Macropedius - Iosephus

Georgius Macropedius (Joris van Lancvelt): Iosephus. Utrecht, 1553.
De eerste druk verscheen in 1544 te Antwerpen.
Uitgegeven naar de tekst van 1553 (in Omnes Georgij Macropedij fabulae comicae 1552-1553), op basis van de uitgave op de cd bij Georgius Macropedius, 1487-1558 leven en werken van een Brabantse humanist (Tilburg 2005) door Henk Giebels en Frans Slits.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton061920 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De lopende toneeltekst, in het origineel cursief gedrukt, hebben wij in romein gezet.

[fol. L1r]

❧ IOSEPHUS
MACROPEDII, FA►
bula sacra, pietatis & pudicitiae
cultoribus perlegenda.

GEORGIUS MACROPEDIUS
Iacobo Delfio S. D.

POstliminio fortassis mi Iacobe Iosephum meam recipere tibi videberis, quòd eam tibi ab anno superiori dicaverim, & nihilominus hactenus, dum transcribere meditarer, quasi captivam servaverim. Causam tamen dilationis, ubi me audieris, in perpetuas meas tum domesticas tum scholasticas occupationes reijcies scio, quibus nimirum ita distineor distringorque, ut vix interim mihi proprijs liceat commodis & necessitatibus inservire. Accipe igitur litterarium hoc (tametsi exiguum) ex nostra lucubratione munusculum, bonique consule. Et si quidem arriserit (id quod ipse velim) trade incudi in omnium studiosorum utilitatem, si secus, ita supprimatur, ut mihi nihilominus exemplar denuo recognoscendum relinquatur. Nescio enim quo pacto (ut omnium in commune animantium habet natura) foetum quaeque suum mater, quantumvis infeliciter editum, servatum non [fol. L1v] extinctum cupiat, nisi quod (ut veteri proverbio dicitur) suum cuique pulchrum. Nam & simia catulos suos tametsi deformes nutrit, fovet, & amplectitur. Ursaque foetum informem (si Plinio credimus) paulatim lambendo format & figurat, figuratumque, ut teneriter foveat, pectori propensius apprimit. Haec ioco dicta sint, tu serio fabulam dispice, & tuo pro iudicio examinatam tractita. Vale mi Iacobe, meque ut soles ama.

Ex Traiecto anno millesimo quingentesimo
quadragesimo quarto. 16. Augusti.

PERIOCHE SEU ARGUMENTUM.

VEnditus Ioseph Israhelis filius
Duci Parhonis, sacrificoque Potiphar,
Praeficitur omnibus illius negocijs.
Quem intuita pulchrum hera concupivit ad stuprum, &
(5) Nefas recusantem retento pallio
Sceleris marito accusat, atque in carcerem
Regis sategit inijci. Sed scite ibi
Vinctis duobus cum explicasset somnia,
Rex somnians vatem iubet producier.
(10) Qui cum aperuisset visa regi insomnia,
Regni omnibus negocijs praefectus est.
Complexus inde Potiphar cum uxorcula,
Duxit pudicam gnatam eorum coniugem.

[fol. L2r]

DRAMATIS PERSONAE.

Prologus	Stratophilus Eupolemus } milites	Thaltibius praeco
Potiphar AEgla } coniuges	Desmophylax	A consilijs .4.
Ioseph Hebraeus	Hyperetes cum suo collega Apotomo	Tibicines .4. Grex.
Agne Catharis } ancillae.	Sitocopus Oenochous } vincti
Asenath, filia. Phronimus Pistos } servi.	Rex Parho. Sapientes .4.

PROLOGUS.

CUm Lazarum dudum suam vos, quos huic
Theatro adesse gaudeo, auctor fabulae
Vidisset excepisse mente candida,
Pluresque quas prius aedidit comoedias,
(5) Induxit in animum suum, alteram quoque,
Ipsamque depromptam sacris ex biblijs,
Vobis (modo placeat) exhibere fabulam,
Cui honestum Iosephi vocabulum indidit.
Mirabitur fortasse vestrum quispiam,
(10) Quod fabulam rem sacrosanctam dixerim,
Verum sibi is persuasum habebit, omne quod
Tragico artificio comicove scribitur,
Dici poêtis fabulam. quod utique non
Tam historia veri texitur, quod proprium est,
(15) Quàm imago veri fingitur, quod artis est.
[fol. L2v]
Nam comicus non propria personis solet,
Sed apta tribuere atque verisimilia, ut
Quae pro loco vel tempore potuere agi
Vel dicier. Quapropter is qui contulit
(20) Se ad hoc theatron, non putet, cum audiverit
Nomen sub argumento Ioseph crebriter
Citarier, quod scriptor ipse ex ordine &
De integro vitam viri scripturus est,
(Nam id artificio comico non competit)
(25) Sed ut aemulatione fratrum venditus,
AEgyptioque mancipatus principi,
Herae suae stuprum recusans carceri
Iniectus est, Regisque tandem iussibus
Eductus, & regni omnibus negocijs
(30) Praefectus est solum exhibebit comicῶς,
Aut (nisi siet vox dura) tragicocomicῶς.
Porro inter haec nemo tribuat inscitiae
Foedeve neglegentiae artis comicae,
Quòd quae per intervalla longa temporum
(35) Digesta sunt, sic exhibet, quasi serie
Quadam sibi sine medio successerint.
Nam maluit (velut & alias) populo rudi
Sacram exhibere historiam ut accidit ordine,
Quàm exactius leges tenere comicas.
(40) Valete quotquot adestis huic spectaculo, &
Pro comicis meretricularum amoribus
[fol. L3r]
Suscipite Ioseph castitatis vindicem.
Astate taciti, audite, & intuemini.
Heus vos, fere (id quod oportuit dictum prius)
(45) Omiseram. Ne quempiam vestrum (obsecrat)
Petulans mulieris impudicae oratio
Vel gestus offendat levis, quòd absque ijs
Mens casta Iosephi haud queat monstrarier.
Sed (ut ante dixi) suscipite pro amoribus
(50) Scortantum Ioseph castitatis vindicem.

Finis Prologi.

ACT. primi. SCAE. prima. versus Iambici.
Potiphar, AEgla.

MUlto omnium vita aulica est miserrima,
Subiecta varijs casibus & incommodis.
Iam quasi neci sit destinatus, hostibus
Virum obijcit, iam non secus quam si infimus
(55) Sit militaris cacula, quolibet eijcit.
Non sinit eum unquam vivere ex sententia,
Neque curam habere liberis neque coniugi.
Quam modo (licet mandata regis urgeant)
Tamen relinquere insalutatam domi
(60) Nec debeo, nec audeo, nisi perpeti
Litem, odium, & indignationem mavelim.
Sed eccam eam. nostram moram redarguet.
Aeg. Quid quaeso id est, mi Potiphar, quod post diem
[fol. L3v]
Vix septimum semel videndum te offeras?
(65) Adeò invenusta, adeò inamoena, adeo tuis
Indigna thalamis visa sum, ut me Potiphar
Fastidias? Pot. Ego te voluptas mea neque
Despicio neque fastidio, sed regijs
(Ut ipsa scis) negocijs sic implicor,
(70) Ut me explicare, licet velim, minimè queam.
Quin & modo (quod aegrius multo feres)
Legatione fungar admodum mihi
Molesta, ad Aethiopum tyrannum regium.
Te nolui tamen insalutata pedem (ut
(75) Decuit) movere quopiam, ne non modo
Maerore te afficerem, sed & ne te minus
Amare videar hinc profectus clanculum.
Aeg. Heu me, quid audio? profectus denuo
Me derelinques orphanam, moestam, anxiam?
(80) Me non amas, quam ita crebro habes ludibrio.
Quam veluti coniugem subinde appellitas,
Hanc veluti non maritus esses neglegis.
Sed obsecro quando haec futura profectio?
Pot. Modo inquio, velut itineri accinctum vides.
Aeg. (85) Subito? aderisne vespero convivio?
Pot. Non adero. Aeg. Nec mecum in cubili dormies?
Pot. Non dormiam, mandata quod me regia
Mox exigant. Aeg. Si sic necesse quos rogo
Comites habebis itineris? Pot. Partem bonam
[fol. L4r]
(90) Exercitus. Aeg. Ergone futurum Potiphar
Bellum times? Pot. Quamquam in via discrimen est,
Bellum haud futurum suspicor. Aeg. Sed obsecro
Quando rediturum te domum sperabimus?
Pot. Post tres dierum hebdomadas huc (si dijs placet)
(95) Reducem videbis denuo. Aeg. Heu me, quod mihi
Solatium, quae mihi voluptas, quae mihi
Vita miserae, tali marito subiugae?
Vel abes domo, vel distineris regijs
Semper adeo negocijs, ut me tibi
(100) Non arctius nuptam putem quàm euro & noto, aut
Insensibilibus cautibus. Nae rustico
Praestaret inopi, atque generoso nubere. heu.
Pot. Uxor mea, tibi tempera. per Herculem
Posthac frequentiorem habebis in aedibus,
(105) In thalamo, & in convivio. Aeg. Fieri potest.
Qui creduam? Pot. Extricabo me, quantum queam,
His regijs negocijs. Aeg. Ut hactenus.
Sed quid modo usque adeo improbe celeras iter,
Ut ultimo convivio non adsies,
(110) Digneris & vix osculo? Pot. Qui uxor queam
Parhonis imperio (obsecro) resistere?
Vehementer urget, nec moram ullam sustinet.
Hoc temporis tantillum eidem surpui,
Quo dicerem tibi in osculo vale ultimum,
(115) Neque te insalutata Aegla mea recederem.
[fol. L4v]
Aeg. Facis probe. At quis interim curam rei
Nostrae familiaris geret? non nostrae id est
Vir teneritudinis nec experientiae.
Pot. Novi id equidem ergo Hebraeus hic, cui & hactenus
(120) Domus, familiae, & omnium rerum mearum
Ubique dispensationem credidi,
Prudenter haec dum absum gubernaturus est.
Aeg. Satis is quidem prudens probusque & integer,
At quàm videre te tamen malim domi,
(125) Mi Potiphar, quam servulum hunc emptitium.
Pot. Nunc obsequendum tempori. Vocetur huc
Ioseph Hebraeus, ut secundò illi omnium
Curam audiente te mea uxor creduam.
Aeg. Adesto Ioseph, ut marito obtemperet.
(130) Adesto. ^{_____________}

ACTUS I. SCAENA II. Iambici trimetri.
Ioseph, Potiphar, Aegla.

^{_____________} SAlve. adest Ioseph Potiphar.
Quod exequendum praecipe. Pot. Sta paululum. Io. Hem.
Pot. Scis tu quidem quòd te admodum puerum emerim,
Nec te secus quàm filium enutriverim.
Io. Scio id equidem, nec si sies pater meus,
(135) Plus diligas. Pot. Deinde cum te industrium
Deoque amicum cernerem, simul omnibus
Domus meae negocijs, cunctis bonis,
Servis & ancillis meis praefeci. Io. Ita.
[fol. L5r]
Ut nil siet domi tuae, quod (ut arbitror)
(140) Quonam statu positum sit ipsus noveris,
Tanto licet beneficio indignus siem.
Pot. Nunc igitur audi denuo. Quod ampliter
Per te mihi Deus tuus benedixerat,
Super universa quae tibi mandaveram,
(145) Te denuò constituo coram coniuge.
Quam susque deque haec iussa ferre praescio.
Ut ipsa ab omnibus expedita negocijs,
Vivat sibi ex sententia. Tu praeses es
Servis & ancillis meis in omnibus.
(150) Aurum meum, argentum meum, vestes meas,
Agros meos, pecudes meas, reditus meos,
In universum industriae, prudentiae, &
Fidei tuae committo. talem te exhibe,
Qualem te hactenus deprehendi in omnibus.
(155) Nemo movebit absque te manum aut pedem
In aedibus meis sine tuo arbitrio,
Hanc praeter unam coniugem, quàm nullius
Obnoxiam iugo volo agere cum suis
Pedissequis vitam omnium liberrimam.
(160) Et quicquid illius ad voluptatem attinet,
Et quicquid ad solatium, volo largiter
Et ultro suppeditarier. sed ceteris
(Repetam ut eadem) tu prome, conde, pro tua
Prudentia. Io. Qualem hactenus me expertus es
[fol. L5v]
(165) Here Potiphar, talem futurum credito.
Confido namque Dei mei per gratiam,
Quod neque ab avitis moribus defecero,
Neque in tuo humili servulo ingenium malum &
Servile in aliquo senties vel audies.
(170) Quin coniugi tuae pudicae & herae meae
Non modo meis pro viribus cuncta offeram,
Quae postulet, verum etiam in omnibus obsequar.
Sed obsecro, mi Potiphar, quid haec mihi
Tam serio rursum iubes? Nùm quippiam
(175) Tibi de mea infidelitate suboluit?
Pot. Nihil, sed ego mox regio iussu volens
Nolens ad AEthiopas profecturus, tibi
Mea vetera volui iussa coram coniuge
Renovarier, quo animo pusillo non siet,
(180) Cum absente me te omnem sciat provinciam
Obiturum, & animi cura ab omni liberam
Se & expeditam sentiat. Aeg. Tantum viro &
Mihi probata in hunc diem est tua probitas,
Amice Ioseph, ut fides tua neutiquam
(185) Nec mihi nec huic suspecta sit. gaudeo quoque,
Quod in aedibus te nacta sim, qui non secus
Quàm vir meus, si absens sit ita domestica
Obeas gerasque negoca, ut per te in virum
Subinde contemplationem dirigam.
Io. (190) Ago gratias utrique vestrum maximas,
[fol. L6r]
Deus meus vobis refundat centuplum.
Pot. Rumpenda tandem omnis mora est. puer intro abi,
Et sacculum pecuniae tibi traditum
Ex regio fisco adfer ad me celeriter
(195) In regium palatium. Io. Facesso here.
Pot. Iam iam vale mea turturilla, iam vale.
Aeg. Vale marite corculum meum, vale,
Vale, novissimum vale. Pot. Quid nunc? Aeg. Mihi
Tu lachrymarum sponsus es. Pot. Ne lachryma.
(200) In plaenilunio revertar proximo.
Tantisper omni quo voles solatio
Perfruere. castra accedo. Aeg. Vade. Pot. vale. Aeg. vale.
An non ego misera, huic viro quae nupta sum? an
Iuste arguat, si me infidelem sentiat?
(205) Valeat pudor si occasionem nacta sim.
Adest Ioseph. sequere herum, vix castra adhuc
Ingressus est. Io. Sequor ocyus. Aeg. Morabor hic
Dum redieris. O si mihi huius perfrui
Complexibus contingat, & mea vulnera
(210) Obducta remedio sient. Ad hoc mihi
Est actitanda artis meae peritia
Bellarijs, blanditijs, singultibus,
Iocis, dolis, omnisque generis fraudibus.
Sed eccum adest sub sole formosissimus.
(215) Qui cor meum iaculis amoris vulnerat.

[fol. L6v]

ACTUS primi SCAENA tertia.
[Trimetri, ut ubique.]
Ioseph, AEgla.

