Joachim Oudaan: Koningh Konradyn. Leiden, 1649.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton070320 — facsimile bij Ursicula — UBGent
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

KONINGH

KONRADYN

EN

Hartoogh Frederijck,

TREUR-SPEL:

Falso damnati crimine mortis.

[Vignet: plant met wortels]

Gedruct tot Leyden,
Voor Iacob Roels, Boeckvercooper, woonende byden
Burch, inde Nieuvve Kerck Bybel, Anno 1649.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Op-draght aan

d’Edele Edel-moedige en vernuftige luffrou,
GEERTRVID TAATS van AMERONGEN

Edele Juffrou.
WY doen voor uw’ Edt.verschijnen Konradijn, op nieu ten Grave, en voor een poos ten verghetenheyd uytgetroken indien dese Letteren soo maghtigh sijn, datse voor een poos de oogen der aen-schouweren, tot sigh trecken; heeft uw Edt. de tijd en lust, en wy de eer en ’t vernougen datse se leest, sy saller (verre sy alle twijffel) wanstaltigheden en uytsporigheden in speuren: Is ’t vremt dat de selve in een Jongeling, seker, jong van jaren, oud van afkomst, en als op den oppersten trap, ja troon, van eeren, en alle aanlock’lijkheden gesteld, nu door waanheyligheyd afgestoten, door minder-staatsche staat-sughtigheyd op het Schavot geleyd, door ontalbre Omstanders selff, beklaaght en niet vorder als metter harten geholpen, genootsaackt beklede oogen, en eenen naakten Neck, des Scherrep-reghters scherpen Byl toe-tereycken, plaats hebben kunnen grijpen? ô neen; waar ’t anders, hy waar (gelijck hy trouwens evenwel is)

            Rara avis in terris, nigroque simillima Cygno;

                    Een Vogel, seldsaem op der Aard;
                    En als een witte Kray vermaardt.

Is het in hem niet vremd’, ’t waar vremd en teghen mijne, en des saacks eyghenschap, dat het hier anders wesen sou als vol wanstaltigheden en uytspoorigheden,
    Ghy sult my, misschien, te ghemoet voeren, waarom een soo weeck-oorighe stoff aengetarnt? waarom niet liever, nogh wat eeuwen wyder terugge ghetreden? daar ’t oude Roomsche Hoff, ver buyten reyck van op-spraack (immers by ’t meerendeel der Menschen) aan-merckelijcke, en hoogh-dravende treur-stoff uytleveren kan, en uyt-levert? hier op sal mijn Rijm-sught, U dus antwoorden:
[fol. A2v]

        Al langh genough het oude Hof door-vvroet,
        Van d’ eerste der gebiederen van Roomen,
        Al vvaar sigh keur van treurstoff open doet;
        Off dat m’ op nieu versierde voort doe komen
        (5) Bestuuvvt met moord, en schrick en ys’lijkheen,
        Om een Tooneel in naarheyd te stofferen:
        Sta stil; en souck soo veer niet; neen, ò neen;
        Dat oude Hoff steeckt nu in and’re kle’eren;
        En’t leeft als nogh; en’t leeft op d’ouden treyn,
        (10) En ’t leeft van gift, al vvil’t sigh selfs vernissen,
        Door Heyligheyd, ’t heeft hier met niets gemeyn:
        Hier is dan stoff (vvie sou op and’re gissen?)
        Voor die het lust ’t ontdecken sulck een pot,
        Op datse geen, door schoonen schijn bekoore;
        (15) Hier toe dan, word mijn geest en veder vlot:
        En doen sy ’t geen haar lust hen heet orbooren,
        Soo seggen vvy, niet, ’t geen de lust ons heet,
        Maar ’t geen sy doen: soo leven vrije tongen.
        In vrije ste’en; door aansien, nogh door vvreedt
        (20) Gevveld, off onbescheydenheyd gedvvongen.
            Dus is mijn stoff, Siciliaensche stoff;
        Niet hoe Kataan’ een Martelburgh verstreckte,
        Nogh hoc de tijd, na langh verloop soo groff
        De Martel-asch ten grave uytsteurd’, en vveckte:
        (25) Niet hoe de schrick Kaligula (die trots*
        Sijn koop’re Beeld gelijck een Gods-beeld sette)
        Ontsette, toen de maght des Groten Gods
        Een teken gaf door Etnaas vuur en hette:
        Niet hoe Marcel voor Syrakuse lagh,
        (30) Daar Archimeed de Stadt met konst verdadight;
        Niet hoc Marcel de vlam met tranen lagh,
        Daar Archimeed vergeefs, hy begenadight:
        Wy soucken niet, vvaar van ’t drij-houckigh Land
[fol. A3r]
        Trinakrië off Triquetra sy geheten:
        (35) Wy toonen niet, in vvelcken vvaalb’ren stand
        Dat Dionijs’ en Dion heeft geseten:
        Nogh hoe, nogh vvaerom Gelas op haar geld
        Een Osse met een Mensche kop dee munten:
        Nogh hoe Peril sijn Moord-os heeft gesteld.
        (40) En hier herleeft niet, een der oude trunten
        En Fabelen, vvaar van dit Eyland grielt;
        Geen Polyfeem souckt d’ Itakois te vangen;
        Geen reuse-saadt leyd door den Bergh vernieldt;
        Triptolemus rijd op geen Kar met Slangen;
        (45) Geen Arethuis’ vervvaalter in een vliedt;
        Geen Ceres, souckt haar Doghter, aller vvegen,
        Die’t guytge met egdisse spreock’len giet:
        Versierde stof staat kiesche smakers tegen.
        Maar Konradijn, d’ on saalghe Jongelingh,
        (50) Eens Keysers Soon, een vrijen Vorst gebooren,
        Soo schalck gedoemdt, moet bucken voor de Klingh,
        En kaut de vrught soo bitter hem beschoren:
        Dus vvord dien Held een star die ondergaat,
        VVijl Paus en Graeff te samen aangespannen,
        (55) De Vrindschap van Herodes en Pilaat
        Verevenaart, ten ondergangh der Mannen,
        Die vvettigh, die de vvet yvel meenend’ sijn:
        O schalck besteck vermomt met loosen schijn!

