Guilaum van Nieuwelandt: Salomon. Antwerpen 1628.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert en een werkgroep van Leidse studenten onder leiding van dr. O. van Marion en T. Vergeer M.A.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton066930 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. *1r]

SALOMON

TRAGOEDIE.

Op den Reghel,
Godt smijt den hooghmoet neer, en cort den dwaes sijn leven,
Den mensch die ned’rich is, wordt door den Heer verheven.
Door

GVILIaM Van nIeVWeLanDt

Verthoont op de Redenrijcke Camer
van de
VIOLIERE.

AN. M. DCXXVIII.

[Vignet: ⚜, witte lelie]

T’HANTWERPEN,
By Hendrick Aerssens, inde Cammerstraet, inde
witte Lelie. 1628.


[fol. *1v: blanco]
[fol. *2r]

DEN WIISEN VOORSINNIGHEN
ENDE SEER ACHTBAEREN
HEER
GILLIS FABRI
Griffier der vermaerde Coopstadt
ANTWERPEN,
ende
PRINCE
Van de Constrijcke Gulde van S. LUCAS
dic-men noemt de Violiere.
Wenscht
GUIL. van NIEUWE-LANDT
Salicheydt.

MIIN HEER
    Cicero in sijne officies schrijvende van den loff van de Philosophie seydt, wat mach-men doch wenschelijcker, ende vermaeckelijcker vinden als de wijsheyt? wat isser edelder? wat isser beter voor den mensche? wat betaemt den mensch [fol. *2v] meer? men noemtse Philosophen die de wijsheyt begeeren, want Philosophie en is anders niet als liefde tot wijsheyt, sy is de kennisse van Goddelijcke ende menschelijcke dinghen, als mede van d’oorsaecke daer de dinghen in bestaen, ende en siet niet wat sulck een met recht soude moghen prijsen, die de liefde van dese wijsheyt lastert: want soecktmen vermaeckelijckheyt van sinnen, ofte rust van sorghvuldicheyt, wat isser op aerden dat-men soude moghen ghelijcken by dese liefde? die altijdt wat vindt dat bequaem is om wel ende salichlijck te leven.
    Dit lesende docht my dat desen Heydenschen Orateur eenich ghevoelen hadde, van de Goddelijcke drijvinghe, waer door den Konincklijcke Prophete David, sijn hooghe sanghen heeft ghesonghen, ende Salomon, sijn Hemelsche Philosophie, ofte Goddelijcke wijsheydt van Godt heeft ghebeden.*
    Der-halven gheneghen zijnde om iet stichtelijckx te verthoonen soo heb ick mijn penne, die te vooren eenighe Heydensche Tragoedie hadde gheschreven willen veranderen, om Salomon den eersten van alle de Philosophen, die sijn wijsheyt, van de wijsheyt selver hadde ontfanghen, naer mijn cleyn vermoghen op het vermaert Toneel van de Violiere te doen her-leven. Maer vreesende dat ick van eenighe nij- [fol. *3r] dighe, ofte quaedt-aertdighe menschen mochte begrepen worden dat ick desen voortreffelijcken man, met der handt hadde ghenomen, om hem door mijne ongheleerde veersen te doen spreken, soo hebbe ick in twijfel ghestaen om hem in het licht te laten comen, dan het versoeck van eenige treffelijcke persoonen crachtigher zijnde, als de vreese van de nijdighe, heeft my verstout dat ick hem aen den dach hebbe ghegheven.
    Dan ghelijck het cleyn Konincxken altijdt lust heeft, om hoogher als sijn macht is te vlieghen, om hem in de straelen van de Sonne te vermaecken, ende hem niet en derff betrouwen, op de swackheydt van sijne vlucht, waer door hy hem stelt op de vleughelen van den Arent die hem sijn wensingh doet ghenieten. Alsoo verhoop ick van ghelijck dat mijne schrijften, door de gulde wiecken van uwe gheleertheydt ghedraghen sullen worden, daer sy door haeren swacken, ende ongheleerden stiel niet en souden connen toe gheraecken.     Ick en twijffel niet off daer sullen eenighe zijn die mijnen arbeydt niet wel en sullen bevallen, doch wetende dat d’onwetentheyt lasteringhe naer hem treckt, ofte soo d’oude segghen op den rugh is draghende, soo sal my lief wesen dat sy met my in het [fol. *3v] veldt van den arbeydt comen, van de welcke ick voor-namentlijck loff verwachte, door dat ick my willich d’ooghen van den tijdt heb’ ontrocken, om my tot de moeyte te begheven, alsoo dan comende dit werck in’t openbaer gheen ander ghetuyghenis van U. E. en ben wenschende, dan dat ick schrijvende mijnen tijdt niet en hebbe verloren: maer dat de vruchten van mijnen arbeyt weerdich zijn, om aen den autaer van uwe beleeftheydt op-geoffert te moghen worden. Den Ghever van den Al, gheve U. E. ende alle Regeerders van de Violiere een lanck, salich ende gheluckich leven, Amen.

In Antwerpen desen 8. September.
Anno 1628.                       


[fol. *4r]

AD VIRUM CLARISS.

GUILIELM. DE NIEUWE-LANDT

POETAM BELGICUM

MICHAELIS FABRI

VOTUM ET PLAUSUS.

            OLim vetustas dum studiosius
            Parrhasianae facta stupet manus,
            Levi solennes penicillo
            Attribuit cupiens honores.
                (5) Sic tu dilecte Attalico Duci
            Thebane pictor, dignaque praemia
            Centumque largè Euboicorum
            Pro tabulâ recipis talenta.
                Non hic supinus in tenui labor
            (10) Jacet, Bularchi gratia non levis,
            Cimonque tantae cedet arti,
            Nicomacho procul exulante.
                Maiora restant, nempe scientia
            Candens pijropis nobilioribus,
            (15) Summisque florentem cothurnis
                Palladium ducit ecce partum.
            Cernis Patronum Mercurialium
            Anversa? Cernis grande decus tuum?
            Cui Suada submittens habenas
            (20) Cecropiam reserat palaestram.
                En albicanti condita calculo
            Intaminatae praemia dexterae
[fol. *4v]
            Et invidendas vel Camillis
            Divitias animi potentis.
                (25) Huc huc relicto non properat iugo
            Non indecoro syrmate nobilis
            Et ipse tibiam obligatam
            Delius ex humeris resolvit.
                Terentianus cedat, & Accius
            (30) Nec non PacuI Musa facundior.
            Andaeus ipse, furiusque,
            Euripides, Sophoclesque cedant.
                Praeclara Regis munera pensiles
            Testantur aures, ordine quam bono
            (35) Certoque non certas procellas
            Musa tuo redhibere in actu.
                Te dirigente noverit: O decus!
            O ingenI spectata potentia!
            Superque Romanas superque
            (40) Argolicas volitans Camaenas.
            Quid Fama pennas sumere pristinas
            Cessas? Licebit nubibus obsitas
            Nunc ire in oras iam licebit
            Mente novâ per mane ferri.
                (45) O quam fugaci remigio nitet,
            Cum fonte rursus proluitur suo,
            Tantamque gloriam retractans
            Corda novo movet icta sensu.
                Ut findit altum plumiger aethera
            (50) Delator! Euge, dum tibi suppetat
            Haec aura, contemnens Gelonos,
            Et Schyticas animosa nives
[fol. **1r]
            Transcende: notis candidioribus
            Famam vocavi; non capitolia,
            (55) Non Andoverpâ te recludet
            Non Pharium Latiumque solum.
                Te Dacus, & qui sanguine concavus
            Gaudens equino, qui ferus hospiti,
            Noscet Britannus, te peritus
            (60) Belga canet Rhodanique potor.
                Nec his recludi gloria terminis
            Nieulande gestit: terra tuo Nova
            Erit decori, nomen ipsum
            Terra ah! ades nova terra clamat.
                (65) Sic cresce virtute, ô decus artium!
            Virtute cresce! Sauromatas super
            Indosque fulgens; quaere, numquam
            Quae refluo patuere fluxu.
                Verua renatis semper honoribus
            (70) Linquens perennis nomina gloriae,
            Quae nec vetustas, nec furenti
            Dissipet Hyppotades procellâ.


[fol. **1v]

GUIL. NIEUWELANDT POETAE BELGICO

ET FILIAE EIUS CONSTANT1AE POESIS

studiosae gratulatur.

            DIversis, diversa suis tribuere Poëtae
                Sacra dijs, volucrum, quadrupedumque genus:
            Sic corui Phoebo, veneri placuere columbae,
                Mars colliturque Lupis, aquila sacra Iovi est;
            (5) Nos tibi Phoenicis merito sacramus honorem,
                Phoenicem cum te filia vestra probet,
            Divino Phoebi nam dum consumeris igne,
                Hanc non degenerem, carmina facta docent.
P. Meulewels         Spes quoque calcar habet.
_______________________________________________________

CCompt Dryaden groen belommert,
U met dansen nu becommert
Gheeft de Saters vry de handt:
Verft door schaemte nu gheen blooskens,
(5) Ciert u schenen wit met brooskens,
Comt en woont in’t Nieuwe landt.
    Vraeght ghy waer het is gheleghen?
Niet in Aritos coude weghen
Oft by’t heet Arabisch sandt,
(10) Maer by Schaldis seylbaer plassen
Nut om u somwijl te wassen
Vertoont hem het Nieuwve landt.
    Vreest gheen onghesonde loechten,
Vreest gheen coude vande voechten
(15) Aquari, oft Siri brandt,
’T is hier vol bequamicheden
Want die langh zijn over-leden
Het leven in’t Nieuwve landt.		 De ghesusters alle neghen
(20) Laeten den Pernass’ verleghen
Reden, deught, hier wooningh plant
Amor swert hier met verblijden,
Pictur en Poesis strijden
Om ’t Heerschap van’t Nieuwe lant.
    (25) Iacchus prijst het sapbaer druyfken
Rooskens decken Venus huyfken
D’eul schijnt Cereri playsant,
Hyacinthen Phaebum cieren
De drijvoude Violieren
(30) Prijstmen door ’t heel Nieuwe lant.
    Cipros Venus heylich noemde,
Argos haer van Juno roemde,
Crela Iovi offer sandt,
Delphos Priester Phoebi dinder
(35) En al d’ander acht ick minder,
Uwen al dient Nieuwe lant.
                                    Compt Const-minnaers met vermaecken
                                Wilt de cracht der vruchten smaecken
                                ’T beste voetsel voor ’t verstant,
                                (40) Want de Hesperische hoven
                                Gaen de dese veer te boven
                                Die men pluckt in’t Nieuwve lant.
        P. Meulewels   
                Hoop voedt den arbeydt.   
            VIOLIER


[fol. **2r]

Ter eeren vanden Autheur.

COnst-beminders laet nu blijcken
Dat gheen moeyt u can beswijcken
Gaet in’t groen gheclavert velt
U daer tot lof-sanghen stelt.
    (5) Tracht hem eere te bewijsen
    Die m’om sijn verstant moet prijsen,
    Croont sijn dicht thoont dat ghy’t mint:
    Want het wel een croon verdient.
Croont dan Nieu-landt en sijn wercken,
(10) Waer in hy u doet bemercken,
Dat voor Godt ’t nedrich ghemoet
Meer als’t dwaes vermeten doet.
    Dat een op-gheblasen herte
    Selff is oorsaeck van sijn smerte
    (15) Om dat op sijn schickinghe bout
    En van Godts ghenad’ mistrout.
Gaet en pluckt van Nieulandts dichten
Om daer van een croon te vlichten,
Die ghy dan sult setten gaen
(20) Daer die helder Sterren staen.
    Om dat niet en sou versterven
    ’T gheen dit spel hem doet be-erven:
    Maer om naer sijn dood door faem
    Te doen leven sijnen naem.
(25) Maer oft ghy dan helder Sterren
Jn jalousheydt ghinck verwerren
Om dat ghy ons dient voor licht
Denckt daer voor sijn rijm ons sticht.
Zijt recht uyt.


[fol. **2v]

SONNET

ter eeren vanden Konstrijcken

POEET

GUILLIAM

VAN

NIEUWELANDT.

KOnst-lievende gheslacht, die redenrijck beminnen,
Verlusticht uwen geest, vermaect u kloeck verstant,
Gheniet de vruchten van het vruchtbaer Nieuwelant,
Sijn smaeckelijck ghedicht, leest dat met rijpe sinnen.
    (5) Sijn stichtbaer wercken zijn om sielen te gewinnen,
Ghy leert hoe dat den mensch door hoochmoet cemt tot schant,
En die, die nedrich is gheseghent door Godts handt
Mits dat hy al sijn doen met Godt eerst gaet beghinnen.
    Poesis roem vermeert door dees sijn konst vermaert
(10) ’T schijnt dat hy uyt het breyn van Iupijn is ghebaert
En Pallas broeder wijs den naem men hem mach geven.
    Singht susters dry-mal dry, singht sijnen hooghen loff
Singht al eenstemmich uyt ghy hebt tot singhen stoff
Want fama doet den naem van Nieulant eewich leven.
Ick kan noch leeren.
F. Bruynincx.

[fol. **3r]

Ter eeren

Van den Wijt-beroemden,

en Const-rijcken

Sr.  GUILLIAM

NIEUWELANDT

PRINCE

van S. LUCAS Gulde ghenoemt de Violiere.

AL is het Paradijs met ’t gloyent sweert ghesloeten,
En den loef-rijcken boom, in ’t midden daer gheplant
Die ’t eeuwich leven geeft van niemandt wordt ghenooten
Daer aen leyt kleyn verlanck: want in u siel Nieulant
(5) Sien ick twee boomen staen! en even schuetich groyen
Poësis schilderij pinceel, Neerlantsen dicht,
Die beyde sullen u van onderganck behoyen,
Om datg hun soo bewerckt, iae heerelijck verlicht.
Laet Atropos dan vry u grijse drayen snijden,
(10) Al kan u lichaem broos haer snipscheer niet voorby,
U dicht en schilderkonst sal uwen gheest bevrijden.
Doodt en tijdt slijtent al; nochtans u naem sal vrij
Al waert ghy schoon in d’aerd ghedolft, verrot, gegheten
Soo lanck als Phoebus sal sijn ronden wech omgaen
(15) Vernaempt vermaert gheacht door u konst onvergeten
Nijt, tijdt, en doodt ten trots. wijtroemich blijven staen.


EPIGRAME

Die Salomon lanck doodt, door dicht doet heel herleven
Godt heeft hem daer toe selfs van sijn konst veel ghegheven.
Mont en gront eendrachtich.
H. N. Presbyt. Antverp.


[fol. **3v]

INHOUT DER

TRAGOEDIE.

DEn Konincklijcken Prophete David out geworden zijnde, bevelt sijnen soone Salomon den Tempel te bouwen: maer hem selven door hooghen ouderdom niet meer konnende verwermen, wort geraden een Maget te laeten soecken, om by hem te slaepen, dat hy doet, ende vonden Abisagh van Sunen die sy den Koninck brochten.
    Adonias den sone Hagith door eergiercheydt aenghedreven sijnde, doet hem selven (door hulp van Ioab, ende Abiathar) sonder wete sijns Vaders Koninck verklaeren.
    Nathan verstaen hebbende van het voornemen van Adonias,*gaet tot Bersabeé de moeder van Salomon, raedt haer tot den Koninck te gaen, om hem den ganschen handel t’ openbaeren, dat sy doet. Nathan daer over inkomende bevesticht haere woorden, dies den Konink Zadoch den Priester, Nathan den Propheet, ende Benaja den soone Iojada beveelt, sijnen soone Salomon op den Konincklijcken muyl te setten, naer Gihon te voeren, ende hem aldaer Coninck te salven, d’welck sy met groote Triumphe ende geluckwensinghe volbrenghen.
    Adonias met alle sijn ghenoode dit hoorende, vluchten elck haers weeghs: maer Adonias in den Tempel vliedende vat de hoornen des Altaers, van waer hy niet en wilt gaen, voor dat hem den Koninck Salomon swoer, dat hy hem niet en soude laeten dooden, dat hem, indien hy hem voortaen redelijck bethoonde toegheseyt wort.
    David voleyndende den loop sijns levens, beveelt aen Salomon, de wraeck over Ioab te volbrenghen, die Abner den soone Ner, ende Amasa den soone Iether verradich hadde vermoort. Behalven dat hy sijnen soone Absalon sonder sijn bevel, aen den boom hadde doorstecken. Oock mede de wraeck over Semei te brenghen, die hem hadde ghevloeckt, als hy voor sijnen soone Absalon moeste vlieden.
    Adonias verstaen hebbende de doodt sijns Vaders, komt [fol. **4r] tot Bersabeé de moeder Salamon, bidt haer dat sy van sijnen t’weghen den Koninck wilt bidden, dat hy Abisagh van Sunen voor sijn huysvrou mach trouwen, dat zy doet: maer Salomon veerder insiende als zijn moeder, wat Adonias daer mede voor hadde gebiet hem vergramt zijnde te dooden. set Abiathar van het hooghe Pristerdom, beveelt hem naer Anatoth in ballinghschap op sijnen Acker te gaen woonen. Ioab vreesende sijn aenstaende doodt vlucht in den Tabernackel: maer Salomon het zy door ’t bevel sijns vaders, ofte dat hy hem selven niet versekert en hiel in het rijck, soo langh Ioab leefde, ghebidt hem te dooden.
    Den Heere openbaert Salomon in den slaep, belooft hem te geven dat hy van hem sal bidden. Salomon door den Goddelijcken gheest ghedreven zijnde bidt om wijsheyt, en verstant. dat hem den Heere belooft. ende om dat sijn gebedt den Heere wel bevalt, soo gheeft hy hem dat hy niet en heeft ghebeden, te weten eere, rijckdom, ende lanck leven.
    Ter selver tijdt quamen twee vrouwen voor den Koninck, d’een d’ander beklaghende over het ombrenghen haers kindts, waer over het soo wijt vermaerde vonnis geschiede. Semei wort mede belast niet over de becke kidron te gaen.
    Benaja komende in den Tempel, beveelt Ioab uyt te gaen: maer niet willende wort aldaer ghedoodt. dese Tragoedie is ghenomen uyt het eerste, tweede ende derde Capittel, van het derde* Boeck der Koninghen ende uyt het eerste, ende tweede Capittel van het achtste Boeck Flavi Iosephi.


[fol. **4v]

Namen van de Personagien.

    Godt den Heere. Oft stem van Godt.
    David.Koninck van Israel.
    Salomon.Soone van David.
    Adonias.Soone van David.
    Ioab. Velt-oversten
    Bersabeémoeder van Salomon.
    Gheest van Absalon, soone van David.
    Benaja.Velt oversten
    Abiathar.hooghe Prister.
    Abisagh van Sunen, Maghet.
    NathanPropheet.
    Zadoch.hooghe Priester
    Eleasar.Dienaer
    Ionathan.Soone van Abjathar.
    Pedania.een hoere
    Tersira.een hoere.
    Semei.die David vloeckte.
    Wraecke,
    Oproer,
    Twist.
    Geweldt.

Continue
[p. 1]

TRAGEDIE

EERSTE DEEL.

Eerste uytkomen.

Geest van Absalon. wraecke, oproer, twist,
en gheweldt.

