van daag een snoer met paerels voorgekoomen?

Un paerelsnoere? non.
[p. 38]

Ze is van myn’ hals genomen,
Door dieven, op de straat, wordt zy u aangebracht;
Neem vry de snoer, en hou de dieven in uw’ macht.

Dat zel ze doen.

Wat hebt gy mêgebracht?

Juweelen,
(710) Zo zuivre poer de kieke, un dief die zou hum steelen.
Wat dunk jou is ’t niet bon?

Waar voor is dat te koop?

Akt ’ondert kulde ’t minst.

Dat is te veel, loop, loop.

Bezie ze wel ter deek, hum ’eb niet eene foute;
Als jy een foute vindt, mak jou voor niet hum oute.
(715) Hum ’andel veul met jou, ze weet jou ’ep verstand
Van de juweel, veel betre als al de Daam van ’t land.
Jou koop altyd koet koop, ze ’eb eens van jou kehatte,
Cinq’ mille Ekuus gelyk; keen klant in deze Statte
Die zo veel koop, als jou.

Het is geen quaad juweel:
(720) Maar, Monsieur Pourlaron, de prys is veel te veel.
Zes hondert gulden is genoeg; ’k zou niet meer geeven.

Madam’, zo waar ze leeven,
Ze zou verlies, ma foi.
[p. 39]

Mag ik ’t juweel eens zien.

Heer Graaf ’t is tot uw dienst.

Jou moet zo slekt niet biên.
(725) Bezie zyn Exelense. Ik ’eb nok van myn leeven.
Zo weinig niet kewon.

Ik zal nog fyftig geeven.

Zo valt gy in myn bod, myn Heer?

Gy biedt te min.

Geef hem zyn’ vollen eisch, heer Graaf, is ’t zo uw zin.

Gy kunt als ’t u belieft, Monsieur, uw geld dan haalen;
(730) ’k Zal, in myn logement, u deezen dag betaalen.

Bon, waar logeer jou?

In de Goude Muizeval.

Zy Exelense zek, hoe hum daar noemen zal.

De Graaf van Habislouw?

De Kraaf van Kabeltouwen?
Je suis vôt serviteur. Ze kan dat wel onthouwen.

TIENDE TOONEEL.

LODEWYK, CHARLOTTE, KLAAR.

(735) Myn Lief, ’k verzoek dat gy my de eer doet, dit prezent
Van my te ontfangen.

’k Zie dat gy myn’ aard niet kent.
[p. 40]

Myn schoone, ik bid dat gy ’t prezent niet af wilt wyzen,
Al is het wat gering; gy zult ’t misschien mispryzen,
Dat ik my, tegens u, in ’t bieden heb gekant?
(740) ’t Zal my een eer zyn, om ’t in zulken lieve hand
Te moogen zien; En heb ik daar door iets misdreeven;
Gy moet de mode van het hof de schult dan geeven.
Ik bid u neem het aan.

’k Bedank u dan, Heer Graaf.

Myn lief ’t is zulks niet waard; ’t is al te slechte gaaf.
(745) Ik was byna in toorn, op dezen Waal, ontsteeken:
Omdat hy onze reên zo schielyk af quam breeken.

Daar was niet overig; gy hebt myn wil gehoord.
Gy moet belooven, aan Vrouw Moeder, niet een woord
Van ’t geen gy op myn hart gewonnen hebt, te zeggen:
(750) Ik zal het, op zyn tyd, haar zelf te voore leggen;
Gy kunt my midlerwyl bezoeken, als Galand.

o! Lastig uitstel, voor een hart vol minnebrand!

daar wordt gescheld.

Doe open Klaartje, wie of daar al weer zal koomen?

Ik hoor de stem van myn Koezyn!

Wat doet u schroomen?

(755) Het is de Heer Baron, die door zyn zotterny
My overal beschaamt. Myn Hart, ik vrees dat hy
Iets aan zal vangen, dat u ligtlyk zal mishaagen.

Een die verstand heeft, kan wel zotterny verdraagen.
De Heer Baron zal nu misschien niet spoorloos zyn.

[p. 41]

ELFDE TOONEEL.

JAN, LODEWYK, CHARLOTTE, KLAAR.

(760) Je suis vôt serviteur, Madame, en mon Koezyn.
Vergeef my, dat ik jou gezelschap kom verstooren.
Zyn Exelentie zal een’ blyden tyding hooren.
Kent gy den schryver van het opschrift van dien brief?

Hoe hebt gy brieven, Heer Baron? dat is my lief.
(765) Hebt gy ’er geen voor u?

Ik heb ’er vyf gekreegen.
En tegen jou gezeid, ik was al wat verlegen
Om geld; de wissel komt nou juist heel net van pas:
Ik loof dat al myn geld geen duizent Ginjes was,
En dat is niet: want wat kan duizend Ginjes maaken?

CHARLOTTE terwyl Lodewyk leest.

(770) ,,Dat is een groote som.

,,Ja kon je daar aan raaken,
,,Dat zou ons dienen, in ons kraam.

,,Swyg: hy is gek.

Mejuffer, dat is al een kostelyk vertrek.

Myn Heer, zo passelyk.

o Neen: het is zeer aardig.
Is dat tapyt niet wel een duizend guldens waardig?

(775) Dat weet ik niet, myn Heer: dewyl ’t by erfenis.
Van iemant van ’t geslacht, aan ons gekomen is.

Mejuffer, jy komt my zo aangenaam te vooren,
Dat jy myn hart byna tot liefde zoudt bekooren,
[p. 42]
Ja zo de Graaf, myn Neef, jou Minnaar niet en waar,
(780) Wy wierden, zekerlyk, in korten tyd een paar.
’k Heb overal geweest, in Spanje, in Hongaryen,
Mezopotamien, en ook in Pikardyen,
In Zweden, Persiën, ja in Luilekkerland:
Maar nergens Juffertjes, zo schoon, en vol verstand,
(785) Als jy bent, ooit gezien.

,,Ha schelm wie kan ’t verdraagen!
Mejuffer ik verzoek.

Zwyg maar, ’t zyn malle vlaagen.

In Etiopiën, heb ik ’er een gekend,
Die lykt jou op een draad, ’t is of je zusters bent,
Het was de dochter van Paap jan, die voor twee jaaren
(790) Getrouwd is, met den Cham, of Keizer der Tartaaren;
Ik was ’er aan verloofd, ze was alreets myn Bruid:
Maar die verbruste Cham heeft juist myn trouw gestuit;
Ik meen, dien beest, wel haast, dat schelmstuk te betaalen.

Hou op met liegen! of....

De drommel zel hem haalen!
(795) De Cham zel weeten wien hy heeft geäffronteerd.

Zwyg zeg ik of....

Op ’t minst dient hy wat afgesmeerd.
Hoe, zou die vent, myn Bruid, die ik zo lief had, houwen?
Zou hy, ten spyt van my, Paapjan zyn dochter trouwen?
’k Wou liever dat hy op een heete hekel zat,
(800) Of dat, die Cham, zyn broek vol brandenetels had,

Zwyg liever, van dien Cham, en spreek van and’re zaaken.

Koezyn, ik voel myn hart zo in de liefde blaaken,
[p. 43]
Nu ik die Juffer zie, dat ik niet laaten kan,
Te spreeken, van myn Bruid, de Dochter van Paap Jan;
(805) Om haar, zal ik altyd deez’ schoone Juffer minnen,
En ook myn best doen, om haar tot myn bruid te winnen
Doe jy je best al mê, en zie, wien ’t hagje krygt.

,,Ik zweer u. Heer Baron!

Ja Graaf, of jy me drygt,
Dat Bruit me nietmendal. Ik wil dees Juffer vryën
(810) Doe jy je best ook maar; ik mag het heel wel lyên.

