Nil Volentibus Arduum: De verwaande Hollandsche Franschman. Amsterdam, 1684.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton072640 — Ursicula — books.google
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. *1r]

DE VERWAANDE

HÓLLANDSCHE

FRANSCHMAN.

BLYSPÉL.

[Vignet: Nil Volentibus Arduum]

Te AMSTERDAM,
By ALBERT MAGNUS, op de Nieuwendyk,
in den Atlas, 1684.


[fol. *1v: blanco]
[fol. *2r]

COPYE

Van de

PRIVILEGIE.

DE Staten van Holland ende West-Vrieslandt doen te weten. Alsoo Ons vertoont is by eenige Liefhebbers van de Nederduytsche Tael en Poëzy, hoe dat sy al voor eenige Jaren, na het voorbeeld van de Italiaensche en Fransche Academien, t’Amsterdam opgerecht hadden, een Konstgenootschap onder de Prent en Sinspreuke van NIL VOLENTIBUS ARDUUM, waar in dagelijks gearbeyt was, en noch wiert, tot voortsettinge van onse Taal en Dichtkunst, gelijk ook al eenige werkjens, nu en dan daar van in ’t licht gekomen, en door den druk gemeen gemaakt waren; en de wyl van tyt tot tyt uytgegeven souden worden grootere werken, die by dat Konstgenootschap, sommige reets gemaakt, sommige noch onderhanden waren, waar toe het selve boven haar tyt en arbeyd, noch groote kosten tot den druk, en wat daar meer toebehoort, soude moeten doen, en vermits ook niet sonder groote reden gevreest wierd, dat al het gene van eenigh belangh zynde, by het selve Konstgenootschap uytgegeven soude worden, aanstonts door andere soude mogen werden naargedrukt, en sonder eenige opmerkingh, veel min naauwkeurigheydt der Spelling oft nettigheydt der Tale, aan al de wereldt gemeen gemaakt, waar door het goede Insigt tot opbouwingh der Nederduytsche Tale, ende voortsettinge van de welsprekentheydt in de selve verhindert, en de lust om daar in voort te gaan aan het voorseyde Konstgenootschap soude benomen worden; soo hadde sich het selve Konstgenootschap genootsaakt gevonden, om sich te keeren tot Ons, ootmoedelyk versoekende, dat het Ons gelieven mogte haar te begunstigen alle de werken, die uyt het selve Konstgenootschap in ’t licht gebraght souden worden, met Ons Octroy voor 20 jaren langh, en onder soodanige straffe tegen de gene, die de selve soude nadrukken, verkoopen, oft elders naargedrukt, in dese Onse Provintie voeren om te verkoopen, als het Ons soude gelieven goet te vinden. SOO IS ’t, dat Wy, de Sake en ’t Versoek voorsz. overgemerkt hebbende ende genegen wesende ter bede van de Supplianten, uyt Onse rechte wetenschap, Souveraine macht ende authoriteyt de selve Supplianten geconsenteert, geaccordeert, en geoctroyeert hebben, consenteren, accorderen, ende Octroyeren mits desen, dat sy gedurende den tyt van vyftien eerstkomende Jaren, de werken by het voornoemde Konstgenootschap onder den Tytul van NIL VOLENTIBUS ARDUUM gemaakt werdende oft alrede zynde, binnen den voornoemden onsen Lande alleen sullen mogen drukken, uytgeven ende verkoopen, verbiedende daarom allen ende eenen iegelyken, de selve werken na te drukken, ofte elders naargedrukt binnen onsen Lande te brengen, uyt te geven ofte te verkopen, op verbeurte van alle de naargedrukte, ingebraghte ofte verkofte Exemplaren, ende een boete van driehondert guldens daarenboven te verbeuren, te appliceren een derde part voor den Offi- [fol. *2v] cier die de calange doen sal, een derde part voor den Armen der plaatsen daar het casus voorvallen sal, ende het resterende derde part voor de Supplanten. Alles in dien verstande, dat Wy de Supplianten, met desen Onsen Octroye alleen willende gratificeren tot verhoedinge van hare schade door het nadrukken van de voorsz.Werken, daar door in geenigen deele verstaan, den Inhoude van dien te authoriseren ofte te advoueren, ende veel min het selve onder Onse protectie ende bescherminge eenig meerder credit, aansien ofte reputatie te geven; Nemaar den Supplianten in cas daar in iets onbehoorlyks soude mogen influeren, alle het selve tot haren lasten sullen gehouden wesen te verantwoorden, tot dien eynde wel expresselyk begerende, dat by aldien sy desen Onsen Octroye voor de selve Werken sullen willen stellen, daar van geene geabbrevieerde ofte gecontraheerde mentie sullen mogen maken. Nemaar gehouden sullen wesen, het selve Octroy in ’t geheel, en sonder eenige Omissie daar voor te drukken, op pene van het effect van dien te verliesen. Ende ten eynde de Supplianten desen Onsen consente en Octroye mogen genieten naar behooren, lasten wy allen ende eenen iegelyken, dat sy de Supplianten van den inhoudt van desen doen laten ende gedoogen, rustelyk, vredelyk ende volkomentlyk genieten ende gebruyken, cesserende alle belegh ende wederleggen ter contrarie. Gedaan in den Hage onder Onsen grooten Zegele hier aan doen hangen, den xv Maart, in ’t Jaar onses Heeren en Saligmakers duysent ses hondert seven en seventigh.

A, Br. d’ASPEREN, 1677.   
Ter Ordonnantie van de Staten
HERBERT van BEAUMONT, 1677.

    Het KONSTGENOOTSCHAP heeft het Récht van de bovenstaande PRIVILEGIE, aangaande DE VERWAANDE HOLLANDSCHE FRANSCHMAN vergunt aan ALBERT MAGNUS, Boekverkooper, tót Amsterdam,
In Amsterdam, den 29. Maart, 1684.


[fol. *3r]

VOOR-REDEN.

DIt Blyspél, waar van de geheele schikking door de Heer, én Mr. ANDRIES PÉLS is opgestéld, én de drie eerste Bedryven door zyn E. zyn berymd, heeft na zyn overlyden in verscheidene handen gezworven. En alzo de Stóffe te nut én vermaakelyk voor het Tooneel geoordeelt wierd, om verduistert én onvoltooit te blyven, zyn de twé laetste bedryven daar by gemaakt, om de zélve na de drie eerste te doen gelyken, zyn ook de zélfde manieren van Spreeken verscheide maalen gebruikt. De verstandige [fol. *3v] zullen de Ongelykhéden die daar nóch zouden mogen in zyn lichtelyk kunnen toegeeven.
Vaar wel.


[fol. *4r: blanco]
[fol. *4v]

VERTOONERS.

REINHART. Vrind van Eelhart.
MICHIEL. Knécht van Eelhart.
STOFFEL.
EELHART. Vryer van Konstanse.
JAKOMEIN. Dóchter van Stoffel.
FRANSOIS. de Verwaande Hóllandsche Franschman.
KRISTINE. Moei van Konstanse.
KONSTANSE.
BASKE. Jonge van Kristine.
MAINSJE. een oude dienstbode van Kristine.
PLEUNTJE. Dienstmeid van Stoffel.
KORNÉLIS.
AAPEKOOPSTER.
ABERN THABER.
KRUYER.
Continue
[p. 1]

DE VERWAANDE

HÓLLANDSCHE

FRANSCHMAN.

BLYSPÉL.
___________________

EERSTE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.


REINHART, MICHIEL, ieder over hunne eigene deur liggende, én na malkanderen ziende.

MICHIEL.
MYn Heer, een brief.
REINHART.
                                    Dat ’s goed; wat bén ik in verlangen!
Van waar komtze?
MICHIEL.
                            Uit den Haag.
REINHART.
                                                    Wanneer hébt gyze ontfangen?
MICHIEL.
’t Was gister avond by half tienen, én ik zócht
U overal, daar ik de wilde Fransman dócht
(5) Te vinden, schier in all’ de huizen, daar men samen
Va Toeti speelt.
REINHART.
                        Michiel, ’t was u een kunst te raamen,
Waar wy geweest zyn. Maar geef hier de brief, én ga
Roep Stoffel daadlyk hier, mét Jakomyntje dra.


[p. 2]

TWÉDE TOONEEL.


STÓFFEL, JAKOMEYNTJE, REINHART, MICHIEL.

STOFFEL.
Heer Reinhart, wél, wat nieuws? hébt gy de brief geleezen.
REINHART.
(10) Uw Huisheer, Stoffel, zal hier deeze morgen weezen.
Michiel, ’t is noodig dat gy hier gestaadig blyft,
Omtrent de Deur: want ik verwacht hém, zo hy schryft,
Omtrent half élven, én het is niet ver van tienen.
Pas op, wys hém zyn Huis, én maak hém wél te dienen:
(15) Maar doe my voort de weet.
MICHIEL.
                                                      Zo zal ik doen, myn Heer.
REINHART.
Kom, Jakomeyntje, gy nu lustig in de weer.
Zo gy de kunst hébt van een buidel te verrassen.
Zal ’t nu de tyd zyn om ter deegen op te passen
Ik héb Fransois heel veel van uwse schoont gezeyd
(20) En uwen Adel, én verdiensten uitgeleid,
De Gék is al verliefd. Hy kwam mét my beneeden
Om daadlyk uit te gaan. Gy moet u straks verkleeden,
Want zyn verlangst om u te kénnen is zeer groot.
Hébt ge alle toestél al bekomen van de Jood?
JAKOMEYN.
(25) ’t Is alles reed, én dus héb ik me laaten kappen.
Zal ’t wél staan.
REINHART.
                        Tréflyk; zo’t niet hapert aan uw klappen,
Zo is hy binnen.
JAKOMEYN.
                          Maar het kleed is my te klein.
Hoe past dat voor Mevrouw van Swalgenbuttelstein?
REINHART.
Heel wél voor een Moffin, voornaam’lyk nu zyn zinnen
[p. 3]
(30) In u niets naders, als uw’ schat, én staat beminnen.
Maak gy maar aan de Deur te staan, dat hy u groet,
En wéder wérde van u toegelonkt. Hy moet
Straks uitgaan. Zo wy die geleegenheyd verzuimen.
Van zyn verliefdheid, licht kreeg hy eens andere luimen.
JAKOMEYN.
(35) Wat my belangt, zyt vry gerust; ’k geef u myn woord,
Dat ik je ’t zaakje kant zél stéllen, zo ’t behoort.
REINHART.
Gy ook nu Stoffel, waar is uw vergulde keeten.
Mét uw Médaalje? is die verlooren, óf vergeeten?
STOFFEL.
Hier héb ik ze in myn zak
REINHART.
                                        Goed, goed, zo zytge in als
(40) Wél toegerust; kom hang die daadlyk om uw’ hals;
Uw ridderlyke stand moet hy daar aan bemerken
’t Is nu de réchte tyd ons opzét uit te wérken,
Hy komt.


DERDE TOONEEL.


FRANSOIS, STÓFFEL, REINHART, JAKOMEYN.

STOFFEL.
                Vertzey mir, ich wil eem gebetten haan
Gansch freindlich das....
REINHART.
                                    ’t Is tót uw dienst, én gaarn gedaan.
FRANSOIS.
(45) Daar Reintje, houd myn hoed, tené, alon, mon pénje.
REINHART.
Daar is ze.
FRANSOIS zich kemmende én zingende.
                  Fillis à mon coeur. Hola, waar bénje?
Hoe valt myn justaukórs? hoe staan mé die rubands?
[p. 4]
REINHART.
Heel wél.
FRANSOIS.
                Wat dunkt u van mon épée, én mé gands?
REINHART.
’t Staat alles ryklyk.
FRANSOIS.
                                Ma Peeruke is die niet zwierig?
(50) Zy kost me trante ékuus.
REINHART.
                                          Myn Heer, gy zyt niet gierig.
FRANSOIS.
’t Is niet te veel: ’k heb die van Pierre Poitevyn
Grand Perrukjeer du Roy, ma foy.
REINHART.
                                                      Dat kan wél zyn.
Dan is ’t schand koop.
FRANSOIS.
                                    Had hy die minder willen geeven,
Ik had ze niet begeert. Maar apropo, daar eeven
(55) Héb ik gezien, dat gy met onze Buurman spraakt.
REINHART.
’k Las ’t opschrift van een brief, die aan hém hield, daar ’k naakt
Zyn naam, én tytels héb in ’t lang, én breed geleezen.
Het is de zélfde man, die ik hém dacht te weezen.
FRANSOIS.
Hoe was het Opschrift?
REINHART.
                                      Aan myn Heer Christophoro
(60) Van Swalgenbuttelstein, Graaf van Schirwitsbach, zo
Als hy te Weenen wierd aan ’s Keizers Hóf geheeten.
FRANSOIS.
Zo is ’t assuremant een Conte?
REINHART.
                                                  Wél te weeten.
Hy was in groote gunst ten Hóve, én aangezien;
[p. 5]
Maar ik héb gist’ren uit zyn Knécht verstaan, mét wien
(65) Ik heel gemeenzaam bén, dat hy zyn land, én staaten
Alleen uit inzicht van zyn Dóchter had verlaaten.
Wyl zéker Potentaat hém wilde mét gewéld
Zyn kind ontschaaken, zo was hy op haar gestéld,
Zo dat hy vlugte: meer kon my de knécht niet zéggen,
(70) Als dat men bézig was de zaaken by te léggen.
FRANSOIS.
Ma fooy, zy meriteert wat groots. Een Potentaat
Wou die haar schaaken; én ze is van zo hoog een staat!
Ja, Reintje, ja, zy kon een Potentaat behaagen!
’t Zal wis de Keizer zyn. Ik wil wél hoorens draagen
(75) Wanneer ze een Keizer plant. Monsieur le Conte lét
Niet op zyn stuk.
REINHART.
                              Waarom.
FRANSOIS.
                              Wyl zulk een bloed niet smét.
Ah! je vous jure, kon ik haar sléchts póssedeeren,
Die liefde zou my in het minste niet affronteren.
’k Bén nu wél eens zo zeer als oit verliefd op haar.
(80) Men zou’er zyn fortuin door maken, is ’t niet waar.
REINHART.
Wél deegelyk.
FRANSOIS.
                      An Franse is niet een Duk, óf Konte
Die niet graag Zwager van de Koning was, sans honte.
Hoe menig is’er door zyn Vrouw, óf Zuster groot
Van staat geworden. Dat ik sléchts die eer genoot:
(85) Maar Reintje, hébt gy niets an ma faveur vernomen
Van Mamezelle.
REINHART.
                          Ja; maar ziet ge uw Moey wél komen?


[p. 6]

VIERDE TOONEEL.


KRISTINE, KONSTANSE, MAINSJE, een BASKE, FRANSOIS, REINHART.

KRISTINE.
Nu Mainsje, maak dan ’t maal omtrent half eenen klaar.
’k Moet na de noen vyf, zés viezietes af doen, daar
Veel aan gelégen is,
MAINSJE.
                                Dat schat ik teugens ienen.
KRISTINE.
(90) Zyt gy daar, Mon Koezyn?
FRANSOIS.
                                                  Ma Tante, om u te dienen.
KRISTINE.
Waar gaat ge.
FRANSOIS.
                      Zo wat Poermeneeren.
KRISTINE.
                                                          Mag ik u
Wél iets verzoeken.
FRANSOIS.
                            Waarom niet, par la vertu.
KRISTINE.
Oui, ga dan eens voor ma koeziene een Aapje koopen,
’k Héb hooren zéggen, dat van alle soort mét hoopen
(95) Is aengekomen uit Wést-Injen.
FRANSOIS.
                                        In wat slag
Heeft ma koeziene wél de meeste zin?
KONSTANSE.
                                                            Ik mag
U zo veel moeite niet wél vergen; ’t is onnoodig.
FRANSOIS.
Geeft gy me dan refus.
[p. 7]
KONSTANSE.
                                    Gy zyt al te overboodig
FRANSOIS.
Non ma Koeziene, die myn diensten refuzeert,
(100) Dunkt my, poer diere vray, dat my niet éstimeert.
An franse was niet een van all’ de Damoizelles
Aan ’t Hóf, want ik stond daar zeer wél avéc les bélles
Of ik had daagelyks van de eene, of de andre amplooy
Om pointes de venize; een toer de perle, of... kooy.
(105) Lacht gy’er om?
KONSTANSE.
                                    Wél ja, ’t zou haerlien béter voegen,
Als u, myns dunkens, zulk een waar na heur genoegen
En zin te koopen.
FRANSOIS.
                              S’ét la Mode; men bestéld
De dingen maar, én heeft die daadlyk.
KONSTANSE.
                                                            Voor wiens géld?
FRANSOIS.
O kélle impertinanse, een Dame om géld te vraagen!
KONSTANSE.
(110) Die wys van doen zou hier de Juffers niet behaagen.
FRANSOIS.
Waarom.
KONSTANSE.
              De waereld zou met reeden meenen, dat
Men zo veel fraayheid niet voor niets gekreegen had:
Behalven dat zoude ik daar voor geen Jongman willen
Verpligt zyn, als ik het betaalen kon.
FRANSOIS.
                                                          Wat grillen!
(115) De waereld hier te lands is wél impértinént!
Die kósten zyn door de eer van een kommandemént
Vol op betaald.
KONSTANSE.
                        Hier zou men daar de gék mêe scheeren.
[p. 8]
FRANSOIS.
Ah le maudiet pajies!
KONSTANSE.
                                  Ik zou dan wéderkeeren,
Indien ik was, als gy, na Vrankryk, Neef; wat doet
(120) Gy hier tóch, daar u niets behaagchelyks ontmoet.
KRISTINE.
Zwyg stil, mórveuze, ik kan uw klap niet langer hooren
’t Is schande, foey, daar gy zo édel zyt gebooren,
Dat gy niet meerder le bo monde hébt gezien.
KONSTANSE.
Maar hoor eens, Moey.
KRISTINE.
                                    Zwyg stil, zal ik ’t nóch eens gebiên.
(125) Ga heen maar, mon Koezyn, én kuntge een Aapje krygen,
Dat fraay is, koop het.
KONSTANSE.
                                      Moey, ik bid u....
KRISTINE.
                                                              Zult gy zwygen
Of niet?
FRANSOIS.
              Ma tante, ik bén hier niet bekénd, zég my
Waar ik omtrent, dat goed kan vinden.
KRISTINE.
                                                              Dichte by
De nieuwe Markt.*
FRANSOIS.
                            Ho, ho, le marché neuf.
KRISTINE.
                                                                Sa Basque.
BASKE.
(130) Madame.
KRISTINE.
                        Kom, geef hier mon voile, mét myn masque,
En ma Koezienes méde. Ik vrees het zal op straat,
Zeer stuiven, mon Kousin. Het word heet weer: Men braadt
[p. 9]
Schier inde zon. Als gy een Aapje hébt gekreegen,
En ons wilt vinden, écoutez. Wy zullen tégen
(135) Half twaalven weezen tot myn Fransche Kraamer, óf
Myn Goudsmid, óf de Kantverkoopster in het Hóf
Van Brussel, óf wél tot de Franje, óf Spiegelkooper.
Ik heb wél acht óf tien boodschappen; maar ik hoop’er
Déze uchtend wél de hélft, óf meerder af te doen.
(140) ’k Heb ook wél vyf óf zés visites na de noen
Te geeven, mon Kousin. Dus, wilt gy mét ons eeten,
Moest gy voor eenen t’huis te komen niet vergeeten.
FRANSOIS.
’k Zal tót Montagne, óf in het Heerenlogemént
Dieneeren.
KRISTINE.
                  Vindtge ons niet, maak, dat ge ’t Aapje zéndt
(145) Tót onzent.
FRANSOIS.
                            ’k Zal het zo bestellen gaan, Matante.
Je suis vót Serviteur.
KONSTANSE.
                                  Goên dag, Neef.
KRISTINE.
                                                            Vót servante.
FRANSOIS.
Wat zót geneig is dat!
KONSTANSE.
                                  Ik kan’t niet béter, Neef,
Dan ik geleerd héb.
FRANSOIS.
                                Maar ’t is niet galand.
KONSTANSE.
                                                                    Ik geef
Daar weinig om.
FRANSOIS.
                            ’t Is al te énorm. By wat Kanaalje
(150) Heeft zy geconverseert, Ma Tante. Ze is van taalje
Niet vreemd, maar zy heeft air, nóch pórt, nóch mines.
[p. 10]
KRISTINE.
                                                                                    Ik gis
Dat zy zo kwaalyk opgebragt in Zéland is.
Hoewel zy lang heeft in een fransche School geleegen.
KONSTANSE.
Na ’k mérk, Neef, doe ik niets naar uwe zin ter deegen.
(155) Waarom lélt gy my dan geduurig aan het hoofd,
Hoe Moey graag zien zou, dat ik waare aan u verloofd.
Gy zégt, dat gy my mint, én ’t zy ik zit, óf wandel,
Of eet, óf drink, óf naay, gy hébt op all’ myn’ handel
Zo veel te zéggen, én toont my zo groot een blyk
(160) Van weerzin, dat gy....
KRISTINE.
                                          Mon Couzin heeft groot gelyk:
Uw doen heeft al te veel de la Canaille baasse.
FRANSOIS.
Ik zégt pour votre honneur ’t heeft zeer movaise grave.
KONSTANSE.
Ga, vry dan élders.
KRISTINE.
                              Zwyg; gy word te zeer vereerd,
Dat zulk een Kavaljier u vuil neus pretendeert.
(165) Maar, mon Cousin, ik zou myn tyd hier wél verklappen.
Myn vriend ik zal nu al wat rasser moeten stappen.
FRANSOIS.
Adieu, Ma Tante
KRISTINE.
                            Ma Cousine, al wéêr zo styf?
Zo; nóch wat laager, én wat réchter op uw lyf.
Zy moet een weynig by ’t boomonde konverseeren.
(170) Adieu. Ik zal haar nóch, l’air de la cour wél leeren.
Kom, Baske, volgme; én gy, gelyk als ’t is gezeid,
Bréng ons van ’t Aapje op de eene óf de andre plaats bescheid.