D’Onrustelijcke wraeck, doet mijnen geest hier dwaelen,
Die om zijn rust, de wraeck, wraeck-girich noch moet haelen,
Ick koom uyt ’t doncker velt, waer dat noyt son’ en scheen;
Maer waer door duysterniss’ al ’swerels licht verdween,
(5) Waer dat de grouwsaem vrees’, in eensaemheydt gheseten,
Knaeght aen haer vreesich hert, en geeft haer zielen t’ eten.
Waer dat door stanck, en roock, de locht soo gansch verderft,
Dat ’t schijnt dat ijder ziel, daer dusent dooden sterft.*
Wee roep ick, Ioab wee! de wraeck die doet my komen
(10) Tot u, door wien mijn ziel het lichaem wert ghenomen,
Niet om dat mijnen geest, sou keeren in ’t lichaem:
Maer om mijn wraeck te doen, die my schijnt aenghenaem.
Den hemel hem verschrickt van dat ick heb gheleden
Waer toeft ghy wreede wraeck? komt op, komt van beneden,
(15) Doet Ioab, en sijn saet, ghevoelen het verdriet,
Dat my door sijn verraedt, ontrouwich is gheschiet.
Doet sijn hooghmoedich hert, ghevoelen uwe plaeghen,
Doet hem mijn droeve doodt, door sijne doodt beklaghen,
[p. 2]
Drijft door sijn moordich hert, door kracht van dijne vlam,
(20) Soo veel verdriet en leedt, als oyt op aerdt-rijck quam.
Met grouwel voedt mijn ziel, doet hem mijn droefheydt lijden.
Geeft dat hy noyt en mach, in mijne doodt verblijden,
Versaet my door sijn bloedt, mijn droeve ziel verlust,
Die wraecke, wraecke roept om eens te zijn gherust
(25) Niet als sijn droeve doodt, kan mijnen gheest versaden,
Straft hem die my wel eer, ten onrecht heeft verraden,
Doet van het aerdt-rijck wegh, het huys van Zeruja,
Vermorselt sijn gheweldt, thoont hem u ongena.
Waer toeft ghy? voort rijst op, wreeckt mijn verkorte leven,
(30) Doet door u grousaem kracht, den gront van ’t aerdtrijck beven!
Laeft mijnen helschen dorst, maeckt hem mijn ziel ghelijck,
Vervuldt met bloedt, en moort, mijns Vaders Koninckrijck.
Wraecke.
    Wie roept hier om de wraeck, wie weckt my uyt mijn slaepen,
Mijn slanghen vol van vier, noch meest van vaeck schier gaepen.
(35) My dunckt ’t is Absalon, ’t is sijnen gheest ghewis,
Die noch onrustich dwaelt, en niet vernoeght en is.
Mijn dienaers ras staet op, ghy moet de wereldt plaeghen,
Den mensch en kan sijn rust met vreught niet langher draeghen,
Verschijnt hier uyt der aerd’, versaedt u van het bloedt,
(40) Dat my hier uyt rust in ’t licht verschijnen doet.
Oproer.
Wiens schaduw sien ick daer, wie thoont hem daer in ’t wesen?
Wraecke.
’T is Absalons ziel, door onrust weer verresen?
Twist.
Wie treckt my uyt der aerd’ wie roept my uyt der hel?
Twist ’T is Absalonis ziel, doet haestich sijn bevel.
Gheweldt.
(45) Wie wilt dat ick ’t gheweldt sou in de wereldt komen?
Wraecke.
’T is Absalonis ziel, die ’t lichaem is ghenomen,
Hy wilt dat ghy met moort sijns Vaders rijck vervult,
[p. 3]
Tot wraecke van sijn doodt, al wast sijn eyghen schuldt.
Oproer.
Ghy doet mijn eer te kort soo dwaselijck te spreken,
(50) Mijn kracht die oproer baert, had zijn ghemoet ontsteken.
Twist.
Wat roemt ghy van u kracht? mijn kracht heeft dat ghedaen,
Door my nam hy den twist, met sijnen vader aen.
Gheweldt.
Wint jmant eer door kracht, soo heb ik d’eer verkreghen,
Door my die ben ’t gheweldt, trock hy sijn Vader teghen,
(55) Door my, en mijn gheweldt, had hy hem ’t rijck gherooft.
Had hy Architophel, oft sijnen raedt ghelooft.
Absalon.
Den na-raedt komt te laet, den raedt heeft my verdorven,
Mijn wraeck soeckt het verderf, door wien ick ben ghestorven,
mijn wraecke soeckt de doodt van die my ’t leven nam,
(60) Den dagh moet sijn vervloeckt dat ick ter wereldt quam.
Oproer.
Den nacht die sweet van anghxt, de daghen haer vervaeren,
De zee die keert te rugh met haer verwoede baeren,
Het aerdt-riick beeft van schrick, ’t schijnt dat het open gaet,*
Als ik mijn helsche kracht maer eens den thoom en laet.
(65) Dees slanghen die ghekrolt, ront-om mijn voorhooft krielen,
Die send ick in de ziel die komen ’t hert vernielen,
Die knaghen om, end’ om, des menschen inghewant,
Als oft het laegh in ’t vier, oft in den helschen brandt,
Dees vlam die ick wel eer van Aethna heb genomen,
(70) Dringh ick tot in de ziel, doen ick in ’t herte komen.
Twist, Oproer, en Gheweldt, drijf ick daer door in ’t hert,
En maeck, dat wie het voeldt my onderdanich wert.
Eergiericheydt, en haet is in dese vlam verborghen.
Haer kracht baert vrees’, en schrick, benautheydt leedt en sorghen
(75) Het hert al waer het maer als een vreesich dier,
Maeck ick als Tijghers wreet door dit verslindich vier.
Ick keer de landen om, Ick vel de stercke mueren,
Niet kan voor mijn gheweldt in eenen standt ghedueren,
[p. 4]
In ’t midden van het volck dat vredich woont met lust,
(80) Daer worp ick dese vlam en maeck het ongherust.
Den dullen oorloghs Godt om gord’ ick self de wapen,
Niet is daer, oft ’t is al tot mijnen dienst gheschapen.
Ick heb d’eergiericheydt ghegheven mijne trouw’,
Ick dien haer dwaes opset, en ken haer voor mijn vrouw’,
(85) Wilt iemant dat sijn hert met oproer is beseten.
Ick drijf daer eersucht in, en goddeloos vermeten.
Staet iemant naer het rijck van eenich vorst oft heer,
Ick voed hem in sijn quaet, en gheeff hem schijn van eer.
In hemel, zee, en aerd, thoon ick mijn groot vermoghen,
(90) Wie vast op my betrout, en heeft hem noyt bedroghen.
Is iemandt maar soo dwaes, dat hy my meester maeckt,
Ick maeck dat hy naer wensch aen sijnen wensch gheraeckt.
Twist.
Ben ick scheursiecke twist, dan minder in mijn daden?
Heb ick door mijne kracht, niet menich mensch verraden?
(95) Bracht Cain, Abel niet, door mijn gheweldt ter doodt?
Quam niet den goeden Loth, door my schier in den noodt?
Heb ick aen Hagher niet bewesen mijne listen,
Dien ick met Sara de’, tot haer uytleydingh twisten?
Heb ick in Esaus hert, niet kracht ghenoch ghevrocht,
(100) Naer dat hy sijn gheboort aen Iacob had verkocht?
Heeft Ioseph niet gheproeft mijn grouwelijcke krachten?
Eer dat hy quam tot staet, en Konincklijcke machten?
Was ick in Corach niet Dathan, en Abiram,
Tot dat d’aerd verslond’, en haer het leven nam?
(105) Was Saul niet door my, in dullicheydt ontsteken
Op David, tot dat hy hem selven heeft doorstecken?
En dusent ander meer, die ick niet eens en noem,
Ia soo dat ick myself, met recht onwinbaer roem.
Den oproer komt uyt my, waer oproer is gheresen,
(110) daer voer ick eerst de vlagh, daer moet den twist eerst wesen.
Wilt iemandt met opset, bedrijven eenich quaedt,
Ick ben daer vlijtich by, ick gheeff hem hulp en raedt.
Wat Koninck dat daer is, hy komt my offer branden,
[p. 5]
Een ieder soeckt door my, het recht van sijne landen.
(115) Recht als den alsem sterck, verbittert goeden wijn,
Verderff ick oock den mensch, als ick mach by hem zijn.
Mijn boden die ick send’, zijn dwasheydt en vermeten,
Eergiericheydt, en pracht, zijn aen mijn sy’ gheseten,
Ick baer in s’menschen hert twist, en verraderij,
(120) De sonden zijn als slaeff, gansch onderdanich my.
Gheweldt.
Daer twist en oproer is, daer koom ick my versellen,
Mijn grousaem wreede kracht, brengh ick me’ uyt der hellen.
Mijn vier verslindt het al ick kners in ’t snijdich stael.
Al dat ghy roemt, en seght dat doen ick altemael.
(125) Wat waer den oproer doch, wat waer het twistich raesen,
Soo ick mijn krachtich vier, niet eerst in ’t hert ginck blaesen.
’T gheweldt vernieldt het al, gheen rijck hoe groot van macht,
Oft het wort door mijn hulp, in slavernij ghebracht.
Waer dat mijn kracht ghebiedt, daer moet de reden slaepen,
(130) De reden wordt verdooft, door ’t klincken van mijn waepen.
Gherechticheydt is doodt, verloren is de wet,
Waer datmen niet en hoort, als trommel, en trompet.
Den tooren en de wraeck, die voeren mijnen waghen,
Den oproer, en den twist, doen ick mijn standaerts draghen,
(135) Ick wentel in het bloedt, het moorden is mijn vreught,
’Ken acht op Godt, noch mensch gherechticheydt noch deught.
Al dat Tyran, oyt den, heeft mijn gheweldt bedreven,
Ick keer de rijcken om, en rooff des menschen leven.
Wilt iemandt met onrecht, eens anders Koninckrijck.
(140) Ick gheeff hen sijn begheert, en voed’ sijn onghelijck.
Ick maeck den onderdaen, weerspannich aen sijn Heeren,
Het goet doen ick in ’t quaedt, en ’t recht in onrecht keeren.
’Ken acht het bidden niet, ’ken vrees’ noch Godt noch mensch,
Ick doen al dat ick wil, en kan al dat ick wensch.
(145) Ick lach met het versoeck, siet dan oft mijne krachten.
En schrickelijck gheweldt, zijn weerdich te verachten.
Daer ick den ghenen ben, die triumpher van all,
Van dat daer was, oft is, oft dat daer komen sall.
[p. 6]
Wraecke.
Naer misdaet komt de straf, mijn wraeck komt naer de sonden,
(150) Waer dat gheen sond’ en is, en word’ ick niet ghesonden.
Ick ben den gheesel Godts, en gramschap van den heer,
Den quaden tot een straf, den goeden voor een leer.
Al zijn wy sichtbaerlijck, ghekomen van beneden,
Wy moeten naer het hoft, onsichtbaer henen treden.
(155) Wy moeten met dese vlam ontsteken Davids hert,
Dat hy naer all sijn deught in ’t lest wraeckgierich wert.
Absalon.
Maeckt dat de wraecke doch, aen Ioab mach gheschieden.
Wraecke.
Noch hy, noch Semei, en sal mijn wraeck ontvlieden,
Om u en Abners doodt, als oock om Amasa,
(160) Sal zijn vervloeckte ziel, eer langh u volghen na.
Oproer.
Adonias den vorst, sal eerst mijn kracht beproeven,
Twist.
Door my, sal hy hem eerst ontsetten, en bedroeven.
Gheweldt.
Door my sal Salomon, besitten met ghewelt,
Den Konincklijcken stoel, daer hy wordt op ghesteldt.
Wraecke.
(165) Door my die ben de wraeck, sal Godt sijn straft uyt voeren,
Mijn kracht gaet over haer die ’t Koninckrijck beroeren.
Komt gaen wy naer het hof, Godt laet de boosheydt toe,
Als hy den boosen mensch, wordt om sijn sonden moe.


EERSTE DEEL.

Tweede uytkomen.

David, Salomon, Zadoch.

GHy mannen Israels, hoort doch naer mijne reden,
(170) Wilt niet naer mijne doodt, van uwen Godt af treden:
[p. 7]
Maer leeft naer sijne wet’ hout sijn ghebodt, en leer,
Die Moyses selver heeft, verkreghen van den heer.
Den heer die door my heeft door sijnen gheest ghesprocken,
Den Godt door wien mijn tongh noyt wijsheyt heeft gebrocken,
(175) Den Heylandt Israels, die door sijn groote macht,
Ons vaders heeft verlost, en in dit landt ghebracht.
Den Godt die Abraham belooft heeft door ghenade,
Dat als het zant der zee, sou worden sijnen sade.
Die Isack zijn verbont in als bevesticht heeft,
(180) En Iacob heeft bethoont dat hy ’t beloofde gheeft.
Die tot my heeft gheseydt, soo ghy houdt mijn gheboden,
Oft in mijn vreese leeft, en niet eert ander goden,
Soo sult ghy lichten klaer, recht als den dagheraet,
Die sonder wolcken schijnt, als ’s hemels oogh opgaet:
(185) Want soo’t groenhaerich loof, dat droogh is en verleghen,
hem vreuchdich weer verheft, door dauw, oft soeten reghen,
Sal mijn huys sijn by Godt, want hy heeft sijn verbondt,
Met sijnen knecht ghemaeckt, en spreckt door mijnen mondt,
Hy is mijn salicheydt, door hem wy seeker leven,
(190) Heyl’ voorspoet, en gheluck, sal ons sijn goetheydt gheven.
Bemindt daerom voor al, deught en gherechticheydt,
Soeckt Godt in uwe ziel, in all’ eenvoudicheydt,
wilt in het goede maer van uwen Godt ghevoelen.
Laet uwe liefde noyt, tot hem in u verkoelen.
(195) Siet niet op Astaroth, zijt niet als Belial,
Die Godt als distels wilt van d’aerd’ uytroyen sal.
Doet Camos uyt u hert, doet Milcon gansch verderven:
Want die haer voor sal staen, sal in sijn sonden sterven.
Ghy weet oock altesaem, hoe dat ick was bedacht,
(200) Te bouwen Godt een huys, die wonder is van macht.
Daer d’arcke des verbondts in rusten mocht en woonen,
Om mijn Godt vruchtich hert tot mijnen Godt te thoonen:
Maer hy heeft dat belet, en liet my segghen aen,
Dat dit van Salomon, naer my souw sijn ghedaen.
(205) Door dat ick had ghevoert het oorlogh in mijn leven,
Oock dickwils bloedt ghestort, en volcken had verdreven.
[p. 8]
Nu heeft Israels Godt my selff ghesteldt in’t rijck,
Dat ick sou Koninck sijn van Iacob eeuwichlijck.
Die tot het vorstendom heeft Iuda uytverkoren,
(210) Waer uyt dat Isai mijn vader is gheboren.
En uyt mijns Vaders huys, was sijnen lust tot my.
Op dat ick, en mijn zaet een eeuwich Koninck zy.
Godt siet gheen ouder aen hy kiest naer sijn behaeghen,
Wie sijnen naeme vreest, die maeckt hy oudt van daghen.
(215) My die de joncksten was, riep hy seer jonck van’t veldt,
En heeft my tot het rijck mijn broeders voor ghesteldt.
Soo wilt hy van ghelijck dat naer my sal gheschieden,
En dat u Salomon sal naer mijn doodt ghebieden:
Want hy heeft door den mondt van Nathan my voorseyt,
(220) Ick heb u Koninckrijck voor Salomon bereydt.
Ick wil sijn vader zijn, hy sal mijn soone wesen,
Soo langh als hy volhert, in mijnen dienst ghepresen.
Hy sal naer uwe doodt volbrenghen dit ghebouw’,
Op dat ick die my bidt daer in verhooren souw’.
(225) Daerom vermaen ick u o ! Israel voor Godts ooren,
Dat ghy aendachtelijck wilt naer mijn reden hooren.
Soeckt, vreest, en onderhout des heeren trouw ghebodt,
Dient niemandt als alleen uws vaders Iacobs Godt.
Op dat ghy, en u zaet moeght eeuwelijck bewoonen,
(230) Dit overvloedich landt, belooft om u te loonen:
Maer ghy mijn liefste kindt, mijn sone Salomon,
bekent uws vaders Godt, daer Iacob door begon.
Dient hem goet willichlijck, van ganscher hert in zielen:
Want wie sijn macht veracht, sal hy met macht vernielen.
(235) Godt is die ondersoeckt, ons hert en ons ghedacht,
Hy vindt hem, die hem soeckt: maer wie dat hem veracht.
verwoerpt hy eeuwichlijck, van hem met sijnen saede,
En straft sijn misdaet straff, door straff van d’onghenade.
Zijt daerom wel ghetroost, en bouwt voor sijnen naem,
(240) Den tempel, met het huys tot sijnen dienst bequaem.
Hy is die tot dit werck u alleen heeft verkoren,
Sijn handt sal met u sijn, soo hy my heeft ghesworen.
[p. 9]
Vreest, noch versaecht u niet, al zijt ghy ionck en teer:
Maar bouwt, en maeckt dit huys tot heylighdom den Heer,
(245) Ghy sult naer dit beworp den Tempel laeten bouwen,
Dit is soo ’t Godt begheert dat wy hem maecken souwen.
Ick heb daer toe versocht, silver, metael, en gout,
Iser, yvoor, en steen, ceder, en ebben hout.
Veel goudt in overvloet, tot kandelaers en vaeten,
(250) Van al dat ick beveel, en sult ghy niet naer laeten.
Den heer sal met u zijn, tot dat het zy volendt,
Soo ghy hem maer alleen, voor uwen Godt bekendt.
Salomon.
Godts kenniss’ maeckt ons wijs, sijn leven leert ons leven,
Wie honghert naer de deught, sal hy sijn voedtsel gheven.
(255) ’’Sijn segheningh maeckt rijck, al doet den mensch gheen moyt,
’’Uyt sijnen schoot alleen, al’ ons welvaeren vloyt.
’’De vreese van den Heer, die leertmen door het lijden,
’’Hy maeckt ons leden sterck, en leert ons willich strijden.
’’Sijn wijsheydt maeckt ons rijck, hy is als een fonteyn,
(260) ’’Die van de berghen vloeyt, en maeckt ons zielen reyn.
’’Sijn oogh’ aenschouwt het al, niet is voor hem verborghen,
’’Wie op sijn paden gaet, en heeft gans niet te sorghen.
’’Sijn weghen zijn ghebaent, hy leydt ons tot de deught,
’’Hy treckt en leydt ons ziel, sijn wooningh is vol vreught.
(265) ’’Den goeden heeft alleen, in Godt sijn wel behaeghen,
’’Den quaden, als den dwaes, verkorten sijne daghen.
’’Veel beter als het gout, is wijsheydt off verstandt:
Want sy sit, neffens Godt, en aen Godts rechter-handt,
Sy was eer d’aerde was, sy is met Godt ghevaeren,
(270) Eer dat den hemel was, eer dat daer diepten waeren.
Eer dat de berghen hoogh, off schoon fonteynen klaer,
Bevloyden ’t grasich veldt, was haer kracht openbaer.
Eer dat de woeste zee, was in haer perck ghesloten,
Eer dat Aquari oyt den reghen had’ ghegoten.
(275) Off eer het fondament van den aerd’bodem lagh,
Was sy in Godes raedt, langh voor den eersten dagh.
Door haer wil ick tot Godt, en tot sijn goetheydt vlieghen,
[p. 10]
Haer vleughels zijn ghewis die niemant kan bedrieghen.
Door haer wil ick den Heer, ontfanghen in mijn hert,
(280) Op dat mijn Koninckrijck, door hem gheseghent wert.
Door haer wil ick den heer, volbrenghen u bevelen,
En voor sijn aenghesicht, al u ghesanghen spelen.
Door haer, en door den heer, den heer die eeuwich leeft,
Leef[t] David, en sijn saet, dat Godt verkoren heeft.
David.
(285) Ghy siet o ! Israel, wat soon my is gheboren,
Ghy siet wie Godt in ’t rijck, naer my, u heeft verkoren,
Ghy siet wie naer mijn doodt, volbrenghen sal’t ghebouw.
Sijt hem soo ghy my waert ghedienstich, en ghetrouw.
Al is hy ionck, en teer, ’t is groot dat hy sal maecken,
(290) Geen wooningh van den mensch: maer waer in Godt sal waecken.
Wie nu vrijwillich is, die geeff hem van sijn goet,
Naer dat hy ’t van den heer besit in overvloedt.
Ick heb hem in gheschrift, ghegheven all’ de naemen,
Die nut sijn tot den dienst sijt dienstich altesamen.
(295) Den Godt die Iacob heeft naer wensch ghebenedijdt,
Die seghen u alt’saem, soo ghy ghedienstich zijt.
Zadoch.
Wy heffen tot u heer, ons herten met ons handen!
Want ghy ghenadich zijt, en sorght voor uwe landen.
Wy dancken u ô Godt! Dat ghy ons David gaeft.
(300) Die ghy met uwen gheest en wijsheydt hadt beghaeft.
Wilt Heere van ghelijck, aen Salomon nu gheven.
Een wijs verstandich hert, om naer u woort te leven.


[p. 11]

EERSTE DEEL.

Derde uytkomen.

Benaja. Abisag.

