Rederijkers - Een ghenouchelicke clute van nu noch - 1575 ca.

Rederijkers: Een ghenouchelicke clute van nu noch. ms., 1575 ca.
In: Nederlandse kluchten, tafelspelen, Nederlandse en Franse spreuken en refreinen. Rekeningen van Daneel Theysbaert te Wachtebeke, 1570-1578. UBGent: Ms. no. 901 : 3.
Ceneton10649 - UBGent
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
In deze tekst doen zich tal van onregelmatigheden in het rijm voor. In principe hebben wij de rijmende verzen geteld, en regels tussen de rijmwoorden niet in de vers-telling opgenomen; maar in twintig gevallen hebben wij een niet-rijmende regel als vers beschouwd: vs. 19, 41-42, 49, 85, 115, 118-120, 151-154, 163, 190-193, 221-222.

Een ghenouchelicke clute
van nu noch van iiij personagien
te weten den man, den ghebuer
dwyf ende die pape

Eylacen die altoos is gheplaecht
Ende nemmermeer blyden dagh en bejaecht
Hem mach wel langhe dyncken den tyt
Als ic buten ben hebbic eenigh jolyt
(5) maer als ic thuis ben leyt myn herte ghebonden
Zo minnelic ben ic ghelevert den honden
myn wyf zy loddert, zy bouft
dan es myn herte zo zeere bedrouft
Dit waer te liene om claer vermanen,
(10) Zy doet my lachen dat myn ooghen tranen
Zo styf versetse mynen capproen

Ghebuere hoe vaerdy

Lieve ghebuere wat soude ic doen
myn wyf es teghen my zo quaet

En beteret niet

Wacharmen, Jaet
(15) achter waert als de hinne schert

[fol. 17v]
Het staet voorwaer alzoo verwert
Als noynt garen dede up een strene

Ic zal u leeren een rene,
daermede zuldyse up een ander ploye brynghen

(20) Up een ander ploye ic heb van als gheproeft

Tsuere metten zoeten

Ja al datter behoeft
tquaet met goet tes alleleens

En blyvet noch altoos even quaet

Godt weet neens
maer lancx om quader dat sy wort

(25) Ic zal u wel raet gheven op een cort

Dat beteren zal

nu zecht my dan

Verstaet dan wel tbescheet
Als ghy thuus comp een voor al
spreect zy dan quaet zo zy ooc zal
(30) watse u smyt of wat zy u doet
zecht altoes nu noch
[fol. 18r]

Waer dat goet
Dat waer tghene dat ic haer hiette
Ende in zy my trocke smete of stiete
Zey ic nu noch ic weet wel te vooren
(35) Zy sloughe my doot dat waer verloren
Haut dat nu noch dat wert droufheit swaer
Dat zou zy zegghen

Daer en vraecht niet naer
ghy moetet herden groot en cleene

En zoudic altoos nu noch zegghen

Ja ghy al teenen

(40) Goy zo zoudic langhe nu noch zegghen

Tot dat ghyze verwect ende leert nu noch
te zegghen ghy moetet verduwen

Hoe zoudic pynen my dat an te legghen
Gheifse my een smette ic zegghe nu noch
(45) zo gheefse my dusent mael meer toch
hoe zal ict daer mede maken

En of zy namaels wel stoffeerde u caken
Met goeder spyse na u ghevoech
en zoudy nu niet connen nu noch zegghen

[fol. 18v]
(50) Ja ic man passieret ghenouch
nu noch te zegghen even styf
Gaefse my wel tetene

Jaese up u lyf
herderet in smyten in eenen doene
ghy zullet haer maken alzoo ghewone
(55) dat zy haer zal vervaren dan
En wanen dat ghy uus sins mist

Dats rechs die man,
mochmense alzo ontvechten

Jaet zechdy nu noch

Ja ic by allen ghoen* knechten
ic zal nu noch zegghen wat zy my doet

(60) Soo dat ic zal u maken vroet
Dat sy u heif al dul ghesmeten
Ende dat ghy van den duvel zyt beseten
Dat heifse met haren smyten ghedaen

Dat wort een groute boerde

Nu ghy zout gaen
(65) Gaet henen thuiswaert rasch
[fol. 19r]