Mejuffer, ’k bid vergeef deeze onbescheidenheid,
Van myn Koezyn: gy weet....

Myn Schoone, ik ben bereid
Om u te toonen, dat ik hier niets heb misdreeven,
Het geen hem redenen kan tot misnoegen geeven.

(815) Myn Heer, wees vry gerust: dewyl ’t maar kortswyl is.

Maar, dat ik jou bemin, dat ’s zeker, en gewis.
Wat meen je, Graaf, dat jou Heer vader toe zou laaten
Dat jy zoudt trouwen? neen; hy zou jou dood’lyk haaten;
Je Vader is een man, die staat na qualiteit.
(820) Hy heeft je een hartogin, voor ’t minste, toegeleid.
Het is de waarheid, je behoeft me niet te wenken.

Myn Heer, hoe spreekt gy dus? wat zult gy al bedenken
Om my te quellen? myn Heer Vader is lang dood.
,,Ik heb ’t Haar wys gemaakt.

Myn min is reets zo groot,
(825) Dat ik warentig schier de waarheid heb vergeeten:
Maar nou bedenk ik my. Hy ’s dood, ja wel te weeten,
Zo dood gelyk een pier: hy sturf, geheel te onpas,
Toen ik de Bruîgom met Paap Jan zyn dochter was.
[p. 44]

Op wat wys sturf hy? hoe heeft hy den geest gegeeven?

(830) Wel kind, hy sturf, omdat hy langer niet kon leeven.

,,o Fielt, gy zoudt my, door uw’ losheid, schier verraân.
Myn Heer, het wordt al tyd, koom laat ons t’zamen gaan.

Laat ons dees Schoone nog een weinig onderhouwen:
Of wil jy gaan? ik blyf.

,,Ha schelm! het zal u rouwen.

(835) Dewyl je ’t zo begeert, ik zal gehoorzaam zyn.
En in ons logement, een helder glaasje wyn
Op haar’ gezontheid, door myn edel keelgat gieten.

Vaar wel, myn Schoone. ik hoop ’t geluk steets te genieten
Van u te dienen: zo gy my zulks waardig kent.

JAN. laat een brief vallen

(840) Ik meen het ook zo, met dit zelfde kompliment.

De eer is aan my, en ’t is my leet, dat ik myn’ Heeren
Niet beter, naar hunn’ waarde, en staat, kan regaleeren.

TWAALFDE TOONEEL.

CHARLOTTE, KLAAR, KONSTANCE, FOP.

Wat dunkt Mevrouw, heb ik myn rol niet wel gespeeld?

En heb ik, na de kunst, niet fraay een boer verbeeld?

(845) Tot nog toe gaat het wel, myn Kind; nu moet men maaken,
Dat hy gelegenheid verkryge, om u te schaaken.

Mevrouw, dat dunkt my vreemd. Hoe durf ik zulks bestaan?
Wat reden hebt ge, om my tot zulken zaak te raân?
[p. 45]
Die zo uitspoorig is, en strydig met ’t welleeven.

(850) Dus doende, hoef ik u geen huwlyksgoed te geeven.
Ik doe ’t uit nood: want wierdt gy, met myn wil, de bruid,
Dan quam gewis terstond ons onvermogen* uit.
Daar wordt veel gelds vereischt, tot al de omstandigheden
Van zulken bruiloft; met een’ Graaf, in d’Echt te treeden,
(855) Dat is iets ongemeens: alwaar ’t een Edelman,
Van minder staat; weet dat ik ’t niet uitvoeren kan.

Mevrouw heeft groot gelyk, ’t is wonder wel verzonnen;
Die zaak diend niet versloft, maar met ’er haast begonnen.

Ik durf het niet bestaan.

Verlies je ’er ook iets by?

(860) Myn reputatie.

Ja, zet die maar aan een zy.
Laat jou een vogel, die zo vet is, niet ontslippen.

Hy mint u teder, kind.

Ja mooglyk met de lippen.
Kan ik een’ hoveling betrouwen?

Neen, niet veel.
Maar zou een die niet mint, u zulken schoon Juweel
(865) Zo los vereeren? neen; het blykt dat zyne zinnen
Geneigt zyn, te uwaarts: wilt maar vry de zaak beginnen,
Wees niet beschroomt myn kind ’t moet wel voor ons beslaan.

Mevrouw, ik moet my op die zaak ter deeg beraên.

Ik vind een brief. die heeft de Graaf misschien vergeeten.
[p. 46]

(870) Klaar, is hy open?

Ja.

Dan moet ik d’inhoud weeten.

CHARLOTTE. leest.

’k Neem de eer van u te kontenteeren,
Genadig Heer, op uw begeeren,
En zend twee wisselbrieven, op
Den Heer Kristoffel Ossekop,
(875) Le grand Banquier der Heeren Deenen;
Zy zyn op zicht, en reets verscheenen,
Groot, ieder van twee duizend pond,
Dien gy koerant ontvangen kond.
Hy woont te Brussel, in den grooten
(880) Kristoffel, naast de Kallefs pooten;
Hy is het wiss’len lang gewend,
En by de Deenen wel bekend.
Voorts valt voor ons niet meer te schryven,
Als dat wy uwen dienaar blyven.
(885) En groet genadig uw koezyn,
De Heer Baron van Schraalenstein;
Wiens quaal ik hoop dat nu niet zwaar is.
Hans Yzerfresser, Sekretaris.

Klaar, breng dien brief voort na de Goude Muizeval.
(890) Hy zal verlegen zyn.

’t Is wel, Juffrouw ik zal.
Kon ik den Heer Baron, ook tot myn min beleezen,
En mocht ik Baronnes, als jy graavinne, weezen;
Ik was ’er boven op.

Ei zwyg die malle praat;
Hy is een edelman, en gy van slechten staat.
(895) Hoe kan die malligheid u komen in de zinnen?
[p. 47]

In oûwe tyên was ’t de mode, om zo te minnen;
In Cats staat immers van de schoone Aspazia,
Daar Keunig Cirus op verliefde, en haar zo dra
Niet had gezien, of liet haar door zyn’ dienaars schaaken,
(900) En tot een Koningin, ten spyt van and’ren, maaken.
Ben ik zo schoon juist niet, als deeze Harderin,
Het Scheelt al evenwel heel weinig, in myn zin.
Ik zal myn best doen, om den kaerel te verleiën;
En hy is gek; hy zel, wel luist’ren na myn vleien.

(905) Is ’t ernst? of boert?

’t Is ernst.

Hoe Klaartje, wordt gy zot?

Mevrouw, gy ziet dat zy met deeze zaaken spot:
Want zy heeft trouwbelofte aan onzen Hans gegeeven.

’t Is immers beter met een Edelman te leeven,
En weezen Baronnes, als met een’ armen knecht,
(910) Een Ordinaarisje op te zetten.

Jy hebt recht,
Myn Zuster. Doe je best, je zelt den gek bepraaten.

Dan zult gy Hans, daar ge aan verlooft zyt, dus verlaaten?

Die koop ik af: indien ik ryk wordt, met wat geld.

’t Is wel, doe vry uw best, en zie hoe dat gy ’t stelt:
(915) Verbrod ons werk maar niet, door die uitsporigheden.

Ik zal myn zaaken wel beleggen, en myn reden.
Zal ik nu, met den brief, voort na zyn Herberg gaan?
[p. 48]

Nog niet; ik moet u eerst ter dege doen verstaan,
Op welken wys gy met die Heeren dient te spreeken:
(920) Opdat, aan d’aanslag, die ’k bedacht, niets moog’ ontbreeken.

Men zy zo schielyk niet: de zaak is van gewicht.

