Pieter Langendijk: De zwetser. Amsterdam, 1712.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton058190 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[p. 1]

DE

ZWETSER;

KLUCHTSPEL;

DOOR

P. LANGENDYK.

[Vignet: Perseveranter]

TE AMSTELDAM,

By de Erfg: van J: LESCAILJE en DIRK RANK,
op de Beurs-Sluis, 1712.

Met Privilegie.


[p. 2: blanco]
[p. 3]

COPYE

VAN DE

PRIVILEGIE.

DE Staten van Holland ende Westvriesland doen te weten, alsoo ons vertoont is by de Regenten van het Burger Weeshuys ende Oude Mannenhuis der Stad Amsterdam, en, in die qualiteyt, te samen eygenaers, mitsgaders Regenten van den Schouburg aldaer, dat sy, Supplianten, sedert eenige Jaren hebbende gejouisseert van onsen Octroye of Privilegie van dato den 19 September 1684. waar by wy aen de Regenten van den selven Schouburg, in die tyt, hadden gelieven te consenteren, accorderen ende octroijeren, dat sy, gedurende den tyd van vyftien eerst achter een volgende Jaren, de Wercken, die doenmaals ten dienste van het Tooneel reets gedrukt waren, ende, van tyd tot tyd, nog vorder in het licht gebracht, ende ten Tooneele gevoert soude werden, alleen soude mogen drucken, uytgeven en verkoopen, nu ondervonden, dat de Jaren, by het voorgemelde onse Octroy of Privilegie genaemt, op den 19 September 1699. souden komen te expireren; ende dewyl de Supplianten ten meesten dienste van de Schouburg, waer van hunne respective Godshuysen onder andere mede moesten werden gesubcenteert, de voorgemelde Wercken, soo van Treurspellen, Blyspellen, als Kluchten, als anders, die reets gedruckt en ten Toneele gevoert waeren, of in het toekomende gedruckt, en ten Toneele gevoert soude mogen werden, geerne alleen, gelyk voorheenen, zouden blyven drucken, doen drucken, uytgeven en verkopen, ten eynde de zelve Wercken, door het nadrucken van andere, haer luyster, soo in tael, als spelkonst, niet mogten komen te verliezen, dog dat sulcx aen haer, na de expiratie van het bovengemelde ons Octroy, en sulcx nae den 19. September 1699. niet gepermitteert soude wesen, soo vonden de Supplianten hun genootsaekt sig te keeren tot ons, onderdanig versoekende, dat wy aen hen Supplianten, in hare bovengemelde qualiteyt, geliefden te verleenen prolongatie van het voorsz. [p. 4] Octroy of Privilegie, omme alsoo de voorsz. Werken, soo van Treurspellen, Blyspellen, Kluchten, als andere, reets gemaeckt en ten Toneele gevoert, en als nog in het ligt te brengen, den tyt van vyftien eerst achter een volgende Jaren, alleen te mogen drucken en verkopen, of doen drucken en verkoopen, met verbod aen alle andere op seeckere hoge penen, by U Ed. Groot Mog. daer toe te stellen, en voorts in communi forma; so is ’t dat wy de saecke, ende ’t versoek voorsz. overgemerckt hebbende, ende genegen wesende, ter bede van de Supplianten, uyt onse rechte wetenschap, Souveraine magt en autoriteyt, deselve Supplianten geconsenteert, geaccordeert ende geoctroyeert hebben, consenteren, accorderen ende octroyeren, mits desen, dat sy, by continuatie, de voorsz. Wercken, soo van Treurspellen, Blyspellen, Klugten als andere, reets gemaekt ende ten Tooneele gevoert, en als nog in het licht te brengen, den tyt van vyftien eerst achter een volgende Jaren, alleen binnen onse landen, sullen mogen drucken, doen drucken, uytgeven en verkopen, verbiedende daerom allen en een ygelyk, de voorsz. werken, in ’t geheel ofte ten deele, naer te drucken, ofte, elders naergedruckt, binnen den zelven onze lande te brengen, uyt te geven, ofte verkopen, op de verbeurte van alle de naergedruckte, ingebrachte, ofte verkogte exemplaren, ende een boete van drie hondert guldens, daer en boven, te verbeuren, te appliceren een darde part voor den Officier, die de calangie doen sal, een darde part voor den Armen der Plaetsen daer ’t casus voorvallen sal, ende het resterende darde part voor de Supplianten, alles in dien verstande, dat wy de Supplianten met desen onsen Octroye alleen willende gratificeren tot verhoedinge van hare schade door het naedrucken van de voorsz. Wercken, daar door in geenigen deele verstaen den inhoude van dien te authoriseren, ofte te advoueren, ende, veel min de selve onder onse protextie ende bescherminge eenig meerder credit, aensien, of reputatie te geven, nemaer de Supplianten in cas daer inne iets onbehoorlyks soude influeren, alle het selve tot haren laste sullen gehouden wesen te verantwoorden, tot dien eynde wel expresselyk begeerende, dat by aldien sy dese onze Octroye, voor de voorsz. Wercken sullen willen stellen, daar van geen geabbrevieerde ofte gecontraheerde mentie sullen mogen maaken, nemaar gehouden sullen wesen het zelve Octroy in ’t geheel, en sonder eenige Omissie, daer voor te drucken, ofte te doen drucken, ende dat zy gehouden zullen zyn een exemplaar van de voorsz. Werken, gebonden ende wel geconditioneert, te brengen in de Bibliotheecq van onse Universiteyt tot Leyden, en- [p. 5] de daer van behoorlyk te doen blyken, alles op pene van het effect van dien te verliesen, ende ten eynde de Supplianten desen onsen Octroye ende consente mogen genieten als naer behooren, lasten wy allen ende een ygelyk, die ’t aengaen mag, dat sy de Supplianten van den inhoude van desen doen lasten ende gedogen, rustelyk, vredelyk, ende volkomentlyk genieten ende gebruyken, cesseerende alle belet ter contrarie gedaen. Gedaen in den Hage, onder onsen grote Zegele, hier onder aen doen hangen op den een en twintigsten May in ’t Jaer onses Heer en Zaligmakers, een duysent ses hondert negen en negentigh.

                                                                        A. HEINSIUS.

                                                                Ter ordonnantie van de Staten,

                                                                    SIMON VAN BEAUMONT.

    De Regenten van het Wees- en Oude Mannenhuis hebben, in hunnen voorsz. qualiteit, het recht van deze Privilegie voor DE ZWETSER, Kluchtspel, vergund aan de Erfgenamen van J. Lescailje.
In Amsteldam, den 29. September 1712.


[p. 6]

VERTOONERS.

    ERNST, een Edelman van Burgerlyken staat.
    IZABEL, Dochter van Ernst.
    KATRYN, Meid van Ernst en Izabel.
    HANS ZWETSER, een Mof, minnaar van Izabel.
    SLENDERHINKE, een Mof, knecht van Hans.
    WESSEL, een Mof, broeder van Hans.
    KAREL, Minnaar van Izabel.
    KRISPYN, Knecht van Karel.
ZWYGENDE.

3 of 4 Moffen, welke Dansen.

Het tooneel verbeeld eene kamer, in het huis van
Ernst, te Amsterdam.
Continue
[p. 7]

DE

ZWETSER,

KLUCHTSPEL.

_______________________

EERSTE TOONEEL.

ERNST, IZABEL.

ERNST.
Zwyg, zwyg van Karel: want ik wil van hem niet hooren;
Altyd van Karel my te talmen aan myne ooren?
Ik zeg nog eens, het zal toch nimmermeer geschiên.
Zoudt gy naar burgers; gy, naar burgers kind’ren zien?
(5) Foei ’t is onze eer te nâ; een burgers zoon te trouwen?
Heb die gedachten eens, ik zweer het zal u rouwen.
IZABEL.
Maar hoor papaatje lief...
ERNST.
                                        Maar hoor eens Izabel...
IZABEL.
Myn Karel is...
ERNST.
                        Ja, ja, uw Karel, ’k weet het wel.
Uw Karel; wel de droes, wat moet ik al gedoogen;
(10) Uw Karel? dorst die gek eens koomen voor myne oogen,
Ik zweer dat ik hem zoû beloonen voor die spyt,
Gy zyt van adel, en de geene die u vryt,
Moet ook van adel zyn: het burgerbloed zoû smetten.
IZABEL.
Ei laat hem eens...
ERNST.
                            Neen, dat zal ik wel beletten.
[p. 8]
(15) Hoor Izabel, ik hou uw’ Karel voor een’ bloed,
Ik weet een kapitein, een Duitscher, vol van moed;
Die lykt u beter, hy ’s in alles wel bedreeven,
En weet hoe dat men in de waereld nu moet leeven.
Hy is manhaftig, en aanzienlyk van gelaad.
(20) O! dat gy wist, hoe hy zich op ’t geweer verstaat...
Maar zacht; daar wordt geschelt, ’t zal ligt de hopman weezen.
Doe op Katryn! Katryn! Katryn! ik zoû schier vreezen,
Dat zy het gat uit is. Katryn!


TWEEDE TOONEEL.

ERNST, IZABEL, KATRYN.

KATRYN.
                                              Wat b’lieft myn heer?
ERNST.
Wel voddemoer, doe op.
KATRYN.
                                      Myn heer ik dankje zeer.
Katryn, lachende wederom.
(25) Daar is een potentaat, die graag myn heer wil spreeken,
Een snoeshaan, daar niets schynt als harsens aan te ontbreeken.
ERNST.
Maar is ’t een edelman?
KATRYN.
                                      Myn heer hoe weet ik dat?
Het is altans een mof, met een rapier op ’t gat,
En knevels van een vaam.
ERNST.
                                          Gaa. Laat hem binnen treeden.


DERDE TOONEEL.

ERNST, IZABEL, HANS, SLENDERHINKE,
KATRYN, lachende.

HANS.
(30) Ier diener herren Ernst, ich wol ein weinig reden.
[p. 9]
Is dit ier tochter, hern? er is gaar hibsj, ont sjeen,
Der jonfer is begaabt, mit fiel aanloklicheên.
ERNST.
Zet hier eens stoelen meid, wat let u, zo te lachen?
HANS, neêrzittende zegt tegen Izabel.
Myn sjeene, roat ein moal, was wy hier komen machen.
IZABEL.
(35) Heer hopman, ’k heb nooit de eer gehad van u te zien,
’k Verstaa geen raadsels van het geen’ hier zal geschiên.
HANS.
Der jonfer antwoord wol, das kan mier wolgefallen;
Ich kom, sjeen maagdelyn, om was mit uich tzoe mallen.
IZABEL.
Met my te mallen, heer? zyt gy daar toe gezind?
(40) Ik niet; gaa dan by een die dat gemal bemint,
Dat ’s hier de mode niet.
HANS.
                                      Ich wol uich respektieren,
Ond aus myns hertsen grond, ein’ grossen gibt ferieren.
He Slenderhinke! he! waar bist stoe mit ’s prezent.
                        Slenderhinke, een Cinaasappel met groente
                            bestooken hebbende, wil hem op eene lompe
                            wyze aan Izabel geeven; doch Hans rukt
                            hem den Appel uit zyn hand, geeft dien
                            aan Izabel, en zegt.
Doe berrenhauter geeb ’em mier, doe lompe vent,
(45) Ich zol doe prieglen, ond den pochel bald fersetsen
Mit diezem stok.
SLENDERHINKE.
                            Mien her, ik wol hem joo niet fretsen:
Doe hebt ste ’em joo.
ERNST.
                                  Myn heer ’t is een onnoos ’le bloed.
Hy weet niet dat hy juist zo veel daar aan misdoet.
HANS.
Ich wol iem prieglen, ha den swybel, ich wol ’s sweeren.
[p. 10]
(50) Er respeciert mier nigt, den matsfots zol mich eeren
In dem geseltschaf.
IZABEL.
                                Ei myn heer zyt tog gerust.
HANS.
Ier forsprach jonfer heft myn gramschapf ausgeblusjt.
SLENDERHINKE tegen Katryn.
Holt dezen bundel vast, ik moet ein moal goan drieten.
KATRYN.
Wel vriend koomt zo de schrik naar onderen toeschieten?
(55) Of is het by geval? koom aan, geef hier het pak.
Daar regt uit gaa je naar het heimelyk gemak.


