Nil Volentibus Arduum: De schilder door liefde. Amsterdam, 1682.
Naar Le Sicilien, ou L’amour peintre van Molière.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton072600 — Ursicula — UBGent
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. *1r]

DE

SCHILDER

DOOR LIEFDE,

BLYSPÉL.

[Vignet: Nil Volentibus Arduum]

Te AMSTERDAM,

By ALBERT MAGNUS, op de Nieuwen Dyk,
in den Atlas, by den Dam. 1682.
Mét Privilegie.


[fol. *1v: blanco]
[fol. *2r]

Den Edelen Achtbaaren Heere,

DEN HEERE EN MR.

JERONIMUS DE HAAZE

DE

GEORGIO,

SCHÉPEN

DER STAD AMSTERDAM.

EDELE ACHTBAARE HEER,

    De Heer én Mr. Andries Péls zaalr. heeft my kort voor zyn dood ter hand ge- [fol. *2v] stélt, én in eigendom overgegeeven, dit Blyspél, genaamt DE SCHILDER DOOR LIEFDE, uit de Italiaansche in de Fransche, én uit de Fransche in de Néderduitsche taale gebragt; dóch het laatste door den Heer Péls; maar zo verhanselt, én verschikt naar de hédendaagsche tooneelwétten, dat het niet alleen niet vermindert, maar in tégendeel mérkelyk verbétert is; én alzo ik meene dat men de waereld daer van niet behoorde te versteeken, héb ik niet nutters gevonden, als het zélve onder Uw’ Ed. Achtbaarheits beschérming in ’t licht te geeven; mét die hoop, dat het Uw’ Ed. Achtbaarheid niet zal mishaagen, te meer om dat den maaker een man is geweest, wiens geest genoeg heeft doen blyken hoe vérre hy in die konst was gevórdert; daar het my niet voegen zou veel van te zéggen, terwyl het maar water in zé zou gedraagen zyn. Dit alleen is het boek eers genoeg, dat het naar [fol. *3r] de dood van den maaker mag onder het opzigt zyn van een Heer, wiens doorzichtig oordeel de deugd der dingen kan waardeeren: én my zal nóch grooter eer geschieden, zo ik van Uw’ Ed. Achtb. mooge geként worden te zyn

                                        Ed. Achtbaare Heer,

                                                Uw’ Ed. Achtbaarheids

                                                        Alder ootmoedigste én onderdanigste
                                                                        Dienaar

                                                        PIETER LANKEUR.


[fol. *3v]

COPYE

Van de

PRIVILEGIE.

DE Staten van Holland ende West-Vrieslandt doen te weten. Alsoo Ons vertoont is by eenige Liefhebbers van de Nederduytsche Tael en Poëzy, hoe dat sy al voor eenige Jaren, na het voorbeeld van de Italiaensche en Fransche Academien, t’Amsterdam opgerecht hadden, een Konstgenoodtschap onder de Prent en Sinspreuke van NIL VOLENTIBUS ARDUUM, waar in dagelijks gearbeyt was, en noch wiert, tot voortsettinge van onse Taal en Dichtkunst, gelijk ook al eenige werkjens, nu en dan daar van in ’t licht gekomen, en door den druk gemeen gemaakt waren; en dewyl van tyt tot tyt uytgegeven souden worden grootere werken, die by dat Konstgenootschap, sommige reets gemaakt, sommige noch onderhanden waren, waar toe het selve boven haar tyt en arbeyd, noch groote kosten tot den druk, en wat daar meer toebehoort, soude moeten doen, en vermits ook niet sonder groote reden gevreest wierd, dat al het gene van eenigh belangh zynde, by het selve Konstgenootschap uytgegeven soude worden, aanstonts door andere soude mogen werden naargedrukt, en sonder eenige opmerkingh, veel min naauwkeurigheydt der Spelling oft nettigheydt der Tale, aan al de wereldt gemeen gemaakt, waar door het goede Insigt tot opbouwingh der Nederduytsche Tale, ende voortsettinge van de welsprekentheydt in de selve verhindert, en de lust om daar in voort te gaan aan het voorseyde Konstgenootschap soude benomen worden; soo hadde sich het selve Konstgenootschap genootsaakt gevonden, om sich te keeren tot Ons, ootmoedelyk versoekende, dat het Ons gelieven mogte haar te begunstigen alle de werken, die uyt het selve Konstgenootschap in ’t licht gebraght souden worden, met Ons Octroy voor 20 jaren langh, en onder soodanige straffe tegen de gene, die de selve soude nadrukken, verkoopen, oft elders naargedrukt, in dese Onse Provintie voeren om te verkoopen, als het Ons soude gelieven goet te vinden. SOO IS ’t, dat Wy, de Sake en ’t Versoek voorsz. overgemerkt hebbende ende genegen wesende ter bede van de Supplianten, uyt Onse rechte wetenschap, Souveraine macht ende authoriteyt de selve Supplianten geconsenteert, geaccordeert, en geoctroyeert hebben, consenteren, accorderen, ende Octroyeren mits desen, dat sy gedurende den tyt van vyftien eerstkomende Jaren, de Werken by het voornoemde Konstgenootschap onder den Tytul van NIL VOLENTIBUS ARDUUM gemaakt werdende oft alrede zynde, binnen den voornoemden Onsen Lande alleen sullen mogen drukken, uytgeven ende verkoopen, verbiedende daarom allen ende eenen iegelyken, de selve werken na te drukken, ofte elders naargedrukt binnen onsen Lande te brengen, uyt te geven ofte te verkoopen, op verbeurte van alle de naargedrukte, ingebraghte ofte verkofte Exemplaren, ende een boete van drie hondert guldens daarenboven te verbeuren, te appliceren een derde part voor den Offi- [fol. *4r] cier die de calange doen sal, een derde part voor den Armen der plaatsen daar het casus voorvallen sal, ende het resterende derde part voor de Supplianten. Alles in dien verstande, dat Wy de Supplianten, met dezen Onsen Octroye alleen willende gratificeren tot verhoedinge van hare schade door het nadrukken van de voorsz. Werken, daar door in geenigen deele verstaan, den Inhoude van dien te authoriseren ofte te advouëren, ende veel min het selve onder Onse protectie ende bescherminge eenig meerder credit, aansien ofte reputatie te geven; Nemaar den Supplianten in cas daar in iett onbehoorlyks soude mogen influeren, alle het selve tot haren lasten sullen gehouden wesen te verantwoorden, tot dien eynde wel expresselyk begerende, dat by aldien sy desen Onsen Octroye voor de selve Werken sullen willen stellen, daar van geene geabbrevieerde ofte gecontraheerde mentie sullen mogen maken; Nemaar gehouden sullen wesen, het selve Octroy in ’t geheel, en sonder eenige Omissie daar voor te drukken, op pene van het effect van dien te verliesen. Ende ten eynde de Supplianten desen Onsen consente en Octroye mogen genieten naar behooren, lasten wy allen ende eenen iegelyken, dat sy de Supplianten van den inhoudt van desen doen laten ende gedoogen, rustelyk, vredelyk, ende volkomentlyk genieten ende gebruyken, cesserende alle belegh ende wederleggen ter contrarie. Gedaan in den Hage onder Onsen grooten Zegele hier aan doen hangen, den XV Maart, in ’t Jaar onses Heeren, en Saligmakers duysent ses hondert seven en seventigh.

                                A. Br. d’ASPEREN, 1677.

                                    Ter Ordonnantie van de Staten

                HERBERT van BEAUMONT, 1677.

    Het KONSTGENOOTSCHAP heeft het Récht van de bovenstaande PRIVILEGIE aangaande De SCHILDER DOOR LIEFDE, vergund aan ALBERT MAGNUS, Boekverkooper tót Amsterdam.

                        In Amsterdam, den 30 Maart, 1682.


[fol. *4v]

VERTOONERS.

JASJE.
STYNTJE.
EDUARD.
MADONNA LAURA.
PÉDRO.
LÉONOOR.
FRANSYNTJE.
PRÉSIDÉNT.
SNYER.
VIOLIST.
SCHILDERS JONGEN.
Verscheyde Dóchters en Zoonen van MADONNA LAURA.
1.
2.		 } KNÉCHTS.
Continue
[p. 1]

DE

SCHILDER

DOOR LIEFDE,

BLYSPÉL.
___________________________

EERSTE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

JASJE, Vergezélschapt mét een hoop Muzikanten,
én een spat op zy.
BLyf daar, niet nader, ’k zal jou daatelyk wél roepen
Wanneer het tyd is. Waar vind ik het réchte huis?
            Hier is het; neen ik héb abuis:
        Wat droes ’t scheelt nóch wél drie vier stoepen.
(5) Foey, ’t is zo donker als een hél. Was ik Poëet
            ’k Zou zéggen, dat Diaan haar oogen
            Had met een lamfer overtoogen,
Of dat de hémel in de rouw ging om zyn peet.
’k Zie niet een star zyn kóp ten vénsteren uitsteeken,
    (10) Een ménsch zou hier wél hals én beenen breeken.
Wat zyn wy Minnaars ook eléndig! ik zég wy,
Wy arme Minnaars; wyl dat and’re dichte by
            Een vuurtje mét een pypje zitten
[p. 2]
        En in de kroeg een nachtje over kitten,
            (15) Of ronken dat de kamer dreunt;
Zo loopt myn heer, én ik langs straat in wind, én régen,
Om ’t allereelste lief, dan vrolyk, dan verlégen,
        Die zich om ons misschien niet ééns bekreunt,
Of mét ons rénnen én rinkinken boert, én deunt.
            (20) Myn heer, én ik zyn ondertusschen
            Twee gékken, die mét goede hoop,
        Als hém óf my het hoofd raakt op de loop,
            Malkanders minne pynen sussen,
En dus in plaats van troost malkander lydig brussen.
            (25) Nou ’k weet wél, zo het langer duurt,
Wie van ons beije dénkt zyn gat daar uit te draayen.
        Hoe bén ik hier niet in de réchte buurt?
Ja, ja, hier is het huis; ja, ja, ik mag eens kraayen;
Dit is de leus die ik my Styntje geeven moet;
(30) Waar blyftze? Ik krâay noch ééns, ho ho, ik hoor ze al; goed,
            Wy haanen moeten onze hénnen,
            By tyds naar ons gekraay gewénnen.


TWEEDE TOONEEL.

STYNTJE, JASJE.