MIrum quod Aegla absentiam viri sui
Tam aegre ferat, tot lachrymisque lugeat,
Cum (signa si quid roborent famae fidem)
Non admodum ipsum diligat. nec me tamen
(220) Decet de heris indigna suspicarier.
Me adhuc moratur pro aedibus uti dixerat.
Aeg. Ut video Ioseph castra noster Potiphar
Nondum introierat, cum dares pecuniam,
Quòd sine mora huc reversus es. Io. Vix hera quidem
(225) Ingressus erat, ipse quoque te morarier
Sciens foris, nihil moratus advolo.
Aeg. Qui sese habet negocium? sic regium
Urgebat imperium, ut mihi non licuerit
Iam vesperi convescier ? Io. Nescio equidem.
(230) Veruntamen vidi obiter in castris simul
Stratos equos, currus paratos bellicos,
Et militum validam manum accinctam itineri.
Aeg. Ut misera ad infoelicitatem nata sum,
Quae in his malis (nisi fraeta praesidio tuo
(235) Subsisterem) dolore contabescerem.
Nam ex omnibus quos alo domi, prorsus nihil
Solatij mihi provenit. Conservi enim aut
Stupidissimi, aut proterviunt, tumidi quoque
Liberti & ingrati, tum inertes & rudes
[fol. L7r]
(240) Ancillulae. Ast in filia oblectare me
Possem quidem, nisi moribus maturior
Patri foret simillima. ut dicam semel,
Iam me opprimet simul omnis infoelicitas,
Nisi tu tuo me fulcias solatio.
(245) In te meae sunt spes opesque repositae,
Ex te meae pendet salutis anchora.
Mi chare Ioseph, & domus columen meae,
Non amodo te namque ut olim servulum,*
Viri sed absentis loco cultura sum.
Io. (250) Mihi tribuis hera plus quam merebor, caeterum
Quicquid mea prudentia aut industria
Tuo domina pro commodo aut solatio
Fieri queat, praestare tibi non differam.
Tuus hera sum, mihi (ut decebit) praecipe.
Aeg. (255) Quàm gaudeam mi Hebraee, quòd tam benevolum
Te sentio, non consequi verbis queam.
Te quaeso adesse ne graveris vespero,
Quòd coniugi paraveram, convivio.
Ne sine viri solatio commisceam
(260) Dapes meas (pro dolor) amaris lachrymis.
Io. Animaequior sis domina, ne sic lachrymes.
Venturus sum. Aeg. Post horulam venturus es.
Ut interim velut hactenus consueveris,
Servos rudes servasque, nostram & filiam
(265) (Quòd iusserit tibi Potiphar) colere doceas
[fol. L7v]
Nostros Deos, & reliqua mundi numina,
Hos (aura quod serena sit) foras tibi
Produxero. Io. Sic expedit. producito.
Quis callidae huius feminae mentem queat
(270) Scrutarier? Se prodet ultro veritas.
Non absque causa familiam mittet foras.

ACTUS I. SCAE. III. Trimetri ut ubique.
Servi duo, Ancillae duae, Asenath, Ioseph.

NOs vult Ioseph domina adire te foras.
Io. Adeste fratres & sorores optimi.
Meministis omnia lectionis ultimae?
Pi. (275) Nonnulla sat, nonnulla non sat novimus,
Utpote rudes, & hactenus simul athei.
Io. Dic Piste primum cuius ipse memineris.
Pi. Quòd unus est verus Deus qui condidit
Caelum solumque & cuncta in his manentia.
Io. (280) Rectè quidem. dic Phronime tu quid memineris.
Phr. Nil esse Anubin, nil Serapin & Isida,
Nisi vana quaedam numina, aut mage nomina.
Io. Nil rectius. dic Agna mea quid memineris.
Ag. Quòd sit Deus pater omnium, quòd filius
(285) Per quem omnia, & quòd spiritus, in quo omnia.
Io. At cùm sit unus, qui deos tres nuncupas?
Ag. Nescio equidem. Io. Capisne tu mea Catharis?
Cat. Nec ego quidem capio. Io. Domina mea Asenath
Tu dicito si intelligas. As. Qui intelligam
[fol. L8r]
(290) Praeceptor, hoc incomprehensibile homini?
Dicam tamen quantum fide complexa sum.
Unam Dei esse hypostasin sub his tribus
Contemplo personis, veneror, & obsecro:
Io. Divina virgo, non tibi humana ratio
(295) Haec suggerit, sed spiritus patris omnium.
Tu dic mea Catharis quod ipsa memineris.
Cat. Quòd cùm Deus sit spiritus, non carne eum
Sed mente pura maximè venerabimur.
Io. Pulcherrimè. Istas gnomicas sententias
(300) Tractate mente sedula, atque in lumen hoc
Incomprehensum mentis oculos figite.
Sequentibus diebus alia edisseram.
Valete fratres & sorores, nam mihi
Ad coenam eundum Heroidis. Gr. Frater vale.
(305) Caeli Deo laudes canamus supplices.

[muziekbalken, strofe]

[fol. L8v]

[muziekbalken, refrein]

CHORUS.
Per familiam praesentem.

TUrbidi plastes Deus unus orbis
Condidit lucem tenebris fugatis,
Has volens noctem vocitari, & illam
Esse diurnam.
(310) Inter effusas simul orbis undas
Condidit coelum, ut στερέωμα firmum
Sive discrimen sine mixtione
Esset utrisque.
Colligens undas locum in unum ab imo
(315) Aridam iussit superare, ut herbas
Germinet fructusque homini creando, &
Omni animanti.
Solis & lunae rutilas lucernas
Fecit, ut Phoebus niteat diei,
(320) Atque cum stellis vaga luna nocti
Luceat atrae.
Duxit ex lymphis volucres, & omne
Quicquid in ponto vegetatur, & quod
Reptat aut serpit, benedixit atque
[fol. M1r]
(325) Crescere iussit.
Duxit e terra pecudes, ferasque
Bestias multae variaeque formae.
Iussit & foetu decorare terram
Multiplicato.
(330) Finxit e limo rubicundo Adamum,
Praeditum mente & ratione fultum,
Quo Dei formae similis praeesset
Omnibus unus.
Gratias ergo meritas agamus
(335) Omnium plastae, qui ut ametur, ultro
Propter humani generis salutem
Cuncta creavit.

Repetitio ad singulos quaternarios:
Propter humani generis salutem
Cuncta creavit.

ACTUS secundi SCENA prima.
Trimetri.
Ioseph solus.

(340) DEus Abraham, Deus Isaac, Deus Israhel,
Quid implicas me miserum in has angustias,
Ut aut stupro te deseram, aut si restitem,
Vitae meae discrimini haud me subtraham?
Nullus fuit dies ab hora transitus
(345) Heri mei, quo non stuprandam se obtulit,
[fol. M1v]
Intus, forisque, in thalamo & in convivio,
Usque adeo sollicitat fragilitatem meam,
Ut nesciam an consentiam an dissentiam.
Nec Phaedra enim (si fabulis quid tribuimus)
(350) Tantum molesta suo quidem Hippolyto fuit,
Quam haec me suis gemitibus & blanditijs
Ad impudicitiam illicit. His hactenus
Certavit armis, mox dolis, argutijs,
Technisque, tandem (ut auguror) mortis minis
(355) Armabitur. Praestat tamen domine Deus
Mihi quidlibet potius pati, quam ut per nefas
Abs te recedam perfidus. Da ergo mihi
Constantiam, prudentiam, & tolerantiam,
Quibus igneis iaculis queam resistere.
(360) Crepit ostium, loquitur suis ancillulis
Ferocius, quòd aestuet libidine.
Accedo Desmophylaca amicum hunc unicum, in
Cuius sinum cordis mei tuto abdita
Effundere soleo. ut aliquantulum suo
(365) Sermone me hoc angore pressum sublevet.
Cui tamen herile nefas, nefas est prodere.

ACTUS secundi SCAENA secunda.
AEgla. Phronimus.

TU Phronime vade, & quo abierit Pistus vide.
Illum si Ioseph miserit, recte quidem,
[fol. M2r]
At si suo arbitratu abierit, adsit huc,
(370) Ne forte herus minus paratos opprimat.
Phr. Herus hoc die venturus est? Aeg. Ita suspicor.
Cras namque plaenilunium est, quo se quidem
Reducem futurum dixerat. Phr. Sic fecero.
Aeg. Heus tu. Phr. Quid est? Aeg. Si servum Hebraeum videris,
(375) Eius opus esse dic mihi praesentia.
Phr. Sic dixero. Aeg. Is mihi callidior est quam velim.
Phr. Putet me abisse hera, sed morabor hunc latens
Post angulum, ut cum ancillulis quid tractitet
Exaudiam. Si namque nil mali struat
(380) Cum illis doli, mala verba dabit & verbera.

ACTUS secundi SCAENA tertia.
Aegla. Catharis. Agne. Phronimus.

UT imperaveram satagite, cubiculum
Sit apparatum munditer, stratum dein
Sit eri cubile molliter, quem ad vesperem
Curis gravem domi futurum existimo.
(385) Videte ne pulvisculus quidem locum
Coinquinet, stratumve ruga contrahat.
Est namque mundities decus domesticum
Et coniugum solatium. Cat. Parebimus,
Parabimusque domina quicquid praecipis:
(390) Nil aliud est quod perfici petis? Aeg. Iubes
Dicendum erat. Quantum mihi negocii
[fol. M2v]
Rudes puellae dum docentur exhibent.
Cat. Ignosce quaeso, ceterum cavebitur.
Nil aliud est quod perfici, domina, iubes?
Aeg. (395) Volo deinde cubile nostrum aspergier
Verbena, abrotano, amaraco, atque pluribus*
Herbis suave olentibus, Veneris sacrae
Olim dicatis ludicris. Cat. Facessimus.*
Aeg. Quid stas iners ut stupida & excors statua? nil
(400) Mihi iussa respondebis? Ag. Obsequar libens
Mea domina, & quod iusseris factum puta.
Aeg. Pudet & piget vos usque verberibus meis
Instituere. Ag. Dabimus operam sollertius
Parere dicto & nutibus domina tuis.
Aeg. (405) Curate, ut obducantur omnes parietes
AEgyptijs tapetibus, nihilque sit
Quod non ubique splendeat. Ag. Curabimus
Mea domina & hoc, & quicquid aliud iusseris.
Aeg. Tandemne dediscetis hos mores rudes,
(410) Accommodatae heroicis, herilibus,
Et liberalibus? Ag. Remitte quaesumus.
Posthac hera huius tum diei tum loci
Meminerimus. Aeg. Huius levate byssinae
Syrma tunicae, atque ex fibula suspendite.
(415) Cavete limbum ne plicetis rusticè,
Verum decenter atque molliusculè.
Cat. Decenter exsequemur. Agne à dexteris,
[fol. M3r]
Ego à sinistris hoc modo libravero.
Aeg. Cavete spinther ne abstrahatis aureum.
Cat. (420) Bono animo es hera, nam laesimus nil omnium,
Sed comptè & aptè (ut volueras) composuimus.
Aeg. Nunc ite vos intrò, atque cuncta ex ordine
Curate quae mandaveram, nisi vesperi
Prorsus velitis ulmeae spectarier.
(425) Ego paululum hic spatiabor animi gratia.
Ag. Imus domina. Quae nisi sit animo barbaro ac
Stupido, ferat mulieris huius extimam
Superbiam, proterviam, insolentiam?
Aeg. Quid mussitas? Ag. Nihil hera. Aeg. Vae capiti tuo.
(430) Ite ocyus, nisi dignitatis me meae
Velitis obliviscier. Cat. Cedendum erit
Vesaniae. Ag. Proh servitus miserrima.
Cat. Tace, nisi interire vis nos pessimè.
Ag. At in his malis durare, non tolerabile.
Cat. (435) At ferre inevitabile, est consultius.
Ag. Ex aequo in omnes saevit instar tigridis.
Solus Ioseph aeconomus immunis est,
Quem (nisi ego fallor) ipsa foede deperit.
Cat. Similia vero sunt quidem quae disseris,
(440) Quia limi ocelli, blanda verba, & cultus hic
Iuveni exhibendus, flammam amoris indicant.
Nam haec tota in hoc fit corporis compositio,
Ut castum Hebraei corculum sibi glutinet.
[fol. M3v]
Ag. Ita est profecto. nam virum aversata in hunc
(445) Coniecit oculos. at pudicus in stuprum
Nullatenus consentiet. Cat. Consentiat?
Saxum prius mollesceret, quàm hic in stuprum
Consentiat. Sed eamus intro, ne mala
Post verba denuo sequantur verbera.
Ag. (450) Rectè mones. respectat huc. Quid Phronimus hic
Post angulum? Phr. Tum verba herae tum verbera hic
Observo tacitus, & libidinem exsecror.
Cat. Cuiusnam? Phr. Herae. silete, praestat ingredi.
Carcer sonat, ego abibo quò mihi iusserat.

ACTUS secundi SCAENA quarta.
Ioseph. Desmophylax. AEgla.

