| Over-Ysselsche boere-vryagie, van Lubbert Bouck-slagh, en Smodde-moelen Zwenne. Amsterdam, 1641. Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Ceneton114920 — Ursicula In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De fractuurletter is in een aparte kleur weergegeven. |
 |
OVER-YSSELSCHE[Vignet: houtsnede]Ghedruckt by Ioost Broersz. woonende inde Pijlsteech inde Druckerije, Anno 1641. |
PERSONAGIEN. |
| Lubbert Bouck-slag, De Vrijer, | ||
| Smodde-moellen Zwenne, Vrijster, | ||
| Slaghhecken Hijndrick, Lummen Iohan, | } | 2 jonge Boeren, |
| Geize, Geirt, | } | 2 Moer en Oom van Lub. |
| Ioust, Greite, | } | 2 Vaer en Moer van Zwen. |
| Goosen, Oom van Zwenn. | ||
| De Pastoor. | ||
|
EERSTE BEDRYF. |
| Lub. ’t WAs vet bier datteme der zoppen, men ick binder soo bezuckt dicke of, woe geidet dy Zwenne bistuwer ouck poustige na. Zwen. Nein, da wet ick nicht van, ’k wolder wal wat nae vretten. Lub. Bistuder hungerich van eworden, da heb ick noch wal ein Eppelken ses of zuevene, lustedy daar anne? Gawe hier wat zitten ruesten, ’t is hiere weldig plentzierlick. Zwen. Woe wetstuw zo stats te spreken, da zeckse van plentzieren. Lub. Dat heur ick van onse Lainters? Zwen. Vertelle my wat van dijn Lainters, bindet ouck groute luede? Lub. Ja sacker meints grouts bintse. Zwen. Bintter ouck Doechters? Lub. Woe ja, daar isser eine gaintsche kudde de sacker meintsche spuchte weirender verleden wecke noch an onse hous, met soun Monsuer den vryde de Doechtere watte, on onse laintersche kek zo smuezerich, ick sagget uer wal an datzet nicht wal hebben mochte. Zwen. Woe wazzet dan nicht keirrels enoch? Lub. Jaat, zolt nicht keirrels enoch wezzen, had stuw um esein zo as he da medde haintierde, duw solsty bedretten hebben van lachgen. Ick dacht in mijn selves eigen, wat duet stuw al nicht umme dat snare tuig: ick prijse mijne Zwenne, das einne aindre roussche: o Zwenne datste wost woe ’k um dy dencke duw solst my so nicht lautten loopen as einnen reckel. Zwen. Woe Lubbert, duw segst my jo dijn levven nicht. Lub. Ey Zwenne duw suits wal woe ick dy jummer hen to glouppe, men t’schint dat my Slaghecken Hiendrick innen weg is. Zwen. Nein by mijnder zeile vuer Hiendrick bin ick nicht op evot; men Lubbert sonder veelle, diepsinnigheyt te broucken, so segge, of stuw my meinnest? Lub. Zue Zwenneken, sol ick dy nichte meinnen. Zwen. Heur, so vraget den einen tijt often aren mijne Vaar ens. Lub. Dat wil ick mijne moer lautten doun, on mijn Geirt eum, den is so sackerments verstendig, men as dine Vaar dy dan vraget of stuwder ouck medde te vredden bist, so mostuw ja seggen. Zwen. Dat sal ick wal doun. Lub. Geef my daar de snoutte oppe. Zwen. Wen doesenduevel kumt daar anne bruen?