Ghy zecht zeker waer
Adieu ghebuur

Gaet henen gaet henen ic werpe u een schoelap naer
Dat ghy wel herden moet in desen
Want het zal zeker vremt te hooren wezen
Daer wordt een groot gheschal

(70) Nu dus vooren god zeghent het al
Zet ons teten ende te dryncken haest u snel
Wat duvel waer blyfdy

Ke zecht heer willecome schoon spel
Zecht uut waer hebdy ghebeyt zo langhe

Ja ghaet u ghanghe
(75) Ic wedde ic prouf u

[fol. 19v]
Swyght godt bedrouve u
dat ghy dus langhe leift auden dwaes

Ja goey faes
Nu noch eyst nu anders niet

(80) Nu noch —

Hoort dit bediet
met dezen nu noch wat hebbic gheleden

God moet u schaden en scheden
wat meendy hier me vuil catyf

Ke hoort doch dit bedryf
(85) en zal mer anders niet zegghen

Laet ons met vreden met dezen Nu noch
Die duvel schinde u

[fol. 20r]
Nu noch —

Ic wedde ic vinde u
dat u zal rauwen ic zecht u claerlic

(90) Dats emmer die duvel baerlic
ghy en vraechter niet nae
dat mercke ic doch

Haut dat zecht Nu noch —
Vuil catyf wat hebdy voren

Wey tes al verloren
(95) ic zals u noch gheven dat u zal grouwen

Ic zal u zo douwen
ghy zult dat nu noch achter laten

en macht niet baten
ic en hoorde desghelycx noynt myn leven

[fol. 20v]
Nu noch —

(100) Goy ic zals u genouch gheven
dat u grauwelen zal zonder ghetal

By goy ic zal
Haut dat wildys noch meer

Amy myn hant doet my zo zeer
(105) al zoudy ramp hebben en die u droch
Wat meendy doch

Dat es vremt bescheet
Ja tvremste dat ic noynt hoorde

Ic zal ghereet
Haut dat nu zecht nu noch al teenen

(110) Wat mach hy hier mede meenen
ic en hoorde myn daghen vremder advyse

[fol. 21r]
nu noch —

Tjan ic loope uuten huyse
Lieve ghebure comt my ter baten

Wat ist lieve ghebuere

Dat zal ic u weten laten
(115) Wat ic mynen man doe goet of quaet
Hy zegt altyt nu noch wat ic hem doe

Ic zoude den pape halen daer toe
De man heeft claer syns sins ghemist
met uwen smytene

(120) Es dat dan best dat wy den pape halen

Ic gae mede ghereet
nu gaen wy den pape halen onder ons beeden

(125) Aldus zoumen deze quade wyfven beleeden
By sent Jan dats goeden raet —
[fol. 21v]
Dat ic nu noch zeyde al es twyf quaet
ic hebse emmers versubtielt hier inne
Zy meent dat ic ben uuten zinne
ic moeter om lachen dats verloren
(130) Ic ben wyzer dan zalomon hier te voren
of virgilius of aristoteles met
Dat ic nu noch zey was goet opset
Ic zal haer quaetheit nu af brynghen
ghelyc den cochuit zal ic zynghen
(135) Altoos nu noch tot mynder vromen
zo waen ze dat myn nu es over comen
Ende zal my steerckelic smeeken dan

Lieve heere comt tot mynen man
en ziet doch wat hem deert

Wat mach hem ghebreken

(140) Hy zeyt altoos Nu noch

Wat dat zyn vremde treken
nu noch wat ramp heeft dat inne

Hy is claerlic uuten zinne
dwyf heift hem ghestooten en ghesmeten
Dus mach hy wel zyn bezeten
(145) om deze onverduldicheit swaer

[fol. 22r]
Ic zal met u gaen tot daer
Haelt my myn stoole en mynen bouc
Ende mynen quispele

Dit wert een schoon besouc
nu zullen wy weten wat nu noch bediet

(150) Nu gaen wy rasch

Hier wonic heere ziet
Dit es myn man spreect hem toe

In nomine patris et fily

Ic zegghe den man es claer beseten
(155) Des zoudic meenen

En spreect hy anders niet alteenen
Dan nu noch

Neen hy heere
Dit heeft hy curts aenghenomen
[fol. 22v]