Merck eens: off de gheheele VVereld sigh niet billick en ontsette over de mis-handelingh, aen den jongen Vorst gepleeght, of, soose toen te verstockt vvas, of sy’t nu niet doet: de Heydensche Helden-dichters, voeren de Priesters, en Bevvint-hebbers der Heylighdommen, in, als besadighde en trouwe Raden, dogh die off, versmaat als Achoreus, off wel, van giftige Slanghen ten been toe afghe- [fol. A3v] knaaght wierden, als Laòkoòn; het een, en ’t ander, scheen desen Roomsche fijne Priester Klemens de Vierde, voor te willen koomen, toen hy soo den Fotinus speelde, toen sijne Barmhertigheyd wijd te soucken was; hy een ghenaamde van geestelijcke, en een eyghe Vader van Kinderen uyt sijn Lendenen gesproten, scheen weynigh van de gesteltenis eens Vaderlijcken gemoeds, te weten, of immers niet te willen, datse aan sijn Kinderen bewesen werde, als sulx met sijn voorgangh betonende: De opgevvorpe Koningh van Siciliën, had haast dien stock-regel vast,

                Sceptrorum vis tota perit, si pendere Iusta
                Incipit.

        Des Schepters maght vervalt, indien se stip vvil-vvegen
        Wat onreght sy, vvat geen; en niet als ’t laatste plegen.

Na sulck: een Regel                Ausus..... leto damnare;

                                Vervvees
                                Hy dees’.

Dogh na verloop van jaaren, kruyssen, en eeuvven, vint de onnooselheyd haar voorspraek, en, vvat my belangt, vindse se hier niet sy vind de vvil en poogingh; op ’t vertrouvven datse-se levendigh by uvv Edt. vinden sal, vvordse haar opgedragen,

(Edele Iuffrou)

Van

haare geringen Dienaer

JOACHIM OVDAAN.


[fol. A4r]

[...]


[fol. A6r]

IN-HOUD.

DE Gordijnen gaan op, met Konradijn Koningh van Sicilië, Apulië, Napels, Ierusalem, etc. en Frederijck, Hartoogh van Oostenrijck, de laatste oiren der Stammen van Sueven en Oostenrijck, die na een jarighe Gevanckenis ten Svvaarde vervvesen vvorden, van Karel, Grave van Anjou en Provencen, na langh over-vveghen, daer toe bevvoghen en over-vvogen door dese antvvord, Konradijns leven, Karels dood; Konradijns dood, Karels leven; des Paus Klemens de Vierde, die door een bul de jonghe Koningh van sijn Errefrijcken berooft, en de Graaf daer mee begiftight hadde; vvaer uyt, eerst de Veldslagh tusschen Konradijn en Karel, voorts Konradijns en Frederijcks Ghevanckenisse, en eyndelijck dood gevolght is: onaangesien vvat Robert Grave van Vlaanderen, Karels Schoonsoon, arbeyde en aanhiel om de Princen te lijft te houden, dogh te vergeefs: vvaar over hy, na dat de vervvesenen, elck omtrent aghtien jaaren oud, op ’t oopenbaar Schavot, op de Marckt te Napels, Onthoofd’ vvaaren, uyt een hevighe oploopentheyd, en onmatighe toorn, de Sekretaris, die ’t Vonnis geschreven en uytgesproken hadde, doorstoot, na datter een besteld vvas, die de Beul op verscher daad de kop af-smeet:
    Konradijns Moeder hier af niet vveetende, komt ondervvijl te Napels, met veel Gouds, in meeningh om den Gevanghe te lossen, dogh vind in stee van den levenden den dooden; die, op haar beede verkrijgende en beklagende, met belofte van daar voor een heerlijcke Kerck re sullen bouvven, soo vallen de Gordijnen neer.


[fol. A6v]

    Het Tooneel is te Napels: het Truerspel begint in de na-naght, en eyndight in den volgenden avond:*

De Persoonaedjen sijn,

Konradijn, Koningh van Sicilië, etc.
Frederijck, Hartoogh van Oostenrijck,
Robert, Grave van Vlaanderen,
’s Graven-dienaar.
Bende van{
{		Guelfen.
Gibelijnen.
Geen-sijdighen.
Karel, Grave van Anjou, etc.
Hals-reghters.
Robert Bariënser, Sekretaris.
Boode.
Margariet, Konradijns Moeder.
Svvijgende{
{		Stock-vvaghter.
Lijf-vvaghten.
Staat-jofferen.
Continue
[fol. B1r]

KONRADYN
TREUR-SPEL.
Het eerste Bedrijff.

