Nil Volentibus arduum: De schaakingen. Amsterdam, 1763.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton064020 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[π1r: frontispice]
[π1v: blanco]
[2π1r]

DE

SCHAAKINGEN,

BLYSPEL.

DOOR

Het Konst-Genootschap,

NIL VOLENTIBUS ARDUUM.

[Vignet: Latet Utilitas]

tAMSTERDAM,

By ADRIANUS HUPKES, Boekverkooper,
over de Trappen van de Beurs, 1763.



[2π1v: blanco]
[2π2r]

VOORBERICHT

Aan den

LEEZER.

De Uitgever eenige egte Manuscripten, dóor het beroemde Konstgenootschap NIL VOLENTIBUS ARDUUM nagelaten, machtig geworden zynde, heeft goedgevonden dit Stukje den Liefhebberen tot een begin mede te deelen; de goede uitslag, die hy met reden hier van durft verwachten, zal hem misschien beweegen in ’t vervolg meer andere van hunne werken, welker waarde niet verdient heeft zo lang in vergetelheid begraven geweest te zyn, mede tot genoegen onzer Hollandsche Letterminnaars het daglicht te doen zien.
    ’t Zal misschien veelen vreemd voorkomen dat dit Blyspel de Heeren Regenten van den Schouwburg niet aangeboden zy, daar alle de andere Tooneelstukken van dit Konstgenootschap, of gespeelt zyn, of dagelyks noch gespeelt worden; en zelf met de grootste toejuiching. Doch de Uitgeever heeft dit, om verscheide oorzaken, welke hy om redens wille niet melden zal, geraden gevonden. Dat de Lezer dit stukje met vermaak leeze, en verders welvaare.

N.B. De Uitgever erkend geene Exemplaren, voor echt, dan die met het Plaatje en de Spreuk van Latet Utilitas, welke in den beginne door het genoemde Konstgenootschap gebruikt is geweest, en die men ook vind op den Titel van het Kluchtspel de Levendige Doode, gedrukt zyn.
[2π2v]

VERTOONERS.

 RYK JANSSEN, Landhuurder van Eelhart, Vader van Roosje.
 EELHART, Vader van Barnhart en Ritsaart.
 PELGROM, Oud Land en Huisknegt, en Hovenier van Eelhart.
 BARNHART, Oudste Zoon van Eelhart. Verlooft aan Vredegond, en Verlieft op Roosje.
 RITSAART, Jongste Zoon van Eelhart. Meede verlieft op Roosje.
 ROOSJE, Dochter van Ryk Janssen.
 HAAGENAAR, Vader van Vredegond.
 VREDEGOND, Dochter van Haagenaar. Verlooft aan Barnhart.
KEES PIER,
TEEUWIS,		}Boeren. Verlieft op Roosje.

Het Toneel verbeeld het Landhuis van Eelhart, en
    daar omtrent; tusschen Haarlem en de Beverwyk.

De Geschiedenis van het Blyspel, begint voor de Middag,
            en eindigt in den Avondstond.

Continue
[p. 1]

DE

SCHAAKINGEN,

BLYSPEL.

___________________________

EERSTE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

RYK JANSSEN, EELHART, PELGROM.

RYK.
Ik beken ’et men Heer, ’k heb over deuze Oegst niet te klaegen,
Alhoewel dat de Garst al vry wat leid neêr eslagen,
En dat het Hooi, deur ’t natte weer ook vry wat heit eleên;
Maer met de Rogge en de Haver, brust’et noch zo al ien endje heen.
(5) Jae wel kedaer, wat raed? we krygen ’t niet altyd nae ons begeeren,
En daerom was ’t me ook leed om ofslag van huur te prittendeeren,
Maar heb ik lykewel ien stuivertje geprispereert op jou Land,
Men Heer, weetje ook wel dat ik ’t mit zuinigheid heb ehaald uit de brand.
EELHART.
Nou, nou Ryk Janssen, zo je eens recht uit wilt spreeken,
(10) Heb je jou rekening niet kwaalyk met my gevonden, en dat ’s gebleeken.
Ik beny je ook dat voordeel niet, noch voerje dit te gemoet
Om verhooging te eisschen: want zeker je voldoet
En betaald me als een braaf man.
RYK.
                                                  Ien aer zou je licht meer toe zeggen.
Maer of de betaeling volgen zou, daar zou ’t an leggen.

[p. 2]
EELHART.
(15) Daar zie ik voornaam’lyk op: jy hebt geen borg van doen,
En je hebt de naam hier onder de Boeren van fatsoen
Dat de Huurder schier zo ryk als de Eigenaar word gehouwen,
En dat jou Dochter Roosje, als gyze eens uit zult willen trouwen
Geen slecht boere huuwelyk zal doen, als zynde hier omtrent
(20) Voor het rykste en ’t mooiste Meisje van deez’ Landstreek bekend,
RYK.
Ai lieve men Heer, ai lieve laeten we enkaer niet scheeren.
EELHART.
’t Is tot onze schande niet, als we door naerstigheid wat prospereeren.
RYK.
Maer je weet wel, men Heer, dat ik zo ryk niet bin, as ’er word ezeid.
En genomen ik had al ien stuiverje, wie zou op ien boeremeid
(25) Zen oog willen smyten, of ’t was ien van heurs gelyken?
EELHART.
’t Is waar, eertyds maakten me zwaarigheid na iemand uit te kyken
Die onder onze staat was, al was ’er ook veel geld;
Maar nu is me wyzer, en ’t geld word boven de geboorte gesteld.
RYK.
Jae wel kedaer, men Heer, indien we daer van zellen praeten.
(30) Zo ’t veur deuze schande was veur ien man van hooger staeten
Mit ien ryke Boerin te trouwen, dunkt myn, in dit kas,
Dat’et veur de Boeren noch veul grooter dolligheid was,
Dat ze heur Dochter an ien Steeman uithylikten: want zonder jokken.
Gelyk by gelyk, zei Waernar, pleeg allerbest te fokken.
EELHART.
(35) Vaar wel Ryk. Draag zorg dat alles wel onderhouden word.
Pelgrom, ik ga tot Heer Haagenaars eeten, myn tyd is te kort.
Ryk Janssen, om nu jouw kwitantien te ondertekenen:
Laat ze maar aan Pelgrom.
[p. 3]
RYK.
                                          Jae we zullen hier na wel rekenen
Men Heer, as je wat meer tyd hebt; ook had ik het geld
(40) Niet meê enomen, al leid’et geriet, in grof geld of eteld
In ons schapraai, sints ruim veertien daegen verleden,
Om dat ik schier docht of je huye nochtent nae stad waert ereden.
PELGROM.
Apropo van ryen, men Heer, beliefje niet dat ik de Paerden voor de Berlyn
Zal spannen?
EELHART.
                    Wel neen; ’k geloof dat my ’t gaan alzo gezond zal zyn:
(45) ’t Is na by en mooi weer, ten waar datje onze Hoogmoedige deed zaalen.
PELGROM.
Men Heer, ga dan liever te voet, je zoud ’er geen eer meê behaalen:
Dat arme beest, word zonder gelykenis met ons, alle daag
Een dagjen ouwer, en van beenen zo styf, en zo traag,
Dat men het met recht wel van naam mogt veranderen,
(50) Want het doet in ’t gaan zo veel eerbewyzingen na malkanderen,
En valt zo dikwils op de kniën, tusschen de Stal, en het Wet,
Dat de naam van Ootmoedige, en ned’rige hem bet
Als die van Hoogmoedige zou passen.
EELHART.
                                                            Dat heb ik niet geweeten.
PELGROM.
Ja men Heer, je hebt ’er ook in langen tyd niet opgezeten
EELHART.
(55) Dat ’s waar. Hoor Pelgrom, zeg tegens myn Vrouw, dat Heer Haagenaar
’t Avond by ons zal komen eeten.
PELGROM.
                                                      Heel wel, men Heer.
EELHART. by zich zelf pynzende.
                                                                                      Dat is raar!
Ja! Ryk Janssen, zend Roosje, om myn Vrouw wat gezelschap te houwen,
Tot onzent, zulje? Een ziek mensch heeft graag wat aanspraak.
[p. 4]
RYK.
                                                                                                  Wel trouwen,
Ik zel zo doen men Heer.
EELHART.
                                        Pelgrom, zoek na een goede Meloen,
(60) En maak ’er t’avond een schaal vol Persiken by te doen
Van onze schoonste Montanjes; Heer Haagenaar roemt op de zyne,
Ik wil flusjes zyn oordeel eens hooren over de myne.
PELGROM.
Het heeft ons aan warmte ontbrooken, men Heer, ze zyn dit maal
Zo puik niet als voorlede jaar, dat scheeld een heel kapitaal.
(65) ’k Zal evenwel omzoeken, om hem wat goeds te doen proeven.
RYK.
Is ’er noch iets van men Heers dienst?
EELHART.
                                                            Ja, je moet noch wat toeven.
Pelgrom, luister! wat was ’t ook? ja! Heer Haagenaars kind,
Myn’ toekomende Schoondochter, die myn’ Vrouw zo bezind,
Zal haar flus komen bezoeken, dies is ’t van groot belangen
(70) Dat myn Zoon Barnhart thuis blyft, om zyn’ Bruid te ontvangen.
PELGROM.
’t Is goed.
EELHART.
                Ryk Janssen.
RYK.
                                    Wat bliefje.
EELHART.
                                                      My dacht ik hadje noch iet
Te zeggen. Licht dat het my daat’lyk wel weêr in schiet.
Pelgrom.
PELGROM.
                Men Heer.
[p. 5]
EELHART.
                                Zie wel toe dat Ritsaart geen zotterny komt te bedryven.
PELGROM.
Ik zal ’er ’t oog op houwen, en gestaadig hier omtrent blyven.
EELHART.
(75) Ha! nu weet ik ’t! Ryk, vergeet niet de eene, of de and’re dag,
Te gaan zien wat ’er aan ’t rad van de molen schorten mag,
Het werpt geen water genoeg op.
RYK.
                                                        Ik zel ’er nae gaen kyken.
EELHART.
Laat zien? Is het dat al? Ja. Vaar wel.
PELGROM.
                                                            Ja, ga jy maar stryken.