Sa vrient tot uwer vromen
ic wil u belezen en besweeren
(160) Ende manen by al dat u mach deeren
By nachtridders ende by avondtroncken
Die achter den hoven de belle cloncken
By cocketoysen by neckers by maren
ende by den drollen int weer weghen
(165) By catten die te danssen pleghen
Tswoendaechs ende by varende vrauwen
Dat ghy zecht op goeder trauwen
Wat u letten mach of ghebreken

Wat en condy anders niet spreken

(170) Neen hy zeker here

Tjan noch bemane ic u meere
By den zonnen boom en by der manen
Die allexander verfierde in wanen
ende by alle doode papen
(175) endeic bemane u by alle die gheselschape
Dat te babelonien leyt up cassteel

Nu noch —
[fol. 23r]

Wey godts hebs deel
ic en weet niet wat hem mach letten

of men hem teten gave

Ja ja wilt hem dat voren zetten
(180) vanden besten ghezoden en ghebraden

Ic heb hier een stic van eender vladen
wil ic prouven of hyse mach

Nu rasch zonderr verdrach
haelt hem te eten hy zal claer ghenesen

(185) nu noch —

Ten mach gheen quaed wesen
hy heet zo mughelic alduere

Hy machse wel ter keure
ic zie wel den man en heift gheenen noot

[fol. 23v]
Vrauwe tes u schult cleen en groot
(190) gaefdy uwen man wel tetene
en ghy hem niet en waert zo fel
den man hi en zoude hem niet zo quael[ic...]*

Ghy moet den man smeeken schiere

(195) Ic zal heere in alder maniere
en bidden hem vergheiffenesse van alle myn mesdaet
Jan vergheift my dat ic u oynt was so quaet
ende oynt zo fel was teghen u

Ic vergheift u gheerne

Ja wat zechdy nu
(200) De man es ghenesen ter stont

Hoe vaerdy Jan hoe vaerdy Jan

Ic ben al ghezont
als ghy my niet meer quaet en zyt

neenic nemmermeer

[fol. 24r]
Godt zy ghebenedyt
Die man es vanden evel ghescheyden
(205) Adieu vaert wel

Heere godt wil u gheleyden
ghy hebt myn herte ghepaeyt ter deghe
ic wil ooc gaen

Dwyf es up weghe
wy mueghen wel spreken met goeden raet
dat ic u nu noch dede zegghen
was dat niet goeden raet

(210) By sent Jacob Jaet
maer metten eersten was ic daerom ghesmeten

Maer nu hebdy namaels goede vladen gheten

Dat doe ic sekere

Ic en sach noynt wyf bat beghect
wanneer se meer haer man uut* stect
(215) of dat zy quaet sprect een vooral
zecht altyts nu noch

[fol. 24v]
By sent thoon ic zal
Want anders gheen zaken en mach my droomen

Ja zo meent zy dat u curen overcomen
En ghy zullet al te boven blyven

(220) Ay lodders dat men u moet ontlyven
Dat hebbic al te malen ghehoort

Wacharmen wacharmen

Moort moort dwyf zal ons vernielen

Nu zecht nu noch —

Ic en zal by mynder zielen
(225) nemmermeer seker lief wyf

Suldyt meer zegghen

Neen ic up myn lyf
Twas myn ghebure diet my riet

Tjan heere ic en riet u niet
daerom willet my verdraghen

(230) En weetty niet dat hem mesvalt met vlaghen
Die zyn hant steect tusschen schus en boom
[fol. 25r]

Och ic kenne dat waer es

So nemes goom
Elc wacht hem die wel wil varen
godts gratie wil ons allen bewaren
(235) die vader die zone die helighe gheest
verleene ons zalicheit aldermeest

Tekstkritiek

vs. 58: ghoen Dit woord is onduidelijk: er staat gho n wat is geïnterpreteerd
als godts, maar wsch. iets als ghoe[de]n moet zijn. De h en de n zijn duidelijk.
vs. 192 Het slot van deze regel is niet leesbaar.
vs. 214 uut Dit woord is niet goed leesbaar.