Dat’s raar! in myn zin, is de zaak niet zwaar: maar licht.

Einde van het Twede Bedryf.

[p. 49]

DARDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, Twe Lakkeiën.

Acht honderd guldens, Heer, in een reis weg te geeven?
Aan eene Juffer die jy twemaal van je leeven
(925) Aanschouwd hebt? ik beken je bent vry kordiaal;
Maar ondertussen wordt de beurs geen kleintje schraal.

Met speelen kan men weêr aan and’re schyven raaken.
’t Was nodig, en het hielp bezonder in myn zaaken;
Ik heb de Juffer weg.

Ja zy licht jou, myn Heer.

(930) Het is geklonken. ’k Zal haar trouwen, Jan.

Ik zweer,
Dat ik my niet verlaat, op Juffers die haar zinnen
Zo schielyk buigen, om een’ vreemdeling te minnen:
Daar schuilt wat achter.

Neen, ik hou hem voor geen man,
Die eene Juffer niet terstont bepraaten kan.
(935) Men kan de weêrmin haast bespeuren, aan haare oogen.

Zie toe, myn Heer, zie toe, een mensch wordt licht bedroogen.
Die wedermin komt my te schielyk; naar ik merk,
Spruit zy uit kaalheid; is het maar geen hoerenwerk.

Ha schelm wat zegt gy daar.

Ik bid wilt u betoomen.
(940) Hebt gy, na haar gedrag en staat, al wel vernomen?
[p. 50]

Jan, ik vertrouw my op haar stam, en ad’lyk huis.

Haar stam kan goed zyn; en zy zelf nochtans niet pluis.

Gy lastert haar.

o Neen, ik heb my zelf gequeeten.
Daar komt de Waard, die zal haar zaaken mog’lyk weeten.

TWEDE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, DE WAARD, Twe lakkeiën.

LODEWYK, wyst op het huis van Konstance.

(945) Kent gy die Juffer, daar ik flus in praat meê was?

Wel zou ik niet? o ja, dat is een wakk’re tas;
Ze leeft heel zuinig, en ik hoor zy het veel plaaten
Geërft, verstaaje, die haar Oom het nagelaaten,
Die in Oost-Indien is gesturven, dat je ’t vat,
(950) Versta je wel, Heer Graaf? nou deuze groote schat,
Veurschreeven en veurzeid, moet deze Juffer erven,
Gelyk je weet, wanneer de Moeder komt te sterven:
Want, as je weet, de zeun is stilletjes uit ’t huis
Vertrokken, as je weet: o myn! ’t was zulken kruis
(955) Voor ouwe vrouw, verstaaje, och zy kon niet bedaaren.

Hou op, ik heb genoeg, wilt de and’re helft maar spaaren
Tot morgen, dat je ’t vat, Heer Hospes, gôe gezel.
Ik ben je dankbaar, als je weet, verstaa je wel?

Heer Graaf, verstaaje wel. ’k Zal eeten klaar doen maaken.
(960) Wat lust je t’Avond?

Gy kunt dat voor dees tyd staaken:
Wy zyn op zek’re plaats genodigt, dat je ’t vat.

[p. 51]

DERDE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, Twe Lakkeiën.

Wat zegt gy nu?

Ik hoor zy heeft een’ grooten schat;
De Juffer lykt je, van het hoofd tot aan de voeten.
En pozito, ze was wat licht; tut tut, wy moeten
(965) Zo naauw niet zien: want geld wordt tog by elk geacht.

’k Verzoek dat gy uw’ plicht voortaan wat meer betracht.
Spreek met eerbiedigheid van haar, of ’k wil u sweeren...

Hoe wordt je quaad, myn Heer; ik zoek je maar te leeren,
Dat schyn geen waarheid is.

Wel, leer dan ook van my,
(970) Dat gy, by Juffers van verstand, geen zotterny
Beginnen moet. Wat bracht gy flus al vreemde grillen
En leugens op de baan! ’k had werk om u te stillen.
Dat praatje, van Paap Jan, hadt schier ons werk verbrod.
’t Is myn geluk dat zy u aanziet voor een’ zot.

(975) My dunkt het staat zo braaf by Juffers op te snyën
Van groote zaaken, Heer; het is de sjeu van ’t vryën.

’t Moet met verstand geschiên.

Verstand ontbreekt my niet.

LODEWYK Ziet Charlotte, welke uit het venster ziet.

,,Zacht Jan, me dunkt, dat daar myn lief uit ’t venster ziet;
,,Laat ons nu veinzen, dat wy met malkaêr krakkeelen.

JAN Lodewyk slaande.

(980) Je liegt het, heb je ’t hart myn eer aldus te steelen?

LODEWYK, en Jan trekken de degens.

’k Zeg dat het waar is. Ja.
[p. 52]

Graaf. Haal het in je hals!

Baron, beken het dan!

Ik zeg nog eens, ’t is valsch.
En jy zelt sterven!

Ha! Baron ik zal my wreeken!

VIERDE TOONEEL.

KLAAR, WAARD, Twe Lakkeiën JAN, LODEWYK.

Ik zal niet rusten, voor dat ik je heb doorsteeken.

Zy worden gescheiden.

(985) Heer Graaf, versta je wel, waar komt de questie deur?

De questie, dat je ’t vat, die komt maar door een leur,
Van duizend guldens, die ’k met wedden heb gewonnen.

’t Is om het geld niet: want dat zou men geeven konnen:
Maar om het point van eer; wat geef ik om dat geld.

(990) Ik zeg nog eens, kozyn, dat jy my aanstonds meldt,
Wie dat het zegt.

Baron, dat kunt gy zelfs wel denken.

Ei, Heer Baron en Graaf, wilt tog malkaar niet krenken,
Verstaa je, zeg wie is ’t?

Dat raakt je niet, Jan Gat.
Zo jy je ’er in steekt, kryg je vuistlook, vat je dat?
(995) Kozyn, ik vraag nog eens, of jy den man wilt zeggen.
Daar leid myn degen.
[p. 53]

’k Zal de myne ook nederleggen.

Lodewyk luisterd Jan wat in.

Ik was in misverstand. Kozyn, ik heb de schuld:
’k Verzoek exkuus.

’k Heb myn belofte nu vervuld.

Ik zal ’t betaalen.

Hou het geld, ’t kan my niet scheelen.
(1000) Om duizend gulden, zulken bagatel, krakkeelen?

Tegen KLAAR.

’t Is misverstand.....maar hoe! zyt gy daar zoete kind!
Het moeit my, dat gy ons te zaam in questie vindt.

Ik wou alleen graag met zyn Exelentie spreeken.

Vertrek dan Hospes, en Lakkeyen.

,,Selleweeken!
(1005) Is duizend guldens by dat volk een bagatel!
Ik zal heur snyên van de beurs, verstaa je wel.

Heer Graaf, ik zal u met het meisje alleenig laaten.

Neen, Heer Baron, jy moogt wel hooren wat wy praaten.

VYFDE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, KLAAR.

WEl Klaartje, zeg my, is uw bootschap quaad, of goed?

(1010) Daar is myn Juffrouw flus een raar geval ontmoet:
Derhalve heeft zy my in tyds by jou gezonden.

Wat raar geval?
[p. 54]

Dat wy Mevrouw haar Moeder vonden
In zulken quaad heumeur, dat zy niets hooren wou,
’t Geen tot je voordeel is. Zy zal naar ik vertrouw,
(1015) Haar Dochter ergens in een Klooster op doen sluiten.

Wat reden heeft Mevrouw om onze min te stuiten!

