Macropedius - Hecastus

Georgius Macropedius (Joris van Lancvelt): Hecastus. Utrecht, 1552 (oorspronkelijk Antwerpen, 1539)
Uitgegeven naar de tekst van 1552, op basis van de uitgave op de cd bij Georgius Macropedius, 1487-1558 leven en werken van een Brabantse humanist (Tilburg 2005) door Henk Giebels en Frans Slits.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton061870 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De lopende toneeltekst, in het origineel cursief gedrukt, hebben wij in romein gezet.

[fol. b1r]

¶ HECASTUS
MACROPEDII, FABU
LA NON MINUS PIA QUAM IUCUN-
da, in qua facinorosus quisque mortalium subitaria
morte praeoccupatus, tanquam in speculo quo-
dam contemplari poterit, quemadmodum
per Christum post veram suorum cri-
minum poenitudinem ad beatam
adeoque laetam mortem
perveniat.

[Vignet: Superantur ingenio vires]

ULTRAIECTI.
Harmannus Borculous excudebat.

[fol. b1v]

MODESTISSIMO IU-
XTA AC DOCTISSIMO VIRO D.
Godofrido Montano Endhoviensi Decano
dignissimo, Georgius Macropedius.
S. D.

QUandoquidem tibi vir ornatissime iamdudum nostra placere ludicra, D. & fratre nostro Arnoldo communi amico referente, cognovi, etiam tibi serium quiddam lucubrationum nostrarum dicare statui. Ad quod me pariter non modo proborum parentum tuorum amica familiaritas, & in nostros collata beneficia, verum etiam tua fratrumque tuorum (cum sub nostris in re litteraria militaretis castris) proba indoles & honesta conversatio plurimum extimulavit. Accipe igitur hanc Hecastum fabulam nostram pietate honestam, anni praecedentis aestate non sine magno spectantium plausu à nostris tyrunculis actam, & iam tandem hortantibus amicis aeditam. Et si quidem eam probaveris (id quod futurum spero), candidis communica & à Zoilorum dentibus (modo citra contentionem fieri possit) subinde vindica, sinautem ὡς τὸν ἔπὶ φακῇ μῦθον improbaveris, aut tuo nomine indignam iudicaveris, sic temeritatis me argue, ut nihilominus amicum erga te animum tametsi in vili munusculo modestus agnoscas. Vale vir gravissime, [fol. b2r] & me tui amantissimum iudica. Ex Traiecto pridie Calendas Aprilis. Anno à Christo nato. 1539.

¶ AD CANDIDUM LECTO-
rem in Hecastum praefatio.

CUm ni fallor ante annos abhinc decem Hecastum nostram edidissem, & paulo post praelo mandassem, fuere multi quibus (fabulae scopo recte considerato) per omnia placuit, fuere, quibus in ea nonnulla offenderunt, fuere quoque quibus omnino displicuit, ob hoc praecipue, quod erroribus quibusdam nostri temporis connivere & suffragari videretur. In primis illi, quod citra poenitentiae opera (satisfactionem dicimus) & ecclesiae sacramenta, per solam in Christum fidem & cordis contritionem, condonationem criminum docere vel asserere videretur. Et quod quisque certo se fore servandum credere teneretur. Id quod nequaquam nec mente concepi nec unquam docere volui, licet quibusdam fortassis fabulae scopum non exacte considerantibus prima (quod aiunt) fronte sic videri potuerit. Si enim rei scopum, quem in argumento indicabam, penitus observassent, secus fortassis iudicaturi fuissent. Volui siquidem praeci- [fol. b2v] pue in fabula ostendere, quo pacto post scelera postque flagitia subitanea morte occupatus seu praeventus quispiam, cum ad extrema pervenerit nec canonicae paenitentiae locus vel tempus reliquum sit, ne pusillanimitate & desperatione fractus pereat, tractandus sit. Cuiusmodi homini (pro mea quidem sententia) cum iam iam moriturus sit, non carnis afflictio, non alia paenitentiae opera, sed μετάνοια seu detestatio peccati, & plena fiducia iam fide in Christum pro nobis mortuum proponenda & inculcanda sunt. Profecto longe aliter hominem quemlibet sanum, & extra mortis imminentis periculum (si res postularet) post sceleratam vitam quantumvis resipiscentem & dolentem, tractaturus essem, quod ad absolutam peccatoris conversionem & reconciliationem non tantum cordis contritio vel peccatorum detestatio, verum etiam sacramentalis confessio, sacerdotis absolutio, gemitus, luctus, ieiunium, carnis maceratio, eleemosynae, & id genus alia tum penitentiae, tum pietatis opera proximo exhibenda requirantur. Oro praeterea pium lectorem, ne in quibusdam fabulae locis suspicionem fortassis aliquam moturis, existimet me velle affirmare vel sentire, quod hominem quemlibet christianum necessario credere oporteat in numero salvandorum [fol. b3r] se esse, aut de sua salute certum esse, cum multae scripturae nos doceant nihil tutius esse, quam sub spe semper timere. Nihilominus si certus erat Paulus, quod neque mors, neque vita, neque creatura aliqua se cum alijs pijs & fidelibus separare posset a charitate Dei patris, quae est in Christo Iesu domino nostro, ut colligit ex precedentibus ad Roma. ca. 8. Et manifestius eodem capite Ipse spiritus testimonium reddit spiritui nostro quod sumus filij Dei, cum caeteris quae prosequitur. Si divus Petrus certa promissione credentes dicit gavisuros letitia inenarrabili, &c. Si Ioannes in evangelio dicit. Qui verbum meum audit, & credit ei qui me misit, habet vitam aeternam, & in iudicium non venit, sed transijt de morte in vitam, Et manifestius in Epistola. Charissimi nunc filij Dei sumus, & nondum apparuit quid erimus. Scimus autem &c. Si (inquam) hi suo tempore adhuc in carne viventes de sua & aliorum salute certi fuerunt, absurdum erit si etiam hac nostra tempestate pie credamus subinde nonnullos per divinam revelationem seu spiritus testimonio, certo cognoscere se filios Dei esse, & hinc migrare securos? Quis praeterea (si historijs credimus) innumeros martyrum & confessorum greges de salute sua certos & securos dubitet expirasse? An non secura mens Stephano [fol. b3v] qui vidit caelos apertos? An non secura mens Antonio, qui mortem laetus aspexit? An non secura mens Ambrosio & Martino, quorum alter interrogatus se mortem non timere dicebat quod bonum dominum haberet, & alter iam iam moriturus astanti sibi humani generis hosti dicebat, Quid hic astas cruenta bestia, Nihil in me funeste reperies. Abrahae me sinus recipiet? Taceo de multis alijs, de quorum tum in vita tum in morte securitate prolixum esset recensere historias. Cum igitur non abbreviata fit manus Domini, sed adhuc suis caelestis gratiae & consolationis munera impertiatur, quonam merito alienum à religione Christiana iudicabitur, si dicatur adhuc nostri temporis quispiam (qualem Hecastum finximus) subinde inveniri, qui divino spiritu suae conscientiae reddente testimonium, spem sibi certam suae salutis promittat? Haec prolixius quam destinaram optime lector prosecutus sum, ut de Hecasto mentem meam cognoscas, etsi qua inter legendum non trivialiter dicta occurrant, pie & candide interpreteris.

Traiecti anno 50.

[fol. b4r]

¶ PERSONAE DRAMATIS,
seu fabulae interlocutores.

Hecastus, maritus.
Epicuria, uxor.
Philocrates, filius.
Philomathes, filius.
Philoponus, servus.
Panocnus, servus.
Oeconomus, libertus.
Daetrus, coquus.
Ancille duae
Nomodidascalus, legatus.
Puer legati.

Daemones cum .2. amicis.
Syngenes cum 2. cognatis.
Mors larva teterrima.
Satan, diabolus.
Acolytus, persona muta.
Hieronymus, pastor.
Virtus, persona faeminea
Fides, persona faeminea
Plutus ex arca loquens.
Chorus ex 3. pueris & 3.
puellis familiae.

Ne miretur lector candidus Actorum frequentiam, quòd magis utilitati auditorum nostrorum, quam artificio comico studuimus.

PERIOCHE SEU AR-
gumentum.

COnvivium sibi atque amiculis suis
Opiparum Hecastus apparans, pleuritide
Percellitur, subitoque post gravissima
Scelera citatur ad supremum iudicem.
Cumque anxius neque amiculos, neque proximos,
[fol. b4v]
(5) Neque liberos fidos sibi comites viae
Offenderet, despondet animum. Ad ultimum
Virtute fultus & Fide, post sacrifici
Monita salutis postque paenitentiam,
Vitaeque restitutus est & gratiae.
(10) Dein morte sancta spiritali gaudio
Se affecit & suos probosque reddidit.

¶ PROLOGUS IN HE-
castum.

QUotquot theatro nostro adestis, tum viri
Tum feminae, novam sacramque fabulam
Vobis hilariter offero, cui nihil
Inest pudendi sceleris aut lasciviae. At
(5) Quemadmodum Unusquilibet vel Hecastus hic
(Qui candide vobis modo exhibebitur)
Post gloriam, luxum, & voluptates suas
Subito subinde ab omnibus desertus, ad
Mortem feratur horridam, videbitis.
(10) Videbitis nihilominus, quemadmodum
(Cum paenitentiae operibus seu fructibus
Essent negata nece imminente tempora)
Post criminum confessionem praeviam,
Post lachrimas cordisque paenitudinem,
(15) Non aliter ac pius latro in cruce pensilis,
[fol. b5r]
Per unicam in Christum fidem Deo patri
Gravissime offenso redijt in gratiam,
Et ab angelis de penitente ovantibus,
Subvectus est ad sempiterna gaudia.
(20) Sciat tamen spectator omnis candidus,
Multo quod aliter hunc vel alium quemlibet
Sano & vigenti corpore, in proscaenium
Produceret, flagitia post enormia
Manifesta seu latentia, auctor fabulae,
(25) Quam morte praeventum hunc virum subitaria,
Quòd ad absolutam paenitentiam sciat
Pluria requiri, quam fidem ipsam catholicam,
Confessionem, & absolutionem eam,
Virtute quae fit clavium Petro datarum
(30) Ecclesiaeque per ministros publicos.
Cuiusmodi est eleemosyna, ieiunium,
Orationes, lachrimaeque, & id genus
Alia pia opera, tum in Deum, tum in proximum,
Verum sibi persuasit hunc vel quemlibet
(35) Morte subita praeoccupatum sic fore
Tractandum & exhortandum, & hoc solatio
Fidei levandum, ne (quod absit) dum nimis
Exaggeretur, quam meretur pro suis
Excessibus, correctio, moriens sibi
(40) Male conscius, satisque facere non valens,
Spe destituta animum miser despondeat,
[fol. b5v]
Barathrumque desperationis incidat.
Certe humilium contrita corda neutiquam
Spernit Deus, sero licet resipuerint.
(45) Quae vera nunquam sera poenitentia est.
Neque singularem (ut nuncupant) fidem in Deum,
Verum catholicam & universalem probat,
Ab apostolis & orthodoxis proditam,
Qua non modo esse deum, & creasse haec omnia,
(50) Et in unitate trinitatem credimus,
Christum natum, passum, & in cruce mortuum,
Dieque tertia excitatum a mortuis,
Sed & in Deum qua credimus & in filium,
(Quem perditis nobis necandum tradidit)
(55) Toti fide atque amore in ipsum tendimus
Ipsique nos nostram & salutem maxime
Totaque cum fiducia committimus.
Nec voluit author quemlibet debere se
Certo beandum credere, quod tutius
(60) Nihil sit ac spei timorem adiungere.
Veruntamen quis dubitet innumeros adhuc
Posse emori tutos sineque periculo,
Ut martyrum Christum confitentium
Quondam greges, quorumque menti spiritus
(65) Testatus est, Dei quòd essent filij?
Haec me volebat proloqui Macropedius,
Ne qui favere eum putent erroribus.
[fol. b6r]
Ecclesiae quòd ab unitate catholicae
Et ab orthodoxis discrepare anathema sit.
(70) Praeterea & hoc paucis monebo, sicui
In aliquibus minus pudice visa sit
Vel adultera introducta vel meretricula,
Nihil est in hac quod oculos pudicos leserit.
Videbitis gestus honestos undique
(75) Actusque graviter exhiberi comicos.
Non hic amator virginum, non laeno, non
Scortum impudicum. vel quòd offendat probos.
State igitur absque turbidis clamoribus.
Valete Hecastum, cuius hinc libertum agam &
(80) Oeconomon, huc prodire mox videbitis.

CHORUS.
Versu Sapphico.

[muziekbalken]
[fol. b6v]
FAede peccator, resipisce tandem,
Iudicis mulctas citus anteverte,
Hora ne tradat cita mortis orco
Te cruciandum.
(85) Quid tibi gazam moriture condis?
Quid voluptates moriture anhelas?
Quid vel affectas moriture honores
Interituros?
Dum viges sanis vegetisque membris,
(90) Et frui dulce est scelere execrando,
Macera carnem, peritura sperne,
Et resipisce,
Sera ne non sit metanoea vera,
Nempe procedens baratri pavore,
(95) Prorsus aut nulla, hanc merito negante
Iudice iusto.

¶ ACTUS. primi. SCAENA. prima.
Hecastus solus. Iambici trimetri.

NEmo omnium mortalium felicior
Me vivit usquam gentium, quod nesciam
[fol. b7r]
Si quidlibet meam ad beatitudinem
(100) Queat addier. Formosa coniunx, filij
Acres, venustae filiae, ampla familia est.
Varia supellex ornat aedeis splendidas,
Thesaurus auro, argento & electro tumet,
Arcaeque perticaeque veste plurima
(105) Ex purpura vel coccino aut holoserico
Conferta sunt, laeti greges in pascuis
Uberrimis, agri feraces, commodi
Reditus, sed & possessiones plurimae,
Et quicquid ad foelicitatem conferat,
(110) Iuveni valenti ac sospiti simul affluit.
Age igitur anima fruere rebus proprijs,
Ede, bibe, epulare cum bonis sodalibus
Et amiculis. Nec terreant te, qui tibi
Diem futuri examinis praenunciant,
(115) Qui faucibus crepantibus tibi praedicant,
Quod exigenda ratio sit de singulis,
Quae possides vel prodigis, quemadmodum
Expenderis. Nugas agunt qui haec blacterant.
Nam quilibet (ut humana ratio iudicat)
(120) Rerum suarum dominus, haud oeconomus est.
Nunc igitur huc mea evocata uxorcula.
De vespera coena, deinde vesperi
De crastina volupe apparanda iussero.
Hinc Daemonem amicum adiero, & hunc diem
[fol. b7v]
(125) Iocis, fritillo, ac poculis sepeliero.
Prodi uxor aedibus, quod aliqua serio
(Priusquam amicum adeam) tibi mandanda sint.

¶ ACTUS primi SCAENA secunda.

Trimetri ut superiores.

Epicuria. Hecastus. Panocnus.