[p. 11]

===

VYFDE TOONEEL.


FRANSOIS, REINHART.

REINHART.
Wat heeft uw Moey het drok.
FRANSOIS.
                                                  Zo komt men in éstime
By gens d’honneur, mondrole, o ’t is by ons een crime
(175) Voor iemand, als hy een vizite ontfangen heeft,
Zo hy incontinant die niet wéêrom en geeft.
Le plus beau passetams, dat iemand weet te vinden
Is tousjours estre a la prezanse van zyn vrinden.
Niet gaat’er voor ’t Salét, daar haalt men op hoe dat
(180) Aan deeze haar coiffure, aan die haar Juppe zat.
Daar discoereert men van la Cour, én van la Mode
Op een galante, én admirable Metode;
Et pour la Renommée, om eene groote naam
Te krygen is geen ding ter waereld zo bekwaam,
(185) Dan zich te vinden van boutique tót boutique.
’k Vezéker u, Ma tante antand la Politique.
Maar gy verhaalt niet, hoe ’t mét Mameselle staat,
Of hébtge mét haar meid nóch niet van my gepraat.
REINHART.
Ja tóch. ’k Verzéker u, dat ze ongemeen behaagen
(190) Schépt in uw’ mines, én in al, wat ze u ziet draagen.
Gaat gy voorby haar deur zy oogt u na, én weet
Hoe dat gy gistren, hoe ge eergisteren waart gekleed:
Ja ’k zwyg van kleed’ren; niet een lintje, knoop, óf veeter
Is aan uw lichhaam, óf, myn Heer, zy weet het beter,
(195) Dan ik, ja dan gy zelf.
FRANSOIS.
                                            Dat ’s estre bien nourry.
O, wat verscheelt zy veel by ma Couzine, die
My naauw eens aanziet, schoon ik alle daag verander
Van kleed’ren.
[p. 12]
REINHART.
                        Wél is ’t waar: Gy voegt niet by malkander:
En daarom vat ik niet, hoe gy haar vrijen moogt.
(200) ’t Is vreemd, dat zo een Heer, als gy, niet hooger poogt
Te zien.
FRANSOIS.
              C’est politique.
REINHART.
                                        O! ’k mérk ’t; om niet te doolen
Houdt gy in ’t vrijen mét uw’ Nicht een open moolen,
Licht mét een gieuwgaauw.
FRANSOIS.
                                            Nét geraaden, Reintje; ’k zweer
Had ik maar sléchts akses by la Comtésse.
REINHART.
                                        Heer
(205) ’t Heeft haar verwonderd, dat gy ’t lang niet hébt genomen.
Haar dunkt gy moest haar in de buurt verwéllekomen,
Zy maakt meer staat van u, als gy van haar doet.
FRANSOIS.
                                                                            Bon.
Dat vat ik, Reintje, én zal die bélle occasion
Waarneemen. Zie terwyl wat meerder circomstances
(210) Te weeten, én lét wél op all’ haar contenances,
Als ik haar groet.
REINHART.
                            Dan is ’t nu tyd: ik zie haar veur,
’t En zy ik mis, mét haar Staatjuffer aan de deur.


[p. 13]

ZÉSDE TOONEEL.

JAKOMEYN, PLEUNTJE, FRANSOIS, REINHART.

JAKOMEYN.
Gé, Apóllonichen, hool by den silbren-smitzen
Den silbren blaasbalg, om daes fouwer aan tsoe hitzen:
(215) Und saagt im, hy moest oech da silbren kamer-pót
Gans bald vergulden.
PLEUNTJE.
                                  ’k Dénk, je mient de Pispót tót
De Zulversmid, zél ik die mit de blaasbalk haalen?
JAKOMEYN.
Ja freilich, ich wil him straks mit baar géld betsaalen.
REINHART.
Waar wachtje na?
FRANSOIS.
                              Ik stél my in postuur.
REINHART.
                                                                Is ’t gang?
(220) Ja, lét op allés wél, én wacht me t’huis zo lang,
Tót ik wéêrom kom.
REINHART, terwyl Fransois diep groet, én Jakomyntje laag neigt.
                                Dat gaat tréflyk wél. Wy moeten
De Gék voort hélpen. ’t Zal wél gaan, na ’k zie aan ’t groeten.


[p. 14]

ZÉVENDE TOONEEL.

JAKOMEYN, STOFFEL, PLEUNTJE, REINHART.

JAKOMEYN.
Heer Reinhart, héb ik ’t naar uw’ zin gemaakt?
REINHART.
                                                                              Zeer wél.
JAKOMEYN.
Maar lyk in dit kleed niet wél een Totebél?
REINHART.
(225) Neen. Hoe ge ook zyn moogt, gy behaagt de gék byzonder.
JAKOMEYN.
Maar myn gemaakt hoogduitsch, wou dat wél lukken?
REINHART.
                                                                                      Wonder.
Hy kan alleen de Fransche, én Néderduitsche Taal,
Dóch beide slécht genoeg, gelyk meest altemaal
De Jongelien.
JAKOMEYN.
                      Hoe zal hy eindelyk by my raaken?
REINHART.
(230) Dat meen ik deeze na de middag nóch te maaken
Zyt maar gestaadig aan de Deur, Ik héb het al
Heel vér gebragt, Hy is naar u gelyk als mal.
Ik héb hém mét een hoop vergulde opsnyeryen
Veel wys gemaekt. Hy wil mét alle kracht u vryen.
JAKOMEYN.
(235) Maar alles, wat ik hém ontsnuiten kan, myn Heer,
Zal ik ’t niet houden? ’t Zou my spyten, als ik ’t wéêr
Moest geeven.
REINHART.
                        Alles staat u vry, behalven ’t steelen
JAKOMEYN.
Wel, dat versteit zich. Maar ik dénk hy wil wél speelen.
[p. 15]
REINHART.
Daar is hy dól na: Maar ’k verbied u op de hals
(240) Niet valsch te speelen.
JAKOMEYN.
                                            Neen, half zuiver, én half valsch.
Een kneep óf twee wordt nu zo kwaalyk niet genomen.


ACHTSTE TOONEEL.

REINHART, STOFFEL, JAKOMEYN, EELHART, KORNELIS.

REINHART.
Maar ’k zie daar mynen vriend. Zyt hartelyk wélgekomen,
Heer Eelhart.
EELHART.
                      Hoe, Myn Heer, gy in Lakeys gewaad!
Wat vreemde ontmoeting.
REINHART.
                                          Ay, Ik bid u, maak op straat
(245) Geen seremonién, nóch Kompliménten. Daadlyk,
Of flus kan’t mét gemak geschieden. ’t Zou zeer schaadlyk,
Zyn voor uw liefde. Want ik bén om uwent wil.
Lakey.
EELHART.
            Om mynent wil, Heer Reinhart.
REINHART.
                                                              Ay, wees stil.
Ik zég nóch eens gy zoudt ’t zo wél verbródden konnen,
(250) Dat ik zo treflyk tót uw voordeel héb begonnen.
EELHART.
Verschoon my dan.
REINHART.
                              Alweer strykvoeten? Handel my
Gelyk als knécht, óf ’k blyf geen oogenblik u by.
EELHART.
Ay neen, blyf hier ik zal my na uw voorschrift richten.
[p. 16]
Maar dien ik aan Myn heer, én aan Mevrouw myn pligten
(255) Niet af te leggen.
REINHART.
                                      Doe daar in, zo ’t u gevalt.
EELHART.
’k Verzoek Mevrouw....
JAKOMYN.
                                    Weet, dat Heer Reinhart mét ons malt.
Ik bén zyn Dienarés, én de uwe. Ik zou hovaerdig
Op zo veel eer zyn, ons, én onzer staat onwaerdig.
STOFFEL.
Myn Heer, het gaat nu in de waereld heel verkeerd,
(260) Gelyk myn Heer is in Lakey getransformeerd;
Zo maakt men my tót Graaf, én tót Graavin myn Dóchter.
EELHART.
Hoe kan ik dit verstaan, Heer Reinhart!
REINHART.
                                                              Ik verzocht’er
Hén beyde toe; gy zult de réden straks verstaan.
Daar woonen ze in dat huis myn Heer, gy zulter gaan
(265) Loosjeeren, én al ’t volk mét volle magt gebieden,
Al schynen ’t groote, ’t zyn maar zeer gemeene lieden,
Heer Eelhart. Jakomyntje, én Stóffel ik begeer,
Dat gy myn Vriend, als my, zult hand’len.
STOFFEL.
                                                                    Wél, myn Heer.
REINHART.
Nu kom, uw’ blyven zal de tyd hier niet verléngen.
(270) Vertrék.
KORNELIS.
                      Myn Heer, waar wilt gy uw valies doen bréngen.
REINHART.
Daar in dat huis. Blyft al te zaam by een. Misschien
Is ’t noodig, dat men zich van de een, of de ander dien.
Continue
[p. 17]*

TWÉDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

FRANSOIS, AAPEKOOPSTER mét een Baviaan op den Arm.

FRANSOIS, zingende, én zich kemmende.
Aimable Bérgere, quand tromperons nous :ss:
La Garde severe d’un mary jaloux,
(275) Quand tromperons nous,
La Garde, &c.
Hier zyn we aan ’t Huis, klóp aan.
AAPVERKOOPSTER.
                Maar wie zal my betaalen?
FRANSOIS.
Moy. Bréng maar ’t Aapje daar, én kom uw géld hier haalen.
AAPVERKOOPSTER.
Dat ik van niemand zou boodschappen, het geen schyn,
(280) Sinjeur.
FRANSOIS.
                Zég dat het komt van Monsieur, son Cousin.
Hy zingt, én kémt zich wéder.
   S’il ést deshonnéste, Il ést du devoir :ss:
   De luy mettre én téste, ce qu’il croit avoir
                  Il ést du devoir
   De luy mettre &c.


TWÉDE TOONEEL.

FRANSOIS, AAPEKOOPSTER, REINHART.

AAPEKOOPSTER.
(285) Dag, vrindschap. Daar neem aan.
[p. 18]
REINHART.
                Hoe, hier déze Aap?
AAPEKOOPSTER.
        Gien vreezen:
Neem an. Monseur kezyn zait, dat ik hier moet weezen.
FRANSOIS.
Hém, Reintje! apróchez toy. Laat haar sléchts binnen gaan
By ma Couzine.
REINHART.
                Mét die groote Baviaan.
FRANSOIS.
Ouy Da. ’t Is een presént, dat ik haar moet vereeren.
(290) ’t Geschiedt par órdre de Matante.
REINHART.
                ’t Lykt wél scheeren.
Maar, ’k hoor daar Mainsje. Ay bréng tóch déze vrouw eens by
Mejuffrouw.


DÉRDE TOONEEL.

FRANSOIS, REINHART.

FRANSOIS.
                Wél hoe staat het nu met myn gevry*
By Mamezélle, én ma Couzine?
REINHART.*
                                                  ’K héb vernomen
Van Mamezélles knécht, wanneer gy daar zult komen,
(295) Gy zult heel wélkom zyn. Zy vond in uw manier
Van salueeren een zeer ongemeene zwier.
FRANSOIS.
Voila, mon dróle, c’ést que c’ést te kunnen leeven.
En ma Couzine?
REINHART.
                Die is ongevoelig, éven.
Gelyk een blók óf steen.
FRANSOIS.
                La sótte beste, ’k zweer
[p. 19]
(300) Kan ik by Mamezélle aanraaken nimmermeer
Aan haar te dénken.
REINHART.
                Gy zult wél doen: laat ze loopen.
Gy moogt mét meerder grond op Mamezélle hoopen.
FRANSOIS.
Maar zo dat miste, Reintje. Ik was desésperé.
REINHART.
Bemintge uw Nicht dan?
FRANSOIS.
                Niet als par neséssité.
REINHART.
(305) Die réden dientge my wat klaarder uit te léggen,
Zal ik ze vatten.
FRANSOIS.
                ’K héb ze u lang al willen zéggen.
Hoe Reyntje? zoude ik par amour haar vryen, quoy?
Een Zeeuwsch óf Hóllandsch kind ik minnen? Non, ma foy,
Van geen noblésse, én die la Cour nooit frequénteerde?
(310) Neen Reintje, dat ik mét myn aanzoek haar vereerde,
Geschiede uit inzigt. Ha j’estois au deséspoir.
REINHART.
’t Was licht uit pligt.
FRANSOIS.
                      Ny par amour nóch par devoir.


VIERDE TOONEEL.

FRANSOIS, AAPEKOOPSTER, REINHART.

FRANSOIS.
Maar de Aapekoopster zie ik ginder wéder komen.
Heeft ma Koeziene myn présént niet aangenomen?
(315) De bonne grace?
AAPEKOOPSTER.
                Kyk, ik kén gien Spaensch, ’k verstae
Niet, watje zéggen wilt: Monseur, waer vraagje nae?
[p. 20]
FRANSOIS.
Zégt gy’t haar, Reintje, ik kan me in uw vilain langage,
Niet exprimeeren: ’t is te kanaaljeux. J’enrage.
REINHART.
Myn Heer vraagt, hoe zyn nicht het Aapje ontfangen heeft,
(320) Hoe ’t haar behaagde? hoe ze ’er hield?
AAPEKOOPSTER.
                                        Wél onbeleefd.
Ik zég ’er: O hoe het Monseur Kezyn eloopen
Straet op straet neer, om jou dit mooye biest te koopen,
Dat hy jou schénkt. Het jou Monseur Kezyn niet lief,
’k Verstae ’t mêe dan niet. Maar ze trok er mond hiel schief
(325) En scheets. Me dócht ze scheen het biest niet mooy te vinden,
Ze hietten’t me aan een stoel, óf zo maar, vast te binden,
En zey, gae heen, ’t is wél.
FRANSOIS.
                      Maar gaf zy ’t par hazard
Door dien het kwam van my niet eens een doux regard.
AAPEKOOPSTER.
De gard aan’t biest, Monseur Kezyn! wie het zen leeven!
(330) Het biest zou byten, vaar, als zy ’t de gard zou geeven.
FRANSOIS.
Dat zég ik niet, morbleu. Al ’t vólk is hier ma foy.
Zo bot, als beesten. Reintje, ik bid, explique moy.
REINHART.
Zég, óf ze om zynent wil zyn Aap met vrindlyke oogen
Niet eensjes aanzag.
AAPEKOOPSTER.
                      Zeide ik dat, vaar, ’t was een loogen.
(335) Het leek’er niet eens nae. Zy moet gien groot verstand
Van Aapen hébben: want ik weet er in het land
Geen mooyer. Maar wil jy my nou het géld niet langen.
FRANSOIS.
Zie, déze pistolét kuntge op de hand ontfangen.
Indien ik de Aap niet hou, zult gy die houden. Maar*
[p. 21]
(340) Houd ik hém, moetge ’er nóch acht hébben, is ’t niet waar?
Is zo de koop niet?
AAPEKOOPSTER.
                Ja, maar ’k dien nu wél te weeten,
Wanneer ik om bescheid zal komen.
FRANSOIS.
                Na den eeten,
Te vier of vyven.
AAPEKOOPSTER.
                ’k Gae dan heen, Monseur. Gen dag.


VYFDE TOONEEL.

FRANSOIS, REINHART.