VIERDE TOONEEL.

ERNST, HANS, IZABEL, KATRYN.

HANS.
Hern Ernst, ich bid uich, wol ein luttel mit mich snakken.
KATRYN.
Dat ’s vreemde taal, pas wel ter degen op je zakken.
HANS.
Ier maget affrontiert mich, hern, was wol das zyn?
ERNST.
(60) Swyg varken, en haal hier terstond een flesje wyn.


VYFDE TOONEEL.

ERNST, HANS, IZABEL.

HANS, tegen Izabel.
Myn sjeene mogt ich eins noe zo geliklig weizen,
Das ier myn’ minnesmart, ond hartswond, wolst geneizen.
IZABEL.
Die minnesmart, myn heer, is mooglyk noch niet groot.
HANS.
Zo groos, das ich bald stierb...
[p. 11]
IZABEL.
                                                Hoe praatje al van de dood?
(65) Myn schoonheid heeft op u dan wonderlyk vermogen;
Op ’t eerst gezicht verliefd?
HANS.
                                            Der stralleins uïer oogen
Durschiessen myn jonkhert, ont geben wond, auf wond.
IZABEL.
Zo zyt gy vast verliefd?
HANS.
                                        Och ja.
IZABEL.
                                                    Dat ’s ongezond.
Ik zou my liever van die malle dingen wachten.
HANS.
(70) Ich bid uich om ein kus.
IZABEL.
                                              Neen, neen, met geen gedachten.
HANS.
Laas mier ier handelyn dan kusjen, jonfer; laas
Ich zo geliklig zyn.
IZABEL.
                                ,, Nu ben ik met dien dwaas
,, Mooij opgeschikt. Papa wat zal my hier geschieden?
Die stoutheid loopt te hoog.
ERNST.
                                            Gy wilt van edellieden
(75) Geen jokkerny verstaan; maar Karel mag ’t wel doen?
Voor hem is Izabel niet karig op een zoen?
IZABEL.
’t Zy Karel, of die heer, ik zou ’t niet hebben willen:
’t Strydt tegen de eerbaarheid.
ERNST.
                                                ’t Strydt met uw’ malle grillen.
Ernst tegen Hans.
Myn heer, ik heb u laatst van uwe dapperheid,
(80) En uw’ gevaaren in den oorlog; uw beleid,
[p. 12]
En honderd zaaken, zo omstandig hooren spreeken,
Dat ik u als een held, gansch zonder weêrga reken,
En zo myn dochter ’t hadt gelyk als ik gehoort,
Gy had haar achting reets gewonnen, en haar woord;
(85) Dan zou ze een’ minnaar van verdienste beter eeren,
En d’adel meerder dan de burgers respecteeren.
Myn heer, ’k heb achting voor het hoog en ad’lyk bloed,
Wat staan die pluimen u parmantig op de hoed,
En hoe kouragieus is uw gelaad en weezen.


ZESDE TOONEEL.

KATRYN, ERNST, IZABEL, HANS.

Katryn met een boetelje azyn, die zy op tafel zet.

HANS.
(90) Ich haab durch myn’ gesicht, ein kompanjie Franceezen
Doen laufen, phoe! pha! phoe! er liefen wie dem wind.
Das myn rapier, macht der Franceezen bald geswind.
Ich haab im letsten slag seks fendelen gewonnen,
Der had ich al, eer eins dem feldslach was begonnen.
ERNST, tegen Izabel.
(95) Zou Karel dat wel doen? zeg eens onnoosle sloof?
IZABEL.
Maar meent papa, dat ik de helft daar van geloof?
Die zwetser zou alleen een kompanjie soldaaten
Verjaagen, zonder slaan? ei, ei, ik bidje, laaten
Wy tog zo gek niet zyn. En waar is dat geschied.
KATRYN.
(100) Wel juffrouw hoe wat ’s dat? geloof je dat dan niet?
Krispyn zeit, dat hy in Jerasmus heeft geleezen,
Een ding dat, in myn zin, nog raarder schynt te weezen,
Van zekeren soldaat: die sloeg met eenen slag
Wel zeven armen van drie kaerels af.
IZABEL.
                                                            Ha! ’k lach...
HANS.
(105) Das haab ich selbs getaan, wol was zyn das for zachen.
[p. 13]
KATRYN tegen Izabel.
Ja juffrouw, daar behoef je zo niet om te lachen:
’k Weet dat je ’t wel gelooft al hou je jou zo plat;
Ho, ho, die knevels van heer Hans die weeten wat.
ERNST.
Katryn, Katryn, gy moet hier zo veel praats niet voeren,
(110) ’k Verstaa ’t van u niet, pry, gy zult de snater snoeren.
KATRYN.
Wel nou myn heer, ik praat ook van zyn knevels maar,
Dat mag men immers doen? ik zeg ze staan hem raar,
Ze zyn vry lang, men zou ’er zes man mê gerieven,
’k Zou om die knevels schier alleen op hem verlieven.
HANS, tegen Katryn.
(115) Doe deern was stoe ein man, ich priegelde ’oe im lyb,
Zol stoe mier sjimfen! ha, was bist stoe for een wyb?
KATRYN.
Ik ben uw dienares, ei wil u niet verstooren.
ERNST.
Katryn, wees stil, ik wil die praat niet langer hooren.
Tegen Hans.
Myn heer, de vrouwlui zyn hier doorgaans lang van tong.
(120) ’t Zyn meest klappeiën, en kommeeren, oud en jong.
Zy zullen ieder een doorgaans by ’t gat ophaalen:
Aan ieder mensch schort iets; men zou byna verdwaalen
In al de praatjes; die wat op zyn hoorens heeft
Mag vreezen; ja zelf een die onbesprooken leeft,
(125) Krygt mê zyn beurt. Ik zelf, quam eens een vriend bezoeken,
Daar zat een snapster my den ganschen tyd te doeken.
Eerst was ’t; myn heer, ik weet, uw’ dochter is de bruid:
’k Zeî ’t is niet waar juffrouw: dat praatje dient gestuit.
Ze zeî, ’k heb Karel, met uw’ dochter, korts zien wand’len,
(130) Zy hadden, na het scheen, iets wonders te verhand’len.
Ik heb haar zelfs in het voorby gaan nog gegroet.
Ze zagen my niet eens...
[p. 14]
IZABEL.
                                    Papa, ’k bid wees zo goed
En noem die juffer eens.
ERNST.
                                      Swyg zeg ik laat my spreeken.
Voorts zeî ze, hoor myn heer, ik heb nog vaster teken,
(135) Ze waaren kortling op den Schouwburg, met malkaar,
(Ik heb ’t van goeder hand) men zeî my, dat ze daar
Zoo ’n leeven maakten, dat een ander pas kon hooren,
Ja, zelf de Acteurs daar door by na hun rol verlooren,
En van de staanplaats wierd geroepen; swyg wat stil
(140) Daar in de logie.
IZABEL.
                                    Ei papa, ik bid u wil
Die juffer my eens...
ERNST.
                                Zwyg; wy weeten van uw’ zaaken,
Gy hoeft hier op een nieuw geen olletjes te maaken.
ERNST, tegen Katryn.
Koom meisje schenk eens wyn, voor my en jonker Hans.
    Katryn schenkt uit de boetelje, daar
azyn, in plaats van wyn, in is.
KATRYN.
,, Als hy alleen praat heeft myn juffrouw weinig kans.
ERNST.
(145) Wat prevelt ge in u zelfs, Katryn? pas op het schenken.
KATRYN.
Dat vindt ik raar; men mag niet spreeken, noch niet denken.
    Ernst en Hans, houden elk een’ roemer in de hand.
HANS.
Dem wyn hern, is van kleer, gaar geel, ond wonder sjeen.
ERNST.
Hy ’s oud, en zuiver, en daar by zeer ongemeen
Van helderheid; ik laat me met geen wyn bedotten;
(150) Ik weet wynkoopers, die zo graag een party zotten
Bedriegen met de proef, dat volk is mede al fyn,
Zy brouwen, na de kunst, tans wel rozynen wyn,
[p. 15]
Die iemand voor oprecht en zuiver uit zou kiezen,
Maar ik kan ’t proeven: want ik ben een van de viezen.
(155) Doch dat zy water in den wyn doen meent schier elk,
Maar ’k loof het al zo min, als dat de zoetemelk
Van pas gemaakt wordt, door de boeren; want ze zeggen
De wyn bederft ’er van.
KATRYN.
                                      Dat ’s maklyk uit te leggen:
Het water maakt de melk heel schraal, en dat ’s niet goed.
ERNST.
(160) Hoe val je al weder in myn’ woorden? hou uw’ snoet.
Tegen Hans.
My kost het oxhoofd ook twee honderd dartig gulden.
Ik had laatst twee messieurs die braaf hun lyven vulden,
Die proefden ’t meê wel: want ze kleefden puur als pik.
De droes ze pooiden zo, dat ik ’er nog van schrik.
(165) Zy kraakten elk een stoop.
HANS.
                                                    Wo das is elk swei kannen,
Das aber niks, das kan ich wol allein fermannen,
Ich neem seks keerels bald tzoe saufen von dem bank,
Phoe! von es fressen ond es saufen lèbt men lank.
Der Hozenkopfer, is in ’s sausen, wie ein swybel,
(170) Der Itaaljeen, ond der Francees, hoold mich ter tybel,
Es sunt jo kinderlyns.


ZEVENDE TOONEEL.

ERNST, HANS, SLENDERHINKE,
IZABEL, KATRYN.