MI vir quid evocas me ad aestum & aëra?
Quin intus ea quae erant iubenda dixeras?
Heca. (130) Ut delicata. ut tenera facta es mea rosa.
Quin palla vel calyptra operuit has genas?
Ep. Etiamne rides? Hec. Egóne? Ep. Tú nae. Iam iocis
Et ineptijs missis anime dic seria.
Hec. Cura apparari vesperum convivium
(135) Et delicatum & splendidum, sint frixa, sint
Elixa, sint assata, sint liquata, sint
Quaecunque sint in copia. Nam vesperi
Nobis viri primarij cum uxoribus
Laetissime excipiendi, honesté ac blanditer
(140) Tractandi erunt. Epi. Convivium mi vir recens?
Convivae Hecaste denuo? calent adhuc
Veruâ, calent foci, calentque chytropodes,
Et denuo mi Hecaste convivae, & recens
Convivium? Hec. Si quid calet iam ferveat.
(145) Parentur omnia denuo. Epi. Hesterno die
Quae cocta, nondum absumpta sunt. suffecerint
Quattuor viris, totidemque eorum uxoribus,
[fol. b8r]
Ut puto. Hec. Putas? abi, coquantur omnia
Recentia. Epi. Licet. qui putas esuri erunt?
Hec. (150) Cognati, amici, contribules. Caeterum,
Uxor, tua nil interest praescire, quos
Adduxero. Cura apparentur quae gulae &
Ventri satis faciant. Epi. Licet, tribus ne adhuc
Si coxero satis arbitraris? He. Ut hoc genus
(155) Muliercularum illiberale est & tenax,
Novem decemve adduxero, ut te Iuppiter
Mala sciscitatrix perduat. Epi. ne irascere, ac
Memineris ut nobis sacerdotes crebro
In contione publica denunciant,
(160) Quod de omnibusque & singulis, quae prodigi hic
Absumimus, largimur, aut expendimus,
Coram supremo iudice in novissimo
Die exigenda est ratio. He. Te iam scilicet
Terret dies novissimus. quos tu mihi
(165) Narras dies novissimos? nugantur ij
Qui isthaec ferunt. Quo ex arculis nostris sibi aes
Emulgeant, hi nos subinde territant.
An non licet mihi meo pro arbitrio
Quae propria sunt expendere, aut partis frui?
(170) In parricidas, in latrones, in canes
Verpos, in ethnicos, & id genus impios
Discussio haec desaeviet, baptisma nos,
Christusque nos servabit. aut si quid sit in
[fol. b8v]
Nobis mali, post lachrymis piabimus.
(175) Neque nos sumus virtutis omnino vacui.
Quod namque abundat erogamus interim
Pauperibus, orphanis, peregrinis. Sacras
Aedes sacris diebus ingredimur, deo
Precem dominicam fundimus, fidem quoque
(180) Nulla impiorum dogmatωn aspergine
Foedam, tenemus integram. Vade stolida
Et coquito quae coquenda sunt, novissimus
Quidem dies nunc longe abest, venturus est
Post multa tandem saecula. age fruamur his
(185) Praesentibus, dum aetas favet, tempus iuvat,
Fataque sinunt. I mea rosa, isthaec expedi.
Ego daemonen accedo amicum proximum,
Cum quo iocis, facetijs, & lusibus
Tempus teram usque ad vesperam. Ep. Vade igitur, &
(190) (Quia imperare non queo tibi nec volo)
Regredere quaeso tempori. Hec. Heus. Ep. quid nunc? He. Volo,
Si quispiam me quaeritet, ne facile me
Prodatis, aut sinatis evocarier.
Quod hunc diem genio dicavi liberum.
(195) Sequere Panocne. Pa. Hem. He. Tu familiae praecipe.
Ep. Curabitur. Vir hic admodum fit prodigus.
[fol. c1r]
Qui ne quidem blandis logis nec asperis
Compescitur. Nisi aliquid ego largissimis
Illius usque impendijs detraxero,
(200) Cito res domestica tota dilabetur. heus
Heus Daetre ades. decem viris vel foeminis
Coqui volebat, alteram partem cate
His sumptibus subtraxero. foculis novis
Vetera recocta (modo integra) inserenda sunt.
(205) Heus Daetre. ^___________

ACTUS primi SCAENA tertia.*

Trimetri.

Daetrus. Epicuria.

^________ DAetrus hic. quid hera, factum voles?
Epi. Cape sportulam atque hos aureos solidos duos
Ex omnibus quae per macellum vaeneunt
Quantum satist’ decem viris, eme optima.
Dae. Papae. decem iam denuo? Epi. denuo decem.
Dae. (210) Si addas adhuc solidos duos, vix emero.
Epi. Abi frutex, non emeris? Dae. non emero,
Ut veneunt iam obsonia. At si me audias,
Probe admodum tibi consulam. Quae adhuc super
Sunt reliquiae veteres, novis, ut recaleant
(215) Interserantur callide parcatur huic
Dimidio emendi impendio. Ep. Rectè mones,
[fol. c1v]
Si industriè fieri queat. Dae. Tam industriè;
Ut nec vel ipsa sentias quae feceris.
Sine me meo periculo hanc cudere fabam.
Ep. (220) Sino. vide ne in aliquo honori deroges.
Mercare quod putas fore necessarium.
Ego interim curabo cum famulitio
Quod ad voluptatem atque splendorem attinet.
Dae. Vadam. Tenacitas me hercle mulieri
(225) Sordèsque natura insita, haud ullo queunt
Respectu honoris vellier. Satius mihi
Fuit igitur obsequi, atque idem suggerere quod
Certè videbam velle eam sibi suggeri,
Quod hinc mihi concilio pacem & gratiam
(230) Prospicio Daemonis fores aperirier,
Proripio me, ne forte herus me hic opprimat.

ACTUS primi. SCAENA quarta.

Tetrametri.

Hecastus. Daemones. Panocnus.

HOc est quod intus dixeram tibi Daemones. sistamus hic
Cum poculis fritillum, ut alea & orbibus lusorijs
Moveamus ultrò taedia. Dae. Hem. sistamus, at quis legibus
(235) Certabimus? Hec. Victo hauriendus cyathus est. Dae. Imò magis
[fol. c2r]
Victo hauriendus cantharus cyathusque victori cadat.
Hec. Adhuc placet: non admodum terret capax me cantharus.
Puer ades, & his infunde vina poculis, dein domum
Te proripe, atque satage, ne quid imparatum offendero.
(240) Cave deinde, si petat me quispiam, ne me indices.
Pa. Non indicabo, sed tibi quis usque cyathissabit, &
In caeteris minister erit? He. Iners inertis non eget.
Abi, piger. manum laboribus applica, nos nostra enim
Curabimus, nobisque cyathissabimus. redi. Pa. hem. He. mane.
(245) Primum omnium dic coniugi nos adfuturos vesperi.
Pa. Dicam. He. Philopono dic, paret vino hauriendo dolium
Dulcissimum. Pa. Licet. He. Inde toti familiae, ut excolant,
Chorum instruant, laetique nos cum carmine excipiant, quod hunc
Diem atque noctem subsequam genio dicare statuimus.
Pa. (250) Facesso. num quid aliud est quod exequendum praecipis?
He. Nihil. Pa. valete sospites. He. Iam nostra agamus ludicra
Dae. Agamus. en bis unio. Hec. bis senio. Dae. en bis binio.
[fol. c2v]
Hec. Bis quinio. Dae. En bis ternio. He. Bis quaternio. Dae. Bis quaternio.
Victoria haec mihi cesserit. He. bis ternio. Dae. en bis quinio.
Hec. (255) Bis binio. descensus usque noster est. Dae. bis senio.
Ascensus hic spondet mihi victoriam. He. Bis unio.
Profecto prodigiosus hic iactus fuit. Dae. Fuit quidem.
Sed iam vicissitudinem hanc mutavero. te verbero.
En ternio & quaternio. He. me verberas, & ventulus
(260) Me verberare visus est, sub dextro hoc hypochondrio,
Dae. quid somnias? He. Non somnio, sed introeamus, obsecro.
Dae. Eamus. ast uterque prius exhauriat sibi poculum.
He. Praebibe, sequar. Dae. Bibi. sequere, nam poculo hoc plagae tuae
Medebere. Hec. id quod faxit Aesculapius. Dae. faxit. bibe.
He. (265) Bibi. sed haud dum sentio. cedamus intro Daemones,
Extraque ventum haec coepta terminemus alacrius. Dae. placet
[fol. c3r]
Nam corpori aegro aquilo intulit per saepe multa pericula.

CHORUS.
Iambici dimetri.
Ex capite secundo Sapientiae Salomonis.*

[muziekbalken]
NIhil sodales tandem erit
Caro nostra quam extinctus cinis,
(270) Et mollis instar aëris
Sese resolvet spiritus.
Ut nubili vestigium
Haec vita nostra transiet
Ut nebula dissolvenda, quae
(275) Radijs liquet solaribus,
Perinde ut umbrae transitus
Vitae suavis tempus est,
[fol. c3v]
Operisque nostri ac nominis
Cum tempore erit oblivium.
(280) Igitur sodales commodis
Fruamur his praesentibus,
Veluti iuventa celeriter,
Imbuti Iaccho & balsamo.
Non temporis flos transeat,
(285) Vernis coronemur caput
Per omne pratum & compitum
Rosis, priusquam marceant.
Nullus sit exors gaudij,
Laetitiae ubique simbola
(290) Linquamus, haec quod una sit
Pars atque sors mortalibus.

ACTUS secundi. SCAENA prima.
Trimetri.
Oeconomus solus.

GRandi malo servi putant se obnoxios,
Cùm imperia sedulò exequuntur herilia.
Id quod mihi quoque tunc persuaseram fore.
(295) Cùm servitutis colla subderem iugo.
Verum secus modò iudico. Nam tum (licet
Operans & obsequens) eram multo omnium
Liberrimus, curam omnem in alios transferens.
Libertus ubi iam factus sum, cura undique
[fol. c4r]
(300) Rerum omnium domesticarum me opprimit.
Si quid vel intus vel foris vernaculi
Neglexerint, mihi imputatur, quasi geram
Curam universam. Accedit his, quod nec mihi
Oboediunt nec gnaviter suis student
(305) Negocijs. Nam aut garriunt, aut lusitant,
Aut in foro omnibus obstrepunt, sua negligunt.
Videbo quid Daetrum moretur, quo minus
Ferat coquenda coquatque edenda vesperi.
Vos fulcra, mensas, gausape, & mantilia,
(310) Orbes, quadras, vasaque parate, ut iusseram.
Audistin’ haec? parate cuncta ut iusseram.
Non audient me suspicor, sed ut abiero,
Ad fabulandum aut feriandum confluent.
Recta tamen vadam in macellum, uti videam
(315) Quid hactenus Daetrum moratum est. Si quidem
Occurrerit, viae laborem ademerit.

ACTUS secundi. SCAENA secunda.
Tetrametri.
Panocnus, Philoponus, Oeconomus cum Daetro.

QUantumlibet festinet hera, quantum libet Apeleutherus.
Res neutiquam processerit nisi Daetrus adsit, qui coquat
Quae edenda sunt. Quid discus absque edulio? Phi. βοῦς λοκρικὸς
[fol. c4v]
Pano. (320) Tantisper ergo moremur hic, dum redeat is qui amissus est
Dumque ille abest, cui labor & omnis opera inutilis est. Phi. Placet.
Miranda sunt profecto, quae de nostro hero memoras mihi.
Nam quanquam is hactenus fuit rerum omnium profusior
Et ad voluptatem gulae atque Veneris indulgentior,
(325) Nunquàm tamen tam futilem festivitatem prodidit.
Timeo hercle ne res tam insolita siet viro malo omini.
Pa. Merito quidem, nam saepe post Phoebi micantis caumata
Sequi solent tonitrua, extremumque risus luctus est.
Memini quibus mors imminebat ocyus, quod gaudio
(330) Intemperato se nimis resolverent. Phi. Id ominis
Dij boni avertant. Utut se habebit hoc negocium,
Videbitur. Nos interim curemus ea, quae iusserat
Per singula exacte exequi, si non velimus ulmei
Rebus quibuslibet imparatis reddier. Mensam ampliter
(335) Primum instruamus, lectulos sternamus atque pocula
Munde eluamus, inde frundibus atrium virentibus
[fol. c5r]
Herbis quoque redolentibus adornemus, atque (ut iusserat)
Chorum ex ephebis & puellis ordinemus consonum,
Ne sit quod oculos introgressi offendat, aut bilem excitet.
Pa. (340) Mones probe. At iam tandem adest Daetrus gravis cupedijs,
Qui utrique nostrum aliam laboris sordidi ansam porrigit.
Comitatur Oeconomus, cui cura est rei domesticae. is
Iurgabitur scio, & arguet nos ocij aut socordiae.
Phi. Syndule non te pigeat operis aut laboris sordidi
(345) Nam se omnibus servus fidelis applicat laboribus.
Porro huius ego pro iurgio respondeam. Oeco. Quid hic foris
Nugamini? Nihil est in aedibus quod exigatis? Phi. Est,
Sed hactenus Daetrum morati ipsum sequemur praevium.
Dae. Sequiminor impigri, est enim quod utrique committam. Phi. licet.
(350) Te sequimur. Pa. An ne dixeram? Phi. Praedixeras. Sed obsecro,
Quem principem virum eminus videmus huc gravissimis
[fol. c5v]
Properare gressibus? Moremur. haud enim mediocris est
Vir dignitatis quisquis est. id quod suis tum vestibus
Tum gestibus, tum maxime qua praeditust’ heroica
(355) Maturitate in moribus planè indicat, prae se ferens
Ingens decus, & auctoritatem regiam. Pan. Videtur hic
Legatus esse Caesaris Regis ve magni nominis,
Quod haec severitas & haec maturitas nulli siet
Nostratium. Cedamus intrò, nam pudet tantum virum
(360) Excipere; nam nos appetit. Phi. Siste. pudor absit rusticus.
Quid dignè hero respondeas, fugisse si resciverit?
Non nos quidem hic momorderit; si quid loquendum, ego eloquar.

ACTUS secundi, SCAENA tertia.
Tetrametri.
Nomodidascalus. Philoponus. Panocnus.

IAmdudum in his mundi infimis convallibus praedivitem
Homuncionem habitare multi praedicant, quem rex deûm
(365) Hominumque maximus iubet citarier, quem singuli & hunc primulum
[fol. c6r]
Henecastum & Unumquemlibet compellitant.
Legatione functus opto convenire seriò.
Phi. Herum petit. Pan. Verum. No. heus boni iuvenes mihi aedes divites
Quas Hisecastus habitat ultro ostendite. Phi. His in aedibus
(370) Habet Hisecastus ipse herus noster domine venerande quem
Omnes Hecastum nuncupant. No. Idem est. vocetur huc foras.
Ph. Dudum exijt mi heros domo, necdum reversus est. heram
Si poscis, ipsa adest. No. Vocetur haec. Ph. Panocne heram evoca.
Pa. Vocavero. No. Quò abijt herus? Ph. ad amiculum animi gratia,
(375) Ut poculis vel lusibus iocisve tempus exigat.
No. Tempus terendum lusibus? tempus terendum poculis?
Quo nihil habet preciosius? quo nihil habet iucundius?
Quo debuit vitam priorem lachrymis foedissimam
Piare? & ad vitae futurae gaudia aspirare: cum
(380) Nil morte sit ei certius, nil mortis hora incertius.
At quid moratur uxor? aut quin huc vocata proruit?
[fol. c6v]
An despicit summi mandata regis haec, quae perfero?
Ph. Iamdudum in amplos apparatus vesperae coenae arbitror
Distracta, subito non quit explicare se vel comere.
No. (385) O dirae & execrandae opes mortalium, ad quid non solent
Mentes suorum cogere? Ph. Eccam heram sua cum ancillula.
Heros, vale, nam est quod agam in aedibus. No. Adolescentule vale.

ACTUS. secundi. SCAENA. quarta.
Trimetri.
Epicuria. Nomodidascalus. Puella.

PApae quis hic? Salve vir inclyte. No. salva sis
Muliercula. Ep. Méne quaeris, an virum meum
No. (390) Primum omnium tuum maritum, deinde te
Quoque admonendum censui. Sed ille ubi est?
Ep. Ecastor istuc nescio. solus abijt.
No. Videto quid respondeas. Os namque quod
Mentitur occidit animam. Ep. Egóne mentiar?
(395) Ne quaeso suspicetur id dominus meus.
No. Videlicet, servi tui novere, quod
Tu nescias? Mitte igitur ocyus qui eum
Adducat. est enim mihi res seria,
Iussum quoque necessarium regis mei
[fol. c7r]
(400) Ter maximi, quae & indicare me quidem
Quàm primum oportet, ast eum mox exequi,
Modo rationem suae salutis habuerit.
Epi. Me miseram, ut hoc sermone me quoque territas.
No. Hic terror est maioris initium, nisi
(405) Nos audiat. Voca virum. Ep. Timeo admodum,
Ne non velit vocarier. No. Nolit, velit,
Ducatur huc. Ep. Puella, vade, & evoca
Nostra ex familia quempiam. Pu. Evocavero.
Ep. Quem mittam in aedeis Daemonis, si fors queat
(410) Post pocula inde educier. Pu. vocavero,
Aliud ne dici praecipis? Ep. Nihil aliud.
At cum vocato regredere, ut dicam tibi
(Si forte causa postulet) qui vesperi
Sint ordinanda fercula in convivio.
Pu. (415) Facesso. Epi. abi. No. Quid tanta modo pro vespere
Est cura tibi convivio, cum nescias
Num habitura sis tuo cum marito vesperem?
Ep. Quid audio? Iuvenes sumus, sani sumus,
Lustrumque nondum septimum transegimus,
(420) Qui mors subita nos opprimat? quaeso melius
Mihi ominare, ne quibus terroribus
A poculis & ferculis nos distrahas.
No. Si mihi vacaret his tibi de singulis
[fol. c7v]
Muliercla respondere, non quàm stulta sis
(425) Modo, sed & quàm insanias attenderes.
Sed nunc adest puer vocatus, praecipe
Ei, marito quod velis referrier.
Tantisper hic manebo dum peregeris.