Zy heeft je vryery te zamen, aangehoord;
Waar door zy weet dat jy haar dochter hebt bekoord;
Zy noemt haar dartel, wulps, ontbloot van goede zeden,
(1020) Een schandvlek van ’t geslacht, die tegen alle reden,
Zich zelf vertrouwen durft aan eenen vreemdeling;
Maar bovenal verfoeit zy haar, om dat ze een ring,
Die gy gekocht hebt, uit uw handen dorst ontfangen.
Hoe, zegt ze, gy moet zeer na ’t huwelyk verlangen,
(1025) Dat gy een’ vreemden Graaf terstont in de armen valt,
Die zekerlyk met u, tot zyn vermaak, wat malt.
In ’t kort, Mevrouw heeft haar verboôn u meer te spreeken;

Zou dan je Juffrouw zich in ’t klooster laaten steeken?

Niet anders als door dwang.

Zwyg stil, ik hoor te veel.
(1030) Dat voorwerp, zo volmaakt! dat beeld zo schoon en eêl,
Zo net gevormd van leên! zo lief! zo zoet! zo aardig!
De min van Koningen en groote Vorsten waardig;
Daar ik myn vryheid heb voor eeuwig aan verpand,
Zal ik dat missen! ach! het gaat me aan myn verstand.

(1035) Uw lief heeft my belast, om u deez brief te geeven.

Licht heeft zy, ’t laatst vaar wel, in dit papier geschreeven.

LODEWYK, leest.

Myn Heer, hoe groot uw liefde weezen mag,
Men dwingt my, door het moederlyk ontzag,
[p. 55]
Om my van u, voor altoos, af te scheiden:
(1040) Neem dan niet vreemd, dat ik my moet bereiden,
Om my van u, die ’k achting draag, te ontslaân.
Vaar wel, gy zult altoos in myn’ gedachten staan.
Is ’t moog’lyk? is my dan dat droevig lot beschooren!
Na ’t my gelukt is, om die schoone te bekooren!

(1045) Tut tut, wat bruit het jou; je bent een man van staat,
Ik wed jy nog, in ’t kort, een Keuningin bepraat.
Wat bruit jou die Mevrouw, met al haar vieze grillen?
Nou zou ik ook, uit spyt, heur kind niet hebben willen;
De Vrouwlui meenen dat de mannen gekken zyn.

(1050) Ik bid u zwyg, Baron; gy kent de minnepyn,
Die kracht der liefde niet, die my nog zal doen sterven:
Indien ik langer moet myn zielsgenoegen derven.

Het is vergeefs myn Heer, dat jy je lot beklaagt:
Ik kan wel merken, dat myn Juffrouw liefde draagt
(1055) Tot u, en dat zy nooit die liefde zal vergeeten.

Ja kool met krenten, Meid, dat is een smaaklyk eeten.
Of zy hem al bemint, dat help hem wat, niet waar?
Of weet je raad? zo maak je raad ten eerste klaar.

Ja Meisje, weet ge iets tot myn voordeel te verzinnen,
(1060) ’t Zal u niet schaadlyk zyn.

Daar komt my iets te binnen...
Maar Juffrouw zal’t niet doen....

Ei, Klaartje, spreek vry uit.

Myn Heer, zy zal ’t niet doen.

Ei zeg my! ’k bid, besluit...
[p. 56]

Zy zal ligt heel veel doen om uit den dwang te raaken;
Maar neen, zy zou....

Spreek op!

Heer Graaf, je moest haar schaaken.

(1065) Ik moet een beest zyn, docht ik ook het zelfde niet:
Het was warentig op myn tong, eer zy het riet;
Die meid was waardig dat zy wierd in goud beslaagen.

Die raad gevalt my, en ik zou den aanslag waagen:
Indien ik wist, dat zulks, myn lief, behaaglyk vondt.
(1070) Maar neen, zy weet nog niet hoe my de liefde wondt:
Zy kent de kracht nog niet van haare aantreklykheden.

Zy weet nog niet, wat dat het is, in d’Echt te treeden,
Met zulken grooten Graaf, de Graaf van Habislouw;
Zy weet niet dat men haar Genade zeggen zou,
(1075) Als jy haar Man waart; en dat ze in een koets zou ryên,
Van klinkklaar goud, gevolgt van agteren, en ter zyên,
Door dienaars, elk zo bont gelyk een Arlekyn;
Bloed! wist ze dat, ik wed ze wel geschaakt wou zyn.

,,De Heer Baron is ’t hoofd geen kleintje weer op schroeven

(1080) Het klaagen, dunkt me, zal nu langer niet behoeven;
Smeed nu het yzer, wyl het heet is, maak besluit;
Je moet ’er schaaken, of je dingen zyn verbruid.

’k Zal na myn kamer gaan, om voort een brief te schryven.
Kozyn gelief zo lang op deeze plaats te blyven
(1085) Met Klaartje; ’k koom, zo ras als ’t mooglyk is, hier weêr.

[p. 57]

ZESDE TOONEEL.

JAN, KLAAR,

Die Graaf, myn Heer Baron, is al een wakker Heer.

o Ja, als hy niet slaapt, dan is hy altyd wakker.
Ik ken je zeggen dat ik nooit geen beter makker
Gehad heb, als myn neef. En ’t is een dapp’re vent;
(1090) Alwaar gevochten wordt is hy altyd omtrent.
De slag van Eek’ren is door hem wel half gewonnen,
Hadt hy’er niet geweest, men had hem niet begonnen.
Hy is geweest voor Luik, voor Hoei, voor Keizerswaard.
De Vyand vlucht terstont voor ’t brieschen van zyn paerd.
(1095) Hy deed den Schellenberg, terwyl hy stampte, drillen.
Roermond, en Stevenswaard, daar wy van zwygen willen,
Was knapknoek voor hem. Maar de slag van Hogstet, bloed!
Daar toonde hy, zo wel als ik, zyn helden moed:
Daar zag men duizenden, door ons, in ’t water dringen.
(1100) Te Ramillie deed hy nog wonderlyker dingen;
Hy had een Ruiter daar by ’t haar gevat, uit klucht,
En gooide hem, met ’t paerd, knaphandig in de lucht;
Zo hoog, dat hy van verre een vlieg geleek, en daalde
Niet eer, voor dat wy van den veldslag zegepraalde.

(1105) Met uw verlof, myn Heer, daar twyffel ik wat aan.

Wist jy wat dingen hy had by Turin gedaan,
Je zoudt niet twyffelen aan die van Oudenaarde,
Daar hy de minste luis niet in het leeven spaarde.
Te Meenen, Dendermonde, en Doornik, Ryssel, Aath,
(1110) En honderd steden, daar de tyd niet toe en laat
Om van ’t spreeken, heeft hy wonderen bedreeven.

Ik heb niet veel verstand, Heer, van ’t Soldaaten leeven.
[p. 58]

Dit alles won hy, met den slag van Malplaket.

Hoe kan dat mooglyk zyn?

Ja maar, ’t was in zyn bed;
(1115) Hy hoorde my alleen die dingen maar verhaalen,
En raakte voort, door die gevechten, aan het maalen.
Hy heeft nog meer gedroomd, dat ik vertellen zal.

Ei Heer Baron, verhaal wat anders: ’t is te mal.

My is wat raars gebeurd, by Berge in Henegouwen;
(1120) Dat is wel waardig, dat wy ’t in gedachten houwen:
Daar wierdt ik door een Myn gesmeeten naar om hoog,
Met zulken kracht, dat ik gelyk een vogel vloog,
En raakte boven wind; ’k wierd in een uur zes zeeven,
Met groote snelligheid, door deezen wind gedreeven
(1125) Rontom de Waereld, die ’t fatsoen heeft van een ey.
Je kent wel denken; ik was schriklyk in de ly?
Ik raakte aan ’t vallen; ’k had het leeven ook verlooren:
Maar ’k bleef juist hangen, aan een postelyne Toren
In Cina, met myn rok. elk was daar op de been:
(1130) Zy hadden my al lang zien vliegen zo ik meen;
In ’t kort, de Koster quam my helpen, en beleezen,
Hy docht dat ’k Joosje was, de heilig der Sieneezen;
Zo dat de Koning zelf my zeer veel eer bewees.
Toen ik dat zag, speulde ik voor Joosje, zonder vrees,
(1135) En eischte dat ze me een scheepslading met juweelen
Bezorgen moesten, of de droes zou met ’er speelen;
De gekken deeden ’t, en ik ging terstond te Scheep,
Na Polen. Zeg eens Klaar, was deze grap niet leep?