Soo vake ten eynde ghegaan, Dat ick de liefste moet laaten Dat hebben mijn vrenden ghedaen. [fol. A2v] Hiend. Wat mocht Smoddemoellen Zwenne met Brouckslegers Lubbert so vroe eweg strijcken? Iohan. De meucht waar argens ingen bussche crapen wessen, ’k sach wal he wespelstarte uer so to. Hiend. Ick dacht nicht dat Zwenne so zol henne bruet hebben. Iohan. Henja, de vrous luede motteme an sprecken, me mot nicht bleude wezzen. Hiend. Dacht ick dat me de euse mot an sprecken, ’k mende me kosse met ein glupken krigen. Iohan. Nein Hiendrick, daer heurt meir to; me motter wat medde van dat under lijf kueren. Hiend. Wat bistuw ouck einen Rueseler. Iohan. Henja me motter medde hantieren, ick hadde hasten met Hilleken Soggen Camps weg ecrapen. Hiend. Wadden Duevel wolste da med edaan hebben? woe dad is noch te piepe en joinck. Iohan. Ne’t is nicht te joinck. Hiend. Hoe Johan, wat wasset vuer en jaar, ’t is so wat spechtig op eschaten, daar sol nicht ein hoint sat anvretten. Iohan. Dat meinstuw wal, men dat ickse hadde ick solse nicht wier umme schicken: Com Hiendrick laut ons nuw na hous gaan ’t wordt duester. binnen.
Lub. Ey so Geirt Eum, doe doch et beste, ick sal dy wier ein dag helpen meyen. Geirt. Ick salse dy wal haaste by de haint crijgen. Lub. binnen. Geise. ’k Hebbe wal eheurt Geirt breur dattet eine hendige dierne is, men daar is nicht voelle medde ten besten: Doch se versteit sich lien wal op de beiste, on se wil wal wat doun. Geirt. Stille suster Geise, daar cumte vaar on de moer anne.
Geirt. Van weggen onse suster Geisen zonne Lubbert on dine Zwenne; ’t schint dat de te hope wat te depe in hielickes saken ekalt hebt: so wolle we sein, of ve wet maken kusten dattewese an mecaer ecreggen hadden. Ioust. Onse Zwenne! woe de is noch te luttick. Greit. De can ick jo noch nicht misschen; se begint my nuw wat inde haint te commen, on hebber al voelle warricx of. Geise. Heinja, Greite ick can mijnen sonne ouck nichte wal misschen, men ick zallene wal mot- [fol. A3r] ten misschen. Ioust. Ey watte, onse dierne is noch te kindes, on Lubbert is ouck noch joinck enoch. Geirt. Nein, he is nicht te joinck, he is so springs de moer kan um nicht in hous holden: he is keirrels genoch on versteet sich wal op te vrous luede. Geise. Hoolt Geirt breur, hoe laat y dat moint warrick gaan: La my uw seggen Joust vaar huer, wil y der to verstaan, soo wille weder inde billickheyt van haindelen, on maken dattet wal sel wessen. Greit. Solt wal raut wessen Joust dattewe de dierne soo vroe ande man brachten? Ioust. Wat wet icket: ’t weir jo vroe enoch. Geirt. Ja, ja, Joust dat mot glien, ’t mot ein paar wessen: se hebt sich so bezettene lief te sollen sich wal oete eirze vretten. Ioust. Heur Geirt on Geize meuye, we spreckt mecaar wal wier op ein aren tijt. Geyse. Nein Vrende we wollen nuw wal geirne wetten woe of watte. Greit. Wat y segget Joust da bin ick medde te vredden, mottet gaan so lauttet gaan. Ioust. La we dan einen dag oet setten, um te sein oufe wet verdingen koent. Geirt. Wat tie sol dat dan wessen? Ioust. To commender wecke eenen tijt. Geise. Nein Ioust vaar tweir better datte wet voort deur emaket hadden eert op de lueden tonge queme: datte wet margen hadden edaan? Greit. Dat en wet ick nicht oufet dan al commen can, daer mot jo eine slickerije to ekocket worden, on dat motteme jo oet de stadt halen. Geirt. Wanne ja, Greite meuye, y soelt daar wal bolde eine brue heir macken, duw bist al ein hendich wijf. Ioust. Mach sein, mach sein, vrende, we wildet daar op lautten staan; ’t ga uw beyden wal. Geise. Uw ouck Joust vaar, on Greite meuye. binnen.