(455) FOris tibi Desmophylax loqui volebam, at est
Prae foribus hera, quae postulat nostram scio
Praesentiam, alia tempora his captanda sunt.
Des. Tuus ego sum, atque eventu in omni tuus ero.
Dominus Deus patris tui det in omnibus
(460) Angoris aerumnis tibi patientiam.
Io. Amen. Vale. Novus mihi conflictus hic.
Non absque causa cultus hic assumptus est
Venustior. Salve mea domina. Aeg. salvus es
Cordi meo dilecte Ioseph. quin magis
(465) Vocas me amicam (ut opto) quam dominam tuam?
Io. Quia te meam cognosco heram, non coniugem.
[fol. M4r]
Aeg. At ego te Ioseph coniugem non servulum
Desidero, formose Ioseph, annue.
Io. Quod hera nec utile, nec honestum, nec pium
(470) Sit utrique, persuadere nobis desine.
Aeg. Qui non pium vita & salus mea unica?
Cúm (si me ames) diro & cruento vulneri
Cordis mei medebere, & mihi miserae &
Iuvenculae vitam suavem protrahes,
(475) Ne dixero, à laqueo necis servaveris.
Io. Non aestimemus id pium domina mea,
Quo offenditur Deus optimus ter maximus,
Paterque clementissimus, qui vitam & hanc
Animam dedit nostro imbecillo corpori,
(480) Huiusque mundi cuncta nostris usibus.
Deus profecto plus quàm homo colendus &
Venerandus est. Aeg. Venerandus est. at si tibi
Sedet animo cultus, honor, & timor Dei,
Quin’ prorsus omni ope destitutam me adiuvas?
(485) Quin’ me labantem sustines? quin’ erigis
Solatio? quin (ut doces pueros meos)
Alterius alter calamitatem sustines?
An non tibi mandat Deus de proximo?
An id inhonestum iudicas, per quod Deo
(490) Tot opera honesta chare Ioseph perpetres?
Io. Quantum libet nostra opera faciem honesti habent,
Si foeditatem adnexam habent, inhonesta sunt.
[fol. M4v]
Si per meam te turpitudinem velim
Servare turpitudini, quid obsecro,
(495) Domina foret scelestius? Satius foret
Utrunque mortem oppetere honestam, quàm alterum
Ansam alteri porrigere turpitudinis,
Et minus honestè vivere. Aeg. Esto. at dic mihi,
Quòd dedecus tantum siet si suaviter
(500) Mecum interim fruare consuetudine?
An non Deus naturae amores indidit?
An cuncta non animantia hac lege coeunt,
Pulchramque servant usque consuetudinem?
An non id aequum & id bonum, quod copulat
(505) Amicitiam in hominibus, & fovet omnia?
Io. In hominibus certis quibusdam legibus
Deus hos amores optimè compescuit.
Quo à pecudibus nostrum genus secerneret.
Nam ab initio dedit homini iam condito
(510) Uxorem amicam, & ex eadem liberos
Suscipere voluit, posteris quoque simili
Ratione agendum censuit. Nulla est mihi
Coniugij honesta tecum hera mea dignitas,
Nulla igitur esto illiciti amoris foeditas.
Aeg. (515) En tibi fidem connubij, cape anulum
Hunc, nostri amoris symbolum. quid anime mi
Morare nunc? cape symbolum. Io. Non cepero.
Herus universa quae domi aut foris
[fol. M5r]
Longè atque latè possidet praesente te
(520) Mihi tradidit, te praeter unam, quam sibi
Castam & fidelem expostulat. Quomodo igitur
Ingratus illi & infidelis maximè,
Mihi ipsius te vindicabo coniugem?
Aeg. Quin ille me potissimum tibi tradidit.
(525) Et quicquid ad animi mei solatium,
Et ad voluptatem meam conduceret,
Per te mihi curavit exhiberier.
Io. Exquire domina cuncta quae ad solatium
Et quae ad voluptatem attinent, non dixeris
(530) Quòd mox tibi non administrem largiter.
Si aurum vorare cupieris, aurum (ut ferunt)
Tibi vorandum porrigam. si canere vis
Me, cecinero. saltare vis, saltavero.
Verum ad cubile neutiquam me illexeris.
Aeg. (535) Te praeter omnis dulcor iste amaror est,
Mellite Ioseph. Tu unus es mihi affatim
Solatij dulcedinisque satietas.
Eia ergo melculum meum fruere meis
Complexibus. cum uberibus atque amoribus
(540) Mecum tibi omnia mea sint communia.
Ego te viro meo usque commendavero.
Ego te familiarem Parhoni effecero.
Ego servituti qua premeris exemero.
Per me bonis quàm plurimis ditaberis.
[fol. M5v]
(545) Per me laboribus omnibus levaberis.
Per meque ad altiora promoveberis.
Audis precantem, audis gementem, conijce
Quantis amoris facibus hoc cor aestuat.
Io. Quid cuncta quae promittis hera mihi proderunt,
(550) Si unam auferas mihi meam innocentiam,
Fidem, & Dei mei perennem gratiam?
Utilia nulla sunt, nisi eadem honesta sint.
Aeg. Me obtundis his Dei tui sermonibus,
His tetricis philosophicisque argutijs.
(555) Iam loquere verbum amoris & solatij.
Io. Ab ijs hera mea quae locutus sum, nihil
Diversum (ita Deus adiuvet me) exaudies.
Nunquam in stuprum nefarium consentiam.
Aeg. Ah dure Ioseph, Caucasoque durior,
(560) Cuius cor haud emolliunt ullae preces.
Ah saeve Ioseph, Atreoque saevior,
Qui cor meum hoc verbo unico sic lancinas.
Nil te movent hae lachrymae? nil hae preces?
Nil gemitus & suspiria haec? nil ipsa mors?
(565) Proh dolor in ingratum tot hactenus mihi
Et tam ampla collocata fore beneficia.
Vale ut meres, ingrate Ioseph. hora erit
Cum te velis mihi misertum. Proh dolor.

ACTUS secundi SCAENA quinta.
Ioseph solus.

[fol. M6r]
MIhi feminae huius quanquam inanes lachrymae,
(570) Lachrymas quoque excutiunt. Profecto siquidem hera
Multa mihi contulit beneficia, quem uti
Proprium educavit filium, sed non (velut
Modo improperat) ingrato & improbo viro.
Tu testis es Deus Israhel, quod si queam
(575) Omnes mei artus corporis convertere in
Manus pedesque, & omnem herae substantiam
Laboribus meis in aurum vertere,
Non refugerem. Sed quod tuis scio legibus
Contrarium, nec audeo nec fecero.
(580) Hinc scio tamen mihi imminere periculum.
At quidlibet satius pati, quam per stuprum
Foedarier, tui quoque obliviscier.
Dee Sabaoth, da vincere & da perpeti.
Quid hoc? ^__________

ACTUS secundi SCAENA sexta.
Servi duo. Ancillae duae. Ioseph. Asenath.

^__________ IOseph denuò eijcimur foras.
Io. (585) Quae causa fratres & sorores inquite.
Pi. Quod sola agat habet ipsa certo in aedibus.
Nos interim vult erudirier foris.
Dein ipsa, quanquam turbida est, nobis sinit
Ad horulam spatiarier. Io. Recte facit.
(590) Materque familiae haud valet semper animo
[fol. M6v]
Parere tranquillo, potissimum ubi domum
Coniux reliquerit. Phr. Hunc sibi (quòd suspicor
Ob beluata tapetia atque stromata
Quae protulit) putat adventurum vesperi.
Io. (595) Faxit Deus. Vos interim mihi dicite,
Quid quisque vestrum hesterna ab hora meminerit,
Dic, Asenath domina mea, quid memineris,
Quid quisque curet maximè, ubi iam credidit,
Dei parare cultui. As. Mentem humilem, ob hoc
(600) Quòd pulsus est coelo Satan superbia.
Io. Nil dicier valet aequius mea Asenath.
Nihil Deo est acceptius modestia.
Dic Catharis ecquid memineris. Cat. Deo meo
Vitam parabo sobriam, quoniam gula ex
(605) Paradiso Adamum propulit. Io. Rectè quidem.
Ad multa nos incommoda simul expulit.
Quid Agna tu? Ag. Mentem Deo castam paro,
Luxuria quod diluvio aquae mundum obruit.
Io. Evertit & Zodomam & Gomorrham funditus.
(610) Quid, Phronime tu? Phr. Mentem parandam candidam,
Quòd invidens fratri Cain maledictus est.
Io. Iram pepererat livor in fratris necem.
Tu Piste. Pi. Frugalem paro mentem omnibus
Mundi huius opibus expeditam & liberam,
(615) Quòd nil scelestius, quàm amare pecuniam.
Io. Hinc namque bella, neces, doli, periuria.
[fol. M7r]
Studeamus his ornarier virtutibus
Et moribus mei amiculi, quis maximè
Deum colendum diximus. Mentemque quoque
(620) Tranquillam in his malis paremus onmibus,
Quis servitus obnoxia est. Adversa enim
Veris Dei cultoribus speranda sunt,
Quo ipse memorem quòd nemo vestrum protulit.
Valete, & ut placuit herae spaciamini. Fam. Hem.
Io. (625) Deus meus quid fecero? Si intravero,
Certamina nova mihi imminent, hoc maximè,
Meas quod ipsa lachrymas notaverit.
Si non eam, calumniam meditabitur,
Quòd herilibus in negocijs sim negligens,
(630) Omnemque sibi curam rei domesticae (id
Quod herus vetabat adfuturus vesperi)
Reliquerim. Satius tamen rem debitam
Curare, quidvis ingruerit, & ingredi.

ACTUS secundi SCAENA septima.
Ioseph, AEgla.

SAlve, hera. Aeg. Mi Ioseph, salvus es. Tua opus mihi
(635) Prudentia, quod adfuturum vesperi
Virum putem, at quia in familia nostra eras
Et filia erudienda & occupatus &
Sollicitus, hactenus vocare distuli.
Nunc age mi Ioseph unicum solatium,
[fol. M7v]
(640) Meaque voluptas unica, quia nullus est
In aedibus Venerei amoris conscius,
Longe omnibus simul remotis arbitris,
Mecum cuba. Io. Haud cubuero. Aeg. Porrò necesse erit.
Alioqui enim te inferre mihi vim clamito.
Io. (645) Ah. Haec gratia est? Haec flamma amoris? quae haud modo
In iram & odium, at in furorem vertitur?
Aeg. Iocor mi amicule, nullus est in aedibus
Amoris & Cupidinis nostri arbiter,
Fruamur (age ne differas) complexibus.
(650) Non ferreum te aut frigidum olim comperi.
Cape symbolum, primis fruamur nuptijs.
En cubiculum ornavi tibi tapetibus
Et institis nostratium pulcherrimis,
Stravi cubile & mirrho & aloë & cinnamo,
(655) Pueri foris, vir longè abest, nec hoc die
(Tametsi id evulgaveram) rediturus est.
Veni, fruamur osculis, uberibus &
Hic usque manè amoribus. quid haesitas?
Io. Non haesito hera non haesito. quae dudum erat
(660) Est mens mihi eadem, & eadem erit constantia,
Et tu (quod aiunt) cantilenam eandem adhuc
Mihi occinis. Dicam semel, Non fecero
Quod suggeris. nec operibus consentiam
Nefarijs. stulto labori parcito.
(665) Sine mihi meam obsecro castitatem hera integram.
[fol. M8r]
Aeg. Sine mihi tuis his lachrymis mederier.
Tolle simulationem, & omnem scrupulum,
Quod nascitur mihi & marito nascitur.
Huc huc ades. Io. Ne traxeris. Aeg. Eia eia ades.
(670) Ut simulat hic. Io. Non te pudet hera? Aeg. Eia eia ades.
Ad gaudium trahendus es? Io. Quid patior heu
Domine Deus? praestat mihi fugere turpiter,
Quàm hic excitare tragoediam. tene improba hoc
Tibi pallium, quo salva sit mihi castitas.
Aeg. (675) Vestram fidem domus meae vernaculi,
Adeste! Proh. vim patior a viro improbo.

ACTUS II. SCAENA VIII.
Familia Ioseph AEgla.

QUid fugis Ioseph, quidve turbae in aedibus?
Io. Novit Deus meus arbiter. Pi. Quid hera tibi?
Quid tremula membra? oculi attoniti? quid in
(680) Vultu color dubius? quid hanc vestem tenes?
Disiecta quid tibi taeniae & redimicula?
Quin’ loqueris hera? quin’ indicas quid obsiet?
Aeg. Me miseram, ut est turbata mens, & omnia
Simul mei artua corporis quassata sunt.
(685) Indigna gnata, indigna pueri passa sum.
Recutitus ille, pestis illa domus meae
Stuprum mihi, cùm nemo adesset, obtulit,
Vim intulit, & oppressisset utique vi, nisi
[fol. M8v]
Luctamine & clamoribus (mihi chlamyde
(690) Servata) abegissem foras. Ego me sinam
Mancipio ab hoc vilissimo iam haberier
Ludibrio? O utinam redisset Potiphar,
Qui eradat hanc luem ab aedibus nostris, prius
Quàm omnem familiam & filiam corruperit.
Phr. (695) Vehemens quidem erat impulsus ille libidinis,
Sit venia hera adolescentiae. nos certe eum
Non nisi pudicum & integrum deprendimus.
Aeg. Sit venia ei, qui non modo hoc die, sed &
Saepenumero temerare nos aggressus est?
Pi. (700) Correptus emendabitur, ne quaeso hero
Rem deferas. Ag. Remitte quaeso. Cat. Remitte hera.
As. Si quid meae preces valent mater mea,
Condona Ioseph noxiam hanc. Aeg. Non audio.
Recutitus hic vitium mihi puer offerat?
(705) Huc gnata ades, servae adeste, quo viro
Mundum paremus cubiculum. Tractate vos
Quae vestra sunt non segniter negocia.
Pi. Agemus hera quodcunque Ioseph iusserit.
Quis omnia haec constructa per calumniam
(710) A foemina nequissima non videat? Ast
Adest Ioseph tristior, loquatur is.

ACTUS secundi SCAENA nona.
Ioseph. Pistus. Phronimus.

[fol. N1r]
Salvete, fratres. Pi. Salve, Ioseph. Quàm tuam
Vicem dolemus, non queamus proloqui.
Intus heram & in cute novimus, satis quoque
(715) Iam olim probavimus tuam innocentiam,
Nec suspicamur aliquid in te criminis.
Tamen veremur ne malum tibi ingruat.
Io. Novit Deus quid fecerim. Pi. Scimus quidem
Te innoxium, tamen veremur, ne (si hera
(720) Commenta stupri deferat) plus satis herus
Verbis querentis credulus, te puniat.
Io. Nos aequa oportet mente cuncta perpeti,
Nobis Deus quae per malignos ingerit.
Oportet ad purum excoqui auri scoriam, ad haec,
(725) Vasa figuli in fornacibus probarier,
Hominesque iustos in malis prementibus,
Meministis ut vobis subinde haec dixerim.
Phr. Dixisti Ioseph, & meminimus: caeterum
Non possumus tibi non timere, nec tibi
(730) Non condolere ex animo, & ò utinam modo
Liceret in aliquo tibi opitularier.
Quid si quod olim audivimus, quod vidimus,
Quod ipsa nobis obtulit, praesente hero
Cum iureiurando astruamus, quo minus
(735) Habeat fidem suae venereae coniugi?
Io. Nolite pro me in herilem (amabo) infamiam
Aliquid, licet verissimum, praetendere.
[fol. N1v]
Prudens fidelis & probus servus studet
Erile dedecus abdere, & non prodere.
(740) Praestat mori, quàm herae notam aliquam inurere.
Non nostri enim sumus, at heriles mancupi.
Tandem silendum, ne qua de vobis mali
Suspicio fiat mutuo ex colloquio herae.
Vos introite, & atrio curate ne
(745) Ornatus absit debitus. Phr. Curabimus.
Io. At gnaviter. vos solus ego iam subsequar.
Domine Deus patris mei Israhel, Deus
Qui me eruisti de manu fratrum meorum
Et enutristi in hunc diem, longè à meo
(750) Patre separatum, interque gentes barbaras,
Iam cor meum pavore mortis palpitans
Omni ferè solatio destituitur,
Quasi me ex amicorum catalogo eraseris.
Cùm nil tamen contrà tuas leges volens
(755) Admiserim. Veruntamen solatur hoc
Pectus meum, quòd mente tota, mi Deus
Animoque fidentem tibi non deseres.
Ingrediar, & videbo quid conservi agant.
[muziekbalken]

[fol. N2r]

CHORUS PER FAMILIAM.
Versu Trochaico.

OMnium qui conditorem
(760) Per fidem complexus est,
Ornet illi mentem honestam,
Candidis virtutibus.
Qui studet Deo placere
Cor paret modestia,
(765) Lucifer quod est olympo
Pulsus ob superbiam.
Sobriam paretque mentem
Absque crapula Deo,
Quòd gula ex paradiso Adamum
(770) Protoplastum eiecerit.
Sordis expers mens paretur
Castitate praedita,
Foeda quòd libido mersit
Cum Gomorrha Zodomam.
(775) Candidum & livoris expers
Cor sit erga proximum,
Invido in fratrem Caini
[fol. N2v]
Quod Deus maledixerit.
Liberet cor usque rerum
(780) Omni ab appetentia,
Quod nihil mage exsecrandum
Ac amor pecuniae.
Toleret aequa mente dura
Iussa, verba, verbera,
(785) Quòd Deo nil omnium sit
Gratius patientia.
His suam mentem studeto
Imbui virtutibus,
Quisquis ipsam conditori
(790) Praeparat cenaculum.

ACTUS III. SCAENA I. Trimetri.
AEgla, Stratophilus.