ACTUS secundi. SCAENA quinta.
Tetrametri.
Panocnus. Epicuria. Puella.

PRodire me foras iubebas hera? quid exigi voles?
Epi. (430) Reverte in aedeis Daemonis quam potueris celerrimè,
Et revoca herum. Pa. Non audeam tentare quid iubes: nam herus
Interminatus est mihi iam serio, ne se hoc die
Aut evocarem aut proderem. Epi. Novi, sed imminet modo
Necessitas ultima, velit, nolit, statim accersendus est.
(435) Dices virum primarium ter maximique Caesaris
Legatum adesse in aedibus, qui iussa perfert seria
Sine remora denuncianda, & inquies, quod mortis et
Salutis ultimae discrimina imminent si negligat.
Pa. Legatum adesse dixero, cuius necesse est iussibus
(440) Mox serio respondeat. Ep. sic dixeris. P. sic dixero.
Ep. Alij vide ne dixeris. Pan. Non dixero. Epi. [fol. c8r] vade interim
Puella sterne mensam in edito domus triclinio,
Ut hospitem excipiamus hunc cum honore summo & gaudio.
Pue. Operam dabo, quo splendidè sint apparata quaelibet.
Ep. (445) Niteant parietes byssinis, hyacinthinis, holosericisque Tapetibus.
Pu. Faxo libens. Ep. Fac mensa & auro splendeat
Radiante, gemmatisque poculis. Pu. Licet. Ep. Loca singula
Styrace, thure, & galbano suffita sint. Pu. suffita erunt.
Epi. At celeriter. Pu. Celerrimè. Ep. Iam comiterque & callidè
(450) Mihi loquendum cum viro hoc, donec maritus exeat.
Si forte venari queam, viro meo quid nunciet.
Ipsusque adit me denuo. ^___________

ACTUS secundi. SCAENA sexta.
Tetrametri.
Nomodidascalus. Epicuria. Puer.

^___________ MUlier, quid est quod inutili
Iubes labore distrahi totam familiam in aedibus,
[fol. c8v]
Ut putridam carnem oppleas enutriasque vermibus?
(455) Si habeas quibus vitam tuam serves, & hoc corpusculum
Moderate operias, aliud his regionibus nil postules.
Nam is cuius hac legatione fungimur ditissimus est
Qui in propria mensa suis paravit immortalia
Sua fercula atque pocula, utpote omnibus sese hac brevi
(460) Vita piè colentibus & amantibus. Quid denique in
His lachrymarum vallibus congeritis aes, vestes, opes,
Captatis ampliter voluptates, honores, commoda,
Cras morte certo certius morituri, & omnia haec velut
Nihilum relicturi? Epi. Id quidem cognoscimus vir optime.
(465) Sed (obsecro) quid adeo mortem interminaris iuvenibus
Sano atque vegeto corpore? An non plurimis annis adhuc
Vitam poterimus prorogare, & ultro coelis perfrui?
No. O si scias, quam haec stulta sit praesumptio, modo trepida
Resipisceres, hunc fastum & hunc luxum ut lutum contemneres,
[fol. d1r]
(470) Iramque flendo iudicis coelestis antevorteres.
Epi. Qui stulta? non propitius est deus optimus? qui & in ultima
Hora diei in vineam properantibus, post ocium
Magnum dabit parvi laboris praemium? No. Si vera sit,
Nunquam profecto est sera poenitentia. At tu qui scias,
(475) Homo bulla inanis & levis, quod horam ad undecimam queas*
Perducier? Nam qui spopondit poenitenti gratiam.
Is negligenti non spopondit crastinum. Quin etsi ad id
Aetatis ultimae senex perveneris, qui nunc scias
Quod te in suam pater familias vineam missurus est?
(480) Quandoquidem donum dei perfecta poenitentia, haud
Res propriae virtutis est? Tuque interim spreta Dei
Patientia longa, secundum cor tuum non poenitens
Tibi in supremum examen iram congeris. Epi. Tu territas
Me neutiquam mediocriter dirae necis vocabulo.
(485) Verumtamen difficile mihi persuadeas, haec omnia
Quae possidemus ampliter, fore deserenda adeo temere,
Et stultè, & inconsulte, ut illis non fruamur libere.
[fol. d1v]
Quae vel sua clementia Fortuna, vel Dij boni
Nobis suo favore contulere abundantissime. At
(490) Iam sermo suspendendus est, tandem maritus advenit.
No. Ut video non resipueris donec tibi Lethum sua
Vitam sagitta transigat. Vade igitur & fac quod tuae
Senses saluti commodum. Epi. Vadam & videbo quid mei
Convivio & triclinio apparaverint, te quoque velim
(495) Marito adesse vesperi. No. Is mihi modo conveniendus est.
Profer puer diploma divinaeque legis codices.
Pu. Hem tibi domine diploma, divinaeque legis codices.

ACTUS secundi. SCAENA septima.
Tetrametri.
Hecastus. Panocnus. Nomodidascalus.

QUem sese homo dicebat esse, qui iubebat me sibi
Assistere? Panoc. Insignem virum magnique regis nuncium.
Hec. (500) Se nobilem, se divitem, se purpuratum aut splendidum
Auro exhibebat nuncius? Pa. Non admodum. ve- [fol. d2r] runtamen
Ea est viro in sermone, vultu, moribusque authoritas,
Maturitas, probitasque, ut (absit verbulo indignatio)
Te rusticum, te barbarum censerem, & hominem sordidum.
He. (505) Nugare. si pannosus est, si pauper, & si ignobilis,
Non regius legatus est. neque huc bonis avibus venit.
Ubi reliquisti virum? Pa. Cum uxore nostris pro aedibus.
En tibi hominem. vide & experire, ipsus quis est, vel quantus est.
He. Pol tam gravem non credidi. relucet ex facie viri
(510) Reverenda morum dignitas, & honore digna sanctitas.
Pa. haec dixeris, cum hominem loquentem audiveris. He. Salus tibi
Sit, quisquis es venerande vir. men’ quaeritas? No. Tibi quoque salus
Vitaque functo mors bona, & vitae futurae gloria.
Tun’ ipsus es, qui vulgo Hecastus diceris? He. Hecastus sum ego
No. (515) Rex regum & imperator omnium per orbem maximus
[fol. d2v]
Me misit ad te nuncium iussitque te absque mora suis
Assistere tribunalibus, deque omnibus, quibus usus es
Vel abusus, & quae sub polo per phas nephasque possides,
Sibi rationem reddere. Et ne existimes rem frigidam
(520) Et hanc meam legationem subdolam aut minus ratam,
En litteras chirographumque, quo suam ad praesentiam
Te tanta maiestas citat. He. Quid Caesari mecum fuit
Commune, ut accepti datique subito iustum calculum
Suum ad tribunal exigat? Quid? num Imperator me sibi
(525) Servum, colonum, debitorem, aut oeconomon existimat?
Ut referam ei omnem calculum de singulis? An non licet
Mihi de meis & quod volo, & quantum volo, quando volo. &
Quibus volo, & quemadmodum volo, meo pro arbitrio
Impendere? No. Has lege litteras primum omnium atque intellige.
(530) Si postea quid haesitas, tibi clarius praecepero.
He. Proh Iuppiter, cuiusmodi haec scriptura & haec elementa sunt?
Nostrae profecto non habent formam stilúmve curiae
Quasi hi chàracteres Dei digito exarati sint. ita
[fol. d3r]
Grandem mihi timoris horrorem ingerunt. No. Quid mussitas?
(535) Cito perlege, citiusque responde, ut sciam quid sit mihi
Renunciandum Iudici. He. Tuam fidem, est in literis
Reverenda quaedam antiquitas, punctis figurisque haud parum à
Nostra litura discrepans, ut neque legere verbum queam
Miser, nec intelligere quae exarata sunt. At sunt mihi
(540) Duo filij, quorum alter humanis diu versatus est
In litteris, morare dum sensum mihi horum versuum
Is explicet. No. Vocetur. He. Heus vocato Philomathea meum
Gnatum, ut statim compareat. Post alterum curabis, ut
Legatus hic dignissime excipiatur, hospitesque caeteri.
Pa. (545) Et filium tuum here vocabo, & alterum curabitur.
Numquid aliud me vis? He. nihil nisi ut ipsus actutum advolet?
Dicesque quamprimum illius me opera indigere. Pan. Dixero.
[fol. d3v]
He. Me & cura, & anxietas, & horror artuum simul obruunt
Dolet latus, cor palpitat, quasi febribus concussa sint
(550) Carnes & ossa contremunt, super omnia haec, legatus hic
Me & iussa regis maximi torquent pavore maximo.
Et ad ipsa quid respondeam, ignoro omnium miserrimus.
Heu me vicissitudo quanta subito rerum est omnium.
Sed ecce Philomathes adest gnatus meus iuvenior, hic
(555) Mihi, spero post has litteras lectas feret solatium.

ACTUS secundi. SCAENA octava.
Trimetri.
Philomathes. Hecastus.

SUbito legentem Hippocraten puer meus
Me devocat. Quis hic? Pater quid tristis est?
Salve pater, quid tristis es? quid & manum
Lateri apprimis? He. Me subitus invasit dolor,
(560) Sub dextero hoc hypochondrio. Philo. Linguam exere. He. Hem.
Phi. Cedo manum. He. hem manum. Phi. Pleuritis est.
[fol. d4r]
Morbus profecto negligendus nemini,
Nisi forte cui vitae salus invisa sit,
Is namque praecipiti gradu adducit neci,
(565) Nisi eam repulerit initio medicans manus.
Fidito pater. lecto Galeno facile te
Servavero. Sola hácne causa subito me
Modo devocari iusseras? He. Non hac quidem
Fili, sed alia, quae premit pectus meum
(570) Multo magis. Vidistin’ hunc virum gravem?
Phi. Quin’ viderim? He. Magni imperatoris (ut ait,
Et ut indicat maturitas) legatus est.
Qui me suis verbis gravibus & literis
Eius tribunali ocyus sisti iubet,
(575) Et omnium quae nostra sunt rationem ibi
Ut nacta sunt vel distributa reddere.
Phi. Ne cesseris. in ius vocandus est pater
An imperator omnibus nostris bonis
Praescribet ultro calculum? He. Audi caetera.
(580) Venerandae adhuc antiquitatis obtulit
Diplomata, brevibus quidem illita versibus.
Sed literis tam insignibus, uti non manu
Mortalis hominis, at dei scriptas putes.
Tantum ingerunt horroris intuentibus.
(585) Quas dum neque intelligere queo neque legere,
Te devocavi ex aedito musaeolo,
[fol. d4v]
Ut verba, sensum, & ordinem cum expresseris,
Sciam quid alto principi respondeam.
Phi. Diplomata sua mihi vir ipsus displicet,
(590) Videatque nostro in orbe doctos & sophos.
He. O utinam in hac re gnate patri commodes.
Pro maximis tibi traditis impendijs.
Phi. Et quicquid ad philosophiae artes attinet,
Omnesque leges tum profanas tum sacras,
(595) Omnemque linguam haud barbaram novi probe.
Quid proposuerit, quod facile non solvero?
Sed in viro est (dum attentius consydero)
Non saecularis dignitas (ut credidi)
Fastús ve regius, sed horror ac stupor
(600) Cultus dei & coelestis amplitudinis.
Hecast. Hoc dixeris, cum ipsum loquentem audiveris.

ACTUS secundi. SCAENA nona.
Trimetri.
Nomodidascalus. Hecastus. Philomathes. Puer.

HIc est Hecaste qui tibi regis mei
Mandata legat & explicet? He. Is est. No. cape, lege.
Plus aequo in hoc loco moratus sum, expedi.
He. (605) Quid stipes hic elinguis es? qui non legis?
[fol. d5r]
Phi. horror pater me invadit, anxietas quoque
Non mediocris. Nam elementa quanquàm barbara
Miram Dei potentiam prae se ferunt.
Humaniores literas scio, barbaras
(610) Neque legere neque intellegere pater queo.
He. Egóne miser, qui post tot auri impendia,
Nil eruditionis in te nactus sum?
An non in hoc te litteris mandaveram,
Ut, sicubi res postularet, tu meas
(615) Causas viris coram probis defenderes?
Et ecce nunc in hoc meo discrimine
Stas mutus absque mente, voce, & sensibus.
Lege vel abi in malam crucem ignavissime.
No. Ne caede gnatum innoxium, nam tu magis
(620) Taxandus es, qui tantum eidem litteras
Tradi volebas, quae aut forent rebus tuis
Perutiles, aut ampliter gnati tui
Tum gloriae, tum dignitati consulant,
Dei optimi & propriae salutis negligens.
(625) Porro ex deo omne pendet hoc negocium,
Totumque divinum est quod hic tractabitur.
He. Quid audio? non dixeras exordio,
Summi imperatoris te adesse nuncium?
No. Et esse dixi, & sum quidem παντοκράτορος
(630) Et imperatoris minister maximi.
An non Deus rex regum & omnium ubi libet
[fol. d5v]
Dominantium? Hic suo tribunali iubet
Te assistere, ut simul exigaris omnium
Quae gesseris rationem & arctum calculum.
(635) De idololatria, infidelitate, deque falso
Iureiurando, dolo, periurio,
Fastu, gula, luxu, libidine, accedia,
Furto, philargyria, rapina, caedibus,
Livore, bile, & id genus facinoribus,
(640) Quibus Deum patrem optimum & ter maximum
Negare minime veritus es, sed omnibus
Tum animi tui tum corporis pulcherrimis
His dotibus, cum argento & auro plurimo
Abusus es. Quorum omnium te homo Deus,
(645) Non principem aut dominum, sed oeconomum sibi
Constituerat, quo ea non tuae libidini,
Sed commodis & gloria domini tui
Expenderes, nunc petitur aequus calculus.
He. Tot atque tantis me procellis obruis,
(650) Ut mente desperationi proximus
Deficere me putem. Sed ista, qua mihi
Minaris, actuum omnium discussio,
Post longa creditur futura tempora.
Quis interim interdixerit fruisci ijs,
(655) Quae vel labore parta sunt, vel annuens
Mihi vel patri Fortuna large tradidit?
No. Homo bulla inanis exigis quis vetuerit?
[fol. d6r]
Divina virtus celeriter te eliserit,
Te extruserit, te eraserit, te extinxerit.
(660) Divina enim animadversio, & si pluribus
Sit differenda serius, tibi imminet,
Et occupabit negligentem ocyssimè.
Quapropter expende ocyus quid his super
Respondeas. He. Vehementer urges, nec tamen
(665) Tempus locúm ve examinis certò ordinas.
No. Nunc imminere diximus tempus locúmque
Diximus dudum, atque adhuc recalcitras.
He. At qua via gradiendum erit? No. Te rapuerint
Hinc ultro qui accusaverint dei angeli
(670) Tum daemones, tum propria conscientia.
Et ipse te tunc, ut modo, accusavero.
He. Cui iudici? No. inflexibili & horribili Deo.
Cuius tremunt vultum inferi, superi quoque.
He. Non advocato causa & epitropis potest
(675) Committier? No. Coram ipse oportet adsies.
He. Nullae ne igitur induciae? No. Nullae. He. hei mihi
Prosint ne opes? No. minime. He. precésne? No. Neutiquam.
He. heu heu miser quid natus sum? quod undique
Me subito circundant mala? Nom. Haec ante omnia &
(680) Te praevidere & te cavere, cum diem
[fol. d6v]
Tibi ocio terere liberet, oportuit.
Nunc ergo dic quid Iudici renuncies.
Neque enim licet posthac morari quidpiam.
He. Angustiae graves mihi sunt undique
(685) Ignoro quidnam fecero, quandoquidem
Durum aggredi, & periculosum renuere.
Cum nullus igitur sit legere qui possiet,
Hoc ipse lege diploma, quo certo sciam
Quid me citanti iudici respondeam.
No. (690) Onus hoc subire tuo haud gravabor nomine

id est, numeravit hos
Vitae tuae dies Deus verissimus
Et ponderavit minus habentes maximus.
Divisit itaque te è solo iustissimus.
(695) En prior. Et altera haec, quàm clarius
Intellegas sententia est.

quod est, Homo
Domui tuae dispone, quia morieris &
Non vixeris. Hic est tonantis nuncius.
He. (700) Ergó ne moriar? No. Certius quidem nihil.
He. Qui moriar annum vix agens tricesimum?
No. Moriere. nec posthac habebis crastinum.
He. Egó ne moriar, opibus qui abundo plurimis?
Cui sunt amici, proximi, uxor, liberi?
No. (705) Vide quid hi te iuverint, moriendum erit.
Quid nunc remandas iudici? dic sine mora.
[fol. d7r]
He. heu me. Velim nolim, omnium miserrimus
Petam supremum Iudicem. No. sequere ilico
Tu quoque puer cape sarcinam. migremus. Pu. hem.

