Cornelis Meyer: ’t Zegen-praelende geloof, afgebeelt in Thomas Morus.
Gent, tweede druk, ca. 1717
Naar een tragedie van Bellay.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton063153 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[p. 1]

’t ZEGEN-PRAELENDE
GELOOF
AFGEBEELT IN
THOMAS MORUS
CANCELIER VAN ENGELANT,
ONDER DE DWINGELANDY
VAN
HENRICUS DEN VIII.
EN
ANNA BOLENA.
TREUR-SPEL.
Den tweeden Druck oversien en verbetert naer het Fransch van den Heer BELLAY, door C. MEYER.
[Vignet]
TOT GENDT,
By CORNELIS MEYER, op d’Hoog-poorte in ’t gekroont Sweirdt.


[p. 2: blanco]
[p. 3]
[Vignet]
VERTOONDERS.
Henricus den VIII, Koning van Engelant.
Catharina Koninginne.
Maria haer Dochter.
Anna Bolena.
Amelinte haer Moeder.
Margareta Staet-Joffouw en Dochter van Thomas Morus.
Thomas Morus Cancelier van Engelant.
Fisscherus Cardinael en Bisschop, vriendt van Morus.
Crammer Priester, daer naer ketterschen Bisschop.
Hertog van Suffolck. }
Polexander. }
Polemon. } Raeden en aenhangers van den Koning.
Lidama. }
Cleante. }
Cromwel. }
Damon, en Hovelingen. stom.
Scherp-Rechter. stom.


[p. 4]

VOOR-REDEN
TOT DE
AENSCHOUWERS.

AL wie dit Treurig Spel zal komen aen te schouwen,
Die mag voor alle ding wel in gedachten houwen,
Het geen ’er wort vertoont en wat wort uytgeleyt:
Want siet dit heel bedryf de klaere waerheyt seyt,
(5) Door dien dat al het geen hier wort in ’t licht gegeven
Niet is versiert, maer selfs van over lang beschreven
Van Mannen hoog geleert en wysgeachte lien,
Die ’t geen men hier verhaelt selfs hebben afgesien.
Aenschouwers soo gy wilt uw sinnen hier toe keeren,
(10) Soo zal u dit bedryf selfs stichten en ook leeren,
Hier zult gy sien tot wat ellend’ hy is gebrocht
Die buyten echten staet syn wellust heeft gesocht.
Siet hoe Henricus hier door syn te schandig mallen,
Van ’t een in ’t ander quaet is altydt voort gevallen,
(15) Waer door hy naderhandt de Kerck en Godt verliet.
Wat doet het overspel, wat doet een hoer al niet?
Komt spiegelt u hier dan, en wilt in vremde hoeken
En buyten echten staet geen vuyle wellust soeken.
Want siet het dertel vleesch zal nimmer stille staen,
(20) Maer wilt in slim bejag nog altydt voorder gaen.
En wilt ook boven dien, dat bid ick, voorder letten,
Wat dat’er komt van sig uyt Godes Kerck te setten,
Wat onrust op het laest dan op het herte leyt,
Wanneer de bange ziel haer van het lichaem scheyt.
(25) Hoort dan aendachtig toe al die hier zyt gekomen,
Het geen u dienstig is dat dient u aengenomen,
Dat dient u naer gevolgt, maer vliedt het geen mis-staet,
Eens anders ongeval is dickwils iemants baet.


[p. 5]

KORT BEGRYP.

HEnricus den VIII. Koning van Engelant, naer getrouwt te hebben met verlof van den Stoel van Roomen Catharina Princesse van Spagnien, (Weduwe van Arthurius, Broeder van Henricus, overleden in den ouderdom van vyfthien Jaeren, sonder oyt de plichten van het Houwelyck te konnen gebruycken ter oorsaeke van sijn quelende sieckte) en verweckt hebbende acht Kinderen, op den tydt van twintig jaeren, besluyt sijn Koninginne te verstooten, tegen het gevoelen van Thomas Morus en andere geleerde Mannen, onder den deck-mantel van Religie en te naer bestaende Bloedt, niet tegenstaende de voorgaende goet-keuringe van den Paus, de oprechtigheyt en liefde van de Koninginne, ende den gewenschten zegen van het Ryck, wordende door geyle min gedreven tot Anna van Bolene, die hem listig weet aen te locken.
    Thomas Morus Cancelier van Engelant, (een Man van de uytterste geleertheyt en Godtvruchtigheyt) beneffens eenige goede Bisschoppen trachten den Koning sijn voornemen uyt het hooft te steken, maer te vergeefs, blyft door sotte min verslingert tot Anna Bolene, (een Dochter niet van al te goeden naem en leven, die door haer valscheyt den Koning wiste te misleyden, haer andersints niet willende laeten gebruycken dan getrouwt zynde) neemt voor haer te trouwen, opofferende Scepter en Croon.
[p. 6]
    Henricus dus in sijn min volherdende, versoekt scheyd-brieven by den Paus: hier toe gebruykende schalcke persoonen, maer het Opper-Hooft der Kercke alles ontdeckt hebbende, beveelt den Koning van volstandig te blyven by sijn eerste Houwelyck; maer Henricus gestyft door vleyende Raeden; gaet voort in syn boos voornemen, trouwt Anna van Bolene, en verheft haer tot den Throon, en gebiedt Catharina te vertrecken niet tegenstaende alle tegenweir van Thomas Morus en den Kardinael Fisscherus; die daerom gevangen worden genomen.
    De Koninginne verlaetende het Hof, beklaegt het ongelyck haer aengedaen, middelertydt den Koning verstaen hebbende dat den Paus hem over syn boos bedryf in den Kerkelycken ban heeft geslaegen, gaet voort in syn boos voornemen, en besluyt den Paus niet te gehoorsaemen, en schaft de Pauselycke macht af door heel syn Ryck, en beveelt dat den Raedt hem soude verklaeren voor ’t Hooft van de Engelsche Kerke, soo in geestelycke als weirelycke saeken.
    Thomas Morus wort in syn gevangenisse van verscheyde Hofsche pluymstrykers beneffens syn Dogter gebeden om den Koning te erkennen voor het hooft van de Kercke, maert blyft stantvastig, den Koning zulcks bekent gemaekt zynde, doet hem de doodt aenseggen, ende wort voor het Geloove onthalst, naer dat alvooren den Cardinael Fisscherus van gelycken onthalst was, waer op Margareta, Dochter van Thomas Morus, als wanhopende met schelt-woorden tegen den Koning uytvalt.Waer mede dit Treurspel eyndigt.
Continue
[p. 7]

HET ZEGEN-PRAELENDE GELOOF
AF-GEBEELT IN
THOMAS MORUS
CANCELIER VAN ENGELANT,
ONDER DE SCHEURINGE
VAN
HENRICUS DEN VIII.
EN
ANNA BOLENA.
_______________________

EERSTE DEEL.

EERSTEN UYTGANCK.
Den Koning, Suffolck, Polexander, Polemon, Lydama, en Cleante.

Koning.
AL is het dat myn Landt in volle vré komt rusten,
Nog voel ick in mijn leen de min ontroerde lusten,
Waer door mijn treurig hert geslaegen t’allen kant
Ligt in een swaer verdriet te midden in den brandt,
(5) Al heersch ick over-al, al ben ick wonder machtig,
Al ben ick wonder groot, in alle dingen prachtig,
Noch leef ick, niet te min, in groote slaverny,
Mits dat’er eene ruckt mijn eygen hert van my.
Een is’er die alleen door stercke minne-banden
(10) Myn bange ziele bindt, en boeyt, en doet verbranden;
Soo dat, al wat ick doen geen vaste rust en vint,
’t En zy ick ben by die mijn hert soo seer bemint.
Bolena heeft myn hert en ziel tot haer gedreven
[p. 8]
En ’t schynt dat sy haer min my niet wilt overgeven,
(15) Soo dat mijn droefheyt op mijn hert gestaepelt leyt,
Om dat sy opentlijk my heeft mijn lust ontseyt.
Suffolck.
Ontsegt sy uwe lust laet dat u niet beswaeren.
Koning.
’t Waer wel indien ik kost die lusten laeten vaeren.
Polexander.
Siet dat gy rustig leeft, ’t betaemt een Koning niet
(20) Dat hy zal Koning zijn en leven in verdriet.
Koning.
’t Was wel, maer die mijn hert soo wonder heeft beseten
Die heeft my met gewelt gelijk van haer gesmeten,
’t Welk my het meeste pijnt, en tot in ’t herte rouwt,
Dat sy niet lieven wilt voor dat sy is getrouwt,
(25) Dus staen ik heel verstelt en moet mijn droefheyt klagen
Mits ik de minne-pijn niet meer en kan verdragen,
En even, soo ik sien, wat dat ik bid oft niet
Sy hoort en sy blijft doof aen mijn gesucht.
Polemon.     ’t Verdriet
Waer over dat gy klaegt (ontstaen uyt hevig minnen)
(30) Kont gy indien gy wilt Heer Koning overwinnen,
Voldoet uw lust met haer.
Koning.     Ik min haer deugd te veel
Om haere maegde-blom te plucken van den steel:
Ik voel mijn hert daer toe wel eenigsints genegen,
Maer haer begaefde tong die stelt haer daer-en tegen.
Lidama.
(35) Brandt gy in liefde Vorst; waerom zijt gy soo flouw
Dat uw kloekmoedigheyt haer niet verwinnen souw,
Gy zijt het hooft van ’t Rijk, doet naer u wel-behaegen,
Boleen is u verplicht mits gy haer stam komt schraegen,
’t Betaemt haer niet alleen dat s’u soud’ tegenstaen.
Koning.
(40) Ik vrees door sulk gewelt den blixem my soud’ slaen.
Cleante.
Kan soo een kleyne vrees een Konings hert ontroeren?
Dat nimmer was ontroert het Oorlogs-Sweirt te voeren?
Dit is een kinder-vrees, die dient te zijn bestraft,
Dus straft u selven en al wie’er tegen blaft.
[p. 9]
Koning.
(45) Wel dan aldus gedaen, ik zal mijn lust genieten
En volgen daer mijn hert en driften henen schieten,
En die in dese saek zal opstaen tegen my
Die komt mijn ongenaed’ op ’t alder-felste by,
Al was het Morus selfs den eersten van mijn Raeden:
(50) ’k Heb aen hem iets ontdeckt, en ben in hem belaeden,
Vermits hy vooren staet het recht der Koningin,
Die ik verlaeten wil alleen om Anna’s min,
De trouw van Catharien wil ik dat wort ontbonden,
Om dat ik met haer leef gestaediglijk in sonden,
(55) Ik ben niet wel getrouwt, sy was myn Broeders Vrouw,
Daer Morus my aenhielp; hoe wel altyd getrouw.
Tegen Suffolck.
Gaet Hertog, wilt hem eens uyt mijne naeme spreken,
Versoekt hem dat hy stemt in ’t Houwelijk te breken,
Hy heeft my dat geraen wanneer ik was een kindt,
(60) Segt hem dat ik dien raedt nu ongeraedig vindt
Bidt hem dat hy sig wilt hier in naer my wat voegen,
Om dat ik leef ontrust, vol bitter ongenoegen,
’k Besien haer maer met leet, dus wilt mijn last voldoen.
Suffolck.
’k Volbreng de vorst sijn wil, en gae my derwaerts spoen.
Koning.
(65) Gy Heeren, gaet vry heen, mits ik heb voorgenomen
Te spreken die ik min, en die ’k hier heb doen komen....
Al binnen behalven den Koning.
Daer is s’alreede die mijn hert en ziel besit,
Waer door mijn jeudig bloet wort langs hoe meer verhit.


TWEEDEN UYTGANCK.

Koning, Anna Bolena.

Anna.
Wat is’er Machtig Vorst dat gy dus schynt belaeden,
(70) Dat gy dus schynt ontstelt en droevig in uw daeden?
Uw hert, uw jeugdig Hert, niet anders dient als vreugt
En blydschap die de ziel op ’t aldermeest verheugt.
Koning.
Wilt gy dat ik my zal in mynen staet verblyden,
Soo moet gy maeken dat gy my niet meer doet lyden,
(75) Ik sweir, gelooft my vry, dat gy ’t alleene zijt
Naer wie mijn ziele wenscht, naer wie mijn herte vryt,
Geeft my uw hert, wilt gy dat alles wel zal lucken,
[p. 10]
Op dat ik mag de blom van uwe liefde plucken,
Want dit is ’t dat ik soek tot troost van mijne rust,
(80) Dit is mijn herten wensch, voldoet mijn minne-lust.
Anna.
Mijn maegde-bloem, zal noyt (dit heb ik vast besloten)
Van niemant wie het is zijn voor de trouw genoten.
Koning.
Ik ben uw Bruydegom, gy zyt mijn Lief alleen.
Anna.
Die my sijn trouw belooft is bruygom anders geen,
(85) Die kan de Vorst van my in dit geval niet wesen,
Mits gy u aen een Vrouw verbonden hebt voor desen.
Koning.
Zijt daer mé vergenoegt, dat gy ô schoone Maegt
Meer als mijn eygen Vrouw mijn vierig hert behaegt.
Anna.
’t Is daer mé niet genoeg, dus laet die woorden blyven,
(90) En wilt door zoete vreugt uw droefheyt wat verdryven.
Koning.
Dit kont gy doen alleen, als gy het toe wilt staen.
Anna.
Soo gy my trouwen kost dan was het al gedaen,
Dus, bidd’ ik laet dat daer, ’k zal noyt mijn teere sinnen
Begeven (houdt dat vast) om iemant te beminnen,
(95) ’t En zy hy door de trouw is mijnen echten Man,
Dus bidd’ ik andermael swygt daer voor altijt van.
Laet ons indien gy wilt (om u wat te versetten)
Wat spelen met de kaert, om uwen drift te pletten,
Op dat uw treurig hert en uw swaermoedig bloedt
(100) Herschept een nieuwe geest en blydschap van gemoedt.
Koning.
Wel aen ik ben te vreen, komt gaen wy dan te saemen.
Anna.
’k Voldoen de Vorst in al het geen dat kan betaemen.


DERDEN UYTGANCK.

Thomas Morus, Suffolck.

Suffolck.
Mijn Heer, ik staen verstelt om uw halsterrigheden,
Waerom weerstaet gy dus des s’Konings wil?
Morus.     De reden
(105) Die leert my dat ik moet mijn ziele vooren staen,
[p. 11]
En wil niet dat ik soud’ my self te buyten gaen,
Soud’ ick lafhertig zyn en ’s Konings voorneem prysen,
Daer mijn gewisse weet dat ieder een moet ysen
Van ’t geen hy vooren heeft, mijn ziel gedoogt noyt dat
(110) Ik stem in ’t quaedt het geen den Vorst heeft opgevat.
Wie had het oyt gedacht wie soud’ hun zulks niet schaemen
Van toe te staen een min die nimmer mag betaemen?
Foey een soo vuylen brandt, foey een soo vuyl bejag,
Als ick tot deser tijdt oyt in mijn leven sag:
(115) Wat doet de liefde niet, wat ongehoorde dingen
Weet sy door valscheyt niet hier voor den dag te bringen,
Wat kan een Vrouw al doen gelijk ik hier bemerk,
Als sy bedrog en list, en boosheyt stelt te werk.
Sy die van ieder een is over al gehouwen
(120) Voor ’t aldersnoodste schuym van alle oneerb’re vrouwen
Jae selfs een hoere kindt (naer alle waerheyts schijn)
Die wilt hier in dit stuck een eerbaer Maget zijn,
En durft den Koning nog halsterrig vooren houwen
Dat hy om sijne lust tot haer haer eerst moet trouwen.
(125) Hier stem ik nimmer in, uw Hoogheyt zal noyt sien
Dat dit met mijnen keus en wille zal geschien.
Suffolck.
Men mag een Koning in sijn wil niet wederstreven.
Morus.
Is dan de reden niet aen onse ziel gegeven?
Suffolck.
Jae, maer noyt Onderdaen des Konings wil belet.
Morus.
(130) De reden leert dat men sig tegen quaedt doen set.
Ben ik sijn Onderdaen, ick kan maer slaeve sterven,
Mijn ziel stemt noyt in ’t quaet om ’t eeuwig heyl te derven.
Suffolck.
Ons ziel lijdt geen gevaer: want die de wetten geeft,
Is ’t quaet, hy al den last op sijne schouders heeft.
Morus.
(135) Siet uwe Hoogheyt niet hoe verr’ dat dit zal lopen?
Ick bidde Hertog doet uw oogen dog eens open,
Want dit loopt byster verr’; siet gy niet dat de Kerk
Hier in geschonden wort, door dit echtschendig werk.
Het Opper-rooms gesag dat kan hier in niet stemmen,
[p. 12]
(140) En Keyser Carel zal dit Rijk in ’t bloedt doen swemmen,
Tot vraek van sijne Moey, de echte Koningin,
Verstooten om de lust van ’s Konings geyle min.
Suffolck.
Gy komt de saeken al op ’t swaerst my vooren houwen.
Morus.
’k Vrees meer nog als ik seg, ’k vrees dat men zal aenschouwen
(145) Dit Rijk tweespaltig, en vol boose Kettery,
En dat den Koning selfs zal nemen dese zy.
Suffolck.
Dit was het quaetst voor hem, indien ’t soo quam te vallen
Dit raekt nog u nog my in ’t minste niet met allen.
Morus.
Dit raekt ons sekerlijk het meeste boven al,
(150) Gelijk hy ons nu praemt, hy ons dan praemen zal,
Om met hem ook de Kerk en ’t oud geloof te haeten.
Suffolck.
Ik weet niet Morus wat gy niet al komt te praeten;
Den Koning zal ons noyt ’t geloove af doen gaen:
En neemt hy wilde noch....
Morus.     Wel wat als dan gedaen?
Suffolck.
(155) Soo hy geweldt gebruykt, geveynsdelijk hem volgen.
Morus.
Ach Hertog! Hertog ach! gy maekt mijn ziel verbolgen.
Geen Koninglijke wet dwingt my in ’t minst hier toe.
Suffolck.
Soo dwaelt gy blindeling en wort uw leven moe,
De wyse van ons eeuw in alle Rijk en Staeten
(160) Die volgen blindeling de lust der Potentaeten.
Morus.
Die wysheyt is by my een sottigheyt voor Godt,
Een goe gewisse met verblinde wysheyt spot.
Suffolck.
Uw onstaetkunde reên verstaen ik uyt uw twisten.
Morus.
Mijn recht gegronde reên zijn reden van een Christen.
Suffolck.
(165) Meynt gy den Koning dan alleen te wederstaen?
Morus.
Meynt gy dat ik om hem mijn ziele wil verraen?
[p. 13]
Suffolck.
Die meen ik niet; maer ’k meen den Koning zal u straffen
Morus.
En ik meen wederom Godt zal my hulp verschaffen.
Het Hemels vier straft staeg de felle dwinglandy.
Suffolck.
(170) Gy zijt des Konings haet daer mede niet voor-by,
Het is uw ampt en plicht sijn wille te behaegen.
Morus.
Mijn ampt verbindt my niet sijn quaed te onderschraegen.
Suffolck.
Heeft hy u Cancelier gemaekt om dat gy sout
Weerstreven aen sijn wil hoogmoedig trots en stout.
Morus.
(175) Den Koning gaf aen my de macht om goed te keuren,
Maer noyt zal met mijn keur ’s Ryks ondergang gebeuren,
Dus keur ik ’t goed voor goed in ’t haeten van sijn quaet.
Suffolck.
Noyt hoord’ ik slechter tael van soo een man van staet.
Morus.
Ik voeg my t’aller tijdt gewillig naer de reden.
Suffolck.
(180) Nochtans gy dwaelt van ’t spoor.
Morus.     Daer zal ik noyt van treden
Door dien mijn reden zijn op reden grondt gebouwt.
Suffolck.
De reden slincks en rechts tweezydig wort beschouwt.
Morus.
Ik volg de rechte zijd’,
Suffolck.     Gy volgt slechts uw gevoelen.
Morus.
Ik wil geen ander wit als ’t suyverste bedoelen.
Suffolck.
(185) Elck volgt sijn eygen drift.
Morus.     ’k Heb u het mijn verklaert,
Vaert wel, ik wensch dat Godt u en de uwe spaert.
    Morus binnen.
Suffolck alleen.
Den Koning is’er niet daer dat hy meent te wesen,
Hy moet den Cancelier en synen handel vresen,
Want hy staetkundig is van overgroot beleyt,
[p. 14]
(190) ’k Sien dat hem niet ontroert al ’t geen ik heb geseyt,
Ik vrees den Koning zal op ’t laest sijn hoogmoet straffen,
Ik wenschte dat ik kost hem goeden raed verschaffen.
    binnen.