TWEEDE TOONEEL.

PELGROM, RYK JANSSEN.

PELGROM.
Zou ’t Sieur Ryk Janssen ook kwaalyk neemen dat Pelgrom hem felissiteert
(80) Aangaande, van wegen dat ons Heerschop pronostikeert
Over een groot huuw’lyk voor Roosje: want om de waarheid te zeggen,
Ik ken ’er al veel, die ’er een blaauwtje aan te kost zouwen leggen.
RYK.
Myn zoete lieve Pelgrom, je weet niet hoe’et by myn leid.
Mien jy dat ik staet maek op ’t geen ons Heerschop daer heit ezeid?
(85) Of dat ik myn verstand mit ien yd’le inbeelding zou paeijen?
PELGROM.
Dat wil ik juist niet zeggen: je moest het niet verdraaijen.
RYK.
Wel dan namje me veur ien groote Gek, zo je me niet beter kend.
PELGROM.
O, vergeef me dat! Ik neem je slechts veur ’t geen dat je bent.
Dat is te zeggen veur bedreeven in alle zeven zaaken.
[p. 6]
RYK.
(90) Jae, by men keel, ik zou’er op die wys wel wat van maeken!
PELGROM.
Luister een reis. Na een lang overleg dat ik by men zelf heb gedaan....
RYK.
Veur ierst men zelf te zien ien Slaaf....
PELGROM.
                                                          Neen, dat zou ik je niet raên.
RYK.
Van ien Steejonkertje, die mit myn geld mooi weer zou speulen.
PELGROM.
Neen, daar heb jy gelyk in: die pluimen zouwen niet saamen heulen.
RYK.
(95) De Keyeren van myn Dochter, zouwen mier Sinjeurs weezen as ik.
PELGROM.
Daar valt al vry wat op te zeggen, en dat waar heel geen schik.
RYK.
Ik zou heur licht men Heer moeten hieten.
PELGROM.
                                                                  Dat kon wel gebeuren.
RYK.
En as ’er Kompeny was, om heur niet te versteuren,
Myn, hier of daer, in ien hoekje verburgen moeten houwen.
PELGROM.
                                                                                            Dat ’s waar.
RYK.
(100) Ik zou niet ien woord, durven kikken, noch iens lachchen mit enkaer.
PELGROM.
Ik zie wel....
RYK.
                    Gien gemienzaemheid, as we iens gingen visschen, of Vinken.
PELGROM.
Veurzeker niet!
RYK.
                        Noch in ien Gelach, ien Pyntje mit men zwaeger drinken.
PELGROM.
Wat aparentie?
[p. 7]
                      Of ien Damwerkje mit ’em leggen.
PELGROM.
                                                                              Neen toch!
RYK.
Of ien Tiktakje.
PELGROM.
                        ’t Lykt niet!
RYK.
                                          Of ien Lanterluutje speulen; noch
(105) ’s Winters saemen niet ereis mit de Sleê ryen, of op schaetsen
PELGROM.
’t Is zo!
RYK.
              Noch uit Kolven gaen.
PELGROM.
                                                  Dat ’s wis!
RYK.
                                                                    Noch mit enkaer kaetzen.
PELGROM.
Maar....
RYK.
              Noch Sundags wat gaen wand’len.
PELGROM.
                                                                    ’t Lykt na geen praat!
RYK.
Neen Pelgrom, ik zel myn zin volgen, verstae je wel, ’t gae hoe ’t gaet.
PELGROM.
Maar wie Duiker spreekt je in ’t een, of in ’t ander, tegen?
RYK.
(110) Wel jy, die geduurig in myn reden valt.
PELGROM.
                                                                      Dat waar best gezweegen.
Ter kontrarie, ik zeg dat je gelyk hebt in alle ding.
[p. 8]
RYK.
’k Heb ergens ’ens ien schooner Sententie eleezen: maer zonderling,
Afgrysselyk schoon! Daer... by eksempel... maer schoon!.. boven maeten
Schoon!
PELGROM.
              ’k Geloof het; maar...
RYK.
                                                Schoon! Men zou ’er eeten, en drinken om laeten!
PELGROM.
(115) Wel, laatze ons eens hooren.
RYK.
                                                      Laet zien ereis. Gut ze is zo braef!
Jae! Die mit ien groot Heer anspand, maekt zen zelven ien vrywillige Slaef.
In dat was ien zek’re Plutark, die esprooken heit deuze reden!
PELGROM.
Die Plutark is niet gek geweest!
RYK.
                                                ’t Is omtrent twintig jaer eleden
Dat ien zeker Vrind van ien zeker groot Heer, (by wien ik toen
(120) Veur knegt dienden,) verzocht was om ien speulreisje te doen
Op het Landgoed van myn Heer, om daer ienige daegen
Te vernachten, en heur te verlusten mit Visschen, en Jaegen.
Wat gebeurt ’er? Luister toe! ’t Is waerd dat je ’er op let:
Deuze veurschreeve Vrind dan, dat juistom, zo grooten Kadet
(125) Niet was as myn Heer, ryd meê, en zo as we onderwegen
In ien Herberg pleisterden, heit hy daer in handen ekreegen
Ien boek van deuze Plutark, dat daer by geval op de taeffel lag:
En zo deuze Vrind nou van myn Heer, by onluk deuze Sententie zag,
[p. 9]
En over en weer las, is hy ’er zo deur eraekt eworden,
(130) Dat hy dryvend weerom keerden, hoe zeer men Heer hum ook porden
Om meê te gaen, en hoe vrind’lyk dat hy hum ook bad:
Want ze waeren ’er nae by.
PELGROM.
                                          Me dunkt dat die Vriend geen ongelyk had:
Want rond uit gezeid, Ryk Janssen, ik kan heel licht bespeuren
Dat hoe men ons de dienstbaarheid, met vermaak’lyke kleuren
(135) Wil afschild’ren, datze altyd haat’lyk is, in alle schyn,
En dat hy die wat geest heeft, maar moet dienen, om zelf Baas te zyn.
RYK.
Zo heb ik ook edaen, en ik hoop’et in ’t korte zo te klaeren
Dat ik men eige land bebouw, en de huurbruikers laet vaeren.
PELGROM.
Dat ’s wys’lyk overleid, en was ik in jouw plaats, ik zou begut
(140) Een Zwager neemen, die me in myne ouwe dagen verstrekten tot een stut.
RYK.
Dat is myn veurneem ook
PELGROM.
                                            Die gedienstig was, en mee gaande.
RYK.
Zo verstaen ik ’et ook.
PELGROM.
                                  Beleeft, en onder myn’ gehoorzaamheid staande.
RYK.
Veurzeker.
PELGROM.
                Die my lief had, respecteerde, en na de oogen wist te zien.
RYK.
Wel wis.
PELGROM.
              Die my Peetoom van zyn eerste kind maakte.
[p. 10]
RYK.
                                                                                      Zo is ’t dat ik ’t mien.
PELGROM.
(145) Nou zie je omtrent wel, wat veur een Zwager dat men jou moet langen.
RYK.
Dat ’s waer.
PELGROM.
                    Een borst, wiens fortuin heel en al van myn af moest hangen.
RYK.
Hé?
PELGROM.
        Watte?
RYK.
                    Wat zei je?
PELGROM.
                                      Ik zeg dat je op ’t geld, zo naauw niet zien zoud.
RYK.
O, vergeefme dat, vergeefme dat.
PELGROM.
                                                    Ik heb nochtans niet veel zilver noch goud.
RYK.
Ook bin jy, ’et niet, die ik veur myn Zwager zou begeeren.
PELGROM.
(150) Op ’t geld en goed na, dunktme evenwel zou myn persoon, met eeren
Al meugen by komen.
RYK.
                                    Maer dat ’s niet genoeg.
PELGROM.
                                                                        Ai lieve, waarom?
RYK.
Ai, dat weet ik juist zo net niet: nou hadieu men Heer Pelgrom.*


DERDE TOONEEL.

PELGROM.

Die verbruide Boer! die gierige Schrok heeft me daar vuil uitgestreeken,
En listig de tong geschraapt! Bloed kost ik me eens wreeken
[p. 11]
(155) Op zen Dochter! Och dat betoverlyk Roosje, dat zoete Lam,
Zal dan voor een ander zyn? Ja wel, ik word zo boos als een Ram!
Maar wat schaad het evenwel, wat hoef ik ook te vreezen?
Zo ’er Teeuwis, noch Kees Pier trouwt, is myn blaauwtje haast geneezen:
Want Vryers van onze kennis, konditie, en van een fatsoen,
(160) Vind ik dat meer Jaloezy geeven, als ryker meêvryers doen.
O bloemerharten! ik zal het zo zoeken te brouwen,
Dat het my tot geen schande strekt, zo ’k ’er met een ander zie trouwen.
Wie weet ook na welk een kant heur genegenheit helt?
Och, dat arme Schaapje weet licht niet hoe heur hert is gesteld,
(165) Of dat ze een hert heeft, en wat me ’er meê moet maaken!
Dat zoete lieve Meisje! Maar dat ik haar eens ging schaaken?
Puik byget! ’t Is goed! Maar dien ouwe Griek is heel licht versteurd,
En obstinaat als de Duivel! Hy mogt my ook op men beurt
Door eenige Rakkers doen schaaken, en wat langer rekken
(170) Laaten, als my lief zou weezen. Daar’s niet meê te gekken!
Ik moet evenwel euvels verlieft zyn, dat ’er door myn hooft
Zulke gevaarlyke aanslagen rollen! Wie had dat ooit gelooft?
Laat een reis zien. Ik dien met rype en bedaarde zinnen,
Alle zwaarigheden wel op te lossen eer ik iets durf beginnen.


