Adriaan Peys: Gentilhome bourgois, ofte burgerlycken edelman.
’s-Gravenhage, ca. 1675.
Naar Le bourgeois gentilhomme (1670) van Molière
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton072760 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

GENTILHOME BOURGOIS,

OFTE

BURGERLYCKEN

EDELMAN;

KLUCHT-SPEL:

DOOR

MONSIEUR MOLIERE.

Ende in ’t Nederduytsch vertaelt, door N. N.

Vertoont op de Haegse Schouburg.

[Vignet: fleuron]

Na de Copye.
IN ’s GRAVENHAGE,
_______________________________________
Gedruckt by LEVYN van DYCK, op de Burgwal, by
de Luytersche Kerck.


[fol. A1v]
PERSONAGIEN

In den

BURGERLYCKEN EDELMAN.
Jourdeyn, Burgerlijcken Edelman.
Margo, Vrouw van Jourdeyn.
Lucille, Dochter van Jourdeyn.
Nicoole, Meyt van Jourdeyn.
Sang-meester,
Dans-meester,
Scherm-meester,
Spraeck-meester,
    en Philosooph
Kleere-maker,		 }
}
}
van Jourdeyn.
Kleere-makers Knecht.
Dorant, een Graef.
Dorimene, een Marquisin.
Cleonte, een Burgers Soon.
Covielle, Dienaer van Cleonte:
Twee Lakeyen, van Jourdeyn.
Drie Kleer-makers Knechts, Danssers.
Drie Turcksche Danssers.
Vier Kocks, Danssers.
Mufti, Turcks Opper-Priester.
Noch vier Turckse Priesters.
Stomme Turcken.
Continue
[fol. A2r]

DEN BURGERLYCKEN

EDELMAN.

EERSTE BEDRYF.

EERSTE UYTKOMST.

De Sang-Meester sit aen een Tafel, daer een Claver-Cimbal en andere Instrumenten op leggen, voorts Pen en Inct; Componeert een Voys voor Monsr. Jourdeyn. De Dans-meester met eenige Violisten komt inde kamer.

Sangm.  KOmt binnen, terwijl wy mijn Heer zijn komst verwachten.
Dansm  Treet toe, want hier is ’t dat gy moet u eer betrachten.
Sangm  Is ’t klaer!                                                        De Leerling.
Leerl.  Ja, Heer.  Sangm. Laet sien: ’t is boven het gemeen.
Dans  Is het yet nieus mijn Heer?  Sang. Het is een voisken, ’t geen
   (5) Ick had aen desen doen tot een vereering maecken;
   Terwijlen dat mijn Heer sal komen te ontwaken.
Dan.  Mag men het sien?  San. Gy sult het stracks verstaen;
   Het is een Samen-spraeck, van ons by een gedaen,
   En op sijn Maet gestelt; ’k meen hy niet lang sal toeven.
Dan  (10) Ons besigheden doen hier vry al groote proeven.
Sang.  ’t Is waer, en na my dunckt, soo vont men selden man,
   Die meer tot voordeel van de Kunst verstrecken kan;
   En loont haer, neffens dien, na rechten en na reden.
Dans.  Den loon alleen, mijn Heer, en stelt ons niet te vreden;
    (15) De toegenegen lof van kenders van de Kunst,
    Dees acht (gelooft mijn Heer) ick voor een meerder gunst,
    Als de belooning van onkundigen, ’t zijn pijnen,*
    Dat onse geestigheyt voor ymant moet verschijnen,
    Aen wie de aerdigheyt van dees gesteltenis,
    (20) Door onverstant alleen, en botheyt, kenbaer is.
San.  ’t Is soo: maer evenwel, ’k moet u te kennen geven;
    Die lof is wel vol eer, maer doet ons toch niet leven;
    Den lof alleen, mijn Heer, geen mensch aen sig verpant;
[fol. A2v]
    Mijns oordeels, ’t beste lof is ’t loonen van de handt;
    (25) En schoon dat wy hem niet licht tot de kennis wennen;
    Dat hy ons wetenschap licht averechts sal kennen,
    Soo seg ick u, dat sijn belooninge versoet,
    De sotte onwetentheyt die hy ons daer mee doet;
    En beter dan den Graef, die ons alhier deed komen.
Dans.  (30) U seggen dat heeft schijn van waerheyt; maer genomen,
    Ons kunst die oogt alleen op eygen baet; wat schant
    En is het niet voor een die reyckt de konst de hant?
    Dat hy door geltsucht haer, en hare eer laet vallen?
Sang.  Soo acht gy om de kunst, het gelt dan niet met allen?
Dans.  (35) Ik acht de kunst, en ’t gelt; maer ’k wensten boven dat,
    Mijn Heer Jourdeyn daer van wat meerder kennis had.
Sang.  Ik wensten ’t ook; maer hoor wy kunnen hem so wennen,
    Dat hy ons door sijn gelt aen yder een doet kennen;
    En schoon hy aen de kunst geen groote lof bewijst;
    (40) Dat hy aen ons betaelt, het welck een ander prijst:
    Daer komt hy aen.