VIERDEN UYTGANCK.

Den Koning alleen.

Wat ben ik ongerust, mijn bange ziel die woelt,
Soo dat ik nouwlycks weet waer op mijn oogwit doelt,
(195) Een Vorst als ik moet die sig laeten overwinnen
Van Venus teere wicht, waer door dat ik van binnen
Mijn Rijk gehaet word, schoon men my van buyten vreest
O min! ô min! ô min! hoe prickelt gy mijn geest.......
Een vrouw van slechte staet, mijn onderzaet geboren,
(200) Wil dat mijn Koningin gaet om haer min verloren,
Waerom heeft Vrouw natuur haer schoonheyt ingeplant
Die sonder weergâ is? waer voor sy van mijn hand
Den Scepter en de Croon stoutmoedig af durst vraegen;
Om die benevens my, voor haere min, te draegen;...
(205) Neen, neen, ik wil voor ’t laest, met list oft loosheyt sien,
Of mijn verliefde lust niet anders kan geschien:
Hou Damon, hou Cleant, doet Anna by my komen,
Twee Hovelingen brengen Anna van Bolena voor den Koning, en gaen wederom binnen.
O Croon, ô Scepter, ach gy doet mijn ziele schromen!


VYFDEN UYTGANCK.

Den Koning zucht Anna siende.

Anna.
Eelmoedig, machtig Vorst, uw teerderlijk gesucht
(210) Dat baert my traen op traen, uyt vrees van ongenucht.
Koning.
Roemweirde ziel-voogdes, uw traenen doen my branden
Soo wel als uw gesicht.
Anna.     Een brandt die streckt tot schande,
Derft mijn gesicht, ô Vorst, ’t zal tot uw luyster zijn.
Koning.
Hoe kan ik? uw gezicht streckt my tot medecijn,
(215) Mijn min ontroerde ziel door uw gezicht ontsteken,
Kan niet geblust zijn als gy zijt van my geweken.
Anna.
De reden en den tijdt verschaft den Koning raedt.
[p. 15]
Koning.
Den tijdt in dit geval is my het meeste quaedt,
En wat de reden raeckt, die kan my noyt genesen.
Anna.
(220) Uw Koninglijke macht moet dan uw hulpe wesen.
Koning.
Geen ander hulp als gy ik oyt tot hulp verwerf.
Anna.
Wilt uwe Majesteyt, ik geirne voor hem sterf?
Koning.
Uw doodt waer myne doodt, uw lyden waer mijn lyden,
Gy moet door weder-min mijn minne pijn verblyden:
(225) Medogent u voor my.
Anna.     Ik heb medogentheyt,
Maer voor mijn eer het meest.
Koning.     Ik prys uw kloek beleyt,
Maer wilt gy door de min my als een offer slachten?
Anna.
Ik prys uw goetheyt; maer ik vrees uw minne-klachten.
Koning.
Wat segt gy dat gy vreest?
Anna.     Wat wilt gy dat ik hoop?
Koning.
(230) ’t Geluk van my, uw Vorst.
Anna.     Uw sinnen zijn op loop.
Koning.
Zijt gy dan niet te vreên, mijn saeken te bestieren?
Anna.
Den Scepter en de Croon die moet dat ampt vercieren.
Koning.
Ik schenck-se u alle twee.
Anna.     Dat waere tegen reen,
De Koningin die moet die weirdigheyt bekleen.
Koning.
(235) Haer plaets die is voor u.
Anna.
’t Is tegen reên en Wetten.
Koning.
Ik wil u in haer plaets, spijt die ’t benijt, doen setten.
Anna.
Noyt zal ik blindeling verkiesen mijn bederf.
[p. 16]
Koning.
Tot uw bewaering ik seer geirne voor u sterf.
Anna.
Noyt wil ik schaemteloos eens ander goedt genieten.
Koning.
(240) Als gy mijn ziel bezit, wat mag u dan verdrieten?
Anna.
Ik ben alleen gerust gehoorsaem u te sijn.
Koning.
Is ’t soo waerom vertroost gy niet mijn minne-pijn?
Anna.
Mijn eer die leed geweld, bestrydend mijn gewisse.
Koning.
Mijn lief uyt liefdens dwang vraeg ik vergiffenisse.
Anna.
(245) ’k Vergeef u alles, maer ik weygere uw’ vraeg.
Koning.
Ey blust het minne-vier dat ’k in mijn boezem draeg,
Want uw gesichte heeft den brandt daer in ontsteken.
Anna.
Mijn Vorst ik wil een vloed van traenen voor u leken,
En schreyen nacht en dag, tot vraeck van uwen brandt,
(250) Weent dan mijn oogen weent.
Koning.    Straft geen onnoos’le, want
’t Is Vrouw-natura die ’t uw’ oogskens dede leeren
Anna.
Is sy daer van de schuldt, wie zal die schuldt dan keeren?
Koning.
Geen ander schuldt ik vind alleen in dit geschil
Dat uwe will’ niet wil, het gene dat ik wil.
Anna.
(255) Ik vrees dat dit geschil in eeuwigheyt zal dueren
Koning.
Soo vrees ik dat ik zal het met de doodt besueren,
Want uw bevalligheen beletten my ’t gewelt
Te plegen dat nogtans is in mijn macht gestelt.
Wat middel zal men dan my op het laeste geven?
Anna.
(260) De reden.
Koning.     Die is lang uyt mijn verstant gedreven.
[p. 17]
Anna.
Ontbint uw minne-strick, tot heeling van uw pyn.
Koning.
Mijn lief dit is uw werk gy moet d’ontbinster zijn.
Anna.
Ik doen al wat ik kan.
Koning.     Uw traegheyt doet wy quelen,
En door die traegheyt wilt gy my geen troost mé delen.
Anna.
(265) Wat troost is voor een Vorst die niet te helpen is?
Koning.
Hoe! is’er dan geen hulp?
Anna.     In ’t minste, naer ik giss’.
Koning.
Gy zijt het die de hoop in mijne ziel doet strelen,
Gy zijt het die mijn hert door loncken quam te stelen,
En gy rooft my de hoop van uwe weder-min.
Anna.
(270) Die roofd’ ik nimmermeer als tegen wil en sin,
Ik heb mijns wetens noyt mijn min aen u gegeven.
Koning.
Hoe kont g’in uw verstant de min soo tegen-streven.
Anna.
Mijn Prins vergeeft het my, dat van my wort geseydt
Dat gy door uwe min my loose netten breydt.
Koning.
(275) Ik bidd’ om uwe min.
Anna.     Die moet ik eeuwig weyg’ren.
Koning.
Hier door zal myne ramp tot aen de wolcken steyg’ren.
Anna.
’k Bewaer mijn eer en rust.
Koning.     Uw rust is mijn verdriet.
Anna.
Ik min de rust maer mijn bederffenisse niet.
Koning.
Noyt zag ik schoonder Vrouw met meer bevalligheden.
Anna.
(280) Noyt wierd ik in de min met meer gewelt bestreden.
Koning.
Mijn liefde die vervolgt u staedig op het spoor.
[p. 18]
Anna.
Mijn eer geeft aen uw min het minste geen gehoor.
Koning.
Ey hoort mijn klachten aen.
Anna.     Wilt u tot reden voegen.
Koning.
De reden my weerstreeft en baert my ongenoegen,
(285) Meer als uw vreedheyt selfs.
Anna.     Gy noemt my daerom vreed,
Om dat ik tegenstreef het meeste onbescheed.
Koning.
Vreed, onverbiddelijk, en sonder mededogen!
Anna herhaelende deze woorden al suchtende.
Vreed! onverbiddelyk! en sonder mededogen!
Maer dat ik soo niet was, hoe haest wierd ik bedrogen?
Vaert wel, groot-mogend Vorst, beteugelt uwe min,
(290) Den tijdt die alles leert verandert licht uw sin.     binnen.
Koning alleen herhaelende ook dese woorden.
Den tydt die alles leert verandert licht uw sin.
Waer zal ik my op ’t laest, ellendig toe begeven,
Mijn Koninglycke macht waer wort die toegedreven?
Het scheyden van mijn Vrouw strydt tegen het gemoet,
Nogtans mijn min die keurt de scheydinge voor goet,
(295) ’k Roep vraek dan op my selfs; mijn Rijk geraekt in roeren.
O ongeneesb’re min, hoe komt gy my vervoeren
Wanhopig in mijn Ryk soek ik ontrust mijn rust,
Die niet en wort gestelpt voor dat ik heb geblust
Mijn heete minne-brandt, daerom ’k wil alles waegen
(300) Op dat ik eens geniet mijn uytterste behaegen.


SESDEN UYTGANCK.

Amelinte en Anna van Bolena.

Amelinte.
Mijn kindt ik sien in u den voortganck van ons stam,
Wat segt den Koning goeds?
Anna.     Als dat sijn minne-vlam
Niet blusschelijk en is, dat hy my heeft verkoren
Voor sijn beminde lief, daer op hield ik hem voren
(305) Als dat sijn minne-lust geen voordeel konde doen
Aen mijn eersuchtig hert.
Amelinte.     Ik wil nogtans vermoen,
Dat hy u heeft belooft op ’t hoogste te verheffen,
[p. 19]
Anna.
Beloften in den wint die konden noyt my treffen,
Hy soekt maer ydel lust, maer ik ded’ hem verstaen,
(310) Dat ik de min verfoey die d’eere kan verraen.
Amelinte.
Ik prys uw groot beleyd, maer toomt uw felligheden,
Indien gy wilt ’t geval niet met de voeten treden.
Anna.
’t Geval, in dit geval, soo ’t my van dag iets geeft,
’t Is seker dat het my op morgen tegenstreeft,
(315) Ik vind’ geen voordeel in syn liefde-koseryen,
Den slechtsten van het Hof die kan my meer verblyen.
Amelinte.
Nochtans hy u de Croon en Scepter geven wil.
Anna.
Een blinden als hy geeft, vind nimmermeer verschil
In ’t geen hy offert, hoe kan ik den Scepter nemen
(320) Van een die blindeling sig wilt van d’echt vervremen,
Mijn schoonheyt heeft het recht van die geboorte niet.
Amelinte.
Uw schoonheyt maekt hem slaef gelyk gy selve siet,
Hy zal u door sijn min altijdt geluckig maeken.
Anna.
’t Geluk was haest gedaen kost hy mijn eer genaeken.
Amelinte.
(325) Om d’eere mocht gy noyt uw voorspoet wederstaen,
Hoort naer mijn Lessen en het geen ik u wil raen;
Weerstaet hem niet te fel, komt hy u nog te vergen
Met ’t uytterste gewelt, wilt dog te veel niet tergen
Met trotsen wederstant, jont hem al weder-min,
(330) En segt hem dat gy vreest den ramp der Koningin.
Zyt soet in uw gestreel, en veynst altydt te vresen,
Soo zult gy met’er tydt syn Coninginne wesen.
Anna.
Hoe machtig dat hy is, ’t is nimmer in sijn macht
Dat iemant gelyck ik wort tot den Throon gebracht.
Amelinte.
(335) Syn macht is onbepaelt die niemant durft weerstreven,
Soo haest als Catharien maer is van hem verdreven
Bekleedt gy haere plaets, dus vreest in ’t minste niet.
[p. 20]
Anna.
Ik vrees nochtans hoe wel ’t geval my gunste biet.
Amelinte.
Den tydt die alles leert zal uwe vrees ontbinden,
(340) Kom gaen wy naer het hof uw vrient Heer Crammer vinden.


SEVENSTEN UYTGANCK.

Henricus, Crammer, Suffolck, Polexander, Morus en Fisscherus.