OMnis mihi mora longa, nec queam in aedibus
Persistere, nisi viro reverso me ulta sim.
Sed eccum adest miles Stratophilus, qui mihi
Quicquid viri est referet probe. Str. Salve hera. Quòd et
(795) Faustum sit & iucundum, adest maritus Potiphar.
Sequetur e vestigio. te sibi cupit
Comptam atque laetam occurrere, ut qui maxima
Cum gloria (caesis per agros barbaris,
Latrunculisque per viam insidiantibus)
(800) Legatione functus est, regi quoque
Parhoni honore debito susceptus est.
[fol. N3r]
Aeg. O mi Stratophile, nec marito gratiam
Nec gaudium queo exhibere, tantus est
AEstus, dolor, pudorque nostri pectoris,
(805) Quòd verpus hic me indignius tractaverit.
Str. Quis hic? Ioseph? at probum ipsum credidi.
Aeg. Pestem puta. Veniat maritus. Str. Eccum eum.
Quid habet mulier? ecquid furens intrò fugit?

ACTUS III. SCAENA II.
Trimetri, ut reliqui omnes.
Potiphar. Eupolemus. AEgla.

QUid uxor intrò me videns se proripit?
Eup. (810) Nescio. redit suffarcinata chlamyde.
Habet quod afficit cor aegritudine.
Pallor, rubor, livorque id in vultu indicant.
Pot. Facile AEgla habet, quod sibi molestum indicat.
Aeg. Adesne tandem, Potiphar? nullane tibi
(815) Cura est rei domesticae, tum coniugis,
Tum filiae, tum familiae nostrae integrae?
Pot. Quae cura? nonne tuo libens pro arbitrio
Praefeci Ioseph omnibus negocijs,
Quo tu tuo genio fruaris libera?
Aeg. (820) Hic scilicet frugi puer, quem tu tuis
Amoribus nostras in aedeis duxeras,
Stuprum obtulit mihi proh pudor, vimque intulit.
Num misera sum, quae tam probis commissa sum
Custodibus? Pot. Nihil ego quidem in puerum meum
[fol. N3v]
(825) Peccavi, ut hic sol testis est, si quid tamen
In te puer deliquit, ipse corrigam.
Aeg. Tu corrigas? scio quam tibi iste charus est.
Nisi vita Apellae adempta sit, qui mihi stuprum
Per vim obtulit, prorsus recuso vivere.
(830) Patiar stupratorem meum superstite
Me vivere, & cum filia atque familia
Versarier? Non aliam in aedibus tuis
Rationem habebis castitatis Potiphar?
Me doleo tam enervi viro sociarier.
Pot. (835) Audi uxor, & moderare paulum affectibus.
Fateor equidem fuisse mihi carissimum,
Quòd in omnibus semper fidelem senserim,
Quòd dijs amicum viderim, quòdque per eum
In omnibus nobis Deus benedixerit.
(840) Nihilominus si modo tibi vitium obtulit,
Poenas dabit. nec in scelere conniveo.
Vocetur huc Ioseph foras, quo herae suae
Mox crimini respondeat. Aeg. Quid audio?
Tuae ne credis coniugi? Tibi adhuc mea
(845) Suspecta sit mi vir fides? En chlamydem
Quam mihi reliquit in fuga. Nam passa vim
Dum clamitarem, exilijt hàc nudus foras.
Num haec plana veritatis argumenta sunt?
An tibi per omnia sacra iuratura sum?
Pot. (850) Reo locus defensionis dandus est.
[fol. N4r]
Nec contra eum temerè feram sententiam.
Aeg. Plus video te tribuere moecho, quàm mihi.
Iam adest domus nostrae columen, interroga.

ACTUS III. SCAENA III.
Potiphar. Ioseph. AEgla.

BOne vir ades, lepidumque mancipium meum.
Io. (855) Here admodum te video succensere mihi,
Obsecro te, in ira sis memor clementiae.
Pot. Tu scilicet meam roges clementiam,
Corruptor omnis familiae & nostri tori.*
Dic, egone te (cùm parvulum non parvula
(860) Pecunia mercatus essem) non secus
Ac filium educavi? Io. Ita est, non secus here.
Pot. Num turpiter (ne quis putet) te abusus sum?
Vel ansulam libidinis tibi praebui? Io. Haud
Me abusus es, uti Deus & hic sol testis est.
Pot. (865) Tene ego domus meae omnibus vernaculis
Olim & priusquam abirem in AEthiopiam adhuc
Praefeceram? Nonne omnium domus meae*
Rerum negocia quoque tibi tunc, praeter hanc,
Thalami mei unam coniugem, commiseram?
Io. (870) Praefeceras, & plura quàm dicere queas
Commiseras. Pot. An non perinde ac filium
(Loquere modo ex sententia) ego & uxor mea
Te habuimus usque in hunc diem carissimum?
Io. Habuistis utique & unicum & carissimum.
[fol. N4v]
(875) Tantaque fuere in me utriusque beneficia, ut
Neutri queam dignas referre gratias.
Pot. Quis ergo te Satan eo dementiae
Perduxit, ut thalamos meos adulteres,
Et coniugi per vim meae stuprum offeras
(880) Impurus, & longè omnium ingratissimus?
Io. Tuam domine salutem, honorem, & commodum
Hucusque pro mea virili quaesij,
Nec ego tuum cubile adulter pollui,
Nec coniugi stuprum intuli aut violentiam.
Aeg. (885) Audis ut hic versutus omnia torqueat,
Dum se vafer vero neget stuprasse me?
Pot. An id opere perpetraveris non quaeritur,
(Quod absit) at per vim quòd istuc volueris.
Io. Nec pollui, nec vim intuli, nec volui here.
Pot. (890) Audin’ tu eum? Aeg. Credin’ tu ei? quid patior hei
Mihi cogitur fides mea fidei istius
Vilissimi cedere. quasi is non audeat
Mentirier, qui haud veritus est moecharier.
Dic impudens, dic impudice haec chlamys & hic
(895) Galerus his in manibus unde relicta sunt?
An non, tuum cùm ferre non possem impetum,
Clamore praesidium mihi quaerebam, & haec
Delapsa (quid dico?) immò quae deieceras
Dum elaberere, mihi tenebam pignori?
(900) Omnis familia mea mei clamoris &
[fol. N5r]
Tuae fugae mihi testis est. quid certius?
Pot. Si credimus tecmerijs nil certius.
Dic impudice, pallium unde coniugi?
Dic unde clamor, unde fuga processerit?
Io. (905) Novit hera. Aeg. Novi, & istud obtestata sum.
An non palam convictus est? Pot. Elinguis es?
Nunc aut fatendum crimen est, aut ilico
Aperta signa apertius refellito.
Io. Miserere quaeso innoxio. Pot. Qui? etiamne me
(910) Rides? ligate innoxium, quae noxijs
Adhibenda vinculis ferreis. Io. Obsecro here.
Pot. Quid obsecras? nil impetras. abducite
In carcerem istunc regium, donec sciam,
Quae poena tantis sceleribus respondeat.
Aeg. (915) Tantum ligatus carceri intrudendus est,
Qui illudere adeò nequiter mihi nisus est?
Haec (proh nefas) censura digna Potiphar
Pro coniuge? Nisi patibulo affixus siet,
Taedet profecto animam meam vitae meae,
(920) Mortem oppetam, vitam nego. Pot. Compescito hos
Animos, truces uxor mea. scio quatenus
Sit corrigenda iuvenis haec lascivia.
Ingredere, calor aetatis habeat gratiam.
Mihi moderandus est animus meus quoque,
(925) Ne temerè in insontem virum pronuntiem.
Aeg. Hei mihi, nihil proficio, proh misera occidi.
[fol. N5v]
Restim quid Aeglae praeter unam residuum?
Pot. Quanto magis saevit, furit, ferocit haec,
Tanto magis causa haec mihi suspecta sit,
(930) Hoc maximè, quod hic usque castus vixerit.
Macerato eo in custodia aliquot mensibus
Omnem libidinem excoquam. post acrius
Examinabo eum hoc super negocio.
Abducite. Io. Here. Pot. Non audio. Io. Heu me. Po. Abducite.
(935) Cavebo ne uxor quid mali sibi inferat.
Non est malum quod superet iram mulieris.

ACTUS III. SCAENA IIII.
Eupolemus. Stratophilus. Ioseph.
Familia. Desmophylax.

TE oportet hanc aerumnam Ioseph exsequi
AEquanimiter. nam si innocens sis (quod velim)
Deus tuus te educet, & cum gloria
(940) Propter tuam innocentiam te provehet.
Premi innocentia valet, at non opprimi.
Et si (quod absit) velut homo peccaveris,
Novisti heri clementiam, non te sinet
In carcere (mihi credito) putrescere.
(945) Deferveat ira heri, furorque coniugis,
Scio mox redibis in priorem gratiam.
Io. Quamquàm innocens, nihilque probri admisi, ut est
Testis Deus, reique tandem eventus hoc
Probabit, haec animo fero aequo, & perferam.
[fol. N6r]
(950) Nullaque in heros maledicta vel probra ingeram.
Str. Facies probè. Eu. Procede Desmophylax foras.
Fam. Nosterne Ioseph carceri illigandus? Heu.
Eup. Hunc Potiphar dux militum tibi mi Phylax,
Licet approbum, custodiendum tradidit.
Des. (955) Hucusque tandem lapsa res quam dixeras
Nuper mihi divine Ioseph miseriae?
Tuus fui & tuus futurus sum, modo
Liceat mihi per principum clementiam.
Ingredere, te mox omnibus praefecero,
(960) Qui in hac tenentur regia custodia.
Eu. Facies probè. Ioseph, vale. Io. Valete vos.
Valete virgines & omnis familia.

ACTUS III. SCAENA V.
Catharis. Agne. Phronimus. Pistus.

VAle mi Ioseph castitatis amator, &
Herilibus fidelis in negocijs.
(965) Det tibi Deus tuus animo istaec omnia
(Innoxius quae pateris) aequo perpeti.
Ag. Quin’ illa possiet soror mala perpeti,
Qui patria pro castitate pulsus est?
Qui in servitutem ingenuus hanc redactus est?
(970) Qui in ignibus neque medijs adustus est?
Et inter haec quis vidit impotentius
Dolore confici? Quis inter prospera
Etiam insolescere? Haud sinet suum Deus
[fol. N6v]
Deficere servum in carceris squaloribus.
Pi. (975) Quid absque causa plus satis pavetis? Haud
Defecerit. novimus heri clementiam,
Quantumque Hebraeum diligat. Deferbeat
Paulisper haec uxoria aemulatio,
Restituet hunc in oeconomiam pristinam.
(980) Implenda adhuc (mihi credite) ea sunt somnia,
Quae puer adhuc cum patre manens praeviderat,
Et fratribus narrarat indignantibus.
(Meministis ut subinde nobis retulerit)
Videbam in agro (ait) manipulos undecim
(985) Venerarier meum manipulum cernuos.
Solem atque lunam, & ultro stellas undecim
Adorare me ceu numen aliquod supplices.
Quod fratribus fuit odij incitabulum.
Adhuc videbimus (mihi credite) patrem,
(990) Matrem, atque fratres undecim tum supplices
Sublimem Ioseph gloria venerarier.
Cat. Expendis haec penitius atque ego somnia
Mi Piste, faxit arbiter Deus, ut queat
Tandem innocens probarier. Pi. Probabitur,
(995) Servabitur, honorabitur. Ag. Faxint Dij.
Phr. Faxint. Eamus intrò, ne si forte herus
Foras iturus me exigat, & absentiam
Dure meam redarguat, & hera furijs
Agitata vos diverberet. Cat. Sequimur, praei.
[fol. N7r]
(1000) Video & alios in carcerem traducier
Ex regia familia, ut habitus indicat.
Spectemus alongè obsecro eventum rei.

ACTUS III. SCAENA VI.
Ministri regii duo. Captivi duo.
Desmophylax. Ioseph.

PRodito, Desmophylax, foras. Des. Custos adest.
Hyp. Hos tibi duos virtute regis maximi
(1005) Custodiendos tradimus: sic serva eos
Ut regio imperio satis fecisse te
Quando exigeris comprobes. Des. Operam dabo.
Aliud ne vult rex maximus curarier?
Hyp. Nihil, vale. Des. Valete. Ioseph hos tuae
(1010) Commendo curae atque fidei, ut nutrias, colas,
Et mente amaros lenias. Io. Ingredimini. Cap. Heu.
Io. Non illibenter fecero. Des. Dij boni
Quid aspicio? quàm subita rerum varietas.
Priorem Hebraeum quo fidelior haud erat
(1015) Vel sanctior, dein principes duos viros,
Quorum alter erat à caliculis regi, alter hic
Quoque regijs pistoribus praeerat, modò
Fortuna fallax carceri simul inijcit.
Quis igitur illius tametsi amplissimis
(1020) Fidat (nisi excors) dotibus. Redeo ad meos.

CHORUS per Iosephum & Captivos, carmine Glyconico, ex Psalmo, Usquequo domine oblivisceris.

[fol. N7v]
[muziekbalken, strofe]

Usque quo, dominans Deus,
Eris quaeso mei immemor?
Usque quo à famulo tuo
Avertes faciem tuam?

Captivi cum Desmophylace:

[muziekbalken, refrein]

(1025) Sis, Hebraee, animo bono:
Virtus non valet opprimi.

Usque quo, Deus atterent
Curarum mala cor meum,
Quae moeroribus indies
(1030) Haec praecordia macerant? — Sis Hebraee. &c.
Quousque hostis meus erigens
Contra me caput, opprimet?
Me Deus meus aspice,
Exaudique preces meas. — Sis Hebraee. &c.
(1035) Illustra mea lumina,
Ne in mortem sopor incidat,
[fol. N8r]
Et iactet valuisse se
Contra me furor hosticus. — Sis Hebraee. etc.
Si motus fuero, hostibus
(1040) Patescam opprobrio meis,
At cùm tu miseros iuves,
In te spem posui meam. — Sis Hebraee ani.
Gaudebit quoque cor meum,
Cùm salus mihi venerit,
(1045) Tum cantabo Deo, boni
Cùm tantum mihi fecerit. — Sis Hebraee &c.

ACTUS IIII. SCAENA I. Trimetri.
Artocopus. Oenochous. Ioseph.