Konradijn. Frederijck.
T   IS naght, maar ’tschijnt geen naght, so leeft het op de straat:
          Ick hoor gemenght gerught van Burger en Soldaat,
          Sou’t Brand sijn? al de Lught staat rood; of is’t in’t daagen?
          Neen; toorts en pecktou-pan ontsteecken ’tligt by vlaagen;
          (5) ’k hoor Trommel slagh! ’t is verd’; men steeckter de Trompet!
          ’tGeluyd slaat hol waer by de Naght, haar naarheyt set!
          Hoe nu? ’t hoef-yser klept, en klettert langhs de Kegelen!
          ’K sie Rustingen! waar na wil sigh dees rustingh regelen?
          Sal’t vrind off vyand sijn? op Frederijck!
Fred. Mijn Heer.
Konr. (10) Ten bedd’ uyt.
Fred. Wat ’s’er gaans?
Konr. De Stadt is in ’tgeweer.
Fred. Wat wilse?
Konr. ’k vorsch vast om;
Fred. Wat toelegh kunt ghy mercken?
Konr. Ick denck en ik weet niet wat:
Fred. Wie krabt daar op de sercken?
          En steenen van de vloer?
Konr. Wie stapt daar dat het bomt,
          Als op de holligheyd eens kelder-grafs? wie dompt
          (15) De Lamp?
Fred. Geen leevend Mensch: hoor! hoor! wat sal hier beuren!
Konr. Wie rammelt daer, wie klopt met knockels op de deuren?
          Wie sught, en steent soo bangh?
Fred. ’K rieck warrem Mensche-bloed.
Konr. Sta stil; k weet wat het sy, ô Frederijck schep moed,
[fol. B1v]
          Ons’ uytkomst nadert hard, ’tis ’t voorspoock van ons ende:
          (20) Dus eyndight eyndelijck’ d’oneyndelijck’ ellende,
          Want ’s lichaems dood, is ooc de dood van soo veel do’on,
          Ten pijnbanck toe-gesteld, voor Keyser Konraads Soon:
          O duysend konstenaer, die overnaght komt waaren,
          Ghy Naghtgeest, hebt ghy voor de Menschen te vervaaren,
          (25) Soo souck een vrouwen-hart, off dat aan’t middelriff
          Eens Beuls, en aards-tyrans geketent is, die, griff
          Op moord en yslijckheen, on elck ten schrick te wesen,
          Weer alles vreest, vermids Hy yder heeft te vresen,
          Dien’t ritslen van een blad doet sidd’ren en ontsteld,
          (30) Maar Konradijn lagh langh, ja jaren langh, te Veld,
          Als onder de Banier van ongeval en rampen,
          ’t Is alles afgewaght, wat hem aan boord kan klampen,
          ’t Is door gewoont, ver-eelt, kom voort dan, sijt ghy boo
          Des Doods, ick hoor u gaarn’, al hoort u yder noo.
Fred. (35) Mijn Heer, begeef u niet om geesten aan te sarren.
Konr. ’tIs wind en ydelheyd, schoon ick aan’t voorspoock tarren.
Fred. Wel sla dan in de wind, ’tgeen niet als wind en is;
Konr. Hoewel men verder ga, wat scha? wat hindernis?
Fred. Geef hem geen stof, maar schu den queller, den versoucker;
Konr. (40) We’ersta hem, dat hy vlie, en hou het Veld te kloucker:
Fred. Met geen te diepen lust en quade sinlijckheyd.
Konr. Beschans u eerst, sta dan in onverwinlijckheyd;
Fred. Met’t Ancker, en Rondas, van hoopen, en gelooven.
Konr. Die geen geweer gebruyckt, koomt geen gewelt te boven.
Fred. (45) Gebruyck, voor Scherrep-swaard, het yverigh Gebed;
Konr. De droes belet den ernst;
Fred. Sta vast; hy flaaut te met.
Konr. De fiere Brutus stond het spoock te woord, en ’t scheyde.
Fred. Als’t hem een dagheraed, en dagh, beloofd’en leyde.
Konr. Als aen een heyloos Mensch en Keyser moordenaer.
Fred. (50) Beraed u, Keysers Soon, het stuck is vol gevaer:
          Waer Eva met de Slangh niet in gespreck getreden,
          Sy waer misschien soo los niet in het net gegleden,
          De Slangh is alsse plagh, sy wringht sigh in een rots,
          Indiens’ een open vind, dies stut en steuyt-se plots.
[fol. B2r]
          (55) Kis af-komst die de geest te Endor op dee dagen,
          En ’t heyloos guichel-spel, niet vreesde raedt te vragen,
          Kreegh kort en klaer bescheydt: maer welck? een vlouck, die kort
          Hem dagh leyd, dat sijn saed en hy ten afgrond stort
          En God het Koninck-rijck uyt sijne handen scheurde,
          (60) (En David we’er soo hoogh ten Koninghs Troon op-beurde)
          En hem den Filisteen ten rooff in handen gaf,
          En Isr’els wapen-kraght, verstrooyd’ en dreef als kaf.
          Die woorden sneden Saul, door ’t hart, als soo veel swaerden,
          Hy worp sigh uytgestreckt en stockstijf neer ter aerde,
          (65) Beseten van de schrick, die al sijn kraght verkromp,
          En dor, en afgevast, geleeck een stijve romp.
          Dus brenght gemeensaemheydt met sulcke Mensch-vyanden,
          Een gril en t’sidderingh door mergh en ingewanden.
          Wie aen den dooden vraeght en Godes mond verlaet
          (70) (Soo sprack des Heeren stem) verbey geen dagheraed,
          Hy swerf van Land te Land, en sy met ramp geslagen
          En honger, die in hem de rasernij by vlagen
          Ontsteken sal, vol toorns vervlouckt hy God en Vorst,
          Den Hemel gaept om hoogh en dreund met borst op borst,
          (75) Siet hy het Aerdrijck aen, daer sal hy alles missen,
          Behalven anxst en nood en droef en duysternissen,
          Tot dat hy moed’en mat in naerheyd omgejaeght
          Gevoelt een bare Zee, van gruw’len, die hem plaeght.
Konr. Wat wil de mommerij der ongeschape Geesten,
          (80) Herschept in Tronjen van akelijcke leesten?
          Off die door swaer geluydt en dreunend’ naght-geschal
          Voorspellen yets, ’tgeen is, off schightigh komen sal?
Fred. Wie weet, off’t niet en streck om ons ten boo te strecken,
          (Want veeltijd wil het ons in sterf-gevallen wecken)
          (85) Van, schick uw’ huys; ga heen; ghy sterft en leeft niet meer;
          Op dat men d’ydelheydt voor ’t laetst’ den rugge keer:
          Soo sagh dien vraet, op dat het hem sijn lusten stekel,
          d’On-lieffelijcke preuck, van MENE MENE TEKEL,
          Getekent aen de muyr door d’af-gescheyde hand,
          (90) Waer over hy bestorf nogh witter dan de wand.
          Dogh wil men al het spel gelijck yet groots waerdeeren,
[fol. B2v]
          En nieus-gier naght-geheym en duystre dingen leeren,
          Soo streckt het light ten strick waer in men sigh verstropt,
          Gelijck de vis, die na de blinde weer-houck nopt:
          (95) Soo weet dien Konstenaer sijn listigh net te hangen
          En als een schalcke Spin een swacke swerm te vangen,
          Te drijven voor sijn sweep te moorden als sijn rooff,
          Indien m’in oogh-gemerck, hier uyt in by-gelooff
          En voorts in twijffel koom en stamersteuyt en hackel’.
Konr. (100) Daer is ’tgespoock op nieu. ’k sie ’t flack’ren van lijn Fackel,
          ’k Hoor ketens rammelen het Slotwerck kraeckt en knarst,
          De grendels springen aff, daer geeft de deur een barst!