VIERDE TOONEEL.

BARNHART, PELGROM.

BARNHART.
(175) Pelgrom, Pelgrom!
PELGROM.
                                          Wat beliefje?
[p. 12]
BARNHART.
                                                                Loop al je best eens aan de poort
Van de Stal.
PELGROM.
                    Wat zal ik doen?
BARNHART.
                                            Loop haastig, zeg ik je, voort.
Waar loopje?
PELGROM.
                    Wel daar je me belast hebt.
BARNHART.
                                                              De poort is reets open.
Maar hoor wat je ’er doen zult.
PELGROM.
                                              ’k Docht dat het genoeg was daar slechts heen te loopen.
BARNHART.
Je zult ’er Vredegond vinden, die uit haar Kales stappen zal,
(180) Gelei haar in Mamaas kamer, en vergeet niet voor al,
Te zeggen dat ik van de morgen ben gegaan uit jaagen:
Ik wil haar niet zien, noch kan haar byzyn meer verdraagen.
PELGROM.
Wel, wat is dat te zeggen? jouw huuw’lyk met haar, staat ommers vast.
BARNHART.
O, verlies geen tyd, en doe maar ’t geen ik je heb belast.
(185) Kom aanstonds weer by me, ik zal je noch wel andre zaaken ontdekken.
PELGROM.
Ik ben in een oogenblik weer hier.


VYFDE TOONEEL.

BARNHART.

                                                        Ach, ver van het huuwelyk te voltrekken
[p. 13]
Met Vredegond, gelyk myn Vader zich verbeeld,
Vind ik dat een volmaakter Schoonheid myn’ liefde, en vryheid steeld.
Ik wil myne Ziel aan geene eeuwige knaaging overgeeven.
(190) Ik min myne Bruid niet meer, of ’k heb haar van myn leeven
Licht niet bemind: want ik gevoel iets in myn hart
Dat ik voorheene nooit gevoeld heb, ’k ben benard
Door, ’k weet niet welk een onbekende ontroering; ’k ben vol vreezen,
Vol zorg, vol kommer. Ach! wat of ’t einde noch zal weezen
(195) Van al myn zuchten? Maar hoe ’t ook myn Vader vind,
Geloof my Vredegond, ’k heb u nooit recht bemind.


ZESDE TOONEEL.

TEEUWIS, PELGROM, BARNHART.

TEEUWIS.
Maer hoor me iens spreeken, men hoord wel ien hond blaffen.
PELGROM.
Hoor Teeuwis, kom flus by me, dan zal ik ’er raad in zien te schaffen.
TEEUWIS.
Maer Sinjeur Pelgrom, dat je wist, hoe ik men vind esteld!
PELGROM.
(200) Je ziet wie me wacht, loop, wil je gehulpen zyn, kom flus, maak geen geweld.


ZEVENDE TOONEEL.

PELGROM, BARNHART.

PELGROM.
Myn Heer, ’k heb myn gezantschap volbragt naar myn klein vermogen:
Maar had je eens gezien de droefheid in Vredegonds oogen,
[p. 14]
En gehoord de zuchtjens die ze loosden, zo haast ik haar had gezeid
Dat je niet thuis waart, je had van mededogenheid geschreid.
BARNHART.
(205) Zwyg stil. Ik wil ’er niet meer van hooren spreeken.
Al wat je me zoud kunnen zeggen, zou myn’ toorn slechts ontsteeken,
En my niet doen verand’ren het besluit dat ik heb gemaakt.
PELGROM.
Ai, wat besluit?
BARNHART.
                        Haar nooit te trouwen; ik ben elders verlieft geraakt.
PELGROM.
Elders verlieft geraakt! En op wie toch, by honderd duizend Franssen!
BARNHART.
(210) Op Roosje.
PELGROM.
                          Op Roosje?
BARNHART.
                                            Op Roosje.
PELGROM.
                                                              De Dochter van Ryk Janssen?
BARNHART.
Zy zelf.
PELGROM.
            ,, Myn spillen leggen in de asch, ’t is met my gedaan!
BARNHART.
Myn waarde Pelgrom, hoe stel ik ’t? Ik min ’er, ik bid ’er aan.
PELGROM.
Je bent aan Vredegond verlooft, en die daar zo neer te planten....
Waaragtig, ik zie niet als zwaarigheid van alle kanten.
BARNHART.
(215) Ach Pelgrom, ’t is op jouw alleen dat ik al myn vertrouwen stel!
PELGROM.
Ja, maar ik ken Heer Haagenaar, en jou Vader al te wel.
Daarom, eer ik my inlaat met zulke kittelagtige zaaken,
[p. 15]
Diende je ons wel te zeggen, wat je met Roosje meend te maaken:
Want zie ik wil myn konsientie niet bezwaaren in dit stuk.
BARNHART.
(220) Wat ik met haar zou maaken, Pelgrom? Ach, had ik dat geluk!
Ik zou haar oppassen, dienen, beminnen, ja, dorst ik het zeggen,
Aanbidden, en myne vryheid voor haare voeten neder leggen.
PELGROM.
Dat zyn de schoonste woorden van de waereld: maar zo ’k niet mis,
Heb je ’t voornaamste niet gezeid.
BARNHART.
                                                      Zeg dan ras, wat het is.
PELGROM.
(225) Wel raad het eens.
BARNHART.
                                      Ai hou me niet op: wat mag ’er ontbreeken?
PELGROM.
Wat?
BARNHART.
        Wel ja.
PELGROM.
                    Roosje te trouwen.
BARNHART.
                                                  Dat verstaat zich zonder spreeken.
PELGROM.
Wel, leid het zo by je, zo stel jou hart slechts te vreên,
En laat my maar begaan ,, Laat eens kyken? Wel ja! De Drommel, neen!
,, Hy zal ’t zyn leven niet doen.... met geen gedachten!
(230) ,, Hy zal ’t niet toestaan, zeg ik, noch Heer Haagenaar verachten,
,, Die zyn Vriend is. Van de andre kant is geen prykel altoos; t’is te ondieft
,, Goed, dat is zeker. Maer zeg me eens, ben je dan zo drommels verlieft?
[p. 16]
BARNHART.
Zodaanig, dat men in verlieftheid nooit gezien heeft myns gelyken.
PELGROM.
Hoor. Je moet Roosje schaaken, zonder ergens na om te kyken.
(235) Zie, ik raadje als veur my zelf: dit is de allerkortste weg.
BARNHART.
Myn gedachten speelden daar ook op, in een ruuw overleg.
PELGROM.
Zie eens, hoe de geleerde liens, zonder malkaar te beraadslaagen,
In een verstand vallen! Wel hoor, dewyl je de kans toch wilt waagen,
Zo maak dat je t’avond te zes uuren heel dicht....
(240) De Drommel! neen, ik docht ’er niet om, ’t is dan noch te licht.
Te zeven uuren versta je, niet vroeger, maak jy dan zonder schroomen
Gints achter die half afgebrande schuur van Piet Smul te komen:*
Verberg je daar stilletjes met of zonder je Paard, bezyen de haag;
Ik weet wel een middel te vinden om Roosje heel graag
(245) Te maeken, dat ze daar gaat: of ik zal haar zelf geleijen,
En als je er daar hebt, laat ik je verder omspringen met je beijen.
BARNHART.
Mag ik me ’er op verlaeten.
PELGROM.
                                            Ja zeg ik. Wees maar gerust.
BARNHART.
Zul je ’t ook vergeeten?
PELGROM.
                                      Neen zeg ik. Hoe sta je me en brust?
Ga maar heen: zo jouw jonger Broer ons hoorden, hy zou licht meenen
(250) Of ik je in dit werk met raad of daad myn hulp had willen leenen,
En dat zou me spyten, ik ben daar te deugdzaam toe, en te vroom.
BARNHART.
Vaarwel dan.


[p. 17]

ACHTSTE TOONEEL.

PELGROM.

                          O selleweeken! dit werkje gelykt wel een droom!
De Drommel noch toe! Ryk Janssen, zo wel als myn persoonaadje,
Hebben flus geen kleintje zonder onze Waard gerekent! Koeraadje!
(255) Hy wou zyn Dochter aan geen Steeman geeven, en niet te min
Zou het nou licht kunnen gebeuren dat hy ’er een kreeg, tegens zyn zin!
Ik hoopte met Roosje te trouwen: maar ver van dat te doen gelukken,
Leg ik zo haast geen knoop, of een ander rukt die aan stukken.
Dit is myn darde Medevryer: doch naar ik my vind gesteld,
(260) Word ik min door jaloezy van hem, als van die twee Boeren, gekwelt.
Daar schiet me iets goeds in! Ze vertrouwen ’er heel en allen
Op my: kan ik het na myn zin draaijen, zal ik de bot wel gallen.
Ik zal myn werk gaan afdoen, en zien hoe ik het met hen stellen kan.
Ik zou een domme Dief zyn, kreeg ik ’er geen Kuit, of Haring van.
Einde van het Eerste Bedryf.
Continue
[p. 18]

TWEEDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

PELGROM, RITSAART. Ieder van een
byzondre kant.