HAc nocte tot me terruere insomnia,
Ut mens mea etiam dum vigilo turbata sit.
Oen. Errare (eho) fecere multos somnia,
(1050) Et ipse vidi insomnium, nec me tamen
Res ipsa destituit gradu. Bono es animo.
Arto. Si mihi siet qui interpretetur, ominis
Quiddam latet nostro sub hoc insomnio.
Oen. Mysterium quoque nostrum habet, modo adhibeas
(1055) Fidum atque doctum interpretem. Art. Quem proh dolor
Interpretem fidum hic dabo in custodia?
Io. Salvete. quid fratres mei solito magis
Tristamini, maerorque vultus deprimit?
Oen. Vidimus uterque somnium, nec quispiam
(1060) Qui interpretetur obviu’st. Io. Dic mihi prior
[fol. N8v]
Tu somnium. per me Deus operabitur.
Oen. Faxit Deus. Io. Dic somnium. Oen. Mihi quidem
Apparuit vitis trium propaginum,
Quae uvas mihi post gemmulas & flosculos
(1065) Maturrimas visae affatim producere.
Videbar & manu mea tenere me
Calicem Parhonis aureum, vinique ei ex
Uvis liquorem imprimere limpidissimum, &
Porrigere regi poculum. Hem nostrum tibi
(1070) Insomnium. Io. Euge, insomnium boni ominis,
Nam in vite tres propagines, tres sunt dies,
Post quos Parho tui meminerit, atque te
Restituet ultro dignitati pristinae.
Tunc obsecro, cùm laeta cuncta & prospera
(1075) Tibi fuerint, tui memento interpretis.
Ut suggeras regi Parhoni, quo sinat me
Ex carcere hoc educier, quod ex mei
Patris domo furtim actus ac venundatus
Sim, & innocens in hunc lacum detrusus sim.
Oeno. (1080) Deis tibique gratias ago maximas
Interpreti meo, nec tanti ero
Umquam immemor beneficij, dum vixero.
Et quod rogas, & quicquid ultra in rem tuam
Coram Parhone facere queam, non differam.
Art. (1085) Coniector es vere ἔνθεος (velut audio),
Divine Ioseph, ita quadrant haec singula.
[fol. O1r]
Rogo te quoque, ut meme quod angit somnium
Meum explices. Io. Tuum refer quoque somnium.
Art. Pariter videbar habere me in capite meo
(1090) Canistra tria farinae, & in summo cibos
Omnes, meae artis quos coquo peritia,
Ex ipso avesque pascier. Visum hoc meum.
Vide quid hoc portendat ominis boni.
Io. Heu somnium hoc mali ominis praeludium:
(1095) Nam tria canistra tres dies signant adhuc,
Post quos Parho te capite plexum indet cruci,
Carnesque lacerabunt tuas ibi vultures.
Art. Me miserum, ut est dissimile id ominis alteri.
Io. AEquo feras oportet animo, quod nequis
(1100) Revincere, ex aequo omnibus mors imminet,
Licet hunc modo, modo alterum praeoccupet.
Vos mutuo solamini, quòd alia sunt
Mihi in alios mox exhibenda munera.
Valete. Oeno. Tu divine Ioseph quoque vale.

ACTUS IIII. SCAENA II.
Potiphar solus.

(1105) Curae graves & opprimunt, & ex eo
Oppressere me, quo servum Hebraeum in carcerem
Conieci, & expuli domo, cuius fides
Mihi tam probata erat, ut mihi nunquam queat
Fieri ullius probatior. Cuius meam
(1110) Omnem erudibat familiam sapientia,
[fol. O1v]
Cuius meam rem familiarem & intus &
Foris gubernabat simul prudentia.
Nunc unà (ut animadverto) cuncta haec pessum eunt,
Sublato eo per quem simul servata erant.
(1115) Adibo eum sat maceratum (ut autumo) &
Si probra coram me atque laesa coniuge
Fateatur, & sibi cupiat ignoscier,
Hac eruam custodia, atque pristino
Mox alligabo muneri. Hem custos adest.

ACTUS quarti SCAENA tertia.
Desmophylax. Potiphar.

(1120) SAlve, patrone. Pot. Salvus es. quid Hebraeus hic
Meus agit? adhuc valet? Des. Valet pancraticè. Pot. Is est
Mihi modo conveniendus. Des. Hem, speraveram
Dicturum, is eruendus est. Pot. Post tantane
Flagitia? Des. Non queo mi patrone inducere in
(1125) Animum meum, quòd Hebraeus ea patraverit.
Pot. Manifestiora signa sunt, quàm tu queas
Refellere. Des. At factum negat constantius,
Quàm mihi per istaec indicia persuadeas.
Pot. Morare dum solus loquar puero meo.
Des. (1130) Adverto quòd cupiat Ioseph carceris
Non illigatum, aut erutum squaloribus,
Quòd iure suspicetur illum innoxium, &
Quòd careat aegrè illius opera in aedibus.
[fol. O2r]
Verum timet suam procacem coniugem,
(1135) Cuius veretur obviare iussibus.
Proh pudor, ut est haec servitus foedissima,
Exercitus ut imperator regij
Plus hostibus domi timeat uxorculam.
Non is mihi liber videtur, cui imperat,
(1140) Iubet, vetat muliercula id quod sibi libet,
Quique imperanti nil negat. Nam dandum erit
Si postulet, veniendum erit si accersiat,
Si eijciat exeundum erit, si irata sit
Timendum erit, si servulorum quemlibet
(1145) Exosum habeat, in hunc (licet sit innocens)
Nolit velit cogatur animadvertere.
Utrunque doleo, sed mage insontem virum,
Qui propter odium feminae lacui insidet.
Sed eccum herum, confecto adest negocio.

ACTUS IIII. SCAENA IIII.
Potiphar. Desmophylax.

(1150) FAcessit hic mihi denuo negocium
Curasque curis aggravat. Des. Brevi admodum
Tuum expedisti, mi Patrone, negocium.
Pot. Brevi quidem, sed malè, quòd hic me offenderit.
Des. Qui Potiphar? Pot. Tu scis meo quàm fuerit is
(1155) Carus animo, priusquam in uxorem meam
Delinqueret. Des. Novi probè. Pot. Memor illius
Amoris, & mihi fidei olim praestitae,
[fol. O2v]
Iam mitigata vix mea prece coniuge,
Venio, offeroque remissionem criminum,
(1160) Modo facta coram me atque laesa coniuge
Sponte propria supplex volet faterier.
Quid multa? idem quod cecinit olim canticum
Mihi occinit. Des. Quòd illud est? Pot. Quòd scilicet
In me nihil, (quod tolero) nihil in coniugem
(1165) Peccaverit. neque posse se quovis modo
Induci, ut id mendax fateri debeat,
Quod neutiquam commiserit. cùm sint tamen
Tum signa tum tecmeria manifesta, ad haec
Totius astipulante verbis coniugis
(1170) Meae familiae rite testimonio.
Des. Tu videris quid feceris. Nisi sit tibi
Mihique & omni familiae virtus fidesque
Probata ab annis pluribus, profecto apud
Me plus valerent testimonia signaque.
(1175) Nec credo familiam tuam testarier,
Quod viderit scelus, sed aut clamantis, aut
Fugientis indicium admodum mihi frigidum
Audiverit vel viderit. quasi non queant
Isthaec simul cum pallio, facile alio
(1180) Torquerier. Pot. Video equidem te haec prosequi, ut
Probro meam insimules pudicam coniugem.
Quam Hebraeus ipse criminis non arguit.
Des. Ne irascitor. Nec ipse criminis arguo,
[fol. O3r]
Suffragor autem insonti & innocuo viro.
Pot. (1185) Super hac tibi re controversa alias loquar,
Quod hoc die haud vacet mihi argutarier.
Nam proximus nunc regius natalis est,
Cui haud absque cura multa mihi paranda sunt.
Des. Mihi quoque agenda multa in aedibus, vale.
Pot. (1190) Vale. & hic mihi causam viri ambiguam facit.
At honestius, commodius, & securius
Est credere meae coniugi quàm emptitio.
Video ministros regios quo nescio
Properare maturo gradu. profecto habent
(1195) Verè arduum negocium. Recta igitur hinc
Domo relicta propero ad aulam regiam,
Si forte rex me quoque velit res serias
Tractare vel quadantenus disponere.

ACTUS IIII. SCAENA V.
Apotomus. Hyperetes.

QUidnam putas ex hoc futurum, Hypereta,
(1200) Quòd in sui natalis hoc convivio
Parho iubet rex maximus tum à poculis
Tum artocopon ex ergastulis producier
An uterque restituendus, an plectendus est?
Hyp. Neutrum ego quidem mihi suadeo, sed alterum
(1205) Dumtaxat esse recipiendum, & alterum
Plectendum ab ipso suspicor, ut in altero
[fol. O3v]
Suam indicet clementiam, atque in altero
Severitatem iudicis (velut assolet
Sub ferijs) mox propalet. Ap. Pol feriae
(1210) Non feriae, ast atri dies in altero.
Hem tibi virum. ^{_____________}

ACTUS IIII. SCAENA VI.
Hyperetes. Desmophylax. Ioseph.
Captivi duo.

^{_____________} HEus adesse Desmophylax duos
Praecipe viros, quos tibi tenendos tradidi.
Des. Producier curabo. Ioseph ducito
Regis ministros huc foras. Io. Produxero.
Des. (1215) Quid maximus rex hos iubet sub ferijs
Producier? Natalis hic qui gaudij
Solet esse, num maeroris erit & luctuis?
Hyp. Videbitur. Io. Iam Oenochoe nostri memineris.
Oen. Meminero dummodo vixero. Io. Fidito mihi. Art. Heu.
Hyp. (1220) Prodite. Mox vos regi oportet sistier.
Oeno. Praesto sumus, illuc ducite. Art. Heu. Des. Quid illud est,
Quòd altero gaudente hic alter ingemit?
Io. Dicam tibi. Pincerna regi ex gratia
Servabitur. Sed pistor enecabitur.
Des. (1225) Uterque praescivit suam sententiam?
Io. Praescivit. Des. At quo iudice? Io. Haud me iudice,
Sed somniorum interprete. Des. Hem. quae somnia?
Io. Memorare non decet hoc loco, quòd atrio
[fol. O4r]
Sunt aperiendo proximi. ontus dixero.
(1230) Praei, sequar. Des. Sic fecerimus honestius.

ACTUS IIII. SCAENA VII.
Hyperetes. Oenochous. Artocopus. Parho.

UTrunque iudicio tuo Rex maxime
Hic facinorosum sistimus, uti pro tuo
Arbitrio vel liberes vel punias.
Oen. Rex, obsecro memor tuae clementiae
(1235) Ignosce delictum meum, quo stultus in
Te & dignitatem regiam peccaveram.
Art. O rex tremende meam mihi vitam obsecro.
Par. Cessa. Memor pincerna sedulitatis &
Fidei tuae, noxam remitto, vitam habe, &
(1240) Fungere ministerio tuo. Oen. Dum vivo rex
Vitam meam tibi debeo, gratusque ero.
Par. Surge, huc ades mi, infunde vina poculis.
Pistor tuae dementiae poenas dabis.
Art. Miserere rex. Par. Misertus sum. nunc iudico.
(1245) Capite reciso pro tuis facinoribus,
Suspensus in cruce ab avibus laceraberis.
Art. Me miserum, ut est amara mors. Par. Apagete eum. Hy. Hem.
Par. Nos laeti agamus ad epulas quod attinet.
Modulos canant tibicines & oscines.

CHORUS.
Ex Esdrae libro tertio.
Iambico dimetro pentastropho.

[fol. O4v]
[muziekbalken]

(1250) Bacchus tametsi praepotens,
Et praepotens Rex quispiam,
Et praepotentes Mulieres,
Tamen omnibus potentior
Victoriosa Veritas. — Bacchus, &c.

(1255) Vinum bibentes decipit,
Regisque mentem & orphani,
Vernaculi atque liberi,
Pauperrimique & divitis,
Facit unius sententiae. — Bacchus.
(1260) Hoc recreat in convivio,
Cor omne, & omnem neglegit
Dolorem, & omne debitum,
Facitque mentes divites
Mox omnium quos occupat. — Bacchus.
(1265) Regem vereri aut satrapen
[fol. O5r]
Non novit, at cum pondere
Mystas suos loqui facit,
Caedereque amicum & proximum,
Postque omnium obliviscier. — Bacchus.
(1270) Rex omnibus mortalibus
Dominatur, & quod iusserit
Mox exsequuntur impigri,
Si bella, ruptis moenibus
Cives trucidandi enecant. — Bacchus.
(1275) Qui militant, si vicerint,
Regi suo spolia adferunt,
Non militantes excolunt
Terram, atque regi ex fructibus
Messis tributa pensitant. — Bacchus.
(1280) Ut unus ipse iusserit
Necant, remittunt, verberant,
Vastant, struunt, vellunt, serunt,
Omnes eidem oboediunt,
Et unus ipse immunis est. — Bacchus.
(1285) Ad haec, recumbit, edit, bibit,
Dormitque, septus regio
Famulantium munimine,
Nec quispiam qui cedat est,
Sed constat, & sua neglegit. — Bacch.
(1290) Vino mulier & regibus
Dominatur, ut quod gignat, &
[fol. O5v]
Enutriat seu vestiat
Regem & satores bacchicos,
Quod & omnibus necessa sit. — Bacch.
(1295) Si argentum & aurum homo colligat,
Et cuncta quae pretiosa sunt,
Videatque pulchram mulierem,
Illi relictis omnibus
Medullitus cohaeserit. — Bacchus.
(1300) Hanc propter & patrem suum,
Suamque matrem & patriam
Dulces alumnos neglegit,
Cum ea remittit & animam,
Carorum & obliviscitur. — Bacch.
(1305) Dolorem, onera, pericula,
Abominandaque scelera,
Furtum, latrocinium, dolum,
Dementiam, & mortem ultimam
Ob mulierem solet aggredi. — Bacch.
(1310) Quantumlibet rex magnus est,
Tamen est memoria proditum,
Quod mulier in convivio
Diadema eidem abstulerit, &
Sinistra eum ceciderit. — Bacchus.
(1315) Licet tamen sic polleant
Liber pater, rex, femina,
Plus quoque duobus foemina,
[fol. O6r]
Nihilominus plus omnibus
Valet & triumphat Veritas. — Bacc.
(1320) Quis condidit simul omnia?
Quis dirigit coelestia?
Quis regit & haec terrestria?
Quis mare gubernat & aëra?
Nisi increata veritas? — Bacchus.
(1325) Nam veritas Deus unus est,
Deus optimus ter maximus,
Qui dedit Iaccho vim suam,
Et regibus potentiam,
Mulieribusque gratiam. — Bacchus.
(1330) Hanc superi adorant & tremunt,
Hanc inferi horrent & pavent,
Hanc iure terrigenum greges,
Rex, servulus, foelix, miser,
Colunt, honorant, invocant. — Bacch.
(1335) Sunt vina iniqua, rex quoque
Iniquus, & iniqua mulier,
Iniquum & omne hominum genus.
At sola Domini Veritas
Manet aequa in omnia saecula. — Bacchus tametsi &c.

ACTUS V. SCAENA I. Trimetri.
Parho. Sapientes. Potiphar.