Konradijn, Robert, Frederijck.

              Wat jaeght u hier? hou stand; off ’k hou u voor Verrader,
          Doe kundschap wie ghy sijt, off tree geen voetstap nader.
Robert. (105) Doorlughte Konradijn, my deert u ongeval,
          Sie hier, inijn Heer, een Vrind, die u verlossen sal,
          Of soo een Tuymel-geest dees’ aenslagh kooint te steuren
          Die met u treuren sal ja tot in ’tgraf sal treuren.
Konr. Is ’t Robert? ja hy is ’t!
Fred. O Held vol eerlijck vier!
Robert. (110) O oir, van Oostenrijcx! ghy Twee, heb ick u hier?
          En stoot ick-niet met maght de ys’re Deur aen spaenderen.
          Wat houd my! lijdick dit!. Konr. Gedughte Graeff van Vlaenderen.
          Wat jaeght u hier? by naght?
Robert. Ick bid u; vraegh niet meer
          Tree uytick sal de deur verdaed’gen met geweer;
Konr. (115) ’tWaer ruuckeloos en sleghs, om Mensche-bloed te spillens
Robert. Die uw’ verlossingh souck, och! ken ick niet als willen!
Konr. Wat jaeght u dogh by naght, ter nare Vanckenis?
Robert. En ghy, onttreckt ghy u het bed by duysternis?
          En sweeft ghy door de Sael met toegedeckten sponde?
          (120) Hy queeckt een Negen-oogh, die wonden slaet op wonden.
Konr. ’t Luyd-rughtigh naght-geschal en al ’tgemenght geluydt
          Joegh my verwond’ringh aen, en voorts ten Leger uyt,
[fol. B3r]
          De reden raed ick na, dogh weetse niet te ramen.
Robert. ’t Was het onthael, van Sadt en Garnisoenen samen,
          (125) Aen Karels Vloot, die hier te naght de Haven kreegh,
          Hier op was strack de Stadt vol levens, en eerst leegh,
          Ick heb my steels-gewijs den dicksten drangh onttrocken
          Op dat, waer ’tmogelijck, in soo veel ongelocken
          Ick u een Raads-man streck: Ick dught de schitse spoed
          (130) Is jonghe Vorst, om u te dingen na uw’bloed,
          En met een Beulsche Klingh uw’ Eed’le neck te dreygen:
          Nu liet hy sigh tot wraeck, nu ter genade neygen,
          Te meer, mids Lodowijck, daer elck, gelijck een Son
          Van Gods-vrught, ’t oogh op heeft, dit stuck niet prijsen kon:
          (135) En hy selfs, tegen had geheel den Franschen Adel
          Dien ’t Huys van Barbaros, geheven uyt den sadel
          En Keyserlijcken Troon, genough lagh in het sand,
          Al wierd geen laetsten telgh, door ’t Scherrep-reghters hand
          Baldadigh af-geknot (ten dexel der Tyrannen)
          (140) En uyt den ommegangh der levende gebannen:
          Dus heeft het hoogh en laegh, by hoogh en laegh gegaen:
          Nu schijnt het wilde tongh der Bloed-schael buyte slaen,
          Vermits den Roomschen Paus, dien Bloed-paep, heeft geschreven
          De Dood van Konradijn, is Koningh Karels leven,
          (145) En weder, Konradijn sijn leven, Karels dood:
          Dit steeckt hem, die van self u na uw’ hart-aer stoot,
          ’tHart onder sijnen riem; Ick heb vast tusschen beyden
          Gearbeyd om uw’ saeck ten middel-wegh te leyden.
Konr. Ick danck u voor uw’ vlijt; dogh ’k bid u Eed’le Graeff
          (150) (Want ’tsterven druckt my min, als ’t leven als een slaeff)
          Verschaf my ’t leven niet in nypende bepalingh,
          Off nevens ’t leven oock een Konincklijck’ onthalingh.
Robert. Mijn Heer, daer kan de tijd op wercken.
Konr. Ia de tijd!
          Als ick de bloem mijns jeughts in s’Kerckers naerheyd slijt,
          (155) Vergaet mijn leventheyd, des levens moer en droesem,
          Is my soo waerdigh niet als wel deel’ eerste bloesem.
Robert. ’t Is wonder, wonder ist! dat uw’Heer Groot-va’ers maght,
          Toen ’tRoom’ in d’uyterste onorde bad gebraght,
[fol. B3v]
          Gelijck een Eed’le Leeuw’ met swaer en gramõne schreden
          (160) Dat hock en broey-nest niet ten grond toe heb vertreden,
          Met al dien swerrem die als muggen om haer sweeft,
          Op dat de Nasaet vraegh, waer is die martel-treeft!
          Die Mensche-rooster Room! waer Paus waer Kardinalen
          Haer borst is toe-getrapt, sy kan geen aessem halen.
Fred. (165) Eylacij! Babylon haer tijd was niet vervuldt!
Robert. En nu begint de hoer die op haer Setel bruldt
          En droncken is van Bloed, ten kaken uyt te schateren;
          Ick! Ick! ben Koninghin: Ick sit op soo veel wateren,
          Des Aerdrijx Koningen ontsien en vleyen my,
          (170) Beheerschen sy haer Volck? Ick we’er haer heerschappij,
          Sy hebben my haer maght en Rijcken onderworpen,
          Ick doese van mijn Wijn, en uyt mijn Beker slorpen,
          Ick stelse op en aff, ick werpse van het heck,
          En druck hen Sabelen, off Voeten in den neck:
          (175) Door haer verdraeyden glimp, die waerheyd maeckt tot logen,*
          Roepts’uyt; de poort der Hel sal op my niets vermogen.
Konr. Geduld! en lijdsaemheyd! de Reghter sit wel hoogh,
          Die alles schiften sal, maer laegh soo speelt sijn oogh.
Robert. ’k Sal uyt mijn diepste maght my pogen aen te wenden
          (180) Ten oorboor van uw’ saeck, en reddingh der ellenden;
          Komt yet wat vremdts te bord, sulx werd u kund gedaen
          Door een vertroud’ off brieff: Ick ga; den dagh breeckt aen.
          Stockwaerder, op; doe op; waer marrt den Sleutel-drager
          Hou! isser geen gehoor! off maeckt het u te trager?
          (185) Mijn Dienaer!
Die. Hier, mijn Heer.
Robert. Tast aen de Toorts, stap heen:
          Nu kies dien buyte-wegh al ’t Volck is op de been.