PELGROM.
(265) Veel eer zou men een Mensch vinden, als een Boer die men zoekt te spreeken!
Maar, welk eene beweging van Ritsaart! Wat mag hem ontbreeken?
RITSAART, omzoekende.
Och, waar is ze daar gebleeven, of versteeken in een hoek?
PELGROM.
Wie doch?
RITSAART.
                Haar, die ’k zoek.
PELGROM.
                                            Wie zoekje?
RITSAART.
                                                                Ik zoek....
PELGROM.
                                                                                Ik zoek, ik zoek, ik zoek.
’t Is noch pas twee of drie jaar verleên dat je wat op de billen
(270) Gezocht zout hebben, met zulke spoorelooze grillen.
Maar nou je wat groot begind te worden, en dat je de sleutel van
Jouw broek schynd te draagen, verlies je ’t ontzag, en steurt je nergens an.
Waarom ga je niet in jouw kamer aan ’t Syfferen, en Schryven?
Waarom laatje die Tekening onvolmaakt, op jouw taaffel leggen blyven?
(275) Waarom leesje niet de eene of de and’re Historie? Wat meen je al,
Dat’er met dit rinkelrooijen eindelyk van jou worden zal?
Ik heb volle magt, en last van jouw Papa om zo te spreeken.
Waar brengje jouw tyd meê deur? Ik meen by den elleweeken
[p. 19]
Borsje, dat het geen kleintje op een kyven zal gaan
(280) Als hy flus thuis komt, en ziet dat je niet met al hebt gedaan!
RITSAART.
Och, myn lieve Pelgrom, je zietme voor jouw voeten leggen!
PELGROM.
Nou, nou, rys op. Ik zal hem niets van al jouw boeverankjens zeggen.
RITSAART.
Och, dat is het niet dat my in wanhoop brengt, ô neen!
PELGROM.
Wat dan? Wil je iemand van jouw Kameraats gaan bezoeken? ga, ga heen.
(285) Ik zal ’t niet verklikken.
RITSAART.
                                                  Myn lieve Pelgrom, dat ’s niet met allen.
PELGROM.
Heb je geld van doen? Ik heb niet veel, maar jou te gevallen....
RITSAART.
Och Pelgrom, je ziet niet in de grond van myn hart!
PELGROM.
Heeft je iemand eenige spyt aangedaan, dat je licht’lyk smart?
RITSAART.
Ik ben my zelve niet!
PELGROM.
                                  Heeft jouw Mama je ook weer bekeeven?
RITSAART.
(290) Je zegt niets van ’t geen my oorzaak tot myne ontroeringe heeft gegeeven.
PELGROM.
O, zeg het dan zelf: Want ik ben nou heel en al uit gestudeert!
RITSAART.
Och Pelgrom!
PELGROM.
                    Wat is ’t?
RITSAART.
                                    Ik zie....
PELGROM.
                                                Wel nou?
RITSAART.
                                                                Ik zie....
[p. 20]
PELGROM.
                                                                            Wat zie je, dat je deerd?
RITSAART.
Ik zie, zeg ik....


TWEEDE TOONEEL.

PELGROM, RITSAART, ROOSJE.

PELGROM.
        Ho, ho, hy heeft, by myn keel, geen drek in zyne oogen!
Ik zie, ik zie, ik zie. ben ik slechts niet bedroogen,
(295) Dat ik ook al te veel zie!
RITSAART.
                                                Och Pelgrom! ik bid dat je me niet verlaat!
PELGROM.
Wat is dat te zeggen?
RITSAART, tegens Roosje, en Pelgrom.
                            Roosje! Pelgrom, zeg ik.... Roosje!
ROOSJE.
                                                                              Wat bliefje?
PELGROM.
                                                                                              Je praat
Zo koddig, dat ik het niet versta.
RITSAART.
                                                  Och, ik ben verlooren
Pelgrom, indien....
PELGROM.
                        Wel nou Pelgrom, Pelgrom, wat is ’er? Laat hooren.
RITSAART.
Ik ben verlooren, zeg ik, indien je me niet helpt!
PELGROM.
(300) ,, Och! die onnozele schaapen! ’t schynt of heur de liefde overstelpt,
,, Zonder dat ze weeten hoe, of waar dat ze moeten beginnen.
,, Ik heb waarachtig meêly met ’er! Maar ik moet met bedaarde zinnen
,, Eens zien hoe dit afloopen zal!
[p. 21]
ROOSJE.
                                                    Zeg dan rasjes Sinjeur
Ritsert, wat wouje van me hebben? Spreek of ik loop deur.
RITSAART.
(305) Ik wou dat je hier een weinig bleeft staan.
ROOSJE.
                                                                    Dat is niet van nooden.
Ik moet by jouw Mama gaen, die heit me flus al ontbooden.
RITSAART.
Ik bid je blyf een ogenblik byme.
ROOSJE.
                                                      Houwje rust, raek me niet an
Sinjeur Ritsaert.
RITSAART.
                      Ik hebje iets te zeggen: wilje me niet hooren dan?
ROOSJE.
Ik zel men Vaertje roepen. Vaertje!
RITSAART.
                                                        Ach Roosje! Wat wil je maaken?
(310) Ik bidje roep niet, ik zalje liever niet aanraaken.
Maar laat myne oogen toe te beschouwen dat schoone gelaat.
ROOSJE.
Wel haestje dan.
RITSAART.
                          Zoete Roosje, hoe komt het dat je my zo haat?
ROOSJE.
Wie ik? Wie zeid dat? Ik haet je niet.
RITSAART.
                                                          Myn schoone Roosje, myn leeven.
Zulje ’t ook kwaalyk neemen dat ik je een kusje mag geeven?
ROOSJE.
(315) Vaertje?
RITSAART.
                        Ik bidje roep toch niet: zie daar ik houw me rust.
Zeg Roosje, wilje wat konfyt hebben?
ROOSJE.
                                                            Neen.
[p. 22]
RITSAART.
                                                                        Hebje ook lust
Tot suik’re orreten met kapittelstokken?
ROOSJE.
                                                                Neen.
RITSAART.
                                                                          Of lange Rozynen
Met Amandelen!
ROOSJE.
                          Neen.
RITSAART.
                                  Of wilje een flesje van onze Frontignac wynen?
ROOSJE.
Neen.
RITSAART.
          Wilje een Sinaas appel.
ROOSJE.
                                            Neen.
RITSAART.
                                                    Wat wilje dan dat ik je verëeren zal?
(320) Doe my die vriendschap en zeg hetme.
ROOSJE.
                                                                     Niemendal.
RITSAART.
Roosje, het stof van jouw ryglyf is niet mooi, wil ik je een zy stofje langen
Met bloemen?
ROOSJE.
                    Vaertje wil niet dat ik van iemand iets zel ontfangen.
RITSAART.
Hy zal niet weeten van wie het komt, ik zal ’t je door myn Mama
Doen verëeren. Wilje’t dan wel hebben? He? wat zegje?
ROOSJE.
                                                                                        Jae.
RITSAART.
(325) Zul je me dan ook lief hebben?
ROOSJE.
                                                            Jae.
[p. 23]
RITSAART.
                                                                  Met al je hart, zeg Roosje?
ROOSJE.
Jae.
RITSAART.
        Zulje dan flus met me na strand wand’len, zeg myn troosje?
ROOSJE.
Neen.
RITSAART.
          Ach! wil je me dan in de uiterste wanhoop zien?
ROOSJE.
                                                                                      Neen.
RITSAART.
                                                                                                Ach, ach!
Zulje me dan niet toestaan, Roosje, dat ik je hand eens kussen mag?
ROOSJE.
Neen.
RITSAART.
          Begeerje dan myn dood liever, als my die gunst te laaten verwerven?
ROOSJE.
(330) Ik begeer niet dat je om mynent wil, zelt gaen leggen sterven.
                    RITSAART, haar hand kussende.
Ach myn waarde Roosje!
ROOSJE.
                                      Kyk, ik laet ’et jou toe: maer loof me vry,
Dat ik ’et jouw Broer eweigert heb, in hy praeten alzo mooi als jy.
PELGROM.
Koeraadje? Dit gaat uit de kunst! je hebt zo maar voort te vaaren!
Seldreweeken myn jong Heerschopje, hoe minlyk weet jy ’t te klaaren!
RITSAART.
(335) Hoe ontydig steur je me!
PELGROM.
                                              Ik heb recht dat ik je bestraf.
En je weet wel, sints dat jouw Vader my ’t opzicht over jou gaf,
[p. 24]
Dat dit geene exemp’len zyn, van die hooggeleerde
En wyze Filosoof, die jou tot noch toe in Stad instrueerde.
En jy lief koozend Troetel-Lammetje, die jou de handen kussen laat;
(340) Wie leerd jou die hoofsche kunsjes? me dunkt dat jy ze al vry wel verstaat.
RITSAART.
Ik bidje, bekyf my, zo veel ’t je lust; je meugt je toornig toonen:
Maar ’k verzoek dat jouw gramschap Roosje wil verschoonen.
PELGROM.
Ik wil het heur zeggen! Zie al die looze lief koozery!...
RITSAART.
Ik zal ’t niet lyen, zeg ik: want wat gezag dat je ook over my,
(345) Door Papaas last, meend te hebben, het zal je berouwen,
Zo je haar een kwaat woord geeft.
ROOSJE.
                                                        Ai, wil je rust houwen
Sinjeur Ritsert! Pelgrom, ik bidje versteur je niet meer.
Ik loop zo dryvens by zen Mama.


DERDE TOONEEL.

RITSAART, PELGROM.