Polexander.
Indien dat gy volhert ô Vorst in uwe min
Soo steekt Cath’rina dan voor eeuwig uyt uw sin.
Crammer.
De scheyding is gegrond, die kan en mag geschieden,
Indien den Vorst belieft dat hy zulks maer gebiede,
(345) Wy sullen uwen wil gewillig nemen aen,
En seggen dat uw trouw is tegen recht gedaen
Om dat uw Broeder heeft uw’ Gemaelinn’ beslaepen.
Koning.
Indien gy sulks bestaet, sien ik nog vreugt te raepen
Ten eynde mijn verdriet, het scheyden van Cath’ryn
(350) Is effen ’t geen ik soek, soo is Bolena mijn.
Suffolck.
’k Vrees anders niet ô Vorst als Morus in uw daeden,
Die ik naer uw bevel ook tot sijn plicht woud raeden,
Waer tegen dat hy streeft, en gansch hertnekkig blyft,
Gelijk den Cardinael, die sijnen handel styft.
Polexander.
(355) Daer komen-se getwee, wilt op hun woorden letten.
Morus en Fisscherus uyt.
Koning.
Wel Morus komt gy u nu voegen naer de wetten?
Morus.
Wilt gy uw Koningin verlaeten tegen recht,
En dat ik daer in stem? neen seker, ’t is te slecht,
Siet wel wat dat gy doet, en voegt u naer de reden.
Koning.
(360) De reden wilt dat ik van Catharien zal treden,
Ik volg de reden naer, die dwingt my allen dag
Dat ik verlaeten moet ’t geen ik niet houden mag.
[p. 21]
Fisscherus.
’t Geen gy niet houden meugt? wie zal u dat verbieden?
Koning.
Godts hooge wet waer naer moet alle ding geschieden.
Morus.
(365) Gy hebt het daer niet vast, gy steunt op Godes wet,
Daer gy in dese saek u effen tegen set,
En weet gy niet dat Godt op zulke vaste gronden
Uw Houw’lijk heeft gebouwt en u aen een gebonden,
Dat ’t selve maer alleen is scheydbaer door de doodt,
(370) En noyt door ander saek al was die nog soo groot?
Koning.
Neen, neen, dat slaen ik af, Godts wet die stryd daer tegen.
Morus.
Uw geyle minne-drift tot andere genegen
Door wellust van het vleesch, waer van uw herte brandt,
Verduystert uw gemoet, verblint uw groot verstandt.
(375) Stelt uwen drift ter zyd’ en denkt met stille sinnen
Wat dat gy in dit stuck bestaen hebt te beginnen,
En nu ten eynde tracht, soo sult gy met’er daet
Bevinden dat uw min te buytenspoorig gaet.
Fisscherus.
Den Paus die zal ook noyt uw scheydinge toelaeten.
Koning.
(380) Den Paus heeft geen gebiedt hier in myn Ryk en Staeten,
Hy heeft geen macht om my hier in te wederstaen.
Fisscherus.
Het staet in sijne macht daer is geen twyffel aen.
Koning.
Van waer dan heeft den Paus die hooge macht gekregen?
Fisscherus.
Van Godt.
Koning.     Ik zegge neen, want ieder spreekt’er tegen.
Morus.
(385) Niet ieder.
Koning.
’t Meesten deel.
Morus.
Wie dog?
Koning.
Geleerde Mans.
Morus.
Jae Mannen sonder deugdt, en Mannen sonder glans,
[p. 22]
Daer zyn’er seker meer, en hooger ook van staeten,
Die houden dat den Paus die macht is toegelaeten,
En dit is klaer genoeg, maer gy wort tot het quaet
(390) Gedreven van dit volk dat voor uw’ oogen staet.
Maer siet in tydts wel toe, en let wel op uw saeken
Oft anders zult gy vast tot een quaet eynde raeken.
Fisscherus.
O Vorst ik bid’ u zorgt dog voor uw saligheyt.
Koning.
Het is de sorg die my dit in de zinnen leyt.
Morus.
(395) Jae in de sinnen leyt, dat is genoeg te merken
Uyt ’t onrecht en het quaet dat gy soekt uyt te werken,
Dat is genoeg te sien, om dat gy hier veracht
’t Geen is soo vast gestelt door Pauselyke macht.
Koning.
Den Paus die heeft gedoolt, ik mag daer naer niet leven.
Morus.
(400) Om dat g’u selven wilt tot overspel begeven,
En vreest gy niet dat Godt uw boosheyt straffen zal?
Koning.
’t Is red’lyk wat ik doen, ik vreese niet met al,
Want Godt heeft dese sin my selver ingegeven,
Gelyk ik seker meyn.
Morus.     Gy wort hier toegedreven
(405) Door vleesschelyken lust, gy weet, het heeft geen schyn
Dat Godt aen sulk een quaet zoud konnen gunstig zyn,
Dat Godt zoud’ tegen recht u in de sinnen steken,
Dat gy door overspel des Houwelycks bant zoud breken.
O neen, maer denkt dat gy van ieder woordt vervloekt
(410) Indien gy buyten echt uw vuyle wellust soekt.
Koning.
Al wat dat dat belangt, en zal ick oock niet lyden,
Maer met myn bloedig sweirt myn faem genoeg bevryden,
Wie eens daer tegen spreekt of maer een woordt en zeyt
Die zal van stonden aen zyn tot’er doodt geleyt.
Morus.
(415) De vreedtheyt van het sweirdt past beter aen tyrannen,
Maer aen een Koning niet of redelycke mannen:
Want daer men in een Ryck doet alles met gewelt,
[p. 23]
Daet zal den Koning haest zyn uyt syn Throon gestelt.
Koning.
Daer valt niet aen te doen ick wil en zal dees dingen
(420) Het koste dat het wil, oock tot den eynde brengen.
Morus.
Siet dat gy sonder eynd dit eynde niet beklaegt,
En eyndelyck verfoeyt dat u nu soo behaegt.     al binnen.
GESANG.
Eylaes wat baert de min
Voor onheyl aen de Koningin,
(425) Die smelt in droeve klachten.
O Heer verandert dog haer lot!
Op dat sy niet en dient tot spot
Van d’Edelste geslachten.
Blust s’Konings boose min
(430) En troost de Koningin.
Continue
II. DEEL.
Coninginne, Maria, Margareta, Morus.
Coninginne.
IS’er ter weirelt oyt onluckiger geboren
Als ick rampsalige, wat moet ick laes al horen!
Wie heeft’er oyt, als my, gesien een droeve Vrouw
Vervult met ramp op ramp, vervult met rouw op rouw.
Morus.
(435) Waer toe dees droeve klacht, wat hapert’er van binnen
Dit gy u dus ontstelt en quelt uw teere sinnen?
Legt af dit swaer gemoedt, en stilt uw droef geklag,
Dat bid’ick soo mijn bé iets ’t minst op u vermag.
Coninginne.
De droefheyt, liefsten vriend, die my het hert doet breken,
(440) En die mijn traenen doet op dese wangen leken,
Is u genoeg bekent, door ’t meeste schellemstuck
Des Konings, waer door ick vergaen en stick in druck
Morus.
Stelt alles op een zyd’, geen droefheyt dient genomen
Uyt iet het geen dat u noch niet is overkomen,
(445) Vorstinne zyt gerust, en zyt daer seker van
Dat ’t geen waerom gy klaegt niet lange dueren kan,
Den Keyser uwen Neef en zal dat niet gedoogen.
[p. 24]
Koninginne.
Hy zal het tegen danck noch moeten sien voor oogen.
Morus.
Ons Landt en heel het Ryck dat zalder tegen staen
(450) Indien hy om sijn lust u van den Troon doet gaen;
Gy mogt in dese saeck Vorstin wat beters hopen.
Koninginne.
Wat middel tot iets goedts siet gy voor my dog open?
Wanneer een vuyle hoer wort in mijn echte bedt
En tegen alle recht in myne plaets geset!
(455) En ick in tegendeel, die in het echte leven
My noyt tot vuylen drift of lust en heb begeven
Verstooten uyt het Ryck, wat hoop siet gy hier in?
Morus.
Dat ieder is besorgt voor haere Koningin.
Den Paus voor eerst en oock den Keyser daer beneven
(460) Die zullen ’t nimmermeer gedoogen in hun leven.
Den Spagniaert van gelyck die zalder in voorsien
Dat ’t gene dat gy vreest u niet en zal geschien.
En heel het Ryck daer by met al uw Ondersaeten,
En hebben geenen lust dit onrecht toe te laeten:
(465) ’k Beloof hier toe voor eerst (neemt mynen dienst voor goet)
Dat ick om uwe saeck vergieten wil myn bloedt.
Koninginne.
Wel zyt daer van bedankt, en gaet van mynen t’wegen
En poogt indien gy kont de Grooten te bewegen
Dat sy in al hun doen myn saeke gaede slaen.
Morus.
(470) Vorstin; den Cardinael hout hier op met my aen
En heeft het Opper-hooft der Kerk reets laeten weten
Wat dat hier omme gaet.
Koninginne.     ’k Zal noyt uw dienst vergeten.
Morus.
Vaert wel Vorstin, ick hoop dat Godt die ’t al bestiert,
U lydsaemheyt vereert, en voorts in deugden ciert.
Morus binnen.
Margareta.
(475) Hoe heeft den Koning sig soo schendiglyck vermeten
Dat hy sijn Koningin, (selfs tegen sijn geweten)
Durft haeten, en voor haer een geyle wulpsche Vrouw
Verheffen tot de Croon, en cieren door sijn trouw?
[p. 25]
Koninginne.
Ja Margareta, en ’k ben daerom minne-nydig,
(480) Dog met gegronde reên,* hoe wel noyt tegen-strydig
Aen ’s Konings lust en wil, maer nu het gaet te grof
Als ick verlaeten moet de Croon, het Ryck en Hof.
Maria.
O heyloos schellemstuck! ô grouwelycke daeden!
Wilt hy om geyle min u en het Ryk verraeden?
Koninginne.
(485) Dit valt hem geensints swaer.
Maria.     Vreest hy de blixem niet
Of Godes straf, die ’t al van boven hoort en siet?
Ick hope Moeder dat den Hemel u zal schraegen
En hem, als hy volhert op ’t alderfelste plaegen.
Coninginne.
Gy vult mijn ramp met ramp; wenscht hem geen tegenspoet
(490) Vertroost u maer met my en wenscht hem alle goet.
Bidt dat hy mag berouw verkrygen voor syn sonden
Op dat hy aen ons blyft voor eeuwig vast gebonden.
Margareta.
Maer segt my dog Vorstin, de Heeren van den Raedt
Syn die dan niet bequaem, te stutten al dit quaet?
Koninginne.
(495) De Heeren van den Raed zyn dickwils boose raeden,
Die volgen ’s Conings wil uyt vrees van ongenaeden.
Sy zyn my al bewust wie dat den Coning voet
In syn vervloekte lust.
Margareta.     Mijn Vader zulcks niet doet.
Coninginne.
Godt gave dat sy al gelyck uw Vader waeren:
(500) Den tydt die alles leert die zal u openbaeren
Uw Vaders deugdsaemheyt, en d’ondeugt van de geen
Die ongerechtig ’t recht heyloos met voeten treen.
Kom gaen wy saemen voort en bidden wat wy kunnen,
Dat ons den goeden Godt genaede wilt vergunnen
(505) En dat hy alle ding tot synder meerder eer,
En tot ons saligheyt door syne goedtheyt keer.


[p. 26]

TWEEDEN UYTGANCK.

Henricus ondersoeckt het gevoelen van syn Volck.
Henricus, Crammer, Bolena.

Koning.
Hoe wel my niet en dient te letten of te vraegen
Hoe dat aen al het Volck myn handel zal behaegen,
Nochtans schoon dat myn saek is deugdig goet en recht
(510) Soo wil ick hooren oock wat ieder hier op segt.
Crammerus weet gy niet ’t gevoelen van de lieden,
Hoe staet de saeck hun aen?
Crammer.     Dat het soo moet geschieden.
Koning.
Wat segt den Edeldom? en wat segt heel den Raedt?
Crammer.
Die prysen uwe deugt en loven uwe daedt.
Koning.
(515) En van Bolena dan wat hoort gy daer van spreken?
Crammer.
Dat niemant in het Ryck by haer mag zyn geleken
In schoonheyt; en dat sy van u mag zyn bemindt.
Koning.
Hoe is ’t dat dese saeck de Geestlyckheyt bevindt,
Wat zeggen die daer van?
Crammer.     d’Een voor en d’ander tegen
(520) Dog is den meesten hoop tot hunnen Vorst genegen.
Koning.
Ick vrees hun aldermeest.
Crammer.     Daer is de minste noodt,
Want die u tegenstreeft dreygt die maer met de doodt.
Of wilt gy ’t anders doen, gy kont genoeg hun winnen,
Door giften aen dit volck treckt gy tot u hun sinnen.
Koning.
(525) Dien raed die vind ick goet, maer hoe staet u dit aen?
Crammer.
Al wat den Koning lust of lieft dat dient gedaen.
Koning.
Uw loon is al bereyt; mijn woordt is u gegeven
Van Cantelberg zult gy voortaen als Bisschop leven.
Tegen Bolena
Bolena zoete Maegt, ’t is tydt, jae meer dan tyt
[p. 27]
(530) Dat gy in myne lust my nu goedtjonstig zyt.
Anna.
’t En zy sijn Majesteyt my als syn Vrouw doet leven
Soo zal ick dat gy soeckt noyt aen u overgeven.
Koning.
Bemindt gy soo gy pleecht den Coning dan niet meer?
Anna.
Ja seker wel ter deeg, maer even oock myn eer.
Koning.
(535) Uw eer die staet hier door veel hooger op te rysen.
Anna.
Ick kan u machtig Vorst dit andersints bewysen,
Ick ben, gelooft my vry soo slecht van sinnen niet
Dat ick zoud tot myn schand daer van gelooven iet.
’t Is niet dan al te klaer, een Maget eens geschonden,
(540) Van wie het wesen mag, draegt altijdt open wonden,
Is altydt sonder eer, is altijdt sonder glans;
En dient maer voor een spot by alle jonge mans.
Dus eens voor al gezeydt, en daer dan by gebleven,
Indien syn Majesteyt syn trouw aen my wilt geven
(545) Soo ben ick t’uwen dienst, en zyt voorseker, want
Om uwe min myn Vorst, myn hert van liefde brant.
Koning.
Heer Crammer ’k geef u last te sorgen voor Bolene,
’k Heb hier nog iets te doen, gaet wat te saemen hene
Vermits ick wille sien en nêmen mijn beraet
(550) Wat my in dese saeck nu voorts te volgen staet.
Crammer met Bolena binnen.


DERDEN UYTGANCK.

Koning, Fisscherus, Morus.

Koning alleen met een brief in d’handt.
Gelyck de woeste zee geslaegen van de winden
Altydt is vol tempeest, en geene rust kan vinden,
Soo is het even-eens hier in met my gestelt,
Myn herte dan naer ’t een en dan naer ’t ander helt,
(555) Ick voel van d’eene kant tot liefde my genegen,
En ’t roer van myn gewiss’ dat slaet en botst daer tegen,
Soo dat ick in dees saeck heb menig hert verdriet,
’k En ben eylaes ’k en ben myn eygen meester niet.
Wat dan hier in gedaen, zal ick het laeten blyven,
[p. 28]
(560) Zal ick het laeten staen alleen om Roomens schryven
En scheyden van het geen myn ziel soo seer bemint?
Neen, neen, myn jeugdig hert is daer toe niet gezint.
Ick moet, ick wil, ick zal, voldoen aen myn behaegen
En naer het Roomsch gesag het alder-minste vraegen.
(565) Schoon men my stelt ter hand dees’ Pauselycken brief
Die wilt als dat Cath’rien (of my is leedt of lief)
Onscheydbaer by my blyft. Wie heb ick hier voor handen?
Fisscherus en Morus uyt.
Fisscherus.
Godt die u Opper-hooft stelt over dese Landen
Jont aen uw Majesteyt geluck in overvloed,
(570) En naer uw Levens eynd het alder-hoogste goed.
De liefde en de sorg die m’al ons levens daegen
Syn schuldig van natuer uw Majesteyt te draegen
Die dwingt ons met gewelt u hier te seggen aen
In wat benouwden staet geheel uw saeken staen,
(575) Indien ick bidden mag wilt met geneygde ooren
De klacht, de droeve klacht van uwe dienaers hooren,
En neemt ten besten af het gon hier wort geseyt,
Tot welvaert van uw landt en van uw saligheyt.
Godt heeft u machtig Vorst de Croon en Staf gegeven,
(580) Niet om naer wil en lust tegen de Wet te leven,
Maer om ’s Landts voorstant, in de waere strenge deugt,
Soo dat aen u betaemt te schouwen vuyle vreugt.
Gelooft het schandig stuk, het geen gy hebt voor handen,
Streckt tot uw ziel verderf en nadeel van uw Landen.
(585) O Vorst gy zyt verdolt, en van de rechte baen.
Gy weet al wat’er is te Roomen omgegaen,
Dus wat ick bidden mag ey wilt u anders schicken,
Eer dat den Hemel selfs zoud voor uw boosheyt schricken,
Eer dat’er iemant treet naer ’t speur van uwen voet
(590) En even soo als gy hier slim en quaelyck doet.
Koning.
Al schynt gy weirden Man, al schynt gy door uw seggen
Het onrecht van de saeck, my op den hals te leggen,
Soo neem ick uw gesprek ten alderquaedsten niet
Mits dat uw deftig woordt uyt waere gunst geschiet.
(595) Maer even ’t sy genoeg, en wilt voorseker wesen
Dat geenen vuylen brandt my komt in ’t hert geresen,
Dien ick, soo wel als gy, verfoey, versaeck, vervloeck,
[p. 29]
Maer dat ick met’er daed, myn ziele welvaert soeck.
Fisscherus.
Indien gy machtig Vorst dees welvaert wilt bekomen
(600) Soo dient u wysen raedt gevolgt en aengenomen:
Soo dient u boven al dat gy uw driften stilt,
Gelyck ons Opper-hooft den Paus van Roomen wilt,
Die heeft uw eerste trouw voor vast en goedt gevonden
Als die ter geender tijdt kan geensints zyn ontbonden,
(605) Dien bandt sluyt al te vast, dien knoop sluyt al te sterck
En om dien los te doen en is geen menschen werck.
Koning.
Myn min die zal nochtans seer quaet zyn om te smooren.
Anna is veel te schoon, en schynt voor my gebooren,
Ick heb uyt vuyl bejag haer g’handelt nog geraeckt
(610) Myn min uyt suyver liefd’ alleene tot haer blaeckt,
Ick wil nog ick en zal haer lichaem noyt genaeken
’t En zy het hoog gesag myn eerste trouw doet staecken,
En soo zulckx niet geschiedt, zal Catharien alleen
De plaets van Koningin onscheydelyck bekleen.
Morus.
(615) Indien gy tegen reen uw Koningin wilt laeten
Soo zal u heel het landt om desen handel haeten,
Soo zal u ieder een vervloecken over al,
Om dat ons Koningin is ieder lief-getal
Mits dat sy overal van ieder wort gepresen,
(620) Als soet in haer bedryf en minsaem in haer wesen.
In tegen deel daer soo uw hert is op gesint
Die is een sonder glans en daer by sonder vrient.
Die is van stueren aert, en daer by onbesneden,
Van wesen wonder plomp en ongeschikt van zeden,
(625) De tong al veel te los, en byster onbedacht
Dat aen een Maegt mis-staet, en ieder qualyck acht.
Noch is sy boven dat (waer op gy dient te mercken)
Vervallen van ’t Geloof der Catholycke Kercke,
En Luther toegedaen, naer wiëns leer sy leeft
(630) En wiëns kettery sy ingesopen heeft.
Gelooft dat ick hier seg, ick zal het klaer bewysen,
Daer is niet in Bolen’ dat weirdig is te prysen,
Daer is niet in Bolen’ dan ’t geen een ieder laeckt,
En dat haer ongesien by al den Eeldom maeckt.
[p. 30]
(635) Maer ’t hoogste nog van al dat ieder schynt te weten,
Is, dat s’haer eygen eer soo schandig heeft vergeten,
Soo schandig heeft verquist, dog niet met een alleen,
Haer lyf haer schendig lyf dat is’er veel gemeen....
Koning.
Snoert uwe laster-tong, en wilt van dese saken
(640) Naer desen geen verhael of geen gesprek van maken,
Of ’t zal u quaelyck gaen. Ick weet uw heel verhael
Is sonder reen of slot, en puere leugen-tael:
Haer eer is my bekent, daer mag sy vry op roemen,
En haer, gelyck sy is, een suyver Maget noemen.
(645) Sy is Godtvruchtig oock en Catholyck daer by,
Soo wel als iemant is, en beter oock als gy.
Dog of nu, soo gy segt, haer eere wierd besprongen,
Dat is door achterklap en quaede boose tongen,
Het is door haet en nyt, en valsche klapperny,
(650) Daer niemant wie het is, seer selden is van vry.
Fisscherus.
Soo gy het machtig Vorst maer wilt van my gedoogen
Men zal u heel de saeck waerachtelyck vertoogen,
Men zal u spiegel klaer doen kennen met’er daet,
Dat ’t geen dat Morus segt op klaere waerheyt staet.
Koning.
(655) Neen ’t is hier van genoeg en laet dat hier mé blyven,
Noch tracht aen dese Maegt geen schande toe te schryven,
En soo gy haere deugt en goede zeden swygt,
Soo wil ick dat gy haer geen onrecht aen en tygt.
Maer gaet te saemen aen, en komt met zulke saeken
(660) Niet meer my ongesind en ongeruster maeken.
Of weet gy anders niet te blaesen in myn oor
Soo blyft dan vry van hier ick geef u geen gehoor.
    binnen.


VIERDEN UYTGANCK.

De Koninginne, Maria en Margareta, lancx den eenen kant van het Theater uytkomende ontmoeten Anna, die meenende wederom te keeren houd echter stant, mits bemerckende dat de Koninginne haer gesien hadde.

Anna.
Wat heyl voor my dat ick mijn Koningin beschouwe.
[p. 31]
Koninginne.
Ter goeder uur komt gy, myn dochter, segt uw trouwe
(665) Is die al vast gestelt.
Anna.     Mevrouw ’k weet nergens van
En wie is ’t dat men segt dat wesen soud myn Man?
Koninginne.
Gy zyt doortrapt en arg, ik weet hoe dat den Koning
U streelt en onderhoudt selfs in myn eygen wooning.
Anna.
Doet hy my dese eer, myn hert lyt nimmer niet
(670) Dat eenig onbescheyd daer door aen u geschiet.
Koninginne.
Een dochter die het oor gewillig komt te leenen
Die geeft haer over, want de schaemte is verdweenen
Als men aen vleyers geeft gehoor.
Anna.     Gelooft Mevrouw
Dat my den Koning met syn stricken vangen souw?
(675) Neen, neen, zulckx noyt geschiet.
Coninginne.     Het is nochtans te vresen.
Syn listen zyn te groot, hy zal u wel belesen,
Ja offeren u selfs den Schepter en de Croon.
Anna.
Vorstin, myn staet die is die grootsheyt niet gewoon.
Coninginne.
Indien het was dat gy waert tot de Croon geboren,
(680) Die ik, soo veel my raekt, van nu af acht verloren,
Door s’Conings dertel lust; die hy u komt te bien,
Rechtveirdigheyt liet noyt u daer ’t genot van sien.
Anna.
Ick neem den Hemel en de Aerde tot getuygen
Dat noyt den Coning my zal naer syn wille buygen,
(685) Ick houde my gerust en leef naer mynen staet,
Dien ick niet af en leg, het gaet hoe dat het gaet.
Coninginne.
’t Geval zal ons in ’t kort misschien iets anders leeren,
Onthout maer dat gy my als Koningin moet eeren.
Anna.
Dat weet ick al te wel, en zal noyt anders doen.
Coninginne.
(690) De minne-nyd nochtans doet my iets quaed vermoen,
[p. 32]
Draegt sorg want soo gy komt hier in uw plicht te breken
Den Hemel zal op ’t strafst my over u doen vreken.
    binnen.
Anna alleen.
De minne-nyd met recht de Koninginne treft,
Om dat den Koninck my om mijn verstant verheft.
(695) Haer vreese die is groot; en kan niet anders wesen,
Maer ick heb selve reen van haere straf te vresen,
Sy dreygt my met haer vraeck; die gansch rechtveirdig is
Waer door myn hert en ziel raeckt vol bekommernis.
    binnen.