Bende van Guelfen.
TOE-SANGH.
                  WIE van ondiefte Vreught, begeert
                  De reghte schets en schampeljoen,
[fol. B4r]
                  Tree tans te Napels langhs de straten;
                  (190) Men Vierdt, men Juycht, men Quinckeleert,
                  Het isser dapper drock te doen
                  Met Hooft-luy, Borgers, en Soldaten
                  Om dat haer Hooft en strijdb’ren Heer,
                  De Haven met Galeyen deckt
                  (195) Van waer hy vrolijck word ontfangen,
                  Met maght van Volck, met prael geweer,
                  Met Trom’len-trant, die moedt verweckt
                  Met mond-stuck spel, en Seghe-sangen.
                  Wien ’t hart hierom vol blijdschap sit,
                  (200) Roept vroylijck: leef’ in sijn Paleys
                  Van Lateraen’ (die Keysers woningh)
                  Sijn Heyligheyd! en leef’ in dit,
                  Gebruyck uw Lemmer als een seys’
                  Op uwe haters, ghy ô Koningh!
                  (205) Dien Klemens in den setel heft
                  Wat ondier oock daer-tegen-keft.

Bende van Gibelijnen.
TEGEN-SANGH.
                  Wie’t uyt-gedruckte Beeld begeert
                  Van treurigheyd, een hersff-sayloen
                  Tree tans te Napels langhs de straten,
                  (210) Men tierd, men sught, men is verleert
                  Van alles wat ghenught kan doen,
                  Men schijnt sigh selfs, en ’t light te haten,
                  Om dat haer Vorst en reghten Heer,
                  Soo schelms met Bloedschuld sit gedeckt,
                  (215) En deerlijck op sijn hals gevangen;
                  En dat terwijl een ander we’er
                  (Het geen haer geest met t’ sidd’ren weckt)
                  Met Spel onthaeld word, en Gesangen.
                  Hy roept, dien ’t hart vol hartseer sit,
                  (220) Dien stokebrand heeft sijn Paleys,
                  De Vos en Vogel, elck haer woningh,
[fol. B4v]
                  Maer Iesus niets: hoe volght hem dit!
                  Soo lijckt hy Peter; Peters eys
                  Is, eert, en deses, dood den Koningh:
                  (225) Dien dwinghieland! die sigh verheft,
                  Ten spijt en trots van die ’t bekeft.