FRANSOIS.
Que diantre, wat óf ma Couzine schorten mag,
(345) Dat zy niets estimeert, presans, Galanterie,
Servies, wat ik doe, óf aanvaard. Par la vie,
Ik zweerje, dat ik haar licht ook eens toonen zal,
Wie zy offanses geeft. Hoe Reintje, ik bén niet mal?
REINHART.
Licht in deze eene zaak van uwe nicht te vryen:
(350) ’k Verwonder my, datge u aan zulke vuile pryen
Nóch laat gelégen zyn. Gy mint haar niet. Nóchtans
Past gy haar op; daar gy misschien een beter kans
Verwaarloost. Jemand, die twee haazen dénkt te jaagen
Op ééne tyd, Heer, mist, én zal het zich beklaagen.
(355) Geef u geheel aan la Kontesse, én laat uw’ Nicht
Maar loopen. Want gy vryt ze uit liefde, nóch uit pligt.
FRANSOIS.
Zo is ’t. Maar dorst ik u myn hart eens openbaaren.
J’ay nu cértain secrét, dat ik u zou verklaaren;
Un grand secrét, daar myn honneur aan dependeert.
(360) Maar eer ik u verklaar, begeer ik, dat je zweert...
REINHART.
Ik zweer niet, ’k bén Mennist.
[p. 22]
FRANSOIS.
                Beloof me dan te zwygen:
En dat nooit iemand zal van u te weeten krygen
Het geen ik u vertrouw, al dwong men naar uw hals.
REINHART.
’K verzéker u, ’k zal my niet anders houden, als
(365) Een eerlyk man: Wanneer het my óf myne vrinden
Niet schaaden kan, zult gy me altyd getrouw bevinden:
Maar ’k raad u, Heer, dat gy my geen geheimnis zégt
Van groot belang: want zie, een knécht is maar een knécht.
Die op de trouw van knécht óf meid niet durft betrouwen,
(370) Doet zót op hun belófte, óf eeden veel te bouwen.
FRANSOIS.
Maar zwyg ik, Reintje, ik steek, in grooter ongemak;
’K hou zonder uwe hulp, én raad een zwaarer pák
Op ’t lyf. Wél hoor dan toe. ’K bén kaal.
REINHART.
                Is dat wat wonders?
Gy zyt een Edelman, dat acht men niet bezonders,
(375) Daar zyn’er meer.
FRANSOIS.
                Maar dat is ’t nóch niet al te maal,
Le grand secrét is, dat ik kaaler bén als kaal.
REINHART.
Ik vat het; gy hébt heel geen géld, én zeer veel schulden.
FRANSOIS.
Bien deviné, voor meer, als dértig duizend gulden.
REINHART.
Dat acht gy immers maar een voddery.*
FRANSOIS.
                O Ja,
(380) Ce n’est que bagatélle. Ik vraag’er weinig na:
Maar zo die beuzeling Ma Tante quam ter ooren,
Ze is assez foible, om zich daar over te verstooren.
Ja zy zou my haar nicht wél weigren durven. Ze is
Wat avaricieus.
[p. 23]
REINHART.
                O ho, gy hébt niet mis
(385) Geraaden. Maar wat geeft ge om haar. By la Comtésse
Is béter kans.
FRANSOIS.
                Ik héb voor haar ook meer tandrésse:
Maar ’k moest haar in een Maand wég hébben; langer niet:
’K héb hier, als in Parys, intrigues nóch Crediet,
En al myn géld is op. ’K héb in die achtien dagen,
(390) Die ’k hier geweest bén tót myn Moeys, vry groote slagen
Gekreegen mét de kaart, én mét Va toeti. ’K zou ’t
Wél konnen rékenen. ’K had dry borzéts vol goud,
Toen ik hier quam, laat zien, ’k ontfing dry duizend kroonen
Van deux Banquiers, genaamd.... Maar c’est tout un zy woonen,
(395) Hoe heet het? dans la Rue... Ik héb ’t vergeeten; maar
Tout én argant, én ’k gaf dat aan een Wisselaar
Voor goud a dix pour cent de pérte, om ’t licht te konnen
Mê neemen. ’K hou nóch van éscus, nóch Dukatonnen,
Ja ’k twyffél óf ik die voor ’t draagen hébben wou.
(400) Nóch had ik séventig quadrupéls, sus ik zou.
My wél verzinnen, ’t was, laat zien, omtrént de tachtig.
REINHART.
Niet als quadrupels, Heer?
FRANSOIS.
                Ouy dea, par Ma Fooy, waarachtig.
Dan nóch aan Fransche double, én enkle pistoléts
Met eenig ander goud, dat ik onlanx te Méts
(405) Won van een Alleman, die daar zyn haar moest laaten
Minst aan Goudguldens, én het meest wél aan dukaaten,
Te samen naar ik gis, omtrént deux mille éscus.
Dan nóch de toutte sorte omtrént de duizend, plus
Où moins, die ’k hier én daar van goede vrienden leende,
(410) En die ik hén ma foy ook weer te geeven meende,
En nóch meen, als ik trouw mét ma Couzine, óf mét
Ladorable Comtésse. Ook héb ik veel gewéd,
Dat ik in minder, als deux mois getrouwt zal weezen
[p. 24]
Maar myn arrivemént, én ik begin te vreezen:
(415) ’t Is haast dry weeken, dat ik bén gearriveerd,
En ik héb by myn nicht nóch niets geavanceerd;
’t Kóst cinq cents pistolets. Zie, Reintje, c’est mon réste.
Is daar wél mille escus.
REINHART.
                Is in dit beursje ’t léste
Van al uw géld?
FRANSOIS.
                Ouy da.
REINHART.
        Wél, dat maakt weinig uit.
(420) Waar is het overig?
FRANSOIS.
                Waar zou ’t weezen, ’t is verbruid.
’k Wil zéggen, om de Bruid, die Moey my had beschooren
Héb ik uit kréve koeur myn géld wél meest verlooren.
Ik had geen zinnen, als ik speelde; én was in ’t naauw,
Om dat myn Nicht my gansch geen hoop gaf, én ik gaauw
(425) Getrouwd moest weezen. Ik bén zonder dat éléndig.
Ik héb zo groot een haast, gy weet het niet. ’k Zal schéndig
Afloopen, vrees ik, zo myn Nicht my niet verlóst,
Of la Komtésse, want mét ieder Fransche póst
Verwacht ik ma ruine. Ik durf ’t kwaalyk zéggen,
(430) Wat zwaare affaires my niet al op ’t hart en léggen.
REINHART.
Uw schulden meentge.
FRANSOIS.
                Ja myn schulden, Reintje, én dan..
REINHART.
En dan, wat meer?
FRANSOIS.
    Yets, dat ik zo niet zéggen kan.
[p. 25]
REINHART.
Wél hoor. Wat aanbelangt uw’ schulden, ’k weet te maaken,
Dat gy gemaklyk aan wat uytstél zult geraaken,
(435) Tót dat een ryke vrouw uw bréngt een volle beurs,
Nu gy op ’t trouwen staat. De meeste Kréditeurs
Zyn zo te paayen, én te dwingen tót hét zwygen,
Om u wéêr op een nieuw krediet te doen verkrygen,
Op dat al zo hun schuld te meer verzékerd zy.
FRANSOIS.
(440) Wistge al myn Krediteurs, ’k weet, Reintje, gy zoudt my
Beklaagen.’k Héb er vyf, óf zés, die van een andere
Natuur zyn, als gemeene. Ah je me laisse pendre,
Zo gy die raadt.
REINHART.
                Wil ik ze eens raaden? Palpheniers
Lingeres, Violons, Tailleurs, Kabaretiers.
FRANSOIS.
(445) Encore.
REINHART.
                Maistres a dansse, du jeu de Paume
Vendeuses de Dantelle, & des santeurs de Rome.
FRANSOIS.
Encore.
REINHART.
                Weet ik ze al te noemen, zulk een slag
Van vólk zal ’t weezen, is de waereld, als die plag.
FRANSOIS.
De principaalste, én daar ik meest voor bén belaaden,
(450) Slaat ge over. O gy had vier Dókters moeten raaden.
Ik bén aan twé Treurs des Dents, een Okulist,
En dan een Orvitaen al vry wat schuldig.
REINHART.
                Is ’t
Gewonnen, óf geleend?
FRANSOIS.
                Gewonnen.
[p. 26]
REINHART.
        Mét de beenen,
Of mét de flik.
FRANSOIS.
                Nóch mét de kaart, nóch mét de steenen.
(455) Men heeft me ’er voor gezweet gelaaten, gepurgeerd,
En nóch wat anders.
REINHART.
                Wat ’s dat anders tóch?
FRANSOIS.
        Gesmeerd,
En dat lykt hier te land wat nieuws, wat vreemds, wat wonders.
REINHART.
En hoe in Vrankryk?
FRANSOIS.
                Niets, ten minsten niets bezonders.
Daar la galanterie in zwang gaat, én wat lang
(460) In zwang gaat, gaan ook die Remédes licht in zwang,
REINHART.
Wél ziektens, dénk ik, méde.
FRANSOIS.
                A, vous me faites rire.
Hoe ziektens, Reintje? Ja, cela s’entend sans dire.
’t Is zo gemeen schier als de mode. Maar j’avay
My licht nóch meer op’t hart, daar ik geen gat door zie
REINHART.
(465) Nóch meer?
FRANSOIS.
                Ja ’k vrees, zo dra myn vryen wordt vernomen
In Vrankryk, dat er wél vyf Juffers overkomen
Met négen kinders.
REINHART.
                Om wat oorzaak?
FRANSOIS.
        Om myn trouw
Om veer te stooten. Elk van heur was graag myn vrouw.
[p. 27]
REINHART.
Zo hébt ge licht aan de eene óf de andere trouw gegeeven.
FRANSOIS.
(470) Mét woorden honderdmaal, maar nimmer wél beschreeven.
REINHART.
Mag dat zo deur?
FRANSOIS.
                Dat doen de Fransschen altemaal.
Denk eens aan ’t jaar twé, dry en séventig. Hoe kaal
Was menig Franschman daar licht t’Uitrecht afgekomen,
Had hy op die wys zyn mesures niet genomen.
(475) Dus ziet gy, Reintje, ik héb mét trouwen groote haast.
REINHART.
Daar komt uw Moey, zy schynt ontstéld.


ZÉSTE TOONEEL.

FRANSOIS, KRISTINE, REINHART.

FRANSOIS.
                                Hoe dus verbaast,
Matante?
KRISTINE.
                Ach mon Kouzin!
FRANSOIS.
        Wat is u weêrvaaren?
Wat schort’er?
KRISTINE.
                O die Aap! Maar laat my eerst bedaaren.
FRANSOIS.
Wat hapert’er?
KRISTINE.
                Och! had ik ’t niet geëmpéscheerd
(480) Mét moeyte, ons waar het grootst malheur gearriveerd
Des waerelds. Foey! waar hébt gy zulk een dier gekreegen?
Foey mon Couzin.
[p. 28]
FRANSOIS.
                Vaar voort, wilt gy dat ik te dégen
Uw meining vat: Wat deed het Aapje?
KRISTINE.
                Le Cocquin
Dien beest, dien vlégel van een Baviaan, Couzin,
(485) Heeft ma Couzine, én al haar kleederen heel ontheisterd,
Ja wie weet, hadden wy den Rékel niet geteisterd
Wat niet gebeurd waar!
FRANSOIS.
                Ay zégt my tóch, heel én al,
Hoe ’t toeging. ’k Zweer dat ik my révéngeeren zal.
KRISTINE.
Zo hoor dan. Weet, dat op de eerste aanblik ma Couzine
(490) U alzo wél, als de Aap uitlachte.
FRANSOIS.
                La Cocquine!
’t Had vry wat réden: want zo groot een Baviaan,
KRISTINE.
In plaats van....
FRANSOIS.
                Had gy myne Intrigues eerst verstaan,
Gy preest my zeer. Matante, o! daar schuilt zo wat onder.
De schoonste invénsie. Maar gy vat die niet.
KRISTINE.
                Wat wonder,
(495) Gy zégt die niet.
FRANSOIS.
                Matante, ay zég my eerst, hoe dat
De quéstie, die myn Aap mét ma Couzine had,
Tóch afliep?
KRISTINE.
                Wél zy wilde uw Aap schier mét haare oogen
Niet aanzien, én die in haar kamer naauw gedoogen.
Men bond hém échter aan een stoel vast, tót dat gy
(500) Zoud komen. Ik ging na myn kamer toe, om my
Te kleên, én uit te gaan.’k Liet haar haar point d’Espanje
[p. 29]
Voort naayen; maar ik had myn koife én rók mét franje
Naauw aangedaan, óf ’k hoorde een schrikkelyke kreet,
Die ma Couzine gaf, als deed men haar groot leed.
(505) Ik vlieg met Mainsje na haar kamer toe: daar vinden
Wy de Aap, die vande stoel zich weeten had t’ontbinden,
En ma Couzine op ’t lyf gesprongen was. Zo als
De Schélm ons zag, smyt hy zyn pooten om haar hals,
Scheurt haar Moutonnetje, Manchéttes, én Coifure,
(510) En ging zo schriklyk aan, dat had par avontuure
Martyn de stalknécht ons niet in dat oogenblik
Te hulp gekomen mét een knuppel, én een strik,
En ons ontzét: het had licht euvel afgeloopen.
Foey, mon Couzin, zo groot én vuil een schélm te koopen,
FRANSOIS.
(515) Matante, wél! wie had zulks van een Aap gedacht,
Die hier in Holland door een Fransman was gebragt,
Dat hy niet béter opgevoed zou zyn? Que diantre!
Le passeray je mon epée par le ventre?
Daar ligt, daar ligt nu myn Invéntie heel in de asch!
KRISTINE.
(520) Ay zég tóch mon Couzin, wat die Invéntie was?
FRANSOIS.
Gy weet Matante, een knécht hoe trouw hy schynt te weezen:
Is lichtelyk mét géld, óf giften te beleezen:
Ja die zo kleen is, als een Baske, mét Bankét
Of andre snoepery, hoe naauw men op hém lét.
(525) Dewyl dat wy dan in ons opzét risque loopen,
Dat déze óf gene licht den béngel om mogt koopen,
En stéllen ma Couzine avec een zwier ter hand
Een minnebrief van d’een óf d’andre fin Galand,
Zo dacht ik, zoud ik de Aap, die schier zo groot van léden
(530) Is, als ons Baske, sléchts in zyn lievry verkleeden;
En wyl hy alles als een ménsch doet, ja langs straat
Op de afterpooten zo, als op twé beenen, gaat,
Zoud ik hém koife, maske, én psalmboek laaten draagen
Van ma Couzine, zo kon niemand hém iets vraagen,
[p. 30]
(535) Of met hém spreeken, én dit moyen asseuré
Ons konnen stéllen van die kant in seureté.
Maar dit is ’t nóch niet al. Gy weet dat hier niet anders
In’t land gedaan word van de bótte Néderlanders,
Dan ’t geen ze ons voor zien doen, wanneer het maar de naam
(540) Van mode draagt hoe dol die zyn mag, hoe infaam;
Als ma Couzine dan van de Aap in Baskes kleeren
En plat Bonnetje, dat voor mode moest passeeren,
Gevólgd wierd; voort zou al ’t gejoffer raazend dol
Naar Aapen zyn. Ik dan dat goed mét scheepen vol
(545) Doen uit Wést-Inje hier in Hólland overkomen,
En winnen zo veel gélds, als ik zou durven droomen.
Tien twintig séntjes ruim op élk een Kargezoen,
En hier de koopluy récht Négosie leeren doen.
Wat dunkt Matante van de Invéntie?
KRISTINE.
                Ze is bezonder
(550) Extravagand, én ongehoord.
FRANSOIS.
                Dat is geen wonder.
Gy woont in Hólland, hier is niemand Invéntief,
Wy weeten alles.
KRISTINE.
                Mon Couzin, dat is myn lief.
FRANSOIS.
Maar die Invéntie, dat déssein is nu gebrooken.*
Ik meen, ’t zal hém een grand depit zyn, als hy ziet,
(555) Dat lieden van réspéct, als wy, den rékel niet
Meer achten: maar dat hy weerom met zyn rapaalje,
Mét Koorde danssers, mét Kwakzalvers, zulk kanaalje
Zal moeten omgaan, én dus vinden zyne straf.
’K trék gansch mon coeur, én mon estimé van hém af.
(560) Waar is hy?
                ’K héb hém aan de Schutting vast doen binden
KRISTINE.
In onze Tuin.
[p. 31]
FRANSOIS.
                Heel wél. Ik zal hém daar wél vinden.
KRISTINE.
Ay, maak u ’t beest tóch kwyt, én stél Konstanse wéêr
Te vreên, zét haar kolere, is ’t mooglyk wat ter néêr.
Myn tyd verloopt: zal ik behoorlyk myne zaaken
(565) Beschikken, mon Couzin; dien ik’t wat kort te maaken,
Adieu.
FRANSOIS.
            Ma Tante, je me recommande a vous.


ZÉVENDE TOONEEL.

FRANSOIS, REINHART.

FRANSOIS.
Na ’t zéggen van Ma Tante, is Nicht zeer in courroux.
Wat raad, myn lieve Reintje?
REINHART.
                Ik weet u niet te raaden;
Gy zyt hier wyzer in, als ik.
FRANSOIS.
                Wél ’t kan niet schaaden,
(570) Dat ik uw meening hoor. Twé weeten meer als één,
REINHART.
Tracht mét ontschuldigen, én smeeken haar te vréên
Te stéllen.
FRANSOIS.
                Maar gy weet, ik kom met haar humeuren
Niet over een. Al wat ik zég, schynt haar te steuren.
Dat gy het deed; ’k weet dat ze uw liever hoort, als my.
REINHART.
(575) Ik bid....
FRANSOIS.
                  Ay Reintje, die éxcuses aan een zy.
Maak gy de baan eerst klaar; Ay Reintje, je vous prie.
[p. 32]
REINHART.
’k Zoude u licht kwaad doon.
FRANSOIS.
                Non, point de ceremonie.
’k Hou ’t voor een grand sérvice, als gy me sléchts gerieft
Voor dit maal.
REINHART.
’k Zal dan doen al, wat myn Heer, belieft.


ACHTSTE TOONEEL.

JAKOMYN, PLEUNTJE, FRANSOIS, REINHART.

JAKOMYN.
(580) No, keer bald wieder, und vergés jo nicht den spiegel
Mit zynen golden lyst te holen van Abiegel.
FRANSOIS.
Daar hoor ik la Contésse.
JAKOMYN.
                Und wan de Juwerlier
Te hoes is, bringt hem mét de groste pérlen hier.
De Diamanten kan er ook dan wieder holen.
PLEUNTJE.
(585) Ja, maar wy hébben in ons huis nóch doovekoolen,
Nóch zwavelstókken: geef me een halve stuiver meê,
Om die te koopen.
JAKOMYN.
                Daar is géld, gé hin man, gé.
PLEUNTJE.
Nou veur een beuzem, én een fail.
JAKOMYN.
                Ich wérd euch téllen
Wie viel?
PLEUNTJE.
                Acht stuivers.
REINHART.
        Kom, myn Heer, nu moet gy ’t stéllen,
[p. 33]
(590) Gelyk als óf hét par rencontré kwam, akskaks,
Dat gy verlóf by la Contésse krygt, om straks
De eer van haar aangenaam gezélschap te genieten.
’k Zal ondertusschen by uw Nicht zien rond te schieten,
Dat ze u wél handelt,
FRANSOIS.
                ’k Ga ’t dan vraagen, ja ’k ma fooy.
(595) Pren garde, datge u ook wél draagt in uw emplooy.
JAKOMEYN.
Bleib nicht lang aus.
PLEUNTJE.
                Ik kom zo weer.


NÉGENDE TOONEEL.

FRANSOIS, JAKOMEYN.