STYNTJE.
WÉl Jasje, bénje daar?
JASJE.
                                      Wél neen ik Styntje maat;
Och! was ik daar, ’k sta hier gelykje ziet op straat.
STYNTJE.
(35) Jou Gékje.
JASJE.
                          Jou mallootje.
STYNTJE.
                                                Ay nou geen malle praat,
De tyd is kóstelyk. Hoe staan jou Jonkers zaaken?
Heeft hy al wat bedócht tót Léonoors ontzét?
[p. 3]
JASJE.
De zaaken staan heel wél. Hy heeft na dat portrét
        Dat gy me eergist’ren gaaft, zo nét
(40) Een Konterfeitzel groot als ’t leeven laaten maaken,
            Dat tusschen de gelykenis
        Van beide gansch geen onderscheid en is.
STYNTJE.
Wél waar toe dat tóch;
JASJE.
                                    O! ’t zal wond’re kuuren wérken;
            Pas jy maar om de kaats te mérken
            (45) Wanneer je een schilder komen ziet.
STYNTJE.
            Ik dénk je meent die schilder niet
Daar ons Batist van zey, én die zo word gepreezen.
JASJE.
            Ja, ja, die zélve zal het weezen
            Of wél een ander, hoor Batist
            (50) Is om gezét door géld én list,
Om jonker Eduard by Léonoor te krygen.
        Maar séldremént, jy moet het zwygen!
STYNTJE.
            Kyk hier een rys, had jy jouw bék
            Gehouwen. ’k zou ’t wél zwygen gék...
IASJE.
(55) ’t Is goed ik zalje dan men leeven niet meer zéggen.
            Maar hoor aan jonker Eduard
Leid juffrouw Léonoor gewéldig zwaar op ’t hart.
        Maar hy is bang óf zo de zaaken léggen
        Gelyk gy my vertélt hébt, anders zou
            (60) Hy haar nooit neemen tót zyn vrouw,
            En óf hy haar verliet na ’t schaaken,
            Daar zouw hy weinig wérk van maaken.
Daarom kind wouw hy wél, eer hy zich dieper stak
In ’t wérk dat hy eerst mét Madonna Laura sprak,
        (65) Om uit haar mond van juffrouw Léonoore
[p. 4]
Gelégenheid wat meer byzonderheên te hooren.
STYNTJE.
Waar is jou Heer?
JASJE.
                            Hy zal hier daatlijk zyn; het schort
Hem aan een muzikant, zie die komt hy te kort,
                Indien de aubade zou gelukken,
            (70) Om dat hy heeft veel Italiaansche stukken
                Van de Opera te Weenen én Parys;
                Maar ô de Gék die is zo wys;
                Men moet hem vleijen, bidden, smeeken,
                Eer dat hy érgens gaan wil, ja
                (75) Somtyds eer hy een ménsch wil spreeken.
STYNTJE.
                En krygt hy nóch géld toe?
JASJE.
                                                            Ha! ha!
                Géld toe? men hoort de man niet praaten
                Als van Louizen en Dukaaten,
                En hy krygt alles wat hy wil.
STYNTJE.
(80) Ja licht om dat het nu is de eerste van April.
JASJE.
                Neen, Styntje lief, neen hy Apriltze
                Het heel jaar door, hy scheertze én viltze.
Nou ik héb over hém niet veel te klaagen; want
                Hy zal ’t zo mét de aubade stéllen,
                (85) Dat als men van myn Jonkers brand
Gezongen heeft, én hoe de min hem weet te kwéllen,
Daar op zal vólgen, hoe om jou myn ingewand
                Gelyk een padde raakt aan ’t zwéllen:
                Wat dunktje Styntje?
STYNTJE.
                                                  Wél bedócht,
                (90) Ik wéd jy hébt hem omgekócht;
JASJE.
Waarméê? mét zonder gélt? neen zéker ’t is alleenlyk
[p. 5]
Faveur. De gékken die verstaan mekaêr gemeenlyk;
            Maar Donna Laura kan die hier
            Niet op ’t Balkon een reisje komen?
            (95) Men Jonker die bedoet hem schier
Van wanhoop, mét gestaag te mymeren én droomen
Op Léonoor, zo lang hy anders geen bescheid,
Als ’t uw’ én ’t myn heeft, hy begeert meer zékerheid.
STYNTJE.
            Wél als ’t zo nodig is, ja trouwen
            (100) Ik zal wél wat verzinnen, Jas,
        En haar doen opstaan, ’k zal me houwen
        Of ik heel ziek óf kwalyk was.
Maak dan dat Eduard te dégen op haar past.
JASJE.
            Zeer wél, konje ook een middel vinden,
(105) Dat hy eens spreeken kon mét Juffrouw Léonoor?
STYNTJE.
            Dat durf ik my niet onderwinden.
            Sr. Pedro mét zyn réchter oor
Ligt naast haar bédde, mét een wagenschót gescheiden
Van ’t zyne, én anders niet als dat is tusschen beiden.
JASJE.
            (110) O ’t zou voor Jonker Eduard
    Zo troostlyk zyn mogt hy haar eerst eens spreeken,
            En zéggen hoe ’t hem ligt op ’t hart.
STYNTJE.
Aan Léonoor niet min mogt zy hem hooren smeeken
            En klaagen van zyn minnesmart.
            (115) Daarom was immers voorgenomen
            Eer hy haar maakte tót zyn vrouw,
            Als dat hy eerst tót haarent komen
En in een and’re schyn eens mét haar spreeken zou.
JASJE.
Dat zal wel gaan, stél Juffrouw maar te vréden.
            (120) Maar zo ’t nou kon geschieden Styn?
[p. 6]
STYNTJE.
            Dat kan onmoogelyk niet zyn,
            Hier hélpen zuchten noch gebéden;
            Maar Jasje hoor, jy bént een snaak,
            En ik niet op myn bék gevallen,
(125) Al vult men hem de kap, was dat zo groot een zaak?
JASJE.
            Wél neen, dat brust me niet mét allen,
            Maar zo hy ’t mérkte! Styntje, jy,
            Hoe ’t afliep, raakte lichtlyk vry,
            En ik te lydig in de ly.
STYNTJE.
        (130) Hoe, als ’t om béters wil geschiedde?
JASJE.
                                                                            Neen geen vreezen,
Zo is ’t om beters wil? wél fiat, wat zou ’t weezen?
STYNTJE.
Jou Heer ként die de stem van Léonoor wél?
JASJE.
                                                                        Neen.
STYNTJE.
Dat ik me dan eens in haar kleeren ging verkleên,
                    En praatte mét jou Jonker
                    (135) In haare schyn, in’t donker.
JASJE.
Maar by de aubade zyn flambeeuwen.
STYNTJE.
                                                            ’k Zal myn muil
Mét vyf zés kapers zo wel wat toemoff’len, uil,
            Dat hy niet zien zal als myn kleeren.
JASJE.
            Dan doe je lyk een Meid mét eeren;
            (140) Want ziet, wie weet óf hy op jouw,
            Licht anders niet verlieven zouw:
De meeste Vryers, óch, zo zy heur Juffers zagen
            Gesteeken in een dienstmeids pak,
Of zagen zy een Meid haar Juffers kleeren draagen,
[p. 7]
            (145) ’k Verzékerje, zy ruilden strak.
            De Gékken zyn meer op de diamanten,
De paarlen, strikken, het borduurzel én de kanten
Van ’t Juffertuig, als op de Juffrouw gescharmeert,
Ik min heel anders, ’k steur my aan geen wisje wasje.
STYNTJE.
    (150) Maar daar komt Licht, ik zie jou Jonker, Jasje,
Spreek, zal ik Iuffrouw zyn? ik doe’t zo gy’t begeert.
JASJE.
Wees Iuffrouw, én doe hier Madonna Laura komen.


DERDE* TOONEEL.

JASJE, EDUARD, mét twee knéchts, die flambeeuwen
draagen, gevólgt van Muzikanten.

EDUARD.
        WÉl hébt ge iets tót myn troost vernomen?
JASJE.
            Wél ja, maar laat het licht zo lang
(155) Wégblyven, strak zult gy Madonna Laura spreeken
            Hier op ’t Balkon, ze is, na ik réken,
        Voor ’t kwaad vermoen van haar jaloerschen bang,
            En wil van élk niet zyn bekeeken.
EDUARD, tégens de knechts, &c.
Doof uit de toortsen, én blyf ginder in die stoep
                    (160) Zo lang, tót ik u roep.
Maar zal my Léonoor in myn verdrietig lyden
            Niet mét een woord óf twee verblyden?
JASJE.
Voort na de aubade zal zy komen op ’t balkon.
EDUARD.
                Ik wou dan dat men straks begon.
JASJE.
(165) ’k Dénk dat je een toot wilt aan Madonna Laura stéllen.
EDUARD.
            Het was me ontschooten, ik bemin,
[p. 8]
En dan verhuizen al de zinnen in één zin;
                Zo u de liefde als my kwam kwéllen!
JASJE.
                Nou Jonker, jy kunt zoet vertéllen;
                (170) Jy zoud verliefder zyn als ik?
EDUARD.
                Och! daar is niet een ogenblik,
Dat ik niet om haar dénk.
JASJE.
                                        Daar zyn geen ogenblikken,
        Dat ik niet in de liefde dénk te stikken;
Maar ’k word daar op ’t balkon wat stommeling gewaar.


VIERDE* TOONEEL.

MADONNA LAURA, JASJE, EDUARD.

JASJE.
                    (175) MAdonna Laura zyt gy daar?
M. LAURA.
Ja ikze bénze zélf, filjol. Waar jou Signore?
Ik zal ze zeike van de ding van Léonoore.
EDUARD.
Madonna Laura, ’k bén nieusgierig om haar staat
            Te weeten, én hoe ’t mét haar is geleegen;
                (180) Of zy ook is tot my genégen;
                Voornaamlyk óf zy in der daad
Een Dóchter is van wélgebooren vrinden,
                En hoe zy die hier meent te vinden.
M. LAURA.
                Ik zal jou zeik zo veul ik kan.
(185) Hum fad’re was de tréflykst man
Die kan gefinde zyn. Hy kwamze mét fier knéchten.
                De froutje die de moed’re was,
En twee jong meisjes die moet op de moed’re pas,
Trék na Venétyen, daar zouze niet uitréchten;
[p. 9]
            (190) Ze moet na Smirne vérder gaan,
        En weezen Konsul van de Olland’re.
Ze huur my; geef my géld én paspoort, die twee and’re
            Jongmeisjes, die op land blyf staan.
Wy vaaren in de Schip; de schip die komt te slaan,
        (195) Mét twee heel grande Turksche schippen:
        Zy was te stérk; wy kunze niet ontslippen;
Wy fochten; de fad’re én de moed’re raakten dood;
Maar eerze dood waar gaf de fad’re my de kindje.
Ik én myn froutje kyk zo spreek zy, die bemintje;
(200) Of wy te blyven kom, zy bid dat je in de nood
De kind bewaart, als jou; jy kan jou ransoeneeren
Als jy wilt zwyg, én mét de kindje wéderkeeren
In Holland, in de Haag; toon maar die gouwe ring,
Mét déze briefje, als jy een eerlyk man kan vinden;
    (205) Die kan haar dan te récht bréng by haar vrinden.
Maar óch een eerlyk man, ik mérk is een raar ding!
            Ik hébze niemand durf betrouwen,
En aktien jaar de schrif én ring by my gehouwen.
EDUARD.
Laat my de brief eens zien.
M. LAURA.
                                          Ik héb zo waar ik leef
            (210) Gezweerd ik zal de brief niet geef,
        Of laate zien als aan de Heeren;
Die zallen motten van de zaaken judiceeren;
En daarom bid ik, ô Carissimo Signoor,
            Dat tóch pér Gratia, ’t favoor
(215) Aan vóstra Schrava, én Signora Léonoor;
Dat aan de récht’re mag bekénd de zaake weezen.
            Dan zal jy ook de briefje leezen.
EDUARD.
            Dat zal wél gaan; maar zég hoe oud
        Was Léonoor toen ze u wierd toevertrouwd?
M. LAURA.
(220) Nóch niet twé jaar; zy is nóch niet de twintig jaaren.
[p. 10]
EDUARD.
        Maar waarom hébt gy achtien jaar gewacht,
            Eer gy de zaak hébt uitgebragt?
M. LAURA.
’k Héb niet gedurven als wy in Turkyen waaren;
Sr. Pedro heeftze my én Léonoor gekócht.
                (225) Ik zék ik was de motje, Pédro dócht
Zy was de nichje, ze is liefhébb’re van de vrouwen;
                Hy hébze my én heur wél achtien jaar
Om dat hy slaap by, én ik ze maak hém vaar
Van vyftien kin’re als Pauzinnen onderhouwen:
                (230) En alteméts belooft te trouwen.
                Als ik was jong, ik was zoo fraay!
            ’k Héb hém doen brand’ als een salmand’re;
                Maar nou héb hy van my den draay.
                Hy wil my veur de jong verand’re;
                (235) Hy lél Signora Léonoor,
Foey ’k moet my schaamen, als de béngeltjen aan de oor;
                Maar ik durf hier niet langer wachten;
                Ik zal meer zék op andre nachten,
Of als wy kom zal voor de Récht’re óf voor de Schout.
EDUARD.
    (240) Maar vindze goed dat ik my maak zoo stout,
En doe haar een aubade speelen?
M. LAURA.
U lieden doene wél, de meisje is zéker ziek
                Van droefheit, én melankoliek.
                Maak jy maar in de huis te komen,
(245) En dat de meisje méê word uit de huis genomen.
Hy hébze lief, zo lief, zo lief, ik weet niet hoe!
            Ia schier zo lief als ik Sr. Pédro doe.
                ’k Hébze ook wél lief, maar ’k bénze moe.
                Maar ik niet durve hier staan praaten;
                (250) Iy maar de aubade speulen laaten,
                Ik zalze zéggen Léonoor,
[p. 11]
        Dat jyze bént, én datze jou moet hoor.
            Ik kan niet blyf, adio Sjoor.


VIJFDE* TOONEEL.*

EDUARD, JASJE, 2 Knéchts mét flambeeuwen én Musikanten.

EDUARD.
    KOmt Iongens hier mét uw flambeeuwen,
    (255) Gaauw steek die aan; waar zyn de violons
            En stémmen?
1. KNÉCHT.
                                Heer zy vólgen ons.
2. KNÉCHT.
Daar zynze.
JASJE.
                    Mannen strykt nou wakker op als leeuwen,
En zingt daar onder; ’k spreek van zingen, niet van schreeuwen.
EDUARD.
Ja zingt iets fraays dat op myn min slaat, én verdriet.
JASJE.
        (260) Vergeet voor al myn minnestuipen niet.
EDUARD.
        Hét is zo wél, de dag schynt aan te breeken,
        Gaat nu maar heen, ’k zal u daar na wél spreeken.
JASJE.
Vergeet gy Heer dat gy verwacht wordt op ’t balkon?
EDUARD.
            Neen ’k wilde hén eerst doen vertrékken.

ZESDE* TOONEEL.

EDUARD, STYNTJE in haar Juffrouws gewaad, JASJE.