ACTUS secundi. SCAENA decima.
Trimetri.
Hecastus solus.

(710) O Mors, quam amara est mentio tui viro
Sano, cui tranquilla rerum est omnium
Possessio, libetque adhuc capere cibum.
O anima mea solis relicto lumine,
Uxore blanda, liberis charis, bonis
(715) Amplis, amicis integris, & hoc
Tuo suavi corpore, rapiere nunc
Per atram & ignotam viam necis horridae, ad
Summi tribunal iudicis, cui ne quidem
Unum ad decem milia referre potueris.
(720) Ubi nec opibus, quia dives est. nec gratia,
Quia iustus est. sed nec dolo, quia sapiens.
Nec pragmatis, iudex quod ipse & testis est,
Agendum erit. Quid obsecro tandem spei
Nobis duobus unicis, nisi quod salus
(725) Speranda nulla est perditis? O si modo
Ex omnibus vel unum amicum offenderem,
Qui se meis comitem exhiberet passibus,
Qui usque ad tribunal iudicis causam meam
[fol. d7v]
Pro viribus defenderet, vir is quidem
(730) Non mediocre afferret mihi solatium.
Talis mihi intus aut foris prensandus est.

CHORUS. Dimetri.
Ex Ecclesiastico, Psalmis & Apocalypsi.

[muziekbalken]
O Mors, quàm amara est memoria
Tui, viro sano, cui
Tranquilla rerum est copia,
(735) Libetque adhuc epularier.
O saeva mors, ò dira sors
Homini scelesto & impio,
Cui soluto à copore
Mors imminebit pessima.
(740) Mors quanquam acerba corporis,
Tamen ipsa momentanea est.
[fol. d8r]
At spiritus mors perpes est
Adeoque multo acerbior.
Mors prior amicum separat
(745) Ab amiculis mortalibus,
Secunda mors hominem à Deo
Vivente in aevum disgregat.
Quia quamdiu Deus Deus,
Tam diu erit impius impius;
(750) Tantisper hic in tartaro,
Quantisper ille in gloria.

ACTUS tertij. SCAENA prima.
Trimetri.
Hecastus solus.

QUam is est beatus qui ita probè vitam suam
Instituit, ut morte ingruente neutiquam
Timeat, sed audeat ultro adire iudicem,
(755) Id ex mea infoelicitate maxima, heu
Sero nimis consydero. Nam cor meum
Tot opprimunt curae, ut quid expediat mihi
Primum omnium tentare, prorsus nesciam.
Vitam meam dum pristinam consydero,
(760) Plus terret orco dira conscientia.
Si in posterum emendationem spondeam,
Morbus premit, mors imminet, Deus quoque
Iratus instat arbiter; cuius quidem
[fol. d8v]
Solus tribunal mox adire exhorreo.
(765) Et nescio si ex omnibus sit quispiam
Amiculis, qui me velit comitarier.
Tentare tamen id est necesse maximè,
Quod solus hunc ausim adire iudicem:
Se primus ingerit cum amicis Daemones,
(770) Is primiter mihi modo conveniendus est.

ACTUS tertij. SCAENA secunda. *
Trimetri.
Daemones cum duobus amicis. Hecastus.

EAmus & videamus ut Hecastus vetus
Valeat amicus. Am. eamus. Ami. eccum is obviu’st
Dae. Ut est Hecaste? Non adhuc sapiunt tibi
Vina vetera? ecquid tristis es? qui sese habet
(775) Lateris dolor? He. Quid vina amice Daemones
Mihi suggeris? dolor ingravescit plurimum,
Verùm aliud est, quod urget hoc vehementius.
In quo tuum atque ceterorum plurium
Consilium & auxilium invoco. Daemo. Sis bono animo.
(780) Nihil est enim quod viribus, quod opibus &
Prudentia, tibi non queamus benevoli
Impendere. Heus. propone causam, nostrum erit
Succurrere. He. Imperator & rex maximus
[fol. e1r]
Suo tribunali iubet me assistere,
(785) Et de omnibus factis, logis, rebus quoque
Mihi creditis rationem ad unguem reddere,
At solus apparere summo iudici
Quandoquidem non audeam, vos deprecor
Pro nostra amica & vetere consuetudine,
(790) Ut vel simul cuncti, vel unusquilibet
Mecum profectus ad tribunal iudicis,
Pro me advocatus vel patronus adsiet.
Dae. Confide, nam pro viribus te quisque ibi
Iuvabimus, sed quando proficiscendum erit?
(795) Vel quo modo? vel quo? vel ad quem iudicem?
He. Heu me, sine remora, vel ante vesperem,
Sub horrido vitae & necis discrimine,
In regionem tenebricosam & inviam
Migrandum erit, sistendum & alto iudici.
Dae. (800) Praegrandis est Hecaste res quam praedicas,
Nostris quoque impar viribus. Si in proximo
Vico, vel urbe proxima, absque periculo,
Coramque noto iudice, haec quam nos rogas
Res foret agenda, relinquerem te neutiquam,
(805) Sed iam mihi id (quid hi queant nescio) tibi
Praestare non est integrum. Ami. mihi quoque
Non modo vacat, quod & alijs condixerim.
Am. Nec mihi per occupationes plurimas.
He. Haec est amicitiae fides? haec gratia?
[fol. e1v]
(810) Sic destituitis in miseria, quem quidem
Tantum celebrabatis olim in gloria?
Dae. Sic mandat hoc Fortuna nobis tempore.
Verum probe tibi atque amice consulam.
En Syngenes, reliquique sanguine proximi,
(815) Ultro tibi sese ingerunt: causam explica.
Nihil est quod ij tibi negaverint. Vale.
He. Ut hoc amici frigidum solatium.

ACTUS tertij. SCAENA tertia.
Trimetri.
Syngenes cum duobus cognatis. Hecastus.

QUid turbae in aedibus tuis, Hecaste mi?
Quid uxor atque liberi illachrymant domi?
(820) Quonam repente regio iussu foras
Citatus es? He. Proh proh dolor cognate mi, ad
Summi tribunal iudicis vocatus, &
Parere iussus sum, nec est qui iudicem
Mecum profectus mitiget, causam meam
(825) Defendat, aut mihi consulat, si non modo
Sit quippiam à vobis mihi solatij.
Syn. Cognate, non te deseremus, fidito.
Cog. Non deseram te. Cogn. Hecaste non te deseram.
Tametsi ad Indos me vel ultra duxeris.
(830) Per saxa & ignes, perque solitudines,
Per maria ab Herculis columnis extimis
[fol. e2r]
Cimmerium ad usque Bosporum & Maeotidem
Tibi comes ero individuus, & te protegam
Sed quonam eundum, & quando, nobis dicito.
Hecast. (835) Statim in horridum mortis ferar periculum, &
Sistar severo iudici. cui ne quidem
Unum queam pro mille adortus reddere.
Syn. Vices tuas (ita me iuvent pij Ioves)
Doleo, sed haec mihi causa paret acerbior,
(840) Quàm possiet per nos tibi tractarier,
Ut nulla nos mortis pericula terreant.
Quapropter oro aequanimiter nos audias,
Tuae saluti consulere quia cupimus.
Tibi sunt opes amplissimae, tibi famuli
(845) Fidissimi, tibi liberique accerrimi.
Auri tui argentique vim cape maximam,
Assumptisque famulis atque liberis tuis,
Securus aggredere severum iudicem,
Si quid tui nati haud queant defendere,
(850) Tua (cui omnia obaediunt) pecunia
Facillimè redemeris. Nos coniugem
Tuam atque rem domesticam, ut tibi proximi,
Tuebimur. Cog. tuebimur. Cog. Tuebimur.
Syn. Nihilominus ubi te paratum scierimus,
(855) Adusque portam prosequemur ampliter.
Cog.Te prosequemur. Cog. Prosequemur insimul
[fol. e2v]
Te summo honore & ampliter. He. Me miserum, ut est
Vana & caduca sanguinis fiducia
Sic adiuvatis proximum. Syn. Cognate (si
(860) Vis) hoc boni consule quod offerimus. Vale. He. heu
Parcere meis quidem volebam liberis,
Sed ab omnibus desertus hos cogar quoque
Mihi obsequentes atque comites reddere.
Eccos meum ob malum madentes lachrimis.

ACTUS tertii. SCAENA quarta.
Trimetri.
Philocrates. Philomathes. Hecastus.

(865) TAmetsi uterque modo ex ephebis cessimus,
Non queo tamen, cum exaudiam patrem anxium,
Quin lachrymer. Philom. Quamvis & ipse sine patre
Amodo potissim vivere, tamen me quoque
Affectus idem permovens lachrymas ciet.
He. (870) Adeste filij mei charissimi.
Adeste patri dubio in hoc negocio.
Philoc. Si quid pater possimus auxilij tibi aut
Consilij uterque impendere, haud nos credito
Tibi defuturos. Quicquid armis bellicis,
(875) Virtute corporis, vel animo strenuo
[fol. e3r]
Possim pater, non tibi gravabor exhibere
Philom. Ad me quod attinet pater, quicquid scio
Vel in sacris vel in profanis legibus,
Vel in arte disserendi utraque, vel integra
(880) Philosophia, tibi iure totum vendica.
Ut interim sileam, quod & totum tibi
Me debeam. Id natura suadet, praecipit
Lex, atque ratio postulat. He. Bene dicitis
Gnati mei, & me sublevatis paululum.
(885) Quando à propinquis igitur atque amiculis
Omnibus ad unum deseror, tum iudicis
Meme exigit censura inevitabilis,
Nec solus audeam, mihi male conscius,
Petere pavendum iudicem, vos obsecro,
(890) Quibus imperare assueveram, ut conficere iter
Mecum velitis, atque adire iudicem.
Phi. Quis iste iudex est pater quem nuncupas?
He. Coeli Imperator atque terrae maximus.
Phi. Horrendus hic, quis audeat eum accedere?
(895) Nihilominus quà quóve eundum ad principem?
Hec. Per mortem in horridam & inviam regionem, ubi
Pro singulis dictis meis & actibus
Posthac recipiam praemia. Phi. Apage sis pater,
Moriturus es? Heca. moriar. Phic. hodie? Hec. hoc fili die.
[fol. e3v]
Phi. (900) Qui scis pater? He. Legatus aeterni Dei
Indixit hoc mortem mihi diplomate
Philom. Quin mi pater dilationes postulas?
Quin superiorem iudicem appellaveras?
He. Nullam sinit dilationem aequissimus,
(905) Nullam quoque appellationem maximus.
Quapropter oro & obsecro gnati mei, ut
Vestro parenti adsitis in discrimine,
Causamque nostram vestra ope & patrocinio
Reddatis ex aegerrima meliusculam.
Philoc. (910) Si cum hostibus pater tuis armis iubes
Aut viribus confligere, in Philocrate
Nullus timor, formido nulla per Herculem,
Bellive detractatio, sed horrida
Tecum subire mortis in discrimina,
(915) Quod animus & natura abhorret, abnego.
Si quid tamen frater meus tibi Philomathes
Facere amplius sciat, velit, vel possiet,
Per me licet. Phil. Prompta est voluntas mi pater
Tibi commodare plurimum scientia &
(920) Industria, veruntamen pericula
Mortis subire non queo nec debeo,
Hoc maximè, quod nesciam si te queam
Iuvare coram iudice aut defendere.
Iccirco consilio meo fretus pater
(925) Adhibe tibi mancipia & aeris plurimum,
[fol. e4r]
Quibus imperes liberrimè, ut si quispiam
Tibi inferat violentiam, famuli adsient.
Causamque reddat (nisi queas defendere)
Mitem vel excusabilem pecunia,
(930) Qua nil solet mage flectere animos iudicum
Philoc. Iuxta meam sententiam locutus est
Frater. Decet magis obijci periculo
Tua mancipia quam liberos, ne his perditis
Nullus siet qui haereditatem dividat.
He. (935) Sic filij, sic deseritis & fallitis
Ultro patrem vobis benignum & obvium?
Qui vos genuit, & enutrivit, & extulit
Sic spernitis? Philoc. Non spernimus. Philom. Non spernimus,
Sed improbum iussum probè abnuimus. Vale. Hec. Heu
(940) Quid iam spei mihi reliquum? si filij
Linquant patrem, quid reliqua tandem familia?
Tentabo si quid imperando extorqueam.
Ocyus adeste singuli vernaculi,
Egredimini, ^___________

ACTUS tertij. SCAENA quinta.
Trimetri.
Philoponus. Hecastus. Panocnus.

^___________ TU nos vocaveras here?
He. (945) Vocaveram non vos modo, sed etiam alios
[fol. e4v]
Famulos meos. Phi. Quid exequi nos praecipis?
He. Producite hic plutum meum, meas opes,
Et quicquid est praeciosum in aedibus, foras.
Pano. Producimus. Hec. sine remora. Philo. Absque ulla mora.
He. (950) Possem invocare coniugem cum ancillulis,
Blandasque amiculas meas, quarum haud secus
Ac coniugis suave consuetudine
Hucusque fruitus sum, satis genio meo &
Veneri obsequens, & quae me amabant plurimum,
(955) Vereor tamen, ne fortè sit frustraneum.
Quid audeant hic mulieres pavidissimae,
Ubi trepidat & fortissimus? Si liberi
Non audiunt, quid audiat me uxor procax?
Quis intus est garritus? ecquis exiet?
(960) Ipsa uxor est, habetque quod fert aegrius.

ACTUS tertij. SCAENA sexta.
Trimetri.
Epicuria. Hecastus. Ancillae duae.