(1340) INsomnium Pharij viri huius noctis in
Conticinio vidi, quod (uti consydero)
[fol. O6v]
Propriam profecto interpretationem habet.
Quapropter huc vos advocavi, ut congruam
Mihi eius explicetis hermeniam, & ut
(1345) Sciam ex ea quae agenda vel vitanda sunt.
Sap. In sempiternum vive rex. dic somnium, &
Interpretari nostrum erit pro viribus.
Par. Mihi videbar stare in alta fluminis
Ripa, & videre ex alveo eius progredi
(1350) Septem boves multo omnium pulcherrimas,
Et in palude pascier. Vidi deinde
Alias boves numero pari procedere, &
Pasci (licet frustra) in locis virentibus,
Tanta macredine squalidas ut nunquam eis
(1355) Deformiores viderim. Atqui hae pinguium
Omnem vorarunt inde pulchritudinem,
Pari tamen macie manentes squalidae.
Sap. Visum hoc Parho divina res & mystica est,
Nostro nec ingenio explicandum suspicor.
(1360) Par. Silete dum reliqua eloquar. Rursum deinde
Obdormio, videor mihi spicas adhuc
Septem videre pullulantes unico ex
Culmo, elegantes turgidasque semine.
Mox & alias tenues, rubigine marcidas
(1365) Numero pari spicas videbam subsequi,
Quae omnem priorum facile pulchritudinem
Degluttierunt, Somnium ex me audistis, &
[fol. O7r]
Interpretationem adaeque postulo.
Sap. Non est Parho inter nos magus, divinus, aut
(1370) Pharius sophos, qui istuc tibi mysterium
Digne explicet. nisi forsitan sit Potiphar
Vates Serapidis, & sacerdos Isidis,
Cui turi placata obsequuntur numina.
Pot. Nec tanta mihi rex maxime sapientia est,
(1375) Ut somnij mysterium digne explicem, at
Tua faciat quod suadeo clementia, ut
Fiat sophis dilatio usque in crastinum,
Si forte sit tunc quispiam qui enucleet.
Par. Me luditis, tempusque redimitis. Nisi
(1380) Dissolveritis somnium intra horarium,
Peribitis. Num in hoc alam vos maximis
Stipendijs, ut in arduis negocijs
Stolidus dari mihi verba pro rebus sinam?
Abite mox, & quod iubeo facessite.

ACTUS V. SCAENA II.
Potiphar. Sapientes.

(1385) ANgustiae me & vos premunt viri, quia
Nec me Dij, nec vos sophia servaverit.
Nam video in hoc insomnio summi Dei
Mortalibusque incogniti mysterium.
Nihilo minus satagite, quisque pro sua
(1390) Sapientia quid possiet. ego ad Apidis
Properabo fanum ut precibus & sacrificijs
[fol. O7v]
Numine propitio, oraculum illi extorqueam.
Sap. Faxint Dij. Pot. Satagite vos, faxint Dij,
Ne regis ira innoxios nos opprimat.
(1395) Angustiae mentem meam premunt graves,
Nec scio mea quid pro salute fecero.
O si mihi nunc quispiam domi siet,
Cui dubijs in rebus his mentem meam
Aperiam, & in sinum illius curas meas
(1400) Effundam. At heu nullus mihi fidelis est.
Te sero Ioseph doleo missum in carcerem,
Qui in omnibus fueras mihi solatio.
Loquar familiae, & fanum adibo Serapidis.
Quid denuo pincerna habet? ^{_____________}

ACTUS V. SCAENA III.
Oenochous. Parho. Hyperetes.

^{_____________} TE obsecro rex
(1405) Meam mihi remitte neglegentiam.
Par. Quam? Oen. Cùm ego tuusque Artocopus ob nostra scelera
Includeremur ferro onusti carceri,
Vidimus uterque somnium, certissimum
Vitae & necis praesagium. Quod cuipiam
(1410) Ubi servo Hebraeo pariter indicavimus,
Tam plane utrique explicuit, ut vitae ego quidem
Servandum adhuc me noscerem, verum ille se
Sciret neci tradendum, ut exitus rei
Probavit. Itaque interpres ille obnoxius
[fol. O8r]
(1415) Rogare me, ut memor sui tibi suggeram,
Quo ex carcere queat innocens educier.
Porrò ego viri ingratus beneficio, hactenus
Silui, modo ansam fors loquendi praestitit.
Hunc, somnij si rex petas interpretem,
(1420) Iube ocyus vocarier. nil prorsum erit,
Quod non facile resolverit. Par. Surge, ut mihi
Respondeas. Quis hic Hebraeus, quem tibi
Dicis fuisse interpretem? Oeno. Hic furtim è sua
Terra atque gente libera translatus est,
(1425) Fraterna ob odia, & Potiphari venundatus
Tandem innocens in carcerem demersus est.
Par. Quidum innocens? Oe. Hunc Potiphar metu suae &
Livore adactus coniugis, detrusit huc.
Par. Putas meum mihi somnium retexat hic?
Oeno. (1430) Retexat hic. nam spiritum Deorum habet.
Cuius quidem (quo multa paucis explicem)
Modestiae, prudentiae, sapientiae
Aegyptus haec nunquàm secundum protulit.
Par. Adducite hunc, astetque nostro vultui.
(1435) Tu modo cave, ne talium sis immemor.
Oeno. Cavebo rex. Hyp. Exibimus, virum quoque
Tonsum (ut decet) lotum, atque veste aegyptia
Circumdatum, tibi rex Parho exhibebimus.
Par. Satagite. quàm fieri potest celerrimè.
Hy. (1440) Dabimus operam. Si innoxius (velut asseris)
[fol. O8v]
Qui Potiphar caput suum tuebitur?
Oeno. Ipse videat, dum coniugi plus credidit,
Quàm pro sui nominis honore debuit.
Hem commodum. Hy. Quid? Oeno. Ecce custos carceris.

ACTUS quinti SCAENA quarta.
Oenochous, Desmophylax, Ioseph, Hyperetes.

(1445) HEus tu. Des. Quis hic qui me vocat? Oe. Nos respice.
Des. Salvete principes viri. & tibi gratulor
Pincerna, quod iam dignitati pristinae
Ad pocla restitutus es. Miror tamen,
Quòd usque adhuc interpretis tibi commodi
(1450) Oblitus es. Oen. Iam faxo ad amplam gloriam
Queat evehi. Des. Certone? Oeno. Certo certius.
Vocetur huc. Des. Faxint Dij beati. Ades,
Iosephe, ades, sepone quaeque agenda sunt.
Io. Adsum domine. Salvete principes viri. At
(1455) Haec gratia est interpreti? Haec spoponderas
Pincerna, de te bene merenti in carcere?
Oeno. Pudet ad te Ioseph elevare oculos meos.
Ignosce quaeso in hunc diem socordiae
Meae atque ingratitudini. Iam faxo eas
(1460) Ad honorem & amplam gloriam. Nam te Parho
Me suggerente iussit accersirier,
Ut visa sibi quae alios latent insomnia
Digno explices mysterio. Io. Credere licet?
[fol. P1r]
Hyp. Credas Ioseph maxime, quòd in hoc duos
(1465) Nos misit, ut te carceris lacu erutum, &
Tonsum (ut decet) sistamus eius vultui.
Io. Tandemne Dee famulum tuum humilem respicis?
Tandemne pressa hucusque vincet veritas?
Me quolibet ducite viri. Phylax vale.
Des. (1470) Tu quoque vale divine Ioseph plurimum.
Hy. Nos sequere Hebraee, quòd antequam sistendus es,
Tonsus, lavandus, & induendus es. Io. Sequor.

ACTUS V. SCAENA V.
Desmophylax solus.

QUàm gaudeo vita virum integerrima
Paedore carceris erutum? Veruntamen
(1475) Quid cesso convenire herum, ad quantamque sit
Vir evehendus gloriam praedicere?
Timendum ei, (sed maxime eius coniugi)
Malum parari pessimum, qui ob mulieris
Instantiam, insontem virum durissimas
(1480) Voluit subire in carcere hoc angustias.
Probata mihi viri usque ab adolescentia
Et castitas veneranda fuit, in omnibusque
Heri negocijs stupenda fidelitas,
At mulieris pudicitia non mihi modo,
(1485) Sed & integro famulicio suspecta erat.
Quid mihi subinde dum virebam corpore
[fol. P1v]
Ultro obtulit, me propter inclutam viri
Famam tuendam, efferre libertum haud decet.
Nec me latet Pistus quid olim servulus
(1490) (Dum curiosius acta dictaque herilia
Venatus est) subinde deprehenderit.
Et commodum: nam egreditur ipsus huc foras,
Fortasse herili expulsus inclementia.
Libet (antequam se abducat hinc porro) alloqui.

ACTUS V. SCAENA VI.
Pistos. Desmophylax.

(1495) UT est nihil quietis unquam in aedibus.
Des. Heus tu. Pis. Hem quid est? quis me vocat? Des. Herus est domi?
Pi. Non est. Des. quò abijt? Pi. In Apidis phanum, ut sacro
Peracto ab extis auguret, quid somnia
Iam ostensa regi coelitus portenderint.
Des. (1500) Frustra abijt illò, & exta frustra consulet,
Frustraque divinabit. Alius est enim
Repertus, haec qui evolverit mysteria.
Pi. Singularis ille siet oportet Oedipus,
Qui tam arduum negocium digne explicet,
(1505) Quod tot magi, pharij, sophi atque aruspices
AEgypti in hanc horam haud queunt evolvere, ut
Prius quàm abiret ex hero rescivimus.
Des. Repertus est (inquam) omnibus qui praestat his
[fol. P2r]
Nostris philosophis atque vaniloquis viris
(1510) Suopte veriverbio. Pi. Dic age, quis est?
Des. Is noster est Hebraeus execrabilis.
Pi. Quis ille Hebraeus? Des. Herae stuprator perfidus.
Quem propter indignum facinus in carcerem
Potiphar herus cum furibus detruserat.
Pi. (1515) An ille Ioseph? Des. Ille Ioseph. Pi. Lacrimae
Mihi oboriuntur. Ille Ioseph? Des. Ipsus est.
Pi. Heu vir pudice, vir fidelis, vir probe,
Quàm indigna propter castitatem passus est.
Nec is infidelis, nec stuprator herae fuit,
(1520) Virtute summa praeditus. Novi tuos
Liberte mores & sales. scio te nihil
Iuveni optimo contrarium molirier.
Des. Id ipsus est expertus usque in hunc diem.
Cui credidi res ultro carcerarias,
(1525) Et omnibus praefeceram custodijs.
Pi. Nil certius. Dic serio bona fide,
Res sese Ioseph nunc habent felicius?
Des. Profecto foelicissime. Nosti duos
Regis ministros ob sua facinora meae
(1530) Contraditos custodiae? Pi. Novi. Des. Hos ego
Fideli Ioseph credidi. Pi. Quid postea?
Des. Sile parum. Videre uterque somnium
Rei futurae maximum praesagium,
Quod ubi resolvit utrisque Ioseph tristibus,
[fol. P2v]
(1535) Suspensus alter in malam crucem, alter est
Vitae à Parhone restitutus usui,
Primoque pocillandi honesto muneri.
Pi. Rem teneo prorsus, tres canistros, atque tres
Propagines. tu perge dicere. Des. Haec ubi
(1540) Pincerna regi prodidit, iussit statim
Vatem eripi squaloribus, suo quoque
Conspectui clementer exhiberier.
Pi. Euge euge. Des. Iam tondetur intus, ilico
Redimitum honestis vestibus videbimus
(1545) Producier. Pi. Faxint Dij, ut mente integra
Animoque praesenti valeat aenigmata
Interpretari, & invenire gratiam.
Des. Fidito, valebit, haud enim vulgarium
Nostrûm Deorum afflatus est hic numine.
Pi. (1550) Quid? non Apollinis? Serapidis? Isidis?
Des. Portenta sunt haec vana, non pia numina,
Quorum is docet nos sacra detestarier,
Deumque coeli maximum venerarier.
Unde hic locus miscere sermones modo
(1555) Non postulat. Pi. Iocabar. Is quoque nos Deum
Verum docuit olim domi venerarier.
Video itaque heris cladem imminere maximam,
Ob impudentiam eorum & imprudentiam.
Des. Pol maximam, si non malo obviaverint.
(1560) Nam facile se regi probabit innocentem,
[fol. P3r]
Et è solo natali in hunc furtim locum
Translatum, honesto ortum patre atque libero.
Pi. Quid audio? patre libero? Des. Ingenuo quoque.
Plus millies audivi ab ipso in carcere. Hac
(1565) De causa, heri ut prudens saluti consulam,
Carcere relicto me huc recepi. Herus mihi
Quaerendus, admonendus, inducendus est,
Occurrat ut malo quod imminet. Vale.
Pi. Vale, ubi tibi praedixeram, ipsum offenderis.
(1570) Dij boni, quis civium hic concursus est?
Ioseph stolatum eduxerint, spectandum erit.

ACTUS V. SCAENA VII.
Oenochous, Ioseph. Hyperetes.

HOc est Ioseph quòd tibi promiseram,
Si modo queas regi Parhoni somnia,
Quae iam tibi memoravi, ad unguem exponere, &
(1575) Eorum sensus mysticos evolvere,
Ingenuitate pristina, opibus maximis,
Amplissimaque gloria donaberis.
Io. Nihil mihi sublimium rerum arrogo,
Penes suum autorem sit omnis gloria.
(1580) Deus absque me ostendat Parhoni somnia.
Per me Deus regi aperiet mysteria.
Sine me Deus dabit Parhoni prospera.
Oen. Cùm te sciam divinum habere spiritum,
[fol. P3v]
Non dubito quin praestare, quae de te modo
(1585) Regi spopondi, possies. Sed ecce Rex
Foribus atrij patentibus, solium occupat.
Morare paululum, ut te adesse nunciem.
Hyp. Prudenter hoc, eat ut te adesse nunciet.
Io. Eat, & quod illi placuerit renunciet.
(1590) Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Israhel,
Patrum meorum, à quo omnis est scientia &
Prudentia, & qui solus omnium abditorum
Es cognitor, da mihi tuarum sedium
Rogo praesidem sapientiam, ut regi omnia
(1595) Dilucide queam explicare, quae tu ei
Sub involucro tradidisti obscurius.

ACTUS V. SCAENA VIII.
Oenochous. Parho. Ioseph. Thaltibius.