EDUARD.
(265) ZYt gy daar Léonoor?
STYNTJE.
                                              O ja ’k bén ’t zélf myn zon.
[p. 12]
EDUARD, tegen Jasje.
Wat vrémder antwoord! hoe? Zy schynt mét my te gékken,
JASJE.
            Is ’t malligheid myn Heer, geensins.
Ga voort maar.
EDUARD.
                        Ik kom u myn minne smarten klaagen,
Die ’k zonder u bezit, niet langer kan verdraagen.
STYNTJE.
(270) En ik héb jou zo lief schier als de Prins.
EDUARD, tegen Jasje.
’k Versta ’t me niet.
JASJE.
                                Ga voort.
EDUARD.
                                                ’t Zal dan in u geen tooren
Verwekken, dat ik u van myne liefde spreek.
                En om u wéderliefde smeek.
STYNTJE.
            O neen, dat mag ik gaarne hooren,
            (275) Niets isser daar ik meer na haak.
EDUARD.
Lyd gy, dat ik die vond, die ik héb voorgenoomen,
Voltrekken mooge én onbekénd tót uwent komen?
STYNTJE.
    Zeer gaaren.
EDUARD.
                        Wiltge wél dat ik u schaak.
STYNTJE.
Nóch liever.
EDUARD.
                    Ik kan my van blydschap niet bedwingen,
(280) Zo ’k by u vliegen kon, ’k zou u mét ziel én zin
        Myn dankbaarheid betuigen én myn min.
STYNTJE.
                Ik zou wél van ’t balkon afspringen,
[p. 13]
        Maar zie de sprong is wat te valsch,
Ik vrees dat ik een been mogt breeken, óf den hals.
EDUARD.
(285) Zy gékt mét my, óf ik verstaa ’t niet.
JASJE.
                                                                  Malle dingen;
                Zie zy maakt geen geheimenis
Van haare liefde, én spreekt gelyk het waarlyk is:
Niet als de Juffers in den Haag, die haar gepeinzen
            Voor heur Galands altyd ontveinzen;
                (290) Myn lieve Jonker Eduard,
Zoo zy goed rond, goed zeeuws, als Léonoor heur hart
            Uitspraaken, veul Galandjes zouwen
            Zoo lang niet hoeven aan te houwen:
Ja, wie weet wat ze wél deeden voor het trouwen;
(295) Dat Léonoor zo nét haar mening zeit, dat doed
        Dat zy niet in den Haag is opgevoed.
STYNTJE.
            Wat praatje daar benéden t’saamen,
Myn Heer, ik dócht dat wy hier om te vryen kwamen,
            Dat vryen gaat wél droog én slecht.
EDUARD.
            (300) ’k Beveel alleen iets aan myn knécht.
STYNTJE.
            Maar hoor Heer, als gy myn zult schaaken,
            Zoo dienje myn veur alle zaaken
Een ring te geeven óf een goud orloge op trouw,
            ’k Word anders nimmermeer jou vrouw.
EDUARD.
(305) Ik steek, uit vrees voor kwaa rescontres voor myn leeven,
Niets kóstlyks by me, als ik aubades dénk te geeven.
Tégens JASJE.
            Wat drommel Jasje, heeft ze een gons,
Of loert zy op myn beurs, die kronje, én fópt zy ons?
JASJE.
Hoor Jonker,
[p. 14]
EDUARD.
                      Zwyg....
STYNTJE.
                                    Hébt gy dan geen dukaten,
(310) Of ander goud?
EDUARD.
                                ’k Héb maar een hand vol dukatons,
STYNTJE.
Lang myn’er vyf óf zés.
EDUARD.
                                    ’k Wil ’t vryen steeken laaten.
            ’k Zie ’t is een hoer, én de oude vrouw
            Een kóppelaarster, ’k héb berouw.
STYNTJE.
Hoe knorje zo, me dunkt dat wy dat wél verdienen,
(315) Al pasten we een Galand maar op tót ’s nachts ten tienen?
En ’t is hier ochtent.
EDUARD.
                              ’t Is een hoer, ik schey ’er uit.
            En gy jou onbeschaamde guit,
Die ’t wérk zo hébt gedraaid, kom hier, ik zal je leeren,
Op and’re tyden mét uw Heer de gék te scheeren:
(320) Daar Schélm.
JASJE.
                                Myn Heer, ik héb je om béste wil verleid,
En in de Juffrouws plaats doen spreeken aan de Meid.
EDUARD.
            Jou fielt.
STYNTJE.
                          Kyk gék, had jy gezweegen,
            Jy had de hélft van ’t géld gekreegen.
JASJE.
            Ah, ’k val veur je op myn kniejen neer,
            (325) Ik bid je; slaa me tóch niet Heer.
        Maar hoor my eens met zinnen spreeken,
Zo ik verbeurt héb, wilt me maar terstondt deursteeken.
[p. 15]
EDUARD.
            Wat wilje zéggen?
JASJE.
                                        Dat de nood
Aan Styntje én my die vond om béstewil gebood;
            (330) Uit méély mét jou minnepynen.
        Om dat we jou van liefde zagen kwynen,
En dóchten dat jy wél zoud weezen in jou schik,
Als je ondertusschen had één vrolyke ogenblik.
’t Is ommers évenveel, óf iemand door de réden
            (335) Of door schynréden is te vréden.
            De juffrouw kon onmooglyk niet
Te voorschyn komen, én ik kénde ’t zielverdriet,
            Dat jou om haarent wil zou raaken;
        Ja dat jy licht de aubade had doen staaken,
(340) Waarom ik Styntje had de hiele nacht doen waaken.
EDUARD.
Dat kan wél zyn.
JASJE.
                          Nou heeft de Juffrouw ’t ook gehoord.
EDUARD.
            Is ’t waar hébt gy my anders niet bedroogen,
En al wat gy me wys gemaakt hébt, is ’t geen loogen?
JASJE.
Neen zéker.
EDUARD.
                Mag ik dan vertrouwen op uw woord?
JASJE.
(345) Ja; zo ik lieg’, ’k verzoek mét traanen in myn oogen
            Heel vrindlyk datje my vermoordt.
STYNTJE.
Myn meening was maar daar een vétje uit te haalen.
            Ik moet een schort én jak betaalen,
            En had het géld niet.
EDUARD.
                                            Daar Zóttin,
[p. 16]
(350) Daar’s al myn géld wees my maar gunstig in myn min,
Daar, vang. Maar dénkt gy me een van beide in slaap te wiegen,
            Gy zult uw zélf, niet my bedriegen.
’k Word eer twee uuren zyn verstreeken, wél gewaar
Of ik gefópt bén; maar wat zie ik wie komt daar?


ZEVENDE* TOONEEL.

PÉDRO en STYNTJE op ’t balkon, EDUARD, JASJE.

PÉDRO.
(355) WAt droes is hier te doen? ’t balkon én ’t venster open!
            Wie daar, wie daar, wie daar?
STYNTJE.
                                                            Sinjoor!
PÉDRO.
        Nóch ééns wie daar? zyt gy daar Léonoor?
            Ik zweer, ik zal ’t je doen bekoopen;
            Hoe bénje zulk een schoon fatzoen!
(360) ’s Nachts ’t béd uit, om Galants te hooren zingen!
En speelen, schaamje, wat manier is dat van doen?
        Foey, schaamje, foey, wél watte dingen!
STYNTJE.
’k Bén Léonoor niet, ik bén Styntje, ik benje meid.
PÉDRO.
            Wat doeje in Léonoraas kleeren?
STYNTJE.
(365) Ik moest de gék wat met de aubadegévers scheeren.
PÉDRO.
’k Verstaaje niet, spreek klaar, geef meer bescheid.
STYNTJE.
Zie, al dat spél geschied om jou luy mit je beijen.
        Om Léonoor, én jou van één te scheijen,
            En ’t zoete meisje te verleijen:
        (370) En ik héb die verleijer gunst verleent.
PÉDRO.
        Waar méê?
[p. 17]
STYNTJE.
                        ’k Héb hem de kap ter dégen
            Gevuld in Léonoor haar schyn,
            En al die Dukatons gekreegen,
            Hy dócht my Leonoor te zyn.
PÉDRO.
(375) Maar hébt gy hem daar voor niet moeten iets belooven?
STYNTJE.
            Ja dat hy by my slaapen zou,
            En ik hem hélpen zou hier boven,
Mits dat hy mét hem bragt een leer óf laddertouw
PÉDRO.
Wanneer?
STYNTJE.
                De aanstaande nacht.
PÉDRO.
                                                Dat zal ik wél belétten.
STYNTJE.
        (380) Wat zwarigheid, ay rust je hoofd,
Ik zal ’t niet houwen, wat ik hem ook héb beloofd.
PÉDRO.
’k Vertrouw dat wél, maar om myn hart gerust te zétten,
            Mag ik een poos na binnen gaan
Mét Léonore, die ik straks zal op doen staan;
        (385) Ja wél, ja wél, hoe wél héb ik gedaan,
            Dat ik die mooye plaats daar buiten
            Gehuurd héb, om ons op te sluiten
Voor ’t eeuwig loeren én oppassen van die guiten.
JASJE.
                Ay jonker, mag ik mét die gék
(390) Eens praaten?
EDUARD.
                                Doe uw zin.
JASJE.
                                                  Wél vagebond, wél vrék.
Nurk, schóft, jaloerschen bok, durft ge ons voor guiten schélden.
[p. 18]
PÉDRO.
                Ik zég jou fielen flux van hier,
                Nóch ééns van hier, óf’t zal je gélden.
JASJE.
                Wat al geraas, wat al getier;
            (395) Vrind héb je wat te zéggen, kom benéden,
Spreek meer bezadigt, spreek als ik doe, spreek mét réden.
PÉDRO, een Pistool afschietende.
                Ik zal mét réden spreeken, daar.
JASJE.
                Dat’s mis.
PÉDRO.
                                Wilt gy nóch niet vertrékken?
JASJE.
                Neen ’k wil niet, neen ik kurkevaar,
                (400) Uilskuiken, neen ik, gék der gékken.
PÉDRO, Wéder schietende.
            Hou daar, noch ééns.
JASJE.
                                              Wél nou, wat is’t?
EDUARD.
Ho Jasje! dat’s geluk! ’t is ieder reis gemist.
JASJE.
        Wél lieve Jonker zou ’t niet missen,
        Héb gy de scheut wél hooren sissen?
    (405) ’t Is mét geen scharp gelaân, ’t is maar los kruid.
                O ’t is een blooden nar!
EDUARD.
                                                      Nóch blooder,
                Als gy?
JASJE.
                            O ja, maar ik bén snooder.
            Jy zult het zien. Jou lomp, jou guit,
Jou galgbrok, straks schiet ik jou op je huid.
PÉDRO.
            (410) Wacht, wacht, tót ik wéêr héb gelaaden.
[p. 19]
JASJE.
Daar wacht dat eerst.
PÉDRO.
                                Hélp! hélp! sta by! óch! óch!
            Ik word vermoord, ik word verraaden?
                Al wat kan hélpen, hélp my tóch.
Jan, Piétro, Castro, Marc Antonio, Jannétto,
                (415) Rafaëllino, Bénedétto.
                Hélp, hélp, sta by, men schiet me dood.
EDUARD.
Wees op uw hoede Jasje, én durft ge hier niet wachten,
Tót al dat vólk komt, ga, ik zal myn pligt betrachten
Gelyk een eerlyk man.
JASJE.
                                    Myn Heer, het heeft geen nood.
(420) Gy kunt uw vrees zo wél als ik myn schrik verbannen,
Niet één man is’er, ik laat staan, dat zo veul mannen
In’t huis van dien jaloersche; ey ’t zyn de naamen van
Zyn kinders, die hy roept, ’k had anders lang geloopen,
        En vólgens myn gewoonte deurgedroopen,
                (425) Om niet te raaken in de pan.
PÉDRO.
            Och, ’k bén gewond, ik bén geschooten.
STYNTJE.
Waar is’t Sr. Pédro, door jou lyf, jou hoofd, jou pooten?
PÉDRO.
                    Daar is het.
STYNTJE.
                                      Niet, ik bén een pry
Zoo ’t deur is.
JASJE spattende.
                      Daar, nóch ééns.
PÉDRO.
                                                Och! Och! ze moorden my.
(430) Daar kryg ik nóch een scheut.
STYNTJE.
                                                        Wél hoe, ik hoor geen schieten.
[p. 20]
Och ’t is een windroer daar hy méê geschooten heeft.
Voel, Styntje, is daar geen bloed?
STYNTJE.
                                                    Wél hy.
PÉDRO.
                                                                Myn hart dat beeft,
                Wat voel je daar en daar.
STYNTJE.
                                                      Twee groote nieten.
JASJE.
            Daar hébje nóch een kogel na je gat,
                (435) Niet uit een windroer, dat je ’t vat,
                Neen kwiebus neen, maar uit men spat.
STYNTJE.
Zy fóppen jou.
PÉDRO.
                        Hoe my? al kóste ’t honderd kóppen
En duizend guldens, ’k zweer dat ik me wreeken zal.
JASJE.
            Men zal je nóch wél anders fóppen,
            (440) Myn jonker is na Léonoor als mal,
            En dénkt haar zyn genégenheid te toonen;
            Wil zy die mét wat wéderliefde loonen,
Hy zal haar trouwen, spyt jou Spanjers Bakkes.
PÉDRO.
                                                                          Goed.
        Don Pédro word zo lichtlyk niet bedroogen.
JASJE.
                (445) Hy zal haar vryen voor jou oogen.
PÉDRO.
                Ja tóch ik héb ze voor hem opgevoed.
JASJE.
                Jy zult ze zélf hem geeven.
[p. 21]
PÉDRO.
                                                          ’k Wéd het loogen
Zal weezen.
JASJE.
                    Neen gy zult.
PÉDRO.
                                          Ik wil niet.
JASJE.
                                                            Ja gy moet.
PÉDRO.
            Waarom?
JASJE.
                          Waarom? ik héb ’t mét eeden
            (450) Gezwooren.
PÉDRO.
                                        Watte malle réden!
Wat raakt dat my?
JASJE.
                            De zaak is zo gerezólveerd.
            ’t Zal onze huisvrouw zyn, ik zweer’t
    Nóch ééns, óf gy ’t begeert óf niet begeert,
        ’k Waarschuwje, ik wilje niet verleijen,
        (455) Wy gaan ons tót het wérk bereijen,
        Ik én myn Jonker mét ons beijen.
STYNTJE.
        Ga doe je bést, maar als gy ons
Weer by komt, ay vergeet geen hand vol Dukatons.


ACHTSTE* TOONEEL

PÉDRO, STYNTJE.

PÉDRO.
    GOed, Styntje, maar hoe wil hy vloeken!
(460) Wanneer hy haar te nacht zal meenen te bezoeken,
        En weezen al zyn Dukatons kwyt, kom
[p. 22]
                Ga heen; wék Léonoor op, om
                Zoo daadelyk voor vyf, zés weeken
                Na myne plaats op’t Land te gaan:
                (465) Het is hoog tyd om op te staan,
                ’t Wordt dag, de nacht is meest verstreeken.
STYNTJE.
Ik zal zo doen.
PÉDRO.
                        O vryery!
                                        O vryery, hoe plaag je my!

Eind van’t eerste Bedryf.

Continue
[p. 23]

TWEEDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

LÉONOOR. PÉDRO.