VYFDEN UYTGANCK

Den Koninck op den Throon, Thomas Morus, Cromwel, Polexander, Suffolck, Fisscherus, Crammer en Raeden.

Koning.
’t Is lang genoeg getoeft; mits ick heb voorgenomen
(700) Te scheyden van Cath’rin schoon dat men my van Romen
Bevel brengt dat ick moet volherden in de trouw,
Ick lach met dat Gebodt.
Morus.     En ick, voor my ick grouw
Voor ’t quaet Heer Koning ’t geen g’hebt in uw ziel besloten.
Van ’t opper Roomsch gezag uyt Engelant te stooten
(705) Alleen maer om uw lust tot Anna van Boleen,
Die door haer geylheyt leeft met ieder schier gemeen.
Koning.
Swyg stil vervloeckte tong in haere eer te schenden.
Fisscherus.
Wat sien ick te gemoet al rampen en ellenden.
Crammer.
Waerom weerstreeft gy twee des Konings lust en sin
(710) Daer al de Raeden met hem stemmen in de min?
Is’t niet genoeg bekend hoe in den tijt voorleden,
Wanneer den Roomschen Stoel aensocht wierd en gebeden
Om t’ Houwelijck met Cath’rin in alles toe te staen,
Met wat voor dobbelheyt men heeft te werck gegaen,
(715) Den Koninck die als dan maer telde twaelf jaeren
Wist schier ter nouwer noodt wat dat het was te paeren.
Wat wist hy van den vré die door dit trouw-verbont
Gelyck’er wierd geseyd doen vast te sluyten stont?
Ten tweeden ’t geen de saeck een ieder als voor oogen
[p. 33]
(720) Kan buyten twyfel en in zekerheyt betoogen,
Is dat den Koninck sijn gemeynde vrouw bestaet,
Door Maegschap onder een en in den eersten graet.
Arturus soo men weet sijns Vaders eerst geboren,
En onzen Konincks broer die hadde van te voren
(725) Syn Catharien getrouwt, en naer de echte trouw
Beslaepen als sijn Bruydt, gebruykt als echte vrouw.
Fisscherus.
Houdt op, men siet te klaer dat gy hier hebt gelogen
Met uw versierde reen als uyt den duym gezogen;
Besiet de Roomsche Bull’ en ’t Pauselijck geschrift
(730) Waer mé ter zelver tijt den Coninck wiert begift.
Ick roep de Majesteyt hier selve tot getuygen
Naer wiëns hoogste woord een ieder sig zal buygen
Die dickwils heeft geseyd met onberoerden sin
De rust van heel mijn Rijck komt door de Koningin,
(735) En al wat tot de saeck is voorder aengegeven
Als men te Roomen heeft den Paus daer van geschreven
Is Heylig, vast en waer, soo als men het bevont,
Soo dat de trouwe staet op al te vasten grondt.
En of gy niet te min de saeck nog wilde styven,
(740) En op den vasten grond van Godes Wetten dryven,
Soo seg ick evenwel dat gy hier gaet verkeert,
In’t seggen dat Godts Wet dees dingen niet en leert.
Maer al uw steunsel is dat Godt heeft by de joden
Aen Broeders dese trouw van eene vrouw verboden,
(745) ’t Is waer ick laet dat toe vervolgens Godes woordt,
Soo by de eerste trouw oyt Kinders quamen voort.
En of oock insgelyckx de Kerckelycke Wetten
Oock diergelycke trouw aen twee gebroers beletten,
Dat is al weder niet vervolgens het bescheet
(750) Waer van den Roomschen Stoel geeft oorlof soo gy weet.
Crammer.
Den Paus die kan of mag hier in geen oorlof geven.
Fisscherus.
Ey segt eens waerom niet? waer is syn macht gebleven
Die Godt hem heeft gegund.
Crammer.     Die macht die houd ick staen
Maer gaet des Konings saeck hier in het minste aen,
(755) De reden is geseyd en niet te wederleggen.
[p. 34]
Fisscherus.
Ick hebbe die nochtans van u niet hooren seggen,
Dan maer alleen gy segt dat Godt dees trouw verbiet
Maer ’k bidd’ u toont dat eens, dan is ’t verschil te niet,
En mits nog gy nog oock hier niemant niet zal konnen
(760) Soo voegt u naer de reen en geeft u overwonnen.
Crammer.
Dat zal ick nimmer doen, schoon gy het my gebiet,
De Wetten lyden zulcks in Godes Wet-boeck niet.
Morus.
Maer even of nu nog de saecken alsoo stonden,
Dat wy aen d’oude Wet nog waeren vast gebonden.
(765) Tot diergelycke plicht, hier in is groot verschil,
Aenhoort het geen gy weet en dat ick seggen wil.
Behalven dat’er noyt zyn kinders uyt gesproten
Soo heeft Arturus oock noyt syne Bruyd genoten,
Mits hy by ongeval van syne krancke leen
(770) Het bed’ van Catharien of kon of mogt betreen,
Oock heeft de Koninginn’ nu menigmael voor desen
En open uyt geseyd en open uyt bewesen,
Dat als sy by geval in ’t bed’ van Artur’ sliep,
Sy nog een Edel vrouw by haer in ’t bedde riep.
(775) Om door die eerbaerheyt Arturus te beletten
Dat hy sig door den drift in prykel niet zoud setten,
Als zynde onbequaem, en daer toe swack en teer,
Out zynde twaelf Jaer een weynig min of meer.
Den Koning die heeft selfs nog meer als eens beleden
(780) Dat soo hy eerstmael is by syne vrouw getreden,
De selve doen besliep, als zynde suyver Maegt,
Wat dient’er meer getoont, wat dient’er meer gevraegt.
Koning.
Al heb ick dat geseyd geleden menig jaeren,
Ick seg nu andersints, en wil u al verklaeren
(785) Dat myn genegentheyt tot haer niet meer en streckt,
’k Wil dat gy neffens my tot haer een haet verweckt.
Fisscherus.
Soo veel als ick kan sien uyt dese vremde wercken
Zal niemant sijn bequaem uw Majesteyt te stercken,
Ick bidd’ ô machtig Vorst, stelt nog de saeck wat uyt,
(790) En voegt u, kan ’t geschien, na Roomens hoog besluyt.
[p. 35]
Koning.
Door Roomens Kerck-Gebod is my de hulp benomen
Van naer myn wensch en wil tot mynen lust te komen,
Zal ick dan Koning zyn en mag ick soo veel niet,
Dat ’t geen ick hier begeir naer mynen wil geschiet?
(795) Zal ick dan moeten sien en zal ick moeten lyden
Dat elck my in dees saeck zal willen tegen stryden?
En doemen mynen lust? Neen ’t zalder anders gaen,
Al zoud’ geheel myn landt vol galgen moeten staen.
Bolena ’k sweir u vast gy zult myn gunst behouwen
(800) En ’k zal u wat het kost voor heel de weirelt trouwen,
Schoon of gy hierom wort van ieder een benyt,
Zyt daer med’ vergenoegt dat gy myn liefste zyt.
Morus.
O Vorst siet wat gy doet, uw weirde Gemaelinne
En onser aller Vrouw, en beste Koninginne,
(805) Verlaet die nimmer niet, denckt op haer hoog Geslacht,
Koning.
Ick wil als dat myn wil in alles wort volbracht.
Segt Morus wilt gy niet myn wille onderschraegen?
Morus.
Zeer geirne, ’k wil maer u en mynen Godt behaegen.
Koning.
Keurt dan voor goed dat ick van Catharina scheyd,
Morus.
(810) Dat waere tegen Godt en tegen d’Heyligheyt,
Ick trachte noyt de Wet des Heeren t’overtreden,
’t Geen van uw Majesteyt oock niet en dient geleden,
O Vorst ick ben getrouw aen Godt en aen uw Ryck.
Koning.
In myn gesag ick vind aen u ontrouwheyt blyck.
(815) Waerom volkomt gy niet myn Koninglyck believen?
Morus.
Noyt kan ick stemmen in het zegelen der brieven
Die tegen Godt en Kerk soo tegenstrydig zyn,
Hoe wel ik in my vind een vreeselycke pyn,
Om dat myn will’ sig moet tegen uw wille voegen.
Cromwel.
(820) Uw obstinaetheyt baert den Koning ongenoegen.
[p. 36]
Morus.
Indien ick was als gy, in ’t fluyten naer den mont,
Den Koning dan in my geen ongetrouwheyt vont.
Maer noyt zal myne ziel in ’t quaed den Coning raeden,
Cromwel.
Het is geen quaed, en kan nog u nog my niet schaeden,
(825) Mag men sig tegen wil der Koninglycke lust
Oyt setten?
Fisscherus.     Seker ja, als ’t Ryck en Kerck ontrust.
Koning.
Vermetene houd op myn achtbaerheyt te schenden.
Morus.
O Vorst ick sien uw Ryck het onderst boven wenden,
Koning.
Ick sien uw hooft verbeurd soo gy my weerstand biet.
Morus.
(830) Myn hooft dat is voor u, myn ziel in ’t minste niet,
Indien ick met myn hooft uw val kost onderschraegen
’t Waer voor myn ziel meer weird als al het aerts behaegen,
Kond’ ick ten koste van myn Ridderlycke bloet
Versmachten uwe min, ’t waer my een heylsaem goet,
(835) Maer laes uw harde hert dat kan ick niet versachten.
Koning.
Als gy dat weet waerom durft gy myn wil verachten?
Geen aerdschen mensch hoe kloek my nimmer weerstand deed’
Dus maekt u tot myn wil in aller yl gereed,
’k Wil dat gy my als ’t Hooft der Kercke zult erkennen
(840) En dat gy uwen wil naer mynen wil zult wennen,
En keuren voorts voor quaed de trouw van Catharien,
Zyt gy daer toe bereed?
Morus.     Noyt zal dat iemand sien.
Koning.
’t Is wel, vertreckt; men zal terstont uw raed verschaffen
En uwe boosheyt op het alderfelste straffen.
Fischerus en Morus binnen.
Cromwel.
(845) Voorsigtigheyt is hier den alderbesten raed.
Koning.
Dit men op myn bevel hun in de boeyen slaet,
[p. 37]
Om soo van tydt tot tydt hun wat te ondersoecken
Als of ick niet en wist.
Tegen Cleante.     Wilt u daer toe verkloecken,
Ja bid en smeekt hun selfs op dat ick word erkent,
(850) Beklaegt hun val en segt hun naeckt een groot ellent.
Spreekt somtyts Morus vrouw en dochter Margarete,
Laet van uw wercking dan aen my terstont de wete.
Tegen Suffolck.
Heer Suffolck gy die zyt hun naest bestaenden vrient
Dat gy Cleante mé in dese wercking dient.
(855) De sorg wort aen u twee op ’t kragtigste bevolen,
En van al ’t geen gy doet laet my niet ’t minst verholen.
Suffolck.
Myn Vorst ick neem voor my myn plicht hier in te doen.
Cleante.
En van myn kant men moet oock anders niet vermoen.
Koning.
In die verwachting zal ick uwe diensten loonen,
(860) Komt binnen derden dag u in den Raed vertoonen.
Al binnen behouden den Koning en Polexander.
Heer Polexander ’k hoop* ten laesten nog te sien
Dat alles naer myn wensch en schicking zal geschien.
Willende binnen gaen wort ontmoet van de Koninginne en Margareta.


SESDEN UYTGANCK.

Koning, Polexander, Koningin, Margareta.

Koninginne.
Wat hoor ick voor gerugt door ’t gansche Ryk verbreyden,
Dat uwe Majesteyt sig wilt van my gaen scheyden,
(865) Daer gy door d’echte trouw nogtans aen my u bond,
’k Versoeck de oorsaeck selfs te hooren uyt uw mond,
Indien ick plichtig ben wil ick myn straf verschaffen.
Koning.
Mevrouw die u zulcks segt wilt die maer vrylyck straffen.
Noyt is in myn gedacht een oorsaeck op gestaen,
(870) Die my soo verre bragt om my van u t’ontslaen.
Gelooft sulks niet Vorstin.
Koningin.     ’k Geloof myn eygen oogen.
Koning.
Wat hebben die gesien?
[p. 38]
Koninginne.     Dat gy zijt opgetogen
Vol helschen geylen lust tot Anna van Boleen.
Koning.
Soo doet die schoonheyt u dan vreesen van te scheen?
Koninginne.
(875) O neen haer schoonheyt niet.
Koning.     Wat doet’er u dan vresen?
Koninginne.
Uw minne-lust alleen door geylheyt opgeresen.
Koning.
Die is onnoosel, en kan u geen nadeel doen,
Al wat gy segt Mevrouw spruyt uyt een valsch vermoen.
Koninginne.
Van daeg onnoosel en voor morgen is te sorgen.
Koning.
(880) Wel eer gy my beticht soo wacht tot overmorgen.
Koninginne.
Dan is ’t misschien te laet.
Koning.     Wel oordeelt gy my dan
Voor plichtig voor ick ben handadig ievers aen?
Koninginne.
Myn Heer ick oordeel dat gy haest zult plichtig wesen.
Koning.
Mevrouw uw oordeel is voortydig opgeresen.
Koninginne.
(885) De liefdens plicht die dwingt my hier rechtveirdig toe.
Koning.
Uw minne-nyd is valsch, en ’k ben die reden moe.
Koninginne.
’k Vrees dat den minne-brand die u heeft ingenomen
My haest verdelgen zal en doen tot asschen komen.
Koning.
Vreest gy die vlam Mevrouw soo vlucht in tyt daer voor?
Koninginne.
(890) Dan was het dat ick Ryck en Croon en eer verloor.
Koning.
Van ’t Ryck heb ick de sorg, en is aen my bevolen.
Koning en gevolg binnen.
Koninginne.
O droeve Koningin waer zal ick nu gaen dolen.
binnen.
Continue
[p. 39]

III. DEEL.

Den Koning, Anna.

Koning.
MYn Lief myn wederhelft; ’t is eyndeling gedaen,
Op morgen schoone Maegt, sult gy de Kroon ontfaen,
(895) ’k Heb d’uur en tijdt bestemt, om morgen t’saem te trouwen
Op uw gegeven woordt; mijn lief sult gy dat houwen?
Anna.
Ick voeg my naer uw wil.
Koning.     Zijt gy nu niet verblydt?
Anna.
Verblydt, en niet verblydt om dat een ander lydt,
Gy geeft my ’t geen gy hebt d’onnooselheyt benomen,
(900) Waerom ick vrees de straf die ons sal overkomen.
Koning.
Waer af syt gy bevreest, heb ick de macht dan niet
Om op den oogenblick haer uyt myn Rijcks gebiet
Te senden?
Anna.     Seker ja.
Koning.     Op morgen sulcks geschiet.*
Anna.
Het is my leed nochtans, om dat uw Koninginne
(905) Geband wort uyt uw Rijck alleen om mijne minne,
’t Strydt tegen reden Vorst.
Koning.     De min hoort naer geen reen,
Maer loopt soo lang op hol tot sy bekomt het geen
Waer op haer oogwit doelt.
Anna.     Dat doet my weder vresen
Als ’t hollen is gedaen, dat ’k zal verstooten wesen.
Koning.
(910) Is ’t u nog niet genoeg mijn Koningin te zijn,
En t’heerschen neffens my?
Anna.     My dunckt ’k voel reets de pijn
Die ’t hooft zal lyden om dees ongewoone Croning,
’k Wensch dat ick mogt de Croon Cathrina in beloning
Van haere groote deucht die wedergeven, want
(915) Sy voegt haer beter als de beste van dit Lant.
[p. 40]
Koning.
Uw Edelmoedigheyt is weirdig om te kroonen.
Anna.
De gunst die gy my doet waer zal ick oyt die loonen.
Koning.
Uw wedergunst myn lief in ’t minnen is genoeg,
Voldoet my heden dan....
Anna.     Myn Heer tot morgen vroeg.
Koning.
(920) Hoe zyt gy dan soo traeg, kan ick u niet verwecken.
Anna.
Myn Vorst, ey laet ons eerst het trouw-verbont voltrecken.
Koning.
Waer voor zyt gy bevreest.
Anna.     Ik vrees dat uwen lust
Zomtyts met d’eerste reys ten vollen wiert geblust,
En of dit niet en was, nog vrees ick daer beneven
(925) Dat somtyds naer dat soet ick wiert van u verdreven.
’k Vrees ook rechtveirde vraeck gesproten uyt ons min,
Ick vrees eylaes ick vrees den vloek der Koningin.
Ick vrees een vier dat al uw Rycken zal ontrusten,
Ontsteken door het vier van uwe minne-lusten.
(930) Nog vrees ick alder-meest dat nimmermeer dien gloet
Geblust zal zyn, ’t en zy ’t en koste van myn bloet.
Koning.
Uw al te groot verstandt veroorsaeckt al die vresen,
Wie is’er dog op aerd’ die niet soud’ geiren wesen
Verheven in syn staet, als ’t luck hun gunste biet
(935) En opent hun de deur.
Anna.     Voor my dit acht ick niet.
Geringen staet is best, en onbevrydt van sorgen,
Den Scepter en de Croon die zyn van ’t Ryck de borgen.
Koning.
Segt liever dan ick wil geen Koninginne zyn,
Het geen gy halvlings segt, mits u de Croon baert pyn,
(940) En ick seg dat ick wil dat dit soo zal geschieden,
Voegt gy uw wil dan niet naer ’t geen dat ick gebiede?
Anna.
Uw wil is mynen wil: uw goedheyt is te groot,
Dat gy my geeft een Croon voor’t nutten van myn schoot,
[p. 41]
Ick moet den Hemel selfs soo veel niet danckbaer wesen,
(945) Als u, mits al myn Heyl van uwaerts komt geresen,
Uw macht myn macht verheft, en tot op ’t hoogste stelt,
Bewaert dan ook myn macht dat sy noyt valt of helt.
Koning.
Myn engel uwen val die zal ick onderschraegen;
Ick wil soo lang ick leef geen ander sorge draegen
(950) Als voor myn weder-helft, die gy in spyt der nyt,
Van Paus, van Keyser, en selfs van de Kercke zyt.
Het dondert en blixemt.
Anna.
O Hemel wat is dit het geen my soo doet vresen?
Koning.
’t Onweder in de locht komt dickwils opgeresen,
Komt gaen wy, morgen Lief, dit blyft soo vast gesteld.
Anna.
(955) Op morgen ben ick Vorst geheel in uw beweld.
Binnen.
GESANG.
Wat brengt de geylheyt van de min
Met door haer al t’oneerbaer lusten
Voor rampen aen het Hof-gesin.
Een Koning gaet sijn Ryck ontrusten,
(960) Doemt Godt en Kerk hier om een hoer,
En dreygt de Heyligheyt te straffen,
Om dat s’hem hier in tegen voer.
O Hemel wilt uw vraeck verschaffen,
Straft Hendrick om syn grouwel-daen,
(965) Die uwe Kerck durft heyloos schenden
En Ryck en Vrouw en Kint verraen,
Eylaes waer zal sy haer dog wenden.
TEGEN-SANG.
Den Hemel straft op synen tydt,
En heeft al vraeck beslooten,
(970) Geluckig die op aerden lyt,
En leeft gelyck verstooten.
Den Hoogen Godt die heeft bereyt
Voor Eng’lants Koninginne
Een Kroon van meerder weirdigheyt,
(975) Die duurt eeuw uyt eeuw inne.