FRANSOIS.
        Mademoisélle
Je prens la liberté, mais avéc trop de zéle
Peut éstré de m’offrir én toute humilité....
JAKOMEYN.
De Hér moes weeten, dat ich kein Frantsoos versté.
(600) Spréch liever Néderduitsch; wat wil de Hér mier sagen?
FRANSOIS.
D’avoir l’honneur, zo ’t u genade mogt behaagen,
Van u in ’t nieuw Logeis te heeten wéllekom.
JAKOMEYN.
Das is zu grossen eer, die my geschied.
FRANSOIS.
                En om
U ook te enttérenir, zo ’t u te pas mogt komen,
(605) En myn Franchise niet wierd kwaalyk opgenomen.
JAKOMEYN.
Wanneer?
FRANSOIS.
                Aprés nu heure.
[p. 34]
JAKOMYN.
        Ich kan euch nicht versteen.
FRANSOIS.
Ten vieren.
JAKOMYN.
                Ja myn Hér, mier wird grosse eer gescheen.
Ich bin hier onbekant, én mus verschuldigt bleiben
An die mier de eer doen, das zy mier de zyt verdryben,
(610) Te meer, wan ’t komt von zulk ein kavaljeer.
FRANSOIS.
                L’honneur.
Van uw présence acht ik een singulier bonheur.
JAKOMYN.
De Hér spréch Duitsch.
FRANSOIS.
                ’t Is duitsch: van ’t zwierigst op de mode,
Entrelardé mét Fransch in élke période.
JAKOMYN.
Was is ’t das ding?
FRANSOIS.
                Wat zal ik zéggen. ’t Neerlandsch luidt
(615) Enorm; als’t niet mét Fransch wat klaarer word beduit,
Als par éxemple; Ik bén uw Dienaar Heer, klinkt beestig.
Je suis vos serviteur, Monsieur, o! dat is geestig.
Hoe plat is dit; Myn Heer, ’k gebied me in uwe gunst.
Mais je me recommande a vous, Monsieur, dat’s kunst,
(620) Dat ’s aardig. Is het niet impértinent te zéggen,
Helaas, in dien ik u myn hart mogt open léggen
Gy zoud het blaaken zien in eene zuivre vlam,
Die uit de vonkjes van uwe oogjes oorspronk nam,
Maar hoor. Zo de mon coeur ik doen mogt ouverture,
(625) Gy zoudt er eene flame in vinden toute pure,
Alleenlyk gecauseerd door uw petits beaux yeux.
Mademoiselle he? klinkt dat niet mérveilleux?
JAKOMYN.
Forwaar ich bin verzétst.
[p. 35]
FRANSOIS.
                Zo doen meest al de vrouwen.
Ik meen’er tout le soir u mede te onderhouwen.
JAKOMYN.
(630) Was reeden, und was zeid vertreib. Von ieder was,
Myn Heer speelt wol pieket.
FRANSOIS.
                Ik speel ’t zeer gaaren.
JAKOMYN.
        Das
Gefélt mier, ich hab lust vunf, séx dozin dukaaten
Mét euch zu wagen.
FRANSOIS.
                ’K zal me die zo licht niet laaten
Of winnen, óf ’t moet zyn par Courtoizie.
JAKOMYN.
                Nein,
(635) Das voegt das Vrouwlein nicht von Schwalgenbuttelstein.
FRANSOIS.
’k Zie daar myn knécht, mét uw verlóf Mademoisélle;
Ik moet hém spreken van een zekre bagatelle
Van gróot gewigt. Je suis vót sérviteur.
JAKOMEYN.
                Ich bin
Seine allernédrigste, und verpflichte Dienerin.
(640) Bis uber eine stunde.


TIENDE TOONEEL.

REINHART, FRANSOIS.

REINHART.
                Ik héb uw Nicht beleezen,
Dat gy nu tamelyk wél zult ontfangen weezen:
Zy wacht u; maar houd haar niet op. Ze is van ’t gewéld
Van straks onpasselyk geworden, én ontstéld.
Maak uwe ontschuldiging wat kort. Zy wil wat rusten;
(645) Veel woorden zullen haar voor déze tyd niet lusten.
[p. 36]
FRANSOIS.
Ik héb ook wéinig tyd: om dat ik binnen ’t uur
Moet weezen in het huis van onze nagebuur
By la Comtésse.
REINHART.
                Wél zo hébt gy al begonnen
Te vryen?
FRANSOIS.
                Ja, mon drole, ik acht ze al half gewonnen.
(650) La ville parlemente. Ik bén zeer wél van haar
Onthaald.
REINHART.
                Maak mét uw Nicht nu ook uw zaaken klaar.
FRANSOIS.
Ik zal. Zo kan my de eene, óf de and’re niet wél missen.
Niet waar?
REINHART.
                Voorzéker, Heer. Hy kon zich wél vergissen.


ELFDE TOONEEL.

REINHART, PLEUNTJE.

REINHART.
’K zie daar de Meid. Ay Pleun, zég dat Heer Eelhart hier
(655) Straks komt.
PLEUNTJE. Hard schreeuwende.
                Heer Eelhart! hey, Heer Eelhart!
REINHART.
        Wat getier
Is dat?
PLEUNTJE.
                Daar is hy. Had de klépel niet gerammeld
In déze klók: wie weet hoe lang hy had gesammeld.


[p. 37]

TWAALFDE TOONEEL.

REINHART, EELHART.

REINHART.
Heer Eelhart, och! uw lief konstanse is zo verblyd,
Om dat gy hier tot haar ontzét gekomen zyt,
(660) Dat ze onverduldig zynde, om u te zien én spreeken,
In de achterzaal, daar ik de muur héb door doen breeken,
U zal bezoeken door de nieuw gemaakte deur.
Is zy in slot, óf is de gréndel daar nóch veur?
Doe die daar af, én maak de deur maar daadlyk open.
EELHART.
(665) Maar vreest zy niet, dat zy zeer licht gevaar mogt loopen,
Dat iemand ons verspiede, én steurde?
REINHART.
                ’k Neem die zórg
Op my.
EELHART.
                Ik bén zeer wélgerust op zulk een bórg.
REINHART.
Zy veinst zich ziek te zyn, én zal haar kamer sluiten,
Als ook haar vénsters, dat er niet een ménsch van buiten
(670) Zal konnen inzien, nóch in komen.
EELHART.
                Ach! myn Vriend,
Wat loon.....
                Dat is al lang voldaan, dóch noit verdient.

Eind van het Twéde Bedryf.
Continue
[p. 38]

DÉRDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

FRANSOIS, REINHART.

FRANSOIS.
NU ma Couzine slaapt, hoop ik zo wél te waaken,
Dat ik zeer haast mét la Comtésse schrap zal raaken.
REINHART.
Dat kan niet missen, want zy was zo zeer verheugd
(675) Om uw bezoek, (zo zégt de knécht) dat haar de vreugd
Ten oogen uytscheen; maar hoe staat het nu geschapen
Mét uwe Nicht; heeft ze, eer zy zich begaf tót slapen,
U aangehoord?
FRANSOIS.
                En myn excuses heel cieviel
Ontfangen, ’k weet niet dat zy zich ooit béter hiel.
(680) Haar air was vriendlyk, zy kon mét meer grasie neygen,*
Als oit. Ik zou wél zin in ma Couzine krygen,
Al is zy ziek, zo doux was zy, én zo galand.
REINHART.
En la Comtésse?
FRANSOIS.
                Die gaat voor, cela s’éntend.
’K héb évenwél aan u zo fórt een obligatie,
(685) Datge al uw leeven lang zult blyven in myn grasie.
’K meen nóch een man van u te maaken.
REINHART.
                ’K zoude u raân
Datge eerst dacht aan u zelf. Het zal mét my wél gaan.
Ik bén een man, een heer van ’t myn, ik héb geen schulden.
FRANSOIS.
Dat wilde ik ook wél om een hoed van duizend gulden.
(690) Maar ik bén Jonker, én ik spruit uit édel bloed.
[p. 39]
Zie, dat verzét geheel de schaarsheid van het goed.
’K wéd, la Comtésse, al wist zy, dat ik niet een stuiver
Had in de waereld, kon ik maar myn adel zuiver
Bewyzen, zou veel eer mét my een huwlyk doen,
(695) Dan mét een man, al had hy twé, dry millioen,
Als hy niet aadlyk was; dat bloed heeft wat te zéggen.
Dat bloed! dat bloed!
REINHART.
                Is dat verschil niet uyt te léggen
Van ’t uwe, én ’t onze? ’t Onze is rood. Is ’t uwe graauw,
Of wit, óf donder groen, óf paersch, óf bliksem blaauw?
(700) Verschoon me, zo ’k u steur, óf ophou mét myn praaten.
FRANSOIS.
’K héb nóch geen haast. Maar, dat gy dit diskoers woudt laaten,
Waar béter. Edelliên, als wy zyn, schéppen geen
Plaizier, als gy lien zo profond zoud willen treên
In die mistéres. Wy verstaan ons mét malkander.
(705) ’T is klaar voor ons, al is ’t wat duister voor een ander.
Is ’t niet assez, als wy een Dame ryk van goed
Begoch’len konnen door de éstime voor ons bloed,
En tytels; dat ze om ons alle and’re mésprizeeren,
En mét ons trouwen?
REINHART.
                Om hun géld te zien verteeren?
FRANSOIS.
(710) Quand la dépense est bélle, én dat men een lakkey
Zes, zéven houdt, koetsier, én koers, én fraay lievry,
Ballét én bal geeft, sés amis de bonne grace
Trakteert, in de Opera heeft la meilleure place,
Een loge, óf twé.
REINHART.
                Gy répt van geen Komedie?
FRANSOIS.
        Fie
(715) Komedie. ’k Spuw, wanneer ik een Komedie zie.
O! de Opera is veel meer na de mode, Reintje.
Komedie, fie! a fie! Daar kóst het maar een kleintje,
[p. 40]
Een gulden in de bak, een huisje een Dukaton.
’t Moest zo zyn, dat er geen kanaalje komen kon.
(720) Wat dunkt u, als men een depense doet zi bélle,
Die dan zyn géld beklaagt, a-t-il de la Cervélle?
Men word gerénommeerd; het geeft respékt: Elk een
Slaat acht op ons.
REINHART.
                ’K beként, maar ’t is hier niet gemeen,
Nóch zeer geacht. Men zou ’t hier géld verspillen heeten.
(725) Hoe hébtge in Vrankryk dan uw tyd niet wél versleeten?
FRANSOIS.
’K héb eens ’t geluk gehad in Vrankryk, dat ik in
De groote kamer van Mevrouw de Koningin
Dix mille escus verloor. De Koning admireerde
Myn koelheid, om dat ik ’t niet meerder estimeerde,
(730) Dan eene bagatélle. Ik gaf eens een Ballét
Aan een Marquise, ’t geen mét Violons, banquét,
Flambeaux, én anders wél vierduizend kroonen kóste.
Waar voor my la Marquise ook van een pak verlóste,
Dat ik een jaarlang had gedraagen op myn hart.
(735) Ha Reintje, je suis beau, dispost, galand, gaillard.
Al kóst ze my wat géld, ha, ’t is een vrouw der vrouwen.
’K héb dry jaar lang haar heel pompeuslyk onderhouwen.
Zy kóst me... Maar ik zie le Comte. ’K spreek hém aan,
’K wil, zonder zyn congé niet by sa fille gaan.


TWÉDE TOONEEL.

FRANSOIS, STOFFEL, REINHART.

FRANSOIS.
(740) Ik kan niet laaten, óf ’k moet u congratuleeren.
In uw logis, én uw myn diensten presenteeren,
’K hoop, dat ons voizinage in ’t kort my heel én al
Dans la faveur van uw genade bréngen zal,
Om étérnéllement uw sérviteur te heeten.
STOFFEL.
(745) Ich bin ihm gantsch verpflicht ver die Civilitéten.
[p. 41]
Das sélve wérd ich ihm von meiner seiten auch
Mit freuwd értseigen, Her; wan ich das récht gebrauch,
Den Methodum noer wérd von dieze leuder wissen.
FRANSOIS.
Dat dit le fondement van meer verbintenissen
(750) Zal zyn is mon espoir.
STOFFEL.
                Das hóf ich, und ich schweer
Das ich kein ménschen zo, als meinen Heren eer.
Mein Tóchter has mier zo viel wonderbaare tinge
Tzu zeiner lob narrirt, das zie zich nicht geringe
Verobligiert acht durchs bezuch, das er zie gébt.
(755) Vornémlich weil er zo courtés mit jéden lébt.
FRANSOIS.
Zou myn vizite haar in iets ook empéscheeren?
STOFFEL.
Zie wart den Heeren auf. Er wért zie gansch vereeren.
Hém Ploniehen. Bring du den Heren alzo bald
By Jonfer Jacobine.
FRANSOIS.
                Ik zal, wyl ’t u gevalt,
(760) Dat ik un heure ou deus uw Dóchter op moog passen,
Aleer la joindre.
STOFFEL.
                Das gefélt mir aus der massen.


DÉRDE TOONEEL.

REINHART, STOFFEL.

STOFFEL.
Wat dunkt u, gaat het zo ver wél, Heer Reinhart?
REINHART.
                Braaf,
Gy speelt natuurlyk, én wél uw Ról van Graaf.
Zo Jakomyn gelyk als gy, haar zélf kan draagen,
(765) Het is onmooglyk, óf onze aanslag moet wél slaagen,
[p. 42]
STOFFEL.
Ik twyffel niet, myn Heer, óf ’t zal wél gaan. Maar gy,
Die voor lakkey speelt, speelt ge uw ról zo wél, als wy.
REINHART.
Waarom? wat doe ik dan?
STOFFEL.
                Op de adel zo te schémpen,
Past dat lakkeyen?
REINHART.
                Ik en kan myn zucht niet démpen,
(770) Als ik die fanfarons hoor snat’ren van hun bloed,
En eerelyker liên, dan zy, uyt overmoed,
Veracht bejégenen, én aanzien over schouder.
Hy mag het doen, wie wil; maar ’t is een gék. Ik houd’er
Niet van, gansch niet.
STOFFEL.
                Maar doetge u zélven niet te kort?
(775) Hébt gy geen deel daar in, myn Heer, als de Adel wordt
Verongelykt. Toen ik uw Vader zag begraven
Op ’t Sas van Gént, was’t niet zo adelyk, én braaf een
Begraffenis, als ooit een Edelman genoot?
Wat was de staesie grootsch! wat was de toestel groot!
(780) Gy liet’er zélfs geen vier, geen acht quartieren dragen;
Maar vyftien wapens van uwe adelyke maagen
Versierden ’t uwe. Hoe? verzaak ge u zelf? Ik wil
U toonen, dat gy, wat de dégen, óf de spil
Betréft, geen Edelman in Neêrland hoeft te wyken;
(785) Ja u by Graaven, én Baronnen moogt gelyken.
REINHART.
Ik kén my zélf heel wél, én weet wél, dat gy lang
Myne ouders hébt gekénd, waarom ik blyde ontfang,
Dat gy me erinnert uit wat stam ik bén gesprooten.
Maar gy ként my niet, zo gy meent, dat ik mét Grooten
(790) De spót dryf, óf een oud, én adelyk geslacht
Niet meer, als de afkomst van een boer óf burger acht.
Gelukkig! die een reeks van Ouders konnen noemen,
[p. 43]
Op wélker daaden op mier deugd zy moogen roemen;
Als hun gemoed, door die voorbeelden aangepord,
(795) En in die daaden, in die Deugd geoeffend wordt.
Maar een, wiens daaden, vol uitspoorigheid, de naamen
Van hun voorvaders, én beroemd geslagt beschaamen,
En die élk een verguist, een lanterfant, een vént
Die maar aan zyn lievrey, én wapens wordt gekénd,
(800) Of opsnyt van zyn stam by Juffers, én op Baalen,
Kan ’t by geen sneege boer, nóch zédig burger haalen.
Zo ik er somtyds een veracht, zo spreek ik van
Zulke onbehoudene. ’K lach mét een Edelman,
Zo hém zyn ommegang, zyn deugden. én manieren,
(805) Niet boven het gemeen doen kénnen, én versieren.
STOFFEL.
Myn Heer, ik wist daar in nooit zo veel onderscheid.
REINHART.
Dat is geen wonder gy waart steeds in dienstbaarheid,
De tréflykste Adel, was by u een zwier lakkeyen,
Hófmeesters, kóks, koeziers, karóssen, én livreyen.
(810) Indien gy hoogere gedachten had gehad,
Gy zoudt....


VIERDE TOONEEL.

MAINSJE, STOFFEL, REINHART.

MAINSJE.
                Och, Reintje, óch, óch!
REINHART.
        Wat zót getier is dat?
STOFFEL.
Was is ’t? was is ’t?
MAINSJE.
                Och, Reintje, óch! ’k moet het huis verloopen.
’K héb nimmermeer weer op Mevrouw haar gunsten te hoopen.
Och, onze Juffrouw, óch Konstansje is haas op,
(815) Zy heeft het haazepad gekoozen, geeft de schop
[p. 44]
Aan eer én deugd. Ik héb haar in een Jongmans armen
Gezien, én zonder zich in ’t minste te beschérmen
Voor zyn gezoen; ’t was óf zy ’t al haar leeven lang
Gedaan had. Wat gaat me an! Och Reintje, ik bén zo bang.
REINHART.
(820) Wanneer is dat gebeurd, én waar?
MAINSJE.
                Hier naast, én daadlyk.
STOFFEL.
Was? was! hier néchtst.
MAINSJE.
                Ja tóch.
REINHART.
        Zwyg stil; ’t is dikwyls schaadlyk
Te zéggen dingen, die men niet heel vast en weet.
STOFFEL.
Was saagst du von hier néchtst? was weist du? hoe?
REINHART.
                Gy deed
Veel béter, dat gy wat bezadigder vertélde
(825) Het geen gy dacht te zien, én u zo niet onstélde.
Wat meent gy, dat gy zaagt?
STOFFEL.
                Was habt’er tóch gezehn?
MAINSJE.
Ei lieve hoor. Mevrouw gaf flus aan onzen Deen
De Stalknécht last, dat hy jou Heer zyn Aap zou binden
An onze schutting, om dat jy hém daar zoud vinden,*
(830) En bréngen hém weerom, óf tót hém de Aapevrouw
Weerom zou haalen, én tot haarent bréngen zou.
Maar dénk eens van die schélm. Hy wist het touw te ontknoopen,
Zich lós te maaken, én hy zétte ’t op een loopen,
En springen; én toen wy hém vangen wouden, vloog
(835) Hy in de Tuin hier naast ons allen uit het oog.
Ik kyk Hém over buurmans schutting na: maar Jémye
Ik keek, als was ik in een Spul van de Akkedémie,
[p. 45]
Zie deur de vénsters heen van buurmans achter Zaal.
Daar staat Konstansje (’t is zo waar, als ik ’t verhaal)
(840) In de armen van een nétte, én jonge, én mooye vryer.
’K verschrikte zeer, én dócht, wat droes! hoe komt hy by’er
Of zy by hum.’K gae na haar kamer, die ’k in’t slót
Geslooten vond, én mis de sleutel. ’t Was verbród
Zo ’k mérkte. Kyk, terwyl ik achter was geloopen,
(845) Had zy de veurdeur fraay behéndig uitgesloopen.
Wél wie zou dénken, dat zo jong een kleuter had
Die kneepen in haar kóp, die parten in haar gat.
Zie, daarom dorst ik in het huis niet langer blyven.
Ik weet wél, dat Mevrouw my tóch daar uit zou dryven.
STOFFEL.
(850) Zoe meinen hause, dat seint eitel potzen, nein
Wie schértse ihr mich, das kan ommiglich ja nicht sein.
REINHART.
Gy hébt licht mis gezien. Hébt gy ook aan haar kamer
Geklópt.
MAINSJE.
                Wél neen.
REINHART.
        Zo doe ’t. Zo kan men wat bekwaamer
Oordeelen: want het wérk dunkt my al vry verward.
(855) Ga, Mainsje, klóp eens aan haar kamer, maar wat hard.


VYFDE TOONEEL.

REINHART, STOFFEL.