,, ’TIs dwaesheyt dat men vreest, waer aen sijn welvaert hanght.
Abisagh.
,, ’T is dwaesheydt dat men doet, waer door men leedt ontfanght.
Benaja.
(305) ,, Fortuyn en heeft gheen wet, sy gheeft verscheyden weghen.
Abisagh.
,, Nochtans wort sy door deught het sekerste verkreghen.
Benaja.
,, Wie lust naer hoogheydt heeft, en acht op eer, noch faem,
Abisagh.
,, Dat is om dat den mensch, den lust is aenghenaem.
Benaja.
,, Den lust van hooghen staet, doet d’eerbaerheydt vergheten.
Abisagh.
(310) ,, Den smaeck van hooghen staet, baert hooghmoet, en vermeten.
Benaja.
,, Al dat de Princen doen, acht yder wel ghedaen.
Abisagh.
,, Nochtans moet haere ziel oock voor het oordeel staen,
Benaja.
,, De misdaet van den voorst moet sijn ghemeynt’ betaelen.
Abisagh.
,, Den herder die verdwaelt doet oock sijn schapen dwalen.
Benaja. (315) ,, Het willen van den vorst is meerder als sijn’ wet.
Abisagh.
,, Den wil is yder mensch volkomen vry gheseyt:
Benaja.
,, Doch meerder in de gheen, die door haer macht ghebieden.
[p. 12]
Abisagh.
,, Men siet door macht van wil, meer quaet als goet gheschieden.
Benaja.
,, De vorsten willen meest dat haer gheraden wort.
Abisagh.
(320) ,, ’T is goet als haeren wil aen niemandt doet te kort.
Benaja.
,, Men moet den heer alleen het oordeel dan bevelen.
Abisagh.
,, ’T is waer, maer niemandt mach met sijne goetheydt spelen.
Benaja.
Ick wet en ben ghewis, dat het den Heer behaeght,
Dat David onsen Vorst, verkrijght soo schoonen maeght.
Abisagh.
(325) Soo het den Heer behaeght soo moet het my ghenoegen,
Benaja.
,, ’T is wijsheydt die hem selff kan naer den tijdt ghevoeghen.
Abisagh.
Door onderdanicheydt, ben ik als sijn slavin.
Benaja.
,, U schoonheyt sal sijn hert ontsteken in de min.
Abisagh.
,, De maeghdelijcke schaemt baert sorghe voor oneere;
(330) Niet schendt een maghet meer, als haer verloren eere.
Benaja.
Den Koninck is gansch oudt, sijn krachten sijn vergaen,
Vreest niet, knielt maer voor hem, en roert sijn voeten aen.
Acht het voor gheene schand, al dat hy sal bevelen,
Ghy sult door u ghelaet, van hem sijn herte stelen.
Abisagh.
(335) ,, De vreese van mijn eer, maeckt mijn ghemoet beschaemt.
Benaja.
Wie sonder reden vreest, wort dwaeselijck befaemt.
Ghy moet sijn leden kouwt, door u ionck vier verwermen,
En slaepen als sijn vrouw, met vreughden in sijn ermen.
[p. 13]
Abisagh.
Wie ben ick sijn slavin? Wat is doch mijnen staet?
(340) Dat een soo grooten vorst, sijn ooghen op my slaet?
Benaja.
,, Wie kleyn in d’ooghen schijnt, en ned’rich soeckt te leven,
,, Heeft Godt als ’t hem belieft, seer haest tot staet verheven.
,, Godt maeckt de groote kleyn, de kleyne maeckt hy groot,
,, Wie weet wat hem ghebeurt, voor d’ure van zijn doodt?
(345) ,, Gheen mensch hoe groot van staet, off hy kan wel vervallen,
,, Soo het aen Saul bleeck den grootsten van ons allen.
,, Gheen mensch hoe kleyn van staet off hy komt wel tot eer,
,, Als hy, die herder was, nu Koninck, vorst, en heer.
,, Godt stiert des menschen wegh’, alleen naer sijn behaegen,
(350) ,, Hy kent, en weet alleen, het eynde van ons daghen.
,, De liefde van ons selff, verjaeght hy uyt ons hert,
,, En wilt, dat sijnen wil, daer in ghevesticht wert.
Doet daerom dat hy wil, en voeght u naer sijn willen,
Om niet met uwen wil, van sijnen wil te schillen.
Abisagh.
(355) Ick twijffel, wien ick sal verwijten mij on-eer,
Den Hemel, off my self, off David mijnen Heer.
Benaja.
Vraegt het u schoonicheydt, die sal daer van ghetuyghen,
Abisagh.
Wel aen, ick moet my selff, naer sijnen wil dan buyghen.
,, Veel grooter is ’t ghemoet, dat draghen kan ’t verdriet,
(360) ,, Dan dat door onverduldt, het ongheluck ontvliedt.


EERSTE DEEL.

Vierde uytkomen.

Adonias, Ioab, Abiathar.

WIe twijffelt aen mijn recht, wie twijffelt aen mijn saecken?
Spijt David mijn gheboort, sal my noch Koninck maecken.
[p. 14]
Wie komt dees eer als my, wie leeft nu mijns ghelijck,
Die naerder is met recht als ick aen ’t Koninckrijk?
(365) Ben ick van Hagith niet naest Absalon geboren?
Ben ick niet door geboort, in ’t Koninckrijck verkoren?
Ben ick de oudtsten niet, die leeft van Davids stam,
Gheboren langh te voor, eer hy van Hebron quam?
Voorwaer mijn vader raest, dat hy my wilt onterven,
(370) Neen ick wil Koninck zijn, off in mijn opset sterven.
Meynt hy om dat hy is, sijn broeders voorghegaen,
Dat my dit onghelijck, als haer moet zijn ghedaen?
’T verschil van my, en haer, moet hy eerst overweghen,
Mijn saeck is niet in keur, maer in gheboort gheleghen.
(375) Ick ben eens Koninckx soon, mijn vader kreegh dees eer,
Doen Saul door misdaet verthoorent had den heer.
Meynt hy om dat hy is ghenomen van de schaepen,
En iongher als de gheen die leeffden in de waepen.
Dat dit een wet moet zijn, off recht in Israel,
(380) Neen Ioab denckt dat niet hy weet het selver wel?
Wat deught heeft Salomon doch meer als ick bewesen?
Waer door is sijnen naem vermaerder, en ghepresen?
Is ’t om dat Nathan hem geleert heeft, en ghevoedt?
Off is ’t om dat ick niet soo edel ben van bloedt?
(385) ’T mach zijn, om dat hy is van Bersabee ghecomen.
Die schandich haeren man, en ’t leven wert genomen,
Ha! dwaesheydt van een Prins, ha! dwaesheyt van een Vorst,
Dat ghy soo vreeden daedt, in ’t hert begraven dorst,
Waer was u groot verstandt, dat Godt u had gegeven.
(390) Dat ghy soo schandelijck Uriam bracht om ’t leven?
,, ’T is secker en ghewis, als ons den wellust drijft,
,, Soo sietmen dat in ons, gheen deught, noch eer en blijft.
Waar heeft oyt eenigh vorst bedreven booser daden?
Wie heeft ghetrouwer vrindt, ontrouwer oyt verraden?
(395) Was ’t niet voor u ghenoch, d’onteeringh van sijn vrouw,
Moet gij hem dooden oock, daer hy was soo ghetrouw?
’t schijnt dat Godts toornicheydt, met Saul is gestorven,
Die hem om minder quaedt, off misdaedt heeft verdorven.
[p. 15]
Ick segh om minder quaet, wanth quam in ’t verdriet,
(400) Om dat hy offer de, en Agagh ’t leven liet.
Het een was maer uyt vrees’ van Samuels vertoeven,
En ’t ander om daer door zijn eyghen kracht te proeven.
Kracht die den winder thoont, als hy bermerticheydt,
Den overwonnen doet in ’t oorlogh neer gheleydt.
Ioab.
(405) Begeerlijckheydt van eer maeckt Salomon vermeten,
Des’ doet hem zijn gheboort, en sijnen plicht vergheten.
Des’ maeckt hem ongerust, des’ maeckt hem dwaes en sot,
En seyt dat hem het rijck, bevestight is van Godt.
Adonias.
’K vervloeck mijn groot geduldt ’ken kan ’t niet langher hooren,
(410) Gaet tast hem aen het lijff, off ick sal hem vermooren:
,, De vrees’ maeckt ongherust, noyt leest men sonder haet,
,, Dan als men sonder vrees’ vast in het rijcke staet.
,, Den Prins mach noyt in ’t rijck een med’ghesel gelijden,
,, Men moet veel meer om d’eer, als om het leven strijden.
(415) ,, Ons edel vroom natuer bethoont het groot ghemoet,
,, Begeerlijckheydt van eer, komt uyt het edel bloedt.
Abiathar.
In Cain heeft dit wel, maer tot verderff gheblecken,
Die Abel selff versloegh om hem van ’t leedt te vrecken.
Adonias.
’T is waer, wel tot verderff, dan nochtans nam hy wraeck,
(420) Van sijn verworpeniss’ en wel gegronde saeck.
Wie kan d’eergiericheydt zijn ghemoet verdrijven?
Al ruckt men die daer uyt, den wortel wilter blijven,
Sy is van sulcke kracht, zy vreest noch pijn, noch doodt,
’T is haer al kinderspel, kan sy maer worden groot.
(425) Mijn vader weet ick wel, sal met veel leedt versuchten:
En mischien oock voor my, als voor mijn broeder vluchten.
Maer ick heb die hem sloegh met wensingh aen mijn zy.
Ick Triumhpeer van hem, want Ioab is by my.
Ick wil en sal de kroon van mijnen vader erven,
(430) Off hem die daer naer staet vernielen, off verderven.
[p. 16]
Ioab.
’T en voeght een Koninck niet, dat hy met vreese leeft,
Besit dat u natuer, en recht gegheven heeft,
Natuer gheeft u het rijck, het recht geeft u de wapen,
’T ghebruijck van haer gheweldt, is om het recht geschapen.
Adonias.
(435) Mijn recht leydt in mijn sweert, mijn hoop in mijn ghewelt,
Nu my natuer, en recht, heeft in het rijck ghestelt.
’K en vrees’ mijn Asters niet, ick ken mijn eyghen krachten,
’K en acht fortuna niet, ick heersch’ van mijn ghedachten,
’K en schroom niet voor de doodt, ick voegh my naer den tijdt.
(440) Ick trotsch’ en ick ontsegh, die mijne saeck benijdt.
Abiathar.
,, Het recht wort door de wet niet door natuer verkreghen.
Adonias.
,, ’T is waer, wanner het recht, is in de wet geleghen.
,, den Prins en heeft gheen wet, hy is die wetten geeft,
,, En wilt dat yder een, naer sijne wetten leeft.
Abiathar.
(445) ,, Die selff zijn wet volbrenght, verhindert veel gebreken,
Adonias.
’T is beter dat wy ons, van onsen vyandt wreken.
Abiathar.
,, Den vyandt is nochtans veel nutter als den vrindt,
Adonias.
Dat is om dat den mensch ontsiet dat hy bemint.
,, Veel lichter wachtmen hem, voor die, die wy mistrouwen,
(450) ,, Dan voor die vrinden zijn’ off wy voor vrinden houwen,
Abiathar.
Wie sijnen vrindt mistrouwt die doet hem onghelijck:
Adonias.
’K en staen op gheen van beij’ ick staen naer ’t Koninckrijck.
Ick wil, en sal het rijck, besitten in mijn leven,
Off willigh om het rijck den lesten adem gheven.
[p. 17]
Ioab.
(455) ,, Den Prins bethoont hem selff grootmoedich, en ghewiss,
,, Als hy aen sijn fortuyn geen slaeff noch dienaer is.
Adonias.
Fortuna geeft my selff den Schepter om gebieden,
Sy wilt dat my des’ eer naer wensingh sou gheschieden.
Sy set my neffens haer, sy kroont my met veel eer,
(460) En wilt dat ick alleen van Iuda ben een Heer.
Komt gaen wy onsen Godt doen danckbaer offerhanden,
By Sohelet den steen, sal ick doen offer branden.
Die neffens Rogel leydt den Cristalijnen vloedt,
Op dat Godt wert versoent, en ons sijn bystant doet.
(465) Dan sullen wy met vreught een vreugdhdich noenmael eeten.
Want by, en in den wijn, wort al’het leedt vergeten.

VERTHONINGH.

Daer Adonias, Ioab ende Abiathar offerhande doen.



EERSTE DEEL.

Vijfde uytkomen.

Bersabeé. Nathan.

,, ’T Beminnen van hem selff, doet dolen het verstandt,
,, Begheerlijckheydt van eer baert onrust in het landt.
,, De landen sijn voorwaer, gheluckich als haer Heeren,
(470) ,, Meer trachten naer de deught als naer den schijn der eeren.
,, De deught leyt in het doen niet in den schijn off naem,
,, Wie zijn gemoet bedwinght maeckt hem tot deught bequaem.
,, De deught en vreest haer niet, sy gaet in open weghen,
,, Sy Wandelt in den Son, sy gaet haer straelen teghen.
(475) ,, Sy slacht d’ondeughden niet die vreesen voor de maen,
,, En vloecken het ghestert’ die aen den Hemel staen.
,, Die ’t ruysschen van een bladt, off schijnsel soo vervaeren,
[p. 18]
,, Als off sy van de doodt met kracht bestreden waeren.
,, De menschen van ghelijck die staen naer hooghen staet,
(480) ,, Die vreesen voor den val, en licht verkreghen haet.
,, Den staet is schijn van rust, sy thoont de dwaese menschen,
,, Dat in haer ydel vreught begraven leyt het wenschen.
,, Het ned’rich vroom gemoet leeft altijdt vol van vreught,
,, By die, die vredich zijn, verselschapt haer de deught.
Nathan.
(485) ’T bedrogh leydt in het hert, den hoogmoet maeckt vermeten,
’T schijnt dat ons Koningin noch nievers moet van weten.
Grootmoedighe Vorstin, hoe weet u hoogheyt niet,
Wat van Adonias, en Ioab is geschiet?
Weet ghy niet hoe dat hy tot Koninck is verkoren,
(490) Om dat hy ouder is als Salomon geboren?
Weet ghy niet dat hy hem met macht doet volgen na,
Door dat hem Ioab dient den Soon van Zeruja.
Sijn misdaet thoont sijn vrees’, hy vreest sijn eygen saecken,
Ia vreest hem voor degeen die hem selff Koninck maecken.
(495) Den hooghmoedt maeckt sijn hert, eergierich, boos, en straff,
En David onsen Heer en weet daer gansch niet aff.
Hy hout hem in sijn huys en noodt daer all’ sijn vrinden,
Recht off het Koninckrijck waer in den wijn te vinden.
Bersabeé.
Mischen heeft hem den Heer verkoren tot het Rijck,
Nathan.
(500) Niet, maer aen uwen soon geschiet dit onghelijck:
Bersabeé.
Maer wie sal sijn gewelt met macht beletten konnen?
Nathan.
Sijn macht is sonder Godt, en niet met Godt begonnen,
,, Wie sonder Godt begint, verliest sijn macht met schandt.
,, Want alle macht bestaet, alleen in Godes handt.
Bersabeé.
(505) De vreese geeft my in dat hy ons sal verderven.
Nathan.
Vreest niet, hy sal veel eer om sijn misdaden sterven.
[p. 19]
Bersabeé.
Het voordeel is by hem, hy wint het door den tijdt.
Nathan.
,, ’T versuymen dat is waer maeckt ons d’occasi quijdt,
,, In saecken van belangh, en mach men niet vertoeven:
(510) ,, Maer om te wederstaen moet elck sijn macht beproeven.
Bersabeé.
Wat macht heeft toch een vrou, om ’t quaet te wederstaen?
Nathan.
,, Wie raedt voeght by sijn macht, kan licht sijn quaet ontgaen.
Bersabeé.
De Wanhoop doet mijn ziel voor ongheluck vervaeren.
Nathan.
Ghy moet u beyder ziel voor ongheluck bewaeren.
Bersabeé.
(515) Wat kan ick doch gedoen, die macht en heb, noch raedt?
Nathan.
Niet anders, dan dat ghy strackx tot den Koninck gaet,
En seght, hoe heeft mijn Heer den Koninck niet ghesworen.
Dat Salomon naer u, sal Koninck zijn gekoren?
Dat hy naer uwe doodt sal sitten op den throon,
(520) En voeren als ghy doet de Konincklijcke kroon.
Hoe heeft dan Hagits soon hem selff soo seer vergeten,
Dat hy hem ’t Koninckrijck hooghmoedich derff vermeten?
Terwijl’ ghy daer noch zijt, en u den Koninck hoort,
Sal ick oock komen in en doen u reden voort.
(525) Indien des Koninckx hert staet in de handt des heeren,
Dat hy waer dat hy wil als beken kan doen keeren.
Soo meyn ick dat den Heer soo neyghen sal sijn hert,
Dat Salomon naer hem voorseker Koninck wert.
Bersabeé.
,, Voorsichticheydt doet veel als ’t niet en is te spaede.
Nathan.
(530) ,, De wijsheydt van den vorst breckt der Godloosen raede,
,, Sijn deught is als den dauw, die neer van Hermon vloyt,
,, Waer door het vreuchdich gras op Zions berghen groyt.
[p. 20]
Bersabeé.
Den tijdt meer als sijn deught sal vrees’ ick ons begheven,
Nathan.
,, Den raedt komt noyt te laet, heeft iemandt tijdt te leven,
(535) Noyt heeft hy tijdt te kort, die hem gebruyckt in ’t goet:
Maer wel die oproer weckt, en ander onrust doet.
Den tijdt die sal ghewis Adonias ghebreken,
Godt sal hem voor den tijdt aen sijn ontrouwheydt wreken,
Verslijt maer geenen tijdt doet haestich mijnen raedt,
(540) Eer dat door u versuym, van selffs den tijdt ontgaet.
,, Den tijdt is als fortuyn, wanneer hy is voorleden,
,, En keert noyt weer te rugh, hoe seer hy wort gebeden.
,, Fortuyn is achter kael, den tijdt vlieght als den windt,
,, Naer dat zy zijn voorby, men niet dan locht en vindt.
(545) ,, Kan iemandt d’ydel locht, ghevatten met sijn handen,
,, Soo kan hy dese bey, oock binden met sijn banden:
,, Maer neen, men moet van voor, haer vatten met het haeyr,
,, Soo moet men oock in tijdts sijn saecken nemen waer.
Doet daerom mijnen raedt, eer dat ghy wort bedroghen,
(550) Off eer fortuyn en tijdt, door snelheydt zijn vervloghen.

Continue

PAUSA.

TWEEDE DEEL.

Eerste uytkomen.

David. Abisagh. Bersabeé. Eleasar. Nathan. Benaja.

,, ’T Is droevich voor den mensch te dencken op de doodt,
,, die vreught op ’t aerd’rijck heeft, en troost in rijckdom groot.
,, den mensch die niet en heeft, waer in hy heeft vermaecken,
,, Heeft wensingh naar de doodt, om uyt ’t verdriet te raecken.
[p. 21]
(555) ,, Het oordeel van de doodt, maeckt vreughdich het ghedacht,
,, Van die door ouderdom, vermindert wort van kracht,
,, Van die vertwijfelt zijn door wereldtlijcke sorghen,
,, En vreesen als de doodt d’opgaende Son van morghen.
Ick heb door mijnen Godt verwonnen d’ydel vrees’,
(560) Ick worstel om t’ontgaen de stricken van het vleesch.
Hy is die heeft bewaert mijn lichaem van ’t verderven,
In hem sal mijne ziel, oock leven naer het sterven.
Sijn glori-rijcke kleedt, sal hy my hanghen om,
Mijn haeters dwaese tongh, sal hy noch maecken stom.
(565) Hy sal my uyt ’t verdriet, als uyt den afgrondt trecken,
En met sijn heerlijckheyt, mijn ned’richeydt bedecken.
Ick vliegh tot sijnen throon, ick vliegh tot in zijn borst,
Ick laef mijn ziele daer, ick lesch daer mijnen dorst.
Ick laet den mensch, den mensch, ick wensch den mensch’t ontmenschen,
(570) Om ’t gene dat ick wensch, om ’t wenschen van mijn wenschen,
Om ’t wenschen van mijn rust, om ’t wenschen van het goet,
Dat tot in eeuwicheydt, den mensch hier wenschen moet.
Abisagh.
Het wenschen van de doodt, belet het vreuchdich leven.
David.
Door ’t wenschen van de doodt, wort ons meer vreught gegeven,
(575) Den toeval maeckt den mensch, swaermoedich in ’t ghedacht,
Den swacken ouderdom, al ’s werelts vreught veracht.
Abisagh.
’T is dwaesheyt dat men hem door droefheyt laet verwinnen.
David.
’T is waer, men kan daer door, gheen rechte rust gewinnen;
Nochtans ons swack gemoet, dat klaeght door onverdult,
(580) Wanneer ons Godt besoeckt, al is ’t ons eyghen schult.
Abisagh.
,, Gheen mensch hoe groot van staet, den toeval kan ontvlieden,
David.
,, Den toeval, en den tijdt naer haeren wensch ghebieden.
Abisagh.
Verwint den toeval toch thoont dat ghy Koninck zijt.
[p. 22]
David.
,, Den toeval overwint den Koninck, door den tijdt.
(585) ,, Den tijdt die ’t al verwint, verwint den Koninck mede,
,, Niet blijft in eenen standt. den tijdt heeft selff geen stede.


VERSCHOONINGH.