REx omnium regum Parho ter maxime,
Adest Ioseph omnium quos terra habet
Interpretum quidem facile princeps, sibi
(1600) Quem voluerat tua celsitudo adducier.
Par. Istunc virum hactenus moror. cur stat foris?
Quin’ introducitur? Oeno. Introduxero, huc ades
Ioseph, Parho rex maximus te sibi iubet
Assistere. Io. Praesto sum, & animo regis ad
(1605) Iussum negociumque sum promptissimo.
Oeno. Procede, ne verere, nam regi places.
[fol. P4r]
Io. In sempiternum vive rex ter maxime.
Vitam meam Parho, omniumque qui suam
Per impudentiam, vel imprudentiam,
(1610) Dolumve multo pessimum, me liberum
Et innocentem in servitutem & carcerem
Hucusque tradidere, mihi dona obsecro.
Par. Tibi dono & hoc, & quicquid aliud petieris.
Neque me latet fraterna coniuratio,
(1615) Falsaque mulieris de stupro insimulatio.
Exurge, sis animaequior, nullus tibi in
Regno meo (modo sim Parho) adversabitur.
Et si quidem mihi solveris aenigmata,
Quae proposuero interpretanda, (nam ferunt
(1620) Te habere coniectandi ab excelso Deo
Scientiam) te excelsiorem fecero
Cunctis tuis maioribus vel hostibus.
Io. Regi virili pro mea ultro inserviam.
Per meque regi interpretabitur Deus,
(1625) Illi absque me quae ostendit alta somnia.
Et absque me dabit Parhoni prospera.
Rex itaque dicat somnia, & mysterium
Conabimur Deo adiuvante evolvere.
Par. Ausculta & animadverte, paucis dixero.
(1630) Ego recubans noctis quieto tempore in
Stratu meo, expendensque regni totius
Varia negocia, pauperum infortunia, &
[fol. P4v]
Amplissimas possessiones divitum,
Pressus sopore gravi videbam ex alveo
(1635) Prodire Nili fluminis septem boves
Pulcherrimas specie, atque obesas carnibus,
Herbasque laetas ac virentes carpere.
Septem deinde alias sequentes squallidas
Atque macilentas, quae omnium praeeuntium
(1640) Boum vorabant crassitudinem. Dein
Expergefactus denuò in somnium incidi,
Septemque spicas intuebar uberes
Plenasque, natas culmo in unico, sed &
Suppullulantes alterae numero pari,
(1645) Et marcidae & tenues vorabant ilico
Omnem priorum pulchritudinem. Haec quidem
Mea somnia, haec me terruerunt oppido.
Haec omnibus domus meae prudentibus
Examinanda tradidi, nec explicant.
(1650) Porrò tibi, qui spiritum vivi Dei
Ioseph tenes, facile explicanda fidimus.
Ἄνευ θεοῠ τό δ᾿ οὐ Φαρὼ σωτήριον
Ἀποκριθήσεται. Creator omnium
Deus indicat regi per istaec somnia,
(1655) Quae gente in hac AEgyptia futura sunt.
Intende Rex Parho meis sermonibus.
Septem boves pinguissimae septem indicant
Annos inauditaeque fertilitatis, &
[fol. P5r]
Rerum omnium nascentium affluentiae.
(1660) Septem deinde boves macrae atque squalidae
Septem alteros annos figurant, maximae
Famis, atque frugis omnis indigentiae,
Qui devorabunt omnium praeeuntium,
Rex magne, plenitudinem. Septem quoque
(1665) Spicae perinde habent eandem imaginem.
Nam quod secundò apparuit, signum puta
Fuisse certitudinis. Nunc ergo Rex
Quaerat virum integrum, fidelem, industrium,
Qui colligat frumenta in horrea regia,
(1670) His proximis annis abundantissimis,
Ut habeat unde pascat annis alteris,
Qui hos subsequentur inopiae improvidum
Sibi creditum populum, ne inedia pereat aut
Tabescat, & sceptro indecens sit regio, &
(1675) His omnibus regni viris primarijs.
Par. Iam cerno quòd divinus in te spiritus,
Iam cerno quòd Deus tuus verus Deus,
Solusque praestat numinibus AEgyptijs,
Qui abdita suae sapientiae tibi indicat.
(1680) Iam non te Ioseph infimae sortis hominem,
Sed veluti principem virum tractabimus.
Verum hoc monet causa ipsa iam praevortier,
Quid agendum in hoc sit arduo negocio, &
Quis rite sit obiturus hanc provinciam.
[fol. P5v]
(1685) Tu vade, Thaltibi, ocyusque accersito
Ergastulorum militumque principem,
Ut adroganda spondeat. Tha. Rex pareo.
Io. Tuam fidem obsecro Parho clementissime,
Anima viri pro qua rogavi salva sit.
(1690) Par. Suam salutem tibi quidem acceptam feret,
Ut gratiam cognoscat esse gratiam.
Sequere intrò me ad res serias. Tu arcesse eum.
Ex omnibus cave resciscat quippiam.
Tha. Facesso rex. Nisi foret hic clementior
(1695) Hero, quàm erat herus innocenti servulo,
Actum esset hercle de salute principis.
Sed eccum eum pro quo citando mittimur.

ACTUS V. SCAENA IX.
Potiphar. Desmophylax. Thaltibius.

SCis tu liberte, ut charum adolescentulum
Usque habuerim, facinusque ob indignissimum
(1700) Invitus illum ergastulis adegerim,
Spero hinc mihi nullum imminere periculum.
Des. Scio, mi patrone, (nec profecto me decet
Terrere te frustra) scio (inquam) animum tuum
Nunquam fuisse adversum ei, sed & integrum,
(1705) Et facilem, & aequum, at scirpus iste nodum habet.
Pot. Quis ille? Des. Quod putaris hunc in coniuge
Tua infidelem & impudicum, quem in alijs
[fol. P6r]
Expertus es fidissimum. Sed mulieri,
Quam deprehenderas subinde lubricam,
(1710) Plus credulus, temere pudicum afflixeris.
Pot. Fateor quod imprudenter istuc fecerim. At
Si innoxius, quid increpatus tacuit, &
Silentio culpabilem se prodidit?
Des. Probitatem in hoc servus fidelis comprobat.
(1715) Qui maluit poenam sibi irrogarier,
Quàm herae suae factum impudicum prodere.
Pot. Certon’ mihi istuc astruis? Des. Plus millies
Cum lachrymis mihi fideli questus est.
Pot. O Iuppiter, ut hoc mihi dolet, quòd optimo
(1720) Homini irrogavi pessima. & caput meum
Discrimini exposui, hanc per imprudentiam.
Quid consilij mihi reliquum? Des. Plane nihil.
Nisi sola deprecatio, nam languida
Defensio est. illa impetrabis quidlibet.
Pot. (1725) Faxint Dij. Atat atat quid hic Thaltibius? Des. Hem.
Quò accersiat te, à rege missum suspicor.
Pot. Formido. Tha. Rex te Potiphar suis iubet
Assistere tribunalibus, quo examini
Mox illius respondeas. Pot. Quod rex mihi
(1730) Mandavit exsequar. Tha. Exsequendum at ocyus.
Pot. Sine remora. tantum loquendum est coniugi.
Tha. Vide sis. Des. Me adesse principi ne dixeris.
Tha. Non dixero. accelerato opu’st. Pot. Curabitur.
[fol. P6v]
Des. Res nostri Hebraei in quo statu sunt obsecro?
(1735) Tha. Pulcherrimo: nam interpretatis somnijs
Regni omnibus negocij (ut auguror)
Aut modo quidem praefectus est, aut ilico
Cum honore praeficiendus est. Des. Dignissimum.
Pot. Nihil est magis quòd gaudeam, quàm servulum
(1740) Meum ad supremam dignitatem provehi.
Tha. Credo. Vale. Pot. Praeco vale. iam subsequor.
Supreme Iuppiter quis hunc mihi virum
Reddet propicium, quem tot insontem malis
Affeci in atro carcere. Pereat improba
(1745) Mulier, quae in has me egit sua libidine,
Fallacia, impudentiaque angustias.
Des. Mitissimam novisti Ioseph indolem.
Fac Potiphar quod suaseram, fors nullius
Meminerit omnium, quae in ipsum admissa sunt.
Pot. (1750) At temporis me angustia urget, nec licet
Virum antevortere. Des. Crepit ostium, uxor est.
Vale. satage, morae inest periculum. Pot. Hei mihi.

ACTUS V. SCAENA X.
AEgla. Potiphar. Eupolemus.

QUid audio te, mi vir integerrime,
Quid audio te voce querula irascier?
(1755) Casus sinistros & pericula volvere?
Animoque concitatiore occurrere?
[fol. P7r]
Pot. Quid audio te, scrofa corruptissima,
Verbis tuis procacibus domus meae
Servos pudicos in stuprum pellicere? te
(1760) Prostituere? et me perdere? Aeg. Egone te obsecro?
Pot. Tu me. Aeg. Quid adeò indigna, foeda, perfida
De me innocente suspicaris foemina?
Quid sceleris admisi? Pot. Rogas quid feceris,
Immunda colluvies? Hebraeus servulus
(1765) Tuam ob libidinem innocens afflictus est.
Aeg. Meus ille stuprator? Meam ob libidinem?
Quàm indigna patior innocens miserrima.
Pot. Iam exemptus ille carceris squaloribus,
Praeficitur ultrò Aegyptijs negocijs .
(1770) De capite nostro mox feret sententiam.
De te tamen primum exigenda est ultio.
Exporrige iugulum. Aeg. Tuam fidem obsecro,
Miserescito. Pot. Tun’ innocens? Aeg. Non innocens.
Ego mulierum omnium impudicissima: quia
(1775) Male impudica cupivi Ioseph in stuprum, &
Peius recusantem studebam perdere.
Pot. Exporrige igitur impudica iugulum. Eup. Hui,
Ne per furorem in coniugem pecces here.
Mitesce. Pot. Non mitesco. sine. Eup. Non sivero.
(1780) Occide me potius tuam quam coniugem.
Pot. Egone dabo caput amputandam ob hanc? sine.
Eup. Non per salutem Pol tuam istuc sivero.
[fol. P7v]
Aeg. Te per tuam fidem amica barba deprecor,
Mihi parce. Pot. Tibi parcam? egone cervicem meam
(1785) Tradam securi & interibo, tu quoque
Impunè luxuriabere ac servabere?
Porrige priusquàm membra dilaniem omnia.
Aeg. Ego feci, & ego mi vir feram. tantisper hunc
Ensem remitte, dum tua meaque pro
(1790) Salute Ioseph atque regem deprecer.
Nisi impetraro, hanc ultrò cervicem aut tibi
Aut speculatori secandam porrigam.
Eup. AEquissimum orat here; miseresce quaesumus.
Te moveat aetas, sexus, atque id temporis
(1795) Amor impotens. Pot. Inducitis me propemodum.
Eup. O utinam & in totum. Dij spero dabunt
Meliora quam praesumimus, deferbeat
Quaeso ira paululum. in loculum suum
Ensem repone. surgat uxor, & abeat.
Pot. (1800) Surgat meretrix. introeamus hoc super
Negocio deliberaturi, foris
Sed tu morare, Eupoleme; mox revertero.
Eup. Res postulat, citius redi. Puto nil mali
Uxori in aedibus inferet. Dij boni
(1805) Quae pompa procedentum ab aula regia,
Tum principum tum satraparum insignium.
Rex suspicor tribunal occupaverit.
Aut nostrum Ioseph digno honore affecerit.
[fol. P8r]
Hem, sat morae, intro, ut haec heris praenuntiem.

ACTUS V. SCAENA XI.
Tetrametri.
Parho. Thaltibius. Aconsiliis.

(1810) CUr Potiphar nostro quem adesse iusseram conspectui, haud
Comparuit? Th. Mandata regis exsecutus sum, sed is
Ob coniugem dixit morandum paululum. Par. Morabitur
In maximum suum malum. Veniat Ioseph, ut sua
Prudentia innocentiaque digna capiat praemia.
(1815) Thalt. Adduxero. Par. Scitis viri gravissimi, quae AEgyptijs
Quantaque pericla, & quàm ardua imminent mihi negocia,
Neque solus hanc provinciam possim subire, ut exsequar,
Quae spiritu prophetico facienda nostro ex somnio
Vates Hebraeus suggerit. Quapropter hunc potissimum
(1820) Nos diligendum duximus, vel quemlibet alium, cui
Res tanta commendarier tuto queat, qui fructuum
Quintam per ubertatis annos partem in horrea convehat.
Vereor tamen, si praeter hunc alium virum ex nostratibus
Exquisierimus, neutiquam invenerimus. His super exigo
[fol. P8v]
(1825) Vestrum omnium decreta. Acon. Rex, in sempiternum vive. Non
Queamus invenire tam insignem virum, cui tantum opus
Commiseris. Tanta est enim fama, fide, innocentia,
Prudentia, sapientia, ut nullum secundum habeat. Virum
Nos hunc magistrum, nos ducem, nos iudicemque poscimus.
(1830) Nos quoque beatos arbitramur, hunc adepti principem.
Quapropter, ò rex optime, tua celsitudo fecerit,
Tantum virum si publicis negocijs praefecerit.
Id nos tui tum consules tum satrapae decernimus.
Sed praeco adest, exaudiamus quid Parhoni nunciet.

ACTUS V. SCAENA XII.
Tetrametri.
Thaltibius. Parho. Ioseph. Aconciliis.

(1835) ADest Ioseph. Par. Praesto siet. Io. In sepiternum vive rex
Parho. Adsum Ioseph ad voluntatem tuam promptissimus.
Par. Tantum mihi meoque regno praestitisti commodi,
Divine Ioseph, per tuam prudentiam ac sapientiam,
Ut nostro honore non queamus tibi vices, ut dignum erat,
(1840) Rependere, nihilominus (uti possumus) tuis quidem
[fol. Q1r]
Honoribus, sed maxime nostris studentes commodis
(Cùm nemo sit qui dignius fungatur istoc munere)
Super omnia AEgypti negocia te hoc die constituimus,
Et ut amodo illa pro tua prudentia ac sapientia
(1845) Dignè administres praecipimus. Io. O rex magnifice, quin’
Alium iubes hoc arduum munus subire publicum,
Qui authoritate, dignitate, genere, & opibus eminet,
Meque eius asseclam? Certe agere principem & potioribus
His praesidere statum meum infimamque sortem dedecet.
(1850) Et servituti pristinae torquem invidebunt liberi.
Par. Ego sum Parho. Nullus tibi adversabitur: nec quispiam
Nolente te manum aut pedem suum improbus vel contumax
Levabit. at secundus in regno meo veneraberis.
Dumtaxat una abs te cathedra & hac corona dividar.
(1855) Acons. Divine Ioseph, nil tibi à nobis time, aut abs quolibet
Mortalium, nam te & tuam sapientiam veneramur, &
Exosculamur. Intrepidus amplectere hanc provinciam.
Io. Pro regis & populi salute non modo omnem industriam,
[fol. Q1v]
Omnemque sollicitudinem, verumetiam & hanc vitam meam
(1860) Impendere ex animo paratus sum. Ergo si hoc me munere
Fungi iubes rex maxime, praesto est Ioseph, utere
Tuopte me pro arbitrio. Dei mei per gratiam
Videbor ad onus publicum, quam ad nostrum honorem attentior.
Par. Gaudeo. Acon. Tibi favemus, & congratulamur singuli
(1865) Divine Ioseph. Addecetque rex, ut hunc praeconio
Iubeas celebri praedicari, ut populo ab omni debitis
Veneretur usque honoribus, sciantque cuncti Aegyptijs
Hunc constitutum principem. Par. Mandabimus. verum omnium
Primum stola adferatur byssina atque torques aurea,
(1870) Currumque nostrum Thaltibi secundum honeste praepara,
Quo primum in hac, deinde in alijs evehatur urbibus.
Tha. Facesso rex, cum torque vestem mox feram, dein essedum.
Par. Ades mi Ioseph. hoc manus meae annulo donaris, ut
Quodcunque eo signaveris ratum siet. Acon. Ratum quoque
(1875) Tenebimus. Tha. Hic vestis est. hic torquis est. Par. Ita iusseram.
Exutus illa, hac induatur denuò. Acon. Rex maxime
Nil hoc honore honestius, nil dignius. Par. Factum bene.
[fol. Q2r]
Iam torquis aurea pectus & collum ambiat. Acon. Nil hoc quoque
Decentius. Iam voce rex Praeconis hoc mandarit, ut
(1880) Omnes Ioseph maximum decorent honore maximo.
Par. Iuxta meam sententiam istuc suggeris. Mox Thaltibi
Eductum Ioseph publico praeconio per plateas
Nostro iubebis nomine Σωτῆρα κόσμου dicier,
Venerarier genuque flexo ab omnibus adorarier.
Io. (1885) Tanto pro honore gratiam nunquam referre valuero
Tibi rex Parho, ast operam dabo, ne ingratus unquam reperiar.
Tha. Quod regi & omnibus placet principibus alacer exsequar.
En tandem adest cum uxore princeps Potiphar. Par. Cum istoc mihi &
Cum uxore disceptandum erit. tu exsequere, vos concedite
(1890) Pro dignitate principes. Acon. Decet id quidem. concedimus.