HANS, wyst op Slenderhinke en zegt
                                   Daar is noe myn lakkei,
Iem wol ich setsen by ein Hoozenkopf swei drei.
SLENDERHINKE.
Praot stoe von zoepen, jo, daar wolik mik no zetten;
Ik holde leidig veul van zoepen ond van fretten.
Slenderhinke neemt de Boetelje van de tafel.
[p. 16]
(175) Dat geld oe altomoal, dat dink, in einen teug.
Slenderhinke drinkt een mond vol azyn en spuuwt hem uit.
Wo dat smaokt jo zo zoer, das wien die jo nig deug,
Die wien is jo zo zoer, als ettik.
HANS.
                                                  ’Ch sol doe soeren,
Doe flégel, ’ch sol...
IZABEL.
                                Myn heer, wat weeten toch de boeren
Van rynschen wyn? uw knecht koomt eerst uit moffenland,
(180) Hy krygt in uwen dienst misschien wel meer verstand.
HANS.
Ja. sjeene jonfer, ier haabt recht, er kan bald leeren.
IZABEL.
Hy is gelukkig mag hy lang by u verkeeren.
Papa, ik kryg nu al wat zin in deezen heer!
Want vechten, zuipen, dat is braaf, wat wil men meer?
Ernst schudt zyn hoofd, en klinkt met Hans.
HANS.
(185) Das ier gesondheid, hern.
ERNST.
                                                  Myn heer ’t zal de uwe weezen.
    Ernst en Hans drinken, maar spuuwen de azyn uit.
Ernst, tegen Katryn.
De droes het is azyn, ô varken, gy meugt vreezen,
Karonje, geeft ge ons in de plaats van wyn, azyn?
Ik zweer dat ik het u betaald zal zetten; zwyn!
O vod! zult gy met my en d’edelman zo gekken?
(190) ’t Is lang genoeg gy zult zo aanstonds ’t huis uit trekken.
KATRYN.
Het is een ongeluk myn heer, wees niet verstoort.
ERNST.
Hier valt geen praaten zeg ik meid, gy zult nu voort.
IZABEL.
Papa, ik bid u, laat Katryn een woordje spreeken.
[p. 17]
ERNST.
Neen, haal uw goed af; ’k wil myn hoofd niet langer breeken.
KATRYN.
(195) Myn heer, ’t is een abuis.
ERNST.
                                                  ’t Is een abuis; ja wel,
Hoe koomt dan dat abuis, zeg assurante vel?
KATRYN.
Het koomt, myn heer, dat je zo haastig my belaste
Om een boetelje wyn te haalen, en ik taste,
Door grooten haast, juist om het hoekje van de trap;
(200) En greep de azynfles aan.
IZABEL.
                                                ,, Die leugen vind ze knap.
KATRYN.
Je weet, myn heer, dat ik ’t alwillens niet zou denken,
Veel minder doen, om jou voor wyn azyn te schenken.
ERNST.
Maar: waarom tapte gy dan niet*gelyk ik sprak?
KATRYN.
Je hebt de sleutel van de kelder in je zak.
ERNST.
(205) Dat is geen wonder: want men durft u niet betrouwen;
Had gy ze, ’k zou myn’ wyn voor vast dan niet lang houwen,
Dat smokk’len met de knegts, hoo, hoo, dat moet gestuit:
Ik ken die loopjes, best dat ik de kelder sluit.
KATRYN.
Waarom belaste je in boeteljes af te tappen,
(210) Daar komt ’t abuis van daan.
ERNST.
                                                        Hou op, van meer te snappen.
En Izabel, gaa meê, daar is de sleutel, laat
Zy tappen.
IZABEL.
                  Goed, papa.
[p. 18]
KATRYN.
                                  ,, Myn heer heeft dat niet quaad.
,, Want Karels knegt Krispyn, houd wonder veel van ninnen:
,, Maar, hoe hy ’t merkte, kan ik zeker niet verzinnen.


ACHTSTE TOONEEL.

ERNST, HANS, SLENDERHINKE.

ERNST, tegen Hans.
(215) Die Slenderhinke, die daar staat is al te plomp,
Wat doe je met zo’n knegt.
HANS.
                                            Der kerel is gaar lomp,
Er is mier aber trou: ich zol es durben waagen,
Om al myn geld iem naar ons land tzoe lassen traagen;
Ein honderd tauzend, oder swei, rykstaler, kan
(220) Iem laaden auf den nek.
ERNST.
                                              Wel hoe draagt hy die dan?
HANS.
Im holster, phoe! das niks.
ERNST.
                                          Heer Hans zes sleeperspaerden
Is dat onmoog’lyk voor, ’k wed dat het acht niet klaarden.
Die som bedraegt begut vyf tonnen gouds; die gek,
Zou die die draagen in een holster, op zyn’ nek?
(225) Hoe kan dat weezen gy zult ligt twee honderd meenen.
HANS.
Ja ich versprech mier.
Hans, tegen Slenderhinke.
                                  He Slendrinke! geet bald heenen,
Nag d’oldenbrug, ond vraag na ’t schipf von Swolse Klaus,
Ond zaag das iem geswind, myn weksel breng’ her aus.
Myn weksel, phoe! pha! phoe! myn weksel moes ich haaben,
[p. 19]
(230) Dan haab ich geld, phoe! ha! rykstaler, wie ein graaben.
Myn weksel, haab ich al drei monat naar gewacht;
Myn herren vatter, hat mier daar nigt om gedacht.
SLENDERHINKE.
Zol ik den Wessel ’an den Oldenbrug jo vinden?
HANS.
Ja; freilig.
SLENDERHINKE.
              ,, Oe woe noo, is Wessel van de vrinden?
(235) ,, Ik ken den Wessel wol, ’t is al nen starken vent,
,, Hy is het zeijen en het meijen wol gewend,
,, Wat bruid mik Wessel! zol die dikke doalders bringen.
HANS.
Wol geet stoe Hinken?
SLENDERHINKE.
                                    Joo, ik wol boold hennen springen.


NEGENDE TOONEEL.

HANS, ERNST.

HANS.
Myn hern, ier redest mir van Hinke.
ERNST.
                                                            Ja, uw knegt
(240) Lykt wel een hanneke; maar ’k loof hy is oprecht,
Hy is wat groen van bast: maar dat zal licht wel slyten.
De knegts zyn altyd goed, wanneer ze zich wel quyten.
Maar, wat dunkt u nu van myn dochter? spreek recht uit.
HANS.
Ich zol geliklig zyn, wierd zy myn jonfer bruid,
(245) ’Ch wol er nigt bueten for dees kammer fol dukaaten.
ERNST.
Dat is kordaat, myn heer, mag ik me ’er op verlaaten?
HANS.
Ter tybel hool.                                         Daar wordt gescheld.
ERNST.
                        Katryn! daar word gescheld! koom ras!


[p. 20]

TIENDE TOONEEL.

HANS, ERNST, KATRYN.

Katryn, de boetelje met de glaasjes op de
tafel zettende.
,, ’t Kon ligt gebeuren dat het Juffrouws vryer was.
Katryn opgedaan hebbende.
Het is heer Karel, die myn heer verzoekt te spreeken.
ERNST.
(250) Hoe Karel? Karel? ei Katryn dat ’s mis gekeeken,
Hoe Karel? zou die my nog durven spreeken?
KATRYN.
                                                                          Ja,
Heer, Karel is ’er.
ERNST.
                              Zeg maar dat hy aanstonds gaa.
HANS.
Is das dem swybel, der ier tochter mit komt fryên?
ERNST.
Ja heer: maar ’k wil dien gek nu in myn huis niet lyên.
(255) Katryn, zeg dat hy gaa; ’k heb geen gelegenheid,
KATRYN.
Hy heeft heel nodig u te spreeken, zo hy zeit.
HANS.
Hern Ernst ich haab nur lust ein weinig tzoe spantsieren.
(260) Ich bid uich laas mier geen: hier wol nigt goeds gebieren.
Waar is der achterdeer?
ERNST.
                                      Myn heer, wat zou dat zyn?
Ik bid u, drinken we te saam’ een glaasje wyn.
HANS.
Waar is der achterdeer? ich mag nigt langer blyben.
ERNST.
Maar heer, ik bidje.
HANS.
                                Neen, ich moes noch breeven schryben,
[p. 21]
(265) Waar is der achterdeer?
ERNST.
                                                Ik bid u hopman blyf.
HANS.
Ich bid uich, laas mier geen.
ERNST.
                                              Wel dat ’s een raar bedryf!
Myn heer de kapitein, ik bid...wat zal dit weezen!
Gy hoeft voor Karel in het minste niet te vreezen.
HANS.
Ich kom bald widerom ,, och, och! was wol das zyn.
ERNST.
(270) Gy hoeft om Karel niet te gaan... laat ons den wyn...
HANS.
Das weis ich wol, ich wol nigt for seks karels laufen;
Ich bid uich aber, sets dem achterdeer bald aufen,
Daar komt mier jeets im kopf, das ich fergessen sol.
Weis mier den achterdeer.
KATRYN.
                                          Hy wou graag op de hol.
Hans tegen Katryn.
(275) Weis mier den achterdeer ich zol een sjilling geeben.
KATRYN.
Een schelling is al veel, Hans Swetzer, voor je leeben.
Koom gaa met my, zie daar, daar ginder is de deur.
HANS.
Ich kom bald widerom.
KATRYN.
                                      Doet zo myn goeje breur!


ELFDE TOONEEL.

ERNST, KAREL, KATRYN.