Bersabeé.
Hoe wel my ’t ongeluck, veel teghenspoet bereyt,
Nochtans bouw’ ick mijn hoop, op u bermerticheydt.
Den teghenspoet leert my, mijn groot verdriet te swijghen:
(590) Maer hoop belooft my hulp, door mijne spraeck te krijghen.
’T betrouwen van mijn recht, verstout my, dat ick niet,
Soo ick wel had ghedacht, verswijghe mijn verdriet.
Den Koninck wil hem doch, niet op sijn maert’ verstooren:
Maer haer, door sijn gena’, genadichlijck aenhooren.
David.
(595) Wat is u Bersabé? staet op, rijst van der aerd.
Abisagh.
’T schijnt dat haer ’t ongheluck als ander oock beswaert.*
Bersabeé.
Hebt ghy aen uwe maert niet by den Heer ghesworen,
Dat Salomon naer u sal Koninck sijn ghekoren?
Dat hy naer uwe doodt sal sitten op den throon,
(600) En voeren als ghy doet de Konincklijcke kroon?
Dat hy van Israel, en van des Heeren landen,
Als Koninck voeren sal, den rijck staff in sijn handen?
Dit segh ick grootsten Vorst om dat Adonias,
Het rijck heeft aengheveert, voor die verkoren was.
(605) Hy noemt hem selff alree, een Koninck in u leven,
Recht off ghy hem de kroon vrijwillich hadt gegeven.
Den Heer heeft hy tot soen, en danckbaer offerhandt,
Veel ossen, en veel vee, by Sohelet ghebrandt.
David.
Van al’ dat ghy my seght, en heb ick niet gheweten.
[p. 23]
Bersabeé.
(610) Nu is Abjathar, en Ioab by hem t’ eeten,
Daer toe heeft hy by hem, al’ ’s Koninckx Soonen groot;
Maer Salomon dijn Soon en heeft hy niet genoot.
Ghy zijt mijn Heer alleen, een Koninck naer Godts wenschen,
Den naem van uwe deught maeckt vreughdich alle menschen.
(615) Alleen op u ghebodt siet d’oogh van Israel,
Sy wachten op u woort, en Konincklijck bevel,
Den Vorst die ghy haer gheeft sal haer in als ghenoeghen,
Sy sullen haer tot hem, als tot u, dienstich voeghen.
Noemt daerom, wie naer u, besitten sal het rijck,
(620) Off wy ziin naer uw’ doodt, als sondaers al ghelijck.
Eleasar.
Nathan den siender Godts wenscht met mijn Heer te spreken.
David.
,, De grootste winden meest op hooghe berghen breken,
,, Door toeval van ghelijck proeft Godt meest ons gedult.
,, Doch niemandt lijdt sijn straff off ’t is sijn eyghen schult.
(625) Vertreckt wat Bersabé, laet Nathan vry in komen.
Verachtingh heeft den Prins in haer ghewelt ghenomen.
Mijn ziele walcht in my, mijn tongh kleeft aen den mondt,
Benauwtheydt doodt mijn ziel, vrees heeft mijn hert doorwondt.
Recht als een schaduw vaert, soo vaer ick oock daer henen,
(630) Mijn aensien, macht, en staet, is als den roock verdwenen:
Maer Godt vertroost my weer, hy leydt my met der handt,
Ick steun op sijnen arm, en troostich onderstandt.
Al struyckelt mijnen voet, al slibb’ren mijne treden.
In onschult wasch ick my, als ick stort mijn ghebeden.
(635) Mijn haters spreken quaet, doch ick en acht haer niet,
Den Hemel strijdt voor my, die mijn getrouwheyt siet.
Hy voert mijn saecken uyt, en gheeft my sijnen seghen.
Hy voert mijn stem tot Godt, door sijn deughtrijcke weghen.
Nathan.
Abrahamijtschen Vorst, heeft u voorsichticheydt,
(640) Den Vorst Adonias het rijcke toegheseyt?
Want hy is afghegaen, om t’offren met sijn knaepen,
[p. 24]
By Sohelet den steen, veel ossen, en veel schaepen.
U soonen altesaem, en Ioab sijn by hem,
Daer toe Abiather, en roepen met een stem.
(645) Gheluck Adonias, den Koninck moet ghelucken,
Dat hy sijns vyandts macht, met machten mach verdrucken.
Sy eeten al voor hem, en drincken in sijn hoff,
Men hoort daer niet dan vreught, een yder singht hem loff,
Sy roepen altesaem, den Koninck moet langh leven,
(650) Godt wil hem vre’ op d’aerd’, en naermaels ruste gheven:
Maer Zadoch, Benaja, noch Salomon, noch my,
En heeft hy niet ghenoodt, noch daer geroepen by.
Is dit van mijnen Heer den Koninck dan bevolen?
En houdt soo grooten saeck, voor sijnen knecht verholen?
(655) Dat hy hem niet en seyt, wie naer mijns Heeren doodt,
Sal sitten op den stoel, van sijn besittingh groot.
David.
Vertreckt, roept Bersabeé, den Heer laet dit gheschieden,
Om dat wy Urias soo schandichlijck verrieden.
Hy weckt noch over my, mijn welverdiende straff,
(660) En wilt dat ick met leedt, sal daelen in het graff.
Mijn sonden Heer sijn groot, seer groot sijn mijn misdaden;
Maer ghy o! Heer bethoont veel meerder u genaden.
Soo waer den Heere leeft, den Godt van Israel,
Die mijn ziel heeft verlost, van droefheyt, en ghequel.
(665) Dat ick ghesworen heb’, sal ick volbrenghen heden,
U soon sal Koninck zijn, soo ghy my hebt ghebeden.
Godt heeft het Koninckrijck, voor Salomon bereyt,
Soo Nathan den Propheet, my selff heeft aengheseyt.
Hy heeft hem naer mijn doodt, verkoren uyt mijn kind’ren,
(670) Het willen van den Heer, en kan gheen mensch verhind’ren.
Gaet roept my den Propheet, Godt draeght hem op zijn handt,
Wanneer hy een verkiest, tot Vorst van eenich landt.
Bersabeé.
Den Godt die ’t Manna liet, in Sins woostijne regh’nen,
Wil des’ beloftenis, in eeuwicheden segh’nen.
[p. 25]
Nathan.
(675) Al dat des Hemels gunst kan geven aen den mensch,
Wensch ick aen mijnen Heer met Goddelijcken wensch,
Sijn saet moet eeuwichlijck naer wensch voorspoedich bloeyen,
Recht als op Libanun de Cederboomen groeyen.
David.
Hy thoont meer edeldom die goet, en deuchdich is,
(680) Dan die dat thoont alleen, door sijn geboorteniss’.
Noyt heeft den Heer gesien, naer die eerst was gheboren:
Maer heeft die ’t hem belieft, tot sijnen dienst verkoren.
Aen Abel bleeck het wel, wiens offer Godt aennam,
Hoe wel hy ionger was, als die hem ’t leven nam.
(685) Iacob heeft van gelijck dees hooghe gunst verkreghen,
Die naer den wille Godts, voor Esau kreegh den seghen.
Iudas die iongher was, wert Ruben voor gestelt,
En kregh het vorstendom met Konincklijck gewelt.
Van my weet ydereen, hoe Godt my heeft genomen,
(690) Van daer ick was by ’t vee, en ben tot staet ghekomen.
Daerom ghy Benaja, ghy sult met Nathan gaen,
En neemt de knechten me’ die voor den Koninck staen.
Om Salomon mijn Soon naer Gihon te geleyden,
Den Konincklijcken muyl, sult ghy daer toe bereyden.
(695) Sadoch den Priester Godts, en Nathan naer ’t bevel,
Die salven hem aldaer tot Vorst van Israel.
Blaest met basuynen dan, en seght den Heer wil geven,
Den Koninck Salomon, een langh, en vredich leven.
Wenscht hem met vreught geluck, en brenght hem dan by my,
(700) Ick wil gebieden hem dat hy u Koninck zy,
Ick wil hem voor mijn doodt op mijnen stoel doen setten,
Laet sien wie dat den wil des Heeren sal beletten.
Benaja.
’T gheschiede naer u woort, den Heer mijns Heeren Godt,
Die segghe van gelijck, en vestigh dit gebodt.
(705) Recht soo den Heere was met mijnen Heer voor desen,
Moet hy oock van gelijck met Salomon nu wesen.
[p. 26]
Op dat sijn Koninckrijck mach zijn in meerder eer,
Dan dat te vooren was, van David mijnen Heer.


TWEEDE DEEL.

Tweede uytkomen,

Ioab, Adonias, Abiathar, Jonathan.

ONs hoop is meer in ’t recht, als in ’t gewelt gheleghen.
Adonias.
(710) Nochtans door u gewelt, heb ik mijn hoop verkreghen,
Dat ick onwinbaer ben, ben ick door uwen readt.
Ghy kroont my niet gheluck, en vestight mijnen staet.
Heff ick my naer de locht, mijn vleughels zijn u waepen,
’t schijnt dat ghy met het swert onwinbaer zijt geschaepen.
(715) U selven zijt ghy selff, in al u doen ghelijck,
Ghy set my op den throon en geeft my ’t Koninckrijck.
’T schijnt dat den Hemel selff, sijn aensien heeft verloren,
Dat ick in spijt van hem tot Koninck ben verkoren,
Dat ick geboren ben terwijlen dat ghy leeft,
(720) Die selff een werelt zijt, waer voor het aerd’rijck beeft.
Noyt sal in Israel den naem van Ioab sterven,
Noyt sal den grooten naem van Zeruja verderven.
U daden vlieghen selff met vleughels van ’t ghedacht,
Daer Ossa met haer volck ghedurich houdt de wacht.
Ioab.
(725) Den loff die ghy my gheeft, sou qualijck sijn ghenomen,
Waert dat ick ’t niet en saegh uyt een goet herte komen.
Als iemant sijnen loff in ’t aensicht wordt gheseyt,
Soo schijnt het datmen spot met sijn hoveerdicheyt.
Dan ick acht dat ghy my dees eere wilt bewijsen,
(730) Om dat ick van ghelijck u daden oock sou prijsen.
Maer mijn ervarentheyt heeft my soo wel gheleert,
Dat ick weet dat dees eer weer tot den ghever keert.
Dies acht ick onbequaem u weder loff te gheven,
Dan wensch dat ghy met vreught, geluckich langh moecht leven.
[p. 27]
Adonias.
(735) Mijn Konincklijke feest vereert ghy met verstandt,
,, Wie meer doet als betaemt die baert sijn eygen schandt.
,, Prijst iemant sijnen vrindt ’t is om hem meer te trecken,
,, Noyt sachmen rechten loff den mensch tot haet verwecken.
,, Als iemant voelt in ’t hert dat men met waerheyt prijst,
(740) Soo voelt hy dat men hem, daer door sijn eer bewijst.
Abiathar.
,, Den Koninck die verheft den vroomen om zijn wercken.
Adonias.
,, Den vroomen om den loff, laet sijne vroomheyt mercken,
,, Het voeght den vroomen wel, dat hy van vroomheyt roemt:
,, Doch beter aen den Vorst dat hy hem strijtbaer noemt.
Ioab.
(745) Waert dat ick roemen wou, van mijn vermaerde daden,
Ick sou met mijnen loff den Athlas selff verladen.
Was ick den genen niet, die voerde Davids macht,
Als hy Adrazar sloegh en Hadad t’onderbracht?
Heb ick verwonnen niet de macht van d’Amoniten,
(750) Als ick bloedt verwich roodt Euphrates dede vlieten?
Is Idumea niet in ons gewelt ghebrocht,
Daer mijnen broeder selff als om de kroone vocht?
Is niet door mijnen list Ramatha overwonnen,
En ’t oorlogh neergeleyt dat Hanon had begonnen?
(755) Wat waer u vader toch, ’t en waer hy ’t waer door my?
Dat hy my vry bedanckt dat hy noch Koninck zy,
Mijn macht is sijnen schilt, ick mach my wel vermeten,
Dat hy sijn rijck door my, soo vredich heeft beseten.
’T is waer hy was door Godt wel eerst in ’t rijck gestelt:
(760) Maer hy heeft dat door my, beseten met ghewelt,
My dunckt dat sijne gunst van my wat is ghewecken,
Om dat ick Amasa, en Abner heb doorstecken,
Dan ick en acht dat niet, eergierichheyt baert nijdt,
Hy gaf daer oorsaeck toe, dat hy ’t hem selven wijt.
(765) Dat hy daer teghen denckt, wat dienst ick heb bewesen,
Als Absalon met hem, in twist was opgeresen.
[p. 28]
Die hem van ’t Koninckrijck voorsecker had ontbloot,
Soo ick hem aen den boom niet haestich had ghedoodt.
’T was wonder hoe men hem, om sijn gheluck sach suchten,
(770) ’T scheen dat hy liever had voor sijnen soon te vluchten.
’T scheen dat hy liever had te draghen ’t onghelijck,
Maer ick swoer, dat ick hem, ontrecken sou het rijck.
Adonias.
’T verdroot hem dat hy was om sijnent wil ghestorven.*
Ioab.
’T verdroot my, dat hy my, mijn koren had verdorven.
(775) Noyt mach een edel hert verdraghen overlast,
Soo langh het door sijn macht op niemandts dreyghing past.
Abiathar.
Men mach in tijdt van vreught, op geenen twist ghedencken.
Godt wil een vredich rijck, aen onsen Koninck schencken,
Op dat hy met gheluck, als sijnen vader leeft,
(780) Van wien hy ’t Koninckrijck met recht tot erffdeel heeft.
Ioab.
Wat hoor ick voor gerucht? ick hoor basuynen blaesen,
’T schijnt dat daer oproer is, het volck begint te raesen.
’T en staet my gansch niet aen, ’t geroep is veel te groot.
Abiathar.
Ick vrees voor ongheluck, wy sijn voorseker doodt.
Adonias.
(785) Wat kan daer doch ghezijn? dan dat sy vreughdich leven,
Dat ick tot haeren Vorst, en Koninck ben verheven.
En yder roept met vreught, Adonias geluck,
Den Hemel lacht my aen ?k en vrees gheen ongeluck.
Ick slacht d’opgaende Son, mijn macht wort aengebeden,
(790) Recht als den dageraet, ben ick op ’t aerdrijck heden.
Ick heb fortuyn van voor, gegrepen met het haeyr,
Ick gaen mijn vyandt voor, ick neem mijn saecken waer,
Mijns vaders eer vergaet, sijn macht begint te daelen,
Het aerdrijck wort verlicht van mijn opgaende straelen.
(795) Ick steun op mijn gewelt, ick iaegh de vrees’ van my,
Den Hemel gunt mij selff, dat ick verwinder zy.
[p. 29]
Ioab.
Nochtans de koude vrees’, is door mijn hert gevloghen.
Abiather.
’T betrouwen op hem selff, heeft menich mensch bedroghen,
Daer sien ick Ionathan, die seyt ons voor ghewis,
(800) Wat dit gherucht bediedt, off daer te roepen is.
Adonias.
Hy wordt van yder een, voor redelijck gepresen,
Hy bootschapt ons wat goets, ick sien het aen sijn wesen.
Ionathan.
Voorseker is ’t wat goets, maer niet voor onsen staet,
’T schijnt dat den Hemel scheurt, off ’t aerd’rijck opengaet.
(805) Van al ’t geroep des volckx, en ’t klincken der trompetten,
Die door haer groot geluyt, den weerschal selff beletten.
Adonias.
Wat oorsaeck heeft het volck, dat het dees vreught bethoont?
Ionathan.
’T is om dat Salomon, tot Koninck wort ghekroont,
Sadoch, en Benaja, met Nathan hem vast leyden,
(810) Naer Gihon om aldaer sijn Salvingh te bereyden.
Een yder volght hem na (Crethi, en Plethi me’,
Vereeren sijn Triumph) soo het sijn’ vader de’,
Hy sit vast op den muyl in Konincklijcke kleeren,
En meyn dat hy terstont van Gihon hier sal keeren.
(815) Om op sijns vaders stoel, off Konincklijcken throon,
’T ontfanghen met veel eer, den Rijckstaff, met de kroon.
Adonias.
Hoe, heeft den Hemel hem, dan teghen my versworen?
Dat hy voor my verkiest die jongher is geboren,
Dat hy voor my een kindt, een lecker stelt in ’t rijck,
(820) Ick berst van onghedult, ’k vervloeck dit onghelijck.
Ioab.
De vreese gaf my in, dat dit soo sou gheschieden.
Adonias.
’T is voor ons alderbest, dat wy met haesten vlieden;
Maer seght my Ionathan, weet het mijn vader wel?
[p. 30]
Ionathan.
Al dat daer wordt ghedaen geschiet door sijn bevel.
Adonias.
(825) Weet hy oock dat ick ’t rijck met macht had ingenomen?
Ionathan.
Seer wel, en wilt daer door u moghenheyt voorkomen.
Adonias.
Weet hy oock van ghelijck, dat Ioab is by my,
En dat Abiather verkoren heeft mijn zy?
Ionathan.
Hy weet het altemael, niet is voor hem verborghen,
Adonias.
(830) Wy zijn te saemen doodt eer dat wy sien den morghen.
Ioab.
Wel tot ons ongeluck, sijn wy voorseker hier,
Adonias.
Sy komen naer het hoff, my dunckt ick hoor ghetier,
Het vluchten is ons best, ’t is best met schand gheloopen,
Dan dat wy met de doodt, ons misdaet hier bekoopen.

VERTHONINGH.

Daer Salomon van den Propheet Nathan tot Koninck wordt ghesalft.


TWEEDE DEEL.
Derde uytkomen.

Benaja, Sadoch, Nathan, Salomon, Eleasar, Adonias.

(835) LOff sy den grooten naem van ons voor-vaders Godt,
Ghepresen sy den Heer, den Heere Sebaoth,
Dat hy in Davids huys, heeft doen oprechten heden,
Den horen vol gheluck, van syn rechtveerdicheden.
[p. 31]
Sadoch.
’T Huys Iacobs hem verheught, de kinders Sion saem,
(840) Vereeren met ghesangh, den Konincklijcken naem,
En yder looft met vreught, sy roepen, en sy singhen,
Rechtveerdicheyt, en eer, moet ’s Koninckx stoel om-ringhen.
Nathan.
Godt is in Sion groot, hy maeckt dat Abra’ms zaet,
Al wat op aerd’rijck leeft, in eer te boven gaet,
(845) Hy heeft gherechticheyt, in Iacob neer ghesonden,
Hy denckt aen sijn ghenaed’, waer door wy zijn verbonden.
Hy doet naer sijn beloft aen David sijnen knecht,
En geeft des Koninckx Soon, rechtveerdicheyt oprecht,
Hy wilt, en hy beveelt, dat hy soo wel den armen,*
(850) Als die hooveerdich zijn, sal in haer recht beschermen,
Hy leert dat hy sijn volck, met oordeel voor sal staen.
En wie daer teghen is, met macht in stucken slaen.
Hy stort sijn vrees in ons, soo langh de Son sal schijnen,
Oft daer kindts kinderen zijn en sal sy niet verdwijnen.
(855) Hy daelt ghelijck den dauw, oft als den reghen doet,
Die druppelt op het veldt, en maeckt het aerd’rijck goet.
Rechtveerdicheyt en vré, sal in sijn leven bloeyen,
Tot dat de maen niet meer, in volheyt en sal groeyen,
Van d’een tot d’ander zee, sal strecken sijn ghebiedt,
(860) Iae tot aen ’s werelts eynd daer niemant son en siet.
Sijn haeters sullen selff, ’t stoff, van der aerden lecken,
Sijn macht en heerlijckheyt sal tot Euphrates strecken.
De Koninghen der zee, en van d’Arabisch’ rijck,
Oock Seba, sullen hem begroeten al’ ghelijck;
(865) Sy sullen hem al t’saem, toevoeren haere gaeven,
En die noch Heydens zijn, die dienen hem voor slaeven.
Hy sal behulpich zijn die vol behoeften leeft,
En die ellendich is noch gheenen hulper heeft.
Hy sal der armer ziel voor het verachten spaeren,
(870) En haer voor het bedrogh verlossen en bewaeren.
Veel gout in overvloedt sal hem den Arabier,
Wt sijn goudt-rijck ghewest’ naer wensingh senden hier.
[p. 32]
Hy sal hier leven langh, en sal op ’t aerdtrijck wesen,
Als menichte van graen, op Sions bergh ghepresen.
(875) En soo men Libanun, siet beven met ghenucht,
Soo sal men van ghelijck, sien beven sijne vrucht.
Hy sal ghelijck de lent’, hier groenen in de steden,
En als het gras der aerd’, dat weeldich groyt met vreden.
Tot in der eeuwicheyt, sal blijven sijnen naem,
(880) En waer de sonne reyckt sal vlieghen sijne faem.
Ghelooft moet zijn den Heer, dat hy ons heeft gegheven.
Een vreed’saem Koninckrijck, en een vreedsaemich leven.
Dat hy heeft Salomon tot eenen Vorst gheset,
Door wien, off door wiens zaet, vervullen sal de wet.
Salomon.
(885) Godt is mijn Salicheyt, op hem wil ick vertrouwen,
Mijn licht, mijns levens kracht, voor wien sou ick vergrouwen?
Al waert dat teghens my een heyr geleghert wert,
Soo sal nochtans de vrees niet woonen in mijn hert.
Al waert dat zy met strijdt, my quelden, die my haeten,
(890) Soo wil ick my nochtans, op mijnen Godt verlaeten.
Ick steun op sijnen stock, ick wandel in sijn licht,
’K en vrees mijn haeters niet: maer soeck sijn aenghesicht.
Hy laet my weyden gaen, in sijn gras-rijcke weyden,
Aen ’t waeter van syn woort sal hy mijn ziele leyden.
(895) Mijn vyandt soeckt naer my, en doet my volghen naer:
Maer hy valt in den strick, eer dat hy ’t wort ghewaer.
Sy loopen al naer my, om van mijn vleesch te eeten:
Maer vallen, en vergaen, eer dat zy ’t selver weten.
Den Heer heeft my bedeckt, seer wel, ter booser tijdt,
(900) Hy berght my in sijn tent, sijn wooningh my bevrijt,
Hy stelt my op een rotz’ voor al’ mijns vyants ooghen,
En wilt in meerder eer, mijn heerlijckheydt verhoogen.
Ick wil hem in syn hutt’, gaen offer doen met danck,
Ick wil des Heeren naem, loff singhen met ghesanck.
(905) Verhoort mijn stem o! Heer, Heer wilt mijn stem verhooren,
Zijt my genadich Godt en wilt u niet verstooren.
Mijn hert seyt my van u, soeckt ghy mijn aenschijn maer,
[p. 33]
Ick soeck u aenschijn Heer, en neem u weghen waer.
Verberght u aenschijn niet, leydt my in uwe weghen,
(910) Vertroost my door u macht, gaet mijn vyanden teghen.
Ghy zijt mijn hulp alleen, treckt u handt niet van my.
Maer door u goetheyt Heer, staet uwen Koninck by.
Eleasar.
Adonias den Vorst door vreese van sijn leven,
Heeft hem naer sijne vlucht, in ’t heylichdom begheven,
(915) En wilt van daer niet gaen, voor dat den Koninck sweyrt,
Dat hy hem sijnen knecht, niet dooden sal door ’t sweert.
Salomon.
Wie dat rechtveerdich is, blijft staen als stercke mueren:
Maer den Godloosen mensch, en kan niet langhe dueren.
Gerechticheydt verlost den mensch uyt allen noodt,
(920) Wie ’t saet van boosheyt saeyt, die maeyt sijn eyghen doodt.
Soo hy dan red’lijck is, soo sweyr ick voor u allen,
Dat van hem niet een haeyr sal op der aerden vallen:
Dan dat hy voor hem siet, dat hy niet weer en maeckt,
Dat hy om sijn misdaet, aen sijn verderff geraeckt:
(925) Want ick sweyr by den Heer, soo hy my wilt verderven,
Dat ick hem sal met leedt doen in sijn sonden sterven.
Gaet henen, brenght hem hier, seght dat ick hem verwacht,
Ick geeff hem vry geley’ door Konincklijcke macht.
’K en vrees mijn haeters niet die my met haet omringhen,
(930) Ick wil met mijnen Godt, de mueren overspringhen.
Godt heeft mijn ziel verlost van die door haren mondt,
Ontheylichden zijn woort, en schenden sijn verbondt.
Sy hadden mijne ziel, als in den strick gevanghen,
Met netten hadden sy, besloten mijne ganghen.
(935) Sy groeven my den put, het scheen haer aengenaem:
Maer sy sijn selff daer in, gevallen altesaem.
Godt sach van sijnen throon, haer goddeloos vermeten,
En heeft haer, door sijn straff, in haer verderff gesmeten.
Hy heeft voor my gewaeckt, en heeft my voor den nijdt,
(940) Als off ick waer sijn kindt, genadichlijck bevrijt.
U goetheyt Heer is groot, die ghy thoont uwe volcken,
[p. 34]
U deught ten Hemel reyckt, en trouw’ tot aen de wolcken.
Ghy thoont, dat ghy my hebt, verheven op den’ throon,
En dat ick voor u voer, den Rijckstaf, met de kroon.
(945) Ghy hebt mijn jeuchdich hooft, met oli overgoten,
Mijn eer, en heerlijckheyt, is uyt u deught gesproten.
Ghy maeckt mijn leden sterck, en geeft my kracht en moet,
Dat ick verwin, en straf die my aenvechtingh doet.
Adonias.
Waert dat ick decken wou, met onschult mijn misdaden,
(950) ’K en quam hier selver niet, te bidden om genaden:
Maer om dat ick beken, dat ick u heb misdaen,
Soo val ick u te voet, en bid u grootheyt aen.
Salomon.
,, Wie voor de straffe vreest, om ’t geen hy heeft bedreven,
,, Betuyght sijn eyghen quaet, en thoont sijn god’loos leven.
(955) ,, Wie onrechtveerdicheydt in sijnen Gordel gordt,
,, Al klimt hy op den throon nochtans vernedert wort.
’K en sal voor d’eerste mael u misdaet niet ghedencken:
Maer wil u mijn gena’ genadelijcken schencken.
,, ’T staet beter voor den Vorst, dat hy genade thoont,
(960) ,, Dan dat verbolghentheyt, in sijne ziele woont.
Gaet vredich in u huys, leeft naer uws herten wenschen,
Ick weet dat eyghen eer, begeert wort van de menschen:
Maer siet dat ghy het rijck, niet weer in roer en stelt,
Op dat ick niet door noodt, moet thoonen mijn gewelt.