QUid est marite quod foras Plutum iubes
Ex abditis domus locis producier?
An morbus ad dementiam te corripit?
He. Sine me uxor hoc die opibus hisce perfrui,
(965) Qui crastino fortasse & his, & gloria, &
Vita carebo & omnibus. mortis quoque
[fol. e5r]
Tremebundus ad regionem iturus horridam.
Epi. Papae marite, quid hoc quod occipis loqui?
Tu méne, utroque filio, famulitio,
(970) Et omnibus bonis relictis profugies?
An non putem dementis hanc sententiam?
Hec. Tace mulier, ut audias, quod neutiquam
Insaniam. Vidistin’ hunc paulo prius
Virum honore dignum & moribus gravissimum?
Ep. (975) Vidi. isque me mirum in modum perterruit,
Mortem subinde & acre iudicium Dei
Aequissimi mihi memorans. Hec. Hic iam rato
Magni Dei cheirographo atque diplomate,
Mortem mihi indicit, & ad horridum statim
(980) Citat tribunal iudicis, cui ne quidem
Unum queo pro milibus reddere. Itaque,
Coniux mea oro & obsecro, etsi non queas
Causam meam defendere, ut commortua
Mecum profecta sis mihi solatio.
Epi. (985) Eheu marite Hecaste mors tibi imminet?
He. Mors. Epic. Nulla prorsus tibi datur dilatio?
He. Nulla. Epic. Ergo mortem obibis hoc die? Hec. Hoc die.
Pauloque post ipsam videbis me aggredi.
Ep. Me miseram, ut est amara mors. solum necis
(990) Me territat vocabulum. Tibi consule
[fol. e5v]
Mi vir, profecto non tibi ausim congredi.
Aurum cape atque argentum & omne famulitium
Mors territat me, deprecor mortem. Hec. Vel has
Quaeso puellas linque mihi solatio.
Anc. (995) Ne rogo sinas nos domina morti tradier.
Anc. Ne morte nos domina sinas occumbere.
Epi. Servi tui tibi sint vir obsecro comites,
Sine mihi meas servarier pedissequas.
Hec. Ut usque miser? Huc mancipia Plutum adferant.
Epi. (1000) Mox efferent. Confidito, vim maximam
Pecuniae panumque pauperibus tuae
Pro animae salute impartiar mi vir Vale:
He. O languidum solatium, si quid mihi
Male mortuo dispertias.^___________

ACTUS tertij. SCAENA septima.
Trimetri.
Philoponus. Panocnus. Plutus. Hecastus.

^___________ MAnum admove.
(1005) Ut stas piger. Pa. Quòd crassus & gravis admodum est
Plu. Quid inquietor? quo feror? Phil. Te herus vocat.
Hic plutus est here. He. Sistite, ut paucis loquar.
Heus Plute, dormis? Plu. Itá ne tractus dormiam?
Compacta pridem membra mea tot tractibus
[fol. e6r]
(1010) Disiecta sunt, lassata sunt, soluta sunt,
Ut vix sibi usquam ex integro cohaereant.
He. Mecum profectus hoc die causam meam
Iuves oportet, apud pavendum iudicem
Plu. Qui caecus & crassus queam profisiciscier?
(1015) Res quaslibet tibi domi expedivero.
He. In alteram regionem oportet exeas.
Exi stupide. Plu. Non exeo etsi distrahas.
He. O plute mors mihi imminet, servi mei,*
Si non velis ultro, vel invitum quidem
(1020) Te transferent. Plu. Non transferent, prius quidem
Artus & ilia ruperint, quàm transferant.
In morte nemini opitulor usquam gentium
Quin magis ad alienum dominum transeo.
He. Tentabo num te mihi rebellem cogere
(1025) Possim, & foras producere. Introducite,
Vectesque validos comparate ocyssimè,
Quis contumax hinc transferatur longius,
Ego iam sequar. Ph. Paremus. He. Heu miserum virum
Ut omne longe abest mihi solatium.
(1030) Nunc ingravescit corporis & animi dolor,
Nunc instat hora novissima, & nolim velim
Properandum erit, solusque iter vastissimum
Heu derelictus ab omnibus, confecero,
Solumque terribili me oportet iudici
[fol. e6v]
(1035) Assistere, atque ibi rationem reddere,
Nisi fors queam Plutum foras producere
Nunc ingrediar aedes meas, ut singulis
Ritè ordinatis & habitu mutato, huic
Accingar itineri omnium tristissimo.

CHORUS.
Trochaici dimetri.

[muziekbalken]
(1040) DEfluentis instar undae
Universi cum dolore
Procreati & educati
Morte ad ima labimur.
Ergo quid vires opésve,
(1045) Quid voluptas, quid ve honores,
Proderunt post fata, quando his
Omnibus privabimur?
[fol. e7r]
Delicatus tum putrescet,
Fastuosus proteretur,
(1050) Disque nudus obruetur
Pulvere, esca vermibus.
Corrigamus ergo nostram
Moribus vitam probatis,
Ne (quod absit) temporalem
(1055) Mors perennis aggravet.

ACTUS quarti. SCAENA prima.
Trimetri.
Hecastus. Servi duo. Familia. Proximi. Amici.

UT iusseram lento gradu praecedite,
Meumque Plutum ferte cauti & commode
Ne offensus ex incommodo mihi obstrepat.
Cum dixero vale ultimum & domesticis,
(1060) Et proximis & amiculis, mox subsequar.
Se. Proficiscemur. Sed quem itineris ducem habebimus?
He. Dux neutiquam defecerit, procedite.
Iam uxor vale, Longum valete liberi,
Valete viscera mea. Iam nos separat
(1065) Amara mors. Epi. Coniux vale dulcissime,
Iam more turturis relicta compari*
Vidua sedebo in aedibus. Fil. Vale pater
Pijssime. an sic nos relinques orphanos?
Sic separat nos dira mors? Vale pater.
[fol. e7v]
He. (1070) Valete proximi, valete amiculi.
Prox. Nos itáne Hecaste deseres? longum vale.
He. Desertus ita vos desero. Prox. Comitabimur
Te ad usque portam. Hec. Onerosum id est solatium.
Ami. Concedimus. He. Sed deseretis denuo.
(1075) Hui quis tumultus quaeve turba perstrepens
Sonat eminus? Iam ingens pavor mentem meam
Et horror artus occupat. ^___________

ACTUS quarti. SCAENA secunda.
Trimetri.
Servi duo. Hecastus. Amici. Proximi. Mors.

^___________ MOrs, mors adest.
A tergo Hecaste. He. Atat. Ami. Quid est quod loquimini?
Ami. Num mortem adesse dicitis? Ser. Mors ipsa adest.
(1080) Horrenda imago, larva abominabilis,
Figura tam execranda ut atrum daemona
Putetis obvium. Prox. An fuga est consultior?
Ser. Si sapitis. Ami. En. Prox. Papae. Ser. Fuge here, nam te petit.
He. Quo fugero? & si fugero, haud effugero. Heu
(1085) Perij miser. Mo. Scelerate sta, sta, perfide.
Quid hactenus summi tribunal iudicis
[fol. e8r]
Accedere es moratus? He. Inducias mihi
Concede formidanda Mors. Mor. Nihil moror.
Hec. Obsecro vel usque in crastinum. Mo. haud in crastinum.
He. (1090) Vel ad horulam. Mor. Vix annuo. post horulam
Revertar huc, & te vel invitum traham.
Examinandum ad iudicem te pertraham,
Et ad inferos obnoxium te detraham.
Hec. Proh Iuppiter, Iam cor meum tanto est mihi
(1095) Horrore Mortis anxium, tantus quoque
Viscera mea aestus concoquit, ut (eheu dolor)
Nec mente nec corpore queam subsistere.
Et praeter haec foedissimorum criminum
Me terret affligitque conscientia,
(1100) Iudex superne iratus horrendum intonat,
Inferni & ater mihi dehiscit tartarus,
Vallant quoque undique me cruenti spiritus.
Neque ullus est ex omnibus charis meis,
Qui verbulum solatij mihi suggerat.
(1105) Quid restat itaque mihi miserrimo, nisi
Vitae & salutis una desperatio?
Attendite & videte quaeso singuli
Qui praeteritis. num dolor quisquam meae
Sit calamitati comparandus maximae.
(1110) O vetus amica nobilis. Virtus mea,
Quam te gradu lento obviam video eminus.
[fol. e8v]
Nisi tu adiuves, nihil salutis residuum est
Miserrimo. Heu defectus aegritudine &
Horrore mortis imminentis concido.

ACTUS quarti. SCAENA tertia.
Trimetri.
Virtus. Hecastus.

(1115) HIc est amicus pristinus? hic Hecastus est,
Qui me, (priusquam deliciae, opes, stemmata,
Mores bonos mutaverant) & coluit &
Veneratus est. Accedam eum, quamquàm malè
De me merentem, pristinae memor viri
(1120) Erga me amicitiae atque consuetudinis.
Hecaste salvus es. He. Salute nil mihi est,
Virtus mea, magis opus sub hoc discrimine.
Verum levare ad te quidem lumina mea
Pudor vetat, & ingratitudo non sinit.
Vir. (1125) Quod ingruit discrimen, & quibus indiges?
He. Iam me rapiet amara Mors, neque ullus est
Ex omnibus notis meis, qui me suo
Consilio & auxilio iuvet, & utinam mihi hoc
Tu una, licet indignissimo, adsis tempore,
(1130) Ferasque suppetias, deinde iudicem
Causae meae mecum profecta mitiges.
Vir. Quanta vides Hecaste macritudine
Confecta sim, oblitaque situ, quod tu hactenus
[fol. f1r]
Alijque cultum iure nobis debitum
(1135) Neglexeritis. Et qui potero sic sordida &
Languidula ducere te ad supernum iudicem,
Causamque (ut ipse fatere) pessimam tibi
Defendere? He. O Virtus mea fateor equidem
Tuis beneficijs quod indignissima
(1140) Tunc reddidi. cum aetas vigebat lubrica,
Florebat & fortunula. At si tu modo
Me deseras, actum est salute de mea.
Iam namque desperatione perditum ut
Orci cibum me excipiet hiscens tartarus.
Vir. (1145) Urgent me Hecaste preces tuae, moventque me
Lachrymae tuae, sed neutiquàm valeam tibi
Prodesse sola, tametsi & incolumis siem.
Nae iustus arbiter secus tibi placandus est
Quàm existimas, nec sola tibi suffecero.
(1150) Nihilominus te (ad me quidem quod attinet)
Non derelinquam, nec tibi abfutura sum.*
Iubebis interim te ab his vernaculis
Reponi in aedibus atque sacrificum tibi
Virum pium doctumque mox accersier,
(1155) Qui unum tibi authorem salutis praedicet,
Viamque per quam iturus es plane indicet.
Ego interim Fidei loquar sororculae.
Tentaveroque num valeat inducier
Te invisere, id quod si annuerit, ipsamque tu
[fol. f1v]
(1160) Receperis, tuae salutis spem fore
Confidito. He. ô Virtus mea & meum unicum
Solatium, fermè reduxti ab inferis
Vitam meam. Laetus moriar, ubi id egeris.
Vir. Fidito, vale. post paululum revertar huc.
He. (1165) Revertere. O quanto est in hac quam in caeteris
Plus gratiae, maiorque fidei integritas.
Quam caecus infoelixque (dum foelicia
Cuncta reputabam) aspicere dedignatus sum,
En ultro venit, & ab omnibus cum deseror
(1170) Mortalibus, spem praesidiaque suggerit.
Iam ne aliquis egredietur ex famulis meis,
Qui me ferat sub tecta, quique calicem aquae
Suffrigidae mihi porrigat? Me miserum, ut est
Mutata sors, qui magna dudum iusseram,
(1175) Iam minima cogor postulare, nec impetro.
Si qua pietatis viscera famuli mei
Succurrite, atque in aedibus reponite.

ACTUS quarti. SCAENA quarta.
Trimetri.
Philoponus. Panocnus. Hecastus.

VOcem tuam gementis audivimus here
Moesti tuamque calamitatem non sine
(1180) Dolore lachrymisque conspicimus. He. Quid est
Pueri mei, quòd me relictò perfidi
[fol. f2r]
Fugistis? hoccine est opus famulantium?
Hoccine proborum? hoccine & hero fidelium?
Phi. Tanto fuimus horrore mortis territi,
(1185) Ut non modo deficeret animus anxius,
Sed & genua, membra quoque cuncta labascerent.
Ignosce quaesumus atque praecipe quid voles
Curarier. Nam mortis extra angustias,
Nil iusseris quod difficile causabimur.
He. (1190) Facile remitto. Caeterum satagite, quo
Primum omnium domo inferar, dein haustu aquae
Amplissimo pectus meum refrigerem.
Quod tantus aestus tanta quoque sitis coquit,
Ut ne quidem Hebrus ipsa queat extinguere.
(1195) Post indicate liberis, qui sese habet
Res nostra, ut ad me uterque sese recipiat.
Ut si quidem morbo meo minus queant
Mederier, doctum virum quam ocyssimè
Piumque pastorem advocent, si quo modo
(1200) Animae meae verbo queat mederier.
Phil. Fiet. Tu abi quaesitum heriles filios,
Ego solus aedibus suis herum ingeram.
Pa. Non commodè solus queas. te iuvero. Ex
Penetralibus curabo adesse liberos.
(1205) Qui morte dudum territi, cum amiculis
Causa animi in horto obambulant.
Phi. Recte. Leva igitur commodè, ne viscera
[fol. f2v]
Quassata motu non ferant. He. Ite placide.

CHORUS.
Carmine trochaico.

[muziekbalken]
MOrte iustus si occupetur,
(1210) Neutiquam tristabitur.
Mente sed feret ipsam alacri,
Quod refrigerabitur.
Nam beati scriptitantur,
In Deo qui obdormiunt.
(1215) Hinc quod omnibus quiescant,
A suis laboribus.
Mors profecto ea preciosa
In Dei conspectu erit,
Quam beato fine sancti
(1220) Sponte alacres oppetunt.
[fol. f3r]
Ergo* mortem non atrocem
Nec pavendam iudico.
Quod beatae porta vitae
Sit pie viventibus.

ACTUS quinti. SCAENA prima.
Trimetri.
Philocrates. Panocnus. Philomathes.

(1225) PAnocne ades, si fors tua indiguerimus
Opera, ne inertia tua, tuaque acedia
Plus noceat intus, quàm foris negocium.
Pan. In me quidem here mora nulla. dum vis utere.
Philom. Actum Philocrate de patris salute, uti
(1230) Plane recenti ex lotio praeiudico.
Nam caerulea si tendit ad nigredinem
Urina mortem proximam denunciat.
Sero meam medentis admisit manum.
Philoc. Si sic se habet res, mox hic ablegandus est
(1235) Heus tu. Pa. Quid est? Philoc. In vicum abite proximum,
Pa. Abibo. Philoc. Et inde sacrificum huc Hieronymum
Quàm potueris celerrimè deducito,
Sacra synaxi qui patrem, sed & oleo (ut
Decet) sacrata muniat. Pan. Deducam. Philoc. Abi.
Philom. (1240) Vide moram ne feceris, mortem patri
In foribus esse dixeris. Pan. Sic dixero.
[fol. f3v]
Philom. Heus tu. Pan. quid est? Philom. Arcamque mortuariam
Sume opera eadem ab arculario. Pa. Licet.
Philom. Praeter suum morem citus proficiscitur.
(1245) Ut ratio temporis exigit, nam mors patri
Certo imminet. Verum mihi nondum excidit,
Paulo quod ante dixeras mi Philocrates
De hereditarijs bonis, contraque phas,
Contraque leges civicas. Non te sinam
(1250) Bonis frui potioribus, nisi iure me
Superaveris. Philoc. Egon’ tuis praerancidis
Sive obrogatis attinebor legibus?,
Clypeum, machaeram, & lanceam mihi vendico
Pro legibus. Quod militarem ad baltheum ex
(1255) More attinet, gladij tuebor legibus.
Philom. Si viribus non iure agas, tu viceris.
Verum suos & iura habebunt praesides.
Secus loqueris cum tibi diem dixero,
Coramque iudice repetundarum egero.
Philoc. (1260) Abi in malam rem postume an mecum putas
Haereditarias quod ex aequo patris
Possessiones dividas? qui me iunior
Et natu, & ordine vilior? Per Herculem
Te hoc ense malim confodere quam cedere.
Philom. (1265) Nec ego tibi latum (quod aiunt) culmulum
Cessurus sum nec ensibus me territas.
[fol. f4r]
At modo silendum honore pro domestico.
Praesto est enim quem patri adesse voluimus,
Probus vir & Dei sacerdos maximi,
(1270) Precedat hic. Philoc. Salve, sequamur intro, ne (ut
Fieri solet) pauperibus elargirier
Et exteris, plus quàm sat est, persuadeat.
Philom. Id cautum oportet maximè. Novimus enim
Quàm tum sibi, tum caeteris quibus favent,
(1275) Legata larga extorqueat id hominum genus,
Cum morte ditem terminandum viderint.
Eamus, aliae en appropinquant (nescio
Quae) foeminae, recta petentes hunc locum.
Vultusque honestas dignitatem nunciat.