Geise. Da en duer ick nicht gaan Lubbert, de holt van geine kruessche, he mochte kleven. Lub. Daar west duw nicht bange vuer; ’k hebbe um lest eine duechde daan. Geise. Wat deuchde hefstu wene dan edaan? Lub. Ick hebbe onsen broenen hengst met zijne meirre lautten springen, on daar nam ick nicht vuer: he zalt dy wal doun. Geise. Waarumme duet stuw sloeppel dat buten mine wete? Lub. Nu moer kieve nicht; ga y men henne. Geise. Ga duw dan medde. Lubb. Dat mach ick dan doun. binnen. Ioust. Ick can my inde wijde warrelt nicht bedeincken, waer Greite en Zwenne blijvet: se moste inde Stadt geweldigen tueven, um datse soon hope couppet. [fol. A3v]
Greit. Daer heb ick wat stockevissches, wat rijssches, wat proemen, on Garzijnen, on so van alles watte: ’twas ein bekrenget gierich wijf daar icket vanne cofte, heur hoet my da medde ganck, do ick allet tueg innen sacke hadde, do sed ick uer datse myder ouck veur ein paar stuever ziropes* in slaan sol, dat e wolse nicht doun, se sedde me dee dat in geinen sack, do sed ick se solt my dan in ein vetken slaan, dat en wolse ouck nicht doun, do dee se my daar men ein luttick in ein poetken, dat nich ein dreet te beduene en heft. Ioust. Nu, nu, Greite spue uw dan watte, tis late, se sulter wal haaste heir commen strijcken. Greit. Woe laatse commen, ick salder wal haaste einen broenen pepper natte heir maken. binnen.
Geise. Ja, ja, doe datte ’t gelt uer medde anne. Geirt. Joust Vaar y soelter einen hupschen sonne anne kriegen. Ioust. Ja, me mach sein waddet wessen wil.
Greit. De bint te hope hen melcken, ze soelter wal strax wier wezzen. Ioust. Wat mach he da medde doun? Greit.* Onse Schildeken is bols, on he wol uer de bolle kieren t’wijlen datse molcke. Lub. en Zwen. uyt. Geiz. Da comtze beyde al heir. Geirt.* Zwenneken wol dy de bolle te lijve? Zwen. Nein ick connene wal kieren. Greit. Nu la we ens wat beginnen te kallen vande sake vrende. Geirt. De Brouts Vaar mach zeggen wat he de Dochter medde gevven wil, on dan meuchy ouck seggen wat y doun wilt. Gooss. De Broegems vrende mot ierst sprekken, salt gan asset plach. Geirt. Wal spreck y dan suster Geize, wat y uwen zonne wilt laten to commen. Geise. Ick wil um aver doen mijne halve bouwerije, met twee peirde, on eine zogge de keun dregt. Gooss. Wat zeg y nuw Joust Breur? Ioust. Ick wil mijne Dierne mede gevven vijftich daelder, on de moer wilze daer by doun ein bedde met sijn to tuig, on eine koe. Greit. Aers nicht Joust? wat heft dat by tmine te beduen, y doetter noch wal vijftich daelder by. Greit. Nein Geize tis enoeg, ick dacht nicht dat de Vaar uer noch so voelle to sol elegt hebben. Geirt. Heur joust y mot op ein daelder tien of twintig nicht sein, ze kumt al op eine goe stee. Ioust. Ick geev’er nicht einen deuyt meir medde. Geirt. Geevet uer dan ein paar jonge beiste daer ze med anne veut. Ioust. Nich eine hair meir as ick esegt hebbe. Geiz. Woe sta y ouck so op dy selves: geeft uer dan jo uwe Vierze van uw ruggelde Koe. Greit. De kan ick jo nicht missen, onse koene bint oolt, on de jongen moet ons wier goet doun. Lub. We hoefden lijckezeir wal wat Melck Vees meir te hoope te brengen: Zwenne mocht haasten te jongen commen, waer [fol. A4r] solwe t’jonck dan medde op wetteren? Geirt. Heurste wal joust watte zurge dat den jongen knecht innen kop heft: das al wal espraken. Greite. Ick laat uw der medde worden joust, ick mot na ’t heirt gaan: com Zwenne on helpe my.
