Beschrijvinghe
[Vignet: Vivel le Gues].Nae de Copye tot Amsterdam, |
Beschrijvinghe van’t teghenwoordich |
| BErgen, is een oude Banerye, opgherecht tot een Marck-graefschap door Keyzer Karel den Vijfsten, in het Jaer 1533. welcke plaetse is gheleghen op een Berghsken, aen den cleynen Water-vloed Zoom: Waer af zy,om het onderscheyt van ander steden des Landts, oock Berghen gheheeten, in Nederduytsch Berghen op Zoom ghenoemt word: Welcke Watervloed by de Stad zijnen oorspronck neemende, hem vermenght ontrent een quartier ure gaens vande Stad met de Schelde. Dese plaetse is gheleghen op het uyterste van Brabant, Westwaerts so naer de Zee dat zy wel met rechte een Zeestad gheheeten mach worden, ende heeft oock een bequame Haven. Van Berghen tot Antwerpen zijn ses mijlen te Lande, ende van Middelborgh in Zee-land ontrent acht mijlen te water. In’t jaar 1577. beleyde de Heere van Champigny Berghen op Zoom, alwaer Focker in lach met drie Vaendelen Hooghduytschen. Het welk hem met appoinctement overghegheven werd. Ende in het Jaer 1588. heeft de Prince van Parma dese Stad belegert: Maer siende dattet hem een sware belegheringhe wilde vallen: Heeft versocht of hy door list eenighe van het Guarnisoen met gheld konde omkoopen, ende heeft sommighe ghevonden, die in zijn versoeck verwillichden, namelijck twee Engelsche, met namen Grineskon ende Readhead, die onder sekere beloften aannamen den Prince van Parma na de groote Schanse door de Stad gheleghen over te leveren, ende bestemden van tijd daer toe, den 24. Octobris [fol. A2r, p. 3] ’snachts: ende Grineskon was selfs Leytsman, ende voerde ’t volck van Parma tot inde Schansse. Maer comende daer binnen, was op haer bereyt, want de Leytsman verstack hem selven, ende de vyanden werden alle gheslaghen ofte ghehanghen die binnen ghekomen waren: De andere onvluchten ende werden vervolght, ende verkondichden Parma hoe het daer ghevaeren was. De welcke siende dat zijnen aenslach niet ghelucken wilde, ende gheenen moet hebbende soodanighe Stad te overweldighen, soo heeft hy zijn Legher op ghebroocken, ende zijn Volck hier ende daer in de Winterlaghe verdeeld. Door Berghen sach de groote Commandeur het verlies van zijn Armade, teghen die van Zeeland, als hy de Stad Middelborgh wilde ontsetten, op den 29. January Anno 1574.* OM nu te comen tot dese teghenwoordighe belegheringh is op den 18. July 1622 dese Stadt Berghen op Zoom berent, na dat op desen selven dach het Stedeken Steenbergen by den Marquis Spinola met appointemendt was verovert ende ingenomen. Het Volck vanden Marquis verwitticht zijnde hoe weynich garnisoen dat in Berghen lach, meenden haer Meester te maecken van het nieuwe Hoorn-werck, ghenaemdt: Nieuw Beckaff, van alsoo daer seer kloeckmoedige en onversaechde Krijchs-Helden binnen lagen, is haer sulcks belet tot den 23. dito. Op welcken dach door last van zijn Princelijcke Eccellentie ende der Hooch-Moghende-Heeren Staten veel krijchsvolck daer binnen ghekomen en sijn, die terstont haren Eedt betrachtende onder ’t kommandement van den Gouveneur Mr. Rijnhoven verscheyden uytvallen, nieuwe wercken en dierghelijcke daden ghewracht hebben. Dsort syn noch daer binnen ghecomen in de E. Heeren Fama Colonel Graef Jan van Nassou, Mr. Hinderson Colonel ende wel 36. Capiteynen met haer volck, soo dat door den groote menichte des Volcks (daer binnen ligghende) de Stadt tamelijck wel versien is, en sonder merckelijck staffe Godts weynich noodt heeft van ghewonnen te kennen werden, het ghetal (daer bi men ghecomen zijnde) wert ghenoemt, over de vijfduisent alle weerbare Mannen, sonder noch de Burghery, mitsgaders alle die noch daghelijcks daer heenen geschickt worden, oock zijn inde Stadt ende het Landt van ter Tolen groote menichte van Solda- [fol. A2v, p. 4] ten aen ghekomen, die langhs den Dyck (die vol redouten ende langhs heen niet een Borstweringg ghemaeckt is) gheleyt sijn, tot bewaringhe des selven Landts, so dat langhs ’t Vosmeer hi ’t aen weder sijden kartelt van Krijchs-volck Vaendels en krijchs ghereetschap, bycans onghelooflijck doch waerachtigh, en waerdich om aentesien, want nien (daer sijnde) van een versaecht harte in een vroom krijchs-man soude veranderen. Soo veel belanght het uytvallen, geschiedt daghelijcs, en is op den 22. July nae middaechs ten twee uren een uytval ghedaen op het Legher vanden Marquis Spinola, leggende omtrendt Burch-vliet achter den Raeyberch, alwaaer vande Maquis doot bleven ontrent 300. ende vande onse ontrent 25. man, werden ooc veel gequetst naer Antwerpen gevoert, oock een Cornet de welck de 27. dito wert ghefonden naers Graven-Haghe om alsaer op den groote Sael tot eeuwiger memorie tentoon ghestelt te werden, in desen uytval is ghebleven een Capiteyn genaemt Mr. Citton ende Capiteyn Mr. Bruys indt hooft ghewondt. |
| Door het op houden des waters inden Soom is het Landt boven de Stadt onder water gheset, soo dat de beleggers (om van ’t eene Le- gher in ’t ander te comen (een grooten langhen wech moeten om trecken: Watter voort passeeren sal, sullen wy u metten eersten mede deelen. FINIS. |
| * 1574: er staat 1674. Er wordt gedoeld op de Slag bij Reimerswaal, een treffen tussen een Spaanse armada onder admiraal De Glimes die Middelburg wilde ontzetten, en een geuzenvloot onder Lodewijk van Boisot en Joost de Moor. Deze geuzenvloot wist de overwinning te behalen, met het gevolg dat Middelburg een week later in handen van de Opstand kwam. |