ACTUS quinti. SCAENA secunda.
Trimetri.
Virtus. Fides.

(1280) VIr ipse de quo dixeram soror mea
(Quod poscat id tua charitas nunc dicier)
Probis quidem natalibus progenitus est,
Probè educatus, rectè & institutus est,
Mecumque castam habere consuetudinem,
(1285) Probitatem amare, vitiaque execrarier.
Verum puer ubi lubricam adolescentiae
Aetatem attigit, sensim incipit labascere,
Admittere vitia, & mei obliviscier.
[fol. f4v]
Quid immoror multis tibique molesta sum?
(1290) Is tandem in omne flagitium praeceps ruit.
Hunc destitutum viribus, sed & omnium
Mortalium solatio, miserata sum,
Memor favoris pristini. atque animum indidi
Et spem salutis maximae, si te queam ad
(1295) Clementiam (quae solita, servare impium)
Inflectere. Ergo fides soror charissima
Per viscera misericordiae Dei obsecro,
Ut huic misello apud supernum Iudicem
Opem feras, cuius merita vel nulla sunt,
(1300) Vel minima sunt. quo honor Dei cum gloria
Multiplicetur ampliter, sed & ovicula
Pro qua suum pastor profudit sanguinem,
Per te ad salutis tramitem reducta, non
Pereat, sed habeat vitam in aevum & gloriam.
(1305) Si quid mea imbecillitas in rem tuam
Facere queat, promptam & paratam inveneris.
Fi. Queas soror, quod absque te ociosa sit
Opera mea, ne dicam subinde mortua.
Verum quid hic prodesse possim perfido,
(1310) Qui me quoque olim ut inutilem reiecit, &
In luxu, honoribus, opibusque fisus est.
Nec possum ei fore adminiculo, nisi Deus
Paterque luminum suam per gratiam
Me denuo iam supplici restituerit.
[fol. f5r]
(1315) Ad Christum enim nemo venit, nisi quem pater
Coelestis ultro traxerit. Sit quispiam
Qui evangelium ei praedicet, videlicet
Per Christum Iesum missionem criminum.
Fortasse clementissimus pater homini
(1320) Me denuo donaverit. Quoniam quidem
Fides ab auditu, sed auditus Dei
Per verbum in animum funditur. Vir. Sic censeo.
Et sic agendum hortata sum, quin & modo
Istuc sacerdos doctor agit in aedibus.
(1325) Veni igitur ingrediamur intro te obsecro
Soror, antequam nos antevortat aut Sathan
Antiquus hostis. Mors ve praesentissima,
Ut si tui sit usus, adsis proxima.
Fi. Pium est soror quod me rogas, praei, sequar
(1330) Nam teter huc sese ingerit modò spiritus.

ACTUS quinti. SCAENA tertia.
Trimetri.
Sathan solus.

CAusam meam scripturus absolutius
Adversum Hecastum, hic paululum desedero.
Ne si quid insit falsitatis maximis
Facinoribus, res tota veniat in gravem
(1335) Foedamque controversiam. Abstinete vos
Quotquot theatro adestis, à petulantia
[fol. f5v]
Nisi si velitis & hos cachinnos scribier.
Primum omnium superbus est & arrogans,
Superbus est & arrogans. & arrogans,
(1340) Tum in aedibus, tum in aedibus. tum in vestibus,
Tum in vestibus. Iam reliqua tacitus scripsero.
Loquaculi ne exaudiant & deferant.

ACTUS quinti. SCAENA quarta.
Trimetri.
Sacerdos. Hecastus.

COnfessione iam tuorum criminum
Tandem absoluta, etiam sacerdotis manu
(1345) Absolvendus, & mi Hecaste muniendus es
Sacra synaxi, & unctione mystica.
Nisi te in fide Christi haesitantem invenero.
Credis ne pro tua salute & omnium
Mortalium venisse filium Dei.
(1350) Iesum in orbem perditum, verum Deum
Verumque partum virginis? He. Sic inquiunt,
Sic me quoque legere memini. Hie. Credis ne eum
Vixisse cum mortalibus sine crimine?
Tandemque suffixum cruci, atque mortuum?
He. (1355) Sic inquiunt, quin & sepultum hunc asserunt.
Hie. Respondeas pro te volo. ánne tu quoque
Credis quod alij scriptitant & dictitant?
De Christo Iesu filio Dei unico?
[fol. f6r]
He. Qui credere renuam viris gravissimis,
(1360) Scriptis suis qui haec prodidere fidelibus?
Quis ambigat narrasse vera Salustium?
Quis Livium?* Quis Caesarem? quis caeteros?
Hie. Credisne mortuum & sepultum, tertio
Die resurrexisse vivum à mortuis?
Hec. (1365) Et id adstruunt evangelistae singuli,
Dieque quadragesimo palam suis
Cum gloria assumptum fuisse ad aethera, &
Patris sedere ad dexteram. Quis haesitet
Posse omnia Deum si velit παντοκράτορα ?
Hie. (1370) Secede, nondum adhuc tibi locus est Fides.
He. An non fides est credere? Hie. Fidei actus est
Credere quidem, valiturus haud tamen tibi,
Ni ex vivida & vera fide processerit.
Nam & daemones credunt tremuntque perfidi.
Hec. (1375) Quae vivida igitur est fides quam praedicas?
Hie. Paulatim eam (si intenderis) docebo te.
Credis, quòd omnia quae patravit filius
Dei unicus, tibi redimendo gesserit?
Tibi natus est? tibi vixerit? tibi mortuus
(1380) Sit? tibi sepultus, & tibi surrexerit?
Mortemque tibi devicerit? He. Miserrimum
Me praedicas. Quanto magis enim haec replicas,
Tanto magis mihi dolorem exaggeras.
Barathroque desperationis admoves,
[fol. f6v]
(1385) Qui his omnibus per sordidam vitam meam
Me reddidi indignissimum. Nam scio equidem,
Quod non sibi (qui iustus est) verum suis
Cultoribus, cunctisque peccatoribus,
Qui veritate ab agnita se sceleribus
(1390) Non denuo immersere pestilentibus,
Faedissimisque, haec fecerit. Hie. Iam ades Fides,
Nam conscia sceleris in Deum admissi, metu,
Et poenitudine mens viri iam tangitur.
Fid. Haec tria quidem, cognitio nempe criminis,
(1395) Horror geennae, & poenitentia, laeta sunt
Verae salutis omnium primordia.
Iam perge, ut in Deum excites fiduciam,
Hie. Credisne sanctam ecclesiam & omnium
Fidelium communionem? He. Maximè.
Hie. (1400) Carnis quoque resurrectionem? He. Maximè.
Hie. Et vitam in aevum gloriosam? He. Maximè.
Hie. Quid igitur articulum unicum, qui insertus est,
Remissionem criminum aegre creduas?
Putas Hecaste, quod is pater qui te semel
(1405) A morte, cui te addixerat, per unicum
Gnatum suum redemit, omnibus tuis
Tibi remissis criminibus, haud possiet
Tibi denuo laxare quamvis maxima.
Tua scelera, & primae saluti reddere?
(1410) Cui subest cum voluerit posse omnia?
[fol. f7r]
He. Potest quidem qui omnia potest, potest quidem
Mi domine condonare si velit, sed haec
Obstat mihi scelerum meorum enormitas,
Quae iram tremendi iudicis mihi provocat.
(1415) Potest quidem, sed qui velit qui iustus est?
Heu quod reliqui te improbe Virtus mea,
Sine qua salutis nil mihi spero reliquum.
Vir. Non frangat haec te res, siquidem in Deum fide,
Neglecta virtus est tibi recuperabilis.
(1420) Te doceat hoc Pastor tuus verbo Dei.
Hie. Virtus quidem semper Deo accepta est, tamen
Non sine fide in Deum, atque misericordiae
Fiducia. Mi Hecaste non credis Deum
Ut maximum sic optimum? Num maior est
(1425) Illi potentia Hecaste quàm clementia?
Cur velle non speras tibi misererier,
Quem posse praedicas tibi remittere?
Credis ne tam remissionem criminum,
Quam Christum & ortum, & passum, & in cruce mortuum?
(1430) Non haec perinde ac illa pars fidei tuae?
Christusne ob hoc natus, cruentus, mortuus,
Ut criminum remissionem creduas?
Neque hoc modo est credendum ei quod possiet,
Sed & quod omnibus sibi fidentibus
(1435) Velit remittere, immo quod servaverit,
[fol. f7v]
Si corde enim credas, quod ore fateris, ut
Quod pater Iesum à mortuis revocaverit,
Servaberis, nec imminet periculum.
Quod nil queas iam nisi dolere & credere.
He. (1440) Piè mones, & lachrymas mihi excutis
Durissimo. Sed qui velit qui iustus est?
Permittat impunita tanta flagitia?
O si mihi persuadeas Hieronyme,
Erga me ita benevolentiam Dei mei,
(1445) Quemadmodum omnipotentiam persuadeas
Aequanimius (quamvis amaram & horridam)
Mortem imminentem exciperem, & alacrius
Profectioni accingerer. Hie. Iam asta Fides.
Ostendero tibi, deoque propitio
(1450) Persuasero. Quomodo velit qui iustus est
Obieceras. Per Christum Iesum filium
Suum unicum respondeo. quem in hoc pater
Demisit orbi perdito, quo ostenderet
Magnum suum erga nos favorem & gratiam.
(1455) Usque adeo namque diligebat perditos,
Ut filium suum unigenitum mitteret,
Quo omnis qui in illum creduat, non occidat,
Sed vita in aevum gaudeat. Posuit enim,
Qui iustus est, iniquitates omnium
(1460) Nostrum innocenti in filio, quo mortuus
Unus pro hominibus omnibus, mortem aboleat
[fol. f8r]
In singulis. Quod ergo ego, quod tu quoque, &
Quod singuli, vel qui ante nos fuere, vel
Sunt, vel futuri sunt. deo peccavimus,
(1465) Id omne in uno filio in cruce mortuo
Abolebitur, si lapsi in hunc crediderimus,
Omnem si in hunc fiduciam posuerimus.
Nam sic tulit nostrum omne delictum suo
In corpore, ut iam nulla sit damnatio
(1470) Nobis reliqua, qui Christo Iesu nitimur.
Nec habeat in iustis pater quod puniat,
Pro quibus in horridam necem illum tradidit.
Fuge ergo, Hecaste ad Christum Iesum & spem tuam
Fiduciamque totam in illum colloca,
(1475) Per quem tuorum criminum (si credis his)
Mox assequere remissionem, & gratiam.
He. Certon’ mihi istuc adstruis Hieronyme?
Hie. Certissime, nil haesites Hecaste. Nam
Verbum Dei haud quaquam potest fieri irritum
He. (1480) O mi deus videor renatus denuo.
Tribuat tibi Deus vicissitudinem
Mi Hieronyme, quia, nisi tuo fretus forem
Ex institutionibus solatio,
Paulominus habitaret anima mea dolens
(1485) Apud inferos. Mi domine Iesu credo te
Meae salutis gratia in cruce mortuum, &
Sanguine tuo meum solvisse debitum.
[fol. f8v]
Tu solus es meae salutis anchora.
Respice me pater mitissime in faciem obsecro
(1490) Christi tui, spinis vide caput obsitum,
Fossas manus, fossos pedes, membra lacera,
Vide vulnera, vide profluentem sanguinem,
Nec iudices cui redimendo perdito
Oppignerasti in morte vitam filij.
(1495) Tu scis pater quàm tibi libens rependerem
Milia talentorum decem quae debeo,
Modo revalescam, humanaque fragilitas sinat.
Fido tamen quòd per necem Christi tui
Mihi remittes, universum debitum.
Hie. (1500) Ne dubita Hecaste, per hanc fidem absolvendus es
Ab omnibus quibus obligaris debitis.
Dominus tuas iniquitates transtulit.
He. Credo. Sed est quod adhuc parit mihi scrupulum
Mors horrida, atque aspectus atri Daemonis
(1505) Quis terribilius (inquiunt) nil hominibus,
Post paululum quos ad futuros arbitror.
Hie. Aderunt profecto, at eis Fidem atque ᾿Αρετὴν tuam
Individuas comites tuas opposuero,
Que in omnibus periculis te munient.
(1510) Si languida est Virtus, Fides validissima
Ipsam tibi suffulciet. Virtus Fidesque
Adeste huic, vobisque* fidentem amodo
Adversus hostes obstrepentes protegite.
[fol. g1r]
Abeo. vale, revertar ut te muniam.
He. (1515) Valeto doctor optime, actutum redi.
Adeste nunc Virtus mea & Fides mea,
Liceatque paululum mihi vos alloqui.
Fi. Adsumus, & a Satane te tuebimur.

ACTUS quinti. SCAENA quinta.
Trimetri.
Mors. Sathan.

SAthan* quid agis? Sath. Ago quod mihi conduxerit.
(1520) Quoadusque te morabor improba bestia?
Dum tu pararis annus est. Mor. Quid obfui?
Sat. Quid obfui inquis belua? Viden’ sacrilegum
Qui hinc exijt? cuius timeo susurrio
Haec (te morante) elapsa praeda nunc meis
(1525) Est dentibus. Tu ingrata prorsus es meis
Beneficijs quae per me in orbe amplissima
Imperia dilataveris, nam te Deus
Ab initio non condidit. Succurrat hoc,
Quod me invidente homini sato, ubi iam lapsus est,
(1530) Tu primum in orbem ingressa sis, & hactenus
Grassata in omnes, pauculos post nauseam
Mihi glutiendos admoves, atque ô utinam
De te queam me ulciscier. Mor. Tu me Sathan
Ingratitudinis arguis, cum & ipse sis
[fol. g1v]
(1535) Ingratior me multo & impudentior.
Quotquot tibi voranda milia defero,
Minus tibi immemori obtulisse iudicor.
Ut interim non exprobrem, quod ne quidem
Unum bolum deglutias, quem non tibi
(1540) Praemanderim. Verum tuo insaturabili
Quod pauciores ingeramus rictui,
Non imputandum nostrae erat socordiae,
Quoniam Leo qui exilijt ex Iudae tribu,
Is regna nostra plurimum turbavit, &
(1545) Utrique nostrum maximam cladem intulit.
Nam mors mihi, tibique morsus factus est.
Saevire in animas solita simul & corpora.
Vix modo sinor saevire nuda in corpora,
Quos tu quoque impellere solebas ad tua
(1550) Nullo vetante tartara, hos si Christus hic
Defenderit, te invito ad aethera transvehet.
Sat. Verum est soror cessent querelae inutiles,
Rem nostram agamus, ut hactenus consuevimus:
Iuvenibus insidiemur & silicernijs,
(1555) Nullum sinamus (si queamus) omnium
Hinc evolare nec migrare ad aethera.
Et in hoc scelesto id exigamus primulum,
Praeibo, tuque me sequeris postea.
Nam cum illo erit mihi longa controversia.
Mor. (1560) Vade, interim hic mihi stimulus acuendus est.

[fol. g2r]

ACTUS quinti. SCAENA sexta.
Trimetri.
Hecastus, Fides, Sathan, Virtus.