    EERSTE VERANDERING.

Iourdeyn met twee Pagies.
Iourd.                      Messieurs, hoe is ’t? sal ick yet hooren
    Van uwe geestigheyt?  Sang.  Ick leg haer vast te voren
    Hoe men beginnen moet.  Iourd. Dat ick u wachten deedt,
    Meer als ick ben gewoon, mijn Meesters, is my leet;
    (45) Maer ’t heeft sijn rêen, door dien dat ik my nu op heden,
    Wil als den Adel, en de Ridderschap doen kleden;
    En onse Snyer sent my een paer kousen, die
    Ick met de meeste moeyte heb aengetrocken.  Sang. Sie
    Uw Dienaers die met vlijt verwachten u geboden.
Iourd.  (50) Tot mijn vernoeging dan, soo sal het sijn van nooden,
    Dat men soo lang vertoeft, tot men mijn kleed hier breng;
    Op dat gy oordeelt hoe het my mag staen.  Dans. ’k Geheng
    Al wat mijn Heer gelieft.  Iourd. Van boven tot beneden,
    Vertrou ick niet, dat yets ontbreken sal aen kleeden.
Sang.  (55) Ick twijffel niet.
Iourd.                                  ’k Heb oock dees Nagtrock soo gekogt.
Dans.  Hy is seer schoon.
Iourd.                               Men seyd, daer wert niet aers gesocht
[fol. A3r]
    By d’Adel, als sulck slag, om ’s morgens aen te trecken,
    Wanneer men onversiens hem ywers toe komt wecken.
Sang.  Hy staet u wonderlijck.  Iourd. Holla, mijn dienaers, hou.
1 Pag.  (60) Mijn Heer.
Iourd.                           ’t Is om te sien of ’k u doen hooren sou.
    Wat dunckt u beyde tog van mijne Leverye?
Dans.  Sy sijn heel aerdig, Heer.
Iourd.                                          Ick heb die doen bereyen,
    Op dat ick met meer gonst mijn oeffening betracht.
Sang.  ’t Is goet.  Iourd. Mijn Dienaer?
1 Pag.                                      Heer.  Iourd. ’t Is d’ander die ick wacht.
2 Pag.  (65) Mijn Heer.
Iourd.                          Hou daer mijn Rock; maer ben ick soo te degen?
Dans.  Zoo wel als g’immermeer soud kunnen.
Iourd.                                                                 Nu, van wegen
    Ons oeffening?  Sang. Ick wou eerst wel doen verstaen
    Het voysken, ’t welck gy lest van my wout afgedaen,
    Tot een Vereerliet; ’k heb een van mijn leerelingen,
    (70) Op ’t spoedigst afgerecht op spelen, en op singen,
    De saeck belast.  Iourd. Zeer wel: maer hoe, een lereling?
    De kunst onwaerdig aen te nemen, tot een ding,
    Daer ick de grootste van het Hof mee wil vereeren?
    Ick twijffel of gy selfs genoeg aen hun soud leeren.
Sang.  (75) De naem van Leerling, mijn Heer, misleyt u niet,
    Want hy weet lichtlijck meer als and’re Meesters; siet
    En hoort, soo ’t u belieft, of ’t u niet kan bekooren.
Iourd.  Kom geeft mijn Nachtrock, op dat ick te beter hoore!
    Neen, wagt, het lijckt dat in de rock de gallem slaet;
    (80) Maer even langt hem my, het schijnt ’t soo beter gaet.
Hier werdt gesongen.
Iourd.  Den druck sou m’uyt de voys van u gesang schier lesen;
    ’t Is of het slaept mijn Heer, het moet wat vrolijcks wesen.
Sang.  ’t Is billick dat de voys de woorden evenaer;
    Is ’t Voorwerp droef, de Voys moet droef sijn.
Iourd.                                                                  ’t Is soo, maer
    (85) Een heeft my korts geleert, en ’t geen dat wonder soet is;
    Het is..... ey wacht..... Het is....
Sang.                                            Heer, ick geloof het goet is.
Iourd.  Daer komt van ’t Lam in....  Sang. Ja.
[fol. A3v]
Iourd.                                                          Ja, Hemel! wat een spijt;
    Ick hebt.
                                            Jourdijn singt.
                    LIefste, ’k bid u weest niet gram;
                    (90) Want gy zijt soet, als een Lam.
                    U soet wesen, Doet my vresen,
                    Om uw Min:
                    ô Verkeerden Engelin, &c.