’t Kan niet gebeuren; wie heeft ooit zo ’n zaak vernomen?

(1140) Myn suikerzoete Klaar, een mensch kan aardig droomen.
[p. 59]
s

Zo heb je ’t maar gedroomd?

Dat zeg ik immers Meid.
’t Is alles maar gedroomd, dat ik jou heb gezeid.

Uw snaakze geest, myn Heer, is wonderlyk, en aardig.

Veel Dames achten my heur zoet gezelschap waardig:
(1145) Maar ’k acht ze niet; omdat jou lieffelyk gelaat,
De mooiste van ’t zalet in glans te boven gaat.
Je bent begut een meid die fiks bent op je kooten,
En niet ongoelikjes; maar glad van muil, en pooten.

Dat lykt wel scheeren.

Neen ik ben verliefd op jou.
(1150) Ik wou wel, dat je me eens een zoentje geven wou.

Hy zoent Klaar.

Nou nou het is zo wel, is dat een mensch ook drukken!
Ei foei? schei uit, Baron; niet meer, hoe zel het lukken?
Gaa liever na ’t Zalet, en zoen daar, jous gelyk.

Och, och, me dunkt, dat ik van liefde schier beswyk.

(1155) Ei, ei, ’t is lang genoeg, je bent een harde zoender,
Je hebt een baard, zo scharp, gelyk een platte boender,
Myn wang is al aan bloed.

’t Komt dat ik je bemin.
Ik heb jou liever als de grootste Koningin.

Ik kan ’t wel denken.

Meid, ik wil het je wel zweeren.
[p. 60]

(1160) ’t Is lang genoeg, myn Heer; met myn de gek te scheeren
Is gants onnodig.

’k Zeg nog eens, dat ik het meen,
Ik heb jou al bemind toen jy my eerst verscheen.
Zie daar, dit Goud stuk, meen ik jou op trouw te geeven;
Wy zellen met malkaâr, in Poolen, heerlyk leeven.
(1165) Zie daar, daar is myn hand, ik meen het zeker, Klaar.

Je zegt het wel, myn Heer; doch doet het moog’lyk maar...

Neen, neem maar aan, ik zweer, warentig, je te trouwen.

Ja maar, ik vrees, Baron je zelt je woord niet houwen.
Al ben ik maar een meid, ’k pas nogtans op myn eer.
(1170) En ben ik slecht van staat; myn Vader was een Heer
Van aanzien, daar het door den tyd mede is verloopen.

Ja, zulke menschen vindt men veel, myn Hart, by hoopen:
Elk moet zich troosten; want het is een slechten tyd.
Al ben je ’t geld; je bent den adel nog niet quyt.

(1175) Myn adelyk geslacht wordt nog by elk gepreezen.

Je woont in Uitrecht, zou je niet van adel weezen?
Ik kon wel zien, myn hart, dat jy van adel waart.
Ha! zo myn stam zich met u eed’le stamme paart!
Wat zal jou wapen, by het myne, heerlyk pronken.

(1180) Wel, Heer Baron, je zoud me schier in min ontfonken.
Ik weet niet wat ik deed, indien jy ernstig spraakt.

De min heeft my alreeds gezengd, gebrand, geblaakt,
Gebakken en gestoofd, ik ben bekwaam om te eeten.
Wat drommel wil je meer, van myne liefde, weeten?
[p. 61]

(1185) ,,Ik zal het waagen, want de gek is al verwart.

Nu Klaartje, zeg maar ja; ik meen ’t, met al myn hart.

Wel aan, myn Heer Baron, ik laat my dan bepraaten.

Myn lief, ik zweer, dat ik je nimmer zal verlaaten.
Zie daar, ontfang myn trouw.

Daar is ook iets van my.

(1190) Een kusje.

Zacht myn Heer. ’t Is hier op straat te onvry...
Daar komt de Graaf weêrom.

ZEVENDE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, KLAAR.

Ik heb den brief geschreeven;
Wil dien myn Engelin terstont in handen geeven:
Op dat zy zie, hoe my, myn ramp, ter harte gaat.

Mag ik niet zien, Kozyn wat in dat briefje staat?

(1195) Ja lees het vry, myn Heer.

JAN, leest.

Myn Hart! myn Uitverkooren!
Ik heb door u gezicht, myn vryheid reets verlooren.
Indien ik hoopen durf dat gy my weder mint;
Wees dan verzeekerd, dat ge een’ minnaar in my vindt,
Die moed heeft, om ten dienst van u ’t al op te zetten,
(1200) Wat hy bezit. Ja, geen gevaar zal my beletten,
Om u te redden. Vrees de haat uws Moeders niet:
Die slyt licht door den tyd. Vaar wel, ’k wacht, met verdriet,
[p. 62]
Na ’t ogenblik, dat ik uw antwoord zal ontfangen.

KLAAR.

Die brief is puik, ik zal hem Juffrouw aanstonds langen.
(1205) En brengen je zo gaauw als ’t moog’lyk is bescheid.

ACHTSTE TOONEEL.

LODEWYK, JAN.

JAN.

Dat is een wakkre tas, wat dunk je van de Meid?
Wie zou geen zieke bruid met zulken hart bespaaren?
En ze is al redelyk verstandig, nâ haar Jaaren.
Ik ben ’er boven op, als ik haar trouw, myn Heer.
(1210) o Bloed! wat ben ik bly! ’k heb al wat ik begeer!

LODEWYK.

Hoe zo?

JAN.

Wy hebben reets beloofd malkaâr te trouwen.

LODEWYK.

Hoe wordt gy gek? ’t is maar een meid, het zal u rouwen.

JAN.

o Neen; myn Heer, het is een Vroumensch naar myn lyf,
Het is geen pimpelmees. Ik zogt maar na een wyf,
(1215) Dat naar myn zin was.

LODEWYK.

Jan, gy hebt u wel gequeeten.
Hoe zal het gaan als zy, in ’t end eens koomt te weeten,
Dat zy bedrogen is, en gy geen man van staat,
Gelyk gy voorgeeft, zyt.

JAN.

Myn Heer dan dag en raad.
Maar zeg my eens, hoe zal Charlotte staan te kyken,
(1220) Als jy geen Graaf bent? want dat moedt in ’t end ook blyken.
Haar liefde zal misschien dan ook zo groot niet zyn;
Zy mint je uit redenen van staat, naar allen schyn.

LODEWYK.

’k Zie op haar kapitaal. Daar kunnen wy van leeven.
[p. 63]

JAN.

Ja als haar moeder; Haar dat kapitaal wil geeven.

LODEWYK.

(1225) De zwarigheid, voor my, is klein, myn lieve Jan:
Als ik Charlotte tot de vlucht beweegen kan.
Mevrouw van Adelpoort zal lichtelyk bedaaren;
Die haat, hoe groot zy schyn’ zel slyten door de Jaaren.

JAN.

Maar ondertussen moet je zorgen hoe je ’t stelt.

LODEWYK.

(1230) Charlotte neemt, voor vast, Juweelen mê, en geld.

JAN.

Maar a propô, verneem je nog niets, van je vrinden?