ACTUS V. SCAENA XIII.
Tetrametri.
Thaltibius. Potiphar. Parho. Aegla.

[muziekbalk]
Σωτῆρα κόσμου regis edicto hunc iubeo vocarier,*
[fol. Q2v]
[muziekbalk]
Genuque flexo Aegyptijs ab omnibus adorarier.

Pot. Dij beati, quid videmus? quanto honore & gloria
Evectum Ioseph cernimus? quo decore circumducitur?
(1895) Qua fronte nunc audebo regis me exhibere vultui?
Ob unius libidinem mulieris heu miser occido.
Aeg. Confide Potiphar, ego feci, & ego feram. Pot. Quid tu feras?
Ego regis irati intueri vultum ut Orci (etiam innocens)
Horresco. quid feras mulier? ecquid feras? Et hoc male
(1900) Me habet, quod optimum virum non licuit antevortere. Heu
Quot opprimunt me angustiae, curae, atque amaritudines.
O si mihi solum dehiscat, ac barathrum absorbeat.
Aeg. Lachrymas meas precesque nostras neutiquàm aspernabitur.
Adeamus. absit ut mei causa malo aut incommodo
(1905) Mi vir labores quopiam. Procede, rex tribunal occupat.
Tha. Σωτῆρα κόσμου reg. &c. Genuque flexo, &c. ut supra.
[fol. Q3r]
Aeg. Indigna sum tuo quidem conspectui generose rex
Princepsque clementissime ob meam libidinem, dolum
Et pervicaciam, quibus castissimum adolescentulum
(1910) Pellicere nisa sum in stuprum, & virum meum integerrimum
Technis meis mendacibus eousque perduxi, ut pium
Fidumque (dum stuprum negasset) perderet in ergastulo.
Nihilominus fidens tuae mi domine rex clementiae,
Obsecro per has te lachrymas, ut hanc mihi & viro meo
(1915) Noxam remittas maximam, quam in innocentem admisimus.
Quòd si minus merebor hanc pro me impetrare gratiam,
Propter facinoris turpitudinem, oro, rex aequissime, et
Te obtestor omnia per poli terraeque magna numina,
Ne in hunc meum insontem maritum diriora exerceas,
(1920) Sed prorsus in me saeviat sontem tua indignatio.
Quo rex thronus tuus sit immaculatus orbi iugiter,
Qui neminem innocentium, at tantum nocentes plexeris.
Thal. Σωτῆρα κόσμου reg. &c. Genuque flexo, &c. ut supra.
Par. Etsi quidem tuam per impudentiam, libidinem,
(1925) Ac virulentiam magis peccaveris muliercula,
Tamen maritus neutiquam sine crimine est, qui tibi magis
[fol. Q3v]
Quae mulier es fidei malae, quam fido Ioseph credidit.
Tu Potiphar cui credidi tum militarem exercitum,
Tum carceris custodiam, tum sacra & arcana Isidis,
(1930) Tu gloriae maculam imprimis nostrae per imprudentiam
Et temeritatem. Tu facis diadema nostrum gentibus
Inglorium. Haeccine reddis bene de te merenti Potiphar?
Et iam quidem factis tuis dignum reciperes praemium,
Verum illius qui oppressus est, te examini servavero.
Tha. (1935) Σωτῆρα κόσμου reg. &c. Genuque flexo, &c. ut supra.
Pot. Quid rex Parho, quid potero respondere adhaec, qui noxius
Et morte dignus sum? Tua solius ex clementia,
Magnique Ioseph misericordia (mihi si qua est salus
Aut coniugi speranda adhuc) servabimur. iusti nihil
(1940) Praetendimus. Tantummodo imploramus misericordiam.
Par. Adest Ioseph maximus ψονθομφανὴχ, qui si volet
Vobis suae salutis hostibus salutem conferat,
Tradam ipsius modo utrunque vestrum examini. secedite.
Tha. Σωτῆρα κόσμου reg. &c. Genuque flexo, &c. ut supra.
[fol. Q4r]
Pot. (1945) O sancta numina hunc virum nobis propicium reddite.
Aeg. Mi vir dabunt nobis Dij ingenitam viro clementiam.

ACTUS V. SCAENA XIIII.
Tetrametri.
Ioseph. Parho. Aegla. Potiphar. Thaltibius.

VIvat Parho rex maximus! Par. Salve, mi Ioseph. Hos tuae
Salutis hostes, gloriaeque nostrae, quos volebam ego
Ut digni erant punire crucibus, sed quòd in te maxime
(1950) Peccaverint, examini tuo relinquo acerrimo, ut
Per te necentur ense, laqueo aut igne, iuxta arbitrium.
Pot. Miseresce, clementissime, miseresce Ioseph perditis.
Non nisi neci profecto sumus obnoxij atrocissime. At
Remitte nobis misericors scelus, quod in te admisimus,
(1955) Quo tibi perennem gloriam paraveris. nos quoque tibi
Perenniter devinxeris. Io. O rex tremende, denuo
Pro his te duobus obsecro. Memento quaeso quòd mihi
Mitissimè vitam meam cum his unicis donaveris.
Par. Horum tibi si tanta cura sit mi Ioseph, serva eos,
[fol. Q4v]
(1960) Suamque vitam iugiter soli tibi acceptam ferant.
Aeg. Recipe me Ioseph iam pudicam, quam impudicam passus es.
Recipe virum plus credulum verbis meis, quàm oportuit,
Semper tamen tibi faventem ex animo & imo pectore,
Recipito utrunque in gratiam, quod absque gratia tua
(1965) Data vita mors amara sit. Io. Mihi vestra comploratio
Lachrymas quoque excutit. resurgite, haud secus cordi meo
Posthac futuri, quàm fuistis antea, confidite.
Recipio utrunque per osculum sanctum in priorem gratiam.
Par. Et ego Parho restituo te Potiphar honori pristino.
(1970) Confide. cuncta quae accidere abolebit hinc oblivio.
Sed est quod hac hora mihi promittier desidero.
Pot. Ago gratias tibi Parho, magnoque Ioseph maximas.
At quid siet quod Potiphar regi aut Ioseph deneget?
Par. Quam postulabit primitus, dabitis Ioseph filiam
(1975) Vestram pudicam coniugem. Pot. Si copularier meo
Princeps volet generi infimo, absit ut negemus quippiam.
Par. Tu posce Ioseph. Io. Posco Potiphar mihi des filiam
Tuam Asenathen coniugem. Pot. Despondeo. Par. Adducatur huc.
[fol. Q5r]
Heus Thaltibi, adduc Potiphari gnatam Asenath. Tha. Vocavero.
Aeg. (1980) In luctu & in tremore se non compserit. Ios. Solabitur,
Cum tibi secunda viderit. Nec vestium cultu Asenath
Nubet mihi, sed fide & honestis moribus. novi indolem
Gnatae, quam ab incunabulis deum timere ipse docui.
Sed eccam eam. ^{_____________}

ACTUS V. SCAENA XV.
Trimetri.
Asenath. Thaltibius. Potiphar. Aegla. Parho. Ioseph.

^{_____________} Ut dixeras, praeco, parentes pristinam
(1985) Tandem impetrarunt gratiam? Tha. Pol pristinam.
Ase. Ago gratias coeli Deo ter maximo. At
Quid me prodire volunt puellam in publicum?
Thal. Nihil hinc mali. Rex te vocari iussit, ut
Parentibus congaudeas. Ase. Pudor vetat
(1990) Accedere. Tha. Nimium pudorem pellito.
Ase. Solatur hoc. laetus pater fit obvius,
Princeps Ioseph sequitur, & Rex maximus.
Pot. Te, gnata Ioseph principum princeps petit
Iubente rege habere honestam coniugem.
[fol. Q5v]
(1995) Delibera quid hoc super negocio respondeas,
Decet haud patrem invitam elocare filiam.
Responde verbum principi coram Parhone,
Proceribus, & parentibus, qui id expetunt.
Ase. Quod regi, & omnibus proceribus, quod patri &
(2000) Matri placet, mihi placere aequissimum est.
Io. Spondes mihi te fore fidelem coniugem?
Ase. Spondeo. Io. Meique pudicè amantem? Ase. Spondeo.
Io. Et liberos rectè educantem? Ase. Spondeo.
Io. Et ego tibi iuxta omnia haec respondeo.
(2005) Ita me iuvet coeli Deus ter maximus.
Ase. Meque ita iuvet coeli Deus ter maximus.
Io. Cape mutuae fidei atque amoris symbola.
Aeg. Pijssimum & longe omnium mortalium
Castissimum nacta es maritum filia,
(2010) Cuius pudet me & poenitet probam indolem
Tentasse foedis operibus. Par. Quid nunc? sile.
Haud lachrymis commune gaudium decet
Confundere. Omnia tollet haec oblivio.
Congratulare nuptijs. Aeg. Congratulor,
(2015) Et gaudio mage quam dolore lachrymo.
Par. Bene est. eamus intrò. Paria nuptijs
Sint gaudia & convivia. Io. Praecede rex.
Par. Sequere tua cum sponsa Ioseph. sequere me.
Io. Rex te sequor. sequere socer socrusque nos.
[fol. Q6r]
Pot. (2020) Te sequimur omnes alacriter. Thal. Quae reliqua sunt,
Spectator, haud foris puta exhibenda, nam in
Penetralibus thalamisque cuncta regiae
Celebranda sunt. quae nostra erant exhibuimus.

GREX PER EPILOGUM.
ad spectatores. Trimetri.

QUi castitatem amatis ac veneramini,
(2025) Suspicite Ioseph Castitatis vindicem.
Qui lubricus es vel impudicis moribus,
Motus rebelles castitate supprime.
Quod praemium sit impudicitiae, vides,
Pudor, dolor, periclum, & exitium ultimum,
(2030) At paululum etsi differantur interim,
Sunt multo honestiora castitatis praemia,
Honor, decus, laus, & perennis gloria.
Vos itaque qui castis favetis moribus,
Quia castitatem comicῶς probavimus,
(2035) Si candidi estis, & placuimus, plaudite.

Finis Iosephi.

[fol. Q6v]

Tenor, post primum actum.

[muziekbalken, strofe en refrein]

(306) Turbidi plastes Deus unus orbis (307) Condidit lucem tenebris
fugatis, (308) Has volens noctem vocitari, & illam (309) Esse diurnam
(338) Propter humani generis salutem (339) Cuncta creavit.

ULTRAIECTI.
Harmannus Borculous excudebat, anno
1553.

Tekstkritiek:

vs. 248 amodo er staat: amado
vs. 396 abrotano er staat: abrotanio
vs. 398 dicatis er staat (ook in ed.-1544) dicatas
vs. 714 in cute er staat: incute
vs. 867 meae er staat: meae?
vs. 858 thori. er staat: thori
vs. 1099 nequis er staat: ne quis
vs. 1231 maxime er staat: maximè
vs. 1883 en 1891 Σωτῆρα er staat: Σοτῆρα — cf. vs. 1906.
vs. 2002 amantem er staat: amatem

❧ IOSEPHUSMACROPEDII, FA►bula sacra, pietatis & pudicitiaecultoribus perlegenda.

GEORGIUS MACROPEDIUSIacobo Delfio S. D.

PERIOCHE SEU ARGUMENTUM.

DRAMATIS PERSONAE.

PROLOGUS.

ACT. primi. SCAE. prima. versus Iambici.Potiphar, AEgla.

ACTUS I. SCAENA II. Iambici trimetri.Ioseph, Potiphar, Aegla.

ACTUS primi SCAENA tertia.[Trimetri, ut ubique.]Ioseph, AEgla.

ACTUS I. SCAE. III. Trimetri ut ubique.Servi duo, Ancillae duae, Asenath, Ioseph.

ACTUS secundi SCENA prima.Trimetri.Ioseph solus.

ACTUS secundi SCAENA secunda.AEgla. Phronimus.

ACTUS secundi SCAENA tertia.Aegla. Catharis. Agne. Phronimus.

ACTUS secundi SCAENA quarta.Ioseph. Desmophylax. AEgla.

ACTUS secundi SCAENA quinta.Ioseph solus.

ACTUS secundi SCAENA sexta.Servi duo. Ancillae duae. Ioseph. Asenath.

ACTUS secundi SCAENA septima.Ioseph, AEgla.

ACTUS II. SCAENA VIII.Familia Ioseph AEgla.

ACTUS secundi SCAENA nona.Ioseph. Pistus. Phronimus.

CHORUS PER FAMILIAM.Versu Trochaico.

ACTUS III. SCAENA I. Trimetri.AEgla, Stratophilus.

ACTUS III. SCAENA II.Trimetri, ut reliqui omnes.Potiphar. Eupolemus. AEgla.

ACTUS III. SCAENA III.Potiphar. Ioseph. AEgla.

ACTUS III. SCAENA IIII.Eupolemus. Stratophilus. Ioseph.Familia. Desmophylax.

ACTUS III. SCAENA V.Catharis. Agne. Phronimus. Pistus.

ACTUS III. SCAENA VI.Ministri regii duo. Captivi duo.Desmophylax. Ioseph.

CHORUS per Iosephum & Captivos, carmine Glyconico, ex Psalmo, Usquequo domine oblivisceris.

ACTUS IIII. SCAENA I. Trimetri.Artocopus. Oenochous. Ioseph.

ACTUS IIII. SCAENA II.Potiphar solus.

ACTUS quarti SCAENA tertia.Desmophylax. Potiphar.

ACTUS IIII. SCAENA IIII.Potiphar. Desmophylax.

ACTUS IIII. SCAENA V.Apotomus. Hyperetes.

ACTUS IIII. SCAENA VI.Hyperetes. Desmophylax. Ioseph.Captivi duo.

ACTUS IIII. SCAENA VII.Hyperetes. Oenochous. Artocopus. Parho.

CHORUS.Ex Esdrae libro tertio.Iambico dimetro pentastropho.

ACTUS V. SCAENA I. Trimetri.Parho. Sapientes. Potiphar.

ACTUS V. SCAENA II.Potiphar. Sapientes.

ACTUS V. SCAENA III.Oenochous. Parho. Hyperetes.

ACTUS quinti SCAENA quarta.Oenochous, Desmophylax, Ioseph, Hyperetes.

ACTUS V. SCAENA V.Desmophylax solus.

ACTUS V. SCAENA VI.Pistos. Desmophylax.

ACTUS V. SCAENA VII.Oenochous, Ioseph. Hyperetes.

ACTUS V. SCAENA VIII.Oenochous. Parho. Ioseph. Thaltibius.

ACTUS V. SCAENA IX.Potiphar. Desmophylax. Thaltibius.

ACTUS V. SCAENA X.AEgla. Potiphar. Eupolemus.

ACTUS V. SCAENA XI.Tetrametri.Parho. Thaltibius. Aconsiliis.

ACTUS V. SCAENA XII.Tetrametri.Thaltibius. Parho. Ioseph. Aconciliis.

ACTUS V. SCAENA XIII.Tetrametri.Thaltibius. Potiphar. Parho. Aegla.

ACTUS V. SCAENA XIIII.Tetrametri.Ioseph. Parho. Aegla. Potiphar. Thaltibius.

ACTUS V. SCAENA XV.Trimetri.Asenath. Thaltibius. Potiphar. Aegla. Parho. Ioseph.

GREX PER EPILOGUM.ad spectatores. Trimetri.