SOlaris atque roboras me mea Fides.
Putásne mortuus homo rursum vivet, &
In hac mea videbo carne deum meum?
Fid. Videbis oculis his die novissimo,
(1565) De putri & arido excitatus pulvere.
Canente enim tuba resurgent mortui
Corruptione liberi, nil haesita.
He. Non haesito. Quid igitur obstat quo minus
Mori audeam, & carnem sinam hanc putrescere?
Fid. (1570) Nihil. He. Nihil timendus hostis
Taeterrimus, quem adesse iam praesagio?
Nihil ipsa mors cunctis pavenda (ut inquiunt)
Mortalibus? Fid. Paveant ij qui sine fide
Post scelera postque flagitia hinc tandem emigrant.
(1575) Tu fidito. Nam his hostibus me opposuero, &
Te protegam. He. Hui monstrum horridum. obvia Fides.
Fid. Contra crucem nullum valet periculum.
Signo hoc vetabo, hostemque propulsabo. Tu
Fidito. Quid astas* hic cruenta bestia?
(1580) Hem, sta foris, nihil hic tibi negocij.
Sat. Nihil est quidem tecum mihi negocij ô
Perfida, sed iste scelestus est meus. Fid. Tuus?
Quo iure? Sa. Quo? legum Dei transgressor est.
[fol. g2v]
Meisque paruit hactenus, quemadmodum*
(1585) His codicillis veteribus novis quoque
Probabo. Fid. Lege. Sath. Primum omnium superbus est.
Et arrogans, tum in aedibus, tum in vestibus.
Laemargus est, scortator est, adulter est,
Oppressor est, detractor est, derisor est,
(1590) Odiosus est & invidus, donat nihil,
Orat nihil, ieiunat aut vigilat nihil,
Nihil boni unquam gessit, at semper mali
Quamplurimum. Haec praecipua capita criminum
Sunt, caetera articulatius sub ultimo
(1595) Examine & coram supremo iudice
Citavero. Haec meum hunc fore satis arguunt.
Vir. Satis arguunt mendax Sathan hunc fore tuum,
Qui veritatis admodum parum obijcis,
At falsitatis plurimum. Sat. Qui plurimum?
Vir. (1600) Nihil boni unquam gessit (ut tantum tibi*
Respondiam pseudographe) in pueritia,
Vel prima in adolescentia? quando nihil
Praeter deum & probitatis exercitia in hoc
Deprendere potueras? Quid? an nihil interim?
(1605) An non vel hoc in tempore est virtus viro
In voto, & in opere, modo vita sit comes?
Num opus bonum dolere, flere, & credere
In Christum Iesum, ut nunc vides. Sat. Tacebitis
[fol. g3r]
Ne virulentae & perfide? Negare non
(1610) Audebitis, quin ipsus haec admiserit.
Loquatur ipse. Num tua haec facinora sunt?
Nonne haec patrasti scelera? quid submurmuras?
Quod conscientia dictat eloquere palam. He. Heu
Fides mea, omnia teste conscientia haec
(1615) Mea facta sunt. Actum est salute de mea
Nisi tu adiuves. Fid. Fide & sile, refellam enim
Tibi cuncta quae obiecit, vel obijcere queat
Coram superno iudice. He. O utinam queas.
Fid. Fide & sile, in spe namque & in silentio
(1620) Tua fortitudo erit. He. Silebo. Fid. Heus tu, Sathan,
Omnem tuam calumniam probat irritam,
Quia iustus est, neque talis est qualem arguis.
Sath. Non est? Negare non potest, quin omnia haec
Multoque pluria his scelera patraverit.
(1625) Pseudographum me neutiquam probaveris.
Fid. Probabo. Nam si talis aliquando fuit,
Nunc iustus est. Sath. Qui iustus est? quo iure? quo
Iudice? quibus meritis? quibus precijs? quibus
Ve poenitentiae operibus? Fid. Simul omnibus
(1630) Respondeo. Habet hic advocatum apud patrem
Et iudicem supremum, Iesum filium
Illius & iustissimum & pijssimum
Huius quidem iustitiam & omnia merita
Sua arbitratur, sed iustum existimat.
[fol. g3v]
(1635) Fidens Dei verbo. quod is beatus est,
Cui quae patravit scelera non Deus imputat.
Sat. Quid illi & huic commune ais? Fid. Multum quidem
Modum per omnem. Iure namque duplici
Regnum patris sui Iesus hic sibi vendicat.
(1640) Primum quod haeres est, deinde quod etiam
Merito suo, sanguine suo, morteque sua,
(Cum iustus esset & neci prorsus nihil
Deberet), hoc iure optimo potitus est.
Iure altero suam sibi cum patre suo
(1645) Haereditatem vendicat, verum altero
Hecaston hunc, quia pius est, iustificat, &
Per gratiam sibi cohaeredem facit.
Sat. Ergóne Deus iniustus est, qui scelera tot
Et tanta non ulciscitur? Fid. Plane ultus est
(1650) Et graviter ipsa in filio, quem pro omnibus
Peccantibus acerbissimae morti crucis
Contradidit, quo omnes qui illum creduant,
Non occidant, sed vita in aevum gaudeant.
Hic credit, ergo iustus in fide sua
(1655) Te invito in aevum cum Deo victurus est.
Sat. Victurus est? Non dixeris in ultima
Discussione iudicis, ubi singula
Et dicta, & acta, & cogitata exactius
Obtrusero. Fid. Ne glorieris, nam pari
[fol. g4r]
(1660) Quo nunc tua argumenta tunc refellero
Dilemmate. Sa. Hei conatus est meus irritus.
Vah πίσις execranda, quantum obes mihi
Tua ἀπίσια. O si te potessim ulcisci, & his
Te dentibus velut hanc schedam discerpere.
Fid. (1665) Funeste abi, descende in atra tartara,
Nam mox Hecastus ad astra scandet lucida.
Sat. Propulsus hinc, videbo si ne, alijs queam
Imponere, ubi prototypon hoc reposuerim
Tuto in diem novissimum. Iam mors adest,
(1670) Passura mecum mox repulsam (ut arbitror)
Non disparem. Nam sacrilegus hic è pyxide
Sua (uti solet) aegro vitae edulia porriget.
Aditumque letho neutiquam laetum sinet.
Latebo in hac cavernula, quo conspicer
(1675) Morti quid adventus ferat serotinus.

ACTUS quinti. SCAENA septima.
Trimetri.
Philomathes. Hieronymus cum Acolyto.

MOrtem imminere debili praesagio
Ex pulsu & atro lotio. Quid sacrificus
Moratur, ut patri prius synaxin &
Sacram unctionem porrigat? Sed eccum eum,
(1680) Cum acolyto bonae spei adolescentulo.
Hiero. Salve, Philomath. Philoma. Salvus es. Hieron. Qui sese habet
[fol. g4v]
Pater aeger? ánne spes aliqua salutis est?
Philom. Nulla est, ut atrum hoc lotium atque languidus
Arteriarum pulsus indicant, subi
(1685) Tectis celeriter, ne probro nobis siet,
Si non sacris munitus hinc decesserit.
Profecto enim mors ipsa praesentissima est.
Et horror illius mea artua concutit.
Hiero. Sequere.^___________

SCAENA INTERIECTITIA.
Versu trimetro.
Philomathes, Acolitus.

^___________ PRaei, sequar. Heus puer cum te sciam
(1690) Bone indolis, quin’ linquis hunc Hieronimum
Bardum rudemque sacrificum? quin’ applicas
Te litteris humanioribus ac ijs
Horarijs preculis chorique ineptijs
Sive λιτανέιαις rancidis quas audio
(1695) Cum sacrifico te murmurare sedulo?
Aco. Non te puto domine Medice ex animi tui
Isthaec loqui sententia. Ph. Pol maxime.
Aco. Sine ergo singulatim ad ea respondeam.
Ph. Respondeas per me licet. Aco. Primum omnium
(1700) Pium volebas ut sacrificum, quod rudis
Foret atque bardus, linquerem; sed ei magis
Ego obsequendum censeo, qui me sua
Pietate vitia fugere, Christo fidere, &
[fol. g5r]
Deum timere verbo & exemplo docet,
(1705) Ac litteratoribus ijs scholaribus,
De me licet bene meritis, qui gnaviter
Mihi tradidere grammatica, dialectica, &
Rhetorica, caeterum nihil. Phi. Sed illa quae
Tibi sacrificus nunc suggerit per Herculem
(1710) Ad opes, voluptatem, atque gloriam nihil
Conduxerint. Aco. Verum ad salutem plurimum.
Nihilominus quem tu rudem ac bardum vocas,
Latum (quod aiunt) culmulum haud tibi cesserit,
Modo auferas tuos Ioves ter maximos,
(1715) Apollines & Hercules, ac id genus
Tua verba sesquipedalia, ampullas tuas,
Phaleras tuas, fucos tuos, quae puritas
Orationis propriae non exigit.
Quantum licuit & res poposcit, litteris
(1720) Operam dedi politioribus, sed ut
Vidi, quòd ad veram salutem neutiquàm
Sine pietate erga Deum conduceretur,
Vale dixi eis, quod inane sit stultumque sit
Iis consenescere & immori. Ph. Loqueris probe
(1725) Mentique consentanea, & consentiam
Nisi antiphωnae, hymni precesque caeterae
Tam insalsa sint & barbara, ut mihi nauseam
Cantata pariant, atque doctis sordeant.
Aco. Et ego quidem nonnulla cupiam salsius,
[fol. g5v]
(1730) Latinius, conciniusque prodita,
Verum sub ijs (ut tibi videntur) sordibus
Ego simplicem pietatem honoro, veneror, atque
Exosculor, quam nec solaecus, nec aliqua
Inconcinnitas, nec barbarismus sordidat,
(1735) Quam & ipsa honestat lingua mihi vernacula.
Phi. Nisi mors patri nunc imminens sensus meos
Modo distrahat, quàm in rebus his caecutias
Ostenderem. Hui quam video larvam huc eminus
Vibrantem acutum spiculum. Aco. Quam? haec atra Mors.
Phi. (1740) Atat? Aco. Anne medicum litteratum terreat
Mors? Phil. Maxime moritur enim doctissimus
Perinde ut indoctissimus. Aco. Consultiúsne
Sit igitur studere pietati unicae
Qua mortem in aevum non timebo, quàm tuis
(1745) Humanitatis universis literis,
Quae neutiquam te horrore mortis liberant?
Sic fugis? Ph. Atat.^___________

ACTUS quinti. SCAENA octava.
Trimetri.
Mors. Fides.

^___________SAt distuli, iam tempus est,
Ut spiculum in hunc Hecastum acutum torqueam.
Cui hactenus (quanquam Sathan aegerrimè
(1750) Tulit) data est dilatio. At iam sentiat
[fol. g6r]
Quàm rigida nostra imperia sunt, aequo pede has
Ditissimi pulsabo, & aedeis pauperum.
Hecaste Hecaste aperi fenestram. Mors adest.
Fid. Quis pulsat improbe has foreis? Tu belua?
(1755) Tu omnem familiam territas? Mor. Ego pulsito.
Ego territo omnes pro mea libidine.
Fid. Tyrannidis non iuris haec praesumptio.
Mor. Hoc iure dominor omnibus viventibus,
Nedum hominibus, quorum modo hunc, modo alterum
(1760) (Non aliter atque pastor oviculas suas)
Deglutio. Fid. Acqui istuc lupi, haud pastoris est,
Scioque futurum, quod ruet regni tui
Pars altera. Violenta nulla diutina
Mor. Nunquam futurum suspicor. Sed alteram
(1765) Quam tu mihi partem auferendam suggeris?
Fid. Regni tui partes duas experti erant,
Quoscumque Adam praevaricator severat,
Utrasque diras atque formidabiles.
Gemina tyrannide, nempe mortem duplicem,
(1770) Et corporum primam, & secundam spiritus,
Praesentis illam, & hanc futuri saeculi.
Mortem secundam filius Dei abstulit,
Cum saeviente te quidem in cruce mortuus,
Vivusque te invita regressus ab inferis
(1775) Mors tua, tum aeternitatem sustulit
Tuae tyrannidis omnibus, qui partem habent
[fol. g6v]
In prima ἀναστάσει. Mor. Qua anastasi putas?
Fid. Qua quemadmodum de te triumphans filius
Per gloriam patris sui surrexit, ut
(1780) Ita per fidem ipsi suscitati a mortuis
Operibus, in novitate, vitae obambulent.
Hanc partem habens Hecastus hic, quamquam aeger est,
Minas tuas deridet & stimulos tuos.
Mor. Deridet? at iam sentiet quàm temere ea
(1785) Deriserit. Fid. Deridet, & scitissime.
Mortem quod hanc vitae sciat portam fore,
Cupiens resolvi ergastulo & Christo frui.
Certo futurum praesciens corpusculum hoc,
Licet putrescat maximè, novissimo
(1790) Tamen die resuscitandum ad gloriam.
Ubi tunc erit stimulus tuus? ubi tunc erit
Victoria tua & arrogantia? An ne tunc,
Qua nunc videre in corpora haec grassarier,
Destructa erit regni tui pars altera?
(1795) Nonne in tua victoria absorbeberis?
Ingredere nunc & omnibus nervis tuis
Grassare in hunc. Non obfuisse videberis,
Sed profuisse plurimum, cui gloriae &
Vitae perennis tramitem patefeceris.
Mor. (1800) Videbo mox quid possiem. Quàm plurimos
Video interim, qui magna de se iactitant,
At posteaquam ad proelium pervenerint,
[fol. g7r]
Conterriti dilationes postulant.
Fid. Qui audacia suisque freti viribus
(1805) Tibi congredi voluere, talia perpeti
Non ambigo. Veruntamen quicum Fides
Pugnaverit, tua non pavebit spicula.
Mor. Tun’ ergo congressura mecum in proelium?
Fid. Congrediar, atque cliens minas per me tuas
(1810) Irriserit. Mor. Me obtundis his sermonibus.
Si sic agatur invocandus est Sathan.

ACTUS quinti. SCAENA nona.
Trimetri.
Hieronymus, Hecastus, Fides, Virtus.

AUdisti Hecaste quemadmodum pro te Fides
Certaverit, munitus insuper es sacris
Mysterijs. Cave expavescas hostium
(1815) Horum timorem enervium, sed ab angelis
Confide te carnis solutum vinculis
Mox evehendum in alta refrigeria. He. Sic
Fido domine, laetusque mortem aspexero,
Tantoque itineri alacriter me accinxero,
(1820) Fidens me Iesum habere coram iudice
Summo, & patronum & advocatum strenuum.
Sed te obsecro Fides mea & Virtus mea,
Ne deseratis me ultimo in discrimine.
Fid. Non deseram vel hinc euntem, vel patris
[fol. g7v]
(1825) Summi tribunal iudicis cum accesseris.
Vir. Nec ego Fide suffulta modo te deseram.
Heca. Euge, adsit huc cruenta Mors, & ut eximat
Me argastulo, sua vibret in me spicula.
Fid. Praesente sis anima ipsa Mors nunc ingruit.

ACTUS quinti. SCAENA decima.
Trimetri.
Mors, Fides, Hecastus, Sathan./h4>

(1830) UBi est homo tanta tumens superbia,
Ut audeat minas meas & spicula
Animo volenti interritoque excipere? Fid. Adest
Nec est superbia haec vel arrogantia,
Sed in Deum fidei bonae constantia.
(1835) En tibi hominem. Mor. Moriturus es. Heca. Et id expeto.
Fid. Responde ei voce ut vales, nihil hesitans.
He. Nihil hesito, sed languido vox deficit.
Fid. Sic inquies. Fera bestia sitibunda Mors,
Non timeo te aut ictus tuos. He. Non timeo te aut
(1840) Ictus tuos. Fid. Nil metuo acutam cuspidem.
He. Nil metuo acutam cuspidem. Mor. Nihil? He. Nihil.
Mor. Quo fretus auxilio? Heca. Fide. Mor. Hei. Fid. Sed gaudeo
Nunc emori. He. Sed gaudeo nunc emori. Fid. Et
[fol. g8r]
Cum Christo in aevum vivere. Mor. Hem tabesco iam. He. Et
(1845) Cum Christo in aevum vivere. Mor. Haud consto mihi,
Fid. Corpus meum licet modo imputrescat in
Sterquilinio. He. Corpus meum licet modo
Putrescat in sterquilinio. Fid. Fido die.
Novissimo resuscitandum ad gloriam. He. Euge,
(1850) Ad gloriam. Fid. Quapropter in manus tuas
Domine Deus commendo spiritum meum.
He. Quapropter in manus tuas, domine Deus
Commendo spiritum meum. Fid. Grassare nunc
Cruenta Mors, pallescat os, genae cadant,
(1855) Oculi haereant, cutisque lurida squalleat,
Singultiat flatus in anhelo pectore,
Animamque promptam ardente tandem spiculo,
Quo ictu vales, vitae perenni separa.
De te, velis, nolis, triumphat spiritus.
Mor. (1860) Morere caro. Fid. Euge, quietum ad Abrahae sinum
Ab angelis deducta mens, nobis quoque
Comitantibus sursum evolat. Mor. Fides Fides
Malefida, quàm mihi & Sathanae incommodas.
Confusa sum. Sath. Victi sumus fugiamus hinc.