[p. 42]

TWEEDEN UYTGANCK.

Koning, Koninginne, Maria.

Koninginne.
Heeft dan den Vorst voor vast genomen en beslooten,
My van het Ryck en Croon en Scepter te verstooten,
Hoe kont gy tot myn schandt en tot myn groote smaet
My rooven van myn eer en van den echten staet.
Koning.
(980) Ons staet en was noyt echt en al te twyffelachtig.
Koninginne.
Ons trouw voor Godt en Kerk en was maer te waerachtig.
Koning.
Ons trouw die is alleen door misverstand geschiet,
De Wetten in ’t gemeyn al zulcke trouw verbiet.
Koninginne.
De Wet verbiet u dat gy sout de trouwe breken.
Koning.
(985) Hoort wilt my van die trouw voortaen niet meerder spreken.
Koninginne.
Verhoort my dog ick bid hebt deirenis met my,
En met u eygen selfs en met uw Kindt daer by.
Myn alderliefsten Man.....
Koning.     Ick heb misschien voor desen
Eens uwen Man geweest.
Koninginne.     Soo moet gy hem nog wesen.
Koning.
(990) Neen dat en volgt hier niet, want ’t was d’onwetentheyt
Die my hier sonder schuld in doling heeft geleyt.
Koninginne.
Mag ick u dan den naem van echten Man niet geven?
Koning.
Die komt my niet meer toe.
Koninginne.     Aen wie is die gebleven?
Komt hy u niet meer toe?
Koning.
Aen uwen eersten Man,
(995) Arturius myn Broer.
Koninginne.     Ick bidde zwygt daer van
Mits dat gy anders weet.
Koning.     Daer valt niet aen te weten,
Gy kont my van nu voorts uw Heer en Koning heten.
[p. 43]
Koninginne.
Wel als ick dan niet meer u noemen mag myn Man,
Soo hoort Heer Koning dan myn bed’ ten minsten aen,
(1000) Doet my als Koning recht.
Koning.     Ick mag in dese saecken
Self geenen rechter zyn, dus wilt uw bidden staeken
Bidt daer een ander om. Ick ben in desen staet,
Ick ben in dit geschil oock selver ondersaet.
Koninginne.
Wel laet dan bidd’ ick toe’t geen ick nog heb gebeden,
(1005) Dat onser beyde saek voor ’t Roomsche recht mag treden.
Sy knielt voor ’s Konings voeten.
Ick val ootmoedelyck myn Vorst voor u te voet
En bidde dat gy dog van my geen afstand doet,
Heb ick oyt buyten plicht u eenig quaet bedreven,
Ick bidde u machtig Vorst ey wilt my dit vergeven.
Koning.
(1010) Staet op Princess’ staet op gy vult myn hert met rouw.
Koninginne.
Ick staen niet op ’t en zy dat gy my noemt uw Vrouw.
Vergeeft my bidd’ ick dog.
Koning.     Gy hebt geen quaet bedreven
Wat wilt gy dat ick zoud’ aen u myn Lief vergeven?
Koninginne.
Vergeven dat ick u, uw geyle lust belet,
(1015) En leven voorts met my naer Godes Heyl’ge Wet.
Koning.
Ick vrees daer door alleen Gods Wet te overtreden.
Maria knielt oock neder.
Ick bidde Vader wilt verhooren ons gebeden:
Laet Moeders droef geklag tot in uw herte gaen,
En wilt haer teer gemoet niet langer tegen staen.
Koning.
(1020) Wat wilt gy dat ick doen? ick leef in duyzent vresen.
Maria.
Ach! dat uw vrese dog tot onser Heyl mag wesen.
Koninginne.
Vreest alderliefsten Man, en gaet in uw gemoet,
Hebt deireniss’ met ons. Dit kint uw eygen bloet,
In ’t echte bedt geteelt laet dit u dog bewegen.
[p. 44]
Koning.
(1025) Staet alle beyde op, gy hebt mijn gunst verkregen,
Staet op mijn liefste Vrouw, staet op mijn liefste Kint.
Staen alle twee op.
Gy hebt mijn hert beweegt.
Koninginne.     Mijn weirde Man en vrint
Mag ick op uwe liefd en op uw minn’ nog hopen.
Koning.
Jae hoopt en zijt gerust.
Koninginne.     Mijn hert wort overlopen
(1030) Van blydschap om dit woordt.
Koning.     Gaet alle twee gerust
Ick geef myn woordt dat ick verlaet myn scheydens lust.
Koninginne.
Houdt dan och liefsten Man dat woordt in uw gedachten.
Koning.
Ick segge gaet, wilt my in uw vertreck verwachten.
Koninginne en Maria binnen.
DERDEN UYTGANCK.
Koning alleen.
Hoe staen ick nu verstelt ick staen en weet niet hoe,
(1035) Onseker wat ick laet onseker wat ick doe.
Zal ick myn echte Vrouw verstooten en verlaeten!
Zal ick myn Koningin (de wysheyt zelve) haeten?
O neen dat was te slecht en al te byster hart,
En my te groote schand en haer te groote smart.
(1040) Eylaes wat gaet my aen, wat valt my in de sinnen,
Dat ick soo vremde daed bestaen zoud’ te beginnen,
Dat ick soo slim bedryf zoud’ brengen aen den dag
’t Geen noyt en is gesien en ick niet doen en mag.
Myn lust myn vuylen lust daer ieder van zoud’ schroomen
(1045) Die dient my niet gevolgt, maer korter in te toomen,
Indien ick niet en wil dat ieder overal
Myn slim bedryf vervloeckt en tegen spreken zal....
Maer wat ick doen of niet, ick voel nog al van binnen
Dien brant, dien sterken brant, dien ik niet kan verwinnen.
(1050) Dien knaegt myn treurig hert, ontsteekt myn jeugdig bloet,
Soo dat myn bange ziel hier door beswyken moet.
Bolena schoone Maegt gy hebt myn hert doorschoten,
Ick kan niet rusten voor dat ick u heb genoten.
[p. 45]
Het kost dan dat het wil, myn aengesteken brandt,
(1055) Die moet geblust zyn, zelfs al kost het heel myn Landt.
binnen.
GESANG.
Hemel wilt dit schelmstuck vreken,
Nu men om de min verstoot
Kerck en Vrouw; ô valsche treken,
Door Bolenâs geyle schoot.
(1060) Wilt den Vorst op ’t felste straffen,
En bewaert de Koningin;
Godt wilt dog een middel schaffen
Om te stutten dese min.
Die soo hevig is aen ’t woeden
(1065) En loopt buyten spoor en hol
Om een vuyle geyle snol.
Sent van boven geessel-roeden.
TEGENZANG.
’k Sien de vraeck is al beschooren
’k Sien dat Godt ons zal verhooren.
(1070) En dat Hendrik om syn lust
Hert en ziel zal sijn ontrust.
’k Sien Bolena zal haest sterven
En door dwang het leven derven;
Door de byl om overspel,
(1075) Gaet haer ziele na de hel.


VIERDEN UYTGANCK.
Koning op den Throon, omringelt van alle syne Raeden en Edelen, Thomas Morus en Fisscherus geboeyt.
Coning.
Ick heb* van desen dag u alle doen vergaeren,
Om openhertig u te saemen te verklaeren
Als dat ick ben gezint; te doemen Roomens macht,
Die ick niet meer en ken en hier onnoodig acht,
(1080) ’k Verander van Geloof en wil Cathrien verstooten,
En dat my niemant vraegt waer uyt dit is gesproten,
Myn wil is myne Wet, en volgt my daer in naer.
Morus.
Dat ick u volgen zal dat is by my niet waer,
Myn ziel die zal sig noyt haer hier in overgeven,
[p. 46]
(1085) ’k Ben Rooms en Catholyck en wil soo altydt leven.
Ick neem de vryheyt Vorst, schoon hier voor u geboeyd,
Te seggen dat uw wil van ieder dient verfoeyd,
Met soo het Heylig Recht te krenken en te schenden,
Den Hemel die roept vraek, om ’t geen gy voor gaet wenden.
(1090) Den grontsteen van uw Throon is op ’t Geloof gebouwt
Van over duyzent jaer, en is u toe vertrouwt
Door Erf-recht,’t geen gy niet en kont nog meugt verand’ren.
Koning.
Wel Morus na my dunkt gy speelt gelyk den schrand’ren
Ben ick niet die de Wet aen u en ieder geef?
Morus.
(1095) In al dat oirbaer is elck willig daer naer leeft.
Maer noyt en kan den Vorst syn Onderdaenen dwingen
Tot de onred’lyckheyt, en heylschendende dingen.
Koning.
Myn ziel die weet hier in genoeg wat dat sy doet.
Morus.
Uw ziel die ligt versmacht door een te heeten gloet,
(1100) Waer door geheel uw Ryck in ’t vier en bloedt zal raeken.
Koning.
Daer voor zal ick genoeg gaen sorgen ende waecken.
Ick weet al wat ick doen, en wat ick laeten moet,
Daerom weerstaet my niet of ’t kost u lyf en bloet:
Want al dat ick bestaen gebouwt is op de reden.
Morus.
(1105) Indien den Koning wilt dat ick sijn reen ontleden
En geven my gehoor op ’t gene dat ick seg,
Soo soud’ gy lichter Vorst! verkiesen beter weg.
Koning.
Gemerckt dat ick hier ben een van de aerdsche Goden
Soo wil ick dat men doet ’t geen wort van my geboden;
(1110) Twyffelt gy aen myn macht?
Morus.     Uw macht komt verr’ te gaen,
En is uytnemend groot.
Koning.     Wie kan die tegen staen?
Morus.
Den Hemel maer alleen, wilt maer den Hemel vresen,
Uw straf die naekt en is ten hoogsten top geresen.
[p. 47]
Koning.
Wat heb ick dan gedaen te vreesen ’s Hemels straf.
Morus.
(1115) Gaet maer in uw gemoet vraegt die de reen daer af,
Ick heb die nog geseyt.
Koning.     Wel wilt die nog eens seggen.
Morus.
De macht ontbreeckt my schier.
Fisscherus.     Ick zal ’t u uyt gaen leggen.
De Roomsche Wet en Leer van Christus ingestelt
Die gy bestormen wilt en haeten met gewelt,
(1120) Verbant haer haeters; dus als gy den Paus wilt haeten
Soo zal u Christus selfs en al uw volck verlaeten,
Den Paus u doemen zal, in Christus heyl’ge Naem,
Koning.
Om my te doemen is nog Paus nog gy bequaem.
Fisscherus.
Heb ick daer toe geen macht ’k verstout my om te seggen
(1125) Dat gy onmachtig zijt die macht te wederleggen,
Dat gy onmachtig zijt den Paus te wederstaen,
En dat gy schuldig zijt te hooren mijn vermaen,
Ick ben sijn Zendeling; Apostel van Godts Kercke
En sien in tegen-wil uw godeloose wercken,
(1130) Ick maen een jegelijck dat sy u tegenstaen,
Echt-schender die de Kerck durf om sijn lust versmaen.
Koning.
Uw smaedelycke reen die zal ick wettig loonen,
Vertreckt uyt myn gesicht, en wilt u noyt vertoonen
Voor myn achtbaeren Troon, gy zult mijn eerste straf
(1135) Gevoelen. Neemt hem weg.
Twee Dienaers leyden Fisscherus binnen.
    Ick wil dat van nu af
Het vonnis van sijn doodt zal worden uytgesproken:
Tegen Morus.
Ook wil ick dat myn smaed op u zal zijn gevroken.
Morus.
’t Geen dat ick heb geseyt, is’t dat het streckt tot smaed
Soo zijn-se al plichtig die u geven goeden raed.
[p. 48]
(1140) Ik wenschte dat myn doodt de laeste mochte wesen
Om daer door te ontgaen het geen dat and’re vresen,
Mijn doodt die vrees ick niet, maer ’k vrees dat naer mijn doot
Noch menig deugdig man van’t leven wort ontbloot
Den Vorst die krenckt sijn macht wanneer de tyrannyen
(1145) In’t herte sijn geplaetst, en geensints niet wil lyen
Dat men hem tot de deugt en deugde wercken raedt,
O zulck een Vorst verliest sijn eer en glans en staet.
Koning.
Ik heb geen raedt van doen, sorgt maer voor uwe saeken,
En weest versekert dat gy’t hier niet lang zult maeken,
(1150) Snoert uwe stoute tong, en houdt uw mond in slot,
Gaet leyt hem wederom in sijn gevangen kot.
Wort binnen geleyt.
Syn lasterende tael kost hem sijn hooft en leven.
Polexander.
Ick volg de Vorst sijn last; niet willende weerstreven
Syn opperhoofdigheyt van Kerck en van de staet.
Lidama.
(1155) d’Halsterrigheyt komt noyt te pas in s’Konings raedt,
Wy zijn verschuldigt van ons Opper-hooft te volgen,
Hoe wel verandering de ziel eerst maeckt verbolgen,
Maer als men’t al in siet, soo weet men dat een Vorst
Soo wel naer zaligheyt als ander welvaert dorst.
(1160) Jae voorder moet men nog van Vorsten dit geloven,
Dat sy bestraelt zijn door het Opperlicht van boven.
Crammer.
Als Godt de Koningen eerst stelde op de aerd,
Dan heeft hy opentlijck in hun een macht verklaerd
Van heersching over het gemeen en Onderdaenen,
(1165) En wie die macht weerstreeft die komt sijn val te baenen.
Cleante.
’t Licht dat den Vorst bestraelt, en innerlijck verlicht
Dat volgt men blindeling als zijnde onse plicht,
En wie daer tegen durft oft morren ofte spreken,
Den Vorst is schuldig zelfs sig over die te vreken.
Koning.
(1170) Dit is de rechte tael die men een Koning voert,
De blijdtschap uwer deugt mijn hert van vreugt ontroert.
Heer Cromwel ’k geef u last alom te laeten weten
Dat door geheel mijn Rijck men my alleen zal heten
[p. 49]
Het opper-hooft der Kerck, en wie zulcks niet en doet,
(1175) Verbeuren zal sijn lyf en daer by al syn goet.
Cromwel.
’k Volbreng den Vorst syn wil, en doen alom verkonden
Dat al wat dat’er is op strengst zal zyn verbonden
Te volgen desen last en Koninglycke wet.
Koning.
Doet soo, ick gae, ’t is tydt, my dient niet meer gelet.
Continue
VIERDE DEEL.
VERTOOG, van de Trouw des Konings met Anna Bolena.
EERSTEN UYTGANCK.
Koninginne met een Brief in de handt, Maria, Margareta.
Koninginne.
(1180) ’t IS tydt, eylaes ’t is tydt, ick moet dit Ryck verlaeten,
Den Koning meer en meer volhert in my te haeten,
Hy is alreed’ getrouwt, soo ick ’t soo noemen mag,
Met Anna van Boleen, ô slag! ô droeven slag!
Die my het herte treft, en pynt met droeve pynen.
Margareta.
(1185) Mevrouw door syn gewelt komt uwe deugt uytschynen;
Men siet door syn gewelt dat gy onnoosel lydt,
Verlaet dan slegts dit Ryck voor maer een korten tydt,
Want sijn oploopentheyt is niet om te beteug’len,
’t Verand’ren van geval naeckt met geswinde vleug’len,
(1190) Den tydt die ’t al verduurt, zal u, Mevrouw doen sien
Dat gy met meerder glans als oyt hier zult gebien.
Maria.
Eylaes! is ’t mogelyck, zyn dat die soete woorden
Die wy uyt synen mondt op gist’ren self nog hoorden,
ã Ick blyf u eeuwig by; (soo sprack hy en voer voort)
ã (1195) Myn Lief het is my leet dat ick u heb gestoort.
ã Ick wil voortaen alleen, myn weirde Koninginne,
,, U minnen boven al, ick wil myn hert-vriendinne
ã Myn lust verbannen om alleen naer uwen lust
ã Te leven, gaet vry heen, stelt u in all’s gerust,
ã (1200) Gaet gy naer uw vertreck, sprack hy, myn welbeminde,
ã Ick kome flus by u, op dat ick u daer vinde.
O helsche woorden vol van adder en fenyn
Uyt Acheron geteeld. Hoe kan zulcks mog’lyck zyn.
[p. 50]
Koninginne.
Myn kindt siet desen brief gy zult het schrift licht kennen
(1205) Van die soo schendig u, en my te saem durft schennen.
Maria neemt den brief.
’k Weet niet wat die behelst, maer siet myn band die beeft
Voor ’t buyten schrift alleen, dat hy te kennen geeft,
Cathrien de Weduwe van Koning Arturius
O Hemel hoe lydt gy de helsche furie dus.
Koninginne.
(1210) Leest nu den inhoudt oock, dan zult gy ’t al verstaen
Hoe dat een Vorst sijn echt durft schenden en versmaen.
Maria leest.
’t Is noodig voor myn rust
Dat g’u van my afscheyt,
Want uw by-wesendheyt
(1215) My ’t alderminste lust.
’t Is alles al bereyd,
Haest u tot uw vertreck
En blyft in geen gebreck,
Oft vreest myn straffigheyt.
(1220) Het Schip dat ligt en wacht,
Vaert wel voor ’t laeste woordt,
My nimmer en verstoort,
Maer my als Koning acht.     HENDRICK.
O Godt is ’t mogelyck, hoe kan men iemant vinden
(1225) Die soo halsterrig sig laet van een hoer verblinden,
O Hemel straft ons saeck, die straffens weirdig is,
Noyt smaed had aen ons smaed de minste lykenis.
Koninginne neemt den brief en herhaelt dit.
’t Is noodig voor myn rust; en waer zal ick dog rusten
Op dat ick niet meer hoor van syn vervloeckte lusten.
(1230) Dat g’u van my afscheyt, O scheyden al te vreed,
O bitter scheyden! wat doet my dien afscheyt leet.
Margareta.
Vorstin laet daer den Brief.
Koninginne.     Ick moet ten eynde lesen
Mits ieder woord my dreygt dat ik voor hem moet vresen.
Sy leest.
Want uw by-wesendheyt my ’t alderminste lust,
(1235) Ick weet, myn wetens niet, dat ick hem heb ontrust.
Wat kan ick hem eylaes door myn by-wesen schaeden.
[p. 51]
’t Is alles al bereyd. Och ja mijn ongenaeden
Die zijn my al bereyd. Haest u tot uw vertreck,
’t Vertreck, ay my! hoe swaer valt my dat op den neck.
(1240) En blijft in geen gebreck; neen, neen, ick zal volkomen.
Want soo ik niet volquam mogt ick de woorden schromen
Die my dit haetig schrift hier klaer voor oogen leyt.
Of vreest, segt hy klaer uyt, Of vreest ijn straffigheydt.
Ick vrees maer al te veel, en ben vol vrees belaeden,
(1245) Ick vrees dat Engelandt in eygen bloedt zal baeden.
Het Schip dat ligt en wacht, ick wacht dan langer niet
Maer gaen dewijl den Vorst wil dat dit soo geschiet.
Vaert wel voor ’t laeste woord. Hoe kan hy zulkx nog seggen,*
My nimmermeer verstoort, eylaes! wie zal uytleggen
(1250) De woorden van dit bladt. Maer my als Koning acht.
Ick acht u Koning, maer naer uw straffe Wacht.
Ick acht u Opper-hooft, maer ’t hooft van Arts-tyrannen
Die mijn onnooselheyt durft uyt het Ryck verbannen.
Maria.
Hoe pijnt my Moeders pijn, hoe drukt my Moeders smert,
(1255) Myn bange ziel gelijck een schip geslingert wert.
Koninginne.
Komt gaen wy laet ons sien of ons de Zee zal troosten,
Mits dat’er niet als ramp is op de aerd te oosten,
En gy Margrete bid dat ons den goeden Godt,
Een uytkomst geeft die wat versoet dit straf gebodt.
(1260) Vaert wel, wilt van mijn kant uw goeden Vader groeten.
Margareta knielt.
Vorstin voor wie ick val ootmoedig aen de voeten,
Geeft my uw zegen-wensch, en dat ick vast blyf staen
In uw genegentheyt.
Koninginne.     Vaert wel, vaert wel, wilt gaen.
Margareta binnen naer om helst geweest te hebben van de Koninginne en Maria.
Mijn Kindt tot onser smaed soo moeten wy naer desen,
(1265) Ick sonder echte Man, gy sonder Vader wesen;
En boven dat doet ons den Koning dat verwijt,
Dat ick sijn hoere ben en gy sijn bastaert zijt.
Maria.
Dit pijnt my alderminst, door dien ons Landt-genoten
Wel weten dat gy wort van hem t’onrecht verstooten.
(1270) Elck weet uw trouw gaet vast, schoon dat mijn Vaer u Man
[p. 52]
Geheel daer tegen strydt, dog daer niet tegen kan.
Koninginne.
Ick zal ô liefste kindt naer desen bey te gader
Uw echte Moeder zijn en bovendien uw Vader,
Gy zult den hoogsten stam daer gy op roemen meugt
(1275) Nu voeren van mijn bloedt, maer niet van s’Vaders deugt,
Al zult gy nu voortaen uw Vaders goed niet erven,
Nog zult gy niet-te-min nog een Princesse sterven
Van soo verheven staet, van soo Doorluchte Stam,
Als oyt uyt eenig Hof van heel de weirelt quam.
Maria.
(1280) Wat onse stam belangt en d’eere schijnt te raecken
Dat zijn, gy weet het wel, verganckelijcke saecken,
Waer op dat niemant vast kan setten sijnen voet,
En daer een Christen mensch noyt op betrouwen moet,
Dus ben ick vast bereyt, oock sonder iet te klagen
(1285) Mijn droevig ongeluck benevens u te draegen,
Maer wat ick bidden mag Vrouw Moeder weest gestilt
Godt heeft het soo geschickt Godt heeft het soo gewilt.
Koninginne.
Wel aen dan liefste kint heeft Godt het soo geschreven
Heeft Godt het soo geschickt dat wy ons onder geven
(1290) Aen sijnen hoogen wil, wel aen dan laet ons gaen.
Maria.
Godt zal op’t laest misschien ons saecken vooren staen.
binnen.