Geirt. Woe zue watte strecke zint dat nu, zo eweg te runnen? Lub. Zie daar, krieg ick Zwenne nicht zo nem ick einen schacht oppen necke on brue te kriege. Geiz. Och Lubbert wat wol y innen krieg doun: de krijs lueder vret nicht half zat, daar woly jo in versmechten. Gooss. Stille ick zal de Moer halen, on heuren of um de nicht bekallen can: he heft ein bijsteren kreggelen kop. binnen. Geize. Heur Geirt breur, wan de Moer um nicht bekallen en can zo wilme by onzen Pastoor heir gaan, den zalt dan wal maken. Lub. Ick stoot den bekrenckte Corhane wal ein mes ingen ribben, wort my den cop dol. Geirt. Tus zo mot y nicht kallen, Greite en Goossen uyt. Geize. Greite meuye, waar is joust hen estrekken? Greite. Hen ja, dat en wet ick jo nicht, de mach waar argens ingen zaat gaan liggen wezzen. Geirt. Ey Greite Moer ga ens na um, on zeit of y um nicht wier harwars criegen en koeun. Greite. Dat en duer ick jo nicht doun, he bruede my wal ein voet ingen eirs. Greit. Com Geize laat ons dan na den Pastoor looppen, dat we den op de bene kriegt. Goossen. Ja da ga by, on comt da medde hier, ick zal manges met onzen breur kallen. Geiz. Lubbert blijf y zo lange by Zwenne on by de Moer. Alle binnen.
Geiz. Wanne zo heir Eum, maeck y ’t onz deur ick zal dy ein paer vette hennen te hous schicken. Geirt. Och ja Pastoor Heir, den knecht mucht aers oppen loop commen, on dat en zeugge we nicht geirne. Past. Laet my de Vader (spreken) ick zalt wel ten ende brengen. Geirt. Ick mach hen runnen on roeppense wier te hope. Greit. Ey dat doe Geirt breur. Geirt binnen. Past. Wat, wat, zou ’t om een beest achter blijven, dat waer te schandig. Geiz. Henja, mijn lieve Pastoor heir, y wet nicht wat ein krancken heuft datte heft: he streck ewech aers nicht of he razende worde. Pastoor. Wel mach men seggen van onwetende boeren. De andren comen t’zamen uyt. Ioust. Ja Pastoor of y komt of ein dreet, dat ick nicht en doe, dat en doe nicht. Past. Maer wat plomper beesten ben y luy, is dat sprekens. Gooss. Joust breur, verstaet redden, y mot uw zo nicht tieren. Past. Maer, Joost, hoort my spreken: wout ghy u niet schamen om een beest dat hylick te schutten? Greit. Nu Joust hebt uw ouck ozzen mensche: ’t is un men Vierse dan ouck [fol. A4v] jo nicht te laten. Zwen. Wanne Vaar laat uw bekallen, ick mag um zoo wal lien. Ioust. Hol duw my jo de moelle toe. Past. nu, Joost staater niet langer tegen: wat sout wezen datter daerom verbleef? ’t moet voort gaen. Ioust. Azzet dan wezen zal on jo wezzen mot, zo meugse der met hen bruen. Gooss. Men Joust, wat bist duw ouck ein man vol voele woorde. Geize. Lubbert waar hebste nu den Penninck? Past. ’t Is dan nu u beyder zijds wille ghy olders? Greit. en Geiz. Jaat, jaat. Geirt. Nuw gevvet mekaar dat y mekaar te gevven hebbet. Lubbert. Da Zwenneken hebbet dat, on da by hant, on mont, on da medde belave ick dy nummer te ontgane. Zwen. On ick zal my ouck hebben, Lubbert, as eine vrouwe heurt te doene. Lubb. Dat haup ick Zwenneken: on ick zalt my ouck zoer enog laten worden umme de kost. Past. ’k Wensch uw beyde geluck, en welvaert te samen. De andere al te zamen, geluck te hope broegum on broet. Ioust. Nuw kom la we zein ofwe wat etten on te drencken krigen koent. Gooz. On ick mach hen louppen on halen onze Pasteursche der by. Greit. Ey ja, Goozzen breur loop y daar ylige hen. Geiz. Kom Greite moer ick zaldy oppet heirt wat helpen. Lubb. Pastoor heir nuw wilwe wat vreulijcke te hope wezzen y hebbet my truwelick eholpen. Pastoor. Ja, ja, men moet de jeucht te zamen helpen. binnen. |
| FINIS. |
|
Tekstkritiek: |