LODEWYK.

Vrouwmoeder is verhuist, ik kan haar nergens vinden,
Ik heb geweest daar zy het laatste heeft gewoond.
’t Waar my een vreugd, wierdt my haar woonplaats eens getoond.

JAN.

(1235) Zy is misschien heel ryk. Ze ken licht plaaten geeven.

LODEWYK.

Indien zy ryk waar, zou ’k op deeze wyz’ niet leeven;
’k Had dan niet weg gegaan.

JAN.

’t Schort haar dan mê aan goed.
Myn Heer, me dunkt dat jy dan niet meer zoeken moet:
Ons ov’rig kapitaal zou dan maar aanstoot lyên;
(1240) Acht honderd guldens, zyn al happa, deur je vryën.
Dat ’s meerder als je part, het overige resje hoord
Aan my, gelyk je weet, myn Heer, door ons akkoord.

LODEWYK.

Ik weet van geen akkoord.

JAN.

Wy zouden ummers deelen
Al wat wy wonnen, met het dobbelen en speelen?

LODEWYK.

(1245) Goed, hou maar rekening; zo kom je niet te kort.

JAN.

[p. 64]
Maar als die rekening dan niet betaalt en wordt?

LODEWYK.

Heb maar geen zorg. Ik zal uw diensten wel beloonen,
En u, zo lang ik leef, myn dankbaarheit betoonen;
’t Geen gy te kort komt u betaalen, en nog meer....

JAN.

(1250) ’t, Is wel, maar wie zal daar uw borg voor zyn, myn Heer?

LODEWYK.

Myn ad’lyk woord.

JAN.

Daar zou de Lommerd niet op schieten.

LODEWYK.

Ei Jan, uw malle klap begint me te verdrieten.
Betrouw u op myn woord.

JAN.

’t Is wel ik ben te vreên:
Dewyl ik moet. maar zacht: ’k zie Klaartje herwaarts treên

NEGENDE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, KLAAR.

KLAAR.

(1255) Heer Graaf zy heeft den brief al beevende geleezen.
Ik merkte, dat zy ’t u zou toestaan, aan haar weezen:
Maar evenwel, zy is nog niet gerezolveert;
’t Koomt haar te schielyk voor, myn Heer: maar zy begeert
Dat gy haar, t’avond, voor ’t balkon, zult komen spreeken,
(1260) Ten zeven uuren.

JAN.

Bloed! dat is een heerlyk teken?

LODEWYK geeft geld aan Klaar.

Zeg aan myn lief dat ik zal komen op dien tyd,
En prezenteer myn dienst aan haar. Dat ’s voor uw vlyt,
Dien gy hebt aangewend.

KLAAR.

Myn Heer met geen gedachten.
Zo veel, wel Heer!
[p. 65]

JAN.

Je moet geschenken, nooit verachten.

KLAAR.

(1265) Ik dank je zeer, Heer Graaf! ’k durf hier niet langer staan.

LODEWYK.

Vaar wel, ik zal zo lang in onze Herberg gaan.

JAN.

Nou Klaar, je weet wel, wat wy hebben afgesprooken?

KLAAR.

Ja, wees gerust, Baron; die praat dient afgebrooken;
Want zo Mevrouw my zag, dan was de zaak verbrust.

JAN.

(1270) Heel goed, wees dan te vrêen, al wordt je niet gekust.

Einde van het darde Bedryf.

[p. 66]

VIERDE BEDRYF

EERSTE TOONEEL.

CHARLOTTE, KONSTANSE, KLAAR, FOP en HANS. beide in lakeie kleêren.

Je denkt wel, Juffrouw, op de klok van zeven uuren?

Ik ben zeer ongerust, en kan van angst pas duuren.
Mevrouw, recht uit gezegt, ik durf het niet bestaan.
’t Is ook te schand’lyk met een’ minnaar door te gaan.
(1275) Zo ’t qualyk uitvalt, zal ’t my al myn leeven spyten.

Tut tut, geen mensch zal jou, het geen je doet, verwyten.

Ik wagt nog wat, misschien dat Broeder hier haast koomt;
Men hoor wat hy ons raad: wy kunnen, onbeschroomd,
Aan hem verklaaren, hoe de zaaken zyn gelegen;
(1280) Hy kan ons helpen, door veel eerelyker wegen.

Gy hebt al wat gelyk, dat heb ik niet bedacht:
De tyd van Broeders komst, dient eerst nog afgewacht.
Indien hy geld heeft, om de bruiloft uit te voeren,
Is alles wel, ik wil u hart niet meer ontroeren.
(1285) ’k Zou ook niet toestaan dat gy weg gingt, zo ’k niet wist
Dat ’t my aan ’t geld ontbrak: ’k bedacht alleen dees list,
Gelyk gy weet, uit nood.

Mevrouw ’t kon wel gebeuren,
Dat jy jou dat besluit voor altoos zoudt betreuren:
De Graaf zal denken dat hy van je wordt begekt;
(1290) En moog’lyk dat hy dan om dat affront vertrekt.

KONSTANSE.

Indien hy haar bemint, zal hy zo licht niet scheiden:
Want anders blykt het, dat hy ons zoekt te misleiden.

Misleiden? neen mevrouw, dat heeft in ’t minst geen schyn.*

Daar word gescheld.

Dat zal misschien de Snyër zyn.
(1295) Of Laken koper om te maanen, ’t zyn gezellen
Die ik niet langer weet met praatjes uit te stellen.

Zeg dat wy uit zyn, spel dat volk wat op de mouw.

Indien zy ’t zyn, zal ik myn best wel doen, Mevrouw.

Licht dat het Broeder is, die kan hier nu al weezen.

(1300) ’k Kan zyn: doch ik heb reên om ’t tegendeel te vreezen.
’k Ben bang voor krediteurs, zo dra ’er wordt gescheld.

TWEDE TOONEEL.

KAREL, CHARLOTTE, KONSTANCE, KLAAR, HANS, een Lakkei van Karel.

Het is uw Broeder! ach! ik ben van vreugd ontsteld!
Zyt welkom, waarde Zoon!

Zyt welkom, lieve Broeder.

Wat is ’t me een vreugd, dat ik u zien mag! ach! Vrouw Moeder!
(1305) Wat heb ik u misdaan, misleid door myne Jeugd!
Vergeef myn losheid!

Ach! myn waarde Zoon! de Vreugd
Verhindert my, ik kan van blydschap naaulyks spreeken!
Omhels my!

KAREL, omhelst Konstance.

’k Heb misdaan!

O neen, myn Zoon, ik reken
Dat gy, door uw vertrek, den grond van ons geluk
(1310) Gelegt hebt. Ach wat vreugd na zo veel ramp en druk!
Wie hadt gedacht dat ik u, in myn oude dagen,
Noch weder zien zoude! al myn tegenspoed, en plaagen,
En droefheid, zal ik nu vergeeten! koom myn Kind,
[p. 68]
Omhels uw’ Broeder; dien ge in ’t leeven weder vindt.

KAREL, omhelst Charlotte.

’t Is hier byzonder druk met kussen,
En ik kryg niet een brui, van ’t bystaan, ondertussen.

Wel, Klaartje, leef je nog!

Ja, zo ’k niet beter weet.
Och dat je wist, myn Heer, hoe deerlyk dat ik kreet.
Toen jy zo stilletjes; en zonder eens te spreeken,
(1320) Vertrokken waart; en dat ik van je taal noch teken
Kon hooren, waar je waart; je zoudt my ook wel eens...
Je weet wel wat ik meen.

Dat ’s ligt wat ongemeens?

ô Neen, niet ongemeens, je hebt het van je leeven
Wel meer gedaan.

En wat?

Een Welkom zoen gegeeven.