Continue
[p. 35]

PAUSA.

DERDE DEEL.

Eerste uytkomen.

David. Salomon.

(965) DOen ick noch machtich was, heb ick tot Godt gebeden,
Ghedenckt aen David Heer, in sijn ellendicheden.
Die aen den Heere swoer, die machtich is, en goet,
Die groot in Iacob is, en groote dinghen doet;
Siet ick en wil niet gaen, om in mijn huys te rusten,
(970) Mijn ooghen sullen haer, door geenen slaep verlusten,
Tot dat ick vind een plaets, een woningh voor den Heer,
Tot dat ick Iacobs Godt bewesen heb sijn eer.
Wy hoorden van haer kracht in Ephrata vermonden,
Wy hebben haer op ’t veldt, van ’t woeste wout gevonden.
(975) Wy willen altesaem, in sijne wooningh gaen,
En bidden daer den Heer, voor sijne voetbanck aen.
Staet op Heer tot u rust , staet op tot mijn vermaecken,
Met d’Arcke van u macht, waer voor wy vierich waecken.
Laet met gherechticheydt, u Priesters zijn bekleedt,
(980) Verblijdt die heylich zijn, verlost haer van haer leedt.
Keert niet u aengesicht, van die ghy hebt verkoren,
Van die ghy hebt gesalft, en David hebt ghesworen.
Wanneer ghy hebt geseyt, de vrucht van u lichaem,
Sal sitten op den stoel, en my zijn aengenaem.
(985) Is ’t dat u kindt naer u, houdt mijn verbondt in eeren,
En mijn ghetuygheniss’ dat ick hem sal doen leeren.
Soo sal zijn saet naer hem, besitten eeuwichlijck,
Den Konincklijcken stoel van dit mijn Koninckrijck.
[p. 36]
Godt heeft in Sion lust, hem lust aldaer te woonen,
(990) Hy rust daer eeuwichlijck, en wilt sijn kracht daer thoonen.
Hy seghent haere spijs, en geeft den armen broodt,
Wie dat daer onrecht lijdt, verlost hy uyt den noodt.
Hy kleedt met salicheyt, sijn Priesters die hem loven,
Hy loont met vrolijckheyt, sijn Heylighen daer boven.
(995) Den hooren Davids sal, daer opgaen t’alder tijdt,
En maeckt hem als een licht, door all’ de wereldt wijt.
Die sijn vyanden sijn, sal hy met schand’ uytroeyen:
Want over haer ghewelt, sal noch sijn kroone bloeyen.
Daerom nu ick den wegh, van all’ de werelt gae’,
(1000) Zijt als een man getroost, en volght den Heere nae’.
Neemt sijn bewaeringh waer, en wandelt in sijn weghen,
Houdt sijn geboden toch zijt tot de deught geneghen.
Sijn seden, en sijn recht, ghetuygeniss’, en wet,
Soo Moyses die beschrijft, toch in u ziele set,
(1005) Op dat ghy moecht met macht, u vyandt teghen trecken,
En dat den Heer sijn woort mach over u verwecken.
Ick weet dat ghy wel weet, van ’t gheen my Ioab de’,
Die ’t oorloghs bloedt vergoot, en heeft gestort in vre’,
Wanneer hy met verraedt, den Abner heeft doorsteken,
(1010) Tot Hebron in de poort, daer hy hem wilde spreken?
Ghy weet oock hoe dat hy, heeft Amasa gedoodt,
Om dat hy aensien creegh, en by my wert te groot.
Doet naer u groot verstandt laet sijn grijs haeyr niet daelen,
Met vreden naer der hel’, maer doet sijn schult betaelen.
(1015) Oock weet ghy wat my heeft Barsillai ghedaen,
Laet van ghelijcke deught sijn kinders oock ontfaen,
Wilt ontfermerticheyt aen haer altesaem bewijsen,
En haer, soo hy my de aen uwe tafel spijsen:
Want alsoo deden sy, my troostich onderstant,
(1020) Als ick voor Absalon, was vluchtich in haer landt.
Ghy hebt oock Semei, die Saul was versworen,
Wiens Vader Gera was, van Bahurim gheboren.
Die my een bloedthondt hier, een vloeckte met veel smaet,
Als ick na Castra vloodt, voor Absalons verraedt:
[p. 37]
(1025) Maer hy was die my eerst by ’t water quam ontmoeten,
En badt my om genad’, en werp hem voor mijn voeten.
Dies swoer ick by den Heer, dat hy niet sterven sou,
Hoe wel Abisai, met recht hem dooden wou.
Dan ghy naer u verstandt, sult door u wijsheyt weten,
(1030) Wat straf hy heeft verdient, om sijn god’loos vermeten.
Op dat hy met onschult, zijn leven niet volendt:
Maer dat ghy sijn grijs haeyr, met bloedt ter hellen sendt.
Salomon.
Godt heeft gerechticheyt, op ’t aerdrijck neergesonden,
Tot loon van onse deught, tot straff van onse sonden.
(1035) Noyt werdt d’oprechte deught, vergeten van den Heer,
Den sondaer die volhert, vergeeft hy nimmermeer.
Den Vorst die wijsheyt heeft, verstroyt de boose raeden:
Maer die bermertich is, beloont hy met ghenaden.
Ick sal naer mijne macht, volbrenghen u ghebodt,
(1040) Ick weet dat uwen wil, het willen is van Godt.
David.
Mijn ziel sal dan gerust, het stervelijck begheven,
om eeuwich met den Heer, ontstervelijck te leven.
Denckt op mijn woorden doch, ach! Salomon mijn kindt,
Siet dat ghy Godt den Heer, (soo hy u doet) bemindt.
(1045) Verlaet zijn weghen niet, leeft naer sijn leer, en wetten,
Sijn woort, en sijn verbondt wilt in u ziele setten.
Al sterff ick naer den vleesch, mijn ziel en mijnen geest,
Sal leven in u ziel, en zijt toch niet bevreest.
Dat Sion niet en treurt dat David is gestorven,
(1050) Sy houdt den wortel doch, al is den boom verdorven.
Dat sy niet meer en klaeght, van haer verworpeniss’:
Maer dat zy secker houdt, dat zy verheven is.
Mijn krachten die vergaen, ick sien den Heere komen,
My dunckt ick voel mijn ziel, ten Hemel opgenomen.
(1055) My dunckt ick sien den schoot van Abraham bereyt,
Om my te loonen daer naer mijn gerechticheyt,
Doet Heere naer u woort, leydt uwen knecht in vrede,
Mijn ziele snackt naer u, o! Heer verhoort mijn bede.
[p. 38]
Salomon.
Ghebrocken is den schilt, vermorselt is het sweert,
(1060) Dat Israel soo langh, voor spoedich heeft verweert.
Die als een rotse stont, is als den roock verdwenen,
Die als een Sonne scheen, is doodt, en uytgeschenen.
Die Godt verheven had, en selff gemackt soo groot,
Heeft hy vernedert weer, door d’al verdoende doodt.
(1065) Die tot den Hemel vlogh, en met Godt heeft gesprocken
Is machteloos vergaen, en als een riet ghebrocken.
Treurt nu Ierusalem, o! Dochter Sion klaeght,
Stroyt asschen op u hooft, weent nu bedroeffde maeght.
Want hy gestorven is, die beter waer gheboren,
(1070) Een man naer Godes hert, hebt ghy helaes verloren.
Laet nu o! Heer een plant, van Davids zaet opgaen,
Vol van gherechticheyt nu David is vergaen,
Maeckt Iuda weer verblijdt, doet Israel bewijsen,
Dat sy om u verbondt, u macht, en goedheyt prijsen.
(1075) Maeckt dat op Davids stoel, een sit van zijn geslacht,
Soo langh de werelt staet, off daer sy dach, en nacht.
Omschaduwt sijnen throon, maeckt hem o! Heer gepresen,
Die door u, en in u, en met u wenscht te wesen.

VERTHONINGH.

Daer Salomon sijnen vader David doet begraven, by hem legghende groote schatten, die daer naer, naer het segghen Iosephi, 7.12. van Hyrkanus ende Herodes sijn ghelicht.


DERDE DEEL.

Tweede uytkomen,

Adonias. Bersabeé.

ICk voel soo wel als ghy o! Konincklijcke vrouw’,
(1080) ’T verdriet dat u beswaert, en al gemeynen rouw’:
[p. 39]
Maer soo den swacken mensch, den Heer niet kan beletten,
Soo moet men sijnen wil in Godes wille setten.
Al dat den Heere doet dat doet hy met voordacht,
Den Heer en siet niet aen, ons droefheyt noch ons klacht.
(1085) T schijnt dat den mensch op d’aerd, noyt hebben mach zijn wenschen,
Maer dat den teghenspoedt, is eyghen aen de menschen.
Ick weet hoe swaer het valt, als iemant teghenspoedt,
Tot sijn verachtingh lijdt, off onrecht lijden moet,
Nochtans den teghenspoedt schijnt lichter om te draghen,
(1090) Wanneer men wraeck mach doen, off sijn verdriet mach klaghen.
’K en segh dees woorden niet, genadighe vorstin,
Om dat ick, om mijn leedt, iet quaets heb inden sin:
Maer om u moghentheyt, te thoonen mijn vertrouwen,
Dat niet dan vrede wenscht, en tweedracht soeckt te schouwen.
Bersabeé.
(1095) Soo ghy mijn vrindtschap soeckt, en tot my komt met vre’,
Soo seght wat u belieft, ick soeck de vrindtschap me’.
Adonias.
Om dat ick vrede soeck, wensch ick met u te spreken.
Bersabeé.
Aen mijn goet willicheyt en sal het niet ghebreken.
Adonias.
Ghy weet dat my het rijck, als aen den oudtsten quam,
(1100) Dat ick om mijn geboort, nochtans niet aen en nam.
Voor dat ick van all’t volck, eendrachtich was verkoren,
Dat my van Israel, tot Koninck had besworen:
Maer nu den Heere selff, het rijcke wendt van my,
En wilt dat Salomon, u soone Koninck zy.
(1105) Soo wil ick my in als, naer sijnen wille voeghen,
En my, met mijnen staet, oock laeten wel ghenoeghen.
Ick wil hem selff doen sien, dat ick te vreden ben,
En thoonen dat ick hem, voor mijnen Heer beken.
Ick weet dat hem het rijck, van boven is ghegheven,
(1110) En dat wy schuldich sijn, naer sijn ghebodt te leven.
Doch bid ick om een beed’ soo ’t u is aenghenaem,
Dat ghy aen Salomon versoeckt uyt mijnen naem.
[p. 40]
Dat hy Abisagh my, laet voor mijn huysvrou trouwen,
Die David wert ghevoeght, by all’ sijn ander vrouwen.
(1115) Ick meyn dat hy aen u, dees bede sal toestaen,
Door dat aen hem gheen leedt, daer door kan zijn ghedaen.
Te meer, ick seker hou, dat sy noch heeft haer eere,
En noyt beslapen is, van David mijnen Heere.
Bersabeé.
,, Wij sien als eenich hout, de vlam des viers genaeckt,
(1120) ,, Dat het door sijn natuer, terstont in brandt geraeckt.
,, Al dat het vier ghelijckt wort door het vier verdorven,
Doch ’t mach zijn dat het vier, in David was gestorven.
Den ouderdom mischien, had sijn gewenste vlam,
Door kranckheyt uyt gedaen, eer dat zy by hem quam.
(1125) Den twijfel staet ons vry, dan ick verhoop te maecken,
Dat ghy door mijnen dienst, aen uwen wensch sult raecken.
Den Koninck weet ick wel, sal doen dat my behaeght,
’K verseker u eer langh de Sunaemitsche maecht.
Adonias.
,, Men kan met geenen bandt meer binden sijn vyanden,
(1130) ,, Dan dat men haer verbindt, met houwelijcksche banden.
,, Den Prins versekert hem, als hy sijn’ vyandt wint,
,, Doch meer als hy hem geeft, dat hy van herten mint.
,, Wert Sichem, Iacob niet, door houwelijck verbonden,
,, Eer dat hy wert gestraft, om sijn bedreven sonden?
(1135) ,, Wert Moyses, Iethro niet, verbonden door de trouw’,
,, Soo haest als hy hem gaff, Ziphora voor sijn vrouw’?
,, Heeft Sampson niet zijn macht, door Delila verloren,
,, Soo haest als sy hem bandt, en heeft sijn hooft geschoren?
,, Nochtans en bandt sy niet, soo seer sijn moedich hert,
(1140) ,, Dat hy de Philisteen, een vrindt off dienaer wert.
,, Den houwelijckschen bandt, kan maer het herte binden,
,, Door eendracht, groyt de macht, door trou verkrijghtmen vrinden.
,, My dunckt dat dan den Vorst, eerst machtich wordt in ’t rijck,
,, Als hy door trou versoent, ’t verleden onghelijck.
Bersabeé.
(1145) ,, Dat Godt te saemen voeght, en kan den mensch niet scheyden.
[p. 41]
En yder moet sijn lot met lijdtsaemheyt verbeyden.
Adonias.
’K en wensch gheen ander lot, nu mijnen broeder my,
Ontnomen heeft met recht, mijn rijck, mijn Heerschappy.
Wat kan ick min als haer, voor mijnen staet ontfanghen?
(1150) Daer ghy weet dat in haer, mijn hoop leydt, en verlanghen.
Bersabeé.
En twijfelt niet aen my, acht mijn goet willicheydt,
Soo veel, als off u waar Abisagh toegeseyt,
Verwacht my in het hoff, ick sal van uwen tweghen,
Gaen sien, hoe mijnen soon, den Koninck is geneghen.
Adonias.
(1155) Dit is den rechten wegh, dit is den rechten voet,
Die my verheffen sal, off my oprechten moet.
Door list wordt dichwils meer, als door den krijgh gewonnen,
Dees vrou en merckt niet eens, waar toe dit wort begonnen.
Soo Salomon soo licht, als sy, dees saeck ghelooft,
(1160) Soo sien ick hem van ’t rijck, off van een deel berooft.
Kan ick door desen list, ’t ghemeynte maer ghetrecken,
Soo meyn ick, dat ick hem, haest oproer sal verwecken.
’T ghemeynte slacht de zee, die licht door windt beroert:
Want altijdt wordt den mensch door niewicheyt vervoert.
(1165) Al dat den schijn maer heeft, van nieuw’ gewenste saecken,
Kan lichter als den windt, den mensch oproerich maecken.
Een recht grootmoedich man bethoont eerst sijnen aert,
Als hem den noodt bedwinght, off als hy wordt beswaert.
Door lijdtsaemheyt, en moyt, voorkomt men sijn misvallen,
(1170) Den blooden laet door schrick, sijn hert ter aerden vallen.
Benauwtheyt is het vier, waer in men proeft het gout,
Van ons stantvasticheyt, dat selver hem mistrouwt.
Men noemt een tweede doodt, wanneer men schand’ moet lijden,
Men moet om haer t’ ontgaen naer sijn vermoghen strijden.
(1175) Al is ’t dat ons fortuyn, niet gunstich is naer wensch,
Sy thoont haer niet te min, goet-gunstich aen den mensch.
Sy sendt ons teghenspoedt, om ons gemoet te proeven,
Eer dat sy vreughden sendt, soo doet sy ons bedroeven.
[p. 42]
Ick hoop noch op haer gunst, al sendt sy my verdriet,
(1180) Den Hemel weet alleen, waerom my leet geschiet.
Mijn saecken gaen naer wensch, mach ick mijn wensingh krijgen:
Dan ick moet dese saeck voor Ioab noch verswijghen.


DERDE DEEL.

Derde uytkomen.

Abisagh. Salomon, Eenaja, Bersabeé.