LÉONOOR.
WAt réden is’er dat gy my zo vroeg doet wékken?
PÉDRO.
(470) Kleed jou maar voorts heel an, ’k wil mét je straks vertrékken.
LÉONOOR.
Zo vroeg? waar heen? hébt gy my gist’ren niet gezégd,
Dat gy me héden zoud doen schilderen?
PÉDRO.
                                                                Al récht.
LÉONOOR.
            Wél zéker, dat staat my dan slécht,
                ’k Weet niet, wat u mag lusten,
            (475) My dunkt, dan diende ik uit te rusten,
                Myn kleur zou frisser zyn;
            Myn oog voorzien mét aangenaamer schyn.
PÉDRO.
Neen, neen, ’k moet daadlyk uit.
LÉONOOR.
                                                    Wil ik u dat belétten?
            Of kan ’t niet zonder my geschiên?
PÉDRO.
(480) Ik héb vermaak in u steeds aan myn zy te zien.
Men loert op u, én ik wil hem die pas verzétten,
        Die op u loert; noch déze nacht
Heeft u een linker aan uw vénster opgewacht,
        Ja heeft daar speelen doen én zingen.
LÉONOOR.
            (485) ’t Muzyk was schoon.
[p. 24]
PÉDRO.
                                                        Hébt gy ’t gehoord?
LÉONOOR.
            En wél verstaan van woord tót woord.
PÉDRO.
’t Geschiede om uwent wil.
LÉONOOR.
                                            Dat wil ik wél vertrouwen.
PÉDRO.
                Ként gy hem die het gaf?
LÉONOOR.
                                                        O neen;
Maar wie het zyn mooge, ik bén zeer in hem gehouwen.
PÉDRO.
                (490) Gehouwen?
LÉONOOR.
                                            Ja mét groote réên;
Want buiten twyffel heeft hy willen my vermaaken.
PÉDRO.
    Is dat zo wél?
LÉONOOR.
                          Is ’t niet?
PÉDRO.
                                        ’t Schynt u aan ’t hart te raaken
                Dat gy bemind word?
LÉONOOR.
                                                    Zou het niet?
        Dat strékte ons nimmer tót verdriet.
PÉDRO.
        (495) Gy moogt hén dan wél lyden die u minnen?
LÉONOOR.
Voorzéker; nérgens is myn gunst meer door te winnen.
PÉDRO.
                Gy zégt uw meining kort én nét.
                En zonder lang daar op te peinzen.
[p. 25]
LÉONOOR.
            Sr. Pedro, waarom zou men veinzen?
(500) Hoe eene Juffrouw zich ook aanstéld, ze is altyd
Wél in haar schik te zyn gevleid, gevierd, gevryd;
        Die diensten die ons wérden opgedraagen,
            Daar hoort ge ons nimmer over klaagen:
Want niemand doet die, op dat hy ons zou mishaagen,
(505) Gelooft me, een Juffrouw stélt daar al haar glory in,
    Datze iemands hart kan neigen tót haar min.
    De moeite die wy doen van ons met strikken,
            Bont, óf Juweelen op te schikken,
            Word nérgens anders om gedaan,
            (510) Als om de Vryers aan te staan.
    Ja niet een vrouw, hoe fier zy schynt te weezen,
                Of ’t is haar uit het oog te leezen
                Dat zy zeer gaaren word gepreezen,
    En blyd is in haar hart, dat zy een eerlyk man
            (515) Door ’t oog zich onderwérpen kan.
PÉDRO.
Maar gy, zo ge u vermaakt in and’re te gevallen,
Weet gy wel dat myn hart daar geen vermaak in neemt?
LÉONOOR.
            Och daar van weet ik niet mét allen,
            Sr. Pedro, én het geeft me vreemd:
            (520) My dunkt, als ik een Ménsch bezinde,
            Ik had op aard’ geen grooter vreugd,
            Als dat een ieder haar beminde;
’t Zou ’t récht bewys zyn, dat ook and’re schoonheid, deugd,
        Of and’re gaaven in haar vonden,
(525) En dat ik had myn min gelégt op goede gronden.
PÉDRO.
            Wél élk bemind op zyn manier;
Maar dit’s de myne niet, ’t zal my zeer wél behaagen,
            Dat niemand zin krygt in uw zwier
Van doen, óf schoonheid; kyk, ik kan dat niet verdragen,
(530) En jy verpligt my zeer, wanneer jy schoon wilt zyn
[p. 26]
            In niemands oog, als in het myn.
LÉONOOR.
Sr. Pedro, hoe? Jaloersch om zulke beuzelingen?
PÉDRO.
Ja, jaloersch gelyk een Tyger: Ja Jaloersch,
    Gelyk een duivel, ’t schynt wat boersch;
(535) Het ruikt na’t Hóf niet, daar zyn’t ongehoorde dingen:
        Maar Léonoor, ’k wil mét één woord,
Dat gy geheel én al, alleen my toebehoort.
    ’k Versteur my, als men u het minste lachchen
        Of vrind’lyk oog weet af te prachchen.
    (540) Ik neem geen zórg, als hoe ik bést belét,
        Dat geen Galand zyn voet in huis en zét;
        ’k Ly tégenspreeken, woorden, vitten,
Nóch zin verdraayen; ’k wil alleen uw hart bezitten,
            En dat men ’t allerminste deel
                (545) Daar van, my niet ontsteel.
LÉONOOR.
Gy weet my méde nét uw meening uit te léggen.
    Laat my’er eens de myne tégen zéggen:
                Sr. Pedro, zyt verzékerd, gy
                Verkiest een heel verkeerde zy;
(550) Men kan zeer weinig op’t bezit eens harten bouwen,
        Wanneer men dat door dwang moet houwen:
Altyd voor my, als ik verliefd was, én Galand
Van iemand die wierd opgeslooten, myn verstand
            Zou wérken, om hem dol te maaken
(555) Die haar bewaarde, én doen hem nacht én dag bewaaken,
            De Schoone, in wélker goede gunst
            Ik my wou dringen; ’k weet geen kunst
Verwonderlyker, om zyn oogwit te beschieten.*
Eens minnaars ongeluk, als dienstbaarheid én dwang,
            (560) Begint een Juffrouw te verdrieten,
            Sr. Pédro, duurt dan niet zeer lang.
PÉDRO.
    Wél, die u dan zo wat aan ’t oor ging léllen,
[p. 27]
En zo wat sprookjes van’t rood kousje ging vertéllen,
Want die liflaffery van al de jonge maats,
(565) Acht ik maar sprookjes; zoud gy die zo daatlyk plaats
Inruimen, én uw hart die béngels overgeeven.
LÉONOOR.
    Dat zég ik niet; maar vrouwen achten ’t pyn
                Gestaag in dwang te leeven;
            En als zy opgeslooten zyn
            (570) Is ’t zeer gevaarlyk, zo ze eens kunnen
Verlóst zyn, wat zy heur verlóssers niet vergunnen.
PÉDRO.
’k Zie dat je weinig weet, wat je me schuldig bént;
Hoe jy me veur slavin te Tunis wierd gevént,
Hoe ik jou kócht, hoe braaf ik jou héb onderhouwen
(575) Van kindsbeen af, dat ik jou wéêr bréng in jou land.
            Dat ik jou acht, gelyk een Sant,
            En dat ik meen mét jou te trouwen.
LÉONOOR.
    ’k Héb u niet veel te danken, dat gy my
    Verlóst hébt uit myn eerste slaverny.
(580) Wyl gy my ’t leeven in een slimmer doet verslyten.
Gy gunt me gantsch geen vryheid, ’k word bewaakt,
Dat my het leeven moê, én u myn vyand maakt.
PÉDRO.
De grootheid van myn liefde is dat alleen te wyten.
LÉONOOR.
Bemind ge op die manier, ’k bid dat ge my dan haat.
PÉDRO.
(585) ’t Hoofd staat je nou niet wél, ik hoor het aan je praat,
Maar ik vergeeft ’t je, ik hébje wat te vroeg doen wékken,
Nu maakje réê, om straks na buiten te vertrékken.


TWEEDE* TOONEEL.

STYNTJE, PÉDRO, LÉONOOR.

STYNTJE.
            SIgnoor, daar is een Heer die na u vraagt,
[p. 28]
Wiens jongen vérf, én plétdoek, én pénseelen draagt.
PÉDRO.
            (590) Goed, Styntje laat hém binnen komen.
STYNTJE.*
Die man past vlytig op.
PÉDRO.
                                    Niet waar? wie zou dat droomen?


DERDE* TOONEEL.

EDUARD, PÉDRO, LÉONOOR, STYNTJE.

EDUARD.
WEet gy niet óf men Sr. Don Pédro spreeken kan?
LÉONOOR.
Is dat de schilder? ’t hart ontzinkme!
PÉDRO.
                                                          Ik bén de man.
EDUARD.
            Gelief dan déze brief te leezen.
LÉONOOR.
(595) Wat is hy wél gemaakt, hoe hóffelyk van weezen!
PÉDRO leest de brief.
    De brénger dézes is die groote Kunstenaar.
Sr. Pédro die’k belooft héb u te stuuren.
In één uur doet hy meer als and’re in vyf zés uuren.
En alles wat hy doet gelukt uitsteekend; maar
(600) Gy moet u wachten van hém iets te willen geeven.
    Voor ’t Schildery; hy nam hét niet om ’t leeven,
En zou gebélgt zyn; als hy schildert dat geschied
                Om eer sléchts, om vergélding niet.
            Geteekent Jan Babtista, fur civilis,
            (605) Geschreeven op den eersten van Aprilis.
[p. 29]
            Myn Heer Batist verpligt my zeer,
            En gy doet my te groot een eer
            Mét uw beleefde aanbieding, Heer.
EDUARD.
Myn grootst’ geluk bestaat in eerelyke lieden,
            (610) Myn kunst én diensten aan te bieden.
Waar is de Juffrouw die ik schild’ren zal?
PÉDRO.
                                                                  Alhier.
EDUARD.
Mét uw verlof....
PÉDRO.
                          Holla! malkander niet te brussen,
EDUARD.
            Myn heer ’t is na de haagsche zwier,
PÉDRO.
Is ’t na de Haagsche, ’t is heel tégen myn manier.
(615) Hy mag tót zynent én ik mag tót mynent kussen.
LÉONOOR.
’k Ontfang mét groot vermaak de eer die ge my bewyst.
PÉDRO.
Wat ’s dit? dat ik veracht me dunkt dat zy dat pryst.
LÉONOOR.
Ja ’k bén geheel verzét, nooit was ’t geluk my milder
Als nu wyl ’t my voorziet van zo doorlucht een schilder.
EDUARD.
            (620) Wat ménsch die op der aarde leeft,
Zou niet gelukkig zyn te hébben onderhanden
        Zo schoon een wérk als my Sr. Pédro geeft:
Ik bén niet zeer bekwaam; maar ’k zal te myner schanden
Daar niet uit scheiden; ’k hoop na zulk een principaal
(625) Te maaken een kopy, dat ieder my zal noemen
Een meester schilder als ik eene Juffrouw maal.
LÉONOOR.
    Op ’t Principaal valt niet zeer hoog te roemen,
        Maar ’s braaven meesters hand zal licht
De fouten dékken die hy vind in ’t aangezicht.
[p. 30]
(630) De schilder ziet ’er geen, én al wat hy kan wénschen
        Is dat hy voor het oog van alle ménschen
Uw schoonheid schild’ren kon, gelyk die waarlyk is.
LÉONOOR.
        Zo uw Pénseel gelyk uw tong kan vleijen,
            Zo zal’er geen gelykenis
(635) In ’t schildery zyn, én gy zult sléchts ’t oog verleijen.
EDUARD.
        De hémel heeft het principaal gemaakt,
Zo kunstig datmen’t glans nóch luister by kan zétten!
LÉONOOR.
De hémel alsmen op het Principaal zal létten...
PÉDRO.
De hémel, zon, én maan én starren. Wél wat raakt
(640) De hémel ons nu? laat die kompleménten vaaren
            Mét al die viezevazery,
            En dénkenwe om het schildery.
De tyd verloopt; ’k moet uit, gy moet het haastig klaaren.
EDUARD.
Kom jongen, geef my dan pénseelen, doek én plét.
JONGEN.
(645) Daar is ’t Heer, én de vérf die is’er opgezét.
LÉONOOR.
Waar wiltge dat ik my zal plaatzen?
                                                        Na myn oordeel,
Geeft aan uw schoonheid wél dat licht het meeste voordeel.
LÉONOOR.
Is ’t wél zo?
EDUARD.
                    Ja; maar ey, verzét u eens heel goed;
Nóch wat aan de een zy, het lichchaam weinig meerder
            (650) Gedraait; wat van my af; niet veerder:
            Ay! licht uw hoofd eens op; het doed
De schoonheid van uw króp én boezem béter blyken:
[p. 31]
Uw hals wat blooter, nóch wat blooter; nóch wat meer;
Zo, zo, nóch wat, het zal u wonder wél gelyken.
PÉDRO.
            (655) Gy geeft veel moeiten aan myn Heer,
Kunt gy niet zitten zo ’t behoort?
STYNTJE.
                                                    Wél dat is aardig!
Dit schild’ren is wat nieuws voor haar.
LÉONOOR.
                                                          ’k Bén immers vaardig
            Te zitten zo myn Heer my zét;
            Al wat hy doet acht ik me een wét.
EDUARD.
(660) Zo zit gy tréflyk wél, zo nóch wat; zo uwe oogen
            Geduurig speelende op de myn’,
Ik zég stark gevéstigt op de myne; ’t moet zo zyn.*
LÉONOOR.
Ik bid flatteer my niet.
EDUARD.
                                    ’t Is buiten myn vermoogen:
Dat ik uw schooner uit zou schild’ren als gy zyt.
            (665) De trékken die gy hébt in ’t weezen,
            Zyn zo volmaakt én uitgeleezen,
Dat ik nooit uws gelyk zag in myn lévens tyd;
Hoe aangenaam, ach! hoe bekoorlyk zyn de straalen
            Van uw gezigt, men loopt gevaar
            (670) In die behoorlyk af te maalen.
            ’k Héb eens geleezen, ’k weet niet waar,
            (Maar als ik het vertél, verander
Ik heel van binnen) dat de Koning Alexander
Een schilder had genaamt Apélles, die hem eens
(675) Zyn liefste schild’ren zou (hoor, ’t is wat ongemeens)
En zo verliefd wierd, dat hy was op ’t punt van stérven,
            Indien hy haare gunst*[vs. 677 gunst er staat: guust] moest dérven;*
Dés Alexander vol van édelmoedigheid*
Haar afstond, én haar heeft den Schilder toegeleid.
[p. 32]
(680) Myn Heer, zo ’t my ging als ’t Apélles ging voor dézen,
Zoud gy wél zo beleefd als Alexander weezen?
PÉDRO.
Hum!
LÉONOOR.
            By de Hagenaars is zo ik héb gehoord,
                Altyd het een óf ’t ander woord
                Geméngt mét geestigheên én slaagen,
(685) Daar zy de juffers meê behaagen.
EDUARD.
Het is onmooglyk dat men in beleefdheid miss’,
            Wanneer men in uw lief gezélschap is.
                En hébt gy sléchts wat acht genomen
Op myne woorden, ach! gy weet van waar zy komen.
                (690) Ja dat hier Alexander was,
En dat hy u beminde, ik zou niet kunnen laaten
Te zéggen dat ik u zo schoon vind....
PÉDRO.
                                                        Al dat praaten
                Heer schilder komt nu niet te pas:
                ’t Verlét u maar.
EDUARD.
                                            In geenen deelen;
                (695) ’t Is myn gewoonte, myn manier
            Al schilderend te praaten; ’t kan verveelen
                Nóch walgen, én het geeft een zwier
            Aan iemands weezen die geschilderd word.