RITSAART.
                                                      Wel nu, jy wint het hier weer.
Ze is weg. Maar ’t zal weinig baaten meug je wel weeten:
(350) Want ondanks al jouw voorzorg, en oppassen, zonder te vergeeten
De dreigementen van myn Papa, voor wien ik groote achtinge heb,
Zal ik haar beminnen, dienen, en aanbidden zo lang ik aassem schep.
PELGROM.
Hoe nou toe! wat ’s dit te zeggen? zo stout tegens my te spreeken?
RITSAART.
’t Is waar. Ik heb ongelyk Pelgrom, ik beken myn’ gebreeken,
(355) En verander van toon; u biddende om alles wat u ooit
Het naaste aan ’t hart gelegen heeft: voor eerst, dat je nooit
[p. 25]
Iets van deeze zaak, aan myn Papa wilt openbaaren;
En voor het tweede, Pelgrom, dat jy, die in myn’ jonge jaaren
Zo veel moeite met my gehad hebt, op een ogenblik niet verspilt*
(360) De vrugt van al die zorg; maar dat je me in myn’ liefde dienen wilt.
PELGROM.
,, Waaragtig, ik kryg deernis met hem, en myn meelyen komt weer boven!
,, Wie Droes zou zulks van dat jonge knaapje hebben durven gelooven?
,, Daar het zo weinig tyd verleen is, dat ik hem noch wat
,, Kwips, kwips heb gegeeven. Nou zie ik tot myn’ verwondering, dat
(365) ,, De Liefde ’t verstand haast doet rypen in jonge Aankomelingen!
,, Welk een’ redeneering! Welke driften! Ja wel ’k zou schier uit myn vel springen!
,, Want ik voel dat dit Schelmpje my ook gaande maakt,
RITSAART.
Myn lieve Pelgrom, helpme, of ik doorsteek my zelf uit mistroostigheid!
PELGROM.
,, Ik kan ’er niet meer tegen, de traanen bigg’len uit myne oogen!
RITSAART.
(370) Indien je my ooit lief had of met my waart bewoogen....
PELGROM.
,, Och! ik kan niet meer! ,, Sta op.
RITSAART.
                                                  Zulje gevoelig zyn van myn’ pyn?
PELGROM.
Ja.
RITSAART.
    En zulje me in myne liefde behulpzaam zyn?
PELGROM.
Ja.
RITSAART.
    Dat ik in ’t eind’ gelukkiglyk van Roosje mag zegepraalen?
PELGROM.
Ja, zeg ik, sta maar op.
[p. 26]
RITSAART.
                                  Hoe zal ik je die groote dienst betaalen.
PELGROM.
(375) ,, Zie daar! Al was ’t myn eige natuurlyke Zoon, zou ik geen meer
,, Liefde voor hem kunnen hebben! och hoe menigen keer
,, Heb ik hem wel op deeze myne ouwe armen gedragen!
RITSAART.
Zulje wel onthouwen wat je me daar belooft?
PELGROM.
                                                                    Wat meugje me al vraagen?
Vertrouw je op my! Maar hier ’s geen tyd te verliezen: want
(380) Jouw Monfreer is ten minsten alzo verdolt, of starker in minnebrand
Op Roosje ontsteeken als jy: ’k heb hem ook moeten belooven
Te helpen. Hoe zal ik ’t stellen om dit hoekje te boven
Te zeilen, zonder dat ik hem versteur? want hy is licht geraakt.
Hoor je moet hem voorkomen, eer dat hy Roosje schaakt.
(385) Maar ik zie daar iemand komen: pas op te zeven uuren
Haar te wachten...         Hy luistert hem iets in ’t oor.
RITSAART.
                            Zul je niet meê gaan om ’t werk te helpen bestuuren?
PELGROM.
Neen, ik zal hier blyven, om daar na alle ding weer te recht
Te helpen. Ga maar heen, zeg ik: waar wachtje na? Benje slecht?
Ik heb niet mis gezien, ’t is juist de gepretendeerde
(390) Toekomende Huishoudster van jou Broer zo hy ze slechts begeerde.


VIERDE TOONEEL.

VREDEGOND, RITSAART, PELGROM.

VREDEGOND.
Heer Ritsaart hebje uw Freer Barnhart hier ook gezien?
RITSAART.
Ja ik Mejufvrouw, ’t is noch niet lange verleen, en indien
[p. 27]
Ik me niet bedrieg, is hy de weg naar ’t Sparrebosje, ingeslagen.
PELGROM.
Je bedriegtje wel louter: want hy ’s deezen ochtent gaan jaagen.
RITSAART.
(395) Ik bedrieg me niet: ’t was hem zelf, zonder eenige twyffeling.
PELGROM.
Hy heeft my evenwel flus gezegt dat hy uit jaagen ging.
VREDEGOND.
Hy had uw belast my zulks te zeggen, zo gy het wilt bekennen.
PELGROM.
Mejufvrouw, ’k geloof dat hy, noch wy van de eerste leugen niet geborsten bennen.
VREDEGOND.
Dat kon wel waar zyn. Maar Pelgrom hoor eens. Mynheer, met uw verlof.
(400) Dat ik hem een woordje alleenig spreek, neem ’t my niet kwalyk of.
RITSAART.
In geenen deele Mejufvrouw, ik ga: Pelgrom, ik zal die zaaken
Dan zo bestellen.
PELGROM.
                          Doe zo, ik zal ’t met de rest wel maaken.
RITSAART.
Mejufvrouw, uw gehoorzaamste Dienaar.
VREDEGOND.
                                                                Ik komje aanstonds weer by.


VYFDE TOONEEL.

VREDEGOND, PELGROM.

VREDEGOND.
Wel nu, Pelgrom, biegt eens recht op, we zyn hier alleen, en vry.
(405) Ik zie, en bespeur hier zo al verscheidene vreemde dingen,
Die uw niet onbekend zyn; of, (zo ik in ’t geheim dorst dringen,)
[p. 28]
Daar gy zelf licht’lyk de eenigste Bestuurder van bent;*
Ten minsten heeft hy reden om zulks te gelooven die uw grond kend
Heer Barnhart, zei je, is deeze morgenstond uit jaagen
(410) Gegaan: maar maakje niet moeijelyk, en antwoord op myn vraagen:
Ik heb hem noch straks hier met uw zien praaten; dit ’s immers dan
Zo groven leugen, dat men die voelen en tasten kan.
Iemand die met misvertrouwen, en minnenyd is bezeten,
Behoeft niet veel tyds om te ontdekken, alles wat hy wil weeten.
PELGROM.
(415) De Drommel moetme haalen Jufvrouw, zo ik een enkel woord
Kan bevatten van alles wat ik daar van jou heb gehoord.
VREDEGOND, hem een stuk geld geevende.
Zie daar. Dit geloof ik, zal uw myn’ mening beter doen begrypen.
PELGROM.
Waaragtig, dit opend het verstand, en doet de zinnen slypen!
VREDEGOND.
Wilje me een dienst doen?
PELGROM.
                                        Met al myn hart.
VREDEGOND.
                                                                  En zonder dat je ’t overbrieft?
PELGROM.
(420) Je hebt maar te spreeken. Ben je ook op Roosje verlieft?
VREDEGOND.
Hoe? ik op Roosje?
PELGROM.
                              Wel waarom niet? Waar dat zo groote zonde?
Want kyk, Roosje is hier de landziekte drie mylen in ’t ronde.
VREDEGOND.
Dat is te zeggen dat myn Bruigom op haar verzot is?
[p. 29]
PELGROM.
                                                                                Net geraên.
VREDEGOND.
Het komt my niet vreemd voor, zyne onstandvastigheid te verstaan.
(425) Maar ik geloof dat gy, zo wel als ik, zult kunnen bevroeden
Dat myne eer niet toelaat ons huuwelyk, tegens vermoeden
Dus lang uitgesteld, zonder eenige wettige reên,
Nu eindelyk te zien verniettigen? Neen, ô neen!
Al was Barnhart my onverschillend, al kon ik hem verachten:
(430) (Want hy is niet waardig anders te staan in myne gedachten,)
Ja, al was het dat ik hem haattede, zou doch myn’ drift om zyne Vrouw
Te worden, niet minder zyn: door dien ’t gerucht van onze trouw
In Stad, en hier verbreid, my belet voor al myn leeven
Om my ooit, met een ander, dan hem in ’t huuw’lyk te begeeven.
PELGROM.
(435) Dat is gezegt: je wilt hem hebben, ’t ga dan ook zo ’t wil?
VREDEGOND.
Of in een Klooster gaan, en leeven daar gerust en stil.
PELGROM.
Gerust in een Klooster? Ja Jufvrouw dat moest alzo weezen
O, hadje de Saamenspraaken van Erasmus eens geleezen
Wegens het Kloosterleeven, en voornaamentlyk die tusschen Katryn
(440) En haar Vryer, je zoud niet lang in dat wanhoopend voorneemen zyn.
Dit zoete lieve Meisje, dat niet luisterde na de raad van Ouders, noch Vrinden
Meende in ’t Klooster alle vreugd, en een hemel op aarde te vinden
Maar toen ze de Kap over de Tuin hing, was ze van een heel ander verstand.
VREDEGOND.
Wel, bedenk dan wat we doen zullen eer Barnharts brand
[p. 30]
(445) Tot Roosje, en zyne koelheid voor my komt te vergrooten.
PELGROM.
Hoor. Zo ik maaken kon dat jouw huuw’lyk noch van daag wierd geslooten.
Wat zouje me geven?
VREDEGOND.
                                Meer als jezelf lichtelyk raad.
PELGROM.
Wel luister: Maak dat je zonder tyd verlies daat’lyk heene gaat....
              Kees Pier, komt van ter zyden op het Toneel.
Maar daar speeld de Drommel meê, dat men niet een woord mag spreeken,
(450) Of men word ten eersten gesteurd; ,, doch ik zal me haast wreeken’’.
Mejufrouw, met uw verlof, dat ik die Boer een enkel woord
Mag zeggen, op dat hy myn voorneem, en onze redeneering niet hoord.


ZESDE TOONEEL.

PELGROM, KEES PIER, VREDEGOND, ter zyden.