ACTUS quinti. SCAENA undecima.
Trimetri.

[fol. g8v]

Philoponus, Cognati, Amici. Uxor cum familia.

(1865) HEu heu tribules, flete Hecastum mortuum.
Cogna. Quid ais? Hecastus mortuus? Ami. Quid clamitas?
Phi. Hecastus est mortuus, & huic saligno mox
Loculo inferendus est. Ami. Hecastus mortuus?
Eheu mi Hecaste, doleo quòd te amisimus
(1870) Virum integrum, & in omnibus amicum strenuum.
Cog. Quis contineat à lachrymis, tanto viro
Tam nobili, tam divite, & iuventa florido
Suis adempto. Ami. Et morte tam subitanea.
Ubi uxor est? ubi liberi? Phi. Moeroribus
(1875) Se macerant in aedibus miserrimè.
Eccos, simul familia tota proruit,
Suffusa lachrymis, valete. Cog. Proh dolor.
Tibi dent Dij cognata nostra Epicuria &
Gnatis tuis in his dolendis casibus
(1880) Laetam vicissitudinem. Epi. Heu viduata sum
Viro optimo infelix mulier. Heu me, viro
Meo optimo viduata sum. Am. Nos quoque viro
Fidissimo. Iam quique pullis vestibus
Studebimus operirier, quô post die ab
(1885) Hinc tertio digne exequamur funera.
Cog. Dignissime exequias viro apparabimus,
Non aureo parcemus uni aut alteri.
Atque utinam eum queamus huc reducere
[fol. h1r]
Mille aureis, & has redimere lachrymas.
Phil. (1890) Dulcis mihi affectus patris lachrymas ciet.
Phil. Quid ni excitet? totus quidem videor mihi
In lachrimas resolvier. Epi. Proh proh dolor,
Quis det meis oculis perennes lachrymas,
Aut sempiterna flumina, ut cordis mei
(1895) Ter maximos queam dolores prodere. Anc. Heu,
Te ploro Hecaste mortuum. Anc. Heu, quis non fleat
Te amice Hecaste mortuum? quis non fleat?
Epi. O amica lumina, labra blanda, amabiles
Genae, ut modo tenebricosa, pallida, squallida?
(1900) Ut cuncta membra corporis flaccentia? Heu
Dolor dolor, quin’ ipsa pro te mortua?
Sic separas charissimos amara mors?

SCAENA interiectitia. 12. Trimetri.
Ancillae .2. Famuli .2. Epicuria.

An.a. HEra ingredere, defectio ne spiratus
Te turbet, & turbetur omnis familia.
(1905) Neu cum marito & te fleamus mortuam. Ep. Heu.
An.a. Heus famuli heram reducite à cadavere,
Dolore ne deficiat, aut lapsam solo
Contingat ocyus emori, & fiat dolor
Posterior hic nobis priore dirior.
(1910) Sustollite. Fa. Hem. An.b. Nos lugeamus mortuum.
Heus socia Hecastum lugeamus. An.a. Sic decet
[fol. h1v]
Plangamus atque maesta palmis pectora,
Quod hera labescat & languore concidat,
Et amabat hic dum viveret nos plurimum.
(1915) Quid Hecaste mi. Mi Hecaste quid
Heu heu dolor. Anc.b. Proh proh dolor. An.a.
Quid est amice quòd relictis omnibus
Charis tibi toto iaces sic corpore
Prostratus? An futurus esca vermibus?
(1920) Egóne queam inducier ut istuc creduam?
Qui creduam? Tute hoc sinas? Num tu sines
Hoc delicatum amabile, & pulcherrimum
Corpus tuum corrumpier, putrescere,
Terebrarierque vermibus? Sed proh dolor
(1925) Dum à capite ad imos usque plantas lumina
Mea flecto, nil prae se ferunt membra omnia
Nisi Mortis horrende abominandam imaginem.
Heu dulciculi oculi, rosea labra, rubentes genae,
Ut subito in horrorem nigrum transistis, & mutamini.
(1930) Heu pectus ante eburneum, nunc luridum,
Heu venter ante turgidus, nunc flaccidus.
Heu tibiae ante candidae, nunc lividae.
Heu cuncta quondam vegeta, nunc prae se ferunt
Mortis pavendae imaginem. Heu dum intus nihil
(1935) Animi viget, proh stupida sunt haec artua,
Putrique tabo proxima. Heu dolor dolor
Heus socia Hecastum lugeamus mortuum, &
[fol. h2r]
Plangamus ultra maesta palmis pectora.
An.b. Decet, heu dolor. An.a. Proh proh dolor.
An.b. (1940) Proh proh dolor. An.a. Proh proh dolor.
An.b. Proh proh dolor. An.a. Quid Hecaste te
Quaeso impulit mortem aggredi subitaneam.
An non adhuc tibi flos iuventae blandus &
Vernans erat, roborque corporis integrum?
(1945) Non pulchra coniunx? non suaves liberi?
Non fidi amici proximique sanguine?
An non abundabant tibi cuncta affatim
Opes, voluptas, atque mundi gloria?
Quid ergo in has te mortis aerumnas graveis
(1950) Hecaste, praecipitasti, in aevum neutiquàm
Rediturum, adhaec cibum futurum vermibus?
Respirat uxor, seque cruciat denuo.
Cum familiaque flent amici & proximi.
Solus sacerdos absque fletu tetricus.
(1955) Heus socia Hecastum lugeamus mortuum.

ACTUS quinti. SCAE. decimatertia.
Trimetri.
Hieronymus, Grex.

QUis planctus iste inordinatus mulier est?
Quis liberi & reliqui viri, quis planctus hic.
Id scire vos de dormientibus volo,
Vos (inquo) quos Christiana roboret
[fol. h2v]
(1960) Merito fides, ut non perinde ac caeteri.
Vitae quibus spes nulla, contristemini.
A mortuis si credimus quòd filius
Dei excitatus est, per illum nos quoque
Praemortui de pulvere excitabimur.
(1965) Quandoquidem dominus Iesus in die
Novissimo descendet in tuba Dei è
Coelestibus, dein resurgent mortui.
Nam tuba canet coelestis, & qui dormiunt
Corpore resurgent integro. Nihil igitur
(1970) Tristemini vestro de Hecasto sub fide
Hac Christiana mortuo, sed hoc magis
Laetamini, quòd absolutus corporis
Molestijs, in pace Christi dormiat,
In regeneratione reddendus quidem ad
(1975) Vitam omnibus Christi in fide morientibus.
Epi. Ergóne vita residua est morientibus?
Hie. Residua, non iustis modò, sed & omnibus
Qui post peracta scelera redeunt ad Deum,
Per poenitentiam. Lib. Ergo post furta & stupra
(1980) Sperabimus vitam beatam cum Dijs?
Hie. Sperabitis fide atque poenitentia.
Cog. Sperabimus ne & nos? Hie. Item sperabitis.
Am. Nos itidem? Hie. Identidem. Neque est acceptio
Personae apud Deum, sed omni in gente, qui
(1985) Timet Deum & operatur ea quae iusta sunt,
[fol. h3r]
Acceptus est ei. Hinc simul resipiscite,
Et corrigite quod in Deum peccastis, ut
Cum venerit iudex die novissimo,
Non ad necem, sed ad perennis gloriae
(1990) Vitam resuscitarier mereamini.
Ad quod nihil lachrymae hae valent nec luctus hic,
Nec pulla vestis, nec cucullus prominens,
Sed lachrymae, confessio, ieiunia,
Et vitae honestae melior institutio.
Phil. (1995) Recte mones vir omnium pijssime.
Linquamus omnem hunc apparatum splendidum,
Linquamus cuncta in usum pauperum,
Linquamus omnem luctum inanem & lachrymas,
Moresque nostros corrigamus pristinos.
(2000) Si multo amoeniora vitae munia
Post hanc calamitatem morantur in fide,
Spe & caritate mortuos, quid residuum est,
Nisi ut hunc diem cum patre agamus mortuo
Laetissimum? non in cibis & poculis
(2005) Gravioribus, natura quàm poposcerit,
Nec tympanis & organis, sed maximas
Deo exhibendo gratias. Viro pio
Congaudeamus intimis affectibus,
Et absque pompa inutili exequias pias
(2010) Patri paremus mortuo. Gr. Optime mones.
Congratulemur mortuo, & domino Deo
[fol. h3v]
Dignas agamus gratias. Hie. Sic expedit.
Phil. Assentior. Procede Detre ex aedibus
Tantisper huc, dum quod volo ex te scisciter.
(2015) Procedat atque Oeconomus huc. Oec. Oeconomus hic.
Daet. Et Daetrus hic, iam sciscitare quod velis
Breviter, quod haud abesse licet opsonijs.
Phil. Quid? adhucne plene cocta sunt opsonia?
Daet. Iam cocta sunt, verubusque detrahenda sunt.
(2020) Iube ingredi cito quos velis accumbere.
Phil. Iubebo. Abi, fac singula expedita sint.
Daet. Curabitur. Phil. Tu Oeconome paululum foris
Morabere, ut dicas vale, spectantibus.
Oec. Curabitur. Phil. Cognati & alij amiculi,
(2025) Quos mane pater ad vesperum convivium
Vocaverat, nobiscum ad ipsum ingredimini.
Ut quod gulae paratum erat, sumamus hoc
Frugaliter non absque honesto gaudio
Gr. Sequimur, praei. Oec. Vos, qui advolastis impigri ad
(2030) Nostra haec theatra, tum viri, tum foeminae,
Adite nunc vestras domos sine remora.
Nam Hecastus hic quem morte caesum exhibuimus,
Non ante tertium diem tumulandus est.
Valete cuncti, & si placuimus, Plaudite.

FINIS.

[fol. h4r]

¶ Harmannus Borculous, excudebat anno. 52.
Cum gratia & privilegio ad quadrennium, ut
liquet in litteris eidem à Caesarea Maiest. concessis.
Datum Bruxellae. Anno Domini. 1552. Die
octava Aprilis. De la Torre.

[fol. h4v: blanco]

Tekstkritiek:

fol. b1r excudebat. er staat: excudebat?
vóór vs. 205b tertia er staat: secunda
vóór vs. 268 Sapientiae er staat: Sapitneiae
vs. 475 undecimam er staat: undedimam
vóór vs. 771 secunda er staat: tertia
vs. 1018 servi er staat: serni
vs. 1066 relicta er staat: relicto
vs. 1151 abfutura er staat: absutura
vs. 1221 Ergo er staat: Ego
vs. 1362 Livium? er staat: livium?
vs. 1512 vobisque er staat: nobisque
vs. 1519 Sathan er staat: Sathun
vs. 1579 astas er staat: actas (cf. fol. b3v)
vs. 1584 paruit er staat: psruit
vs. 1600 ut er staat: nt

¶ HECASTUSMACROPEDII, FABULA NON MINUS PIA QUAM IUCUN-da, in qua facinorosus quisque mortalium subitariamorte praeoccupatus, tanquam in speculo quo-dam contemplari poterit, quemadmodumper Christum post veram suorum cri-minum poenitudinem ad beatamadeoque laetam mortemperveniat.

ULTRAIECTI.Harmannus Borculous excudebat.

MODESTISSIMO IU-XTA AC DOCTISSIMO VIRO D.Godofrido Montano Endhoviensi Decanodignissimo, Georgius Macropedius. S. D.

¶ AD CANDIDUM LECTO-rem in Hecastum praefatio.

¶ PERSONAE DRAMATIS, seu fabulae interlocutores.

PERIOCHE SEU AR-gumentum.

¶ PROLOGUS IN HE-castum.

CHORUS.Versu Sapphico.

¶ ACTUS. primi. SCAENA. prima.Hecastus solus. Iambici trimetri.

¶ ACTUS primi SCAENA secunda.Trimetri ut superiores.Epicuria. Hecastus. Panocnus.

ACTUS primi SCAENA tertia.*Trimetri.Daetrus. Epicuria.

ACTUS primi. SCAENA quarta.Tetrametri.Hecastus. Daemones. Panocnus.

CHORUS.Iambici dimetri.Ex capite secundo Sapientiae Salomonis.*

ACTUS secundi. SCAENA prima.Trimetri.Oeconomus solus.

ACTUS secundi. SCAENA secunda.Tetrametri.Panocnus, Philoponus, Oeconomus cum Daetro.

ACTUS secundi, SCAENA tertia.Tetrametri.Nomodidascalus. Philoponus. Panocnus.

ACTUS. secundi. SCAENA. quarta.Trimetri.Epicuria. Nomodidascalus. Puella.

ACTUS secundi. SCAENA quinta.Tetrametri.Panocnus. Epicuria. Puella.

ACTUS secundi. SCAENA sexta.Tetrametri.Nomodidascalus. Epicuria. Puer.

ACTUS secundi. SCAENA septima.Tetrametri. Hecastus. Panocnus. Nomodidascalus.

ACTUS secundi. SCAENA octava.Trimetri.Philomathes. Hecastus.

ACTUS secundi. SCAENA nona.Trimetri.Nomodidascalus. Hecastus. Philomathes. Puer.

ACTUS secundi. SCAENA decima.Trimetri.Hecastus solus.

CHORUS. Dimetri.Ex Ecclesiastico, Psalmis & Apocalypsi.

ACTUS tertij. SCAENA prima.Trimetri.Hecastus solus.

ACTUS tertij. SCAENA secunda. *Trimetri.Daemones cum duobus amicis. Hecastus.

ACTUS tertij. SCAENA tertia.Trimetri.Syngenes cum duobus cognatis. Hecastus.

ACTUS tertii. SCAENA quarta.Trimetri.Philocrates. Philomathes. Hecastus.

ACTUS tertij. SCAENA quinta.Trimetri.Philoponus. Hecastus. Panocnus.

ACTUS tertij. SCAENA sexta.Trimetri. Epicuria. Hecastus. Ancillae duae.

ACTUS tertij. SCAENA septima.Trimetri.Philoponus. Panocnus. Plutus. Hecastus.

CHORUS.Trochaici dimetri.

ACTUS quarti. SCAENA prima.Trimetri.Hecastus. Servi duo. Familia. Proximi. Amici.

ACTUS quarti. SCAENA secunda.Trimetri.Servi duo. Hecastus. Amici. Proximi. Mors.

ACTUS quarti. SCAENA tertia.Trimetri.Virtus. Hecastus.

ACTUS quarti. SCAENA quarta.Trimetri.Philoponus. Panocnus. Hecastus.

CHORUS.Carmine trochaico.

ACTUS quinti. SCAENA prima.Trimetri. Philocrates. Panocnus. Philomathes.

ACTUS quinti. SCAENA secunda.Trimetri.Virtus. Fides.

ACTUS quinti. SCAENA tertia.Trimetri.Sathan solus.

ACTUS quinti. SCAENA quarta.Trimetri.Sacerdos. Hecastus.

ACTUS quinti. SCAENA quinta.Trimetri.Mors. Sathan.

ACTUS quinti. SCAENA sexta.Trimetri.Hecastus, Fides, Sathan, Virtus.

ACTUS quinti. SCAENA septima.Trimetri.Philomathes. Hieronymus cum Acolyto.

ACTUS quinti. SCAENA octava.Trimetri.Mors. Fides.

ACTUS quinti. SCAENA nona.Trimetri.Hieronymus, Hecastus, Fides, Virtus.

ACTUS quinti. SCAENA decima.Trimetri.Mors, Fides, Hecastus, Sathan./h4>