VIERDE* TOONEEL

JASJE, PÉDRO, EDUARD, LÉONOOR, JONGEN, STYNTJE.

JASJE; Verkleet als een Spanjert.
                                            HAns donder.
PÉDRO.
Wat wil die kaerel?
[p. 33]
JASJE.
                              Heer ik kom hier stoutlyk in,
                (700) Het zy niet tégens uwe zin;
Gy ként me lichtlyk wél, want ik alom bezonder
                Bekénd bén.
PÉDRO.
                                    Neen niet, dat ik weet.
JASJE.
Dat is voor u zo veel te slimmer.
PÉDRO.
                                                  ’t Is me leed.
JASJE.
’k Heet Gillis d’Avalos, Don Diego was myn Peet;
                (705) Maar leest gy wél geschiedenissen.
PÉDRO.
Zo, zo.
JASJE.
      Lees dan de Spaansche, ik zég het mét wat schaamt,
            Maar ’k bén daar wyd en zyd befaamt,
            En daar kunt gy myn naam niet missen.
PÉDRO.
Ik wil ’t gelooven.
JASJE.
                              Daar is zéker point van eer,
                        (710) Daar ik in uwe raad myn Heer
Van doen héb; want gy hébt verkeert in veele Landen
            En oordeelt anders van de schanden
    Als hier de Uilen van de Néderlanders doen;
        Gy staat als ik op uw fatsoen.
(715) ’k Weet dat ’er in den Haag geen man is uit te vinden,
        Die ’t punt van eer zo wél verstaat,
        Als gy; gy zultme zeer verbinden,
    Zo gy mét my wat aen een zyde gaat.
PÉDRO.
Hier zyn wy vér genoeg.
EDUARD.
                                    Wat lieve aanminnige oogen.
JASJE.
(720) ’k Héb flus op ’t midden van myn linker kaak zeer nét,
Mét eene platte hand ontfangen een soefflét,
’t Wélk zonder wraak te doen geen Donnen lyden mogen.
[p. 34]
PÉDRO.
            Soefflétten geeven gaat wat gróf,
Maar schold gy hém ook uit voor schélm, óf koekkoek, óf
            (725) Zeid gy ook dat hy had geloogen.
JASJE.
Gansch niet.
EDUARD.
                  Ach Léonoor! ach! ach! kan’t mooglyk zyn!
Hébt ge in uw hart, voelt gy meelyden mét myn pyn.
LÉONOOR.
Meer dan te veel.
PÉDRO.
                            Soeflét, soeflét, mét korte woorden,
Zo ’t myn zaak was, ik zou de schélm vermoorden,
                (730) Wél wat affront! maar zég me hoe
                Het bykwam, ay, hoe ging dat toe?
JASJE.
    Dat’s licht te doen, daar kwam flus onderweegen
        Een duivel van een vént my tégen,
    Die my wis voor een ander nam én sprak,
(735) Vind ik jou in den Haag? kom, kom, wil gy me strak
                Nu die Juweelen wél betaalen,
Die gy me te Madrid hébt listig af doen haalen?
Myn Heer, zeid ik, ik bid dat gy het my vergeeft,
Gelieft te weeten, dat uw mond een misslag heeft.
(740) ’k Stont juist als gy, récht bloot, mét een van bey myn wangen;
Wél uw mond zégt hy, zal geen misslag dan ontfangen,
En mét geeft hy me zo een klap.
PÉDRO.
                                                  De duivel vént,
                Wat doeje? zie waar je bént,
My in myn Huis te slaan?
JASJE.
                                        ’t Is wat te hart, ’k bekén ’t,
            (745) ’t Geschied niet, Heer, om u te hoonen,
            Maar om u klaarelyk te toonen,
Hoe ’t by gekomen is. Hébt gy me niet verzócht,
Dat ik ’t u toonen zou? ’t ontfangen van soeflétten,
            Was nooit affront naar alle wétten
(750) Der eere, als die het déê, daar door geen moeite zócht:
[p. 35]
    ’t Is wél wat harder aangekomen, als ik dócht,
Maar ’k bidje, spreeken wy wat zacht.
EDUARD.
                                                            Zoud gy niet kunnen
            ’t Uitvoeren van myn opzét my vergunnen?
        En zou men die gelégenheid
    (755) Verzuimen: ’t werk is al te wél bereid.
STYNTJE.
Mê-Juffrouw, spreek, ay spreek.
LÉONOOR.
                                                Ach! mógt ik hém vertrouwen!
JASJE.
Gy hébt gelyk myn Heer, ja geefme, ’k bid ’er om,
            Vry tien soeflétten wederom;
            Ik zal het u ten goeden houwen.
PÉDRO.
    (760) Al mét der tyd, maar hoe ging ’t voort,
Was dat zo wél, én spraakt ge niet een woord?
JASJE.
        Ik vloekte en duivelde als bezéten.
PÉDRO.
        En hébt ge u anders niet gekweeten?
JASJE.
        Ja tóch; ay sta eens op een zy.
    (765) Hoe zeid ik, my zo affronteeren? my?
        Die u niet kén, die gy nooit kénde,
Schélm, Rékél, Fielt, Schavuit, Schurk, Vlégel, Hondsklink énde
    Ik gaf hem, als hy ’t minst in zyn gedachten had,
            Op déze wys een voet in’t gat.
PÉDRO.
        (770) Wat heidenscher gebruy is dat.
JASJE.
O ik vergis me al wéêr, vergeeft me.
PÉDRO.
                                                        Fraaije dingen!
JASJE.
    Myn Heer, ik kan zomtyds my niet bedwingen,
Als ik zo iets vertél; dat my gaat aan het hart
            Of ik zal dikwils in het midden
[p. 36]
(775) Van myn vertélling my te buiten gaan; het smart
            My zéker meer als u, laat u verbidden,
Het was zo niet gemeend; ’k bén immers in uw magt,
            ’k Verdiende ’t, schoon gy my om ’t leeven bragt.
PÉDRO.
Daar zal nóch tyd zyn om malkanderen te spreeken.
JASJE.
    (780) Maar moet ik ’t wérk zo laaten steeken?
Ik bid u geef me uw raad; want ik bén méê beleefd,
En zal u als men u ook eens soeflétten geeft,
Wéêr raaden naar het bést begrip van myne zinnen.
PÉDRO.
                Dan dienje nou al te beginnen.
JASJE.
(785) ’k Meen als ’t gebeurde uit kwaadheid.
PÉDRO.
                                                                      Maar uw man,
    Waar bleef hy?
JASJE.
                            Och, daar weet ik gantsch niet van.
PÉDRO.
Waar woont hy?
JASJE.
                        Nóch veel minder.
PÉDRO.
                                                    ’t Lykt wél scheeren.
    Weet gy niet waar hy is, nóch waar hy woont?
JASJE.
        Ach, neen ik als een man met eeren,
(790) Maar ’k weet wél dat hy my zeer schandlyk heeft gehoond.
PÉDRO.
Hoe, is’t een wédspul, óf een gékspul?
JASJE.
                                                              Geen van beiden.
’t Geschied geensins, Heer, om u om den tuin te leiden.
PÉDRO.
                Wél nu, wat is uw zéggen.
JASJE.
                                                          Hoor.
EDUARD.
                Héb ik verlof, spreek Léonoor?
(795) Kan u uw ongeluk én myne liefde raaken,
            Héb*[vs. 796 Héb er staat: Hék] ik verlof? mag ik u schaaken?*
[p. 37]
LÉONOOR.
                ’k Bén overwonnen; stél de zaaken
Naar ’t u gevalt.
EDUARD.
                          Maar mag het daadlyk wél geschiên.
STYNTJE.
Die op de zaak niet ziet, zal op de tyd niet zien.
PÉDRO.
(800) Goed. Maar Heer Schilder, moet gy op der aarde léggen
    Als ge iemand schildert.
EDUARD.
                                          Ia, ’k zal u de réden zéggen,
’k Zag na die putjes, die Me-Juffrouw aan de een zy
Van haare wangen heeft; ’k wist niet óf ’t vlékjes waaren
                Of gaatjes: zie zo kwam dat by:
            (805) O! daar is in een schildery
Veel aan geleegen.
STYNTJE.
                            Jas nu moet gy ’t alles klaaren
Gelyk ’t bestémd is.
JASJE.
                              Heer ik wénsch u wél te vaaren
En zal uw raad, zo ’k myn soefléttengeever vind,
            Als van uw goede raadsman, blind
            (810) Navolgen, én den schélm doorsteeken,
            Of wél den hals aan stucken breeken.
PÉDRO.
Zeer wél gedaan, maar dat’s nóch niet genoeg, gy dient
Hém te affronteeren, eer dat gy hem matste, vriend.
JASJE.
        Goed, wist ik hoe ik ’t aan moest vangen.
PÉDRO.
(815) Hy gaf u een soeflét op één van beide uw wangen;
                Gy hem een voet in ’t gat niet waar?
JASJE.
Ja tóch, wat nu?
PÉDRO.
                          Ik zal ’t u zéggen hoort’er naar,
Maar keer u om én laat zo beide uw handen hangen.
Zie geef hem op die wys twee voeten in zyn gat,
                (820) En twe soeflétten, vatje dat?
[p. 38]
JASJE.
By honderd duizend....
PÉDRO.
                                    Voort, jou vagebond, jou rékel.
STYNTJE.
                O ga, je bleeft wis in de pékel.


VYFDE* TOONEEL.

PÉDRO, EDUARD, LÉONOOR, STYNTJE.

EDUARD.
Sr. Pédro, hoe gevalt u ’t konterfeitzel?
PÉDRO.
                                                                Wél,
            Maar is ’t niet wat te bruin van vél?
EDUARD.
            (825) Myn Heer, ’k zal nóch wél eenmaal komen,
En overschilderen ’t. Mê-Juffrou, nu is meest
Daar aan gelégen, dat gy vrolyk zyt van geest,
Om uit te voeren ’t wérk, dat ik héb veurgenomen
LÉONOOR.
    Ik houw me door uw gunst te hoog vereert,
(830) Als dat ik u in’t geen gy heusch van myn begeert,
            Zou tégenspreeken óf betaalen.
EDUARD.
Ik ga dan én beveel my nédrig in uw gunst.


ZESDE* TOONEEL.

PÉDRO, LÉONOOR, STYNTJE.

STYNTJE.
            SIgnoor, wat dunkt u van zyn kunst?
PÉDRO.
Ze is wonderlyk, een ménsch zo kunstig af te maalen!
(835) En in zo kort een tyd?
STYNTJE.
                                            Niet waar, het is wat raars.
’k Wéd dat geen Schilder in den Haag by hem mag haalen.
En wat is hy beleefd!
LÉONOOR.
                                  Voorwaar de Haagenaars
[p. 39]
Doen zien, dat zy alle and’re in heusheid overtréffen,
    In kleeding zynze zeer galand, in woorden éffen
                (840) En sierlyk.
PÉDRO.
                                          Ia, maar ’t slimst van al
                Is, dat zy ’t maaken al te mal.
                Mét ieder te flatteeren én te pryzen.
STYNTJE.
                Sr. Pédro, dat zyn dienst-bewyzen,
                Waar doorze, al is’t maar in de schyn,
    (845) De Juffers weeten lief én aangenaam te zyn.
PÉDRO.
        Maar zo zy daar de Juffers door behaagen,
Weet, dat de mannen dat mét tégenzin verdraagen.
STYNTJE.
                    Ja, ’k héb’er wél van hooren klaagen.
PÉDRO.
Voorzéker, want voor my, ’k bén ganschlyk niet vernoegt
                (850) En ik zég, dat het niet en voegt,
                Dat zy de liefstens én de vrouwen,
                Dus onbeschaamd, in’t by zyn van heur man,
            Met kwakjes én pispraatjes onderhouwen.
LÉONOOR.
        Sr. Pédro, dat heeft immers niet om ’t lyf.
(855) ’t Is maar uit kortswyl; óch ’t is maar uit tydtverdryf.