REINHART.
Loop, Stoffel, zég Konstanse, ey loop, dat zy op’t klóppen
Van Meinsje niet laat op te doen. Men moet haar fóppen.
Is ’t mooglyk. ’t Wérk was daar ten naaste by verbród.
Maar ’k zal’t wél maaken, dat ik de oude vrouw bedód.
STOFFEL, binnen geweest zynde.
(860) Ik héb het haar gezégd, zy zal het doen.
[p. 46]
REINHART.
                ’t Ontkénnen
Moet ons nu bystaan. Ik kan my niet wél gewénnen
Tót leugens, dan alleen tot leugens, als ze in nood
Om béste wil geschiên, al zyn die nóch zo groot.
Hoor om dan mét fatsoen zeer onbeschaamd te liegen,
(865) Zo moet men zéggen, dat haar oogen haar bedriegen,
Dat ze oud én krank is van gezigt. En moet het zyn
Laat hier Konstanse sléchts in plaats van Jakomyn
Verschynen. Ik zal haar dat zaakje wél ontléggen.
Past gy maar, dat gy zégt, gelyk gy my hoort zéggen.
(870) Daar komt zy weer.


ZÉSDE TOONEEL.

MAINSJE, STOFFEL, REINHART.

MAINSJE.
                Ja wél, Ja wél, ’t is toovery
Konstanse lag én sliep, én niemand was er by.
Ik zag, én sprak er meê. Ja wél, ’k sta zo verwonderd,
Als óf te Kéulen in myne ooren had gedonderd.
Hoe lyken zy men kaar. Wél wie had dat gegist?
STOFFEL.
(875) Zo seet man ja, das meer geleich, dan eigen ist.
MAINSJE.
Dat ik jou Dóchter ook eens zien mogt.
STOFFEL.
    Sie tzu schen
Das kan gansch fuglich, und jo alzo bald geschehen.
Ich wil zu alzo bald thun konnen vor der thur


ZÉVENDE TOONEEL.

REINHART, MAINSJE.

REINHART.
Gy geeft veel moeite Mainsje aan onze nagebuur.
(880) Hy is een zeer groot Heer, een Graaf.
[p. 47]
MAINSJE.
                Wie zou dat droomen!
Wat doet hy hier.
REINHART.
                Hy is hier onbekénd gekoomen.
’K weet van zyn knécht ook, dat hy niet bekénd wil zyn.
Zie daarom komt hy hier sléchts in gemeene schyn,
En houd maar één lakkey, óf twee.
MAINSJE.
                Ja, wél te weeten?
(885) Is hy een Graaf, óf zo een ding.
REINHART.
                Zyn goude kéten,
En pénning op de borst wyst zulks genoegzaam uit.
MAINSJE.
O Rein, wat bin ik bly, dat dat een Graaf beduit.
REINHART.
Waarom?
MAINSJE.
                Waarom? Ik zal de spaarpot van myn Zeuntje
An stukken smyten. Nou dan keyeren, dat ’s een deuntje,
(890) En koopen veur het géld een penning. Kyk zyn peet
Gaf hém een kétting tót zyn pillegift. Zo weet
Ik onze Fabertje ook mooy tót een Graaf te maaken.
Niet waar! Wél kan een ménsch zo aan een Graafschap raaken.*
Zwyg stil, daar komt myn Heer de Graaf weerom.


ACHTSTE TOONEEL.

STOFFEL, MAINSJE, REINHART, KONSTANSE.

STOFFEL.
                Myn kind
(895) Wérdt komen, aber ich wil das ihr euch verblindt,
Das ihr von zie, von mihr, von kénerhénde sachen
[p. 48]
Ankeinen ménschen worte und plaudering zolt machen.
Es is ’t mihr hog daar an gelégen.
MAINSJE.
                Wél, men Heer,
’K beloof het je, als een vrouw mét eeren, op myn eer.
REINHART.
(900) Ik ook.
STOFFEL.
                Kom dan her voor.
MAINSJE.Ziende Konstansje in de Deur van Stoffel.
        Wél heer, dat is Konstansje!
REINHART.
Wél hoe! waar lykt dat aan?
MAINSJE.
                Aan al de stirdomstansje
REINTJE.
Wat praatje Meinsje? wat? Het lykt haar niet een zier,
’K héb zo wél oogen in myn hoofd, als gy;
MAINSJE.
                Kyk hier.
Het lykt er niet, wat droes! hoe ken’t heur meer gelyken.
(905) Ze is éveneens gekleed. Myn Heer, jy zélt het kyken.
STOFFEL.
Das wirt jo neulich zein.
MAINSJE.
                Maar hey, ’k bén niet vergist.
Het is Konstansje zélf, wat droelie? ja, zy is ’t.
Konstansje? Juffrouw? hoe? zy zwygt, én lacht?
REINHART.
                Geen wonder.
Verstaat zy Neérduitsch?
MAINSJE.
                Wél daar schuilt de Drommel onder.
(910) ’K ga Juffrouw haalen, kom, dan kénje zélf het zien.
REINHART.
Ras, naar uw kamer toe, mejuffrouw.
KONSTANSE.
                ’t Zal geschiên.


[p. 49]

NÉGENDE TOONEEL.

REINHART, STOFFEL.

Reinhart.
NU zal ’er meerder na mijn gissing niet behoeven
Gedaan te zijn, als dat gy haar maakt te oversnoeven.
Ik zal u hélpen, dat zy al het ongelijk
(915) Der waereld hébbe, al geeft zy ’t allerzékerst’ blijk,
Spreek hard, én houd u kwaad: gy moet u aan haar léllen,
Nóch teemen steuren.
Stoffel.
                ’k Zal dat zaakje heel wél stéllen.
Vertrouwtme toe, Mijn Heer. Ik weet die oude kól
Te doen na haar staart om loopen, als een tól.
Reinhart.
(920) Daar komtze met Konstanse.


TIENDE TOONEEL.

KONSTANSE, MAINSJE, REINHART, STOFFEL.

Konstanse.
                Ik doe nu uw begeeren.
Wat is ’t nu!
Meinsje.
                O je zélt zo kijken, ’k wil ’t je zweeren.
Konstanse.
Wat zal ik zien?
Mainsje.
                Mijn Heer, waar bleef jou Dóchter daar?
Stoffel.
Zie ist nach innen tzu gegehen.
Meinsje.
                Ay lieve, vaar,
[p. 50]
Ay laatze tóch nóch eens uitkommen.
Stoffel.
                Narrereyen.
(925) Veriert ihr mich.
Mainsje.
                Neen tóch, dan binnen we te scheyen.
Hoor Juffrouw, tusschen ons, kijk, is een groot dispuit.
Mijn zéggen is, dat jy der éveniens ziet uit....
Stoffel.
Was ist des wézens! zeit ihr tol. Was? darf man ében
Zie bey tzu sammen sehen, kan man kein oertheil gében
(930) Ohn das, sie gleuhen zich auf keiner weize nicht.
Reinhart.
Neen, Mainsje, ’t hapert u, geloof we, aan uw gezigt.
Mainsje.
Dat zy hier waaren alle bey, jy zoudt verstommen
Konstansje, zo als zy jou lijkt:
Stoffel.
                Zie wérd nicht kommen.
Konstansie.
Wie lijkt my zo?
Mainsje.
                Mijn Heer zijn Dóchter.
Konstansie.
        Wat geef ik
(935) Na dat gelijken. Mag ik niet een oogenblik
Wat rusten? Moet gy me om die beuzelingen steuren
In mijn slaap? wat zal ’er langer niet gebeuren.
Stoffel.
Vertzey dóch ons, és ist der Frauwen ongeduld,
Die zólche possen macht. Wir haben keine schuld.
(940) Nein Jonffer.
Konstansie.
                Meinsje, ’k dorst dat nooit op u vertrouwen,
Dat gy uw Juffrouw zo dénkt voor de gék te houwen.
Een weinigje kan heen, maar dat gaat al te grof.
[p. 51]
Doe ’t op een ander tijd niet weer. Met uw verlof,
Mijn Heer, ik ga.


ÉLFDE TOONEEL.

STOFFEL, MEINSJE, REINHART.

Stoffel.
                Eis moes nicht wideromb geschehen.
(945) Heur stu das wol, eu weib, mir wildens nicht verstehen,
Und nemihtubel auf.
Meinsje.
                Ja, hadje ’er bey te gaâr
Gelijk ezien, ik wéd, je spraakt, als ik, men Vaar.
Stoffel.
Ich wil nicht langer von dien narrereyen heuren,
Versteist du das wol weib.
Meinsje.
                Hiel wél, ’t zél niet weer beuren.
Stoffel.
(950) Kein énkel wort von mir, nóch meiner Tóchter.
Meinsje.
                Neen.
Stoffel.
Du hast mirs tzu gesaagt.
Mainsje.
                Wis, weest maar wél te vrêen.
Stoffel.
Ich zólte zonstih dich by mijnder trouw curiren.
Dasz du nicht wieder mich leihtfertig sólst veriren.
Wie gehn.


TWAALFDE TOONEEL.

REINHART, MAINSJE, KRISTINE, BASQUE.

Reinhart.
                Daar is Mevrouw.
[p. 52]
Kristine.
        Wat doet gy beide op straat
(955) En mét die Heer hier naast in Quéstie, óf in praat?
Hy schijnt gestoort. Ik zag ook, dat hy u begraauwde.
Wat was de réden?
Meinsje.
                Kijk, de woorden, die hy kaauwde
Verstond ik niet, hy is een Mof, óf zo een ding.
Hy zay niet veul, laet zien, hy zaey, hy zaey, én ’t ging
(960) Hem kluchtig óf; Maar laat het Reintje jou vertéllen,
Die weet het béter met de knoetery te stéllen,
Als ik kén doen, Mevrouw. Hy het van woord tót woord
De hiele horlemént, zo wél als ik, gehoord.
Kristine.
Wat was ’er Reinert?
Reinhart.
                Zal zy haar belóften houwen,
(965) En ik de mijne, geen van tweên zelve mag ’t u vertrouwen,
Waarom hy toornig was.
Kristine.
                U geef ik ’t toe; gy zijt
De Dienaar van Fransois: Maar u schéld ik niet kwijt,
Neen Meinsje, gy zijt in mijn dienst, én zult my zéggen,
Wat hier gebeurd is, hoe hier all’ de zaaken léggen;
(970) Of ik beloof, dat ik het u betaalen zal.
Meinsje.
Ja Rein, of jy my wénkt, óf knikt, ik bén niet mal.
Wil jy ’t gat uit, ik niet: wat geef ik nae de Moffen
Al is het dat zy van hun géld én adel stoffen,
Al binnent Graaven, én al willenze hier niet
(975) Bekénd staan, ’k steur my aen gien kétting, nóch gien klied,
Nóch gouwe pénning, neen. Zou hy me wel wat geeven,
Als mijn Mevrouw het gat uitschopte. Neen, ’k moet leeven,
En ik héb hier ien hiel goed huis in. Hoor, Mevrouw
De Baviaan, die an de schutting mit een tou
[p. 53]
(980) Gebonden was, raakt lós, én zo ’k hém na wouw kijken,
Zag ik in ’t huis hier naast een Juffertje zo lijken
Nae onze Juffrouw, die vast sliep, dat ey, én ey
Niet béter na me kaar kén lijken, dat ik zey
Aan Reintje, én Buurman; die het niet gelooven wouden.
(985) Ik zey dat zy luy ’t mét haar eigen oogen zouden
Beschouwen, als men Heer zijn Dóchter veur de Deur
Dé koomen, én ik brógt ’er onze Juffrouw veur,
Maar niet gelijk. Daar uit is dit dispuit gereezen,
Of zy me kaar van stal, van grootheid, én van weezen
(990) Geleeken. Ik zey ja. én zy luy zeiden, neen.
De Juffers gingen de ien nae de andre kwaed weêr heen.
Maar ik had Buurman, eer zijn Dochter veur mogt komen
Belooven moeten, dat ik dénken zou, nóch droomen,
An iemand, wie ’t ook was, het allerminst’ van Hém
(995) Of heur te réppen, dat hy mét een fórse stém
My toegraauwde, als jy juist op ’t mat kwaamt, en ons hoorde,
Mevrouw, wanneer jy ons in onze praat verstoorde.
Kristine.
Is daar zo veel aan vast, óf zy me dat vertéld?
Reinhart.
Meer, als gy dénkt, Mevrouw; daar kon wél groot gewéld
(1000) Van komen; ’t is een Graaf (indienze niet en liegen,
Om déze óf gene, als ’t meer gebeurd is, te bedriegen,
Die ’t zéggen) wélke alhier van Weenen komt gevlugt;
Dés hy een hater is van praatjes én gerucht,
Om hier incognito een poos te kunnen blijven.
Kristine.
(1005) Ik zal er niet een woord van zéggen.
Meinsje.
                Neen by lijven.
Jy ként Mevrouw niet, Reintje.
Reinhart.
                U kén ik al te wél,
Die zo veel stanks maakt mét u témen én gelél.
[p. 54]
Kristine.
Kom, geen meer woorden. Ga Monsieur leComte vraagen,
Ga Rijntje, óf Hém én ook zijn Dóchter mogt behaagen,
(1010) Dat ma Couzine, én ik hém in zijn nieuwe huis
Congratuleerden.
Meinsje.
                ’k Wéd, Mevrouw, dat dit kwansuis
De boodschap is, én dat jy zélfs zélt willen kijken,
Of bey die Juffertjes me kaar zo wél gelijken,
Gelijk ik zeg.
Kristine.
                Zo is’t.
Reinhart.
        Dan zal ’t onnoodig zijn:
(1015) Want tusschen heur is geen gelijkenis, geen schijn.
Kristine.
Maar buiten déze héb ik nóch eene and’re réden.
Ga heen.
Reinhart.
                Mevrouw, wanneer woud gy daar komen?
Kristine.
        Héden,
Ja straks, zo ’t zijn kan, bréng my voort aan huis bescheid.
Meinsje.
Nu zélje zien, dat ik de waarheid héb gezeid.


DÉRTIENDE TOONEEL.

REINHART, STOFFEL.

Reinhart.
(1020) HÉm Stoffel, Hém.
Stoffel.
                Alhier.
Reinhart.
        Mevrouw, weet alle zaaken
Door Meinsje.
[p. 55]
Stoffel.
                Dat ’s verknóld. Hoe drommel zal men ’t maaken?
Met déze dwarsbalk in zo lóflijk een begin.
Mevrouw te fóppen, zo als Meinsje heeft wat in.
Ze is arg én loos, én laat zo lichtelijk zich niet doeken.
(1025) ’k Vrees, dat zy alles naauw zal willen onderzoeken.
Reinhart.
’t Is zéker. Zy wil u visite geeven straks
Of flusjes, én u in het nieuwe huis akskaks
Congratuleeren.
Stoffel.
                Wél wat raad?
Reinhart.
        Hoe staan de dingen
Mét Frans, én Jakomijn?
Stoffel.
                Die kronje weet te zingen,
(1030) Gelijk hy danssen wil, én danst, gelijk hy zingt.
Gy zult bekomen ’t geen daar hy én gy na dingt.
Zy weet heel wonderlijk den Gék de kap te vullen.
’k Dénk dat zy beyde straks te samen speelen zullen;
Want Jakomijntje heeft een kaart gekommandeerd.
Reinhart.
(1035) ’t Is wonder na mijn zin. De staat van zaaken keert
Heel schoon. Men moet Mevrouw sléchts in de Kamer leiden,
Terwijl zy bezig zijn te speelen mét hun beiden.
Stoffel.
Ik dacht dat alles dan verbród was.
Reinhart.
                Ganschlijk niet.
Dénk zélf, als zy Fransois by Jakomyntje ziet,
(1040) Hoe haar dat aanstaan zal: voornaamlyk zoze in ’t praaten
Afmeeten kan, dat zy malkanderen niet haaten;
’t Wélk Jacomijn, zo ’k hoop, wél maaken zal.
Stoffel.
                Gewis.
[p. 56]
Ik zal ’t haar in haar oor wel bijten.
Reinhart.
                Wél, dan is
Konstanse de onze; ’t zal mét een dan klaarlijk blijken,
(1045) Dat hy én Jakomijn malkanderen niet gelijken.
Stoffel.
Heer Reinhart, zal Mevrouw ons wél gelooven?
Reinhart.
                Ja,
Zy moet: doe maar uw pligt, én roep Michiel hier.
Stoffel.
                ’k Ga.


VEERTIENDE TOONEEL.

REINHART, MICHIEL.

Reinhart.
MIchiel, wél hébtge u nu in alle bey de taalen
Geoeffend, zult gy die wél kunnen koeterwaalen?
Michiel.
(1050) Heel wél mijn Heer; hébt in het allerminst’ geen zórg
Voor my. Kornélis zal niet minder, ’k blijf uw bórg
Zijn ról zeer tréffelijk uitvoeren voor Notaris;
Hy heeft ’er dry jaar by gewoond. Was de Invéntaris
Van zijne schulden nu gereed. Het wérk was klaar.
Reinhart.
(1055) Wat Invéntaris, neem gy die Memorie maar,
Die zijne schulden, én zijn andre vuile feiten
Wél inhoud, maar niet mét particulariteiten.
Het hoeft zo nét niet. Doe u bést, betracht uwe eer
Hier in.
Michiel.
                Wél, ’t zal aan my niet haperen, Mijn Heer.

Eind van het dérde Bedrijf.
Continue
[p. 57]

VIERDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

KRISTINE, KONSTANCE, REINHART.

Kristine.
(1060) IK héb u menigmaal, ja dag op dag gebéden,
Dat gy wat nétter, én galanter u zoud kleeden;
Maar ’k zie het is vergeefs, hoe ik u meerder bid,
Hoe gy het minder doet. fi, die fontange zit
Een halve pink te hoog. wél is dat Kapers zétten?
(1065) Die strik is veel te kort. Hoe hangen die manchétten.
Gy weet niet van wat groot gevólg die dingen zijn:
De Dames van ’t Salét zijn hier in wonder fijn,
Zy weeten op een haar wat Kapzéls bést pareeren,
Zy neemen nét in acht al wat kan doen charmeeren,
(1070) Dat zijn de feintes om Galands te winnen. Ha!
Op zulk een Dame heeft een ieder ’t oog, zo dra
Zy komt in een Salét.
Konstance.
                Moei, ik kan niet ontkénnen,
Dat gy ’t verzócht hébt; maar ik kan my niet gewénnen
Tót zo veel grillen als ik in de Juffers, die
(1075) De modes vólgen, én steeds Salétteeren, zie.
Een nét én zinlijk kleed, mét mooje garnituuren,
Acht ik genoeg, maar zo veel fratsen, zo veel kuuren,
Als nu het grootste deel der Juffers pleegen, kan
Ik niet goedvinden, Ja ’k héb daar een af keer van.
Kristine.
(1080) Uw réde toont dat gy nóch veel zult moeten leeren.
Zo zijn zy al te maal die niet veel converseeren
Mét le beau monde. Nicht maak my tóch niet beschaamt
Door zulk een slécht discours, by la Comptés ’t betaamt
Geen liens van kwaliteit, die taal te voeren, waarlijk
[p. 58]
(1085) Ik bén voor u bevreest, gy zult al heel bezwaarlijk
’t Geréquireert postuur waar konnen neemen. ’k bén
Dicht by de vijftig jaar, gy nóch geen twintig, én
Ik doe in een Salét, nóch mét veel meerder gracy
Mijn Complimént als gy, ik lét wél op de spacy
(1090) Van het vertrék, én daar doe ik mijn passen na.
Ik zét mijn voeten, als ik langs de straaten ga,
Heel proper op de maat, ik héb by u doen komen
Monsieur du Temps, gy hébt verscheidemaal genomen
De léssen; maar ik zie nóch geen verandering.


TWEEDE TOONNEEL.