ERNST.
Wel Karel durft gy die vrymoedigheid gebruiken?
(280) Ik zeg u dat gy aan myn’ dochter niet zult ruiken.
Ei vrinden ziet, dat is een kostelyk pourtret,
[p. 22]
Dat ’s koopmanachtig: ziet wat staat de pruik hem net,
Beziet dien degen.
KAREL.
                              Met verlof dat ik mag spreeken,
Uw’ dochter zoek ik eens...
ERNST.
                                            Wilt gy u daar in steeken?
(285) Neen, neen, ’k hoor daar niet na, uw’ zaaken zyn gestuit:
Myn dochter is nu met een ander reets de bruid.
Wat beeldt gy u wel in? ’t zal niet met u geschieden.
Een koopmans zoon koomt hier, ô spyt! by edellieden,
En durft nog vryën, met een degen op zyn’ zy’.
(290) Hoe lang is ’t wel geleên heer pronker? zeg het my,
Dat gy voor de eerstemaal tot edelman gemaakt, zyt?
Wel hoe? gy zwygt, ho ho, ’t is of gy wat geraakt zyt?
KAREL.
In ’t minste niet myn heer; het adelyk geslacht,
Waar uit ik weet dat ik ter waereld ben gebracht,
(295) Telt zynen oorsprongk van een lange reeks van jaaren,
’t Is al zo oud als ’t uw.
ERNST.
                                    Wat zal ons nog weêrvaaren?
KAREL.
Myn heer, hoe oud is nu uw adelyke stam?
ERNST.
Ik roem, dat myn geslacht zyn’ eersten oorsprongk nam
Uit Govaard met de Bult, die Delft wel eer liet bouwen,
(300) En had ik tyd, ’k zou u dat wel in ’t breede ontvouwen.
KAREL.
Hoe, gy uit het geslacht van Govaard met de Bult?
Dien Graaf van Holland, met geweld tot graaf gehuld;
’k Beken het is wat groots; maar ik ben voortgekomen
Uit eenen stam die al de keizeren van Romen,
(305) En Alexander op de waereld heeft gebracht,
Ja held Achilles telt men onder ons geslacht.
[p. 23]
ERNST.
Hoe Alexander en Achilles? ’t lykt wel scheeren.
KAREL.
Ja, ja, Achilles, en misschien veel grooter heeren.
ERNST.
Gy ziet ’er vry al wat Achillesachtig uit:
(310) Maar ’k loof het niet, voor ’t my ter degen is beduid.
KAREL.
Gy heer, myn ouders, ik, ja koningen en grooten,
Zyn van den eersten mensch al t’zamen voortgesprooten.
ERNST.
Dat hebt ge uit Kats gehaald: maar evenwel ’t is goed.
Daar is nochtans zo iets in ’t zuiver aadlyk bloed,
(315) Dat in het burgerlyk zeer zelden is te vinden:
Als per eksempel, iets heldhaftigs te onderwinden
Ten dienst van ’t vaderland, is eenen edelman
Als ingeschaapen; en daar weet nooit burger van.
Wat is ’t een eer! wat kan ’t een braaf geslacht vercieren;
(320) Als ’t wapens toonen kan, verdeelt in veel quartieren.
Ho, ho, dat aadlyk bloed! dat bloed! dat is zo nut.
KAREL.
Ja, maar dat geld! myn heer, dat geld! is zulken stut,
Om adel, die vervalt, te helpen onderschraagen.
ô! Adel zonder geld is een der slimste plaagen.
(325) Myn heer, ’k verzeker u, waar ’t niet om ’t lieve geld,
Men zach de helft pas van den adel in het veld.
Veel steeken zich (’k beken ’t) zeer moedig in gevaaren:
Maar and’ren zouden ligt haar wapens liefst bewaaren
In ’t hoekje van den haart, indien ’t om ’t geld niet was;
(330) In ’t kort, d’een is een leeuw, en de aâr een blode das.
ERNST.
Gy zyt een’ snapper, ’k zou te Leide gaan studeeren,
Tot advokaat: me dunkt gy hoeft niet veel te leeren;
En hebt misschien noch al meer rede voor uw’ zaak.
KAREL.
Gy moet niet denken dat ik braaven adel laak;
(335) Een edelman van moed is waardig om te pryzen:
[p. 24]
Maar ’k tel op wapens, noch geslachtboom, noch devyzen;
Indien een edelman ontaart van zynen stam,
Die door de dapperheid, den adeldom bequam.
’k Stel ook ter zyde die om geld den adel koopen;
(340) ’k Weet dat ’er van dat slach mê vry wat onder loopen.
ERNST.
Gaat gy maar heen, gy wordt terstond gepromoveert:
Maar zeg eens wat gy nog al verder hebt geleerd.
KAREL.
Dat alles moet bestaan in onderscheid van staaten,
Wy kunnen altemaal geen burgers, noch soldaaten,
(345) Noch edellieden zyn; dan kon geen land bestaan.
ERNST.
Begint gy zo? dan hebt ge in lang noch niet gedaan.
KAREL.
Myn heer, ’k zal u dan iets, het geen ons raakt, doen hooren.
ERNST.
Praat van myn dochter niet, dat zeg ik van te vooren.
KAREL.
Myn heer, men zegt, dat ge aan een’ moffen officier
(350) Uw’ dochter hebt beloofd; ja, zelf ’t gerugt loopt hier,
Dat hy in ’t kort met haar in d’echtenstaat zal treeden.
ERNST.
En gy koomt hier nu, om te vraagen naar de reden?
KAREL.
Neen, om te zeggen dat ge u zelf daar mê verkort,
En Izabella in een’ poel van rampen stort:
(355) Doordien die kapitein uw kind meendt te bedriegen.
ERNST.
Zo zyt gy hier dan maar gekomen om te liegen?
KAREL.
Hy is een lacie, die van groote dingen praat.
ERNST.
Hy is een krygsman, die op ’t vechten zich verstaat.
KAREL.
Een krygsman met den mond, die elk de huid wil stroopen,
[p. 25]
(360) Zeer traag in ’t vechten: maar bezonder gaauw in ’t loopen.
ERNST.
Nu is het lang genoeg, voort zeg ik, aanstonds voort.
KAREL.

Myn heer ik bid u hoor...
ERNST.
                                        Neen zeg ik, niet een woord.
Katryn! gaa lei hem uit.
KAREL.
                                      Gelief maar te verneemen,
Gy zult bevinden dat...
ERNST.
                                      Staa hier niet lang te teemen,
(365) Want quam hy eens op ’t mat, ik weet niet hoe ’t zou gaan.
KATRYN.
Ja Karel, hy zou jou, doot steeken, villen, braân,
Je hadt geen tyd om eerst je testement te maaken,
Je zoudt niet leevendig uit deeze kamer raaken.
KAREL.
Myn heer uw dienaar, denk op ’t geen ik heb gezegt.
Karel tegen Katryn, ter zyde.
(370) ,, Zeg aan uw juffrouw dat ik flus Krispyn myn knegt,
,, In vrouwelyk gewaad zal zenden, om te spreeken
,, Van Hans den Swetser, ’t geen dat huuwlyk ligt zal breeken.


TWAALFDE TOONEEL.

ERNST, KATRYN.

ERNST.
,, Die Karel is deurtrapt, hy is zo gek niet als
,, Ik hem versleeten heb, hy wist een zaak, schoon vals,
(375) ,, Mooi op te schikken: maar hy zal me niet bedotten.
,, Als hy myn dochter kreeg hoe zou de waereld spotten.
,, Neen, neen ’t zal niet geschiên, ze is voor den kapitein.
[p. 26]
KATRYN.
Dat was een wakk’re baas. Wat heeft die keerel brein.
Al is ’t een burgers zoon, ’k zou hem myn dochter geeven
(380) Veel liever als dat zy met zulken mof zou leeven.
ERNST.
Zwyg, ’k gaa hier naast eens, om het nieuws uit de koerant.
KATRYN.
Als hy de krant niet las, was ’t glad gedaan met ’t land,
De paai hangt aan malkaar met hooren en vertellen,
Van allen nieuws....


DERTIENDE TOONEEL.

IZABEL, KATRYN.

IZABEL.
                                Katryn hoe zullen wy ’t nu stellen?
(385) ’k Heb alles aangehoord, helaas! ik weet geen raad,
Nu Karel zonder reên van vader wordt versmaad,
Ach! wat staat my te doen.
KATRYN.
                                          ’k Zou eerst een poosje huilen,
En dan, was ik als jy, een dagje vyf zes pruilen,
Dat is myn beste raad.
IZABEL.
                                    Gy spot met my Katryn!
(390) En ik moet onderwyl dus ongelukkig zyn!
Ik vrees dat Karel nog van raazerny zal sterven.
Ach! moet ik om dien mof, myn’ waarden Karel derven!
KATRYN.
Hoe is het malligheid? koom, koom, juffrouw schep moed,
Je weet niet wat Krispyn, zyn knecht, al voor me doet:
(395) Daar myn Krispyn zyn neus maar even in mag steeken,
Vind hy een gat deur, dat ’s my menigmaal gebleeken.
ô Hy ken kunsjes, en hy zal voorvast zyn’ heer
Wel raaden hoe....
Daar wordt gescheld.
[p. 27]
IZABEL.
                              Daar is papa misschien al weêr.
Katryn doet op.


VEERTIENDE TOONEEL.

IZABEL, KATRYN, KRISPYN.

KATRYN.
BEn jy ’t Krispyn.
KRISPYN.
                                Och ja, myn zoetertje, myn leeven.
KATRYN.
(400) Hoe, durf jy je over dag hier in ons huis begeeven?
KRISPYN.
Ik heb daar over in de herberg opgepast,
(Gelyk myn heer my, eer hy heen ging, had belast,)
Om als ik Ernst zag by geval het huis uitkoomen,
Hier in te gaan.
IZABEL.
                        Maar heeft papa u ook vernomen?
KRISPYN.
(405) ô Neen juffrouw.
IZABEL.
                                    Krispyn, hoe houd zig Karel toch?
KRISPYN.
Ik weet niet beter of jou Karel leeft nu nog;
Maar hy praat niet als van te sterven, en te trouwen,
Dan zie j’ hem eens zyn hoofd, en dan zyn hinderst klouwen;
Hy stampt de hielen van zyn schoenen af van spyt;
(410) Dan roept hy, houd den dief: ik ben myn liefste quyt,
En van het bystaan, kryg ik dan een lap om de ooren;
Dan zoent hy me weer of, en zegt; myn uitverkooren,
Myn alderwaardste lief, myn grootste schat op aard,
Myn kost’lyke Izabel; dus kryg ik voor myn baard
(415) Verliefde kusjes: maar myn huid geen kleintje slaagen.
IZABEL.
Ach wordt myn Karel dol?
[p. 28]
KRISPYN.
                                            Neen, ’t zyn verliefde vlaagen,
Het zal wel béteren, mag hy met jou alleen,
Als Ernst niet t’huis is, maar een’ korten tyd besteên,
Om te overleggen hoe hy alles moet besteeken,
(420) En waar je huuwlyk met den mof door is te breeken.
IZABEL.
Krispyn verzeker hem, dat ik my gansch betrouw
Op zyn’ voorzichtigheid: ik zal schoon ik een vrouw
En swak ben, egter myn kloekmoedigheid betoonen,
Hem helpen waar ik kan, en u zal ik beloonen
(425) Voor al uw moeijte.
KRISPYN.
                                        Neen dat kan Katryn wel doen.
Niet waar myn zoetert? koom, vereerme een’ lekk’re zoen.
Op rekening.
KATRYN.
                      Laat staan: je moet terstond vertrekken:
’t Zou euvel dagen, quam u Ernst in huis te ontdekken;
Hy is hier dicht by in de buurt.
KRISPYN.
                                                Dat ’s niemendal.
(430) Ik moet hier blyven.
KATRYN.
                                          Hoe Krispyntje, ben je mal?
KRISPYN.
’k Weet me in een ommezien zodaanig toe te taaklen,
Dat ’k aan wil neemen, om een uur met hem te kaaklen,
Eer hy my kennen zoû, zie, met die groote das
En deeze sjerp, zal ik my, puur of ’t toov’ren was,
(435) Onkenbaar maaken; daar zal ik hem mê bedriegen,
En van Hans Zwetzer zo wat jokkentjes voor liegen,
Hou jy lui je maar stil.
KATRYN.
                                    Krispyn ’k loof dat je ons fopt.
KRISPYN.
Maar pozito, ik wierd door Ernst wat afgeklopt,
[p. 29]
Zou jy het voelen?
Daar wordt gescheld.
KATRYN, tegen Krispyn.
                              Schuil gaauw weg.
            Krispyn verkleed zich schielyk op de navolgende
                wyze, hy haalt zyn’ das over ’t hoofd, welke ge-
                maakt is, dat ze met één tot een kaper verstrek-
                ken kan. Voorts laat hy zyn’ groenen rok vallen,
                die hem in het mannelyke gewaad voor een’ sjerp
                verstrekt; hier by gevoegt dat zyn rok met kleine
                opslaagjes zy, maakt hy het figuur van een
                vrouwspersoon uit.
KRISPYN.
                                                            Neen doe maar open;
(440) Men zal my in dit kleed niet kennen, zoude ik hoopen.
KATRYN.
Wel gaauwerd, dat staat wel.
KRISPYN.
                                              Doe nu maar op Katryn.
,, Dat zal nâ ik bemerk een zootje moffen zyn.


VYFTIENDE TOONEEL.

SLENDERHINKE, WESSEL, drie moffen swygende, IZABEL, KRISPYN, KATRYN.