ZEVENDE* TOONEEL.

JASJE, verkleet als een Vrouw mét een lange Faly.
PÉDRO, LÉONOOR, STYNTJE.

JASJE.
                MYn Heer, óch! óch! héb medelyden!
                Behoed me voor de gramschap van
                Myn schrikkelyk Jaloersche Man,
Die my vermoorden wil, óf neus én oor afsnyden,
(860) Om dat ik tégen zyn geboden én myn pligt,
Een weinig, zégt hy, héb ontdékt myn aangezigt:
[p. 40]
                Hy vólgt me mét een bloote dégen,
                En jaagtme hier tót uwent in;
    Beschérm my tóch, óch! óch! ’k bén zo verleegen:
(865) Daar komt hy, bérg my Heer ’k weet niet wat ik begin!
PÉDRO.
                Kom Léonoor, ga mét haar binnen;
Om hém te stillen zal ik zo wél iets verzinnen.


ACHTSTE* TOONEEL.

PÉDRO, EDUARD.

PÉDRO.
WÉl, wel, Heer Schilder gy jaloersch zyn! én gy zyt
                Een Haagenaar die zo wél weet te leeven?
(870) Ik dacht dat ons alleen die fout wierd nagegeeven,
                Die onze meeste leevens tyd
                In heete landen overbréngen,
            En ons aan ’t vuur van die gewoonten zéngen.
EDUARD.
                Sinjoor Don Pédro; ik bely,
                (875) Dat gy jaloersch zyt van natuuren,
En dat de jalouzy blyft eeuwig by u duuren.
                ’k Weet ook dat daar en tégen wy
                Jaloers zyn sléchts voor weinig uuren;
Maar als wy ’t zyn, zyn wy veel héviger als gy.
(880) ’k Zie dat myn vrouw by u een schuilplaats dénkt te vinden,
                Maar ’k weet, óch zy bedriegt zich zeer!
                Gy zyt al te eerelyk een Heer,
                    En wy te goede vrinden;
                Als dat gy my belétten zoud
(885) Dat zy behoorlyk na waardy wierd afgetouwt.
                Gy wilt u immers, na ik réken
Niet in de dingen van eens anders huisvrouw steeken?
PÉDRO.
                Maar is dat zulk een groote hoon?
                Ay ze is te kleen voor zulk een tooren,
(890) ’k Bén immers ook jaloersch; maar ik gaf niet een boon
[p. 41]
                Om zulk één beus’ling; wilt me hooren.
EDUARD.
                Zo heeft ze u dan de réden al gezégd?
PÉDRO.
Dat zy haar aangezigt een weinig sléchts ondékte;
                En dat zulks al uw toorn verwékte;
EDUARD.
(895) Liet zy het u ook zien? ay biegtme tóch oprécht;
PÉDRO.
O neen! weréntig niet.
EDUARD.
                                        Dat maakt de zaak niet slimmer;
                Gy ként haar, nóch gy zaagt haar nimmer?
PÉDRO.
            O neen..
EDUARD.
                                Wél hoor dan toe. In ’t feit
Bestaat somtyds veel min, als in de omstandigheid,
(900) De hoon die ons geschied; dus heeft het zyn bescheid
Dat ik my acht gehoond, om dat zy buiten réden
                Myn fórs gebód heeft overtreeden;
’t Wélk was, dat zy nooit zoude ontdékken haar gezigt.
Een zaak die andersins vergeeflyk is én licht,
(905) Wordt door die réden tót een zaak van groot gewicht.
PÉDRO.
’t Was zonder opzét, ay vereent u mét malkander.
EDUARD.
Wilt gy nóch voor haar staan?
PÉDRO.
                                        Gy neemtme voor een ander.
                Myn Heer ’k wil voor de réden staan.
                Ay laat uw tooren overgaan,
                (910) En my dat goede wérk verrichten
Dat ik u saam vereen, gy zult me zeer verpligten:
                Ik bid u weiger my dat niet.
Ik zal ’t ontfangen als een eer die my geschiedt,
                En tót een téken dat we als vrinden
[p. 42]
(915) Ons vaster willen aan malkanderen verbinden.
EDUARD.
Wat durf ik weig’ren aan een Heer die my zo eert;
                ’k Zal alles doen wat gy begeert.
PÉDRO.
Kom hier, Mejuffrouw kom, uw man is nu te vréden.


NEGENDE* TOONEEL.

PÉDRO, EDUARD, LÉONOOR, in de vermomde kléderen van JASJE.

PÉDRO.
AY geef my beide uw hand, én voeg u na de réden.
(920) Dewyl myn Heer aan my gestéld heeft uw geschil;
Ik bid wilt alle ding vergeeten én vergeeven:
En wilt als man én vrouw, hier na gerust én stil
                In vriendschap mét malkand’ren leeven.
EDUARD.
                ’k* Beloof myn Heer om uwent wil
            (925) Zal ik mét haar zo lief een leeven leiden,
                Dat ons de dood alleen zal scheiden;
En niemand haat óf twist zal rók’nen tusschen beiden.
Ik dank u voor uw gunst én groote moeiten, Heer,
En ga mét uw verlóf.
PÉDRO.
                                    Ga, gy verplichtme zeer.


TIENDE* TOONEEL.

PÉDRO, JASJE wèder als een Spanjer gekleed.

PÉDRO.
(930) HÉm Léonoor! wat droes, hoe zyt gy hier gekomen?
                Hém Léonoor.
JASJE.
                                        De schilder heeft
Mêjuffrouw Léonoor zeer minlyk én beleefd
                Mét uw verlóf na huis genomen.
PÉDRO.
Wat wil dat zéggen?
[p. 43]
                            Dat wil zéggen, oude gryn,
(935) Dat jy jaloerschen niet genoeg gebruit kunt zyn.
                Dat slooten, gréndels, donk’re gaten,
            Nóch tralijen, nóch honderd wakers baaten,
                En dat men nooit een vrouw zo sluit,
Of éndlyk raakt ze ’er door de vond eens minnaars uit.
                (940) Dat die de harten van de vrouwen
                Dénkt onder zyn bedwang te houwen,
Mét aan de hand te gaan uit liefde, én dienstbaarheid
                Zulks doen moet, niet mét onbescheid.
            Gelyk het aan myn Jonker is gebleeken;
                (945) Dat zy hem op zyn lieflyk smeeken
                Gevólgt heeft, zonder tégenspreeken.
PÉDRO.
Hoe! is de schilder dan uw meester? gy zyn knécht,
Die héden mórgen my zo sarde én uitschold?
JASJE.
                                                                    Récht.
                Héb ik ’t gewonnen óf verlooren?
PÉDRO.
(950) Hélp, hélp, sta by, waar is myn vólk?
JASJE.
                                                                Dat heeft geen ooren.
Zy weeten dat men op den eersten van April,
                De gékken scheert wanneer men wil;
            En dat men heeft de gék mét u geschooren,
            Gelyk gy hébt verdient.
PÉDRO.
                                                                        Ik zal
                (955) Zo aan de Prézidént gaan klaagen.
JASJE.
                Dan hoefje maar na ons te vraagen.
                Daar loopje nétjes in je val.
PÉDRO.
                Zie daar, ’k zal dat affront niet dulden,
                Al kósten ’t honderd duizend gulden.
JASJE.
(960) Zeer wél gedaan, want in den Haag
[p. 44]
                Daar ziet men zulke lieden graag.
PÉDRO.
            Ik zal uw Heer doen gees’len, u doen hangen.
JASJE.
                Ja doe dat zonder ons te vangen.
PÉDRO.
                ’k Zég, schélm ga uit myn huis.
JASJE.
                                                                Strak, strak,
                (965) Ik meen hier niet te blyven woonen,
                ’k Zal gaan, maar alles mét gemak;
                Vér van u in uw huis te hoonen:
Wil ik sléchts eer ik ga u myn beleeftheid toonen.
                Ik wénsch u goeden dag myn Heer,
                (970) Myn Jonker die bedankt uw zeer,
Zo doet de dienaar ook voor alle ontfangen eer.
PÉDRO.
Bruts voor den droes en kom jou leeven hier niet wéêr.

                    Einde van hét Tweede Bedryf.

Continue
[p. 45]

DERDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

FRANCYNTJE, JASJE. in ’t zwart.

    AY Heer, treed hier zo lang maar binnen
    ln ’t groot Salét, myn Heer de Prézident
            (975) Komt daadlyk. Hoe bén jy me niet bekénd?
            Me dunkt schier datje Jasje bént;
JASJE.
My ook.
FRANCYNTJE.
              Zo nét in ’t bruin? dat kén ik niet verzinnen,
            Of bénje bruigom? veul geluks!
            Wat vryster onder zo veul stuks
(980) Als je opgepast hébt, heeft tòch kunnen jou bekooren?
JASJE.
Jy altyt niet!
FRANCYNTJE.
                    Ik bén ook veur geen hak, én kruk:
            Neen dénk niet dat ik om een kleintje buk,
Ik dien een Prézidént.
JASJE.
                                  Ja zo ’k héb zéggen hooren,
            By dag en nacht. Een hak en kruk als myn
(985) Zou dat niet passen.
FRANCYNTJE.
                                  Goet, hou jy het mét jou Styn.
            Maar bénjer bruigom?
JASJE.
                                                Neen Francyn.
FRANCYNTJE.
Hoe graauwje? heet me tòch Francyntje.
JASJE.
Wél hiet men Liefste dan ook Styntje.
[p. 46]
            Nou fiat Styntje. Is zy jou bruid?
JASJE.
            (990) Nóch niet Fransyntje.
.
FRANSYNTJE.
                                                      Ja dat jókje.
JASJE.
Neen zéker, maar zoo ’t niet ras aan gaat, schey ’k er uit;
            Nou alle gékken op een stókje.
FRANSYNTJE.
En gy op ’t hoogste, maar hoe dus staatig in het zwart?
JASJE.
            ’t Geschied ten dienst van jonker Eduard.
(995) Ként gy die Spanjer wél, die hier is komen woonen
Een huis twee dry van daan?
FRANSYNTJE.
                                              Ja ’k héb hem ééns gezien.
JASJE.
Die wil de Prézidént van weegen eenig hoonen,
Dat hy van Eduard hem inbeeld te geschiên
Aanspreeken, én myn last is hem hier op te houwen;
                (1000) En zo veel wérk ik kan te brouwen,
Eer dat myn Jonker komt. Zo ik dan in ’t livrey
                    Gekleed was als Lakey,
            Ik zou myn* ról niet voeglyk speelen konnen.
            Maar lyk ik nou niet wél een Prokereur,
                    (1005) Notaris, óf Sólliciteur?
FRANSYNTJE.
                Ja, én ’t is wonder wél verzonnen.
Maar waar is Eduard?
JASJE.
                                  Die maakt zich vast gereed,
Om tégens zyn party zich zélve te verstérken;
                En zo ik kan bemérken
            (1010) Iets vreemds, iets wonders uit te wérken,
            Daar hy niet wil dat ik de grond van weet.
[p. 47]
Fransyntje, én als je dan Sr. Pédro in zult laaten,
            ’k Bid dat je ’em daadlyk by me zéndt;
’k Zal, tót myn Jonker komt, zo lang wat mét hem praaten
(1015) En gékken.
FRANSYNTJE.
                            Ik geloof niet dat het lukken zal
Dat hy myn Heer zeer lang zal kunnen onderhouwen.
Wyl hy van avond een ballét geeft, én een bal,
                Daar hy veel Heeren en Mêvrouwen
Op heeft genood; hy heeft geen tyd, de danssers zouwen
                (1020) Hier daadelyk hun dans in ’t nét
                Voor ’t laast probeeren in ’t salét.
JASJE.
                Wy meenen het mét onze zaaken
Zo wy de Prézidént eerst spreeken, kort te maaken.
Maar ’k hoor daar word gebéld, daar zal Sr. Pédro zyn.
(1025) Ay is hy ’t, zénd hem hier Fransyntje. én niet Fransyn.
Ja, ja hy is ’t; ik zie ’t deur ’t glaasje. Kyk, waar blyfje
                Nou Jonker, én wat droes bedryfje?
’t End van een goed prosés, hangt aan een goed begin.


TWEEDE TOONEEL,

FRANSYNTJE, JASJE, PÉDRO.