TWEEDEN UYTGANCK.
Koning, Cromwel, Crammer.*
Koning.
’k Heb uyt uw mond verstaen, en boven dien gelesen
Hoe dat den Roomschen Paus in haet is opgeresen,
Hy dreygt my met den Ban; ick dreyg hem van gelyck,
(1295) Dat ick hem bannen zal en stooten uyt mijn Rijck.
Soo zal hy voorder niet bestaen aen my te schryven
Op pene van den Ban Bolena te verdryven,
Ick kan,* ick wil, ick moet, ick zal soo wel als hy
Syn Koninck in myn Rijck, en saemen Paus daer by.
Cromwel.
(1300) Den Vorst die moet voor al van Scheffer zig ontmaecken,
En Morus oock daer by.
Koninck.     ’k Kan quaelijck daer toe raeken
[p. 53]
Want Morus is een man van wonderbaer verstandt,
En heeft ten allen tijdt veel dienst gedaen voor ’t Landt.
Siet of gy voor het lest hem niet en kont bewegen,
(1305) Dat hy sijn wille voegt gelijck ick ben genegen.
Cromwel.
Hy is genoeg verhoort, hy is genoeg gesmeeckt,
’t Is al onnoodig dat men aen hem bidt en spreeckt.
Crammer.
Syn kindt, sijn eygen bloedt, dat kan hem niet versachten
Door haer beweegt getraen; ’k sien anders niet te wachten
(1310) Als dat sijn hoofdigheyt wordt door de byl gestraft.
Koning.
Wel dat den Raedt my dan hier middel in verschaft,
’k Laet alles op hun staen; en is’t dat hy moet sterven,
Laet Scheffer eerst de straf mijns ongedult verwerven,
Vertreckt ick sien Margreet met Suffolck saemen gaen,
(1315) Hun oogwit is misschien om my te spreken aen.
Cromwel en Crammer binnen.
DERDEN UYTGANCK.
Koninck, Suffolck, Margareta knielt.
Grootmachtig Vorst ick bid’ hebt deernis met myn traenen,
Vergeeft myn Vaders schuld, en wilt den weg doen baenen
Van goedertierentheyt.
Koning.     Ick haeck niet naer sijn doodt,
Ick wensche dat hy leeft.
Margareta.     Soo helpt hem uyt de noodt.
Koning.
(1320) Dat hy zig selven helpt.
Margareta.     Gy moet hem eerst vergeven.
Koninck helpt haer op.
Staet op, en segt hem aen dat hy gerust kan leven
Indien hy immers wilt volkomen aen sijn plicht.
Hy is tot nog toe niet met hoog verraed beticht.
Zegt hem dat hy zig zelfs alleen moet overwinnen,
(1325) En my als Hooft van ’t Rijk en’t Hooft der Kerk beminnen.
Suffolck.
Mijn Vorst hy zegt dat hy zulcks nimmer doen en zal,
Hy is te Roomsch gesint, dus vrees ick voor sijn val.
Koning.
Indien hy zulcks niet wilt soo wil hy plichtig wesen.
[p. 54]
Suffolck.
’t Is alles onbequaem hem hier toe te belesen.
Margareta.
(1330) Mijn Vorst sent hem uyt ’t Rijk, en laet my met hem gaen.
Hy kan van buyten noyt uw wille tegenstaen.
Koning.
Van buyten kan hy licht myn haeters op my hitzen,
En maecken dat mijn Rijck tweespaltig komt te splitzen.
Vermaent hem nog een mael dat hy sijn wille voeg
(1335) Naer mijn genegentheyt en hier med’ dan genoeg.
Koning binnen.
Suffolck, Margareta.
Margareta.
Ick heb maer al te veel hem daer toe aengebeden.
Suffolck.
Ick vrees des Konincks straf zal vallen op sijn leden,
Bid hem benevens my dat hy ons geeft gehoor,
Men steli hem s’Konings wil en laeste woorden voor.
VIERDEN UYTGANCK.
Koning, Anna, Crammer.
Koning.
(1340) Vorstin leeft nu gerust, gy zijt nu buyten vresen,
Den Raedt heeft toegestemt, dat gy voortaen zult wesen
Gebiedster van mijn Rijck en opper-hoofdigheyt,
De Pauselijcke wet die is mijn Rijck ontseyt.
Bolena.
Den Paus gebiet nochtans my uyt uw Rijck te setten,
(1345) En uyt uw echte bed.
Koning.     Dit zal ick wel beletten.
Anna.
Den boosen Scheffer die hierom gevangen sit,
Liet my hier van de weet.
Koning.     En ick, ick seg u dit
Dat Scheffer zal sijn hooft van desen dag verliesen,
Om dat hy niet en wilt myn lust en wil verkiesen.
Anna.
(1350) Mag ick daer vast op gaen.
Koning.     Zyt daer vry seker in,
Dat ick het al bestaen uyt liefde van uw min.
Anna.
Dit is my al genoeg ick ben in al’ te vreden.
[p. 55]
Ick wil my nu voortaen tot uw vermaeck besteden,
Myn hert dat vlamt tot u en is noyt buyten pyn
(1355) Dan als het seker is van u bemint te zyn.
Koning.
Al wat men doet of niet ’t zal noyt soo verre komen
Dat gy myn tweede ziel van my zult zyn genomen;
Dus weest niet meer besorgt, ’k wil dat elck met ootmoet
U als myn echte vrouw u dienst en eer aendoet.
(1360) Heer Crammer ’k geef u last dat gy in alle dingen
Den wil en het gebodt zult van myn lief volbrengen.
Crammer.
Ick doen naer uw bevel.
Koning.     Komt gaen wy laet ons sien
Wat dat’er naer de doodt van Scheffer zal geschien.
VYFDEN UYTGANCK.
Morus in de Vangenisse, Margareta, Suffolck, Cleante.
Suffolck.
Myn trouwe boesem-vriend, ick kome voor het leste
(1365) U raeden, neemt myn raed dat bid’ ick u ten beste,
Erkent ons Koning dog; want ieder heeft met eedt
Syn wille goed gekeurd, die amp of staet bekleedt.
Morus.
Waer toe soo haest gespoeyd en sonder vaste gronden
Een soo heyloose saeck met Eede te verkonden,
(1370) Vreest niemant Godes straf? vreest niemant Godes vloek?
Voor my ick kenne my daer toe al veel te kloeck,
Om die lafhertigheyt heylschendig goet te keuren,
Neen Hertog, Hertog neen, dit siet gy noyt gebeuren.
Margareta.
Myn Vader hoe kont gy hier dan soo tegen zyn,
(1375) Doet alles om uw Kindt, doet alles maer om myn.
Morus.
Zoud’ ick om u myn kindt myn ziele gaen verraeden?
Dat doen ick nimmermeer, ick volg de deugsaem paeden
Des Bisschops willig na, sterft hy ick sterf naer hem,
Myn ziel snaeckt naer de doodt, en wacht maer na de stem
(1380) Die zulcks verkonden zal.
Suffolck.     Uw doodt is niet besloten,
Den Koning soeckt die niet, hy zal uw staet vergrooten,
Als gy hem maer belydt; en voor uw Koning kent.
[p. 56]
Morus.
Noyt ben ick andersints in al myn doen gewent,
Te weten voor soo veel belangt de weirelts saeken,
(1385) Of Wetten van het Ryck die hem als Koning raeken.
Margareta.
Ach Vader kent hem ook voor ’t hooft van Eng’lants Kerk.
Morus.
Dit is-den Paus alleen, en niet des Konings werck.
Suffolck.
Kent hem daer vooren oock, mits hy u heeft verheven,
En onlangs al uw eer en weirdigheyt gegeven.
Morus.
(1390) Wat dat de eer aengaet of weirdigheyt belangt,
Dat hy die weder neemt, hy wort hier voor bedanckt,
En soo gy meent dat hy hier door my zoud’ verwinnen
Dat ik zoud tegen recht hier spreken naer syn sinnen,
Dit is te verr’ van daer, myn ampt en weirdigheyt
(1395) Dat zy, naer hem belieft, een ander opgeleyt.
Margareta.
Ick sien myn Vader dat gy wilt den Koning haeten.
Morus.
Ick haet hem niet maer wil voor hem het leven laeten,
Indien des Konincks wil op reden was gegront,
Soo was ick onbeleeft dat ick hem tegenstont,
(1400) Maer nu zoud’ ick my zelfs tot in mijn ziele schaemen
Te doen het gene dat maer fielen kan betaemen.
Suffolck.
Des Konings hoog gebodt nogtans moet zijn voldaen,
Oft zijt voorseker dat het qualijck zal vergaen.
Morus.
Gy dwaelt indien gy meynt dat hy in dese dingen
(1405) Die stryden tegen Godt my kan tot eed bedwingen,
Neen, dat is al om niet, geen mensch heeft dat gesag
Dat hy sijn onderdaen tot quaed doen dwingen mag,
Want wie heeft oyt gehoord, oft wie heeft oyt gelesen,
Als dat een weirelts mensch het Opper-hooft zoud’ wesen
(1410) Van Godes waere Kerck? neen, neen ’t kan niet bestaen,
’t Bestier van Godes Kerck gaet Prins nog Koning aen.
Suffolck.
Den Koning bidt u zelf, als dat gy u zoud voegen,
[p. 57]
Waerom weerstaet gy hem soo tot sijn ongenoegen?
Is dat voor sijnen loon? gebruyckt een ander stem,
(1415) En zijt niet, ’t geen mis-staet, ondanckbaer tegen hem.
Morus.
Gy meugt in dese saeck my niet ondankbaer noemen
En sonder reen of gront als onbeleeft verdoemen,
Of zoud ick, soo ick hier Godts hooge wetten schen,
Betoonen soo gy meynt dat ick dan danckbaer ben?
(1420) O dat en heeft geen grond.
Suffolck.     Gy moet ick seg voor allen,
In dese saeck nochtans met onsen Koning vallen,
En soo gy voorder u daer in nog tegen stelt,
Hy zal u dwingen met het uytterste gewelt.
Morus.
’t Gewelt en oock de doodt en zal my geensints dwingen
(1425) Tot iet ’t geen tegen recht is voor den dag te bringen,
Men doet dan wat men wilt, ick sien ’t al te gemoet,
Ick wachte naer myn doodt als ’t alder-hoogste goedt.
Ick bid laet my gerust, want ick heb rust van noden,
Draegt sorge voor myn kindt, dat u wort aengeboden.
Suffolck.
(1430) De sorg neem ick op my, laet die op my maer staen.
Margareta.
Ach Vader ’t is my leed dat ick van u moet gaen.
Cleante.
Wat lust u kurselhooft uw oude leen te krencken?
Morus.
My lust dit hooft den Vorst tot offerand te schencken.
Cleante.
Een onbesonnen lust. Wat lust u sonder noodt
(1435) Te loopen naer de pyn, te loopen naer de doodt?
Een doodt die niet betaemt, ick bid wilt wyser wesen,
Laet uwen herden kop door reden dog belezen,
En sweirt gelyck als wy; dat syne Majesteyt
Is Paus hier in het Ryck.
Morus.
Een schellem die zulckx seyt,
(1440) Een schelm die zulkx sweirt; vertrekt maer uyt myn oogen,
Noyt zal ik zulck een woordt, of zulck een eed gedoogen.
Cleante.
Ick sien, halsterrig mensch, gy speelt hier met uw hooft,
Ick sien gy zult in ’t kort van ’t leven zyn berooft.
[p. 58]
Morus.
Veel liever wil ick nog hier duysent dooden sterven
(1445) Als dat ick om den Vorst het waer Geloof zoud’ derven.
Cleante.
Segt voorder my den gront van uw verherd gemoet,
Vint gy de trouwe van Bolena niet voor goet?
Morus.
Neen sekerlyck, wat valt daer aen voor goed te houwen
Men weet dat niemant kan twee wyven saemen trouwen.
Cleante.
(1450) Hier dient niet meer gedaen, hier dient niet meer geseyt
Gy zyt dan schuldig aen gequetste Majesteyt.
Morus.
Indien ick schuldig ben waerom laet men my leven?
Ick heb dees antwoord nog den Koning zelfs gegeven,
En nog aen ander oock; gy komt hier veel te laet
(1455) Om my te raeden tot soo schandelycke daet,
’k Verfoey uw aller doen, die tegen het geweten
Uw Godt en Godes Kerck durft om den Vorst vergeten.
Hier med’ is ’t al geseyd, gaet segt den Koning aen
Dat ick myn ziel niet wil om syne lust verraen.
(1460) Segt dat ick ben bereyd op staenden voet te sterven,
Dat ick geen straffe vrees om ’t eeuwig heyl te erfven,
Maer segt hem dat daer by, dat alles wat hy doet
Strydt tegen Godt en Kerck en tegen het Gemoet...
Maer laes! wat wil ick dog aen u soo veel bevelen
(1465) Die niet gewoon en zyt, als slechts den Vorst te strelen,
In ’t prysen van syn quaet, in plaets van te weerstaen,
Gelyck uw plicht vereesch. ’t Was mog’lyk noyt gedaen,
Had ieder een gebouwd syn raed op wet en reden,
Noyt had’ hy mogelyck tot dese daet getreden,
(1470) Dus zal de vraeck u oock licht vallen op den neck,
En op al die die heeft gestemt in het gebreck.
Cleante.
Hier is niet meer te doen, ick wil myn gangen spoeden
Vaert wel myn Heer, ick bid’ dat Godt u wilt behoeden.
Morus.
En u soo van gelyck, ick roep den Hemel aen
(1475) Dat hy uw ziele wilt uw handel doen verstaen.
binnen.
Continue
[p. 59]
VYFDE DEEL.
Den Koning op den Throon, Crammer, Polemon, Polexander, Lidama, Chante en gevolg van Raeden.
Koning.
’k HEb maer te veel verstaen hoe dat myn Cancelier, en
Fisscherus boven dien, tweespaltig blyven tieren,
Daerom is ’t meer dan tydt dat hem de straf geschiet,
Doemt hem dan naer de Wet dog op het felste niet.
Crammer.
(1480) Soo haest als men maer siet een mensch of twee onthoofden
Dan gaet de straf ter hert daer sy niet aen geloofden.
Koning.
Dat men den Bisschop eerst dan voor de rechts-bank leed.
Twee bedienden gaen om Fisscherus.
[Of dit den Cancelier zomtyds verand’ren deed.]*
Het is geen noodt dat hy naer ons syn stem zal voegen,
(1485) ’t Schynt dat hy in de doodt schept wonderlyk genoegen.
Hy heeft te veel geseyt, hy staet te wonder vast
Mits hy op swaere pyn nog op de doodt en past.
Polexander.
Siet ginder komt hy aen heel onberoert van zinnen,
Blymoedig van gelaet, op hem is niet te winnen,
(1490) Want hy is onbevreest: hoe kloeck komt hy daer aen
Of hy naer een banquet of maeltydt soude gaen.
Cromwel tegen Fisscherus.
Wel is het u myn Heer tot nog toe niet berouwen,
Zyt gy nog niet gesint het met den Vorst te houwen,
En uwen eed te doen gelyck een ander doet?
(1495) Indien gy spaeren wilt uw leven en uw bloet.
’t Betaemt u geensints niet soo krygel sig te toonen,
Daer moesten in uw geest beleefder zeden woonen,
Wat zal het dog al zyn wanneer gy sterven moet,
Wanneer gy sonder noodt u dese schand aendoet?
(1500) Waerom wilt gy hier dog soo by uw sinnen blyven?
Of meynt gy u alleen de wysheyt toe te schryven?
Of meynt gy dat g’alleen dees saeke best verstaet,
En beter dan als wy in desen heelen Raet?
[p. 60]
Neen seker denckt dat niet, daer zyn ook wyse mannen
(1505) Die hebben hun verstant hier t’effens ingespannen,
En dapper ondersocht het recht van desen eedt,
Daer niemant dan als gy en Morus tegen streedt.
Fisscherus.
Wy zyn het niet alleen soo gy ons op wilt leggen,
Al die is Catholyck die zal hier tegen seggen:
(1510) Gelyck gy naderhandt zult klaer genoeg besien.
Lidama.
Neen, neen, dat is geen noodt want zulckx zal noyt geschien.
Gy siet hier anders in dees wys vergaerde lieden,
Die geensints desen eed en soeken te ontvlieden,
Maer sonder tegenstrydt hun voegen naer de daedt
(1515) ’t Geen niemant doen en zoud’, indien den eed was quaedt.
Voegt u dan desgelyck.
Fisscherus.     ’k Ben niet van die gedachten.
Cleante.
Soo mogt gy naer de straf van uwen Koning wachten,
Bedenckt u wel ’t is tydt, en meer als tydt daer by,
Of gy en raeckt de straf des Konings nimmer vry.
Fisscherus.
(1520) Ick vrees de straffe niet.
Koning.     Dat men hem strackx doet sterven,
’k Wil dat de byl het hooft zal van sijn lichaem kerven.
Alle gelyck.
Hy is plicht-schuldig Vorst, beticht van hoog verraet.
Koning.
Dat men dan niet vertoeft dat men hem ’t hooft afslaet.
Al binnen.
II. UYTGANCK. Fisscherus met twee bediende blyft op ’t Theater.