SLENDERHINKE.
Ie woor is noe mien her? de Wessels zunt ’ekeumen,
Ik heb van d’oldenbrug, vier Wessels mit ’eneumen.
Slenderhinke wyst op de moffen.
(445) Dat ’s Wessel Kuttel; ont dat is noe Wessel Poep,
Dat ’s Noaber Wessel.
IZABEL.
                                    Wel dat maakt een mooije troep.
KATRYN.
Wat meen je hier nu met die Wessels te beginnen?
Zeg, staan ’er nog niet wat op straat, gaa, roep maar binnen.
[p. 30]
SLENDERHINKE wyst op Wessel.
Den Wessel, mééken, is mien her zien eige breur.
KATRYN.
(450) Ei lieve zie ter teeg met aandacht, dien sinjeur;
Dat is Hans Zwetsers broer! dat ’s volk van adel vrinden.
SLENDERHINKE.
Ie, doe zolst ziens geliek in holland joo nig vinden,
Eer dat hy keuttelen, die hard zund, drieten kon,
Kon hy slatien.
KATRYN, tegen Wessel, die weg kruipt, achter Slenderhinke.
                        Myn heer, zeg eens, het woordje, bon,
(455) Is dat latyn?
SLENDERHINKE.
                              Wo joo, hoe zol ’ie dat noe wetten:
’t Slatien dat is ’em zo ik leuve, al lang vergetten;
Die kromme strekkels hold men zo nig in den kop,
Nein door verstoot zik oeze keuster better op:
Maar hy kan, rogge, weite, ond zukke dingen zeijen,
(460) Ond hy verstoat zik, net a’s ik, op ’t gras te meijen,
Hy kan ook veddelen.
KRISPYN.
                                  Wel dat’s een raare kool.
Katryn, Izabel en Krispyn lachen.
SLENDERHINKE.
Noe Wessel, ie ik bid doe, veddel noe ein mool.
Wessel speeld op de viool, en de andere moffen dansen. Slenderhinke springt.
Das ’s den gezelschop nog nen grauten sprongh ter eeren.
Tegen Katryn.
Ie meeken ik zol oe wal tot mien wief begeeren,
(465) Zo jufferaftig, ond zo sleuf stoot oe den snoet;
Mien boksen zeet ’er mig ook jonkeraftig oet.
KATRYN.
Wat zegje mofje? hebje lust met my te trouwen?
Als ik het toestond, zou je dan je woord wel houwên?
[p. 31]
SLENDERHINKE, geeft een metworst met een ham aan Katryn.
Ie jo, mien deefken, jo zie door dat is voor oe.
KATRYN.
(470) Een metworst! ha, ha, ha, waar komt een mensch al toe,
De vulliskar zal my nog eindling overryën.
KRISPYN.
Nou nou Katryntje, gaa maar voort, en laat je vryen.
KATRYN.
Hoe wordje niet jaloers?
KRISPYN.
                                        Neen, slaa de wagen voort.
KATRYN.
Maar Slenderhinkelief, wie heeft het ooit gehoord?
(475) Geefjy me dat op trouw?
SLENDERHINKE.
                                    Joo, ’k heb nen stiegen worsten
Voor oe mien brued, ik bid loat ons noe om een korsten
Moar no de karke goon.
KATRYN, de hand aan Slenderhinke geevende.
                                      Koom aan.
SLENDERHINKE, zoent Katryn.
                                                        Doar is mien voest.
Tegen de moffen.
Ie Wessels as stoe noe mien voar ontmeutst, zo moest
Ste ém bolde greuten, ond oet miene noame zeggen,
(480) Dat ik in holland tot nen jonkren ben édeggen,
Ond dat hy aan mik zend wat hammen, ond wat spek.
KATRYN.
Dat ’s bruigom nommer twee.
KRISPYN, tegen Katryn.
                                                Je houdt hem voor de gek?
KATRYN.
Hoe wordt je wat jaloers?
KRISPYN.
                                        Het vryen kan passeeren;
Maar ’t zoenen, meisje, zou ik liever niet begeeren.
[p. 32]
SLENDERHINKE.
(485) Keum Wessels dans nog eens ter eeren van mien broed.
KATRYN.
,, Krispyn dans jy eens mê.
KRISPYN.
                                            Ik zal; dat hebje goed.
Hier wordt gescheld, de moffen blyven danssen, maar Krispyn houd op, terwyl Katryn op doet.


ZESTIENDE TOONEEL.

ERNST, IZABEL, KATRYN, KRISPYN, SLENDERHINKE, WESSEL, en de moffen.

ERNST, de moffen ziende danssen.
Wat ’s dat te zeggen? wat beduid dat redementen?
Wat is dat Izabel? hoe komen hier die venten?
Daar schuild wat achter, spreek, wat pikken zal dat zyn?
KATRYN.
(490) Dat ’s ’t adelyk geslacht van Hans, myn heer.
ERNST.
                                                                                    Katryn,
Wat adelyk geslacht? ’k verstaa hier zulke grillen
In huis niet, hou eens op; wat of zy hebben willen?
SLENDERHINKE.
Dat’s oet.
ERNST.
                Wat’s oet? hoe koomt gy hier zo assurant.
SLENDERHINKE.
Ik ben een jonkeren ’eworden, in dit land.
ERNST.
(495) ’k Verstaa die potzen in myn huis niet Slenderhinken,
Vertrek met al dit volk, of ’t zal hier met je stinken.
Loop aanstonds om uw’ heer.
SLENDERHINKE.
                                                Mien her die weet ik nicht,
Ik heb ’an de oldenbrug mien beutschof jo verrigt.
Dat is mien her zyn breur.
[p. 33]
ERNST.
                                        ,, Wel, dat zyn wond’re zaaken,
(500) ,, Ik heb het end en moet aan ’t kluuwen zien te raaken:
,, Die Slenderhinke lykt onnozel.
SLENDERHINKE.
                                                    Jo, sinjeur,
Die mit den veddel, dat is jonker Hans zien breur.
ERNST.
Indien dat waar is, heeft Hans Zwetser my bedroogen,
En van zyn’ daaden en zyn’ adel voor geloogen.
Slenderhinke zoent Katryn, Ernst dat ziende zegt
(505) Katryn, hoe hebt gy daar zo’n drukte? dat gezoen,
Wat wil dat zeggen? wat of hier nog uit zal broên?
KATRYN.
Myn heer ik zal in ’t kort met Slenderhinke trouwen.
ERNST.
Het loopt nu zeker op het end, met al de vrouwen,
Zy zien ’er niet meer nâ wie dat haar pretendeerd;
(510) En met de meiden is het nu geheel verkeerd;
ô Die zottinnen! ô! zy krygen zulke beuken.
Zy denken niet eens om haar juffrouws volle keuken:
Maar och! was ik van al dat schrobben eens verlost!
Had ik een man, dan quam ik makk’lyk aan de kost;
(515) En koomt een snyêr, of een wever om haar vryen,
De koop is aanstonds klaar; maar raaken ze eens in lyên,
Dan is het, si vous plait, de spilletjes in d’asch,
En dan koomt sloerie, die zo graag naar ’t huuwlyk was,
Om potjes vet, en om wat vleisnat by de menschen,
(520) Daar ze eerst gedient heeft. En dan zou men ligt wel wenschen
Om ’t geen men in de luî der huizen heeft verkwist.
KATRYN.
Myn heer ik weet wel, ’t is niet altemaal gemist:
Maar evenwel men ziet het somtyds anders beuren.
ERNST.
Somtyds? ja al te veel: doch laaten wy die leuren
(525) En zeuren overslaan, en trouw gy wie ge wilt:
[p. 34]
Gy zyt tog happig om te gaan in ’t groote gild.
Tegen de moffen.
En gy sinjeurs, kunt weêr naar d’Ouwenbrug vertrekken.


ZEVENTIENDE TOONEEL.

ERNST, IZABEL, KATRYN, KRISPYN.

ERNST, tegen Krispyn.
Hoe vrouwtje, hoort gy mê niet by dat zootje gekken?
KRISPYN.
Och neen myn heer, ik niet.
ERNST.
                                            Het lykt aan uw gewaad
(530) Dat ge een moffin zyt, en gy hebt zo’n mofs gelaad.
Wat is uw bootschap dan?
KRISPYN.
                                          Om hier een’ heer te vinden,
Die Hans de Zwetser hiet.
KATRYN.
                                          Ben je ook van zyne vrinden?
KRISPYN.
Neen meisje, neen, het is een regte deugeniet;
Hy heeft myn dochtertje geholpen in ’t verdriet,
(535) Een schaap van twintig jaar. Och! och! hoe zal ik ’t maaken?
Och! kon ik toch den schelm maar eens te spreeken raaken.
Och! och! och! och! myn heer, ik bid zeg waar hy is?
Is hy hier ook in huis?
ERNST.
                                    Neen vrouwtje dat is mis:
Maar ’t kon gebeuren dat hy hier wel haast zou koomen.
KRISPYN.
(540) Och! was dat waar, dan zou hy van de drommel droomen.
ERNST.
Maar vrouwtje zeg, heb gy den regten man wel voor?
KRISPYN.
Hy ’s groot van knevels, en hy heeft zich nâ ik hoor,
Voor kapitein, of zo iets anders, uitgegeeven.
[p. 35]
ERNST.
Hoe is hy dat dan niet?
KRISPYN.
                                    Neen, hy heeft van zyn leeven
(545) Geen kapitein geweest.
KATRYN.
                                              Daar breekt de bommel uit.
KRISPYN.
Och! och! die schelm! och! die verlaater van zyn’ bruid!
ERNST.
Maar vrouwtje huil zo niet; ’t zal wel ten beste loopen.
KRISPYN.
Daar ’s in de waereld toch geen troost voor my te hoopen.
Och! och! ’k word misselyk.
ERNST, houd Krispyn vast, die zich misselyk veinst.
                                            Katryn, geef wat azyn.
KRISPYN.
(550) Och! geef me liever maar een slokje brandewyn:
’k Ben ongelukkig in de waereld, lieve menschen!
KATRYN, hem brandewyn geevende.
Daar vrouwtje.
KRISPYN, gedronken hebbende.
                      ’t Wordt nou al wat beter.
ERNST.
                                                            ’k Zou wel wenschen
Dat gy me zeide, waar ge eerst kennis aan hem kreeg.
KRISPYN.
Hoe kennis? (meisje daar is ’t glaasje, ’t is al leêg)
(555) Hoe kennis? wel dat was...laat zien...dat was...te Keulen,
Daar zag ik de eerstemaal hem voor quakzalver speulen.
ERNST.
Wel hoe, is hy dan nu al kapitein? dat ’s raar.
KRISPYN.
Ik zeg dat hy ’t niet is; hy heeft wat by malkaar
Verzaameld, met zich op teaters te vertoonen,
(560) En op te snijen van zyn kompozitionen,
[p. 36]
Van kryder balzem, en der wilden katzen fet,
Van mormeltieren smalts.
KATRYN.
                                        Wel vrouw, je kent hem net.
ERNST.
,, Wel kan het mooglyk zyn? och ja, ’k begin te vreezen,
,, Dat alles pochen en opsnyëry zal weezen;
(565) Maar vrouw is ’t mogelyk! ei ’t schort u in het brein,
Zyn minen zyn heel braaf, hy lykt een kapitein.
KRISPYN.
Hy weet ook wonderlyk te gooch’len met een stokje,
En heeft een reiszak, daar hy hansje met ’t roodrokje
In kan doen piepen; met een hokes bokes pas
(570) Is die in Spanje, en voort weêr in de googheltas;
Daar staan de jongens dan als uilen naar te kyken,
En ook veul oûwen dat wel goudse gaapers lyken.
IZABEL.
Wat dunkt papa? nu staan myn zaaken wonder schoon,
Men wil niet luisteren nâ een schiklyk burgers zoon,
(575) En ’k moest een’ edelman, al was ’t een vreemd’ling trouwen.
ERNST.
,, Het kan niet weezen; zou zig Hans zo kunnen houwen?
KRISPYN.
Och! och! myn dochtertje! och! och! och! dat arme lam!
ERNST.
Hoor vrouwtje, dat gy hier eens strakjes weder quam:
’k Verwagt hem hier haast, dan zult gy hem spreeken kunnen.
KRISPYN.
(580) ’t Is goed myn heer, gen dag.