Bende van Geen-sijdighe.
SLUYT-SANGH.
                      Soo leggen vast de Menschen toe,
                      Elck hoe hy d’ander onlust doe;
                  Soo woelen, weem’len, Adams kinderen,
                  (230) Elck een om sijn partij te hinderen.
                      Maer God, die’t door en door beschoudt,
                      En elcks gereghte Reght-banck houdt,
                  Belaght dit werck, soo bros en teder,
                  En smijt, die sigh verheffen, neder.
                      (235) Hy hiel sigh kleyn, bedaght hy dit
                      Die veyligh nu in laegheyd sit:
                  Hy sweegh, die op sijn maght wil stoffen,
                  Bedaght hy, hoe geswind getroffen.


Karel. Robert.
          Ghy sijt, halstarrighe, ten-Kercker in-getreden?
Robert. (240) Belght sigh mijn Schoon-va’er sulx? dats seker sonder reden.
Karel. Wie raed uw’ driftigheyd tot sulck een stout bestaen?
Robert. Gemeene menslijckheyd kost sulx mijn yver raen.
Karel. Om dus op-roerigen haer op-roer aen te queken?
Robert. Neen; om neer-slaghtigen den moed wat in te spreken.
Karel. (245) Soo geeft uw stoutheyd hen, ten leven, voet en moed?
Robert. Het schort hem minst aen moed; hy aerdt na Keysers Bloed.
Karel. Na bastart-Keysers Bloed, waer uyt hy is gewossen.
Robert. Vergeef van Bastardij de Stam der Barbarossen.
Karel. Die eeuwigh tegen Room, het hooft op-steeckt en wroet:
Robert. (250) Behalven toen de Paus sijn neck trad met de voet.
Karel. Nogh stack hy’t hooft om hoogh, en wist den dans t’ontspartelen
Robert. En daerom wil de Paus sijn oir te degen martelen;
[fol. C1r]
Karel. Dat sloegh van kinds-been aff, der ouden paden in.
Robert. En nogh is ’t maer een kind; van aghtien jaer, of min.
Karel. (255) Men snoor dan in den dop, het krokodille-kiecken;
Robert. Maer dits een Adelaer; kort hem in tijds sijn wiecken:
Karel. Best is dat als m’een voet het lichaem korter maeck;
Robert. Dat roept de Wereld door, ja selfs by God om wraeck!
Karel. Staet God of Mensch, het swaerd, aen schelm en stroper, tegen?
Robert. (260) Aen die sijn Koninghs-reght, wou reghten met den degen;
Karel. Aen die sigh toond als hooft, op dat we’erspannigh lijff?
Robert. Aen die ’t gescheurde Rijck wou heghten starck en stijff.
Karel. Wie scheurd, als hy, het Rijck dat heght stont aen malkanderen?
Robert. Wie? Willem; en Alfons; en Richard; en meer anderen;
Karel. (265) Hy stoockten ’t vier vast aen, en warmde sigh by ’t vier;
Robert. Ghy blust het vier met Bloed; barbarische manier!
Karel. Soo sla het niet van deel’, in and’re daken over;
Robert. Onthaeld men nu een Vorst gelijck een schelm of rover?
Karel. Ghelijck een, die de rust der Kercken heeft versteurt.
Robert. (270) Is hier aen soo veel saecks? heeft dit den hals verbeurt?
Karel. En die Italie in bloed en vlamme stelde.
Robert. Waer d’uytkomst wel geluckt, hy droegh een naem der Helden;
Karel. Des kerreks Erreff grond geen oproer-geest en duldt.
Robert. En dus word eygenwraeck met kerrick-reght verguldt.
Karel. (275) Des kerricks, is Gods reght, en als sijn oogh-bal t’aghten.
Robert. Hoe fray word die gesalft, met Koningen te slaghten!
Karel. Sint Peters stoel heeft langh, hem ’t Koninghdom ontseydt;
Robert. En hy in ’t open veld voor ’t erref-reght gepleyt;
Karel. Na veel vermaningen halstarrigh, en vermetel.
Robert. (280) Wat roert de Geestelijck’ de Wereldlijcken setel?
Karel. Wat roert hem na de keur van ’t Keyser-rijck te staen?
Robert. Des Keysers eerste oir leefd noode als onderdaen.
Karel. Hy buck dan eyndelijck die noyt en wist van bucken;
Robert. Verbitterde door wraeck! hoe of het nogh wil lucken!
Karel. (285) Wat mord ghy binnens monds?
Robert. Verschoon de Keyser stam;
Karel. s’Is jaren langh verschoondt;
Robert. Die tot geen jaren quam?
Karel. In Vader, Grote-va’er, in Groot-va’ers va’er, en Groot-va’er,
[fol. C1v]
Robert. Is nu ’t geduld ten end? wat maeckt men dees sijn doot-baer!
Karel. d’Out-groot-vaer boogh sigh nogh uyt demoed plat en pal.
Robert. (290) Ga heus om met de Neeff, den doden te geval!
Karel. Ooc Konincklijck als ’Hoofd in’t voetsand legh geslagen
Robert. Op Napels moord-schavot, dat Napels Kroon sou dragen!
Karel. Hier vind hy ’t bloedigh Swaerd, hier greep hy na de staf.
Robert. Besprenckelt dan het bloed des Soons, des Vaders graf?
Karel. (295) Het spoel des Vaders tomb;
Robert. ’t Sal’t marmar murruw weecken!
Karel. ’tSal open gaen voor ’t Lijck;