(1325) Gy zyt nog de oude Klaar, een Snaakje van een Meid.
Daar ’s dan een Zoen.

En jou ook één tot dankbaarheid.

Klaar, wil die dartelheid een weinigje betoomen.
Myn Zoon, waar is uw Liefste, of zyt ge alleen gekomen?

Ik wagt myn Lief haast, ’k ben te paerd voor uit gereên.
(1330) Ze is op de Wagen.

Hoe liet gy haar zo alleen?
[p. 69]

Ik koom hier, om te zien, hoe ’t staat met onze zaaken;
Om, zo hier iets ontbrak, eerst op zyn stel te raaken:
Myn liefste weet niet hoe het by ons is gesteld.
Hebt gy myn laatsten brief, en ’t pakje met dat geld
(1335) Ontfangen?

Ja myn Zoon. ’K geloof dat uwe leden
Vermoeit zyn van de reis, gy hebt licht hard gereden?

O Ja ik ben vermoeid.

Laat ons dan binnen gaan.
’k Zal u een voorval, ’t geen ons voorkomt, doen verstaan,
Van zek’ren Graaf, die met Charlotte zoekt te Trouwen.

(1340) Een Graaf, Mevrouw!

Tree voort ’k zal u de zaak ontvouwen.

DARDE TOONEEL.

KLAAR, HANS.

Wel Hansje staa je daar, en spreek je niet een woord?

Dat raakt je niet.

Myn bloed, hoe benje zo verstoord?

Wat bruid dat jou?

Je bent nochtans myn uitgeleezen,
Die haast myn Bruidegom, myn Man, en voogd, zelt weezen.

(1345) Dat zel je liegen.

Hoe waarom, myn lieve Hans?

Dat weet je wel.

Myn hart, zeg, is ’er dan geen kans,
Om jou met traanen te vermurwen, noch met smeeken?
Myn lieve Maatje, ik bid, wil tog een woordje spreeken:
Je weet het immers dat ik je altyd heb bemind?
(1350) Het spyt me, dat ik je in zo’n quaad heumeurtje vind.

Dat raakt me niet.

’t Is wel, wil jy geen reden hooren?
Dan is het Huuwlyk of; dat zeg ik van te vooren.

’t Kan my niet scheelen.

Goed: dan trouw ik met een aâr.
Tot spyt van Jou: je moet me niet veul bruiën, Vaâr.
(1355) Dat is een Hangbroek! dat ’s een Puikje der Portretten
Uit de Almenak, ja wel, men hoord je beeld te zetten,
Van klinklaar goud gemaakt, vlak op de Vullis Kar.

Dat zou heel mooij zyn.

Ja, dat zou heel mooij zyn, Nar.

Maar Vryt jou die Baron, zeg Klaar? ’k begin te vreezen.

(1360) Dat raakt je niet.

Hoor Klaar, je bent myn uitgeleezen.
Ik meen ’t zo quaad niet, zeg, wat zeit myn Heer Baron?

Wat raakt dat jou?

Ey hoor! myn Pynxterbloem, myn Zon,
Wy zellen met Malkaêr, gelyk gezeid is, Trouwen.
[p. 71]

Dat zel je liegen.

Och! hoe ken je jou zo houwen,
(1365) Myn Schepseltje? je weet dat ik je zo bemin,
En gist’ren had je ook in jou Hansje groote zin.
Het is voor jou, dat ik zo zuinig weet te spaaren.

Dat ’s goed voor jou.

Och Klaar, wil toch je zelfs bewaaren:
Want die Baronnen zyn zo vol van guitery,
(1370) Je weet het niet myn Kind.

Hans zorg jy niet voor my:
Je hebt de paspoort, en de bons, ’k wil jou niet kennen.

Zie daar, de Mortepaaij, moet jou en my dan schennen;
Heb jy het hart, dat jy Karonje me verlaat;
Ik zal dien gekken vent waarneemen, op de straat,
(1375) En kloppen hem zo plat als Stokvis, met myn Handen.
De Kuiten zel ik hem afbyten, met myn Tanden,
En voor de rest zo kort als Potjebeuling slaan.

Ja maar, myn lieve Vaar, hy is al mede een Haan:
Hy zou dan, op jou Kop, zodanig vliegen vangen,
(1380) Dat jy zoudt wenschen, dat je al zalig waart gehangen;
Gelyk je wel verdient, voor jou bedriegery.
Hoor Monsieur Poerlaron?

HANS, haalt de trouwbelofte uit zyn zak.

Je bent een vuile pry,
Een lichtekooy. Ik zweer je zelt het je betreuren.
Zie daar ’s je Trouwbelofte; ik zal ze aan stukken scheuren;
(1385) Ik ken je nou niet meer; ik wil je niet meer zien.

KLAAR, haalt ze ook uit.

Zie Hans, dat gaat je veur; het moet gelyk geschiên.
[p. 72]

Maar wacht een beetje, Klaar, is ’t ernst? of is het scheeren?

Dat is my even veel, zo als je zelt begeeren.

Ik doe ’t maar om te zien of jy me nog bemint.

(1390) Ik meen het ook niet, Hans; ik was alleen gezind
Om je eens te toetsen, en het geen hier is bedreeven,
Dat moeten wy malkaêr van harten weêr vergeeven.

Daar slaa geluk toe, drie pond Vygen op de Koop.

Vier Vaten Wyn daar by; drie Ankers met een Stoop.
(1395) Maar zacht daar is Mevrouw.

VIERDE TOONEEL.

KAREL, KONSTANCE, CHARLOTTE, KLAAR, HANS. FOP. lakkei van Karel.

Gy zegt my wond’re trekken,
En listen: maar de tyd zal alles wel ontdekken.
Die brief is my verdacht: dewyl ik niemant kan,
In Brussel, die zo hiet, gelyk als deeze man.
Kristoffel Ossekop, Bankier der heeren deenen!
(1400) ’t Is een verdichte naam.

Zou dan myn Broeder meenen,
Dat zulken Graaf bequaam zou weezen, tot bedrog?

Het geen men nu niet weet, leert ons de tyd licht nog.
’k Heb meer Messeurs gekend, die om fortuin te maaken,
Opsneden van hun staat, en wonderlyke zaaken
Verzonnen, om een Duif te lokken in het net.
(1405) Daar is te Brussel korts een Karel vastgezet,
Die zig een Graaf noemde, en ook niet ontzag te vryën,
[p. 73]
By Jufferen van rang; hy had die schelmeryen
Al lang gepleegd, eer hy bekend wierdt voor een guit:
(1410) Derhalve, Zuster, dient u Vrijery gestuit,
Tot dat men naar zyn’ staat ter dege heeft vernomen.
’k Zal hem verzoeken of hy hier belieft te komen,
Zo dra myn lief hier is: wyl ik nieuwsgierig ben,
En niet gerust zal zyn, voor ik dien Graave ken.

(1415) Zyn deugden kan men aan zyn ommegang bespeuren.

o Zuster, ’k waarschouw u, men ziet het meer gebeuren;
’t Kan een bedrieger zyn, al zyt gy kloek van geest,
Daar zyn wel wyzer, door den schyn, bedot geweest.

Dat hy een Graaf is, Heer, daar wil ik wel op zweeren:
(1420) Want hy voert staat, en ’t gaat niet aan zyn kouwe kleeren
Al douwt hy me een pistool, uit Vrindschap in myn hand;
Daar is geen Nobelder noch beter Heer in ’t Land.

Dat is een schoon bewys, zulks kan genoeg geschieden,
Al is hy juist geen Graaf: men kan verachte lieden
(1425) Niet onderscheiden, van de grootste; indien het geld
Hun Veinzery bedekt. ’k Zie veel het geen ons meld
Dat wy bedrogen zyn, de tyd zal ’t best ontdekken.