Fisscherus.
Al is dit vonnis herd en seker tegen reden
(1525) Soo ben ick evenwel daer in nog wel te vreden,
Soo ben ick evenwel geheel daer in verblydt
Geheel daer in getroost, en alle droefheyt quyt,
Ick voel van binnen iet gelyck als nieuwe krachten
Die my verstercken en die doen myn doodt verachten.
(1530) Ick voel een soete dauw, ick voel een seldsaem werck,
[p. 61]
Ick word gelijck verlocht* en voel my wonder sterck.
Het-is ô goeden Godt het is uw gunst en zegen
Die op my komt gedauwt gelijck een milden regen.
Het is uw hooge hand en goddelijcke kracht
(1535) Die tot mijn onderstand van boven wort gebracht,
Ick ben maer lieven Godt, ick ben maer uwe slave,
Onweirdig uwe gunst, onweirdig uwe gave.
Onweirdig zulcken kroon gelijck gy my bereyt,
’k Gaen willig naer het recht daer men my henen leyt.
binnen.
DERDEN UYTGANCK. Suffolck, Margareta bedruckt, Cromwel.
Suffolck.
(1540) ’k Ben zeker heel ontsteld en weet niet wat beginnen
Dat men door smeeken zelf dien Morus niet kan winnen.
Cromwel.
Hy zal misschien wanneer dat hy hoort Scheffers doodt,
Wat meer beangstigd zijn.
Suffolck.     Sijn hert is al te groot.
Cromwel.
Het gaet al wonder slecht, kan men hem niet bedwingen
(1545) Of wel met soetigheyt op onze zyde bringen,
Soo vrees ick meer en meer.
Suffolck.     Ick heb mijn best gedaen,
Maer op sijn hert daer helpt nog smeeken, nog getraen.
Cromwel.
’t Is schier verloren werck, wat dat men komt te drygen
Daer zijnder tot den eedt seer weynige te krygen,
(1550) Een ieder slaet het af, en den gemeynen man
Die hebben van den eedt den meesten schrick daer van.
Suffolck.
Den Koning evenwel en zal’t niet laeten blyven,
Hy zal de saecken zelfs tot ’t alderhoogste dryven,
En zelfs soo verre gaen, door vreetheyt noyt gehoort,
(1555) Dat hy doen sterven zal wie dat weerstreeft zyn woort.
Cromwel.
Dit is maer al om niet, maer een der grootste saecken,
Was soo dat Morus kost maer op ons zyde raecken,
Want men het zeker weet, en meermaels heeft gesien,
Dat al dat Morus doet oock zal van ’t volck geschien.
[p. 62]
Suffolck.
(1560) Ick weet wel dat hy meer kan doen in al dees saecken
Als wy met alle macht hier zouden saemen maecken,
Maer wie krijgt hem daer toe?
Cromwel.     Beloften en gebeen.
Suffolck.
Syn hert dat is verhard gelijk een keysel-steen.
Daer komt den Koning zelfs die my heeft uytgesonden
(1565) By Morus mynen vriendt.
IV. UYTGANCK. Koning, Crammer, Polemon, Cleante, Polexander, Lidama, Suffolck, Cromwel.
Koning.     Heer Suffolck wilt verkonden
Hoe heeft hem Morus al, blijft hy standvastig staen?
Suffolck.
Den Vorst die oordeel dit aen Margareets getraen,
Die niet verkrygen kost door haer gestadig weenen,
Hy wilde nauwelykx aen ons gehoor verleenen.
(1570) En wat men bad of niet aen desen goeden man,
Daer was niet aen te doen.
Koning.     Wat middel vint men dan?
Margareta knielt.
Laet toe ’t geen ick u smeeck, ô Vader van ons Landen,
Met neergeboogde knien, met toegevouwen’ handen,
Laet toe dat ick u bid, op dat uw gunstig hert
(1575) Door mijn gebeden tot genaed bewoogen werdt.
’k Bid om geen gelt of goet of prachtige juweelen,
Of ’t geen u schaedig is aen ander med’ te deelen.
Ick bid uw Majesteyt om geen verheven staet.
’k Bid dat gy Vader maer uyt sijne banden slaet,
(1580) Daer ben ick med’ vernoegt, daer ben ick mé te vreden,
Daer wort uw Majesteyt alleen maer om gebeden,
Alleen maer om gesmeeckt, alleen maer toe versocht,
En soo gy maer en wilt mijn bede wort volbrocht.
Koning.
Ick kan u niet meer sien of ’k moet medogend wesen,
(1585) Staet op, uw Vaders quaet tot ’t uytterste geresen
Kan niet onschuldigd zijn, hoe wel dat wenst mijn hert,
Dat hy geen straf ontfangt, of niet veroordeelt wert.
Ick wensch niet anders dan dat by mocht sijn ontslagen,
En dat hy zig voortaen quam in sijn dienst te dragen
(1590) Soo als een ider doet, die naer mijn Wetten leeft
[p. 63]
In volle vré, dog wie dat die maer tegenstreeft
Hier gaet de achterste Gordyn open, daer den Bisschop onthooft legt.
Ontfangt syn loon gelyck als gy hier komt te merken
In Scheffer die u Vaer in alles quam te sterken.
Margareta.
O Hemel wat ick sien! heeft men dien weirden Man
(1595) Doen sterven door de byl, is ’t mogelyck hoe kan
Den Vorst dog soo verherd in syne straffe wesen?
Koning.
Al wie myn wil veracht die moet myn straffe vresen,
En soo uw Vader wilt die pyn niet onderstaen
Dat hy my strakx erkent, of ’t zal hem oock soo gaen,
(1600) Geen traenen of gesmeeck kan my hier in beletten,
Want soo hy sig niet voeg naer onse strenge Wetten,
Soo is van stonden aen hem ’t leven afgeseyt,
Als plichtig en gedoemt van wederspannigheyt.
Gaet nog eenmael by hem dog voor het alderleste,
(1605) Smeeckt hem, en my niet meer.
Margareta.     Ick gae en doen myn beste
Maer vrees dat alles is, wat dat ick doen, om niet.
Margareta, en Suffolck binnen.
De achterste Gordyne toe, en wort den Kercker van Morus gestelt.
Koning.
Dat hy myn straf gevoelt, die ’k wensch dat niet geschiet.
Dien wonderbaeren man kan niemant die belesen?
Want ick vrees dat syn doodt zal tot myn nadeel wesen,
(1610) Hy is te sterck bemint van edel en oneel,
En maer alleen gehaet van myn beminde deel:
Bolena wil dat ’k hem zal als een offer slachten,
Om dat hy myne min tot haer soo durf misachten,
Dan ’t gaet hoe dat het wil, soo hy volherdig blyf
(1615) Soo moet syn harde hooft gescheyden zyn van ’t lyf.
Gy Heeren al te saem en myn voorzigte leden
Ick gae, gy kont de saeck, volgens uw plicht en eden
Verrichten, en al ’t geen wat dat gy hier in doet
Dat vint uw Opper-hooft en uwen Koning goet.
V. UYTGANCK. Morus, Suffolck; Margareta.
Morus.
(1620) Komt gy al weder hier met traenen op de kaecken
[p. 64]
Myn wel geruste geest en sinnen treurig maeken?
’k Ben daer mé niet gedient, uw traenen en gesucht
Die prangen mynen geest en even sonder vrucht,
Dus laet uw weenen staen.
Margareta.
Marg. Soud ick het weenen laeten,
(1625) Daer ick u sien berooft van al uw eer en staeten?
En dat ick boven dat leef midden in de doodt.
Morus.
Gy hebt, zyt maer gerust, gy hebt daer van geen noodt.
Margareta.
Heb ick daer van geen noodt, soo wilt dan blyven leven
Soo wilt u dan voortaen gewillig overgeven
(1630) En doen het geen den Raedt des Konings u gebiet.
Morus.
Myn Dochter ’t mag niet zyn dat dit alsoo geschiet.
Margareta.
En waerom mag ’t niet zyn, ick bid laet u geseggen
En poogt dog myn versoeck soo niet te wederleggen.
Ick bidd’ u wat ick kan hebt deirenis met my
(1635) Hebt deirnis met uw kindt en met u selfs daer by.
Morus.
’t Gaet wel genoeg met my.
Margareta.     Met my niet van gelycken,
De droefheyt doet myn hert en bange ziel beswycken,
Wanneer ick maer gedenck het bitter ongeval
’t Geen u, ’t en zy g’u voegt, te haest verrassen zal.
(1640) Ellendig als ick ben hoe zal ick dat verdraegen
Dat u het weirdig hooft zal worden afgeslaegen,
Dat gy die zyt het licht van heel het Vaderlandt,
Word op ’t schavot onthooft door eene beulen handt.
Morus.
’t Betaemt my geensints niet dat ick hier voor zoud vresen.
Margareta.
(1645) Soo schick ick dan voortaen een arme wees te wesen.
Morus.
Godt zal’er in voorsien myn hoop staet op hem vast,
Dus wat’er komt of niet, daer dient niet opgepast.
Suffolck.
Wat kont gy hopen segt als gy gaet om te sterven?
Morus.
Ick hope naer myn doodt het Hemelryck te erven.
[p. 65]
Suffolck.
(1650) Dit kont gy erven oock, hier naer nog langen tydt,
Het is niet noodig dat gy hier toe haestig zyt.
Het leven is te soet wilt dat nog lang genieten,
Laet u uw levens tydt soo byster niet verdrieten,
Maer leeft soo lang gy meugt.
Morus.     Segt my hoe lange zaud’
(1655) Ick leven dat ick nu nog langer leven woud’?
Suffolck.
Misschien nog twintig Jaer, dunckt u dat slegt gesproken?
Uw wesen schynt nog jonck en niet met al gebroken.
Morus.
Misschien nog twintig Jaer, zoud’ick om soo veel tydt,
Zoud’ ick om twintig Jaer den Hemel worden quydt?
(1660) Neen, neen dat soeck ick niet, wat zyn dog twintig jaeren
Hoe haest en is dien tydt niet weg en heen gevaeren?
Dat waer een slechten keus dat ick soo mang’len zouw
Tot leed van myne ziel, tot eeuwig naerberouw.
Margareta.
Wel meynt gy dan dat gy met ’t leven hier te kiesen
(1665) Den Hemel naderhandt zoud komen te verliesen?
Morus.
Ick houde seker jae.
Margareta.     O neen dat is te slecht,
En seker soo my dunckt ’t luyd tegen alle recht.
Want onsen Heer en Godt die komt ons te gebieden
Te draegen zorg voor ’t lyf, en voor de doodt te vlieden,
(1670) Soo veel men immers kan, soo zal hy noyt tot straf,
Aen die de doodt ontvlucht den Hemel nemen af.
Morus.
Al soetjens hier gegaen, uw reen zyn sonder gronden,
Uw’ tong is byster gouw en al te licht ontbonden,
En wat ick voorder merck uyt uwen loosen praet,
(1675) Ick sien dat gy of niet, of weynig my verstaet,
Dus wilt my wel verstaen om voorder niet te dolen,
Wanneer den grooten Godt heeft ons natuur bevolen
Het leven gae te slaen, en t’saemen ons hier door
Uyt eygen drift bestier te sorgen oock daer voor.
(1680) Soo is dat hoog gebodt hier in alleen gelegen
(Waer toe den mensch altydt genoegsaem is genegen)
Dat niemant wie het sy oyt eenig ding bestaet,
[p. 66]
Het geen dat in sig selfs het leven tegen gaet,
Of met het leven strydt, dat dient voor al gelaeten,
(1685) Dat dient uyt eygen drift dat ieder mensch zal haeten,
Dat dient dat ieder een zal myden over al,
Zal vlieden ’t allen kant soo lang hy konnen zal.
Maer even niet te min ick seg oock daer en tegen
Wanneer dat dese saeck hier is alsoo gelegen,
(1690) Dat iemant tegen recht wort met de doodt gedreygt
’t En zy hy tegen wil sijn hert tot quaet doen neygt,
Dien moest schoon hy de dood met quaet te doen kost myden
De doodt* nog evenwel voor Godt gewillig lyden,
De reden wyst het uyt, de geen hier in bestaet,
(1695) Dat oock den grooten Godt voor ’t eygen leven gaet.
Suffolck.
Dat is al wel geseyt, maer gy moest sien te maeken
Dat gy in dese saeck ten eynde kost geraeken,
En volgen maer alleen het Koninglyck gebodt
En Koninglycke wil, behoudens d’eer van Godt.
Morus.
(1700) Wel hoe kan dat geschien?
Suffolck.     Hoort eenmael naer myn seggen,
Als men u zal den eed nog eens te voren leggen,
Soo houd u dan geveynsd, en sweirt maer met den mondt,
En met’er herten niet.
Morus.     Dat was te boosen vondt.
Dat was te boosen raed; waer naer een man van eeren,
(1705) Soo ick my selven ken sig nimmer en moet keeren.
Te meer om zulcken saeck waer in Godts eere leyt
Waer aen geheel belangt de ziele saligheyt,
Godt wilt zulckx niet verstaen, hy wilt oprechte sinnen,
En dat de tonge spreekt gelyck het hert van binnen
Margareta.
(1710) Ach uw rechtsinnigheyt brengt ramp op rampen an!
Morus.
Meynt gy dan dat de deugt hier iemant letten kan?
Margareta.
Dat siet gy maer te klaer, wie houdt u dus gevangen?
Dan uw te strenge deugt en al te rechte gangen.
Ach! Vader uwe deugd, gelijck een ieder siet,
(1715) Die leyt my tot den druck en brengt u in verdriet.
[p. 67]
Morus.
Ick hebbe geen verdriet ten minsten nog gevonden.
’k Volg myn gewisse naer die steunt op vaste gronden,
Dat is op waere deugt, waer op men roemen moet
Meer als op ydel waen, van eer en machtig goet.
Margareta.
(1720) Men siet nu hedendaegs, al meer op hooge staeten
Dan op de deugt alleen.
Morus.     Dat dient voor al gelaeten,
En of men hier of daer zulckx tegen reden siet
’t En gaet doorgaens alsoo by wyse lieden niet.
Voor my ick houd het vast wanneer ick kom te sterven
(1725) Dat ick dan hooger naem en meerder eer zal erven,
Dan of ick in het Hof, jae in het gansche Ryck,
In eer in hoogen staet had niemant myns gelyck,
Dus zyt dan maer gerust en wilt voor my niet duchten
Weest bidd’ ick maer gestilt en staeckt uw bitter suchten.
Margareta.
(1730) ’t Was alles haest gestaeckt, dat g’u geseggen liet,
Myn suchten en gebeen dat was dan haest te niet,
Maer nu men anders siet dat gy niet zyt te keeren
Soo doet gy anders niet als myn getraen vermeeren,
En waerom segt my eens blyft gy soo vast gesint,
(1735) Dat gy de welvaert haet van my uw eygen kint?
Indien dat gy maer woudt gy zoud u konnen voegen
Naer mynen wensch en naer des Konings vergenoegen
In ’t volgen van syn wil.
Morus.     Des Konings wil is quaet,
Die geensints overzulcks my hier te doen en staet.
Margareta.
(1740) Dat is soo seker niet en luyt wat twyfelachtig.
Morus.
Swygt tonge, tonge swygt, myn doen is te waerachtig
En al te vast gegront.
Margareta.     Dien Bisschop uwen vriendt
Heeft u in dese saeck gemaeckt aldus gesindt.
Morus.
Dien Bisschop mynen vriendt ten vollen noyt gepresen,
(1745) Die heeft het met syn bloedt en met syn doodt bewesen,
Maer ’k heb dat niet van hem, ’t geloof dat maekt my sterk
Dat niemant als den Paus het hooft is van de Kerk.
[p. 68]
Margareta.
Nogtans men siet’er veel jae hoog-geachte lieden
Die maeken weynig werck van desen eed te vlieden,
(1750) En sweiren open uyt, en houden al gelyck
Den Vorst voor Opper-hooft der Kerck en ’t Britze Ryk.
Morus.
Dat treck ick my niet aen, ick volge geen booswichten,
Die om de Vorst syn lust afwycken van hun plichten,
Ick volg den weg van deugt; ick volg den weg van Godt,
(1755) Ick gae, en volg alleen de Kerck en Godts Gebodt.
Morus binnen.
V. UYTGANCK. Suffolck, Margareta.
Suffolck.
Wat staet ons nu te doen in dees bedroefde saeken?
Want ick moet volgens last den Koning kenbaer maeken
Van ’t geen hier is verricht.
Margareta.     Ach! als myn Vader sterft,
Segt dat de Vorst dan ook myn romp van ’t lichaem kerft,
(1760) Want ick en wil naer hem geen oogenblik meer leven.
Wilt dat den Koning oock met een te kennen geven.
Elck over een zyde binnen.