KRISTINE, KONSTANCE, MAINSJE, REINTJE.

Mainsje.
(1095) DAar is je wajer, én de strik die boven hing
Op onze groote zaal.
Kristine.
                ’t Is wél.
Mainsje.
        Nou zulje kijken,
Of die Knoetin, én ons’ Konstancy niet gelijken.
Zy...
Kristine.
                Wat Knoetin, spreek mét meer omzigt én réspéct
Van zulke luiden.
Reintje.
                Zy is een Gravin.
Mainsje.
        Je gékt
(1100) Daar ómmers mêe, wél Rein, waar uit is jou gebleeken
Datze een Gravin is, ik zag daar van niet één téken,
z’Had ommers aan ’er hals gien gouwe kétting, nóch
Gien pénning, hoe is zy dan een Gravin, zég tóch,
Zaag jy de kétting?
[p. 59]
Reintje.
                Neen zy draagt geen goude kéten,
(1105) Ze is échter een Gravin.
Mainsje.
                Ik zal ’er zo wél heeten.
Ik zég dan die Gravin, die zonder kétting gaat,
Die hier zo datelijk geweest is, aan de straat,
Gelijkt nét op én top, van boven tót benéden,
Van ’t hoofd tót voeten toe, en is nét zo besneeden.
(1110) Zo lang, zo kort, zo smal, zo lijvig, en zo rank,
Zo vét, zo mager, nét zo zwart, zo bruin, zo blank
Als deeze Juffrouw, die Konstancy hiet, ’k wil zweeren,
Zo jyze allebei ziet in de zélfde kleeren,
Die zy straks alle bei aan hadden, dat jy zult
(1115) ’Er in verdwaalen.
Reintje.
                Maar ’k zég, Mainsje, ’t is de schult
Van jou gezigt, jy dwaald, jy bént hier door jou oogen,
Die reets van ouderdom wat duister zijn, bedroogen.
Mainsje.
Mevrouw die zal het zien.
Reintje.
                ’k Wil ’t stéllen aan Mevrouw
Jy hébt niet wél gezien, kom aan wat zégje nou,
(1120) Bén jy’er mêe te vrêen?
Mainsje.
                Ik wilt ’er wél aan stéllen.
Reintje.
Ik ook.
Kristine.
                ’t Is wél.
Reintje.
        Belieft U dat ik aan zal schéllen?
Kristine.
Ja.
[p. 60]
Mainsje.
                ’k Bid, Mevrouw, ei lét tóch wél op alles, want
Zy lijkt Konstancy nét, van neus, van mond, van hand,
Van hals, van borst, van haar. ik zou wél durven zweeren,
(1125) Dat zy van rug, én al het geen dat door de kleeren
Bedékt word, ook zo is.
Kristine.
                Wy zullen haar gaan zien.
De deur word opgedaan. kom gaan we Nicht.
Mainsje.
                Indien
Jy maar ter deege ziet, je zult het dadelijk kijken,
En lachchen Rein wat uit, Mevrouw, ’k zeg ze gelijken
(1130) Mekaar zo nét
Reinhart.
                Als jy én ik.
Mainsje.
        Ja ófje spót
En grimlacht, ’k zég nóch ééns, je praat gelyk een zót.
Ze lykt ’er...
Kristine.
                Al genoeg, ik zal u aanstonds scheiden,
Ik kom zo weer, kunt gy zo lange niet verbeiden?
Mainsje.
Mevrouw, hoor nóch één woord moet ikje zéggen, ziet
(1135) Eens na de opslag van haar oog j’hébt anders niet
Van doen als dat, én lét...
Kristine.*
                Zo zy niet meer verscheelen,
Als gy gezégt hébt, ’k hoef geen acht op alle deelen
Te slaan, mijn oog zal dat voort konnen zien.
Mainsje.
                O ja,
Ik twyffel daar niet aan jy zult het zien, zo dra
(1140) Als jy maar by ’er komt. én wild in acht tóch neemen...
Kristine.
Kom nicht, die Meid zou zo de heele dag wél teemen.


[p. 61]

DÉRDE TOONNEEL.

REINTJE MANSJE.

Reintje.
NU héb je ’t wél gemaakt, wél Mainsje. hébje dat
De Graaf belooft, toen hy jou’ op het érnstigst bad,
Dat jy geen mensch van hém óf deeze zaak zoud zéggen;
(1145) Nou hoort hy ’t Maar; ik meen daar zal een huisje leggen.
Mainsje.
Wat zou ik doen, toen myn Mevrouw dit zo verstont,
Ze wou dat ik het zei toenze ons krakkeelen vond.
Wat leid my aan die Mof, wat geeft ik om die Knoeten.
Ik bén zyn Meid niet, wis!
Reintje.
                Ik meen hy zal jou groeten,
(1150) Indien hy jou maar eens krygt in zyn huis, jy ként
Die moffe kóppen niet, hy is zo wreed een vént,
Wie weet wat hy jou’ niet, krygt hy jou’ in zyn handen,
Zal leeren; zo hy jou op straat niet aan laat randen,
Ik stond niet in jou plaats om duizend gulden, ja,
(1155) Ik deed het om geen twé, ’k zou, waar ik ga, óf sta,
Altyd vol angst zyn dat hy my mogt vinden,
Mainsje.
                Héden!
Wél Rein, ik word zo bang, dat my van vrees de léden
Staan beeven als óf ik de koorts had, ja, ik doe
Van bangheid schier wat aars.
Rein.
                Wél meid, hoe komj’er toe?
(1160) Ik wénkte jou genoeg, maar ’t wénken was verlooren,
Je vólgde maar jou hoofd, jy woud na my niet hooren.
Mainsje.
Daar is de mof, ô my, ô Reintje,’t is gedaan,
Waar, waar verbérg ik my.
[p. 62]
Reintje.
                Wild ras na binnen gaan,
En sluit de deur in ’t slót, ik zal zyn gramschap trachten,
(1165) Indien het mooglyk is, een weinig te verzachten.


VIERDE TOONNEEL.

REINTJE, STOFFEL.

Reintje.
DE deur is toe, vrees niet dat zy weer komen zal,
Ik héb daar voor gezórgt, hoe staat het binnen al?
Na wénsch, Kristein zag vreemt dat zy ’er neef ontmoette
By Jacomyntje, die zy zeer eerbiedig groette,
(1170) Zy zwol van spyt, als zy zag dat hy Jacomyn
Toelonkte, én blyken liet aan haar verloofd te zyn.
Reintje.
Zyn zy verloofd?
Stoffel.
                Ja tóch, zy heeft hém mét het kaarten
Wél zés ducaten afgehaald, én na wat praaten
Kreeg ze een Oorlogie van de gék op trouw, én zy
(1175) Gaf hém wêer in de plaats een groote ring, die jy
Haar hébt gegeeven om aan haare pink te steeken,
Ze hadder twee, die nét malkanderen geleeken,
Je weet het nu wél, ’t is die Amesfoorder steen;
Hy pryst de ring heel hoog, wil wédden dat ’er geen
(1180) Zo schoonen ring meer is te krygen. ’k moest vertrékken,
Zo ik de zaak niet door myn lachchen wilde ontdékken:
Het is onmogelyk zich in te houden, want
Zy maakt het wonderlyk, dan kust hy eens haar hand,
Dan ligt hy op zyn knie, én bid dat zy de grasy
(1185) Hém doe van ééne lonk; dan houtz’ haar réputaty
Gelyk als een Gravin, dan vierd zy hém wat bót,
Zy weet ’er ongemeen te voegen na die zót.


[p. 63]

VYFDE TOONNEEL.

STOFFEL, REINTJE, MICHIEL.

Michiel.
HÉm, hém, ze zullen gaan.
Reintje.
    Ras Stoffel dan na binnen.
Dit wérk moet uitgevoert gelyk als wy ’t beginnen.
Stoffel.
(1190) Ik zal ’t wél klaaren.


ZÉSDE TOONNEEL.

REINTJE, MAINSJE.

Reinhart.
                Kom nu maar weer voor den dag.
Mainsje
Ik weet niet, Reintje, óf ik het waagen durf, hy zag
zo wreed.
Reinhart.
                Hy is al wég, én heeft het jou vergeeven,
Dóch op conditie, dat, zo lang als jy zult leeven,
Jy van zyn Dóchter, nóch van hém meer spreeken zult
(1195) In dien jy dat beloofd, vergeeven is de schuld.
Mainsje.
Ik zal myn leeven niet van hém één woord meer spreeken,
Als mét Mevrouw.
Reintje.
                Hy zégt dat hy het ook zal wreeken,
Indien hy anders hoord.
Mainsje.
                Maar Rein, nou zyn we alleen,
Biegt eens oprécht, én na jou consequéntie, meen
[p. 64]
(1200) Jy zélve niet dat wy Constancy flusjes zagen
Daar naast? ei, antwoord eens ter deegen op myn vraagen.
Reintje.
Wél Mainsje, bénje slécht ging jy niet zélf terstond
Na haare kamer, daar jy zélf Constancy vond?
Mainsie.
Geleek de Juffrouw die wy zagen dan Constancy
(1205) Niet op en top? ja aan haar heele Contumancy?
Reintie.
Neen, zég ik je, je droomdt.
Mainsie.
                Neen? én ik zégje ja;
Maar nou, daar komt Mevrouw, die zal ons scheiden.


ZEEVENDE TOONNEEL.

STOFFEL, CONSTANCY, KRIST, MAINSJE, REINTJE.

Stoffel.
’k BIn uich fur obligiert. ze wol nicht ubel tuyten,
Das ich ihr nicht tractier, gelych man solche luyten
(1210) Erscholdicht jes.
Krist.
                Myn Heer wy zyn zeer wél voldaan.


AGTSTE TOONNEEL.

KRISTIN, KONSTANCY, MAINSJE, REINTJE.

Konstancy.
MOei maekten ’t kort, ik dacht niet datje nóch zoud gaan.
Krist.
Ik kan niet langer zien François uitspoorighéden.
Héb ik voorheenen hém geacht, nu héb ik réden
[p. 65]
Om hém te haaten, die ondankb’re, maar ik zweer,
(1215) ’k Zal ’t hém berouwen doen. hoe zonder dat hy de eer
My aandoet van één woord te vraagen óf te zéggen,
Zich te verlooven, ja dat ’t slimst’ is steets te léggen
En léllen aan myn hoofd dat ik u trachten zou
Te disponeeren, dat gy worden mogt zyn Vrouw.
(1220) Nóch gist’ren heeft hy my geklaagd, dat gy zyn zinnen
Op hól bragt, wyl gy hém niet wéder woud beminnen.
Wie weet ook óf het niet uit désperatie is,
Dat hy mét la Comptés maakt die verbintenis?
Ja, dat zal zéker zyn, Morveuze, zulke grillen
(1225) Richt gy al uit, nu zou men lichtelyk wél willen
Dat dit niet voort ging.
Konstance.
                Moei, ik gun hém zijn Gravin.
Geloof dat ik niet bén verlégen om zyn min.
Hoe zou een Juffer juist verplicht zyn, hoop te geeven*
Als zy eenmaal, óf tien bezócht word? Moei, wy leeven
(1230) Wél in een tyd, én land, daar lange vryery
Niet meer de moden is, maar échter mogen wy
Wél eens beproeven, door ons wygerig te houden
Of ’t érnst is, ’t grootste deel, zo wy ’t niet deeden, zouden
Wél meenen dat ’er iets aan scheelden, ja daar na
(1235) Aan ons verwyten, dat men stond gereed, zo dra
Als ’t maar gevraagd wierd. Voeg hier by nóch, in ’t byzonder,
Dat ik meer réden héb als andren, ’t kwam my wonder,
En vrémt te vooren, dat ik niet het minste woord
Kon spreeken, niet kon doen, of neef die had ’er voort
(1240) Veel op te zéggen. als de vryers récht beminden,
Héb ik altyd gehoord dat zy geen fouten vinden
In hun Meestréssen; want de liefde ziet geen leet.
’k Geloof dat Moei noch wél het oude zéggen weet:
                ’t Is al goed
    (1245) Watze doed
                Die men bemind
[p. 66]
                ’t Is al kwaad,
                Die men haat,
                Watze begindt.
Kristine.
(1250) Zoud gy dan énd’lyk zyn mét hém in de écht getreeden,
Konstancy?
Konstanse.
                Moei, dat is nu een vergeefsche réden;
Hy is verloofd.
Kristine.
                Ik hou gewis, zo gy u maar
Wat vrindelyker toond, dat hy, in plaatz van haar,
U trouwen zal.
Konstanse.
                Geensints, ’k héb flus my zo gedraagen,
(1255) Dat hy mét récht niet kan van myne strafheid klaagen.
Kristine.
Toon u wat vriendelyk in myn tégenwoordigheid,
Contrarieer my niet voor al.
Konstanse.
                Ik bén bereid
Te doen wat Moei gebied.
Mainsje.
                Ik kan niet langer duuren:
Mevrouw, wél nu héb jy geweest by onze buuren.
(1260) Wat zégje, wie heeft nu van ons gelyk? kost jy
Haar uit malkanderen wél kénnen? waaren zy
Niet nét in alles, van de hoofden tót de voeten,
Al éven eens? men zou ’er in verdwaalen moeten.
Men ziet geen onderscheid.
Kristine.
                Ja, Mainsje, zo Gy maar
(1265) Van blinde ménschen spreekt, dan is uw zéggen waar.
Een blindeman zou geen verschil in haar bemérken,
Wat malligheid komt hier uw méning in verstérken.
Wél is het mogelyk kund gy geen onderscheid
[p. 67]
In deéze beide zien? maar ’t is zeer zót gezeid,
(1270) Zo gy van ménschen spreekt die konnen zien, myn leeven
Héb ik nooit zótter een gelykenis zien geeven.
Nicht is vry korter als de Dóchter van myn Heer
De Graaf, om kort te gaan, ze lykt haar alzo zeer,
Als Gy myn nicht gelykt, z’is bruin van haar en oogen,
(1275) Nicht in het tégendeel is blond.
Meinsje.
                Je bént bedroogen,
Je hébt verkeert gezien, Mevrouw ’t is zéker waar.
Dat gy ’t abuist, ei zég, was zy niet blond van haar,
Zég Rein hy weet het wél?
Reinhart.
                ’s Is bruin; ik zei te vooren,
Dat jy had mis gezien, maar zéggen was verlooren:
(1280) Hoor, Mainsje. jy word oud, jou oogen zien zo klaar
Niet als voorheene, dat is al de schorting, maar
Jy slacht al de ouwe lui zy willen het niet weeten,
Zy worden boos als zy eens worden oud geheeten.
Meinsie.
Ja wél ik...
Kristine.
                Gy hébt flus de bril niet op gehad.
(1285) ’t Gezigt word duister, want ik zég u nóch eens dat
Zy niet na Nicht gelykt.
Mainsie.
                Ja wél, wat moet ik lyen?
Myn oogen duister, kijk ik zou ’ér wél om schreyen.
Zou ik niet konnen zien, dat is een zótte kuur,
Ja wélke daer, ik word schier uit myn tureluur.
(1290) Om jou te toonen dat ik nóch niet hoef te brillen,
Geef my een boek, of brief, zo alsje zélf zult willen,
Ik zal het leezen, ik kan zien, én hier van daan,
Dat Rijn, daar aan zyn kin, een Kommissaal heeft staan.
Zien dat de blinde lui? én op Mevrouw haar wangen,
(1295) Zie ik een druppel nóch van dat blankétsel hangen,
[p. 68]
Dat zy te nochtent daar op smeerde, toen ik kwam
In haar...
Kristine.
                Wat zégje, Meid, blankétsel?
Mainsie.
        Word niet gram,
Mevrouw.
Kristine.
                Blankétsel, ik? ik zal...
Mainsie.
        Mevrouw, wil ’t my vergeeven,
’k Zal ’t tégen niet één ménsch voort zeggen van myn leeven.
(1300) Ik wist niet....
Kristine.
                Durft Gy dat nóch staande houden? Nicht,
Nu zien wy klaar dat zy gebrék heeft aan ’t gezigt,
Nu hoortge wat van al haar zéggen is te houwen.
Ik my blankétten? kunt gy dat van myn vertrouwen?
Konstansie.
Bei acht ik ’t éven waar, Moei, ik geloof dat zy
(1305) U heeft Blankétten zien, zo zéker, als ze my
Hier naast gezien heeft.
Kristine.
    Récht, Nicht, dat is wél gesproken.
Konstansie.
De sloof word oud, het heeft haar aan ’t gezigt ontbroken.
Kristine.
Weest op een ander tyd voorzigtiger, én zégt,
Geen zaaken voor dat Gy zyt béter onderrécht
(1310) Betrouw uwe oogen niet, nu ziet Gy hoe die missen.
’k Vergeef het nu, maar gy most u niet weer vergissen.
Reinhart.
Geloofje nu nóch niet dat jou gezigt vergaat?
Mainsje.
Je maakt me zinneloos mét zulke zótte praat.
Ik bén niet blind, ik zie zo wél gelyk voor deezen;
[p. 69]
(1315) Ik zou eer zéggen dat jy zélver blind moet weezen,
Ik zie het minste ding, daar steekt een bosje haer
Dat grijs is, uit Mevrouws Kornét, is dat niet waer?
Bén ik nou blind?
Kristine.
                Wat grijs? ik bén niet grijs.
Mainsje.
        Laat kijken,
Mevrouw, ’t is zéker waer, daar zalje konnen blijken,
(1320) Dat ik wél zie.
Kristine.
                Wél hoe óf ’t langer lukken zal.
Ga voort uit mijn gezigt, ik zie de meid word mal.
Mainsje.
Mevrouw.
Kristine.
                Zwyg stil, ik wil geen woorden van u hooren.
Konstansie.
Moei, ’t is niet waerdig u daar over te verstooren.
Kristine.
Niet stooren? hoe ik grijs? Gy zult nóch deeze dag
(1325) Vertrékken, bén ik grijs?
Mainsje.
                Mevrouw, ’k bid dat ik mag...
Kristine.
Neen gy zult voort, ik zal dat zéggen u vergélden,
Laat my naar u, een ménsch maar vraagen, ik zal mélden
Wat fraaye Meid gy zijt.
Meinsje.
                Mevrouw, mag ik één woord....
Kristine.
Ga daadlijk wég.
Meinsje.
                Mevrouw, ik bid dat gy my hoort.
Kristine.
(1330) Ik wil niet hooren, Gy zult datelijk vertrékken,
[p. 70]
Hier hélpt geen bidden, nóch Mevróuwen, zult gy gékken
Mét my, niet meer réspéct my draagen, voort, ga wég,
Kom nooit weer in myn oog, doe daadlyk ’t geen ik zég.
Mainsje.
’t Is wél ik ga, maar jy meugt ook verzékert weezen
(1335) Dat ik niet zwijgen zal, ’k zal ook een boekje leezen,
Ik zal aan alle man ontdékken dat jy jou
Altijd blankét, én smeert, al bén jy éen Mevrouw,
Dat scheelt me niet, zou ik daarom niet zéggen mogen
Dat jy al grijs bént? wél ik héb het niet geloogen;
(1340) Ik zég het jou nóch ééns, Mevrouw, jy bént zo grijs
Gelijk een duif, zo jy wild dat ik dit bewijs,
Bok maar eens, inje nék zal dat zo daadlijk blijken.
Jy bént al oud, én wóud nóch gaerne jong gelijken.
Je bént wél séstig jaar...
Kristine.
                Wél is ’er dan geen raad,
(1345) Om deeze Meid...
Reintje.
                Zwijg stil, ik zégje datje gaat.
Konstansie.
Zwijg, Mainsje, zwijg.
Mainsje.
                ’t Is wél, ik zal vast uit de hoeken,
Myn goet, én kleeren by malkanderen gaan zoeken.