Maar Frere, uw onderzoek mocht hem tot gramschap wekken.

Ik merk hy heeft u reets al binnen door de min.
(1430) ’k Zoek maar te peilen, hoe hy ’t met u heeft in t’ zin.
’k Zal hem beleefd, gelyk een edelman, ontmoeten,
En in zyn Logement, flus in passant, begroeten.
Maar laat ons, met malkaêr nu heen gaan, na de poort.
De Wagen wachten.

Goed. Hoor Klaartje! hang eens voort
(1435) Tee Water op, wy gaan myn Dochter t’zamen haalen,
Maak alles op zyn stel, ’t za wakker, niet te draalen:
[p. 74]
Wy komen, denk ik, in een klein half uur weêr hier.
Indien de Graaf hier komt, zo geef hem dit papier
Van Stoffel Ossekop, ’t geen hy hier heeft verlooren.

(1440) Als gy hem spreekt; zo laat hem vry de tyding hooren,
Dat ik gekomen ben.

Dat zal ik doen myn Heer.

Nu, als gezegt is, Klaar, wy komen daatlyk weêr.
En ik belast u, dat het water dan moet kooken.

’t Is wel, ’k zal met ’er haast wat hoepelstokken stooken:
(1445) Wy hebben juist geen hout, tot nog toe, in ons huis.

VYFDE TOONEEL.

CARLOTTE, KLAAR, HANS.

Maar Hans, Ik hoorde flus hier zulken groot gedruis,
Wat was dat?

Niemendal.

Ik hoorde u nogtans kyven.
’t Geen hier geschied, moest tog vooral verhoolen blyven.

’t Was onder ons, Juffrouw, het raakt jou zaaken niet.
(1450) Hans keef op my: maar ’t is door Jaloezy geschiet.
Ik heb het hem, uit grond myns harten, al vergeeven.
Hy docht dat de Baron....

CHARLOTTE, tegen Hans.

Heb jy daarom gekeeven?

Daar wordt gescheld en Klaar doet op.

Wat heb jy groot verstand! zou zulken Edelman
Zyn zinnen stellen op een Meid? my dunkt dat kan
(1455) Niet weezen.
[p. 75]

Hy is gek.

De Graaf zou ’t niet gehengen.

Juffrouw, hy zou de Meid, misschien, in schande brengen.
Ik heb voor al geen zin in horens, dat je ’t vat....
’k Praat van den Drommel, en daar komt hy zelf op ’t mat.

Gy moet dien Edelman behoorlyk respekteeren;
(1460) Gelyk ’t den staat vereischt van zulke groote Heeren.

ZESDE TOONEEL.

JAN, KLAAR, CHARLOTTE, HANS.

Vind ik je t’huis, dat ’s goed, myn zuiker zoete Klaar.

Ja Heer Baron ’k ben tot je dienst, gebie my maar.

Juffrouw, myn Neef heeft lang hier voor de deur staan wachten.
En tuuren na ’t Balkon: maar tegen zyn gedachten,
(1465) Quam een aanzienlyk Heer, hier uit het huis; Mevrouw
Verzelde hem: hy wist niet wat hy denken zou.
Te meer, om dat hy ook een stoet zag van lakkeiën;
En daarom kom ik hier. De kaerel zou schier schreiën,
Van droefheid, om dat hy niet weet wat dit beduid.
(1470) Hy denkt al dat je bent veranderd van besluit,
En dat dit mooglyk zal een medeminnaar weezen.

O Neen de Graaf heeft daar, in ’t minst, niet voor te vreezen,
’t Is Juffrouws Broeder, die flus t’huis gekomen is.

Dan zal de zaak nou niet gelukken, naar ik gis.

(1475) De Graaf kan hier... daar is hy zelf, de deur was open.

[p. 76]

ZEVENDE TOONEEL.

LODEWYK, JAN, CHARLOTTE, KLAAR, HANS.

Mejuffer, ach! heb ik te vreezen of te hoopen?
Ik wacht het vonnis van myn leeven, of myn dood,
Uit uwen lieven mond, ach was uw’ gunst zo groot
Dat gy myn wedermin... maar neen ’k moet altoos zuchten,
(1480) Een nieuwen Minnaar zal...

Myn Heer, de Minnaars duchten
Altyd het zwaarste, laat ons in ’t zalet wat gaan.
Ik zal u zeggen, hoe wy met de zaaken staan.
De Heer Baron gelief ons beide te verzellen.

Daar wordt gescheld, Klaar doet op.

Wie of daar is? o bloed! Wat dunkje van zulk schellen.
(1485) Die brengt voorzeker geld, maar basta; dat ’s abuis.

ACHTSTE TOONEEL.

HANS, KLAAR, HENDRIK, JORIS.

Goên avond Klaar, is nu Mevrouw en Juffrouw t’huis?

Mevrouw is uitgegaan, het komt nou niet gelegen.
Geef my je rekening, wy zellen ze ter degen
Bezien, en Nazien.

Hoe? Mevrouw, heeft die al lang
(1490) Gezien, en Nagezien; dat is weêr de ouwe zang.

Hoe raasje zo? Mevrouw zal je immers wel betaalen?

JORIS.

Hoe heb je niet gezeid dat ik myn geld zou haalen.
[p. 77]

Dat ’s goed: maar kom dan als zy t’huis is, dat is raar.

Ze scheert met ons de gek, het is al over ’t Jaar
(1495) Dat ik geloopen heb: ik zal heur affronteeren.
Ze draagen aan haar gat, begut de zelfde kleeren,
Het zelfde stof, dat ik ’er heb verkoft, ik zal
Heur roepen.

Meen je ’t ook? ei, Hendrik, ben je mal?
’t Is maar een bagatel.

Het is twe honderd gulden.
(1500) Is dat een bagatel?

Ja waaren al je schulden...
’k Wil zeggen schuldenaars, zo goed als myn Mevrouw,
Dan was je wel bewaart.

Hoor, weetje wat? met jou
Wil ik niet praaten, ’k wil Mevrouw nu zelver spreeken.
Je hebt ons lang genoeg bedrogen met je streeken.
(1505) Nu is Mevrouw niet t’huis; dan leid ze nog te bed;
Dan zit ze aan Tafel; En dan heeft ze weêr belet.
’t Is altyd dit of dat.

Ze zel je ’t geld wel geeven.
Kom morgen ochtend weêr.

JORIS.

Ja; dan was ’t weêr om ’t even.
Al wisje wasjes! komt Mevrouw niet haast weerom?

(1510) Is dan het geen dat jy moet hebben, zulken som,
Myn Heer de Snyër? dat kan zeker niet veel weezen.

JORIS.

Niet veel? hoor toe, ik zal myn rekening eens leezen.
[p. 78]

JORIS, leest:

Mevrouw, Mevrouw van Adelpoort
Debet, aan Joris, Luberts Koort.
(1515) Ik heb aan Juffrouws rok genaaid.	drie gulden:
Item: ’t oud Rygelyf verfraait,	een guld: tien st.
Item: een nieuw Korsjet gemaakt...	twe gulden:

,,Item daar heb je toen geen kleintje van getaakt.

JORIS, leest.

Item: aan Rechtdraat, en aan zei,	twe gulden twe st.
(1520) Item: een nieuwe Leverei......	vyf gulden een stuiver
Item: aan Gaeren en aan Lint.	een gl. twe st: acht pen.

,,Item: jou Lappedief je maakt my schier ontzind.

JORIS, leest.

Item: nog ééns een zei Korchet:	twe gulden.
Item: Balynen ingezet.	zes st. acht pen.
(1525) Item: een Tabbertje voor Klaar.	drie gl. drie st. vier pen.