ACHTTIENDE TOONEEL.

ERNST, KATRYN, IZABEL.

KATRYN.
                                                      ’k Zou jonker Hans wel gunnen,
Dat hem de huid wat voor zyn zwetsen wierd geschuurd.
ERNST.
Katryn vertel niet van dit voorval in de buurt.
[p. 37]
KATRYN.
Myn heer, hoe meenje dat ik niet zou kunnen zwygen?
ERNST.
Als al de meiden; want het praaten is zo eigen
(585) Aan ’t meeste vrouwvolk als het snoepen aan een kat,
Dat ge aan een’ meid vertelt, vertelt ge een heele stat.
IZABEL.
Papa, hoe meent gy ’t nu met Hans den mof te maaken?
ERNST.
Ik staa versteld van al de wonderlyke zaaken,
Die my gebeuren, kind. Myn zinnen zyn verward.
(590) Wat zal ik denken? want myn hoog en aad’lyk hart
Eischt my een’ schoonzoon, die van adel is gesproten.
IZABEL.
Ei, ’k bid u, wil u aan den burgerstaat niet stooten:
Want wat is adel, als een deugdelyk gemoed?
En Karel is in deugd en eeren opgevoed;
(595) Op zyn persoon valt niets te zeggen; ik zoû denken,
Dat zulk een huuwelyk onz’ adel niet kan krenken.
Papa, in Vrankryk trouwt zo meenig’ kaale graaf
Een koopmans dochter, en dan maakt de huuw’lyks gaaf
Een juffer adelyk; de goude pistoletten
(600) Zyn pillen die den waan van adel ligt verzetten,
KATRYN.
En van die pilletjes heeft Karel.
ERNST, wat gepeinst hebbende.
                                                  ’k Neem geduld:
Maar ’t strekt tot schande, van graaf Goverd met den Bult.
IZABEL.
Papa ik bid u laat Katryn myn Karel haalen.
ERNST.
Ik heb hem afgezet, hoe zou de waereld smaalen;
(605) Indien ik hem nu weer liet roepen, neen, hy mogt
Aan and’ren zeggen dat ik hem had aangezogt.
IZABEL.
Och, kond gy Karel, zo als ik, gy zoudt niet zorgen.
[p. 38]
ERNST.
Ik zal my hier eens op bedenken tot op morgen.
Daar wordt gescheld en Katryn doet op.
ERNST.
,, Ach is ’t wel moogelyk dat Hans geen edelman,
(610) ,, Maar een bedrieger is.


NEGENTIENDE TOONEEL.

ERNST, IZABEL, SLENDERHINKE, WESSEL,
drie moffen, KATRYN.

SLENDERHINKE, tegen Katryn.
                                                  Mien deefken doe zolst dan
Hoast mit mik trouwen.
KATRYN.
                                      Wis, en vuist in’t oog, ’t zel lukken:
Myn hart danst al van vreugd, heer bruigom, op twee krukken.
ERNST, tegen Slenderhinke.
Zyt gy in dien tyd al geweest aan d’ouwenbrug?
SLENDERHINKE.
Ik wol daar nig na toe. Mien her zol mig den rug
(615) Jo smeeren, vedder, ik moet hier een luttik wachten.
ERNST.
Koomt dan uw heer haast?
SLENDERHINKE.
                                          I jo.
ERNST.
                                                Dat gaat na myn gedachten.
SLENDERHINKE.
’k Ben noe geen Slenderhink, moar jonk’ren hennendrek,
Ik zol noe overal mit stoan op mien rompspek.
Tegen het volk.
Doe joff’ren deers, mit oe slepstarten altomoalen,
(620) Hebt stoe kein zin om ook nen jonkren oet westfoalen
Te trouwen? tast noe to, ’t zint Wessels hups ond stark.
Wat stoan mien schonken los.
[p. 39]
KATRYN.
                                                Zo los gelyk een hark.
ERNST.
Maar zeg Katryn, weet ge aan geen ander man te raaken,
Als zulk een bloed?
KATRYN.
                                Ik doe ’t maar om my te vermaaken,
(625) Ik meen het niet, ik help den gek een beetje voort.
ERNST.
Gy zyt een slimme feeks.
KATRYN.
                                        Dat heb ik meer gehoord.
ERNST.
Gy jonker Slenderhink, gelief eens te verhaalen,
By wat okkazie gy in Holland, uit Westfaalen,
Gekoomen zyt.
SLENDERHINKE.
                        By wat karrosje? ’k liep to veut,
(630) ’k Heb kein karrosje nog kein woagen jo ontmeut.
’k Ben mit een hennigheit oet mien voars hoes ’ekeumen,
Ond heb den holster, met de graswan, mit eneumen,
Ond liep jo regt oet naar een suverlike stat,
Woar in het volk, as hier, jo roare noamen had:
(635) Loat zeen, Swoleerzen, moar ik gink von doar vertrekken,
Ond voer toen in een schip, op einen grauten bekken.
Dat was de Zuderzee, een grauten wieden plas,
Dolkopig woter, dat nig stil to moaken was;
Ond ’et begon mik doar te grouw’len in den balge.
(640) Ik sprak den voorman ’an, ond zey, doe deef, de galge
Is voor oe nog to goed, woar veurstoe goe luen hen?
Wet stoe wol teuvener dat ik Slendrinken ben?
Hier is noe land, nog zand, nog hoes, nog driet, nog beumen:
Woar zol stoe, rekkel, up een regten wege keumen?
(645) In al den angste stond de teuvener en zonk,
Terwyl ’et etten mik vast oet den balge gonk.
[p. 40]
KATRYN.
Zo kreeg je een leege maag, dan kon je weêr wat vretten.
SLENDERHINKE.
’k Spyde ook een luttik gren, ond ’k hef nigt grens ’egetten.
Toen roakte ik in een sloap, tot dat den morgen kam,
(650) Ond zag jo, de eerstemoal dit graute Haspeldam,
Dit Amstelholland; dat verbliede mik de zinnen,
Toen docht ik; Hinke doe solst dikke doolders winnen:
Moar toe ik hier kam, vond ik wark, noch nicht nen driet.
Ond liep toen noar nen stat, die ’t volk den Hoagen hiet,
(655) Doar al de beuvenste von zevven lande weunen,
Ze zeiden mik, door zol’k nen voerman worden keunnen,
Ond voeren juffers met slepstarten aan het gat,
In golde woagens met vier peerden, deur de stat.
’k Vond zo veul juffers in nen Hoage op alle weggen,
(660) Dat ’k ’er jo wol ein te gevve had ’ekreggen:
Moar ’k vond nigt einer zo geleerd, die mik verstoan
Of mit mik sprekken kon. Zie hinnikten mik oan....
ERNST.
Maar hoe koomt gy by Hans?
SLENDERHINKE.
                                                Mien her vond ik doar laupen,
Die had daar drieteri van zeupkens te verkaupen,
(665) Voor pien in ’t heuft, hy heeft ook loezenzalf, en zand,
Dat tanden wit moakt.
ERNST.
                                    Ho dan loopt hy achter land?
Hy ’s dan quakzalver?
SLENDERHINKE.
                                    Neen quakzalver? mis ’esprokken:
Hy is nen kapitein, hy heft wol zevven rokken
Met golde linten.
ERNST.
                          Ja dat kan wel moogelyk zyn.
(670) ’k Zie klaar dat hy my heeft bedroogen door de schyn.
Katryntje breng dat volk eens boven op de kamer;
Opdat, als Hans koomt, ik de zaak dan te bequaamer,
[p. 41]
Naarvorschen kan, en zien of hy dien broeder kend.
Katryn de moffen naar boven brengende speelen zy.
ERNST.
Die moffen maaken hier een drommels redement.
Daar word gescheld.
(675) Daar wordt al weêr geschelt, ei dochter doe eens open,
’t Zal Hans zyn, of dat wyf van Keulen, zou ik hoopen.
Izabel doet op.


TWINTIGSTE TOONEEL.

KATRYN, KRISPYN, ERNST, IZABEL.

KAREL.
Myn heer ’k verzoek exkuus dat ik zo stout ben van...
ERNST.
Myn heer ’k bid zyt gedekt.
KAREL.
                                            Maar heer...
ERNST.
                                                              Maar heer ik kan...
KAREL.
’t Is onbeleeft.....
ERNST.
                          ’k Kan geen gekompliment verdraagen.
KAREL.
(680) Myn heer, uw dienaar, ’k schik my naar uw welbehaagen.
IZABEL.
Myn Karel, alles staat nu op een’ goeden voet.
ERNST.
Zo haastig niet, holla, neen Izabel, ik moet
Eerst onderzoek doen. ’k Denk dat Hans hier strak zal komen.
KAREL.
Myn heer ’k heb na dien Hans zo even nog vernomen,
(685) ’t Is een bedrieger, geen kaptein, noch edelman,
Als hy zich uitgeeft: maar het is een charletan;
Uit zyn geboorte een mof, dog door het lang verkeeren
Met googelaars, heeft hy wat potsen kunnen leeren.
Men heeft hem hier en daar in steden wel gezien,
[p. 42]
(690) Op zyn stellaadje.
ERNST.
                                        Dat is wel myn heer: maar ’k dien
Te weeten wie dat zegt.
KAREL.
                                    ’t Is iemand van myn’ vrinden,
Dien gy, als ’t u belieft, kunt spreeken; hy ’s te vinden
In de ordinaris, daar hy alle dagen eet.
ERNST.
Neen ’k onderzoek dan niet, naar dingen die ik weet:
(695) Zyn broer die boven is, en ook dat wyf van Keulen,
Zyn blyks genoeg.


EENENTWINTIGSTE TOONEEL.

ERNST, IZABEL, KAREL, KRISPYN, KATRYN.