Robert. Uyt spijt aen stucken breecken!
Karel. Door dese reet schaem sigh, des Soons, de Vader light.
Robert. Des Vaders assche vliegh de beulen in ’t ghesight!
Karel. Het bloed des Soons sal kort des Vaders asch doen duycken;
Robert. (300) O Vader, sult ghy dus die lughtigh’ ogen luycken!
          Sie toe; sie toe; de faut is Vorstelijck vergrijp:
          De wijse Schipper vreest sorghvuldigh dat hy gijp’
          Wen ’t schip voor wind, voor stroom, in ’t volle seyl komt streven
          Hoe haest is yemands kiel aen lager wal gedreven!
          (305) Dit leer u Konradijn, die eertijds sat in top,
          Toen hy na Roome streefd’al langhs den Tyber op,
          En Raeds-heer Henrijck, en de meeste stedelingen,
          By Milvisch brugge hem al schaterend’ ontfingen,
          En riepen leef de Vorst! de Roomsche Keyser leef!
          (310) De Keyser Konradijn! des Keysers Soon, en Neeff!
          Maer toen de kans verkeerd’ en sijn geluck vervloeyde,
          Was ’t alles tegen stroom, wat dat hy schoof of roeyde.
          Tot, een beseten drost, uyt gierigheyd hem vingh;
          Nu word sijn neck gedreyght van ’s Scherrep-rechters Klingh;
          (315) Om Gods wil, wildt de Vorst het leven dogh verschonen,
          Ghy siet uw’ afkomst, ghy hebt Neefkens, ghy hebt Sonen,
          O handel hem, gelijck uw vader- liefde wou,
          Dat men in hoger nood we’er met hun hand’len sou!
          Wat menslijck is, kan hun als menschen overkomen,
          (320) Self van die kant die sy, nogh ghy niet eens soud dromen:,
          Nu hem, light morgen dy; ghy hebt nu reghte stoff
          Tot onverschoonb’re blaem, of onverwelckb’re Loff:
[fol. C2r]
          Onthael na sijn’en uw’ waerdy hem; dat ’s, doorlughtigh:
          Uw’Broeder heeft de Naem, en Tijtel, van God-vrughtigh,
          (325) Beklad dien suyv’ren klanck, met geen soo snoden gael,
          Waer door de volgend’ eeuw’ hem niet soo vroom en mael,
          En Koningh Lodewijck dien toe-naem souck’ t’ont-leggen,
          En uyt-vaer, dat, en dat, valt op de Man te seggen;
          Vergaep uw’ niet; het is geen Goud, al watter blinckt;
          (330) ’t Aloy dier penningh is soo klaer niet, als ’twel klinckt,
          Hy kost’ een Koningh-moord met goede oogen aensien,
          Sijn Broeder was de Beul en bleeff by hem in aen-sien:
          Soo dit, of wat het sy U niet bewegen kan,
          Soo doet het om de Bee van my, uw’ Doghters Man;
          (335) Verschoon uw’ Saed; hoe schickt den Nasaet dit ten goede!
          Dit feyt, gekuyst, door een uyt ’s Franschen Koninghs bloede
          Het is geen Eed’le Leeuw, die op sijn vyand woedt,
          Na dat hy eens, en eens, hem trapte met de voet,
          Maer Beer en Luyperd, als hy neder leyt geslagen,
          (340) Verteert sijn wraeck in ’t bloed, en sat sigh self met knagen.
          Ghy sijt (’t ontset’ u niet: maer neen, ’t ontset’ u vry;
          Soo right’ uw’ meningh ligh na sulck een schilderij;)
          In heghtenis geweest, en vrindelijck bejegent
          In Palestijnen; och! waer toen uw’ Neck door-degent,
          (345) Hoe sou de schelle Faem, de wijde wereld door,
          Dit wringen uyt haer hoorn, vol schricks in yders oor!
          Hoe sou ’t gesplitst Euroop’ op sulck een gruwel snurcken!
          En soucken een bewijs van wreedheyd by de Turcken:
          Ghy sijt geviert; gevleydt; ten Hove des Soldaens,
          (350) U overtrof dan niet de daed eens Maghmetaens,
          Ghy die een Christen sijt, en, min tot uw’ verschoningh
          De broeder van de Vroom’ en Christelijxten Koningh:
          Set Vranckrijck, set Euroop, ja ’t gansche Christen-rijck
          Ten schandvleck, nogh schandael gebrandmerckt met dien yck!
          (355) Off seydmen, Syrien ontsagh de Fransche maghten,
          Hoe dard dan uwen dolck den jongen Koningh slaghten?
          Want is het reght alleen, daer nu de maght ontbreeckt,
          Soo sluyt ick dat geweld en niet de reden spreeckt;
          Neen Vader wijck hier in geen woeste Sarazenen;
[fol. C2v]
          (360) Beweeght u dit niet, och! ’t beweeght de harde stenen.
Karel. Ghy leght my hard’ aen boordt: laet ons na ’t Raedhuys treen;
          De Reghters nad’ren vast, de Vierschaer komt by een,
          ’k Stel hen de saeck ter hand, en ’t Vonnis dat sy Wijsen,
          Dat sullen Ghy, en Ick voorts sonder morren, prijsen.