Benijdt den Hemel dan dat men met vreughden leeft,
Off dat men hier den schijn, van eer, en hoogheyt heeft?
(1185) Heeft mijn gedwonghen vreught, en hoogheyt hem verdroten,
Omdat ick niet en ben, van Koninghen gesproten?
Moest ick om desen schijn, den maeghdelijcken naem,
Verliesen sonder schult, die my was aengenaem?
Moest ick degene zijn, die David moest verwermen,
(1190) Als hy schier was vergaen, en slaepen in sijn ermen?
Ach! Hemels alte wreedt, en zijt soo wreedt niet meer,
Draeght sorghe voor degeen, die leven door haer eer.
Draeght sorghe voor degeen, die ’t sterven sou verkiesen,
Eer sy met haeren wil’, haer eere sou verliesen.
(1195) Ich ben als in een zee, van twijfel wegh gevoett,
Fortuyn bestormt mijn ziel, en maeckt mijn hert beroert.
Hier voel ick het verdriet, van Davids overlijden,
Daer komt my weer met min, Adonias bestrijden.
’T schijnt dat hy door mijn schoont verloren heeft sijn hert,
(1200) Doch ick acht dat ick maer, door list geproeft en wert.
’Tis Ioabs list, en raedt die hem dit heeft gheraeden,*
Om hem van mijne schoont, naer wensingh te versaeden,
Om my, wanneer ick hem, ghegheven had mijn trouw,
Te schelden met verwijt, als een oncuysche vrouw.
(1205) Om segh ick, over my, aen Salomon te claghen.
Alsoff ick hem mijn trou, eerst had te coop ghedraghen.
Noyt moet in mijne ziel eens comen het ghedacht
Om iet, hoe cleyn het zy, te doen dat my veracht,
[p. 43]
Noyt moet Abisagh haer, soo dwaeselijck vergheten,
(1210) Oft Salomon mijn Heer, die moet haer saecken weten.
De Princen sijn op d’ aerd’ als sonen vanden Heer,
Een yder moet haer hier, als Godt bewijsen eer,
Wy moeten haer ontsien, en doen naer haer bevelen,
En niet met haer ghebodt, naer ons believen spelen.
(1215) De minste van u rijck, o! Koninck wijs vermaert,
Buyght haer als u slavin, en valt voor u ter aerd’.
Salomon.
Abisagh zijt getrost, staet op, en wilt niet weenen,
Den gever van den al, wil u sijn vreught verleenen.
Bedroeft u niet te seer, dat David is vergaen,
(1220) Wy moeten doch alt’saem den selven wegh ingaen.
Wy leven om de doodt, en sterven om te leven,
Het leven is den wegh, die ons de doodt moet geven.
Het sterven is den wegh, die tot het leven leydt,
Van waer men niet en keert, tot in der eeuwicheydt.
(1225) Terwijlen dat men leeft, soo moet men sterven leeren:
Want niemandt kan de doodt, noch haere schichten keeren,
Wy moeten met een hert, en met een vroom gemoet,
Verdraghen haer gewelt, terwijl men lijden moet.
Wy leeren dat te recht, aen arm bedroefde menschen,
(1230) Die altijdt om de doodt, off om het sterven wenschen.
Wien het een ruste schijnt, als haer de doodt genaeckt,
Door dat sy haer een eyndt, van haar ellenden maeckt.
Al wat men doet, off laet men kan de doodt niet vlieden,
Waer dat men vlucht, off gaet, het sterven moet geschieden.
(1235) Naer ’t leven komt de doodt, al leeft men hondert iaer,
Recht als men naer den dagh, den nacht siet volghen naer.
Wat goet mach doch den mensch door ’t leven hier gewinnen,
Als hy gheduerichlijck het sterven voelt van binnen?
Wat is het off den mensch veel menschen eeuwen leeft,
(1240) Als hy doch in het lest, een eyndt door ’t sterven heeft?
Den tijdt die selver is een oorsaeck van ’t verderven,
En kan hem selven niet, bevrijden van het sterven.
Hy eyndight alle daegh, hy sterft van dach, tot dach,
[p. 44]
Sijn paelen sijn gestelt, daer hy toe komen mach,
(1245) Wy sien dat alles is, gestelt in maet, en tijden,
Ja selff den aerdtschen al, en kan de doodt niet mijden.
Alleen de waere deught, bevrijdt haer van de doodt,
Sy leeft naer dat sy sterft, sy wort door ’t sterven groot.
Al is mijn vader doodt, hy leeft door sijne deughden,
(1250) Door vleughels van de deught vlieght hy tot sijne vreughden,
Hy vlieght tot in ons ziel en vest hem in ons hert,
En wilt dat sijnen geest, in ons herboren wert.
Vertroost u dan in hem, die ’t sterven kan beletten,
Als wy ons willeloos, in sijnen wille setten.
(1255) En treurt niet meer om hem, die met sijn vaders rust;
En in den Heere leeft, naer dat sijn ziele lust.
Abisagh.
De menscheyt door natuer, verdriet het droevich scheyden,
Salomon.
Den mensch die moet hem selff, door lijdtsaemheyt bereyden.
Een yder moet hem selff, vernoeghen naer ’t geval,
(1260) ’T waer quaet dat iemant wist, wat hem gebeuren sal.
Denckt niet al is hy doodt, dat ghy hem hebt verloren,
U vrintschap, en sijn deught, is in mijn ziel herboren.
Het staet in uwen wil, dat ick als mijnen Heer,
Begunstich uwe deught, en u, als Moeder eer.
(1265) Ick sal met danckbaerheyt, u trouwe deught gedencken,
En u, wat u belieft, als vrindt, en Koninck schencken.
Benaja.
De Konincklijcke vrou, mijn waerde Koninghin,
Versoeckt oodtmoedichlijck, dat sy mach komen in.
Salomon.
Mijn moeder heeft de macht om selver te gebieden,
(1270) Sy doet wat haer belieft, haer wenschen sal geschieden.
Abisagh blijft in ’t hoff, en leeft daer vredichlijck,
Denckt dat ghy oock besit, een deel van ’t Koninckrijck.
Abisagh.
Ick kus tot danckbaerheyt oodtmoedlick uwe voeten.


[p. 45]
VERSCHONINGH

Bersabeé.
Onnoodich is ’t mijn soon dat ghy my komt ontmoeten,
Salomon.
(1275) Het staet den soone toe, dat hy sijn moeder eert:
Want hy doet als de geen’, die sijnen schat vermeert.
Het is den soon een kroon, en Goddelijcken seghen,
Als hy sijn ouders hert, door wel doen heeft verkreghen.
Den goddeloosen soon, die baert sijn eygen schandt.
(1280) Ick doen dat my betaemt, sit aen mijn rechter handt.
Bersabeé.
Ick heb een kleyne bé, die aen my is gebeden,
Soo ghy mijn aengesicht, niet wilt beschaemen heden.
Salomon.
Ghebiedt door uwe macht, ghy weet wat ghy vermeught,
Acht mijn goet willicheyt, een oorsaeck van mijn deught.
(1285) En twijfelt niet dat ick, u bede sal ontsegghen.
Indien het wesen mach dat ghy my voor sult leggen.
’T en voeght niet aen een kindt, dat hy zijn moeder iet,
Door weygeringh ontseyt, als het door deught geschiet.
Bersabeé.
Soo bid’ ick dat ghy toch, Adonias wilt geven,
(1290) De Sunemitsche maeght, om voortaen stil te leven.
Salomon.
Wel hoe versoeckt hy dan Abisagh voor een vrouw’,
Daer ick, die Koninck ben haer voor mijn moeder hou?
Mijn broeder heeft gewis, wat grooters in sijn sinnen,
Hy meynt door desen list, mijn Koninckrijck te winnen.
(1295) Waerom en bidt ghy niet het Koninckrijck met een,
Op dat hy my verniel, en Koninck sy alleen.
Ick heb voor mijnen staet, my selff te veel vergeten,
Dat ick niet eer met straff, ghestraft heb sijn vermeten.
[p. 46]
Daer ick nochtans wel weet, dat lust van Heerschappij,
(1300) Den mensch tot quaet vervoert, en oorsaeckt Tyrannij.
Dan soo den Hemel my begunsticht met gelucken,
Soo meyn ick dat ick hem, met machten sal verdrucken.
Niet als een Koninckx soon, die naer mijn kroone staet:
Maer als een God’loos mensch, en trouwloos ondersaet.
(1305) ’K en acht sijn iaeren niet, al is hy eerst geboren,
Het willen van den Heer, heeft my voor hem verkoren.
Mijn vader heeft my selff, de Konincklijcke kroon,
Doen setten op het hooft, en stellen op den throon.
Ghy siet hoe dat hy my, met listen meynt te vanghen,
(1310) Door dat Abiathar, en Ioab hem aenhanghen;
Doch ick verhoop soo wel, te letten op mijn stuck,
Dat ick op haeren kop, sal brengen ’t ongeluck.
Godt doe my dit, en dat, soo ick niet word’ gewrocken,
Soo niet Adonias heeft tegen hem ghesprocken,
(1315) Ick sweyr by Zebaoth, den Godt van Israel,
Die my bevesticht heeft, door Goddelijck bevel.
Die my mijns vaders rijck, en kroon heeft laeten erven,
Dat hy noch heden sal om sijn misdaden sterven.
Gaet henen Benaja, en slaet hem dat hy sterft,
(1320) Eer dat hy mijnen staet, door sijnen list verderft.
Mijn moeder stelt u selff, in dese saeck te vreden,
En denckt niet dat ghy my, voor hem iet hebt gebeden.
Bersabeé.
Ick vrees’ dat hy ons sal, beschelden met verwijt,
Dat ick meyneedich ben, off ghy wraeckgierich zijt.
Salomon.
(1325) Wie dat verachtingh lijdt, die doet hem selff verachten,
Men moet op sijn verwijt, off schelden gansch niet achten.
Bersabeé.
Bermerticheyt nochtans, de lasteringh bedeckt.
Salomon.
’T is waer wanneer het niet, tot ’s rijckx verderff en streckt.
Bemerticheyt is goet, maer niet, voor die naer ’t leven*
(1330) Van sijnen Koninck staet, door eersucht aengedreven.
[p. 47]
’T mistrouwen van den Vorst, maeckt dat hy voor hem siet,
Dat hem geen ongeluck, door onvoorsicht geschiet.
Continue

PAUSA.

VIERDE DEEL.

Eerste uytkomen.

Adonias. Benaja.

ICk drijff op het gevaer, als op de woeste baeren,
Den schrick die my omringht, doet mijn gemoet vervaeren.
(1335) Dan hoop ick, dat ik my, door list sal maken groot,
Dan vrees’ ick, dat ick selff, verhaesten sal mijn doodt.
’T schijnt dat den Hemel my, door affgunst heeft versworen,
Dat ick mijn Koninckrijck, en aensien heb verloren.
Dat ick den moet verlies, dat ik verlies het hert,
(1340) Waer door een moedich Vorst, met recht gepresen werdt.
’T schijnt dat mijn hert getuyght, dat my wat quaets sal naecken,
Eer ick tot mijn vermeet’ off wensingh’ sal geraecken.
Dan ick en vrees’ my niet, te sterven voor mijn eer,
Als ick my, door mijn doodt, off sterven niet onteer.
(1345) ’T schijnt dat my mijn verstandt, en wijsheyt was benomen,
Dat ick mijn ongeluck niet selff ben voorgekomen.
Dat ick (als Absalon die Amnon ’t leven nam)
Hem niet en heb gedoodt; eer hy tot hoogheyt quam.
’K vervloeck mijn lijdtsaemheyt, ’t ghedult heeft my verdorven.
(1350) ’K had beter in het eerst, als nu met schand’ ghestorven.
’K had beter in het eerst, my in ’t gevaer geset,
Dan dat ick nu my selff, moet buyghen naar sijn wet.
Wat heeft Adonias, doch meer van all’ sijn machten,
Dan kleynheyt, en verwijt, en schandelijck verachten?
(1355) Dat hy sijn saecken nu, betrouwen moet een vrou,
[p. 48]
Die meer sijn vyandt is, als hem sal sijn getrou?
Dat hy nu bidden moet, die hem met alle reden,
Om ’t geene dat hy bidt, sou hebben eerst gebeden?
Dat hy sijn wensingh nu, moet bidden aen een kindt,
(1360) ,, Dat hem den staet van ’t rijck hooghmoedich onderwindt?
,, ’T is dwaesheyt voor den man, dat hy stelt sijn vertrouwen,
Off sijnen raedt beveelt, de swackheyt van de vrouwen.
Veel beter had ick selff, mijn broeder aengesocht,
En had hy my ontseyt, met mijn handt omgebrocht.
(1365) ,, De dooden soo men seyt, en konnen niet meer krijghen,
,, De Rijcken sien wy meest, door bloedt off moort verkrijghen.
’T bleeck aen Abimelech, die niet een man alleen:
Maer ’t seventich versloegh, tot Ephra op den steen.
Was hem dees saeck gheluckt, waarom sout my mislucken,
(1370) Daer Godt den Heere selff, den hooghmoedt wil verdrucken?
Daer hy in Moyses wet uytdruckelijck beveelt,
Dat men hem straffen sal, die sijnen vrindt besteelt.
’T schijnt dat de Princen, zijn verbrekers van de wetten,
Off dat sy haer de wet, niet onderdanich setten.
(1375) ’T Schijnt dat zy zijn als Godt om dat sy voeren ’t sweyrt,
En dat sy noch voor Godt noch mensch en sijn verveyrt.
Wat hoor ick? ach ick vrees, mijn hoff is t’ alle kanten,
Omcinghelt en beset, met Cretische trawanten,
Daer sien ick Benaja, my valt voorseker in,
(1380) Dat ick verraden ben van d’ontrou Koninghin.
Benaja.
My deyrt dat ick mijn handt, aen mijnen Heer moet leggen!
Maer ’t Konincklijck gebodt, en mach ick niet ontsegghen.
Ghy weet grootmoedich Vorst, dat ghy door valschen raedt,
,, Een oorsaeck zijt gheweest, van u aenstaende quaet.
(1385) ,, Wie sijnen mondt bewaert, kan oock sijn ziel bewaeren,
Den mensch door sijn misdaedt, verkort sijn eyghen iaeren.
Adonias.
Is Godt dan een Tyran, dat hy den eenen heeft,
Geschapen tot verderff, en d’ander wensing geeft?
Wat oorsaeck heeft den Heer, dat hy hem heeft verkoren,
[p. 49]
(1390) Ben ick soo wel als hy, niet Conincklijk gheboren?
Ben ick niet die met recht behoorde voor te gaen,
En straffen met de doodt, die naer mijn croone staen?
Had ick my naer den raedt, van Ioab wel ghedraghen,
Hy had langh doodt gheweest, ick had hem langh verslaghen.
(1395) Ick had my selff al langh, door Konincklijck ghewelt,
Veer buyten alle vrees’ en wt ghevaer ghestelt.
Dan soo ick mijn versuym, seer qualijck can voorkomen,
Door dat hy ’t Koninckrijck met macht heeft inghenomen,
Soo vloeck ick met verwijt, mijn traegheyt en ghedult,
(1400) En gheeff my selff alleen, van mijn verderff de schult.
Waer dat ick keer, off sien, ’ken sien niet dan soldaten,
Die my in mijnen noodt, ontrouwelijck verlaeten,
Die niet om eer, maar gheldt, en dienen haeren Heer,
En haeren rechten vorst verraden met oneer.
(1405) Verrader zijt ghy dan, die my soo komt verraden?
Moet ghy met bloedt, en moort, zijn moordich hert versaeden?
Moet ghy den dienaer zijn, van sijn vervloeckt bevel,
Recht oft het moorden waer, een vreughdigh kinderspel?
,, Als Godt verthorent is, dan straft hy sijne landen,
(1410) ,, Wanneer hy aen een kindt, den Rijckstaf gheeft in handen,
Die all’ sijn saecken doet lichtveerdich onbedocht,
En lichtelijck ghelooft dat hem wordt aenghebrocht.
Die ’t vleyen deughdigh acht, en waerheyt houdt voor loghen,
Die wt sijns moeders borst, d’ontrouheyt heeft ghesoghen.
(1415) Die als een Tygher brult, off als een Leeuw verwoedt,
Door onversadicheyt, is dorstich naer het bloedt,
Die wt sijn rijck, en landt, den vroomen doet verdrijven,
Die meerder is als hy, moordadich doet ontlijven.
Ha! bloedthondt al te wreedt, die niet en zijt ghebaert,
(1420) Van eenich edel huys, maer van het slijck der aerdt,
Meynt ghy eens Koninckx soon, die ’t Koninckrijck moet erven,
Die ghy niet weerdich sijt, soo schandich te doen sterven.
Neen neen, en denckt dat niet, soo langh ick heb mijn sweert
En ben ick noch voor u, noch voor u macht verveert.
(1425) Denckt vry, dat in my is, eens Konincks hert ghebleven,
[p. 50]
En dat ghy met mijn doodt, oock eynden sult u leven.
Benaja.
Ras vat hem aen het lijff, en neemt hem sijn gheweyr.
Adonias.
Noch soo niet als ghy meynt,
Benaja.
Den noodt leert teghenweyr.
Adonias.
Neen moorders niet alsoo, ghy sult mijn doodt betaelen,
(1430) En met mijn groote ziel, oock neer ter hellen daelen.
t’ sa mannen zijt ghemoet, staet uwen Koninck by,
Het geldt nu om sijn lijff, sijn riick, ziin heerschappy.
Benaja.
’T is dwaesheyt datmen hem, wil op ziin macht verlaeten,
Als hem noch moet, noch hert, noch stoutheyt kan ghebaeten.
Adonias.
(1435) Ick berst van onghedult, ach Hemels al te wreet,
Wordt ghy dan niet beweeght, van mijn ondraeghsaem leedt?
Waerom en heeft my niet het aerdtriick langh verslonden,
Soo het Abiram de’ tot straff van miine sonden?
Eer ick door desen beul, eer ick van desen hondt,
(1440) Berooft werd’ van mijn eer, off eer ick werd doorwondt.
Voort Tyger suyght miin bloedt, dat ghy doch wenscht te storten,
Ghy sult met miine doodt, miin liiden oock verkorten.
Driift u moordadich sweert, naer wensingh in dees borst,
Ontkerkert vry de ziel van uwen grootsten Vorst.
(1445) Denckt niet dat hy door schrick, oft vreese, sal beswijcken,
Sijn Konincklijck ghemoet, sal oock in ’t sterven blijcken.
Vervloeckten moordenaer, wat staet ghy nu en siet,
voleyndicht u bevel, soo eyndicht mijn verdriet?
Doorsteeckt mijn herte vry, dat my schier dunckt te breken,
(1450) Off gheeft my mijn gheweyr, ick sal het selff doorsteken.
Benaja.
U bloedt sy op u hooft, om dat ghy met verraet,
Oproerich hebt ghemaeckt, den Konincklijcken staet.
[p. 51]
Adonias.
Bloedtgierighen Tyran, moet u mijn bloedt versaeden,
Moet ghy den ghenen zijn, die my soo moet verraeden.
(1455) Gheen moederlijcke borst, en heeft u op ghebrocht:
Maer ghy zijt opghevoedt, van eenich helsch ghedrocht.
Gheen vrou heeft u ghebaert, u vader was bedroghen,
U wreetheyt thoont ghenoech, wat borst ghy hebt ghesoghen.
’Kontsin, van onghedult, ach! dat ick den Tyran,
(1460) Die my vermoorden doet, oock niet vermoorden can.
Valt hemels valt op ons, wilt ons alt’saem verpletten,
Vernielt dees moorders wreet, die haer met bloedt besmetten,
Slaet haer met blickxems vier, verslindt haer door u cracht
Lijdt niet dat haeren Vorst, van haer wordt omghebracht.
(1465) Lijdt niet dat sy met rust, neerdaelen in der hellen;
Maer wilt met knagigh leedt, haer wreede zielen quellen,
Gaet seght aen Salomon, dat ick tot sijn verderff,
Niet als sijn onderdaen, maer als sijn Prince sterff,
Niet als een die verraedt, off ontrou heeft bedreven:
(1470) Maer als een Koninckx Soon, en Koninck in sijn leven.
Ay my! mijn cracht vergaet, verlost my toch o! Heer,
Van die mijn ziele iaeght, en dooden met oneer.
Benaja.
Soo moeten sy vergaen, die ’t Koninckrijck beroeren,
Off die des Koninckx naem, onweerdich willen voeren.
(1475) Voorseker desen Vorst thoont wel een vroom ghemoet,
Dat hy standtvastich draeght, den grootsten teghenspoet,*
,, ’T is Konincklijcke deught, den teghenspoet te draghen,
,, Te meer als hem de doodt, verschrickt maeckt noch verslaghen,
,, Die sonder vreese sterft, als hy in voorspoet leeft,
(1480) ,, Thoont dat hy Konincklijck, de doot verwonnen heeft.
Komt neemt sijn lichaem op, wy sullen hem begraven,
Soo sijnen staet betaemt, in sijn voor-vaders graven.


[p. 52]

VIERDE DEEL.

Tweede uytkomen,

Pedania Tersira.

MEynt ghy vervloeckte vrou, ’t ontstelen soo mijn kindt,
Dat ick selff heb ghebaert, en dat mijn ziel bemint?
(1485) Ha neen! en denckt dat niet, ghy sult het weder gheven,
Off ick sal voor mijn vrucht, verliesen oock mijn leven.
Ghy hebt u eyghen kindt, in uwen slaep ghedoodt,
En ’t mijn hebt ghy gherooft, te nacht wt mijnen schoot.
Ick ken u valscheyt wel, gheen saeck en blijft verholen,
(1490) Ghy hebt u kindt ghedoodt, en ’t mijn hebt ghy ghestolen.
Ghy hebt door onvoorsicht, u eyghen kindt verdaen,
En meynt door desen list, u rechte straff t’ ongaen.
Tersira.
Wel hoe Pedania, meynt ghy my te vervaeren.
Om dat wy met ons twee, maer in het huys en waeren?
(1495) Om dat ick niemant heb, die recht ghetuyghen mach,
Dat ick van dit mijn kindt, voor weynich tijdt ghelach.
Neen, ghy hebt selff u kindt, al slapende verleghen,
Noyt heeft dit levend’ kindt, in uwen arm gheleghen.
’Ken pas op u verwijt, noch schelden niet een haeyr,
(1500) Ghy liecht al dat ghy seght, en dat ick segh is waer.
Ick sou veel liever selff, mijn kindt den hals omwringhen,
Eer dat ick ’t gheven sal, off eer ghy my sult dwinghen.
Eer dat ick toe sal staen, dat ghy ’t my rooven sult,
Hebt ghy u kindt ghedoodt het is u eyghen schult.
Pedania.
(1505) Ach my onsalich wijff, ellendichste der vrouwen,
Wie sal ick nu voortaen, ter werelt meer betrouwen?
Sal my dees snoode vrouw verwijten, dat ick ben
Moordadich aen mijn kindt, en niet mijn kindt en ken.
Ick segh u Tersira, ghy hebt daer selff gheloghen,
(1510) Ghy hebt my valschelijck, in mijnen slaep bedroghen.
Ghy hebt mijn kindt gherooft, in ’t midden van den nacht,
[p. 53]
Dat soo natuer hem leert, sijn moeder selff toe lacht.
’Tschijnt dat sijn kindtsheyt wilt, mijn recht en saeck ghetuyghen,
Door dat het meer mijn borst, als d’uwe wenscht te suyghen,
(1515) Ach arm onnoosel dier, mijn eyghen vleesch, en bloedt,
Sult Ghy dan met mijn melck, niet worden opghevoedt.
Sal dees oncuysche vrou, u moeder u ontsteelen,
Om met u teere ieucht, naer haeren wensch te speelen.
Om dat sy noch met my sou drijven haeren spot,
(1520) En segghen dat ick was voor haeren list te bot.
Neen neen, en denckt dat niet, ick sal my gaen beclaghen,
En aen den Koninck selff, dees divery voordraghen,
Soo Godt hem heeft begaeft, met wijsheyt en verstandt,*
Soo meyn ick dat hy my, sal wreecken van dees schandt.*
Tersira.
(1525) Meynt ghy dat ick my vrees’ om my ghelijck te rechten?
Het recht, oft het ghewelt, moet onsen twist beslechten.
Komt gaen wy naer het Hoff, ick sal soo wel als ghy,
Mijn clacht den Koninck doen, van moort en divery.
Soo hy can sonder thoon, rechtveerdich oordeel wijsen,
(1530) Soos al een yder een, sijn groote wijsheyt prijsen.