PELGROM.
Kees, je komt recht van pas; houje daar slechts verborgen
Voor een ogenblik, ik zal voor jou zorgen,
(455) En kom zo daat’lyk weer by je om je te zeggen hoe je ’t maakt
Pelgrom, luistert Kees Pier iets in ’t Oor.
Dat je op een gemakkelyke wys aan..... ,, honderd stokslagen geraakt.’’
Wat dunkje Mejufvrouw? die Boer durft ook na Roosje vryen.
VREDEGOND.
Een schoone eer voor Barnhart!
PELGROM.
                                                Gaan we wat meer ter zyen
Op dat dien lompe vlegel ons niets beluistert
[p. 31]
KEES PIER, ter zyden.
                                                                    Ik bin zo groen
(460) By den eldrementen, dat ik borst om te weeten hoe ’et gedoen
Van Roosje al staet, in wat men Heer Pelgroms sellokwentie
Veurkuuren uit erécht zél hebben in deuze konkonrentie!
Hy heit belooft heur te zeggen, dat ik zo samereus as de Droes
Op ’er bin. Seldre kwast! waerom heb ik ook niet ien beter roes
(465) Ezoopen, in mongt an mongt an heur zelf myn infektie
Zo te kennen egeeven mit ien Rederykers konnektie?
Gien Bo zo goed als de Man zelf, zei ereis ien zeker geest.
Maer gut! dat ik ereis by de Duivel te biegt waer eweest?
Luk raek, kedaer, daer binnen mier Vrouwen as Kerken.
(470) Die alle gaten ook stoppen wou, zou ’em zelf wél dood wérken.
PELGROM.
Zo ’t immers doenlyk is, Jufvrouw, maak dat jouw Papa
Van alles onderricht word.
VREDEGOND.
                                          Ik zal myn best doen. Nu ik ga.
PELGROM.
Vergeet niet uw voorneem aan Roosje, in vertrouwen te zeggen,
Ik zal straks by haar gaan, om ’t werk in banden te leggen.
(475) Terwyl ik voor haar werk, moet ze ook voor u wat doen.
Verlies geen tyd, ik zal me van myn kant, ook op ’t beste spoên.


ZEVENDE TOONEEL.

PELGROM, KEES PIER.

PELGROM.
Wel nou Kees, wat beloofje me voor Bodenbrood?
KEES PIER.
                                                                                    O, Seldreweeken!
[p. 32]
Je most me ierst zeggen waer veur, ik hou niet van lang preeken.
PELGROM.
Neen, ik wil eerst weeten wat je me veur dees goê maar, geeven zult.
KEES PIER.
(480) O Seldrement! speul zo niet de Jan Pottagies muts mit men geduld!
Zeg ’et mit ’er vaert.
PELGROM.
                                Je moest me al bidden, en heel mooi praaten.
KEES PIER.
ô Krement! brus heen. Wil je ’t niet zeggen je meugen ’et laeten.
PELGROM.
Dan zulje ’t niet weeten.
KEES PIER.
                                      Rond uit, ik hou niet van al die fikfakkery.
Ik loop liever iens sloegs nae ’er Vaer, zongder zo veul sarmeny,
(485) In vraegen ’er zo iens sloegs ten hylik
PELGROM.
                                                                      Je zoud alles bederven.
KEES PIER.
Dat is niet ien brui. ’t Is lykeveul wat veur ien dood we sterven.
PELGROM.
Kom, kom, Kees, ’k heb meêly met je.
KEES PIER.
                                                            Wel nou, zeg dan zonder verleg
Wat antwoord dat je hebben, in daar meê, op inne weg.
PELGROM.
Wel luister dan, zonder my in men verhaal te steuren.
KEES PIER.
(490) Dat scheeld ons niet, wy wandelen byget mit ope deuren.
PELGROM.
Hoor toe dan. Ik heb Roosjes Vaar met oordeel en verstand
Wegens jouw zaak gesondeert, om te weeten hoe na by land:
Hy wist me in ’t eerst, heel veel zwaarigheden te openbaaren;
[p. 33]
Maar ’k heb zo veel gedaan dat hy zich eind’lyk heeft moeten verklaaren.
(495) En na verscheidene eertytels die hy zo by de tast
Jou wist toe te voegen, als van Rekel, Hangebast,
Plompen Boer, grove vlegel, dronke beest en diergelyken,
Die ik om jou eers wille verby ga, heeft hy my doen blyken
En gezwooren dat hy zyn Dochter veel eer verwurgen zou,
(500) Als toe te laaten dat zy ooit of ooit wierd jouw Vrouw.
KEES PIER.
Is dit deuze goeije tyding, die je myn deed hoopen?
Seldrement! laet’em met zen Dochter aen de Galg loopen!
Wat bruid me heur? Daer kommen zo goeije Schepen an,
As ’er of vaeren. Heit hy geld, ien aer eet ’er niet van.
(505) Krygen we deuze niet, krygen we ien aere, inne licht al zo fraeijen.
Hadieu Pelgrom, tut weerziens. Het rad zel wel ereis draeijen.
Wat is ’er ook an ien Meid of tien elegen, by den eldrement?
PELGROM.
Ho, ho, Kees Pier, me dunkt dat je al vry haastig op jouw Paardje bent.
KEES PIER.
Zo doen ik.
PELGROM.
                  Zo wilje de rest niet weeten.
KEES PIER.
                                                              Wel wat zou ’t toch weezen?
PELGROM.
(510) De zaak is zo kwaad niet als jy wel schynt te vreezen.
KEES PIER.
Hoe dan?
PELGROM.
                Myn gewoonte is dat ik ’t beste brokje tot op ’t lest bespaar.
KEES PIER.
O, zeg het dan haestig.
[p. 34]
PELGROM.
                              Roosje, niet tegenstaande ’t besluit van heur Vaar,
Begeerd met niemand, wie ’t ook is, als met jouw persoon te trouwen,
Al zou ze ’er ook al haar leeven in de maagdelyke staat moeten houwen.
KEES PIER.
(515) Op jouw mannen waerheid?
PELGROM.
                                                        Veurzeker! geloof me, ik vertelje geen droom.
En tot bewys, zo je te zeven uuren by die hooge Abeele boom
Wilt komen, je zult haar daar vinden, om jou heur liefde te ontdekken.
KEES PIER.
Krement, ik zel ’er kommen; maer men most ook niet met me gekken!
PELGROM.
Neen; maar je moest zo wat anders gekleed zyn.
KEES PIER.
                                                                            Dat waer gien fatsoen,
(520) De Duiker, neen! Ik zel byget men Zundags pak aen doen.
PELGROM.
Dat is ’t niet dat ze begeerd: want al schoon het te zeven uuren
Wat donker is, vreest ze of iemand van de Buuren
Haar by jou verspieden mogt, en daarom heeft ze verzocht
Dat je jou als een Boerin woud kleeden.
KEES PIER.
                                                                Krement, dat heit ze wel bedocht!
(525) Ik zel heur raed volgen
PELGROM.
                                              Je moest ’er snedig op passen.
Niet laater als te zeven uuren.
KEES PIER.
                                              Ik zel dat Varken wel wasschen.


[p. 35]

ACHTSTE TOONEEL.

PELGROM.

O bloemerharten! Wat zal ik, zonder dat men’t denkt, van deeze dag
Al opschudding onder Medevryers maaken! maar dat ga zo ’et mag.
Daar scheeld niets aan als my van noch een Minnemakker te wreeken:
(530) Hy moet het gevoelen hier ook van hebben, of het zal my aan de magt ontbreeken!
Waar vind ik hem nou best? Ik geloof voorzeker en gewis
Dat hy me ook loopt zoeken, zo verzot als hy op Roosje is.
O Teeuwisje! Teeuwisje! het zal heel weinig baaten
Dat je de Neef van onze Schout bent, om je ongestraft te laaten.
(535) Ik zal je ook doen zien en gevoelen, na der zaaken rechten eisch,
Dat men my niet moet neemen voor een Makelaar van warm vleisch.

Einde van het tweede Bedryf.
Continue
[p. 36]

DERDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

PELGROM, TEEUWIS.

PELGROM.
Kom lustig, Teeuwis maat, je moet hier niet opsloffen:
Want kwamje een ogenblik te laat, je zoud ’er voor boffen.
Den avond vald, en aan de scheemerende duisternis
(540) Te oordeelen, geloof ik, dat het niet ver van zeven uuren is.
Loop al je best, onthouw je by die hooge Abeele boom, zonder vreezen.
Ik verzekerje dat Roosje daar, een weinig voor, of een ogenblik na jou, zal weezen.
TEEUWIS.
Gut, Sinjeur Pelgrom! Hoe zel ik vergelden al jouw zorg en vlyt?
PELGROM.
’t Werk moet, eer de Maan opkomt, beschikt zyn; spil voor al geen tyd:
(545) Ze begeerd jou te spreeken, om alles met jou zelf te overleggen;
Ze zal je met drie woorden, meer als ik met honderd kunnen zeggen.
TEEUWIS.
Seldrement, noch toe, Sinjeur Pelgrom, wat al pleziers!
Krement, zo ik’er kryg, we zellen drinken as Tempeliers!
PELGROM.
Wel, dan als dan. Loop jy maar heen, ter plaatse voorschreeven.
TEEUWIS.
(550) Ik heb myn dan maer ienssloegs daer heen te begeeven?
PELGROM.
Wel ja. Of wacht tot dat het een kleen weinigje donkerer word.
TEEUWIS.
Zo mag ik ierst wel ereis loopen drinken?
PELGROM.
                                                                  Ja; maar maak ’et kort.
[p. 37]
Ik zal midd’ler wyl Roosje zeggen dat ze jou daar zal vinden.
TEEUWIS.
Hadieu, Sinjeur Pelgrom, hadieu, trouwste van al myn Vrinden.


TWEEDE TOONEEL.

PELGROM.

(555) Wat, zo ziet! Dit gaat alles uit de kunst, en na myn wensch!
Daar zie ik Ryk Janssen aan zyn deur, geen mensch
Had me op deez’ stond, zo van pas in de mond kunnen loopen!
Ik moet hem wat van zynent aftrekken, en hem een ol verkoopen,
Om Ritsert tyd te geeven dat hy Roosje, eerme iets komt te vermoen.....


DERDE TOONEEL.

RYK JANSSEN, PELGROM.