Hals-reghters. Karel. Robert, Secretaris.

          (365) De strijdb’re Vorst ontfangh, een heussen morgen-groet!
          Een heussen groet ontfangh, die hem die heusheyd doet.
Karel. Ghy Heren, wiens gesagh en statigh aensien, heden,
          ’t Aensienlijckst Gestoelt en Reghtbanck sal bekleden,
          Die nu gedaghvaert sijt door wettigen Heraut,
          (370) Om over d’euvele daed, en onverschoonb’re faut,
          Van Keyser Fredrijx Neeff, en sijn aenhangelingen,
          In alle billickheyd te schiften en te dingen,
          Quets uwÕ geweten niet, maer quijt het ongekreuckt:
          ’tGeen schien sal, soo uw’ hart gebogen, nogh gemeuckt
          (375) Door toe-gestopten hand, of menslijck ongenougen,
          In lafheyd des Gerights hem souck’ geen slagh te vougen,
          Nogh Vorstelijck mis-drijf, tot een geruymer waegh
          Als wel d’uyt-spoorigheyd van klener menschen draegh:
          Of soo aen d’ander sy, tot yemands wel-gevallen,
          (380) In ’t reght de Vier-schaer niet tyrannigh uyt wil vallen:
          Ghy dan; tree midden door, van sydigheden schuw.
          De Vlaemsche graef, en wy vervougen ons by U.
          De Graef, om Konradijn, waer ’tmooghlijck gaef te schouwen
          Wy weeder om de ree in reeden reght te houwen.
Robert. (385) Wat d’onverschoonb’re faut, en euvel daed belanght,
          Soo langh de juyste Schael, niet op getrocken hanght,
          Is ’t blindelingh gekeurt’; ghy Heeren kunt het wicken,
          Dogh sie de jonckheyd aen, wat jonckheyd kan ’t soo micken!
          ’Geen van onhevigheyd, de Vorst op u bedongh,
          (390) Dat lagh my op het hart, en ’k had het op de tongh.
Regh. Wy wenschen, Vorsten, hem, te drucken nogh, te dragen:
          Dat dan ’t opreght besluyt nogh greye, nogh mishage,
          Die’t met, of tegen gae; t’is niet dan al te wis
          Dat Koningh Konraeds Soon, niet schuldeloos en is,
[fol. C3r]
          (395) De menschelijcke Wet, is meermaels over-treden,
          En ’t Goddelijck gereght, heeft overlast geleden,
          Wijl hy lighaen de maght, die uyt des Heylands mond
          Sint Peter self ontfingh, niet kende, of verbond:
          Sijn Heyligheyd, Gods Soons gereghte Stede-houder,
          (400) Die Peters stoel besidt, op wiens door-lughte schouder
          ’tGevaert der Kercken rust, we’erstreefd’hy reghel-reght;
          Wanneer vermaningh, tught, nogh straffe op hem heght:
          De Pausselijcke Ban (gelijck een band van Gode)
          Die hem geseghlijckheyd of hals-straff heeft geboden,
          (405) Die heeft hy min als rach, of somerdraed geaght
          Ia met de voet getre’en, beschampert en belaght:
          Noyt demoed voor-ghewendt, om yets van al te boeten,
          Dit roept om wraeck by God; de Reghtbanck sal dan moeten
          Hand-haven reght en re’en: off draeght de mensch sigh koel
          (410) Hy waght sigh dat hy niet Gods strengh gereght en voel.
Robert. Belangende de maght, van ’t binden en we’er slaken,
          Wie strecktse verder als in Kerckelijcke saken?
          Het Koninckdom komt eer, en dienst en chijns-reght toe,
          En voorbe’ van de Kerck, geen oordeel wat hy doe;
          (415) De Wet is onder hem; geen Wet, geen Over-tredingh:
Karel. Sta stil, ghy toterquaed, met uw’verward’ ontledingh.
          Soo ’t in den Hemel self bestendigh is, en heght,
          Al wat Sint Peters stoel, op ’t Aerd-rijck breeckt of vlecht
          Te meer sal ’t over d’aerd en d’aersche maght sigh strecken
          (420) ’tPaus vol-maght willen wy geensins in twvijffel trecken
Secret. Daer maght tot dreygen is, moet mogen sijn tot straff,
          Off anders is ’t een mom, en ’t aenfien isser aff,
          Heeft dan de Paus vermoght den Jongelingh te dreygen,
          Daer geld Geslaght, nogh jeught, de straf is misdaeds eygen.
Reght. (425) Wat diepe scheuringen, wat onrust, en geweld,
          De Kerck geleden heeft; door desen toe-gesteld,
          Leeft versch in elcks geheugh: Soo veel Hetruursche steden
          Als Poorten aen ’t oud Room, niet sleghs in tween gesneden,
          Maer yder in sigh selfs al we’er in tween geklooft.
          (430) Vol warringhen verschil; en Konradijn was ’t Hooft
          Van ’top-geruyde schuym, self Romen raeckt’ aen ’t sieden
[fol. C3v]
          Door een verkeerden drift, sijn Heyligheyd most vlieden,
          Viterbium was beleeft, welcks ope arm en schoot
          Was haev’ en herbergh, voor de Pausselijcke vloot;
          (435) Hier streefde Konradijn met trommen en klaroenen
          En afgerolden Vaen in ’t Harnas, als den koenen,
          Al schaterendt voor by, self in ’t gesight des stadts.
          Op datse sidder, voor ’t geweld sijns storrem-kats,
          En voort na Romen op met plonderen en roven,
          (440) Tot dat by Milvisch brugh’ (waer was ’t gesagh verstoven)
          De Roomsche Borgerij van Henrijck op-geruydt,
          Hem heerlijck tegen-trad, en met ’tgereeckst geluydt,
          Van, leeff de Roomsche Vorst! hem binne Room geleyde,
          Tot op het Kapitool, daer hem de Raed verbeyde:
          (445) Hier brald’ hy als een God, of anderen August,
          Geheven op den Troon; hoe wroete toen lijn lust,
          Om Koor en Heylighdom en Hoven door te wroeten!
Secret. Met straf aen ’t leven is die moed-wil niet te boeten.
Robert. Hoe was’t ontsagh in hem soo groot! my dunckt ick van
          (450) Een meerder heusheyd hoor; dan jonckheyd hebben kan.