NEGENDE TOONNEEL.

KONSTANCE, KRISTINE, REINTJE.

Kristine.
IK bén ’er van ontstélt, is zy zo assurant?
Dat is een Meid, ik geloof dat ze in het gantsche land
(1350) Geen wêerga heeft, ik grijs? ik zou my zélve smeeren,
En zyn wél séstig jaar? zou ik niet altereeren?
Ze zal voort uit myn huis.
[p. 71]
Konstansie.
                Moei heeft gelyk.
Kristine.
        Zal zy
Zo spreeken? zulken klein réspéct my toonen, my
My zég ik?...
Konstansie.
                Moei, my dunkt dat ik Couzin zie komen
(1355) Van zyn Gravin, hy heeft zyn afscheid ras genomen:


TIENDE TOONEEL.

KRISTINE, KONSTANSIE, FRANCOIS, REINTJE.

François.
PArdonne moy, Matante, én Ma couzine, dat
Ik u, in continent niet Conduiseerde, ’k had
Mét la Comptésse zo een entretién begonnen,
Op een zeer raar sujéct.
Kristine.*
                Dat heeft hy wél verzonnen.
(1360) Was ’t zulk een raar sujéct.
François.
                Ouy da, par ma foi,
C’est un fort delicaat discours, Matante, quoi?
’k Zie ma Couzine lacht?
Kristine.
                Ja zulk een groot genoegen
Vind zy in uw discours, zy zal haar zélve voegen
Na mijn believen, zy zal u mét meer vermaak
(1365) Aanhooren als voor heen, zy krijgt nu zélve smaak
In de air du cour, zy is geresolveert te leeren,
Hoe dat men moet mét le beau monde converseeren;
Zy éstimeert U, heeftze u flus niet meer faveur
Getoont?
[p. 72]
François.
                In al de tijd dat ik haar sérviteur
(1370) Geweest héb, bén ik nooit zo doux van haar ontfangen.
Je suis fórt obligé.
Kristine.
                Het zal aan u maar hangen,
Nóch vérder haar éstiem te winnen, ik blyf bórg
Voor ma Couzine, zijt gerust op mijne zórg;
Ik zal haar zien voor u geheel te disponeeren.
(1375) Zy zal...
François.
                Je vous rend grace, ik zal u declareeren
Un grand sécret, een zaak die my zo daadlyk is
Gerencontreert, een zaak daar mijn behoudenis
En ma fortuin aan hangt, je suis le plus heureuse
Des waerelds. Ma Cousin, je suis trop genereuse,
(1380) Om u mét een samblent te Caresseeren, én
My t’engageeren mét een andre Dame, ’k bén
Alreeds geëngageert.
Kristine.
                Wat gy u engageeren?
En zonder my?...
François.
                Ik bid, laat ik my éxcuseeren.
Matante, ’k weet dat gy ’t niet kwalyk neemen zult.
(1385) C’est la dorable Comptésse, mijne schult
Was wél uw wys advies te hooren, eer die zaaken
Eens wierden gepousseert...
Kristine.
                Engagement te maaken,
En zonder dat men my...
François.
                Matante mon débvoir,
Bekén ik, was wél u...
Kristine.
                Ik zal u myn pouvoir
(1390) Ook toonen op myn beurt.
[p. 73]
François.
                Je prie, hoor my spreeken.
Je vous assure...
Kristine.
                ’k Wil myn hoofd niet mét u breeken.
My zulk een groot affront...
François.
                Ga...
Kristine.
        Ik wil niet één woord
Meer mét u spreeken, zo gy uw belóften voort
Niet wéderroept.
François.
    Commen, ha quelle inp értinences?
(1395) J’éstime la comptés meer als tien tél Constances.
Kristine.
Inpertinénte is dit de dank voor al de vlyt
Die ik héb aangewénd? ha wélk een bitt’re spyt.
Ik héb uit Zéland hier Constancia doen komen,
Om dat ik by my zélf voor lang had voorgenomen,
(1400) Indien het mooglijk was, u beide door de trouw
Saam te verbinden, op dat namaals in u zou
De al ouden Adel van ons stamhuis, als voor heenen,
Ja mét meer luister als dat immer heeft gescheenen
Uitblinken, héb ik niet Constancia belét,
(1405) Ontdank’bre, dat zy zich niet zou verbinden mét
Heer Eelhart, die ik hoor van tréffelyke vrinden
En middelen te zijn, ’k wist datze élkaar beminden.
François.
Matante, de adel van ons stamhuis, zal meer glans
Verkrijgen door myn écht mét la Comptés, die kans
(1410) Dócht my dat aan ons huis, én my te groot een voordeel
Beloofde, om af te slaan, ik stél het aan uw oordeel,
Quoi, un Comptés? ik weet, schoon gy my reprocheert,
Matante, dat gy myn conduittes applaudeert.
[p. 74]
Kristine.
Gy zijt verdwaald, ik u conduittes applaudeeren?
(1415) ’k Zég dat gy uit mijn huis terstond zult delogeeren.
François.
Alon don, delogeer. op ’t Heerelogemént
Is plaats genoeg. weet gy geen kruyers hier omtrént?
Reintje.
Ja Heer.
François.
                Incontinent zult gy der eens een haalen,
Dat hy voort mét u kom, ik zal hém wél betaalen.
(1420) Je suis vot sérviteur.
Konstansie.
                Ik blijf uw Dienares.
Kristine.
Zie toe.
Francois.
                Om ma Couzin verlaat ik geen Comptés.


ÉLFDE TOONEEL.

FRANÇOIS alleen, zingende Filii Bérgere, &c.



TWAALFDE TOONEEL.

REINTJE, FRANÇOIS.

Reintje.
HY komt; maar is het érnst, myn Heer dat gy zult gaan?
François.
Ouy, par la vértu, zout gy ’t my ook niet râan?
Reintje.
Mét réden.
Francois.
                Ik wil geen reproches meer verdraagen.
(1425) Zaagt gy wél hoe Matante, én ma Couzine zagen?
Voila mon drole, dat ik u héb voor gespélt.
J’ay fort bien de vine, hoe waaren zy ontstélt?
[p. 75]
Ik héb u wél gezeid, dat ik nóch ééns zou toonen
Aan ma Couzine, wie dat zy had durven hoonen.
(1430) Le sótte beste, quoi? het zal een grand depiet,
En hartzeer zyn voor haar, als zy my trouwen ziet.
Zo maakt men zyn fortuin. ha dat ’s te konnen leeven;
C’est estre bien nouri; dat kan het bloed ons geeven.
Nu zietge ’t onderscheid, flus kostge ’t niet verstaan.
(1435) Was ik niet édel, la Comptés had ’t niet gedaan.
Reinhart.
Mijn Heer, gy hébt belooft een man van my te maaken;
Zo ik in dienst kon van mijn Heer de Graaf geraaken...
François.
Dat hébje wonder wél geproponeert. bon, bon.
Ja voüe, wél Reintje, ’k weet un bélle occasion.
(1440) Om u in zyn faveur heel diep t’insinueeren.
Reintje.
Waar mêe?
Francois.
                Ga, wild hém uw sérvices offereeren,
Hy heeft aan my verzócht dat ik hém zénden zou
Een Néderlander die ik kénde voor getrouw,
Hy zoekt een Hóllands knécht, ik zal u degageeren,
(1445) Zég, a le compte, om hém te konnen assureeren
Van een getrouwe knécht.
Reinhart.
                Ik bén verplicht, myn Heer,
Voor déze groote gonst, én dank u hartlyk zeer.
’k Ga dan mét uw verlóf, én hoop dat ik ’t zo maaken
Zal mét de Graaf...
Francois.
                Ik wénsch succés aan uwe zaaken.
Reintje.
(1450) Ik dank Mijn Heer, én hoop dat hy in ’t kort zal zien,
Hoe trouw, én hoe oprécht ik braave luiden dien.
Daar is de Kruyer.
Francois.
                Bon.


[p. 76]

DERTIENDE TOONEEL.

FRANÇOIS, REINHART, KRUYER.

Francois.
        Qu’il suive?
Reinhart.
            Ga maar binnen.


VEERTIENDE TOONEEL.

Reinhart klópt, Stoffel doet open, Michiel én Kornelis in de deur.

Reinhart.
RAs, roep Michiel ’t is tyd, ze moeten voort beginnen,
Of hy ontsnapt ons. Héb jy al je zaaken klaar?
Michiel.
(1455) Ik bén gereet, kom an Kornélis.
Reinhart.
                Neem hém waar

Eind van het vierde Bedrijf.
Continue

VYFDE BEDRYF.

EERSTE TOONEEL.

De Kruyer légt een paar pistoolen, een toom, een valeis, een dégen én een gecouleurde mantel op de wagen, én leid een hond aan een touw.
FRANCOIS, KONSTANCY, KRISTINE, KRUIJER, BASKE.

Francois.
HOla! prend garde, mijn pistoolen niet te stooten.
Ik blyf fórt obligé, voor ’t geen ik héb genooten,
[p. 77]
Matante, krui maar na hét Heere Logemént.
Kristine.
Neef, ik ra u nóch ééns, zo gy te raden bént,
(1460) Bedénk dat gy u, maar... wat willen deeze luiden?


TWÉDE TOONNEEL.

FRANÇOIS, KRISTINE, KONSTANCE, KRUYER, MICHIEL, KORNÉLIS, BASKE.

Kornélis.
HIer zou het moeten zyn, na dat zy ons beduidden.
Woont in dit huis Mevrouw Kristina?
Kristine.
                Ja.
Kornelis.
        Myn Heer
Haar Neef logeert by haar?
Kristine.
                Zo is ’t.
Kornélis.
        Indien ik de eer
Mogt hébben, ’k wénschte hém wél eens te mogen spreeken.
Kristine.
(1465) Dan komje récht van pas.
François.
                Mor bleu! geen goet te breeken.
Kristine.
Couzyn...
François.
                Matante, hé bien? dat gy wél zórge draagt.
Arret, stil, wacht nóch wat.
Kristine.
                Daar wérd na u gevraagt.
François.
Qui me demande? vit, zo gy wat hébt te zéggen,*
[p. 78]
’t Most kort zijn.
Kornélis.
                Ik héb iets dat ik u voor moet léggen;
(1470) ’k Bén een Notaris.
Francois.
                Ha! dewyl gy hébt gehoort
Dat ik mét la Comtés zal trouwen, kwam je voort
Om my te bidden dat ik u zou emploijeren?
Het huwelyks contract zult gy voor my formeeren,
Parole, par la vie.
Kornélis.
                Myn Heer, dat was het niet.
Francois.
(1475) Wat dan?
Kornélis.
                Ik zal het u voort zéggen.
Francois.
        Ras dan, vit’*
Kornélis.
Gy zult hét ras genoeg verstaan.
Francois.
                Allon, laat hooren.
Kornélis.
Die man komt van Parys.
Francois.
                Hoe klinkt hém dat in de ooren?
François.
Hé bien?
Kornélis.
                Hy is aan my door brieven geaddrésseert,
Hy heeft een volmacht, voor getuigen gepasseert,
(1480) Om u te vraagen uit de naam van vyf Mevrouwen,
Die je élk byzonder hébt belooft te zullen trouwen,
Of gy begeert dat zy mét kinderen, mét al,
Hier komen zullen, om die trouw te vieren, ’k zal
De procuratie, als wy voor de Heeren komen,
[p. 79]
(1485) U toonen.
Kristine.
                Wie zou ooit van zulke dingen droomen?
Is ’t mogelyk? Ja wél.
Konstansie.
                Ik sta verstomt.
François.
        He, bien?
Kornélis.
Ik héb nóch niet gedaan.
François.
                He, ha, parlé, c’est rien.
Kornélis.
’k Héb procuratie om u in arrést te zétten,
Zo gy niet daad’lyk téld drie duizend pistolétten.
Kristina.
(1490) Wél.
François.
    Quoi, van wie héb jy die procuratie?
Kornelis.
        z’ Is
Van een Monsieur Kalót, ’t is een banquier, die...
François.
                Mis.
Ik kén zo geen banquier, ik bén hém ook niet schuldig.
J’en rage, ce coquin, durft...
Kornélis.
                Weest niet onverduldig.
Hy woont, laat zien, hét is... zo in een naauwe straat.
(1495) Ik zal u zéggen waar uit deeze schuld ontstaat;
Hy heeft verscheiden van uw créditeurs doen téllen
Een som, waar voor zy hém in handen mosten stéllen
Uw obligatien, wijl hy in deeze stad
Wat meerder vrinden én corr éspondentie had.
François.
(1500) Wat créditeuren?
[p. 80]
Kornélis.
                Het is een heel résje samen.
François.
Qui donc?
Kornélis.
                Ik héb juist niet onthouden al die naamen.
Altyd Dóctooren, én Tandtrékkers, Orvitaan,
En Oculist zag ik ook onder and’ren staan.
Elk van die had u van een zwaare kwaal geneezen,
(1505) Van die Spanjolos, zo ’k de naam wél héb geleezen.
François.
Hé bien! dat ’s niemendal, ce n’est qu’un bagatél.
Kristine.
Wat gruw’len hoor ik?
Konstansie.
                Moei, wie zou dat dénken?
Kristine.
        Wél!
Kornélis.
’k Moet antwoord hébben, óf jy my zult contenteeren
Of niet, op dat ik my daar na kan reguleeren.
François.
(1510) Wat contenteeren, he!
Michiel.
                Ouy, ze moet ze zék,
Of ze zou protesteer.
François.
    Snoert gy altyd de bék.
Que diantre....
Michiel.
    Quoi Monsieur.
Kornélis.
        Laat my maar mét hém spreeken.
François.
Ik mag mijn hoofd niet mét die bagatélles breeken.
[p. 81]
Kornelis.
Hoe! bagatél, myn Heer, hébt gy dan niet gehoort
(1515) Wat ik gesprooken héb; ik zég, dat gy me voort
Zult moeten téllen acht en twintig duizend gulden.
Krist.
Wat, hébt gy in Parys gemaakt zo groote schulden?
Francois.
He bien! wel, wat is dat?
Krist.
                Hoe, vraagje wat is dat?
Acht gy zo grooten som niet meer?
Francois.
                Matante, wat?
(1520) Zou ik dat achten? c’est un bagetél, pour dire,
Gelijk het is.
Konstance.
                Wél Moei!
Francois.
        Ha, vous me faite rire.
Ik acht die som niet meer als gy een ducaton.
’t Is wél gebeurt dat ik mét éénmaal Va, meer won,
En ook verloor.
Kornelis.
                Dat ’s wél, maar zult gy my betaalen?
Francois.
(1525) Ouy.
Kornelis.
                Maar deezen dag, zie daar most niet aan faalen.
Krist.
Zou Neef u dézen dag zo mérkelyken som
Nóch téllen?
Kornelis.
                Ja Mevrouw, hy moet.
Konstance.
        Daar lach ik om.
Wat dunkje Moei?
[p. 82]
Krist.
                Hy wacht nóch wél wat meerder daagen,
En krygt hy ’t dan nóch maar, zo heeft hy niet te klaagen.
Francois.
(1530) Vous rie, bon, ik zal ook lachchen, a mon tour,
Als ik getrouwt zal zyn mét La Comptés; l’un jour,
Ou l’autre zal my wél occasion fourneeren,*
Om al dit lachchen, én dit schamperlyk raljeeren
Nóch eens hier na u weêr te bréngen in de zin.
Krist.
(1535) Zou ik niet lachchen? Gy roept zo van die Gravin,
Het is al La Gomptés, heeft hy u al beweezen
Dat hy een Graaf is? is ’t niet menigmaal voor dézen
Gezien dat iemand hier hoog op gegeeven heeft,
Die in zyn vaderland had van de ploeg geleeft?
(1540) Wat zékerheid hébt gy dat hy ’t niet heeft geloogen?
Daar zyn wel gaauwer lui op déze wys bedroogen.
Francois.
He quoi, Matante, hoe, meen jy dat ik niet kan
Aan iemand zien, óf hy een vórst, óf édelman,
Een Hartog, Prins, een Graaf, óf Burger is; de trékken
(1545) Van ’t weezen, konnen my dat dadelyk ontdékken.
Com men, ik zou zo lang zyn a la cour geweest,
En dat niet konnen zien? weest daar niet voor bevreest,
Ik weet dat op een haar. Ha vous me faite rire.
’s Is zéker een Gravin. ce la c’entand sans dire.
(1550) Zy hoeft geen blyken van haar staat, en Graaflykheyd,
Haar Mines toonen ’t klaar, pour moi, ik bén bereid
Haar onder eeden, een getuigenis te geeven
Datze een Comptés is. Ha hoe beau weet zy te leeven!
Je vous assure dat de Graaffelyke staat
(1555) By haar voorvaders, ja zélfs in den hoogste graat,
Gevoert is, ik kan dat zo zéker in haar handen,
En oogen zien, dat ik daarvoor wél dérf verpanden
Myn hals,
[p. 83]
Konstance.
    Couzyn, gy waagt uw hals al vry wat licht.
Francois.
Non, Ma Couzine, non, ’k ga vast op myn gezigt;
(1560) Daar boven heeftze my zo klaar een preuf gegeeven,
Dat nu geen twyffeling meer over is gebleeven.
Krist.
Wat preuve?
Francois.
                Een schoone ring, die haar meer komt te staan
Als duizend dukatons, zie, ik héb die nóch aan.
Krist.
Maar hébt gy al verstand van steenen, én van ringen?
Francois.
(1565) Que me demande vous? zég tóch eens van wat dingen
Héb ik geen kénnis. ’k bén in alles geverseert,
En in juweelen is geen ménsch die my passeert;
Ik kén de fouten, ’k weet hoe dat me’een steen moet zétten,
’k Héb in Parys alleen wél duizend pistolétten
(1570) Aan Diamanten, én Juweelen gespéndeert.
Konstance.
Wat deêd gy daar mê Neef?
Francois.
                Voila! ’k héb die vereerd
Aan Dames, He! ce la c’entend, én zonder vraagen.
Krist.
De Juweliers, geloof ik dat u gaerne zagen?
Francois.
Ouy da par la vie.
Krist.
                Zy hadden groot gelyk,
(1575) Zy worden in het kort door zulke kooplui ryk;
Zo gy een valsche steen zo hoog by hen waardeerde
Als hier....
Francois.
    Quoi valsch?....
[p. 84]
Krist.
        Ja, die u La Comptés vereerde.
Is valsch.
Francois.
    Comment!
Krist.
        Het is een Amersfoorder steen.
Francois.
Je rie, Amersfoord, Matante!
Krist.
                ’t Is’er een.
Francois.
(1580) Vous aves grand raison. Dat hébt gy wél gevonden;
Maar de Amersfoorder zyn de béste. ’k Héb gezonden...
Mais quoi? vous rie.
Krist.
                Wél wie óf niet lachchen zou
Om zulk een dwaasheid! Neef nu zie ik dat ik jou
Héb dwaas’lyk g’éstimeert, nu toont gy uw gebreeken;
(1585) ’k Zie gy weet nérgens van, én wilt van alles spreeken.
Wat ménsch, ’k zwyg Juwelier, was ooit zo zeer ontzind,
Dat hy de steenen, die men ’t Amersfoort hier vind,
Veel hooger achte als die wy uit het oosten krygen.
Francois.
’k Zal me éxpliceeren, zo gy maar zo lang wild zwygen.
(1590) Ik zég doncq. t’Amersfoord, een stad dicht aan de zé,
Matante... Le Ocean... het heeft een schoone ré,
En grénst aan Pérsie, daar vindmen diamanten,
Zo schoon... dit magtig vólk zénd alle jaar gezanten
In Ambassade...
Crist.
                Hoe, nóch slimmer, Amersfoort,
(1595) Ligt dat by Persie? Wél wie heeft ooit gehoort
Van zulk een stoutheid, dat gy nóch veel op durft geeven
Van Vrankryk, dat gaat heen, daar bén ik onbedreeven;
Maar zo te spreeken van een stad die hier omtrent
[p. 85]
Gelégen is, die al de waereld is békent;
(1600) Een plaatze daar men in acht uuren tyds kan komen,
Dat dunkt my wonderlyk. Wat hébt gy voor genomen?
François.
Matante, éxcuse Moi. Hoe is in Néderland
Dan ook een Amersfoort?
Konstance.
                Maar, Neef, acht gy ’t geen schand,
Zélfs in zyn vaderland zo onbeként te weezen?
François.
(1605) Non Ma Cousine, non, daar wérd men om gepreezen;
Geen Cavallier zal zich zo laag verneed’ren, om
Dit land te noemen, Non, ik was wel liever stom,
Ja ma Couzine, ik zou niet willen nomineeren
De stéden, schoonze my daar wilde voor vereeren
(1610) Al ’t Zilver, Goud, én géld dat in die stéden is.
Ik bén trop genereux, assurement, Gewis.
Ha le moudit pais.