KATRYN.
                                Gelieft myn heer te hooren speulen?
Zo koom maar boven: want daar heb je ’t Swolse schip.
Daar speult ’er ook een met een yzertje aan zyn lip,
Hoe hiet het ook? een tromp.
ERNST, tegen Katryn.
                                              Weg met uw’ bagatellen.
ERNST, tegen Karel.
(700) ’k Verzoek, myn heer, wanneer gy iemand aan hoord schellen,
Dat ge u verbergen wilt, daar agter het tapyt;
En zo gy, hart hebt my te wreeken van die spyt,
Op Hans de Zwetser, die ik ligt zal overtuigen,
Gy zult my vrindschap doen.
KATRYN.
                                              Daar legt den brui in duigen
(705) Met Hans de Zwetser.
KAREL.
                                            Wel myn heer, ik neem het aan.
ERNST.
Verdryf hem vry met veele affronten hier van daan.
Tegen Krispyn.
[p. 43]
En spring uw’ heer mê by, als hy te kort mogt komen,
Ik gaa naar boven.
Krispyn buigt zich en knikt tegen Ernst.


TWEEENTWINTIGSTE TOONEEL.

IZABEL, KAREL, KRISPYN.

IZABEL.
                            Hoe gy schynt niet veel te schroomen
Voor Hans de Zwetser.
KAREL.
                                    Neen, wy hebben wel te pas
(710) Vernomen, dat hy maar een’ groote zwetser was.
IZABEL.
Ik kon ’t ook merken door het geen zyn knegt vertelde.
KAREL.
Ook heeft een zeker heer, die my een poos verzelde,
Al deeze zaaken in het breede aan my gezegt,
En ’k heb Krispyn terstond van alles onderregt.
            Krispyn, zich weêr in vrouwelyk gewaad verkleedende.
(715) Spyt nou Ovidius met Metamurfezeeren!
Hier zie je weer Krispyn, in keulse wyven kleêren.
Nou zal ik met een snap eens schellen; en Juffrouw
Doe jy dan quansuis op, en jy myn heertje, hou
U, of ik ergens om naar achter was geloopen.
                            Krispyn gaat buiten de deur, en schelt,
                                Katryn en Ernst koomen van boven,
                                terwyl Izabel quansuis op doet.


DRIEENTWINTIGSTE TOONEEL.

KRISPYN, KATRYN, ERNST, IZABEL, KAREL.

KRISPYN.
(720) Dag juffrouw. Doe je nou de deur juist zelver open?
ERNST.
Wel vrouwtje dat is goed, zyt gy hier al weêrom?
KRISPYN.
Is Hans de Zwetser dan hier al, daar ik om kôm?
[p. 44]
ERNST.
Neen nog niet.
KRISPYN.
                        Och! och! och! dat hoofd van alle guiten.
KATRYN.
Myn heer, die arme vrouw huilt traanen, puur met tuiten.
ERNST.
(725) Maar vrouwtje zegt gy niet dat gy van Keulen bent?
Hoe hebt gy ’t hollands dan zo schielyk aangewend?
KRISPYN.
Het hollands? hoe myn heer, het hollands? watte vraagen,
Het hollands? wel dat heb ik zo geleerd.
ERNST.
                                                                Waar?
KRISPYN.
                                                                            Op den wagen.
Och! och! myn dochtertje och! och! och! die arme sloof.
ERNST.
(730) Hoe op den wagen?
KAREL.
                                          Heer die vrouw, naar ik geloof,
Is ’t door mistroostigheid geslaagen in de zinnen.
ERNST.
’t Gelaad van ’t vrouwmensch schiet my evenwel te binnen;
Me dunkt dat ik ze meer voor dezen heb gezien.
KRISPYN.
Dat kan wel weezen: want ik heb een Jaar of tien
(735) Op kermissen gereisd, om broedertjes te bakken.
Och! och! myn dochtertje. Och! ik zel den schelm aanpakken.
Och! och! myn dochtertje. Och! al wierd ik hier vermoord.
Daar wordt gescheld.
ERNST.
Katryn breng deze vrouw ras in ’t zalet, gaa voort.
Gy achter het tapyt heer Karel.
KRISPYN.
                                                  Is ’t wel helder
(740) Op het zalet, kind? breng me liever in de kelder.
[p. 45]
Ik heb zo’n dorst door al de droefheid, hoor Katryn,
Ik bid je smokkel, als je kunt, een glaasje wyn.


VIERENTWINTIGSTE TOONEEL.

HANS, ERNST. Izabel en Karel ter zyde.

HANS.
Pots tausend herren Ernst was haab ich dar gelaufen,
Om tug tzoe kleid’ren for mein kompanie tzoe kaufen.
ERNST.
(745) ,, Ik moet wat veinzen, om de waarheid te verstaan.
HANS.
Nur haab ich aber al myn sachen abgetaan.
’t Sont al joo ezels, der hollandise kaufluiten,
Zy steen tzoe fitzelen, auf stibers, ond auf duiten:
In tytsland aber sont der kauflien gaar kortaat,
(750) Er traagen daar respect voor einen braaf soldaat
Ont edelman: ’k bestei daar tausend pistoletten,
Ond de ezel nedigt mier, daar voor, nicht eins ten etten.
ERNST.
,, ’t Woord etten hoor ik; en dat is geen goed hoogduits:
,, ’t Moest etzen zyn.
HANS.
                                Myn hern....
ERNST.
                                                    ,, Dat hoofd van alle guits.
(755) ,, Ik heb die kromme taal in ’t eerst niet konnen hooren.
HANS.
Was saagt...
ERNST.
                    ,, Hy heeft by my zyn achting gansch verloren.
HANS.
Waar is ier tochter hern.
ERNST.
                                      Myn dochter heeft belet,
Daar ’s iemant, die haar wat verzelt, op het zalet.
HANS.
Is ’t auch dem Karel? hat der hern das tsoe gelassen?
[p. 46]
ERNST.
(760) Dat raakt u niet.
HANS.
                                    Och ja, mier dunktich kan es fassen.
ERNST.
My is gezegt, dat al het geen gy hier aan my
Vertelt hebt van uw daân, niets is als snorkery.
Gy zyt geen kapitein: maar een die plag te loopen
Op kermissen, om zalf en pleisters te verkoopen:
(765) Derhalven, jonker, ben ik nu niet meer gezind
Myn dochter aan u uit te trouwen, en myn kind
Heeft groot gelyk gehad, dat ze u niet kon beminnen.
HANS.
Das dich ter tybel! bist stoe dan verendert noe von zinnen?
Was matfots heft der hern das in den kopf gebracht?
(770) Das liegt den swybel! had ich iem nur in myn macht,
Ich wol iem prieglen, ha potstauzend! ich wol ’s sweeren.
Wen zaagt das? sprech hern Ernst; ich wol aan iem bald leeren
Ein kapitein als mier tzoe sjimpfen; ’t is gebeert
Das ich, tzoe Bender, laatst ein keerel haab versjeert.
ERNST.
(775) Verscheurt te Bender? is dat dan al lang geleden?
HANS.
Ja, ja, tzoe Bender, daar ’t zyn majesteet von Sweeden
Zelbs aanzaag, ond ich kreeg terstond vom iem pardon.
Ich bent der steeden durch dees arm ontsetzen kon.
Hat ich daar nicht geweist, man hat niks konnen machen:
(780) Ich ben der meister, hern, in aller oorlogs zachen.
ERNST.
’t Verscheuren van dien vent is dat al lang geleên?
KAREL.
,, Tot noch toe gaat het wel, daar willen wy maar heen.
HANS.
Acht jaar.
ERNST.
                Acht jaar? acht jaar? hoe kan dat mooglyk weezen,
’t Zyn leugens altemaal.
[p. 47]
HANS.
                                      Potstauzend! er mach vreezen,
(785) Dir mier besjimpft.
KAREL.
                                        ,, ô Ja, hy is te wonder wreed.
,, Die karel liegt al raer, al is hy geen Poeet.
ERNST.
Maar nu uw kompanjie, myn heer, waar ’s die gebleven?
Waar houd gy guarnizoen? dat dient ge eens op te geeven.
HANS.
Myn kompanjie is meist gesmolten, in dem marsch
(790) Van Bender nach ons land, hoe redend stoe zo dwars
Hern Ernst? das dinkt mier frembt.
ERNST.
                                                        Ik laat my niet bedriegen,
En zal u toonen dat gy niet en doet als liegen.
HANS.
Potstauzend! Ernst was stoe kein olden edelman,
’Ch zol doe betzaalen.
ERNST.
                                    Ja daar weeten wy niet van.


VYFENTWINTIGSTE TOONEEL.

ERNST, HANS, KATRYN. Izabel en Karel ter zyde.

ERNST, tegen Katryn.
(795) Haal Slenderhinke, met de moffen hier beneden.
KATRYN.
Ik zal myn heer.


ZESENTWINTIGSTE TOONEEL.

ERNST, HANS. Izabel en Karel, ter zyde.

HANS.
                        Ich wol hier noe nicht lenger reden,
Ich zol doe finden.
ERNST.
                              Neen, gy moet hier blyven staan,
[p. 48]
’k Heb meer te zeggen vrind.
HANS.
                                              Doe nar, ha! laat oe raân:
Ich wol nicht blyben, wen ich bees word, zol stoe beeven.


ZEVENENTWINTIGSTE TOONEEL.

ERNST, HANS, SLENDERHINKE, WESSEL, en de andere moffen, KATRYN. Karel en Izabel, ter zyde.

WESSEL, die Hans omhelst.
(800) Mien breur! mien breur! mien breur!
KATRYN.
                                                            Daar heb je nou het leeven.
Hans zag nooit blyder dag verschynen, in een jaar.
Daar hebje nou ’t geslacht van moffen by malkaar.
HANS.
,, Das dig ter tybel dat ’s myn broetter, ich wol zwiegen.
WESSEL.
Wel breurken Hans, kunt stoe’an mik geen kennis kriegen?
(805) Ond ’t is nen joar geleên dat stoe mik lestmoal sprak.
HANS.
Ich haab kein broetter, ha! der keerel! halt gemak.
Of ’ch sol doe prieglen.
SLENDERHINKE.
                                        Ie, wil stoe hem noe nig kennen,
Noe stoe zo riek bist, ie woe kan een minsche wennen.
WESSEL, tegen Hans.
Bezee mik wol ter deeg, ik ben oe jongste breur,
(810) Ik ben oe Wessel.
ERNST.
                                      Nu, beken het maar monsieur,
Gy kunt dog uw geslacht, en vrinden niet verzaaken.
KATRYN.
Zo doen de moffen als zy tot fortuin geraaken.
WESSEL.
Kend stoe mik dan nig breur?
HANS.
                                              Weg ofter tybel hoal,
[p. 49]
Ich zol doe priegelen, ont fits’len met dit stoal.
ERNST.
(815) Katryn haal nu eens af dat droevig wyf van Keulen.
KATRYN.
Dat wyf zal mogelyk een ander deuntje speulen.


ACHTENTWINTIGSTE TOONEEL.

ERNST, HANS, WESSEL, moffen, SLENDERHINKE. Karel en Izabel ter zyde.

HANS.
Ich ben pots slapperment ein edelman van staat,
Ich wol nicht einer von oe allen, for soldaat
In mynen kompagnie; ’ch zol doe nicht willen haaben:
(820) Myn vatter is kein baur, er is ein tydser graaben.
ERNST.
Zo is dien broeder, naar het schynt, u onbekend?
HANS, tegen Ernst.    Tegen Slenderhinke ter zyde.
Ja frylig........    ,, Ich zol doe betzalen, slapperment.
SLENDERHINKE.
,, ’k Wol oe een vrindschap daun, met oewen breur to bringen.
HANS.
,, Kont stoe nigt swigen!
SLENDERHINKE.
                                      ,, Ie! sont dat noe zulke dingen.