VIERDE DEEL.

Derde uytkomen.

Salomon, Abiathar, Benaja.

’TIs waer, Godt had’ belooft, soo Ely bleeff ghetrou,
Dat hy voor hem altijdt, en eeuwich wesen sou:
Maer doen sijn soonen haer, soo schandelijck vergaeten,
Dat sy het beste deel, van sijnen offer aeten.
(1535) Soo heeft den Heer gheseyt, door der Propheten mondt,
Dien hy tot Silo selff, aen haeren Vader sondt,
Ick had uws vaders huys, in eeuwicheyt ghesworen:
Dat het tot mijnen dienst, alleen sou zijn vercoren,
Maer het moet verre zijn, ick eere, die my eert,
(1540) En van die my veracht, hem oock mijn aenschijn keert.
Want siet den tijdt die comt, dat ick om my te wreecken,
[p. 54]
Den arrem van u huys, haest sal in stucken breken,
Tot dat daer niemant sy, die oudt wordt van u saet:
Maer sult u vyandt sien, berooven uwen staet.
(1545) Nochtans en wil ick niet, van mijnen Autaer roeyen,
Al die van Aarons saet, het Priesterdom bemoeyen:
Ick wil verwecken een, die doen sal mijn ghebodt,
Wiens huys sal eeuwich zijn, den Heere Sabaoth.
Dit sal het teecken zijn, waer door ghy sult verderven,
(1550) Dat bey op eenen dach, u soonen sullen sterven.
Al dat van u gheslacht, voliaerich worden sal,
Sal sterven sonder vrucht, met droevich ongheval.
Wie van u over blijft, sal ick met leedt bedroeven,.
Tot dat sy tot haer quaedt, mijn gramschap sullen proeven.
(1555) Noyt valt des Heeren woordt, onvruchtbaer op der aerd’,
Den mensch wordt tot sijn straff, nootsaeckelijck bewaert,
Godt gheeft den Koninck macht, om sijn straff wt te voeren,
Als ymant door verraedt, het rijcke wilt beroeren.
Ghy weet Abiather, hoe veel ghy hebt misdaen,
(1560) Door dat ghy hebt met raedt, mijn broeder by ghestaen,
,, Wie raedt gheeft tot verraedt, is schuldich van’t verraden,
,, Door dat hy d’oorsaeck is, van dat hy heeft gheraden.
Abiathar.
,, Als Godt den mensch verlaet, beneemt sy sijn verstandt,
,, En keert al sijnen raedt, tot sijn verderff, en schandt.
(1565) Ick ken Grootmoedich Vorst, dat ick my heb vergeten,
Door dat ick niet met raedt, ghestraft heb sijn vermeten,
Dat ick heb toeghestaen, den raedt die Ioab gaf,
Waer door ick schuldich ben, sijn wel verdiende straff:
Maer soo den Vorst meer deught, can thoonen door ’t vergeven,
(1570) Als door sijn straffe wet, waer door hy straft aen ’t leven,
Soo meyn ick voor ghewis, nu Godt u ziel bewoont,
Dat ick meer door u deucht, als recht sal sijn verschoont,
Ghy hebt de deught soo wel, als ’t Koninckrijck vercreghen,
Van die met hert en ziel, tot deughden was gheneghen.
(1575) Denckt daerom bid ick doch o! Vorstelijcken Heer,
Wat deught Ahimelech, u vader de’ wel eer,
[p. 55]
Als hy voor Sauls haet tot Nobe was ghevloden,
Daer hy hem heeft het sweert, en toon-broodt aen-gheboden.
Waerom hy sonder schult, van Saul wert ghedoodt,
(1580) Met all’ die voor den Heer, bewaerden ’t heylich Broodt,
Mijn haeyren rijsen op, ?k en kan’t schier niet wtspreken,
Hoe Doeg den Edomijt, de Priesters heeft door-steken.
Hoe hy op eenen dach, kon storten sooveel bloet,
Van menschen en van vee, dat doch gheen quaedt en doet.
(1585) ’T is waer, dat ons den Heer ghedreyght had met verderven;
Maer ’t schijnt dat sijnen haet, vercoelt is door haer sterven.
Want om dat ons gheslacht, niet gansch en sou vergaen;
Heeft hy my in den noodt, ghenadich by ghestaen.
Hy heeft uws vaders hert, beweeght tot medelijden,
(1590) Door dat hy schuldich was aen haer verdrietich lijden.
En swoer my by den Heer, wie naer u leven staet,
Sal naer mijn leven staen, en wecken my tot haet.
Heeft hy my door sijn deught, ghenadich aen-ghenomen,
Soo bid ick laet sijn deucht, oock in u ziele comen?
(1595) Vervremt u herte niet, thoont u meweerdicheyt,
’K en bid maer om het gheen, dat my is toe gheseyt.
Salomon.
Om dat ghy d’Arcke Godts, voor David hebt ghedraghen,
Als Uza van den Heer, met gramschap wert gheslaghen,
Wil ick op desen dach, al is u misdaet groot,
(1600) Vergheven door mijn deught, u welver-diende doodt.
Ick weet dat ghy seer veel, met David hebt gheleden
Terwijl hy om het rijck, met Saul heeft ghestreden.
Daerom laet u toe, dat ghy tot Anatath,
Op uwen acker woont, om dienen uwen Godt.
(1605) ’T is beter dat ghy daer, in rust zijt, als verdreven,
Dan dat wy hier door u, in ongherustheyt leven.
Abiathar.
Jck wensch dat mijn onrust, het rijck gherustheyt gheeft.
Salomon.
Het woort moet zijn vervult, dat Godt ghesproken heeft.
[p. 56]
Abiathar.
Danckbaerich met ootmoet, buygh ick my voor u voeten,
(1610) En bid’, dat Godt den Heer, u grampschap wil versoeten.
Salomon.
,, Godt maeckt den raedt te niet, van die door hoovaerdy,
,, Hem selff verheffen wilt, tot staet off heerschappy,
,, Den hoochmoet sal den Heer, wt sijnen acker roeyen:
,, Maer het ootmoedich zaet, sal in veel eeren groeyen.
(1615) ,, Godt eert den aerdtschen mensch, die sijnen naeme vreest:
,, Maer die sijn woort veracht, ontreckt hy sijnen gheest.
,, Hy kiest die’t hem belieft, als hy een wil verhooghen,
,, De vreese van den Heer, maeckt groot in ’s Heeren ooghen.
,, Den Koninck groot van macht, en is soo machtich niet,
(1620) ,, Als die den Heere vreest, off sijnen naem ontsiet.
,, Die Godt van herten soeckt, door deuchdelijcke weghen,
,, Maeckt dat sijn vyandt self, tot hemwaert is gheneghen.
,, Den Goddeloosen mensch, verschrickt hem inden noodt:
,, Maer die rechtveerdich is, blijft staende tot der doodt.
(1625) ,, Gherechticheyt, en wet, zijn mueren van de landen,
,, Den Heer heeft liever recht, als dienstbaer offerhanden.
Benaja.
Het moet o! Grooten Vorst, al u vyanden gaen,
Soo het Adonias, nu heden is vergaen.
Salomon.
Hoe heeft Adonias, sijn ongheluck ghedraghen?
Benaja.
(1630) Sy waeren al verschrickt, die sijne dulheyt saeghen,
’T scheen dat wt sijnen mont, een helsche fury quam,
Sijn ooghen scheenen hem te branden als een vlam,
Den laster dien hy sprack, en can ick niet wt spreken,
Doch heb’ hem met dees handt, naer u bevel doorsteken.
Salomon.
(1635) ,, Den mensch verweckt sijn straff, als hy hooghmoedich wert,
,, Niet straft den Heere meer, als een hooghmoedich hert.
,, Wie voor een ander graeft, moet selver daer in vallen,
,, Den boosen moet sijn straff, als stricken overvallen.
[p. 57]
Wie listich sijnen vrindt, een schandich net bereyt,
(1640) Wordt selff, door weder-list, in sijn verderff geleyt.
Wie boven sijne macht, tot aen de Son wilt vliegen,
Sal hem, eer dat hy’t weet, in sijne vlucht bedriegen.
Benaja.
Den Prins die moet hem selff, bereyden van ’t gevaer.
Salomon.
,, De vreese slacht de doodt, sy volght den mensche naer:
(1645) ,, Doch ick moet soo ick can, my van haer quaet bevrijden,
,, En met een vroom gemoet, om d’overwinningh strijden.
,, Begeerlijckheyt van eer, maeckt het gemoet verveert,
,, Die vreest voor geen verlies, die geenen staet begeert.
,, De vrees’ wordt met den Prins, als tot sijn straff geboren,
(1650) ,, Den mensch die vreesich leeft, geeft selff den moet verloren.
,, Die overwint hem selff, die door geen vrees’ en schrickt:
,, Maer met gedult verdraecht, dat hem wort toegeschickt.
Jck sien dat ick de vrees, moet wt mijn rijck verdrijven,
In-dien ick sonder vrees, wil in het rijcke blijven.
(1655) Soo langh als Ioab leeft, vrees ick voor mijnen staet,
Sijn aensien, en sijn macht verweckt my al dit quaet.
Gaet henen seght hem aen, dat ick hem sal verschoonen,
In-dien hy voor het recht, sijn onschult can bethoonen:
Maer soo hy om sijn quaet, verwesen wordt ter doodt,
(1660) Dat ick hem niet en can, verlossen wt den noodt.
Benaja.
Soo haest Adonias, verloren had het leven,
Heeft hy hem selff door vrees’ in ’t Heylichdom begeven.
Salomon.
Soo hy niet strackx en comt, en hem voor ’t recht en stelt,
Soo sweyr ick dat hy daer, sal proeven mijn gewelt.
(1665) ,, Het brullen van den Leeuw, is als des Konincks thoren,
,, Wie tegen hem misdoet gaet om sijn quaet verloren.


[p. 58]

VIERDE DEEL.

Vierde uytkomen.

Ioab. Gheest van Absalon. Benaia.

’AY my! wat schrick is dit, wat lijd ick al ghevaer?
Waer dat ick keer, off vlucht. dees schaduw’ volght my naer,
Vliegh ick met mijn ghedacht, in ’t diepste van der hellen,
(1670) Ick sien dees ziel daer oock, die mijn gemoet komt quellen:
Waer dat ick my verbergh, de vrees’ die vat my aen,
En raedt my dat ick sou, de dulle wraeck ontgaen:
Maer wat, den Hemel is, tot mijn verderff geneghen;
Want waer ick loop, oft vlucht, de wraeck die komt my teghen.
(1675) ’T schijnt dat den Hemel haet, den stervelijcken mensch,
Soo haest als hy verkrijght, den schijn van sijnen wensch.
’T schijnt dat hy my benijdt, en niet meer wil ghedooghen,*
Dat ick naer desen dach, sijn licht sie met mijn ooghen.
Ach Hemels al te wreet, hoe lijdt ghy dat een hert,
(1680) Dat noyt verwonnen is, van vrees verwonnen wert?
Dat Ioab die schier heeft, een werelt overwonnen,
De vreese van de doodt, niet sal verwinnen konnen.
Neen neen ick overwin, de vrees van mijn gemoet,
Gaet henen soeckt de plaets, daer mijn ziel rusten moet.
(1685) Verlicht haer met u vlam, tot dat ick daer sal komen.
Want ick weet dat my haest, den dach sal zijn benomen.
Ick heb Adonias, geraeden in sijn quaet.
’T is reden dat mijn ziel, oock by sijn ziele gaet.
Dat nu de Son alleen, gaet loopen door haer Poolen,
(1690) Dat zy nu vry alleen, den Hemel door gaet doolen.
Want ick, die als een Son het aerdtrijck heb verlicht,
Verduyster door de doodt en heb haest uytgelicht.
Mijn Son’ gaet onder d’aerd, en wort ter hell’ gesonden,
Daer noyt geen Son noch licht, noch klaerheyt was gevonden,
(1695) Dat sy dan van mijn licht, hooverdich haer beroemt.
[p. 59]
En mijn licht haeren dach, oft haeren Phaebus noemt.
’T scheen dat ick van ’t gheluck, vol voorspoet was gheboren,
En nu op eenen dach, gaet all’ mijn eer verloren.
Waerom en ben ick niet gheslaghen van de pest,
(1700) Als Godt verthoorent was, en storff met al de rest.
Eer Dat ick door een kindt, verliesen moet mijn leven,
Dat hem van in sijn ieught tot moorden gaet begheven.
Ha! Tygher moet het bloedt, het bloedt van Zeruja,
Versaeden uwen dorst, dat u bestaet soo na?
(1705) Wat siet men al verderff, en ongheluck geschieden,
Daer kinders sonder raedt, het Koninckrijck ghebieden?
Daer niemant wort beloont, dan die als kinders leeft,
Het aertdrijck ick vervloeck, dat my ghedragen heeft.
’T schijnt dat dees schaduw haer, aen Ioab soeckt te wreeken,*
(1710) ’T schijnt dat sy in mijn borst, haer helsche vlam wilt steeken.
Wech komt my niet te nae, vertreckt verdoemde ziel,
Eer dat ick u noch eens, met dit mijn sweert verniel.
Absalon.
Wee roep ick, Ioab wee, de wraeck moet u verderven,
Mijn ziel doolt ongherust, tot dat ghy oock sult sterven.
Ioab.
(1715) Ach! schrickelijck gesicht, versoeckt ghy dan mijn doodt?
Berst aerde, scheurt van een, en opent uwen schoot,
Verslindt haer altesaem, die my door vrees’ vervaeren,
Doet haer, naer haer verdienst, met schrick ter hellen vaeren.
Sal dan de grousaem vrees’, als een verwoedt tijran,
(1720) Verwinnen door haer kracht, een strijdtbaer oorloghs man?
Sal hy die selff de vrees’, op ander plach te iaeghen,
Nu moeten in sijn ziel, haer dulle wreetheyt draghen?
Ha! grouwelijcke vrees’ hoe maeckt ghy my verschrickt?
Hoe Ioab vreest ghy dan, dat u wort toegeschickt?
(1725) Vreest ghy, waer door ghy sult, tot u gelorij raecken?
Mijn doodt, sal desen dagh, hoop ick, doorluchtich maecken.
’K en vrees’ voortaen niet meer, dat vry den leeuw’ verwoedt,
Komt suyghen uyt mijn borst, mijn dul ontsteeken bloedt.
Dat hy mijn ziele vry, doet senden naer der hellen,
[p. 60]
(1730) Op dat dees Manes my, op d’aerd niet meer en quellen.
De menschelijcke wet, ben ick oock onderdaen,
Ick weet dat alle vleesch, moet door de doodt vergaen,
Al dat geschapen is, moet vroech oft laet verderven.
,, ’Tis dwaesheyt dat den mensch ontvlieden wilt het sterven.
Absalon.
(1735) Waer-om o! moorder wreet, zijt ghy dan hier gevlucht?
Weet ghy niet dat-men noyt, des Heeren handt onvlucht?
Ioab.
’Ken vlie den Heere niet, maer wel des Koninckx thoren.
Absalon.
Den Koninck doet mijn wraeck, u vlucht is moeyt verloren.
Ioab.
Mijn haeyren staen te bergh, mijn mannelijck gemoet,
(1740) Ontset hem door de vrees’ die my den strijt aen-doet.
’T schiint dat dees grouwsaem ziel, my toe-sendt al’ dees plagen,
’T schiint dat sy my verweckt, die miin gemoet door-knagen.
’T schijnt dat ick in mijn ziel, met recht word’ over-tuyght,
Off dat mijn moedich hert, sich voor de vreese buyght.
Benaja.
(1745) ,, Wie dat oneenicheyt, door moet-wil soeckt te wecken,
,, Soeckt listich het geluck, naer sijnen wil te trecken.
,, ’T is dwaesheyt dat men meynt, des Heeren straff t’ontgaen,
,, Wanneer men sijn gebodt, te buyten heeft gegaen.
Ghy weet groot-moedich Vorst, dat wy ons moeten setten,
(1750) Naer ’t Konincklijck bevel, en vaderlijcke wetten.
Der halven, op dat ghy, u aen-clacht weder leght,
Soo komt wt dese plaets, en stelt u selff te recht.
Ioab.
Seght Salomon dat my den Tempel sal bevrijden,
Off ick sal hier de straff, van mijne misdaet lijden.
(1755) Ick acht mijn leven meer, als ’t Konincklijck gebodt,
Nu my den Koninck haet, soo staet mijn hoop in Godt.
Absalon.
,, Als Godt met sijne gunst, den mensch is af geweken,
,, Dan lijdt hy dat de wraeck, wraeckgierich haer mach wreken.
[p. 61]
Benaja.
Het Konincklijck bevel heb ick u aengeseyt.
Ioab.
(1760) Gaet seght hem, dat ick hier, te sterven ben bereyt.
PAUSA.
Continue

VIIFDE DEEL.

Eerste uytkomen.

Godt den Heere, Salomon, Benaja, Pedania, Tersiria, Semei.