FRANSYNTJE.
                MYn Heer treed hier zo lang maar in.
JASJE.
(1030) Sr. Pédro wéllekom.
PÉDRO.
                                        Myn Heer weet my te noemen;
Ként my myn Heer?
JASJE.
                                Ik héb u hooglyk hooren roemen.
PÉDRO.
Myn Heer my wordt gedaan ’t grootst ongelyk dat ooit.
JASJE.
Myn Heer de Prézidént, myn Heer, za1 t’avond geeven
[p. 48]
            Een schoon ballét; gy zaagt uw leeven
(1035) Geen schooner, én daar word gy ook genooid.
PÉDRO.
Een zéker Hagenaar, heel weidsch, én als de Franschen
Gekleed....
JASJE.
                    Daar zullen wél vier wildemans in danssen.
PÉDRO.
Die heeft een Juffertje uit myn eigen huis geschaakt...
JASJE.
            De voisjes zyn meest van Pikard gemaakt.
PÉDRO.
                    (1040) En ’t is geen wys van procedeeren...
JASJE.
            Gy zult’er zien de kostelykste kleeren
Die ge ooit gezien hébt.
PÉDRO.
                                      Ik word zeer verongelykt...
JASJE.
Myn Heer verzoekt dat gy ’t als buurman méê bekykt.
PÉDRO.
’k Verzoek daarom dat my myn Heer de hand wil bieden.
JASJE.
                (1045) Myn Heer, gy zult méê dansen zo ’t u lust.
PÉDRO.
Myn Heer ’k wénsch dat de zaak waar aan myn Heer bewust.
JASJE.
            Myn Heer stél maar zyn hart gerust.
Myn Heer gy zult’er zien de tréffelykste lieden
Van in, én om den Haag; myn Heer mag op zyn Spaansch
(1050) Méê dansen, op zyn Turks, óf op zyn Itaaljaansch.
PÉDRO.
            Myn Heer ik bidje waar van spreekje?
JASJE.
Myn Heer van een ballét.
PÉDRO.
                                    Myn Heer ik van myn zaak!
[p. 49]
JASJE.
Wy dénken héden om niets anders als vermaak,
Jy bént een gék, zo je ons mét zulke leuren,
(1055) Ophouden wilt, het noodigste gaat voor.
Dus wacht u wél myn Heer te léllen aan het oor.
En in zyn bézigheên te steuren.
PÉDRO.
Wat drommel ben je voor een vént;
Was hier myn Heer de Prézidént,
(1060) Ik weet, hy zou wél anders spreeken.
JASJE.
Hoe is ’t? me dunkt dat gy me niet meer ként.
Jy hébt me licht niet wél bekeeken.
PÉDRO.
Ik kénje nóch niet.
JASJE.
                          Kén je hém wél, die te Nacht
Mét zang én spél hield voor jou huis de wacht;
(1065) Hem, die je mét lós kruid in ’t zin had dood te schieten?
Hem, die je woudt doen bloed vergieten,
Om die Souflét van óchtend vroeg?
Hem, die in Juffers schyn, u ’t Juffertjen ontjoeg?
Hem, uit wien gy eerst heel duidlyk hébt vernomen,
(1070) Al ’t kwaad dat jou zou overkomen;
Hem, die jou tégenwoordig zeidt,
Dat al wat je aanvangt, af zal loopen,
Récht tégen al jou hoopen,
Om dat het mét krankzinnigheid,
(1075) Geméngt is, én groot onbescheid.
PÉDRO.
Ia ’t is die Schélm; ’k word wéêr bedroogen én verraaden,
Hélp, hélp! wat doe ik? ik word dol; waar bén ik hier?
Jou deugniet, mogt ik eens myn moed aan jou verzaaden,
Ja wél, zie daar, ’k verdoeme schier.
FRANSYNTJE.
(1080) Daar komt de Prézidént, ik gaa.
[p. 50]

DERDE TOONEEL.
DE PRÉSIDÉNT, PÉDRO, JASJE.

PRÉSIDÉNT.
                                                              WAt zót getier
Komt my ter ooren? wat wil dat geraas beduyen?
PÉDRO.
Heer Prézidént, die Schélm...
PRÉSIDÉNT.
                                            Wy hooren zulk een taal
Niet gaaren, zo gy iets te zéggen hébt, verhaal
Uw zaak bezadigt.
JASJE.
                            Och, myn Heer, die man heeft buyen.
PÉDRO.
(1085) Ik zal bewyzen, dat hy is de grootste guit,
                          En de oolykste bedrieger.....
JASJE.
             ;                                           Zie hoe vinnig
Staat zyn gezigt, de man is geem’lyk en krankzinnig.
PRÉSIDÉNT.
        ’k Zég spreek bedaart, óf schey’er uit,
        Ik héb geen tyd, moet ik u hooren,
        (1090) Zo zég uw zaaken, klaar en kórt,
En zonder schélden.
PÉDRO.
                              Hy moest ons dan ook niet stooren.
JASJE.
        Ik zal, mits dat my toegelaaten word,
            Voor af te zéggen, dat het smousje
U sléchs verhaalen zal, wat sprookjes van’t rood kousje.
PRÉSIDÉNT.
(1095) Nu zwyg. Spreek gy.
PÉDRO.
                        Myn Heer, ik bén een Kristen ménsch,
Hoewél ik dartig Jaar gewoont héb in Turkyen,
[p. 51]
En daar een pénninkje gewonnen héb na wénsch,
                En daar ik my méê kan belyen.
PRÉSIDÉNT.
        Wat raaken my die beuzelingen. Maak
        (1100) Het kort, en spreek me van uw zaak.
JASJE.
            Ik zwyg altyd, én spreek geen woorden,
            Niet één, al zou hy my vermoorden.
PRÉSIDÉNT.
Nu kort.
PÉDRO.
                ’k Héb een slaavin, die ik te Tunis kócht,
                Méê over in dit Land gebrógt,
(1105) Die ik wél achtien Jaar héb tréflyk onderhouwen,
                En die ik meende hier te trouwen;
Maar deze guit heeft mét zyn Jonker haar geschaakt.
JASJE.
Myn Heer, hy schéldt; ik spreek, uw wordt wat wysgemaakt.
PRÉSIDÉNT.
            Laat gy uw schélden, gy uw spreeken.
PÉDRO.
            (1110) Ay hoor eens, hoe het was besteeken:
            Zyn Jonker een deurtrapte fiel,
            En die zich als een Schilder hiel....
PRÉSIDÉNT.
Wie is zyn Jonker?
PÉDRO.
                                Och, dat héb ik nooit geweeten.
PRÉSIDÉNT.
Weet gy niet waar hy woont, nóch hoe hy is geheeten?
PÉDRO.
(1115) Neen.
PRÉSIDÉNT.
    Wien beklaagt ge dan? op wien verzoekt ge récht?
Gy zyt krankzinnig, die persoon heeft wél gezégd.
PÉDRO.
Een schoon persoon. Die Schélm is de and’re Schélm zyn knécht.
[p. 52]
                Hy weet wel, waar zy zyn gevlooden.
JASJE.
Ik zou wel spreeken, was my ’t spreeken niet verbooden.
PRÉSIDÉNT.
(1120) Neen, spreek wie is uw Heer? nu is uw spraak van nooden.
JASJE.
’t Is Jonker Eduard.
PRÉSIDÉNT.
                                    Hoe de eerelykste man,
                      Die in gansch Hólland weezen kan,
                      Spreekt gy daar zo verachtlyk van.
                      Hoe, schéld gy zulke liên voor guiten.
JASJE.
(1125) Hy is krankzinnig, ay, men moet hem op doen sluiten.
PÉDRO.
  Waar ik my wénd óf keer, ’t is alles guitery.
’k Bén niet krankzinnig, maar zo zou men ’t my wél maaken,
    Je zoud aks kaks myn réchter zyn, en jy
    Bént, dunkt me in één kaproen met myn party.
      (1130) Hoe drommel is hier uit te raaken!


VIERDE TONEEL.

EDUARD, FRANSYNTJE, PRÉSIDÉNT, PÉDRO, JASJE, LÉONOOR in mans kleeren.

FRANSYNTJE.
                MYn Heer, daar is Heer Eduard
Mét nóch één.
PRÉSIDÉNT.
                Hy komt récht van pas. Ik bid myn Heeren
Treed binnen, komt ge mét uw byzyn ’t bal vereeren.
EDUARD.
Ja Heer, daar néffens kom ik hier een zaak verweeren.
PÉDRO.
(1135) O seldremént, ’k zal hém vermoorden.
JASJE.
                                                                Had jy ’t hart.
[p. 53]
            Zie hoe hy omspringt na zyn start.
EDUARD.
Ik zie daar myn party ik hoef hém niet te vraagen
            Of hy hier komt om over my te klaagen?
Licht heeft hy ’t al gedaan.
PRÉZIDÉNT*
                                          O ja! maar zeer verward.
(1140) Weet gy ’er van Heer, zyt gy schuldig aan de zaaken,
        Daar hy u méê beticht; hy spreekt van schaaken.
EDUARD.
’t Is waar ’k héb op ’t verzoek van déze jonge Heer,
Een zeer zoet Juffertje verlóst uit haare banden;
          En lichtlyk dus bewaart haar eer,
(1145) Die groot gevaar liep, voor zyn geile onkuische handen.
PÉDRO.
                Daar héb je zyn bekéntenis
            Heer Prézidént, ay doet hem grypen.
Hy zal wél zéggen, als de nood begint te nypen
                Hoe ’t mét de rést geleegen is.
PRÉZIDÉNT
            (1150) Wy zullen wél te weeten krygen
            Het geen wy willen. Gaa maar voort
            Heer Eduard: gy, maak te zwygen,
            En val dien Heer niet in zyn woord.
            Waar bragt gy haar?
EDUARD.
                                                      In eene kamer
            (1155) Als déze is, by een Heer, als u,
Die haar beschérmen zal zo’k hoop, daar wachtze nu,
        Niet vér van hier op dat ze al zo bekwaamer
            Hier om zich te verweeren was,
            Of licht haar byzyn kwam te pas;
            (1160) Want vér van voor ’t gerécht te vlieden,
            Myn Heer, maakt zy geen zwarigheid
Zich zélf te toonen voor alle eerelyke lieden.
En déze jonge Heer kan ’t overig bescheid
[p. 54]
Van zyne tieranny, én haar éléndig leeven
                (1165) Met alle omstandigheeden geeven.
PÉDRO.
                Wat weet die jonge Heer daar van?
LÉONOOR.
Ik weet van Léonoor zo veel, zy zélve kan
Van uw vervólging en van haar beschérming weeten.
’k Héb in haar byzyn, al myn leevens tyd versleeten.
PÉDRO.
            (1170) Dat kan onmoogelyk niet zyn;
            Want ik héb al wat leek na mannen,
        Sint vyf zés jaar uit haar gezigt verbannen.
LÉONOOR.
          Ik was altyd by haar in vrouwe schyn.
        En héb haar dikwils hooren zuchten;
        (1175) Om dat ze uw vuile driften niet
        Invólgen wou, nóch kon ontvluchten.
PÉDRO.
Al praatjes voor de vaak. ’t Mag weezen zo als ’t wil;
Wat raakt het jou, kreeg ik somwylen ééns een gril
Van liefde?
LÉONOOR.
                    ’t Raakt me: want de Juffer raaktme nader,
        (1180) Als kinders doen haar moeder óf haar vader.
PÉDRO.
            Wat óf gy ons wys maken woudt!
Of zyt ge mét haar in hét hymlyk ondertrouwt?
LÉONOOR.
Dat raakt u niet; maar laatme spreeken, ’k zal u zaaken
                Vertéllen die u nader raaken.
                (1185) ’t Waar lydelyk geweest voor Léonoor,
                Dat haar een eerlyk man bezinde
                En voor alle andere uitverkoor.
Voornaamlyk gy, Heer, die ze in eer én deugd beminde.
                Maar zy, die édelmoedig was,
(1190) Kon niet verdraagen dat zy éveneens zou vaaren
[p. 55]
Als Donna Laura, die nu achtien volle jaaren
Zyn byzit...
PÉDRO.
                Wat komt Donna Laura hier te pas?
LÉONOOR.
            Dat zy zeer wél te pas zal komen,
            Zal blyken, als myn Heer de Prézidént
            (1195) De moeite neemt én iemand om haar zéndt.
JASJE.
            Die moeite is bést door my genoomen.
            Ik weet de wég, én kén de spraak.
Indien het mogt myn Heer de Prézidént gevallen,
            Hét zou my zyn een groot vermaak,
(1200) Sr. Pédro déze dienst te doen.
PÉDRO.
                                                Hoe kan hy kallen!
’k Begeer geen dienst van u.
PRÉZIDÉNT
                                            Ga heen, maak datze kom;
Maar keer hier, wyl myn tyd zeer kort is, straks weerom.


VYFDE TOONEEL.

FRANSYNTJE, SNYER, VIOLIST, PRÉZIDÉNT, EDUARD, PÉDRO.

FRANSYNTJE.
MYn Heer één van de Violisten én de Snyer
              Mét wél tien twaalf ménschen by’er,
                (1205) Moet u zeer noodig spreeken.
PRÉZIDÉNT
                                                                  Wél
          Komt binnen; zyn de kleeren vaardig?
SNYER.
          Geheel myn Heer, én wonder aardig
Gemaakt; wy wachten maar alleen op uw bevél,
Om ze aan te passen.
[p. 56]
VIOLIST.
                                Wy om ’t danssen te probeeren.
PRÉSIDÉNT.
            (1210) Gaat mét de danssers én de kleeren
            In ’t andere Salét daar over, ik
                Bén by u in een oogenblik.
            Gy kunt terwyl het noodige bereiden.
                Om réê te wézen, als wy scheiden,
                (1215) Fransyntje zal u derwaards leiden.
        Ga stél de veelen, pas de kleeren, ik zal hier
                Niet blyven boven een kwartier.


ZESDE TOONEEL.

LÉONOOR, PRÉSIDÉNT, EDUARD, PÉDRO.