DÉRDE TOONEEL.

APEKOOPSTER, FRANCOIS. KRISTINE, KONSTANCE.

Apekoopster.
                DAt ’s nét van pas ekomen,
Monsieur Kezyn, had jy de reis zo veur enomen?
François.
Quoi importune.
Apekoopster.
                Ik héb jou flusjes alle zeid,
(1615) Dat ik gien Spaens verstae.
François tégen de Kruier.
                Allon.
Apekoopster.
        Dat ’s wél epleid.
Wat mien jy deur te gaen? neen maat dat zél niet lukken;*
[p. 86]
Wat bruit me jou Sinjeur, wél schytvalk als je zyt.
Zo ’k langer had gewacht ik was myn Aapje kwyt.
Waar is het?
François.
                Op de loop. Ha importuin Canailje!
Apekoopster.
(1620) Geef dan het géld, óf ’k zweer, Monsieur Kezyn, ik haalje
De pruik straks van je kóp. Geef géld; geef gélt.
François.
    Commen!
Apekoopster.
Kom, kom, ik héb wél mier eplukhaert mét een man.
Zég jy me nóch kom an? ik zégje geef....
François.
                J’enrage.
Hoe éxpliceer ik my en ce vilain langage?
Apekoopster.
(1625) Ik kén gien Spaens.
François.
                Voila sont dix.
Apekoopster.
        Dat ’s niet men dal.
Kom schiet je kuit, én ras, Monsieur Kezyn, of ’k zal....
François.
Voila sont douze....
Apekoopster.
                Zo meug jy je Zuster heeten,
Of dat schytpélsje, dat ’er bék flus zo het weeten
Te trékken, toen ik haar het Aapje bragt, ik bén
(1630) Geen douze wél, hoe is ’t? wat bruit me die Jan Hén.
Kyk, kyk, hy lacht ’er om, die alle mode pronker.
Wél schurk wat mienje wél, kom hier jou kaale jonker.
Kyk die smoddammen ook, die ouwe totebél,
En dat pérnatig dier, zég weetje zélver wél
(1635) Waarom dat jy nu lacht?
[p. 87]
Konstance.
                Ik kan me niet bedwingen
Van lachchen!
Apekoopster.
                Kunje niet Moer toffels? Wat edingen.
Peet Jannetje!
Kristine.
                Maar gy verstaat die heer niet récht,
Hy schélt niet, douze dat is twaalf in ’t Fransch gezégt,
Apekoopster.
Ik kén gien Spaens nóch Frangs, dat weet hy wél, die grillen
(1640) Mogt hy dan laeten, óf hy moet me sarren willen.
Geeft ’t Aapje óf ’t géld.
François.
                Het Aapje is in de stal.
Apekoopster.
Dat’s dan tót rouwkoop? Goet Kezyn, nou vat ik ’t al.
Daar ’s Aber Taber?


VIÉRDE TONNEEL.

Alle de voorgaande, én ABER TABER.

Aber.
                IHr zeit skélmen! skélmen! hönden!
Ihr zint gebrantmérkt! ihr zint auf’t schavót gebonden!
(1645) Ihr! Aber enTaber ist ein skélm, ein hondendieb.
Jah! Aber en Taber is ’t ein skélm, és wart mihr lieb
Das Aber en Taber die skélm, wirt am ein galg gehingen.
Ter kleid’ren zólmen mier al ouch dem mittach bringen.
Es sint man skélmen. Jah! hi aber is es hous.
(1650) Mihr kleid’ren, skélmen, kam, mihr kleid’ren kom her ausch.
François.
Hoe heet hy?
Konst tégen Cristine.
                Mét verlóf.
Apekoopster.
        ’t Is Aber en Taber.


[p. 88]

VYFDE TONNEEL.

Alle behalven KONSTANTIA.

Aber.
            zi bleiben
IM hauze, kom her ausch Mihr kleid’ren, von dem liben,
Her ausch, ihr skélmen, ausch.
François.
                Maar Aberen Taber....
Aber.
        Doe
Bist Aberen Taber, dou bist ein skélm, ein dieb*
François.
                Wél hoe
(1655) Of déze vént zo raast? Je jure...
Aber.
    Skélm.
François.
        Que diantre.
Aber.
Dieb, Skélm.
François.
                Je passerai mon epé par le ventre
Aber.
Wasch, wasch? du dieb, du skélm ’k zaag blyb mihr von dem lyb,
Jah!
François.
                Je te donnerai cens coup.
Aber.
        Ich zaag euch blyb.
Blyb stein, du hondedieb, hilf, hilf, er wol mihr stichchen,
(1660) Es ist ein moorter, hilf, ’k zal ihm de beinen brichchen.
Apekoopster.
Stil, stil Monsieur Kezyn....
François.
                Par la vértu, ik zweer,
[p. 89]
Jou Aber én Taber.
Aber.
                Du bist.
Apekoopster.
160;       Hy is gék, myn Heer.
Francois.
Ha c’est un Auter, dat ’s wat anders.
Aber.
                Wil auf machen.
Ihr Skélmen, gibt herausch mier kleid’ren, ont sachen.


ZÉSDE TOONEEL.

De Voorgaende én STOFFEL.

Stoffel.
(1665) WAs is ’t, wie klóft man zo?
Aber.
                Mihr kleid’ren.
Francois.
        C’est un fou.
Aber.
Gib mihr mihr kleid’ren, mit haer kélt, hilf mir nou,
Ich kan nicht warten, nou.
Kristine.
                Myn Heer, wél hébje kleeren
Van hém gehuurt?
Francois.
    Commen, hoe zouden zulke Heeren....
Aber.
Jah vreelich, das gescheet wél, oft maal blyb niet steen,
(1670) Gibt dyne kleid’ren, ont die von de Jonfer, zolt ihr gaen,
Ich warte, noe,
[p. 90]


ZÉVENDE TOONEEL.

MAINSJE by de voorgaande.

Mainsje.
                MEvrouw, Mevrouw, nu héb ik ’t daar
Weer duidelyk gezien, Mevrouw, ’t is zéker waar.
Kristine.
Wat hébje weêr gezien? én wat is waar?
Mainsje.
                Meleeven
Meleeven dócht ik ’t niet, flus hebje my békeeven,
(1675) En uit myn huis gejaagt Mévrouw én dat kwam by,
Om dat Constansitie Mevrouw, ik bén zo bly.
Ik zei dat ik hier naast haar had gezien in de armen
Van een Monsieur, én dat zy zonder veel te schérmen,
Haar zoentjes geven liet, ik most het liegen, maar
(1680) Nou héb ik ’t weêr gezien, wél duidelyk én klaar.
Kristine.
Wat zégje?
Stoffel.
                Wasch?
Mainsie.
        Mevrouw, ik zal ’t je uit gaan léggen.
Kristine.
Ik acht u zien niet veel.
Mainsje.
                Mevrouw, laet my eens zéggen.
Stoffel.
Ich hool de kleid’ren.


ACHSTE TOONEEL.

Behalven STOFFEL.

Mainsje.
                HOor, Mevrouw, ik zócht myn goet
By een, docht by my zélfs dat ik verhuizen moet,
[p. 91]
(1685) Dat is dat Kleuters schult, mét zie ik haar zélfs komen,
Zy leek verbaast, én heeft de sleutel voort genomen
Van haare Kamerdeur, zy hadze in haare zak;
’k Riep Juffrouw, maar zy wou niet hooren, én zy stak
de sleutel by ’er, wie zou dénken zulke dingen.
(1690) Zy smyt de deur weêr toe, óf ’t slót niet af wou springen,
Of dat iets anders dat belétten, ’k zie de deur
Staat aan, toen dócht ik strak nou heeftze wis wat veur,
Ik vólg, én zie dat zy sluipt achter de tapyten,
Ik loop’er schielyk na, ik dócht ik wilme kwyten
(1695) Van myne last, én zien... Mevrouw, ik vind de muur
Daar door geslagen, wél wat dunkje van die kuur?
Kristine.
Maar, Mainsje, is hét waar?
Mainsje.
                Mevrouw, kan ’t zélve kyken.
Kristine
Kouzyn, waar dunkt jou dat die dingen na gelyken?
Gehuurde kleederen!
Francois.
                Ha, Matante, croye vou
(1700) Dat dit zo is? Monsieur le Compte heeft die fou
Voort willen hélpen.
Kristine.
Daar komt hy nu zal men ’t hooren.


NÉGENDE TOONEEL.

STOFFEL mét de voorgaande.

Stoffel.
DAar zyn de kleeren.
Aber.
                Had er auch etwes erlooren.
Wo is het swartze kleid, ich habes scheun gezeen.
Tast Kornelis aen.
Der hat es an den lyb. Herausch, nicht lang zu steen.
[p. 92]
Kornelis.
(1705) Ik zal ’t je geeven, wacht.
Kristine.
                Kouzyn, hoe staan die zaaken
Jou aan? voor my ’k weet niet wat ik daar van zal maaken.
Myn Heer, waarom hébt gy de muur...
Stoffel.
                Heer Rynhert zal
U alles zéggen, die...
Kristine.
                Waar is hy?
Stoffel.
        ’K zie hém al.


TIENDE TOONEEL.

RYNHART, én de voorgaande.

Stoffel.
MYn Heer, Mevrouw vraagt my...
Francois.
    Quoi, wat is dat te zéggen?
(1710) Hoe Ryntje, vous myn Heer?
Kristine.
                ’k Weet dat niet uit te léggen.
Mainsje.
Is Ryn een Heer?
Rynhart.
                Mevrouw indien gy maar gedult
Wild neemen, ’k weet dat gy het haast begrypen zult.
Ik bén een édelman.
Francois.
                Ha vous me faite rire!
Vous, vous un Gentilhom, commen vous l’ause dire.
Rynhart.
(1715) O ja ik zég noch ééns ik bén een édelman.
Francois.
Voila...
[p. 93]
Kristine.
                Ik bid je zwyg dat hy ’t verhaalen kan.
Rynhert
Heer Eelhart, die gy weet, Mevrouw, mét hért én zinnen,
Al over lang uw nicht Konstantia te minnen,
Kreeg door de meid, die hier haar Juffrouw had gebragt,
(1720) De tyding dat zy wierd mét zulk een naauwe wacht
Bewaart, dat zy geen brief ontfangen kon nóch schryven,
Dat zy voor eeuwig hier misschien zou moeten blyven,
Dewyl dat gy haar aan uw neef had toegelégt,
Hy most na Méch’len, om een zaak die daar in récht
(1725) Was hangende, waar aan zyn wélvaart was gelégen,
Hy vond zich zélf benard, zyn hart was wél genégen,
Om zyn Konstantia, zyn lieve minnarés
Te zoeken t’Amsterdam, maar dan liep zyn procés
Gevaar, hy vraagt my raad in déze zwarighéden,
(1730) Ik ra hém dat hy trék na Méch’len, om veel réden,
En ik beloof hém zélfs na Amsterdam te gaan,
Al aan te wénden wat my dunkt te zyn geraân,
Hier komende kon ik nooit eenig middel vinden,
Om mét Konstantia te spreeken, nóch door Vrinden
(1735) Een brief te geeven, dóch ’k vond haast bekwaame stóf,
’k Had voor zés jaar Francois gezien aan ’t Fransche hóf,
Ik kénde zyn humeur, ’k verklé my, zoek te raaken
In zyne dienst, het wélk ik lichtelyk kon maaken,
Mét hém te pryzen, én te spreeken na de mond;
(1740) Ik was nóch naauw in huis, óf ik ontdék terstond
My aan Konstantia, die my daar op verklaarde
Hoe alles stond, én dat gy haar zoo naau bewaarde.
Sy stond my toe dat ik zou alle list, én vlyt
Aanwénden op dat zy wierd van Francois bevryd;
(1745) Dat ik, indien ik kon een eerlyk middel vinden,
Haar overleev’ren zou aan Eelhart, óf zyn vrinden,
Zy was verzékert dat haar Oom én Voogd alré
Mét Eelharts mid’len, én geslacht wél was te vreê.
Francois.
Wat dunkt Matante?
[p. 94]
Aber en tabor.
                Gibt mier kleid’ren.
Apekoopster.
        Zélt lukken
(1750) Kezyn, het aapje.
Reynhart.
    Strak.
Francois.
        Matante, dat zyn stukken!
Kristine.
Laat hém verhaalen.
Reinhart.
                ’t Huis hier naast stond nóch te huur,
’k Zag dat het mét uw huis had een gemeene muur;
Ik huur het door myn knécht, én hébbende vernomen
Op zék’re dag dat gy moest op uw’ hófstê komen,
(1755) En dat Francois u zou geleiden, héb ik ras
In een vertrék, dat naast dat van Constances was,
En uitkwam achter haar tapyten, door doen breeken
De muur, en in der haast het heele wérk besteeken.
Ik héb uit ’s Gravenhaag ontbooden deeze man,
(1760) Die veel gereist heeft, én verscheide taalen kan;
Hy heeft zyn ról voor Graaf zo konstig kunnen speelen,
Dat onze toelég is gelukt in allen deelen.
Zyn Dóchter heeft hier mêe niet weinig toe gedaan.
Mevrouw, daar komt uw nicht mét haaren Bruigom aan.
Kristine.
(1765) Haar Bruidegom?
Mainsje.
                Mevrouw, héb ik nu mis gekeeken?
Ik zei dat zy het was, óf dat ze élkaar geleeken.


XI. TOONEEL.

ABERTABER, APEKOOPSTER, KRISTYN, JACOMYN, EELHART, én voorts alle de andere.

Konstance.
MOei, ’k bid ontschuldig my, ’k verzéker u, de tyd
Zal toonen dat gy niet wél onderrécht en zyt
Van Eelhart, nóch Francois.
[p. 95]
Eelhart.
                                            Mevrouw, gy zult niets vinden
(1770) Dat u mishagen zal, ik bén aan al uw’ Vrinden
In Zéland wél bekénd. Ik bid vergeefme dat
Ik héb op deeze wys...
Francois.
                                    Voila Matante!
Kristine.
                                                            Al wat
Hier in mag zyn misdaan vergeef ik u van hérten,
Nicht heeft gelyk gehad. het zou my zélve smérten
(1775) Dat zy getrouwt was aan een lichtmis als Kozyn.
’k Héb hém niet récht geként. hy heeft my door de schyn
Bedroogen: Rynhert heeft zich als een Vrind gekweeten.
Francois.*
Matante....
Kristine.
                Zwyg. Myn Heer nu wénsch ik nóch te weten,
Hoe die Notaris, aan de Smous zyn kleeren komt.
Rynhert.
(1780) Het is myn knécht Mevrouw.
Kristine.
                                                        Uw knécht, ik sta verstomt.
Wat wil dat?
Rynhart.
                    Al het geenze uw neef te lasten léggen,
Is waar, hy zal’er zélfs niet dérven tégen zéggen.
’k Bedacht die vond om u de zaak te doen verstaan,
En is het nu gemaakt. ’t zal haast natuurlyk gaan,
(1785) Mét de eerste fransche póst zal hy de brieven krygen,
Daar zy van spreeken, ik behoef het niet te zwygen.
Hy heeft het zélfs gezégt.
Kristine.
                                        Is ’t waar Kozyn?
Francois.
                                                                    Ouy.
Matante, óf ik het al wil loochenen, je sui
Au deséspoir indien gy my geen raad kunt geeven.
Kristine.
(1790) Ik hoor nu eerst hoe die Méssieurs in Vrankryk leeven.
[p. 96]
Maar daar bedénk ik wat, waar door gy zéker kond
Uw Krediteurs ontslaan.
Francois.
                                        Waar mé?
Kristine.
                                                        Gy moet terstond
Na ’t warm Oostindiën, wy zullen zien te maaken,
Dat gy voor assistént, óf zo iets aan zult raaken.
(1795) Zyt gy te vréde?
Francois.
                                      Ja. Mais par nécéssité.
Kristine.
Geluk, heer Eelhart, mét Konstantia, ga mé
In huis, gy moet my die gebrooke muur eens toonen.
Mainsie.
Ay Juffouw bid Mevrouw dat ik mag blyven woonen.
Konstantia.
Ik zal.
Apekoopster.
          Myn Aap.
Aber taber.
                          Gébt mirh myn kleideren ont géld.
Reinhart tegen Kornelis.
(1800) Draag zórge dat het hém voort wért ter hand gestéld.
Jacomyn tégen Francois.
Wél spreekt gy uw Gravin nu niet eens aan?
Francois.
                                                                      Kanaalje.
Mais je te peyerai.
Jacomyn.*
                              Wat koeterje, wat maalje?
Francois.
Myn équipagie, bréng die dadelyk maar weêr
In huis, téné, bougrés.
Jacomyn.
                                  Ik lach mét jou myn heer.

EYNDE.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 129 Markt. er staat: Markr.
p. 17 er staat: p. 15
vs. 292b met er staat: niet
vóór vs. 293b ontbreekt de sprekersaanduiding
vs. 339 houden er staat: honden
vs. 379 maar er staat: maat
vs. 553 weesrijm.
vs. 680 vriendlyk er staat: vtiendlyk
vs. 829 An er staat: Ay
vs. 893 raaken ontbreekt
?? vóór vs. 1136b Kristine. er staat: Kristiue.
vs. 1228 verplicht er staat: verplieht
?? vóór vs. 1359b Kristine. er staat: Kristiue.
vs. 1468 zéggen, er staat: zéggeu,
vs. 1475 vit’ er staat: uit’
vs. 1532 autre er staat: antre
vs. 1616 weesrijm.
vs. 1654 skélm er staat: sklém
vs. 1778 Francois. er staat: Francoes.
vs. 1802 Jacomyn. er staat: Jacomym.