ICk was, ick ben, ick blijff, eer dat de tijden waeren,
Off eer den afgrondt was, soo dreeff ick op de baeren,
Ick ben die met een woort, geschapen heb het licht,
Den Al wt niet gemaeckt, en met een woort gesticht.
(1765) Ick ben het Al, in Al, ick geeff den Al sijn leven,
Bidt daer-om wat ghy wilt, dat ick u oock sal geven.
Salomon.
Ghy hebt o! Heer mijn Godt, mijn vader by-gestaen,
En David uwen knecht, bermherticheyt gedaen,
Om dat hy voor u heeft, gewandelt uwe wegen,
(1770) En tot gerechticheyt, en waerheyt was genegen.
Ghy hebt my sijnen soon, naer u beloftenis,
Doen setten op den stoel, soo het dan heden is,
Laet Heere naer u woort, u woort waerachtich wesen,
Dat ghy aen David hebt gesworen langh voor desen:
(1775) Maer ick ben noch seer ionck, en in mijn teerder ieucht,
Dat twijffeligh verkiest, de wegen van de deught.
Ghy hebt my van u volck, tot Koninck wilen setten,
Eer dat ick had verstandt, t’oordeelen van u wetten.
Geeft my daer-om o! Godt, een wijs ootmoedich hert,
(1780) Op dat u volck door my, naer recht gevonnist wert:
Want wie vermach u volck, (dat niemant can getellen,)
T’oordeelen sonder u, off haer sijn wetten stellen.
[p. 62]
Godt den Heere.
Om dat ghy niet en bidt, om rijckdom, eer, noch staet,
Noch om dat ick op d’aerd, u een lanck leven laet.
(1785) Noch om de zielen oock, van uwe doodt vyanden,
Die als mijn gheessel zijn, tot straffingh vande landen:
Maer om de grootste deucht, de wijsheyt, die maer vloyt
Wt my, en door wiens cracht, mijn Godtheyt eeuwich groyt.
Soo heb ick dan gedaen, naer dat ghy hebt gebeden,
(1790) En heb met wijs verstant, u hert begonsticht heden.
Alsoo dat noyt voor u, geweest heeft uws gelijck,
Noch niemant comen sal, in dit mijn Koninckrijk.
Daer toe wil ick u noch, meer eer, en rijckdom geven,
Als al de Vorsten groot, die nu op aerdtrijck leven.
(1795) En soo ghy mijnen wegh, als David gaet altijdt,
Soo sult ghy met geluck, hier leven langen tijdt.
Salomon.
Ghy zijt o! Heer alleen, ghy hebt het al geschapen,
Den hemel looft u cracht, de winden sijn u knapen.
Al wat daer boven is, off op het aerd’rijck leeft,
(1800) Js u, ghy zijt die ’t rijck, en ’s werelts hoogheyt geeft.
Ghy heerschapt over al, ghy stort als eenen regen,
Daer ghy door hooge gunst, wilt senden uwen segen,
Geen Godt is ws gelijck, in u handt staet de cracht,
Als ghy maer imant wilt, groot maecken door u macht.
(1805) Wat ben ick doch o! Heer, dat ghy my hebt vercoren?
Dan ghy volbrengt het geen, dat ghy ons hebt gesworen.
Het Manna van u woort, maeckt mijn ziel onbevreest,
En maeckt my zijnde ionck, seer oudt, en grijs van geest.
Ick weet dat ghy o! Heer, mijn herte wilt beproeven.
(1810) Ick wensch te zijn geproeft, Heer wilt my niet bedroeven.
Omgort my met u vrees, geeft my oprechticheyt.
Schept in mijn ziel o! Heer, bid ick gerechticheyt.
Ick stel my in u macht, ick geeff my over wonnen:
Want wie sou tegens u, o! Heer hem stellen connen.
(1815) Godt is Iuda groot, sijn cracht is daer vermaert,
In Israel heeft hy zijn heerlijckheyt gebaert.
[p. 63]
Tot Salem is zijn tent, in Sion wilt hy woonen,
Aen Ephraim sal hy sijn mogentheyt bethoonen.
Hy breeckt door sijnen arm, haer bogen, schilt en sweert,
(1820) En maeckt haer in den strijdt, als Sissera verveert.
Sijn heerlijckheyt, en macht, is meerder als de bergen,
Die haeren grooten rooff in haeren buyck verberghen.
Die stout zijn van gemoet berooft hy van haer eer,
Sy slaepen haeren slaep geen cracht en gelt daer meer.
(1825) Voor u ô Iacobs Godt? wort slapend’ en verslagen,
U haeters niet alleen, maer beyde peert en wagen.
Ghy zijt vervaerlijck Heer, wie can voor u gestaen,
Als ghy van uwen throon, u toornicheyt laet gaen.
Als ghy het oordeel laet van uwen Hemel hooren,
(1830) Soo wordt het aerdtrijck stil, en stopt verschrickt sijn ooren.
Ghy slaet de Behemots, en breckt haer hoofden wreet,
Als ghy verdrietich wort, van ons verdrietich leet.
Ghy deylt door uwe cracht, de zee met haere baeren,
En doet in haeren buyck, Leviathan vervaeren.
(1835) In u is dach, en nacht, ghy geeft de Son haer licht,
Ghy zijt die in de zee, het aerdtrijck hebt gesticht.
Gedenckt daer-om ô Godt!, aen die ghy hebt vercoren,
Aen die, die sonder u, ô Heer! sou zijn verloren.
Vergeet de ziele niet, van u ellendich dier,
(1840) En geeft u tortelduyff, doch niet den wreeden gier:
Maer wilt sijn vierich hert, bewaeren in u handen,
Op dat hy eeuwichlijck mach in u liefde branden.
Benaja.
,, Recht soomen in een huys, een yder siet bedruckt,
,, Wanneer de droeve doodt, een uyt het leven ruckt.
(1845) ,, Off soomen in een schip, den schipper siet vervaeren,
,, Wanneer hy ’t roer verliest, door ’t woeden van de baeren.
Stont Ioab oock verbaest, vol droefheyt en gevaer,
’T scheen dat hem imants ziel, wraeckgierich volghde naer:
Maer soo het Panther dier, wanneer het wordt gevangen,
(1850) Verdobbelt sijn gewelt, en gaet sijn oude gangen,
Scheen oock dat Ioabs cracht door vrees vermeerdert wert,
[p. 64]
Recht off den noodt, en vrees’, gaf wasdom aen zijn hert.
Want als ick hem beval, dat ghy my hadt gheboden,
En dat hy komen sou, van daer hy was ghevloden.
(1855) Sprack hy, niet als een man, die vrees’ heeft voor de doodt:
Maer als een die hem selff ghetroost heeft in den noodt.
Seght Salomon dat my, den Tempel sal bevrijden,
Off ick sal hier de straff, van mijne misdaet lijden,
Mijn leven acht ick meer, als ’t Konincklijck ghebodt,
(1860) Nu my den Koninck haet, soo staet mijn hoop in Godt.
Salomon.
Wie dat een mensche slaet, dat hy verliest het leven,
Moet sterven naer de wet, die Moyses heeft beschreven.
Geen plaets en geeft den Heer, die moorders vrijheyt geeft,
Maer wel die onverhoets, iets quaets bedreven heeft.
(1865) Wie sijnen naesten doodt, off doet ter hellen daelen,
Dien suldy (seyt den Heer) van mijen autaer haelen.
Op dat hy naer verdienst, oock doodt geslaghen wort,
En dat sijn bloedt versoen, dat hy heeft uyt gestort.
Godt wilt dat alle quaet rechtveerdich wordt gewrocken.
(1870) Gaet henen slaet hem doodt, doet soo hy heeft gesprocken,
Begraeft hem in zijn huys, op dat ghy ’t edel bloedt,
Dat Ioab heeft gestort, van mijnen huyse doet
En dat den Heer het bloedt, op sijnen kop laet komen,
Dat hy twee mannen heeft onschuldich ’t lijff benomen.
(1875) Die beter sijn geweest als hy, vol boosen list,
En heeft haer bey’ gedoodt, dat David niet en wist.
Op dat een yder weet, van ons naerkomelinghen,
Dat wij onschuldich zijn, aen sijn vervloeckte dinghen.
Dat hy selff Amasa en Abner heeft vermoort,
(1880) Waer door hy Godt, en ons, ten hooghsten heeft verstoort.
Benaja.
Het Konincklijck bevel, sal haestelijck geschieden.
Salomon.
Ghy sult in sijne plaets, als veltheer dan gebieden.
En op dat Godes woort, aen Elij wert volbracht,
Ontreck ick ’t Pristerdom, het Ithamars geslacht.
[p. 65]
(1885) Phinees weerdich huys, sal tot dees eer geraecken:
Want Sadoch wil ick doen, tot Hooghen-priester maecken,
Gaet henen dat hy strackx, tot Priester wort gewijt,
Op dat Ierusalem, en Sion haer verblijt.
Maer sendt my Semei, van Bahurim geboren,
(1890) Die David als hy vloodt, gevloeckt heeft, en versworen,
Op dat ick naer verdienst, sijn dwase boosheyt straff,
En hem met ongeluck, mach brengen in het graff.
,, Den lasterlijcken mondt, doet selff sijn ziele sterven,
,, Den dwaesen brenght hem selff, door dwaesheyt in ’t verderven.
(1895) ,, Wie sijnen mondt bewaert, bewaert hem voor het recht,
,, En thoont hoe sijn gemoet, door deucht is onder-recht.
Benaja.
Wie teghen Godt misdoet, al tracht hy wech te vlieden,
En can, waer dat hy vlucht, sijn straffe niet ontvlieden.
Godts handt reyckt over al, ia reyckt tot in der hel;
(1900) Ick sal grootmoedich Vorst, volbrengen u bevel.
Tersira.
Comt gaen wy onse clacht, den Koninck dan voordraghen.
Pedania.
Gerechten Davids soon, ick coom rechtveerdich claghen,
Het alder grootste leedt, dat my oyt is geschiet,
Mijn traenen en geween, getuygen mijn verdriet.
(1905) Ick en dees ander vrouw, die woonden bey’ te saemen,*
In een ontuchtich huys, daer wy ons’ wellust naemen.
’T geviel op een en tijdt, dat ick van kind gelach,
En sy heeft van gelijck gebaert den selfden dach:
Maer aen den derden dach heeft sy haer kindt verlegen,
(1910) En in den slaep gedoodt, soo snoode moeders plegen.
Sy siende dat haer kindt, was in den slaep gedoodt,
Heeft haeren dooden soon, geleydt in mijnen schoot.
En heeft mijn levend’ kindt, wt mijnen arm genomen,
Met meyningh dat haer daedt, door niemant sou uyt-comen:
(1915) Maer als den dach aen brack, en dat ick grootsten Vorst:
Mijn kindt gaen suygen wou, en leggen aen mijn borst,
Soo heb ick niet mijn kindt, maer dit haer kindt gevonden.
[p. 66]
Dat sy in dit mijn cleet, en doeckxkens had’ gewonden, En nu versaeckt sy ’t feyt, om dat ick niet en can
(1920) Betuyghen mijne saeck, door thoon van eenich man.
Dies bid’ ick dat ghy my ô Koninck wilt beschermen!
Die als een vader zijt, en trooster van den ermen.
Salomon.
Wat seght ghy van dees clacht, bekent ghy dat sy seyt.
Tersira.
’T en is Heer niet alsoo, neen, ick versaeck het feyt.
(1925) Sy meynt my haeren soon, voor dit mijn kindt te geven,
Ick sweyr by al dat leeft, dat mijn kindt is in’t leven.
Pedania.
En ick sweyr by den Heer, dat mijnen sone leeft,
En dat sy met bedrogh, voor u geloghen heeft.
Tersira.
Dat sy haer saeck bethoon, ick segh, sy heeft geloghen,
(1930) Ick sweyr soo wel als sy, dat sy u heeft bedroghen.
Salomon.
Wel aen, ick sien dat elck, op ’t heftichst hem verweert,
Ick sal haer bey’ voldoen, gaet haelt my hier een sweert.
Hout my dit levend’ kindt in ’t midden door sijn leden,
En geeft haer elck een helft, soo sijn sy bey te vreden.
Pedania.
(1935) Ach Heere niet alsoo, thoont toch bermherticheyt,
Aen dit onnoosel dier dat om genade schreyt.
Geeft haer het levend’ kindt, en doet het toch niet sterven,
’K heb liever dat het leeft al sou ick’t eeuwich derven.
Tersira.
’T en is noch mijn, noch dijn, laet het in stucken slaen,
(1940) Jck wil des Koninckx wil, ick sien’t met vreuchden aen.
’T is dwaesheyt dat men wil, des Koninckx wil weerhouwen
Wy moeten sijnen wil, als Godt in eeren houwen.
Salomon.
Geeft dees het levend kindt, ick weet, en sien gewis,
Dat sy van dit haer kindt, de rechte moeder is.
(1945) Haer moederlijck gemoet, en can my niet bedrieghen:
[p. 67]
Maer ghy hebt straf verdient om dat ghy my comt lieghen.
Gaet henen ick vergeeff, voor dees reys u misdaet:
Maer dat ghy my dees vrouw, voortaen met vreden laet.
,, Wie dat rechtveerdich wil oordeelen naer Godts wetten,
(1950) ,, Mach niet, als op het recht off op de rechten letten.
,, Den mensch die licht verwijst, men niet rechtveerdich acht:
,, Maer wel die ’t recht met maet, can houden in sijn macht,
,, Godt die rechtveerdich is, haet all’ onrechticheden,
,, Die zijn Godt meest gelijck, die haer pont wel besteden.
Semei.
(1955) Vergeeft de misdaet doch ô! Koninck, Vorst en Heer.
Aen een, die dwaeselijck gesproken heeft wel eer,
Aen een, die sijn misdaet, genadich is vergeven,
Van die, die hem met recht, mocht straffen aen het leven.
Salomon.
Om dat ghy d’eerste waert die David zijt ontmoet,
(1960) Als hy van Castra quam, langhs den Iordanschen vloet,
En hebt hem om gena’ genadich aengebeden,
Soo wil ick mijn gena, u oock bethoonen heden.
Gaet tot Ierusalem, en timmert u aldaer,
Een huys, en woont daer in, maer gaet my niet van daer:
(1965) Want tot wat daghen ghy, met mijn gebodt sult gecken,
Off Kidrons schoone beeck, maer eens sult over-trecken,
Soo weet dat ghy de doodt voor seker sterven moet,
U bloedt sy op u hooft, en niet mijns vaders bloedt.
Semei.
De meyninghe is seer goet, soo mijn Heer heeft gesproken,
(1970) Sal sijnen dienaer doen, mijn misdaet wordt gewroken.
Salomon.
Gaet henen doet het geen, dat ick u heb belast.
Door Godt verwint den mensch, uyt hem, ons hoocheyt wast,
Wie sijn vyanden wil, tot sijnder eer verwinnen,
Moet niet dan door den Heer, en met den Heer beginnen.
(1975) Nu wil ick voor den Heer, en voor des Heeren naem,
Den Tempel bouwen gaen, tot sijnen dienst bequaem,
[p. 68]
Door hem, wil ick voor hem sijn wooningh laeten maecken,
Daer wy, en hy met ons, in rusten sal, en waecken.

VIIFDE DEEL.

Tweede uytkomen,

Gheest van Absalon, Ioab, Benaia, wraecke.

DEn Hemel crijght verdriet, dat ghy soo langh verbeydt,
(1980) ’T wort tijdt, maeckt dat ghy haest, te sterven zijt bereydt,
Het oordeel is gegaen, hy comt die my sal wreken,
Vlucht vry, ’k en acht het niet, hy sal u doch doorsteken.
Ioab.
Wat grouwel voelt mijn ziel? ach Hemels zijt ghy dan,
Soo schrickelijck verstoort op een verlaeten man?
(1985) Waerom en ben ick niet, in ’t grouwsaem stael geschapen?
Dat ick my nu moet sien, berooft van schilt en wapen.
Wat let my dat ick niet, dees ziel noch eens vermoor,
Van wien ick mijn bederff, als een voorseggingh hoor?
Wat let my, dat ick niet, op een en hoop de rotsen,
(1990) Om Godt, die my verlaet, naer mijnen wil te trotsen?
Wat let my, dat ick niet, den Hemel op en loop,
En worp de Son en Maen, en Sterren over hoop?
Wat let my, dat ick niet, de dolende Planeten,
En treck van haere plaets, als off ick waer beseten?
(1995) ’T schijnt dat mijn groote cracht, waer door ick ben vermaert,
De swanger berghen slacht, die maer een muys en baert.
De dampen van ’t geluck, sijn my in ’t hooft getogen,
Die hebben my verraen, die hebben my bedrogen.
Mijn wonderbaer geluck, veroorsaeckt mijnen val,
(2000) ’K en weet wat noch met my, ach! Hemels worden sal?
Den dach die wort verschrickt, de wolcken hem bedecken,
’T schijnt dat hy my sijn licht, off schijnsel wilt ontrecken,
’T schijnt dat hy van sijn cracht, off claerheyt wort berooft,
Hy ruymt den swerten nacht, den nacht verthoont sijn hooft.
(2005) In’t midden van den dach, sien ick de Sterren schijnen,
[p. 69]
Den nacht die doet den dach, als ’t was voor ’t vier verdwijnen.
Daer nu de Son’ sou staen, sien ick den Beyr verwoedt,
Daer staet den wreeden Leeuw, die dorst naer menschen bloedt.
’T schijnt dat hy hem verheught, dat hy my siet verdrucken,
(2010) Hy vreest, dat ick hem noch, sal van den Hemel rucken.
Daer is den wreeden Stier, die met sijn horens stoot,
’T schijnt dat hy my voorseyt, van mijn aenstaende doodt.
’T schijnt dat hy moedich wort, dat hy my siet vervaeren:
Maer neen, ’k en vrees niet meer, ick ben den crijgh ervaeren.
(2015) Ick trots den Hemel selff, ick trots al ’s Hemels heyr,
Den Stier en sijn geweldt, den Tyger, Leeuw, en Beyr.*
Dat my den Koninck vry berooven doet het leven,
Ick sal mijn groote ziel, een grooter Koninck geven:
Maer wat, ’t schijnt dat ick selff, mijn eygen doodt voorsegh,
(2020) De vrees’ maeckt my verschrickt, wegh vreese van my wegh.
Vertreckt verdoemde ziel, laet my met vreden blijven,
U cracht is doch gedaen, ghy cont my niet ontlijven.
Benaja.
Het oordeel van den Heer, en can men niet ontgaen,
Wie met den sweerde slaet, moet door het sweert vergaen.
Ioab.
(2025) Den angel van de wraeck, voel ick tot mijn verderven.
Wraecke.
’T is Ioab meer als tijdt, bereyt u, ghy moet sterven.
Gheest van Absalon.*
Den Goddeloosen naem, sal stincken voor den Heer.
Maer die gerechtich is, sal leven ’t sijnder eer.
Benaja.
Niet mijn, maer u misdaet, die brenght u in het lijden.
Ioab.
(2030) Ach Godt, sal haer de wraeck, dan in mijn doodt verblijden?
Benaja.
U bloedt sy op u hooft, u leven wordt vercort,
Om dat ghy oorloghs bloedt, in vreden hebt gestort.
Ioab.
Steeckt vry verwoeden beul, ruckt my in duysent stucken.
[p. 70]
Mijn doodt sal u tot schandt, en my tot eer gelucken.*
(2035) ’K en vrees’ de dulheyt niet, van uwen kindtschen Vorst,*
Dat naer het moedich bloedt, van Zeruja soo dorst.
Op aerde scheurt van een, ras opent uw’ afgronden,
Lijdt niet dat ick alleen, ter hellen werd’ gesonden.
Lijdt niet dat Benaja, een uer naer Ioab leeft,
(2040) Die meerder grousaemheyt, als hy, bedreven heeft.
Die niet en heeft ontsien, sijn sweert hier wt te trecken,
Om met mijn edel bloedt, den Tempel te bevlecken.
Sendt plaghen, en verderff, sendt grouwel, anghxt, en vrees’,
Sendt knagingh in sijn ziel en weedom in sijn vlees’,
(2045) Sendt al het grouwsaem quaet, dat ghy oyt hebt gesonden,
Op dat hy wordt van d’aerd’ off door het aerd’ verslonden.
Maeckt dat des Koninckx hert, verkeert in Tyranny,
Oock keer van sijnen Godt, en doe Afgodery.
Op dat hy, off sijn zaet, het rijcke mach verliesen,
(2050) En dat Godt in sijn plaets, een ander doe verkiesen.
Spaert niet dat mach voldoen, de wraeck van mijn verderff.
Ay my mijn hert beswijckt, de doodt comt, ach ick sterff.
Mijn machteloose ziel, ô hemels moet ick geven,
Daer sy sal sonder vrees’ en buyten vreese leven.
Gheest van Absalon.
(2055) Nu is mijn ziel gerust, nu is mijn wraeck volbracht.
Wraecke.
Vertreckt naer uwe rust, en rust by u geslacht.
Gheest van Absalon.
Nn triumpheert de wraeck, nu voel ick mijn ghenoeghen
Mijn ziel sal nu gherust, haer tot het rusten voeghen.
Benaja.
,, Wie dat door bloedt oft moort vercrijghen wilt sijn eer,
(2060) ,, Wordt schandich in het lest, verstooten van den Heer,
,, Al schijnt den Heer somwijl, met sijne straff te toeven,
,, Hy straft ons ’t sijnder tijdt, hy soeckt ons meer te proeven.
,, Den mensch die nijdich is, verweckt sijn eyghen straff,
,, Den quaeden moet vergaen, het quaet vergaet als caff.
(2065) ,, Godt royt den boosen uyt, en doet hem schandich sterven,
[p. 71]
,, Den goeden laet hy ’t landt, in goeden voorspoet erven.
,, Wie Godt den Heere soeckt, en neemt sijn weghen waer,
,, Licht als den dageraet, off als den middach claer.
,, Hy gheeft de schepters wel, maer gheeft daer by de sorghen,
(2070) ,, In’t purper dat hy gheeft, leydt moyt, en vrees’ verborghen.
,, Hy wilt dat yder een, sal vreesen sijn ghebodt,
,, En kennen dat alleen, sijn eere comt van Godt.
,, Sijn oogh die’t al doorsiet, en can men niet ontvlieden,
,, Hy seghent als den mensch sijn willen laet gheschieden.
(2075) ,, Al treckt den boosen ’t sweert, al heeft hy bogh, en schilt,
,, Sy breecken als een riet, als Godt haer straffen wilt.
,, Godt smijt den hooghmoet neer, en cort den dwaes sijn leven,
,, Den mensch die ned’rich is, wordt door den Heer verheven.

Hier hebben wy ghesien, hoe Godt den hooghmoet plaeght,
(2080) En hoe hy ’t nedrich hert, als op sijn vleughels draeght.
Wy moeten uyt den sin van dees Tragoedi mercken,
De goetheyt onses Godts, en grootheyt van sijn wercken.
Wy moeten Christi rijck, door Salomon verstaen,
Dat eeuwich blijven sal, en noyt en sal vergaen.
(2085) Hy is die op den stoel, sijns vaders is gheseten.
Die Nathan heeft voorseyt, met alle de Propheten.
Hy is het eeuwich zaedt, aen David toegheseyt,
Wiens heerlijckheyt en macht, duert tot in eeuwicheyt.
Hy is de claer Fonteyn, ons heyl, en ons vermaecken.
(2090) Soo Isaias seydt, diesal ons salich maecken.
Laet ons dan al te saem, sijn ned’rich van ghemoet,
En bidden om verstant, als onsen Koninck doet.
Soo sullen wy, als hy, vercrijghen Godes seghen,
En maecken dat sijn hert, tot ons-waert is gheneghen.
(2095) Bidt hem met my altsaem, mijn sonden scheyt van my,
Eer dat mijn sonden Heer, my scheyden doen van dy.
Straft ons als Ioab niet, maer seghent ons al ’t saemen,
Tot dat wy weer by u, als hier, Wt jonst versaemen.

Anag. DIENT UWEN AL.
Exhibeatur. Z. van Hontssum.

[p. 72: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

fol. *2v, r. 16 Philosophie er staat: Pilosophie
fol. **3v, r. 12 hebbende er staat: hebben
fol. **4r, r. -3 het derde Boeck der Koninghen nu bekend als I Koningen
vs. 8 ijder er staat: jider
vs. 63 en vs. 596 schijnt er staat: schjnt
vs. 773 sijnent wil er staat: sijnen twil
vs. 849 armen, er staat: armen.
vs. 1201 Ioabs er staat: Iaobs
vs. 1329 leven er staat: leven.
vs. 1476 grootsten er staat: groosten
vs. 1523-24 verstandt, / schandt. er staat: verstandt. / schandt,
vs. 1677 schijnt er staat: schjnt
vs. 1709 schaduw er staat: schauduw
vs. 1905 vrouw er staat: vrouvy
vs. 2016 Den Stier en sijn geweldt, er staat: Den Stier en sijn, geweldt
bij vs. 2027 Gheest er staat: Gheast
vs. 2034 doodt er staat: doodr
vs. 2035 dulheyt er staat: dulheyr