RYK.
(560) Wel Pelgrom, heb ik jou daer?
PELGROM.
                                                                Ik zocht je.
RYK.
                                                                                  Wel wat is ’er weêr te doen?
Wat heb je me te zeggen?
PELGROM.
                                        Ik moet je over iets gewigtigs spreeken.
RYK.
Wel nou, ik luister vast toe. ,,Wat mag hier achter steeken.”
PELGROM.
Laat ons wat van jou deur afgaan, om reden die’k je zeggen zal.
RYK.
Maer waerom dat? We binnen hier ommers allien, is ’t van ’t mal?
[p. 38]
PELGROM.
(565) Als men zo dicht by zen huis is, komt het vaak te gebeuren
Dat de huis’lyke zaaken onze aandacht en opmerking versteuren.
Men luisterd niet na ’t geen men ons zegt, ’t verstand word dom.
Zo een Vrouw op iemand kyft, men wil weeten waarom.
Zo iemand in of uitgaat, men wil aanstonds weeten
(570) Wie dat het is, waar van daan, of hoe ze zyn geheeten.
Indien men een kind hoord kryten, men is ten eersten ontsteld,
Ja ’t geblaf van een hond, schynd dat ons met ongerustheid kweld.
En door dien een zaak van belang, die ik je wil vertrouwen,
Vereischt om jou in een gestaadige opmerking te houwen,
(575) Zo.... maar we zyn nou ver genoeg van jouwent en hier heel wel.
RYK.
Ik loof waeragtig dat hier ien Berg van ien Muis in de kraam kommen zel!
PELGROM.
Voor eerst moetje weeten dat ik nooit iets zeg of doe, zonder reden.
RYK.
Wel nou, laet hooren.
PELGROM.
                                Om dan tot het begin te treeden
Zal ik je voor af zeggen, dat al schoon je op een schotse manier
(580) My jouw Dochter geweigerd hebt, dat ik daarom niet een zier
Te minder belang neem in alles wat jou mag raaken.
RYK.
Waer of dit belanden zel, mit zulken Veurspul te maeken!
PELGROM.
Dierhalven, bemerkt hebbende dat ’er vry wat familjariteit
Tusschen Teeuwis en jou Dochter was, heb ik, onder ons gezeid,
(585) Heurlui stilletjes verspied, en eindelyk zo veel vernomen
Dat ze van avond te zeven uuren by malkander zullen komen.
[p. 39]
RYK.
Van avond te te zeuven uuren, by mekaer?
PELGROM.
                                                                    Ja. Maar ’k denk in alle eer en deugd.
RYK.
Wat zegje? in alle eer en deugd? het mogt dat jy niet zeggen meugt!
PELGROM.
Wel, waarom? ’t is hach’lyk maar om een eerlyke konverzaatsie.
RYK.
(590) Konferzaetsie mit Teeuwis? Jae wel wat voel ik ien temtaetsie?*
Konfersaetsie mit Teeuwis? Is het hiel en al van ’t jok?
Verliezen we gien tyd. Kom, kom, ien stok, ien stok!
O zeg me de plaets maer!
PELGROM.
                                        Die zou ik je liefst niet zeggen,
Voor dat je me belooft hebt, je handen niet te leggen
(595) Aan jouw Dochter, en de voorschreeve stok niet te gebruiken, als
Op de huid van Teeuwis.
RYK.
                                        Jae, jae, ik belooft je, of de Droes is vals.
PELGROM.
Zo eenige oorvygen voor jouw Dochter, zouwen ’er wel oppassen.
RYK.
Laet myn begaen, en zeg me waer ik’er best zel verrassen.
PELGROM.
Onder die gindsche hooge Abeele boom. Ik kan je ze nou,
(600) Om dat het wat donker is, van hier niet toonen; maar ik vertrouw
Dat wy ze zekerlyk hier voorby zullen zien komen, en hooren.
Maar zacht! wees stil, daar ’s iemand. Luister met bei jouw ooren,
En blyf daar een weinig ter zyen, in dat hoekje, tot dat
Ik weer by je kom, om je te waarschuwen, hoe, en wat
(605) Je zult moeten doen, om ’er zaamen te betrappen;
Maar houwje voor alle ding stil, op dat ze ons niet ontsnappen.


[p. 40]

VIERDE TOONEEL.

PELGROM, TEEUWIS, RYK JANSSEN in zyn schuilhoek.

PELGROM, zachtjens.
Ben jy het Teeuwis?
TEEUWIS, ook zachjens.
                                Wel zou ik niet? Neen by den eldrement,
Daer ik men woord geef, bin ik al ien sakker eerste Vent!
Maer hebje Roosje esprooken?
PELGROM.
                                                Wel, duidelyk: hoor dit is ’er begeeren,
(610) Dat je eerlyk te werk gaat, of ze zou straks weerom keeren.
TEEUWIS.
Laet Joris slechts begaen.
PELGROM.
                                        ’t Is jouw tyd, loop al je best voort!


VYFDE TOONEEL.

PELGROM, RYK JANSSEN.

PELGROM.
’t Is Teeuwis. Je ziet wel, dit gaat alles in ordre, zo ’t behoord,
De Vryer gaat voor af, om de Lieftste op de rendevoes te wachten.
RYK.
Jae, maer myn Dochter komt niet.
PELGROM.
                                                    O, meenje ook dat ze zo zal jagten?
(615) Je bent te heet gebaakert, je hebt geen geduld:
Houw je maar stil in jouw schuilplaats, ik verzekerje, je zult
[p. 41]
Haar wel haast zien komen.
RYK.
                                            Maer je moest me gien knollen,
Veur lamoenen verkoopen!
PELGROM.
                                          Wel, ik vertelje geen grollen.
Toef slechts een ogenblik. Maar ’k hoor iemand!


ZESDE TOONEEL.

PELGROM, RYK JANSSEN, KEES PIER, In Boerinne kleeding, na de bestemde plaats gaande.

PELGROM.
                                                                Ze is ’et zelf! ô ja, zy is ’t!
(620) Zonder twyffel; zie je nou wel dat ik me niet heb vergist?
Volg haar nou stilletjens na, zonder geraas, ga op jouw toonen.
Slaat ’er lustig op: pas voor al Teeuwis niet te verschoonen,
En laat niet na, dat je ’t Wild weêrom dit heene jaagd.
RYK.
                                                                                    Ik zel zo doen.


ZEVENDE TOONEEL.

PELGROM.

Sa lustig! Ik moetme gereed houwen, om ’er als lui van fatzoen,
(625) In ’t voorby gaan te regaleeren, dat ze ’t alle bei voelen.
’t Oog in ’t Zeil. Voet by ’t Stuk. Hoe wil ik myn moed nou koelen,
En roskammen ’er als het beste Paard van ’s Meesters stal!
Maar zo ik me niet bedrieg begind de Tragedie daar al;
’k Hoor schreeuwen, ’k hoor loopen, na jaagen en kryten!


[p. 42]

ACHTSTE TOONEEL.

TEEUWIS, PELGROM.

TEEUWIS.
(630) O myn! ô myn! ô myn!
PELGROM.
                                                Nou zal ’t myn beurt zyn, om ’er op te smyten.
TEEUWIS.
Moord, moord, moord! Help, help, ik word vermoord!
PELGROM.
Die Hondsvot! wie heeft ooit zulk beestagtig schreeuwen gehoord!
TEEUWIS.
Och, och! ik ken niet meer! Men armen binnen me an stukken eslaegen!
PELGROM. Hem slaande.
Hier heb ik ’er een!
TEEUWIS.
                              Och, ik bin dood! men bienen kennen me niet mier draegen!


NEGENDE TOONEEL.

PELGROM.

(635) Ik raas van spyt, dat ik het by de tast niet beter heb gemaakt!
Je waart ’er anders, ik zweertje Veugel, zo goed koop, niet afgeraakt!


TIENDE TOONEEL.

RYK JANSSEN, PELGROM, ter zyden, KEES PIER, in Boerinne Kleeding.

RYK.
O jou kleine Karonje, die de Vryers by donker durft bescheijen!
Hou daer, hou daer, tut dat ik je in Stee nae ’t Spinhuis doe leijen.
[p. 43]
PELGROM.
,, Ho, ho! ’t is Rykbuur, die meend dat hy Roosje heeft betrapt!
KEES PIER.
(640) Ik bidje om vergiff’nis, Vaertje!
RYK.
                                                Jou Varken, zo je noch meer snapt,
zel ik je wat aers leeren.
KEES PIER.
                                      Och zoete, lieve Vaertje! wat faeltje?
RYK.
,, Maar, wat ’s dit te zeggen? ik loof waaragtig, dit ’s ien staeltje
,, Van Pelgrom; maar ’k zel ’t hem betaalen, hiet ik aers zo ik hiet!*
Jou hond! brui veur sint felten, en kom onder myn oogen niet.


ELFDE TOONEEL.

TEEUWIS, KEES PIER, PELGROM, ter zyden.

TEEUWIS.
(645) Krement! wat heb ik daer ook ien schooner kans verkeeken!
Kedaer, kost ik ’er weêr vinden, ik zou ’er by den elleweeken,
’k Weet niet wat om geeven.
KEES PIER.
                                              Daer hoor ik Teeuwis! hy zoekt
Nae Roosje, in is, nae ik ’t merk, zo wel als ik gedoekt!
Ik mot wat mit ’em deunen
TEEUWIS.
                                          Wie daer?
KEES PIER.
                                                          Goed Vriend.
TEEUWIS.
                                                                                Myn Suiker doosje?
(650) Bin jy ’t? myn zoete lieve albastre, fluweele Roosje!
KEES PIER.
Jae, ik bin ’et Teeuwis.
TEEUWIS.
                                  O, seldrement! nou zelje altyd mit me gaen!
[p. 44]
KEES PIER.
Ik durf zeker niet.
TEEUWIS.
                            De Nikker haelme, je zelt!
KEES PIER.
                                                                    Och Teeuwis, laet me staen!


TWAALFDE TOONEEL.

PELGROM.