LÉONOOR.
NU Donna Laura, die hém onder trouw belófte,
Wél vyftien kinders....
PÉDRO.
                                        ’k Wil van Donna Laura niet
(1220) Meer hooren, ’t is een kronje een pést een huis verdriet,
Licht heeft ze u op gemaakt.
PRÉZIDÉNT
                                            Zwyg stil gy onbeschóften
            En laat myn Heer voort vaaren, óf
            ’k Beloof u, maakt gy ’t hier te gróf...
            Hébt ge iets te zéggen, spreek bezadigd?
            (1225) Ik ly dat ge uwe zaak verdadigt
            Maar zonder schélden.
PÉDRO.
                                                        Mét verlóf.
Wat raakt ons hier, dat ik gedaan héb in Turkyen?
LÉONOOR.
        Sr. Pédro, weet dat geenig eerlyk man
Zo hy de zélve niet op alle plaats én tyen
          (1230) Bevonden word récht eerlyk weezen kan.
[p. 57]
Aan Donna Laura hébt ge uw trouw beloofd mét eeden.
            Ik weet het.
PÉDRO.
                                                O! dat ’s lang geleeden;
En ’t was maar zéggen, ook zo was zy myn slaavin.
’k Doe mét haar wat ik wil.
LÉONOOR.
                                                    Ja niet in déze landen.
                                (1235) En gy hébt vyftien lieve panden
Van haare liefde: zy gelyken op ende op
                                Haar Vaderlief, gelyk een pop.
PÉDRO.
                        Ja maar die liefde is uit.
LÉONOOR.
                                                Goed Léonoores vreezen
                                Is, dat licht tusschen haar én u,
                                (1240) De zaaken éven ééns als nu,
                                Mét Donna Laura zullen weezen.
                            En dat speelt haar geduurig in het hoofd.
PÉDRO.
                            Maar ik zal Léonoore trouwen.
LÉONOOR.
                            ’t Was Donna Laura méê beloofd.
PÉDRO.
(1245) Neen ’k hou myn woord.
LÉONOOR.
                                Dat moogt ge aan Donna Laura houwen.
PÉDRO.
Wat Donna Laura? Heeft zy my niet afgestaan,
En heeft my Léonoor mét bidden, vleijen, schreijen
Niet vast beloofd, dat zy myn min niet af zou slaan,
Zo ik met heur na Hólland wilde gaan:
(1250) Zy hebben ’t wél twé Jaar gebéden mét heur beijen.
LÉONOOR.
                                ’t Is waar, ik was ’er dikwils by
                Dat Léonoor zich zélf in honderd vormen
[p. 58]
            Moest gieten als uw drift haar kwam bestórmen,
En u beloofde, al wat gy eischte, om eenmaal vry
                    (1255) Te weezen, uit haar slaverny.
            ’k Weet ook dat ze om haar woord te breeken
            Mét Donna Laura heeft besteeken,
Dat gy hen beide sléchs in Hólland bréngen zoudt,
Op dat ze voor hun récht ééns zouden moogen spreeken,
                (1260) En maaken dat ge wierd getrouwd
Mét Donna Laura, om haar lieve kinders te échten,
                  Of anders zal ze mét u réchten.
PÉDRO.
                  Zy réchten! ze is zo kaal gelyk een neet,
En die pro Déo récht die vordert niet een beet.
LÉONOOR.
(1265) Zy heeft meer middelen én vrinden als gy weet.
PÉDRO.
Waar zyn die tóch?
LÉONOOR.
                                Zy zyn hier in den Haag te vinden,
                          By Léonooraas vrinden.
PÉDRO.
                Ho! heeft ze al vrinden, loopt ze al licht,
Madonna Laura leid het wél aan mét haar Nicht.
LÉONOOR.
(1270) Ze is Lauraas Nicht niet, maar hier in den Haag geboren.
PÉDRO.
                O kiekes kaakes! ’k héb daar van
                Haar ’t minste woord nooit zéggen hooren,
Wél waar méê, dénk ik, of zy dat bewyzen kan.
LÉONOOR.
Met zéker schrift, dat toen zy wierd op zé genoomen,
                (1275) Haar van een Heer wierd toevertrouwdt,
                Mét eenige Juweeltjes, én wat goud;
Op datze in Holland uit haar slaaverny mogt komen.
Maar gy, door dien ge u had te Tunis neêr gezét,
                    Daar zy uw diende én eerde,
[p. 59]
                    (1280) Daar gy haar debausjeerde,
                    En tegens dank schóffeerde,
Hébt dat voorneemen én haar vryheid steeds belét,
En zy heeft u het schrift, nóch ’t goud ooit willen toonen;
Om dat gy Léonoor licht op een groot ransoen
(1285) Gezét had, vólgens uw gewoone wys van doen,
                    En in Turkyen blyven woonen.
PÉDRO.
Wél heeft zy zoo veel blyks, én vrinden als gy zégt,
Waarom spreekt zy me, óf hy, óf gy, niet aan mét récht?
                Wat hoeft ze om Léonoor te schaaken,
                (1290) Een Haagsche lichtmis op te maaken?
EDUARD.
                        Gy onverlaat, ’t en waar ’t ontzag
Dés Heeren Présidénts, ik zoude.....
PRÉZIDÉNT.
                                                        Is u vergeeten
                    ’t Geen u zo dikwils is geheeten?
                    Zwyg stil, so lang men spreekt.
LÉONOOR.
                      (1295) Wy wisten hoe het lag
By u geschaapen, en dat ge eerder na Turkyen
              Wéêrom zoud’ vlugten, als te lyen
Dat gy beroofd wierd van het oogwit uwer min;
En geen van beide wou wéêr weezen uw slavin.
              (1300) Dus maakten wy mét schaaken een begin,
              Zo hoefden wy uw vlugten niet te vreezen,
              En konden van de buit verzékert weezen,
Die niet versteeken wordt; maar steeds en over al,
                      Waar ’t noodig is, verschynen zal.
(1305) Maar waar ’t niet béter, dat gy uw vervólg liet vaaren,
                      En maakte twee vernoegde paaren;
Want Donna Laura, ’k weet, bemint u in haar hart
Zo zeer, als Léonoor mint Jonker Eduard.
PÉDRO.
                Zy zou een and’re als my beminnen;
[p. 60]
LÉONOOR.
    (1310) ’k Verzékert u, mét ziel én zinnen.
PÉDRO.
        En my?
LÉONOOR.
            In ’t allerminste niet,
Geen ménsch ter waereld, dieze als Minnaar nooder ziet,
        Door dien zy u houdt voor haar Vader.
PÉDRO.
        Dat liegt gy als een Schélm, verrader.
PREZIDÉNT
        (1315) Gy schéldt wéêr, is u myn gebód
        Vergeeten? óf word ik bespót?
PÉDRO.
Vergeef ’t my Heer.
LÉONOOR.
                                Als ik u mét uw eigen ooren
        De waarheid uit haar mond laat hooren,
Dat zy u nimmermeer bemind heeft, dan in schyn,
          (1320) Noch ooit zal minnen.
PÉDRO.
                                                  ’t Kan niet zyn.
LÉONOOR.
Maar, als ’t zo was, zoudt gy haar dan niet meerder plagen?
PÉDRO.
Ik zou my na de tyd én na de réden draagen,
            Als ik ’t zo duidelyk verstond,
            En klaar uit haare als uwe mond.
LÉONOOR.
      (1325) Sr. Pédro is ’er niet meer hinders,
Zo is ’t hoog tyd, dat zy....

ZEVENDE TOONEEL.

FRANCYNTJE, JASJE, MADONNA LAURA, mét verscheide Dóchters én Zoonen, PRÉZIDÉNT, EDUARD, LÉONOOR, PÉDRO, STYNTJE.

FRANCYNTJE.
                                            DAar komt de knécht wéêrom,
[p. 61]
Myn Heer, mét vrouw, én meid, én acht óf négen kinders.
PRÉZIDÉNT
Dat hy mét vrouw, én meid, én kinders binnen kom.
M. LAURA.
                Baciate réveréntaménte
            (1330) Le mani al Signore Prézidénte.
PRÉZIDÉNT
Zyn dit uw kinders, én zynze al die leeven hier?
PÉDRO.
        Myn Heer, ’k héb ze opgetrokken voor de myne.
M. LAURA.
                Cértissimo, zy bén de zyne,
                Zy bén hier al, behalf de vier
                (1335) Fray, fris, gezond, galante zoonen,
                Die nóch te Algiers én Tunis woonen;
Maar ik ze bid jou, zo jy Récht’re bén, goed récht
Ze maak mit hum én myn, dat hyze moet myn houwen
        De woord, die hy my héb gegeef van trouwen.
        (1340) Ik zal jou zek...
PRÉZIDÉNT
                                        My is al wat u raakt gezégd:
En u zal récht geschiên. ’k Verlang alleen te weeten
                Wie juffrouw Léonoora is.
Hoe dat haar vrinden, of haar ouders zyn geheeten;
                En gy weet die geheimenis,
        (1345) Na ’t zéggen van myn heer te ondékken.
M. LAURA.
’k Zal uit de koffertje de goud én briefje trékken:
Kyk nou, en lees.
PRÉZIDÉNT
                                            ’k Verschrik, dit is de zégelring
Myns vaders, zyne hand, én onderteikening.
EDUARD.
                Gelief tóch voorts de brief te leezen.
PRÉZIDÉNT
            (1350) Och Eduard hét zal myn zuster weezen.
[p. 62]
Want die heeft Léonoor geheeten en ging méê.
Mét bey myne ouders van Venétie over zé
Na Smirne toe, wyl ik te Leiden bleef studeeren.
M. LAURA.
Ja ’k bénze op zé mét haar genoomen, ’k wilze zweeren.
                (1355) Hum fad’re moet na Smirne gaan,
Maar word geschiet mét moed’re in ’t béste van de slaan.
Zy had my geef dit goud, én briefje om aan de heeren
Hum vriende in Hólland mét de kind te présenteeren.
EDUARD.
Ay lees tóch de inhoud.

DE PRÉZIDÉNT leest.
                                            Die aan myn vrienden toont
(1360) Dit briefken, én een kind, dat aan hét linker handje
Een maaltje heeft gelyk een vierkant Diamantje,
    Die wénschte ik wél dat ryklyk wierd geloont.
’t Kind is myn dóchter, die ik (óf we in ’t véchten bleeven)
Héb in bewaaring aan een vreemde maagd gegeeven.

(1365) Ja ’t is myn zuster, óch waar is ze? als ik haar vind,
            ’k Meen haar te houden als myn kind,
            Te slyten ongetrouwd myn leeven,
En haar aan u tén écht mét ryklyk goed te geeven.
Waar is ze? dat zy straks verschynt; mén haal haar voor.
LÉONOOR.
            (1370) Myn Heer men zal haar niet behoeven
Te haalen, want zy kan geen ogenblik vertoeven,
            Zo sléchts Sr. Pédro houdt zyn woord,
            Dat hy haar in haar rust zal laaten,
Als zy mét eigen mond zal zéggen hém te haaten.
PRÉZIDÉNT.
(1375) Hém zal het toestaan, óf het afstaan weinig baaten;
            Zy is myn zuster, én zy zal
Diens vrouw zyn die haar oog hét meest behaagd van al.
[p. 63]
LÉONOOR.
Indien Sr. Pédro haar wilde afstaan onbedwongen,
        Ik weet hét zoude uw zuster liever zyn,
                (1380) Als dat het hém wierd opgedrongen.
PÉDRO.
                Wél, maak dan dat zy hier verschyn,
                ’k Zal afstaan als ik haar hoor zéggen
        Dat zo, gelyk gy zégt, de zaaken léggen.
LÉONOOR.
                Zy heeft het u zo straks gezeit,
(1385) En zeit het nóch. Ik minde u nooit, dat ’s klaar bescheid.
        En zal u nooit als mynen minnaar minnen.
PRÉZIDÉNT
Hoe zuster! zyt gy ’t zélf? weest wéllekom.
        Mét wélk een vreugd zie ik u wéderom,
En dat zo onverwacht! maar treeden wy naar binnen,
(1390) Op dat men u verkleede in voegelyk gewaad,
En dat gy méde op ’t bal verschynt naar uwen staat.
Sr. Pédro, leen gy aan de réden ook uwe ooren,
                Nu gy myn zuster hébt verlooren
                Is ’t bést dat gy uw kinders écht,
                (1395) En niet mét Donna Laura récht.
PÉDRO.
Wél fiat, nu ik tóch u zuster niet kan krygen,
Die zwygt die konsenteert, myn Heer, zo zal ik zwygen.
PREZIDENT.
Kom ieder kus daar op haar bruidegom én bruid.
DE KINDERS.
Papa, Sr. Padre, Vadre, un baccio.
JASJE.
                                                            Séldreweeken!
                (1400) Ik héb de heele kaart verkeeken,
        Zy winnen ’t spul, zy trékken al de buit;
                En ik óch arm! trék niet één duit.
PREZIDENT.
                Ik zalje een fray officie geeven,
[p. 64]
            Daar je eerlyk van zult kunnen leeven.
(1405) Kom gaan we.
STYNTJE.
                            En zal ’er niet voor my ten bésten zyn?
EDUARD.
Hét zakje dukatons staat vast.
JASJE.
                                                ’t Zal wélkom weezen
            Als ’t komt; want liefste lief gepreezen,
            Zoo jy ’t niet krygt, ’k begin te vreezen
Dat jy myn vrou nooit wordt. Nou goeden dag, Franzyn,
(1410) Dat gaat je neus voorby.
FRANZYNTJE.
                                            Loop Jas, loop heen mét Styn.
Einde van hét dérde, én laatste Bedryf.

Continue

Tekstkritiek:

In het eerste bedrijf zijn de tonelen 3 - 8 genummerd als 2 - 7; in het
tweede bedrijf de tonelen 2 - 10 als 3 - 11. Wij hebben dit gecorrigeerd.
voor vs. 255: TOONEEL. er staat: TOONNEL.
vs. 558: Verwonderlyker, er staat: Vewonderlyker,
vóór vs. 591: STYNTJE. er staat STYNTE.
vs. 670: Ik er staat k
vs. 687: gunst er staat guust
vs. 688: Alexander, er staat Aelxander
vs. 805: Héb er staat Hék
vs. 933: ’k er staat ’K
vs. 1012: myn er staat myd
vs. 1139 PRÉZIDÉNT. er staat PRÉZIEÉNT.
Aan dit toneelstuk is een algemeen privilege voor de weduwe van Albertus Magnus toegevoegd.