HIER WORT GESONGEN.
STEMME: Gelyck de witte Swaen.


Wat komt’er tegen wensch
In ’t leven van den mensch
Hem over’t hooft gevlogen,
(1765) ’t Is alles maer verdriet,
Wat m’over al nu siet,
En anders is het niet,
’t Geen dat men hier zoud hopen mogen.


Hier wort men om den haet,
(1770) Daer voor een slimmer daet
Van helsche boose tongen
Beschimpt, gequelt, benyt,
En dan het leven quyt.
De doodt nu Morus lyt
(1775) En wort onnooselyck besprongen.
[p. 69]
Wat moet men niet al sien
Tot smaed van Godt geschien,
O Hemel wilt dog straffen
De onrechtveirdigheyt
(1780) Van die dees lagen leyt
Terwyl Margreta schreyt
Eylaes wie zal haer troost verschaffen.


Vertroost u soete Maegt,
Uw Vader Godt behaegt,
(1785) Schoon men hem gaet verdrucken,
Hy krygt de Martel-kroon
Voor syne doodt tot loon
Voor Godts verheven Throon,
Wie kan een grooter heyl gelucken.


(1790) Wel troost u dan in Godt
Is ’t lyden hier uw lot,
Verdraegt dan t’synder eeren,
Al ’t geen gy lyden moet,
Uw druck en tegenspoet
(1795) Die zal in ’t hoogste goedt,
Hier naer in u om hoog verkeeren.


VI. UYTGANCK. Den Koning op den Throon, Crammer, Cromwel, Suffolck, Polexander, Lidama, Cleante.
Den Koning tegen Suffolck.
Wel Hertog wat bescheedt gaf u den Cancelier?
Suffolck.
Die wilt begraven zyn, en soeckt sig maer van hier
Te scheyden door de doodt.
Koning.     Wat was sijn laeste reden?
Suffolck.
(1800) Dat hy syn plicht volbracht, en dat hy bly ging treden
Ter slag-banck voor Godts Kerck, en hy beklaegde my
Om dat ick blindeling verkoos des Konings zy,
My houdend schier onweird van tegen hem te spreken.
Koning.
’k Wil sien of ick syn hert dan selve niet kan breken,
(1805) Ick heb belast dat men hem bringen zoud’ voor my,
[p. 70]
Dat hy syn straf ontfangt of wel syn schuld bely.
Daer komt hy aengetreen.
Morus uyt geboeyd.
Wel Morus wilt my seggen,
Of gy volkomen wilt aen ’t geen ick voor gaen leggen,
Uw leven is my nut, en ick vergeef u ’t quaet
(1810) ’t Geen gy te brouwen tracht hier in myn eygen staet,*
Spreeckt op is ’t u niet leed, het geen gy hebt bedreven?
Uw quaet is wonder groot, nog wil ick u vergeven.
Morus.
Hoogmogend Vorst indien den naem van Christen kan
U tergen, soo ben ick altydt verloren man.
(1815) Rooms Christen ben ick Vorst wel eer voor u geboren,
En dien alweirden naem gaet by my noyt verloren,
Als ick dien houden mag dan geef ick lyf en goet
Gewillig aen den Vorst ten koste van myn bloedt.
Koning.
Dat is al niet geseyd; ick vraeg of gy zoud willen
(1820) U scheyden van het geen waer in dat wy verschillen?
Ick ken my voor het hooft van Eng’lants Ryk en Kerck
En gy verschilt daer in, naer dat ick aen u merck.
Ick vraeg u maer alleen dat gy m’aldus soudt eeren,
Op dat ick u verhef verr’ boven al de Heeren
(1825) Van heel myn Ryckx gebiet.
Morus.     Myn Vorst myn Saligheyt
Die laet niet toe dat ick my van ’t Geloove scheyt.
Koning.
Waerom dwingt gy my dus dat ick u zoud verliesen*
Door ’t spreken van een woordt.
Morus.     Om heel de weirelt niet
Ick Godt afging en het Geloof van Roomen liet,
(1830) Die u dien Scepter gaf die eer ick boven allen,
Die u geschaepen heeft wil ick te voete vallen,
Die u geschaepen heeft, schiep my uw onderdaen,
Die wil ick altydt zyn en nimmer hooger gaen.
Koning.
Ick beelde my vast in dat in uw oude jaeren
(1835) ’t Geluck u tegen staet, dog moest gy nogtans spaeren
Uw eygen dochters luck, haer voorspoet is gedaen
Indien gy quaet en boos blyft op uw woorden staen.
[p. 71]
Morus.
Mijn dochter die zal sig genoegsaem konnen troosten
Als Godt het soo gelieft, dat ick in ’s Hemels oosten
(1840) Verschyn voor sijnen Throon; dat is haer meerder waert
Als alle schatten hier beneden op de aert,
’k Zal staedig bidden dat haer Godt dog wilt versterken
In deugden, op dat sy verfoey uw leer en werken.
Koning.
Wel aengedien dat gy mijn goetheyt tegenstreeft,
(1845) Ick treck mijn handt van u; en wil niet dat gy leeft
Tot myn bedervenis; doet hier het hooft vertoonen
Van sijnen med-gesel.... Soo zal men u oock loonen.
Vertooning van het hooft van Fisscherus.
Morus.
Dit is een vreedheyt Vorst die gy u selfs aendoet
In het vergieten van soo veel onnoosel bloet.
Koning.
(1850) Gy siet hier maer een schets, waer van uw hooft zal wesen
De waere oorsproncklijckheyt, van al die my niet vresen.
Morus.
O weirdig hooft! dat hier van my nu wort aenschouwt,
Ick bidde dat men my niet meer in ’t leven houdt,
O weirdig hooft! mijn ziel soeckt by uw ziel te wesen,
(1855) ’t Verliesen van ons hooft dat is uyt deugd geresen,*
’t Verliesen van ons hooft dat zal ons welvaert zijn,
Ons ziel zal zijn gekroont voor ’t goddelijk aenschijn.
En gy ô groote Vorst, van Godt en Kerck verlaeten,
Den Hemel u vervloeckt, en d’aerde zal u haeten,
(1860) Meynt gy niet dat dit hooft, ’t geen gy voor oogen siet
Uw straffe niet verhaest by Godt die ’t al gebiet?
De tonge die zal staeg om vraeck den Hemel smeken,
Men wacht maer naer mijn bloet om dat te helpen vreken,
’k Sien de rechtveirde straf u hangen over ’t hooft,
(1865) Op dat u leven oock ellendig wort gerooft,
Maer gy, gy siet sulcks niet, de min heeft u gebonden,
De oogen en het hert en uwe ziel verslonden,
De geyle lust die heeft uw ooren soo gestopt,
Dat gy niet hooren kont, hoe fel de vraecke klopt.
(1870) Dog ’t is niet noodig dat men u dit gaet ontleden,
Mits gy een Koning zijt ontaerd van deugt en reden.
[p. 72]
Koning.
De wanhoop die u quelt uw sinnen brengt op hol.
Morus.
Wanhopig ben ick niet, maer gy zijt boos en dol,
Beseten van de min, met geylheyt overlaeden,
(1875) Bloed-dorstig om u in onnoosel bloedt te baeden.
Koning.
Vreest gy myn straffe niet die sulck een tael hier voert?
Morus.
Ick soeck maer dat myn tael op ’t haestigst word gesnoert.
Koning.
’t Is tijdt en meer als tijdt, bereyt u tot het sterven.
Morus.
’k Ben daer toe al bereyd, ick wensch de doodt te erven.
Koning.
(1880) Men neemt hem stracx van hier op ’t Koninglijck gebot,
Dat men sijn Hooft my toont als ’t is van ’t lyf geknot.
Morus wort binnen geleyt.
Crammer.
Het voorbeelt van sijn straf zal ieder een doen vresen,
En dwingen om den Vorst gehoorsaem voorts te wesen.
Cromwel.
Als hy maer is van kant, de swaerigheyt is kleen,
(1885) Mits hy het steunsel was van ’t grouw en het gemeen.
Polexander.
’k Weet niet hoe dat den Vorst sijn lastering woud hooren
Sonder sig ’t alderminst daer in niet te verstooren.
Koning.
’k Sag dat de wanhoop hem gevoert had buyten spoor,
Door dien hy myn ontsag soo plotseling verloor,
(1890) ’t Was dan niet noodig dat ick hem meer straf op leyde
Als men besloten had, en hem te vooren seyde....
Zijn dog de wycken en de wachten wel voorsien?
Polexander.
Dry dobbel voor het minst, oock zijn seer weynig lien
Die van uw Raedts-besluyt het alderminste weten,
(1895) Elck denckt dat Morus nog ter Kerker is geseten,
En dat sijn straf nog niet soo haest soud sijn geuyt.
Crammer.
Te beter is het dan dat kort en goet besluyt.
[p. 73]
Koning.
Dat sig myn Raet dan scheyd, men zal hier na wel hooren
Hoe dat den Cancelier het leven heeft verlooren,
(1900) Ick ben daer keurig naer; te weten of hy niet
Verand’ren zal van tael als hy sijn eynde siet.
Crammer.
Sijn hert was al te styf gewortelt tot den quaede
Om op het laetste te doen bidden om genaede:
Had by daer toe gehad alleen de minste lust
(1905) Hy had de gramschap van den Vorst in tijdts geblust.
Koning.
En ick, ick twyfel nog of hy nog niet ten leste
Den raedt van Suffolck heeft genomen voor het beste,
Want diën Hertog heeft hem altijdt by gestaen,
Gebeden en verzeld met vriendelijck vermaen....
(1910) Dat hy my om sijn quaed vergiffenis deed’ vraegen
Al was hy op ’t schavot, het zoud’ my wel behaegen,
’k Ontsloeg hem van de doodt.
Crammer.     Mijn Vorst dat zal niet zijn,
Men heeft genoeg verstaen, naer alle waerheyts schijn,
Dat geen berouw oft leed in hem zal zijn gevonden.
Koning.
(1915) Ick wenste dat hy wiert van sijne straf ontbonden.
Crammer.
Het vonnis is geveld selfs door uw Majesteyt.
Koning.
’t Is waer, maer ick had my in tegendeel gevleyt
Dat hy sig op het laest naer mijnen wil sou voegen,
Is ’t soo niet soo baerd my sijn doodt veel ongenoegen,
(1920) Hy was myn rechten arm; hy was de zuyl van ’t Rijck,
Noyt vind ick iemant die aen Morus zy gelijck.
Polexander.
Wy die ons goed en bloedt voor u ten besten geven,
O Vorst die zullen t’saem naer uw bevelen leven,
En volgen uwen Raedt, waer door het Rijck zal sien,
(1925) Dat sonder Morus de bestiering kan geschien.
Koning.
’k Betrouw my daer dan op, en zal elcx diensten loonen,
Men zal de Koningin het alles gaen vertoonen.
al binnen.
VERTOOG. Van de onthoofding van Morus.
[p. 74]
Koning, Anna, Cleante, Crammer, Suffolck en Margareta in by-kominge.
Anna.
Myn Vorst uw Cancelier is die dan al van kant,
Soo als my doen verstaen de woorden van Cleant?
Koning.
(1930) Myn weirde ziel-voogdes, ’k heb u en my gevroken
Over de last’ring die hy heeft van u gesproken,
Siet nu hoe ick u min en voorder minnen zal.
Anna.
’k Zal altydt aen den Vorst my toonen lief-getal,
’k Zal altydt aen den Vorst myn weder-min betoonen.
Koning.
(1935) Ick oock, en boven dien doen dooden die u hoonen.
Daer komt den Hertog aen, wy hooren wat hy seyt.
Suffolck uyt.
Heer Suffolck heeft de byl ’t hooft van de romp geleyt?
Is myne wil volbragt?
Suffolck.     Hy heeft de straf geleden.
Anna.
Hoe voel ick my verheugt om dese soete reden.
Koning.
(1940) Hoedaenig was syn doodt?
Suffolck.     Tot ’t laeste toe verseld
Met een kloeckmoedigheyt gelyck een Oorlogs-helt,
d’Een prees syn stoute doodt, een ander met medogen
Was om syn ongeluk ten uyttersten bewogen,
Maer alles in ’t gemeyn, elck spiegelt sig in hem....
(1945) Daer komt syn Dochter aenhoort haer verslegen stem.
Margareta in rouw-gewaet.
Ick kom hier om de Vorst vrywillig af te vraegen
Of hy wilt zyn myn beul, of ’t recht doen overdraegen?
Om dat ick staut veracht het Koninglyck bevel,
Daer ick my opentlyck kloeckmoedig tegenstel,
(1950) ’k Wil sterven in ’t geloof van myn onthalsden Vader,
Die door u is gedoemt als eenen Ryckx verrader,
Om dat hy Rooms-gesind syn ziel niet kost verraen,
Komt lust u dan nog bloedt? wilt u in ’t myn versaen,
Want ick heb uw bevel en wetten overtreden.
Koning.
(1955) Uw jeugd komt u t’ontslaen van alle plichtigheden.
[p. 75]
Myn jeugt ontslaet my niet, ’k ben oudt genoeg mits ick
Voor uw tyrannigheyt het alderminste schrick.
Koning.
Men zal u naer uw staet uw lasteren wel vreken,
Vermits gy qualyck spreekt, zal men u leeren spreken.
Margareta.
(1960) Indien ick stom was,’k badt dat Godt myn tong ontbond
Om in uw aensicht te verwyten uwe sond.
Uw’ nieuwe minne-drift die heeft u doen verstoten
Myn liefste Koningin, en hier uyt is gesproten
Dat gy u van de Kerck en waere Gods-dienst snyt,
(1965) Straft my hierom dan oock, mits ick u dat verwyt.
Maer d’Hemel en de Aerd’ die zal ’t niet lang verdragen,
Dat gy uw trouwste volck soo schandig komt te plaegen,
Des Hemelsch straf is hoog en d’aerdsche straf is fel,
Daer g’in versincken zult in ’t midden van de hel.
Anna.
(1970) Boos zaed uyt ’s Vaders zaed gewonnen en geboren,
Ick wil uw laster-tael hier niet verstaen of horen....
Dat men haer weg neemt Vorst.
Koning.     Myn gramschap om haer smert
Tot goedertierentheyt gelyck bewogen wert.
Margareta.
’k Geloof dat seker wel, mits g’in my kont bespeuren
(1975) ’t Af-beeldsel van de geen die g’eeuwig zult betreuren,
En soo gehoorsaemheyt my u nu haeten doet,
Weet dat myn Vaders geest u staedig volgen moet,
Om u elck oogenblick voor het gesigt te stellen
Syn deugt en uw misdaet.
Koning.     Wilt my dog niet meer quellen,
(1980) Uw Vaders misdaed was veel grooter als syn deugt.
Margareta.
Om welcke misdaed dog gy hem betichten meugt?
Koning.
Om d’ongehoorsaemheyt.
Margareta. Daerom moest g’hem verheffen,
De deugt verleent noyt hulp als ’t quaet een Vorst komt treffen.
Dan om zulckx af te raen.
Koning.     ’t Is om syn tegenstand
(1985) Dat hy gestorven is tot uw en synder schand.
[p. 76]
Margareta.
Syn tegenstand tot quaed zal hem doen eeuwig leven.
Syn tegenstand die zal lofweirdig zyn verheven,
Syn tegenstand die was om uw behoudenis
Maer niet tot syne schand
Koning.     Een Koning meester is
(1990) En wil dat men zal doen het geen hy komt gebieden.
Margareta.
Een deugtsaem man die doet al dat’er mag geschieden.
Koning.
Een deugtsaem man die heerscht over syn Koning niet.
Margareta.
Een deugtsaem Koning lydt noyt in syn Ryckx-gebiet
Dat men Godts Kercke haet.
Koning.     Ick deed’ myn wel gevallen.
Margareta.
(1995) Hy deed’ dat recht was en het beste boven allen.
Koning.
Daerom leed hy de straf van ongehoorsaemheyt.
Margareta.
Syn straf die is voor by en d’uwe wort bereyt,
Gy swemt nu in syn bloedt, en wascht u in myn traenen,
En dit vraeck-roepend vocht zal uwe straf doen baenen.
Koning.
(2000) Waer door spreeckt gy dus straf?
Margareta.     Door pyne die ick lyd.
Koning.
Maer wie maeckt u soo stout?
Margareta.     Gy die tyrannig zyt.
Koning.
Kent gy uw Koning niet, hoe durft gy tot my spreken?
Margareta.
Uw Koninglycken glans is van u afgeweken,
Vermits uw boosheyt u heeft haetelyck gemaekt.
Anna.
(2005) Myn lief komt laet ons gaen sy is in ’t breyn geraeckt.
Hoe kont gy u met haer soo lange besig houwen,
Myn Vorst ik bidde komt wilt haer niet meer beschouwen.
Koning.
Als ’t u belieft wy gaen.
[p. 77]
Tegen Suffolck.     ’k Beveel u Margareet
En siet dat gy versacht soo veel gy kont haer leet.
    al binnen.
LAESTEN UYTGANCK.     Margareta en Suffolck.
    Achterste Gordyn open.
VERTOOG, waer Morus onthooft ligt.
Margareta spreekt voort gelijck of den Koning by haer was.
(2010) Ick vrees den Vorst niet meer nog sijne dwinglandyen,
Ben ick gevangen, ’k wil gestraft zijn en oock lyen
Gelijck myn Vader leed, de doodt doet my geen schrick
Die ick wil onderstaen selfs* op den oogenblick.
En soo ick die niet kan naer mynen wensch bekomen,
(2015) Soo wil ick dat myn handt sig selve zal vervromen.
Tot die man-hafte daed.
Sy treckt den Degen van Suffolck uyt, die den zelven haer weder afneemt.
Suffolck.     Ick bidde weest gerust.
Margareta.
Kom kom gy hooft-tyran myn levens lamp uytblust.
Suffolck.
Bedaert u bid’ ick dog de Vorst die is geweken.
Margareta.
O Hemel wilt de hoon aen myn geslachte vreken,
(2020) Eylaes nu ick aenschouw, myn Vader in sijn bloedt,
Gewenteld om de deugt van sijn manhaft gemoedt.
Is dat myn Vaders loon voor ’t weldoen aen den Koning,
Eylaes sag oyt een kint dog droeviger vertoning,
Als ick hier nu beschouw, schreyt dan myn oogen schreyt
(2025) Mits d’oorsprong van uw glans in ’t bloed begraven leyt.
Sy gaet en valt op het Lyck.
Suffolck.
Daer ligt de klaere Son van Engelandt verdwenen,*
Ick sien den droeven dag door desen val verschenen
Ick vind in Engelandt myn leven Morus meer
Die zijn zal gelijck hy, genegen voor Godts Leer.
EYNDE.
[p. 78: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 480: reên er staat: rêen
861: hoop er staat: hop
903 is een tripelrijm.
1076: heb er staat: beb
1248: nog seggen er staat: nogseggen
bij 1292: Koning, Cromwel, Crammer. er staat: Koning, Koninginne, Cromwel.
1298: Ick kan er staat: Ick Kan
1483: Dat vers is toegevoegd in de tweede druk om het weesrijm in het vorige vers weg te werken.
1531: verlocht er staat: verlocth
1693: De doodt er staat: Dc doodt
1810: staet er staat: slaet
1827 is weesrijm.
1855: geresen er staat: ge esen
2013: selfs er staat: felfs
2026: verdwenen er staat: verdwen en