NEGENENTWINTIGSTE TOONEEL.

ERNST, HANS, WESSEL, SLENDERHINKE, moffen, KATRYN, KRISPYN. Karel en Izabel ter zyde.

KRISPYN.
(825) Och! och! myn dochtertje! ja, ja, daar is de guit.
Vind ik jou hier, jou schelm? verlaater van jou bruid?
HANS.
,, Das wyb kent mier, och ja das wyb weet von myn zachen:
,, ’ch wol aber swigen, ond verenderinge machen.
Was wol stoe haaben?
KRISPYN.
                                    Ik? myn kinds verloorene eer.
[p. 50]
HANS.
(830) Der haab ich aber nigt gefonden.
KRISPYN.
                                                              Hoe myn heer?
Ontken je dan, dat jy myn dochter hebt verlaaten
Te Keulen?
HANS.
                  Ja wyb.
KRISPYN.
                            Hoe zoek jy me dat te ontpraaten?
Neen, neen, dat zal niet gaan, kom maar te Keulen eens.
HANS.
Ich ken das wyb nicht.
ERNST.
                                    Wel dat is wat ongemeens,
(835) Hy loochend alles: hem! heer Karel! wil hier koomen!
KAREL, tegen Hans die achter de tafel loopt.
Treed herwaarts heer kaptein: want gy hoeft niet te schroomen
Dat ik u hind’ren zal, spreek maar met my alleen.
HANS, werpt zyn handschoen over de tafel.
Daar is myn hansjeen, ich wol morjen met uich geen,
Waar das ier wolst.
KAREL.
                              Myn heer, zyt gy gezind te vechten?
(840) Wy kunnen ’t op dees plaats gemakkelyk beslechten.
Tegen Krispyn.     Tegen Hans terwyl hy zyn degen trekt.
Pas op daar achter.....   ’t za, trek aanstonds maar van leer.
HANS.
Nein morjen.
KAREL.
                    Hoe hebt gy nu geen kouragie meer?
HANS.
,, Der keerel meint es, och! ich kan iem nicht ontlaufen.
KAREL.
’k Zeg trek van leer.
HANS.
                                Doe zolst’es met dem tood bekaufen,
(845) Ich zol doe matsfots.
[p. 51]
KAREL.
                                          Koom dan hier heer kapitein,
Of ’k koom by u.
HANS.
                          ,, Ha, had ich doe hier was allein,
Doe swybel, ich wol doe aan tauzend enden kappen.
,, Och was ich hier heraus.
KAREL.
                                          Het is hier met geen snappen
Noch dreigen meer te doen, trek aanstonds uw rapier.
HANS.
(850) Ich zol doe matsfots.
KAREL.
                                          Koom dan maar ten eersten hier.
HANS.
Ier sotsen jongelyn, ich vrees for oe, waarhaftig,
Ier kent mier nicht, ich ben vol tapferheid ont kraftig:
Ich laas uich aber noe for deizen stond eins fry;
Doe bist gelik’lig, das ich nur nich bees en zy.
KAREL.
(855) Wel nu koom aan, ik meen u dan eens boos te maaken:
Karel loopt hem na, en krygt hem by de mouw.
HANS.
Och Hinke; och! och! mien breur!
KRISPYN, met een pistool in de vuist.
                                                      Zo iemant van die snaaken
Een voet verzet, die krygt een kogel in zyn pens.
ERNST.
,, Dat is een helleveeg, ’t gaat alles naar myn wensch.
KAREL.
KAREL.
Verweer u snorker.
HANS knielende.
                                Och! ich bid uich laas mier leben.
(860) Haab ich der hern misdaan, ich bid wol ’s mich fergeben.
KAREL.
Verweer u, zeg ik.
[p. 52]
HANS.
                              Och ich bid uich, laas mir geen!
KAREL.
Zyt gy een kapitein, wiens dappere arm voorheen
Een kaerel heeft verscheurd! die steden kunt ontzetten!
En een boha maakt, of ge ons allen op wild vretten?
(865) Waar ’s uw kouragie nu?
HANS.
                                                  Ich bid uich! spaar myn lyb.
Ich ben ein armer keerl, versjeen mier myn betryb;
Ich zol uich kontentiern.
KAREL.
                                      Goed, wilt ge ons kontenteeren?
HANS.
Ja frylich braaver hern.
KAREL.
                                    Voor eerst is myn begeeren
Dat gy bekennen zult, dat dat uw’ broeder is.
HANS.
(870) Ja, ’t is myn’ broetter hern, das secher ond gewis.
KAREL.
Zyt gy een edelman?
HANS.
                                  Myn leben nicht geweezen:
’Ch ben aber ein doctoor, ond von der weld gepreezen.
KAREL.
Kwakzalver meent ge, en dat zal ’t u ook wel doen.
HANS.
Nein ich ben een doctoor, ein man van groos fatzoen.
KRISPYN.
(875) Ja groot van knevels.
KAREL.
                                            Gy doktoor zult aanstonds sterven.
HANS.
Och! och! ich bid!
KAREL.
                              Neen, neen, gy zult toch niet verwerven
[p. 53]
Met al uw bidden, of voldoe eerst deeze vrouw.
HANS.
Ich haab er niks mistaan.
KRISPYN.
                                      Hoe pikken heb ik ’t nou,
Jy hebt myn dochter dan te Keulen niet bedroogen?
HANS.
(880) Ich ken das wyb nicht, es is ’t altemaal geloogen.
KRISPYN.
Je hebt te Keulen dan ook niemendal verricht?
HANS.
Ja etwas; aber doe bist gaar er motter nicht.
KRISPYN.
Hoo, hoo, dat is genoeg, je hoort het hem bekennen,
Koom aan wy moeten hem dat zwetsen wat ontwennen.
ERNST, tegen Karel.
(885) ô Die bedrieger! ô Wat ben ik nu verblyd!
Hadt gy het niet ontdekt, ik was myn dochter quyt.
Tegen Hans.
Voort zeg ik uit myn huis
KRISPYN.
                                        ’k Moet eerst een klucht beginnen.
Hy moet daar aan dat wiel noch eerst wat voor me spinnen.
ERNST.
Wel vrouw wat zou dat zyn?
KRISPYN.
                                            Ik heb er tog niet van
(890) Als moeite; zagt dat ik met Hans, de charletan,
Myn hart eens ophaal. ’t Za nu moet je ’t spinnen leeren.
Krispyn neemt Karels degen.
Spin zeg ik vent, of vecht! het is nu myn begeeren.
HANS.
Ich kan nicht spinnen.
KRISPYN.
                                  Vent, indien je niet en spind,
Dat gaat er deur.
[p. 54]
ERNST.
                          Wel vrouw, wel vrouw, gy lykt ontzind.
KRISPYN.
(895) Ei laat my dat pleizier ten minste tog gebeuren.
Spin zeg ik kapitein, of ’k meenje te verscheuren.
HANS.
Och lieber fraulyn laas mier geen.
KRISPYN, met een verwoedheid.
                                                      Wel spin dan vent.
HANS.
Ich zol! ich zol! ich zol!
Hans spint, en Krispyn zingt.
                Wie heeft het ooit geleezen,
                (900) Dat Hans de kapitein,
                Die alles wil doen vreezen,
                Moet spinnen voor Krispyn.
                Moet spinnen.......
KRISPYN.
                                              Hy is het niet gewend.
ERNST.
Dat is een kluchtig wyf, nou zingt ze in plaats van huilen.
KRISPYN, tegen Hans.
De tronie recht kaptein; koom mooi, en niet te pruilen.
(905) Hoe hou je al op? spin voort, of ’t gaat ’er aanstonds deur.
WESSEL.
Mien breur! mien breur!
Alle behalven de moffen.
                                        Ha! ha!
KRISPYN.
                                                    Swyg zeg ik van mien breur.
Krispyn zingt.
                Had gy niet komen snoeven,
                ô Hans de kapitein,
                Dan zou je nou niet hoeven
                (910) Te spinnen voor Krispyn,
                Te spinnen....
[p. 55]
ERNST.
Maar zeg, dat woord Krispyn, wat wilt gy daar me zeggen?
KRISPYN.
Myn heer, dat woord Krispyn, is maklyk uit te leggen.
Krispyn verkleed zich.
Zie daar ik ben Krispyn.
ERNST.
                                      Hoe zal ik dit verstaan?
KAREL.
Myn heer vergeef het ons, wy vonden ’t zo geraân,
(915) Om dat ik zelf by u verdagt was, ’k kon niet spreeken
Met u, van ’t geen my van dien Zwetser was gebleeken.
ERNST.
Maar van die dochter dan van Keulen, dat komt mal.
KAREL.
Te Keulen heeft die vent een meisje in ongeval
Gebracht, en in de plaats van trouwen, schelms verraaden.
ERNST.
(920) ’t Staat dan op reden dat wy hem te saam versmaaden.
KRISPYN.
Jy jonker Hans, zult nu eens voor myn’ dochters eer,
Je knevels geeven.
HANS.
                              Ie! myn knevels?
KRISPYN, geeft Hans een schaar.
                                                          Ja ’k begeer
Jou knevels. Daar ’s een schaar, je moet ze zelf afknippen.
HANS.
Das is myn eer tzu nach.
KRISPYN.
                                      Je zult me niet ontslippen,
(925) Dat gaat er deur.
HANS.
                                    Ach helf mier hern, och! och! ich bid!
KRISPYN.
Sny of je knevels, vent, of ’k priegel je aan dit spit.
[p. 56]
KATRYN.
Heer Hans je hebt tog nu die knevels niet van noode.
KRISPYN.
Koom koom, die knevels zyn nou lang al uit de mode.
Ik zeg je vent sny af, of vecht.
HANS.
                                              Ich zol, ich zol.
    Hans snydt zyn knevels af, en geeft ze aan
Krispyn, die ze in een doosje doet.
KRISPYN.
(930) Dat ’s een gedachtenis het doosje is netjes vol.
ERNST, tegen Hans.
Nou ken jy Zwetser, met dat volk met een vertrekken.
Zy jaagen de moffen de deur uit.


DERTIGSTE TOONEEL.

ERNST, KAREL, IZABEL, KRISPYN,
KATRYN.

ERNST.
’t Is of gy me uit een’ droom, heer Karel, op koomt wekken.
Want ’t snorken van dien Hans, had my geheel verblind.
Hadt gy my niet verlicht, ik had myn eenig kind
(935) Van al haar hoop en troost, die ze in u stelt, versteeken;
Ja haar verroekeloost. Wel aan, het is gebleken
Dat gy verstand hebt, en schoon gy van aad’lyk bloed
Niet zyt gesproten, uw kouragie maakt het goed.
Kom Izabelle wil uw hand aan Karel geeven.
KRISPYN.
(940) En ik Tiresias Krispinus, meen te leeven,
Gelyk een graafje, met mejuffer Kataryn.
KATRYN.
Koom aan myn zoetert, ’k zal de bruid van jou dan zyn.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 203: niet er staat: niet?