Dit werkje gaat al koddig! maar hoe ’t Ritsaart ook mag maaken,
Ik heb hem tyds genoeg gegund, om tot zyn voorneem te geraaken.
(655) Maar hoor ik myn Baas daar niet met Heer Haagenaar? wel ter deeg!
Ze hebben ’t drokker als ooit! zouwen ze ook licht onderweeg
Iets gehoord hebben van myn Heldendaên, en Romansche vonden?
Maar ze zyn me reets op ’t lyf! ik vrees het zal hier honden!


DERTIENDE TOONEEL.

EELHART, PELGROM, HAAGENAAR.

EELHART.
Ben jy daar Pelgrom? Zeg me eens, wat hoor ik? wat gaat hier al om?
(660) Hoe! antwoordje niet? of speelje hier al willens voor stom?
PELGROM.
Men Heer, wat beliefje dat ik antwoorden zal? of op welke zaaken?
HAAGENAAR.
Ik kan niet bevatten waarom uw Zoon myn Dochter zou schaaken:
Dewyl hun huuwlyk tusschen ons reets geslooten was
Met hun beider goedvinden, zo dat ik in dit kas,
[p. 45]
(665) Deeze uitstrooisselen, myn Heer, voor eerst lieftst wat zou smooren.
EELHART.
Neen, wy moeten ’t weeten, myn Heer, en Pelgrom, zal ’t ons doen hooren.
PELGROM.
Men Heer, wat zal ik je zeggen? Ik weet waarentig niemendal.
EELHART.
Waar is myn Zoon Barnhart?
PELGROM.
                                            Myn Heer, hy was flus in de stal.
EELHART.
En myn Heers Dochters, heb je die hier niet vernomen?
PELGROM.
(670) Wel ja ’k, men Heer, ze is flusjes met haar Kales hier gekomen.
En zo ’k niet beter weet, is ze noch by Jufvrouw uw Vrouw,
Daar Roosje ook gegaan is, gelyk je belast had, dat ze doen zou.
EELHART.
Ik bid U, dat we in huis treên, myn Heer, om alles omstandiglyk te weeten.
Maar, wat beweegt Ryk Janssen, te schreeuwen, als waar hy bezeeten?


VEERTIENDE TOONEEL.

RYK JANSSEN, EELHART, HAAGENAAR, PELGROM.

RYK.
(675) Och, och, wat komt me over! och ik bin ien bedurve man!
EELHART.
Wat is ’er te doen, Ryk Janssen?
RYK.
                                                Och men Heer, wat gaet me an?
Men Dochter is me ontstoolen!
EELHART.
Jouw Dochter! en word haar Roovers naam verzweegen?
[p. 46]
RYK.
Jouw zeun Ritsert heit ’er eschaekt, en is ’er meê deur eteegen.
EELHART.
Wat zegje? myn Zoon Ritsaart, jouw Dochter geschaakt?
(680) Die Bengel!
PELGROM.
                          ,, Hoe Drommel is hy dat reets te weeten geraakt!
RYK.
Och, och, waer zel ik ’er zoeken? waer zel ik ’er vinden?
HAAGENAAR.
Nou, nou Rykbuur, dit kluuwen zal zich wel ontwinden.
EELHART.
Myn Heer, wat dunkt u van dit staaltje?
HAAGENAAR.
                                                    Myn verstand staat hier heel pal,
Maar, hier schuild iets achter, dat zich wel haast ontdekken zal.


VYFTIENDE TOONEEL.

KEES PIER, die door TEEUWIS weg gedraagen word, RYK JANSSEN, HAAGENAAR, EELHART, PELGROM, TEEUWIS.

KEES PIER.
(685) Help buuren, buuren help!
RYK.
                                                Och, och, ’k hoor Roosje gieren?
KEES PIER.
Help, help! och stae me by! Teeuwis wil me schoffieren!
HAAGENAAR.
Blyf beiden staan, zeg ik, en maak geen meer rumoer.
EELHART, tegens RYK JANSSEN.
Is dit jouw Dochter?
KEES PIER.
                                Och neen men Heer, ik bin Kees Pier, de Boer!
[p. 47]
RYK.
Jou Schelmen, alle bei! durfje noch weer onder men oogen kommen?
HAAGENAAR.
(690) Ja wel, ik begryp niet van al dit schaaken en vermommen!


ZESTIENDE TOONEEL.

HAAGENAAR, VREDEGOND, in Boerinne kleeding, EELHART, BARNHART, die Vredegond by de hand leid, RYK JANSSEN, PELGROM,
TEEUWIS, KEES PIER.

HAAGENAAR.
Myn Heer, wat zie ik? myn Dochter in een boerinne kleed!
VREDEGOND.
Ja Vader, ik ben ’t zelf, en als gy de rechte oorzaak weet,
Zult gy me niet bestraffen dat ik dees list heb verzonnen:
Want anderzints had ik Barnhart nooit tot man krygen konnen.
EELHART.
(695) Wel Barnhart, wat ’s dit? Wat heb je tegens jouw Bruid misdaan?
BARNHART.
Vader, ik beken schuld: ik heb een kleen misslagje begaan.
Ik hebme door de bekoorlykheên van Roosje laaten verleijen;
Ik dacht haar te schaaken, het uur, en de plaats om haar te verbeijen
Was door Pelgrom besteld; maar tot voorkoming van meer kwaads,
(700) Schaak ik, door ’k weet niet welk een schikking, myn Bruid in Roosjes plaats.
RYK, tegens PELGROM.
Jou ouwe Suzannes boef, die al deus fieltery hebt bedreeven!
Ik zelje op doen knoopen, zeg je me niet waer men kind is ebleeven.
EELHART.
Ryk Janssen, versteurje niet, de zaak kon slimmer zyn als ze is;
Heeft myn Zoon jouw Dochter geschaakt, ’k weet raad voor die ontsteltenis.
[p. 48]
(705) Hy zal ze trouwen; dus raakje uit alle kommer en vreezen.
RYK.
Och, die goedheid, men Heer, zou veur ons, al te grooten eer weezen!
EELHART.
Je hebt geld en goeds genoeg, en je bent een eerlyk man.
Ik wil je eens doen zien, hoe ’k van een Boerinnetje een Juffer maaken kan.
PELGROM.
Men Heer, zo je allegaar eens bent, mag ik zonder schroomen,
(710) Ritsert en Roosje wel gaan zoeken?
EELHART.
                                                                  Ja, laatze vry komen.
HAAGENAAR.
Ik ben verblyd dat al deez’ verwarring, op zulk een goede manier
Tot vergenoeging eindigt.
TEEUWIS.
                                        Jae, behalven veur myn, en Kees Pier.


ZEVENTIENDE en laatste TOONEEL.

PELGROM, ROOSJE, RYK JANSSEN, RITSAART, EELHART, HAAGENAAR, VREDEGOND, TEEUWIS, KEES PIER, en BARNHART.

PELGROM.
De vrede is gemaakt, zeg ik, kom voor den dag, zonder treuren.
ROOSJE.
Ik bidje om pardoen, Vaertje, ’t zel zen leeven niet meer beuren.
RYK.
(715) Stae op. Bedank men Heer, veur de eer die je in zyn femielje geniet.
RITSAART.
Och, Vader lief! vergeef het my, het is uit zuivre liefde geschied.
EELHART.
Rys, rys, ik wil ’t om myn eers wille, vergeeven, en zwygen.
Je straft je zelf genoeg, zo jong, een blok aan ’t been te krygen.
[p. 49]
PELGROM.
Je doet wonderlyk wel, men Heer: want na alle schyn,
(720) Is ’t gelooff’lyk dat ze al vry ver in ’t huuwelyk geavanceert zyn.
EELHART.
Zie je nu wel, myn Heer, hoe Pelgrom al dit werk heeft besteeken.
HAAGENAAR.
Zo hy alles recht op biegt, durf ik u om zyn vergiff’nis smeeken.
EELHART.
Maar ik twyffel of uw Dochter, myn Zoon Barnhart, nu noch wel bemind.
VREDEGONT.
Ik ben zo overtuigd van zyn’ liefde, myn Heer, dat ik sint
(725) Dit voorval, myne blydschap naauwlyks kan bedwingen.
PELGROM.
Je meugt my wel bedanken voor de uitslag van deeze dingen:
Want al heb ik een blaauwtje geloopen, het isme geen schand,
Nu zulk een schoone prys, gevallen is in zo waarden hand.
Datwe in Ovidius tyd leefden, mogt Teeuwis met Kees Pier trouwen,
(730) En ik met Ryk Janssen.
TEEUWIS, en KEES PIER.
                                Wacht, wacht, we zellen deuze pots wel onthouwen!
EELHART.
Myn Heer, laat ons intreên, en terwyl de maaltyd gereed word gemaakt,
Myn Vrouw vertellen, hoe ze op een dag, aan twee Schoondochters is geraakt.
PELGROM.
Nou alles vereffend is, myn Heer, durf ik myn schuld bekennen:
Dewyl alle menschen wel eens met zwakheid bevangen bennen.
(735) Ik was ook op Roosje verlieft; maar al te oud voor haar zo ik recht uitspreeken zal;
En die ten halve keerd, zeid men, verdoold niet heelen dal.
[p. 50]
De kortste zotternijen, zyn de beste, en de Vrouwen
Worden, niet zonder reden, voor een nootzaak’lyk kwaad gehouwen.
Ik denk ook aan een Spreuk, die ik ergens geleezen heb,
(740) Waar in ik, tot myn vertroosting, een groot vergenoegen schep:
        Heel niet te kootten is verr’ ’t best’;
        Doch beter eerst gekoot, als lest.

Einde van het derde en laatste Bedryf.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 152 hadieu er staat hadien
vs. 242 Smul er staat Smul:
vs. 359 ogenblik er staat ogen-genblik
vs. 407 Bestuurder er staat Bestuuder
vs. 590 temtaetsie? er staat temtemtaetsie?
vs. 643 hiet er staat hier