                Bevalt u dat?  Sangm. Het is vol aerdigheyt.
Dan. Mijn Heer die singt seer wel.
Iourd.                                                  Sonder Musijck te konnen:
Sang.  (95) Soo gy het leeren woud, de slag was half gewonnen;
    Het Danssen en Musijck dat voegt hem wel by een.
Iourd.  Maer is het beyde by den Adel oock gemeen?
Sangm.  Voor seecker.
Iourd.                  ’k Leer het dan; maer ’k weet nau tijdt te vinden;
    Want boven dien, dat ick my nu heb gaen verbinden
    (100) Aen scherremen; soo tracht ick mede na den trap
    Van Aristoteles, en sijne wetenschap;
    De Meester hier van, moet dees morgen oock beginnen.
Sang.  Het is ook goet Heer, maer’t Musijk dat scherpt de sinnen,
    ’t Musijck....
Iourd.              ’t Musijck en dans,... ’t Musijck en dans, en dan.
Sang.  (105) Daer is niet, dat den mens meer vreugt aen brengen kan.
Dan.  Den dans is nodig, voor het menschelijck bedryven.
Sang.  Sonder Musijck, en kan geen Stad vast staende blyven.
Dan.  Sonder den Dans en wert in ’t minst geen recht gedaen.
Sang.  Wat misslag dat’er oyt ter werelt is begaen;
    (110) Wat Oorlog datter is na soo veel bloet te storten
    Gevoert, gemengelt met het korte levens korten;
    En dat ’er wert gepleegt verraet, van Stadt, op Stadt;
    En Vorst op Vorst vermoort, ’t is anders niet, als dat
    Mijn wetenschap by ’t volck niet kenbaer en kon wesen.
Iourd.  (115) Hoe dat?  San. Al d’Oorelog die ergens is geresen,
    Komt die niet door ’t gebreck, dat ’t Volck niet is vereent?
Iourd.  Ja.  San. Soo de werelt had den Sang het oor geleent,
    En wist sy recht de gront van over een te komen;
    Was dese konst bekent geweest, tot noch stond Romen
[fol. A4r]
    (120) In volle heerlijckheyt, gelijck God Caezar haer
    Gelaten heeft, doen hy ’t bebloedigde Altaer
    Om verr’ stiet; en gewis de Koninglijcke Wallen,
    Van Dido, fel omringt, en waren noyt gevallen;
    Soo het oneenig Volck op de vereening sach,
    (125) Die men in’t soet Musijck, en singen leeren mag.
Iourd.  Gy hebt gelijk.  Dan. Maer nu als ymant komt te missen?
    Om hem in huys-plicht, of yet anders te vergissen?
    En dat hy hem misgaet, self dag en Jaren lang?
    En seyt men niet die man die gaet een quade gang?
Jourd.  (130) Dat zeydt men.
Dan.                                En een gang die quaet is, kan die komen,*
    Of kan uyt anders yet sijn oorspronck zijn genomen,
    Als uyt onkunde, en het misbruyck van den dans?
    Dat deftige begin, van treffelijcke Mans,
    Heeft al zijn eer en roem; de Goden die wy vreesen
    (135) Die hebben self gedanst; het dansen dient gepresen
    Met eer en met ontsag, van yder aengevaert.
Jourd.  Gy beyden hebt gelijck, u konst is prijsens waert,
San.  Gelieft u dan te zien yet van ons besigheden?
Jourd.  Het kan niet schaden, ja.
San.                                             Mijn Heer, ick sal de reden,
    (140) Waerom dees Sang nu is van Harders toegestelt,
    U seggen.
Jourd.          Waerom toch?  San. Om dat meest in het velt,
    Het lijden van de Min, van Minnaers wert gesongen;
    De reden is: dat een, van Minnesmart gedrongen,
    Hem schamen sal, in Stad, of onder ’t volck sijn pijn
    (145) Te openbaren, mits hy niet verlost kan sijn;
    Dees samenspraeck, op maet, als handeling van liefde,
    Kon zijn door Harders uytgebeelt, soo ’t u geliefde.
Jourd.  ’t Is wel, laet hooren.  San. Wel.
Daer werdt weder gesongen.
Jourd.                                                        Is het hier mede al!
San.  Ja.  Jour. Ik geloof het meer als my behagen sal;
    (150) Daer komen loopjes in, die aerdig kunnen trecken.
Dan.  Mijn Heer, om tot mijn konst ons yver op te wecken,
    Heb ick op ’t spoedigste een dansje toebereyt;
    De passen, schuyfjes, en meer andere geestigheyt,
[fol. A4v]
    Geloof ick dat u geest en hart sullen gewinnen.
Iourd.  (155) Oock Harders?  Dans. Neen mijn Heer,
Iourd.                                                      Wel, wilt dan voort beginnen.
Wert Gedanst.
    Den Dans gevalt my wel; ick sal u meerder last
    Flus geven, soo gy nu maer vaerdig op en past;
    Want in het dansen schep ick wonder groot genoegen.
Sang.  Soo gy by ’t dansen, Heer, wilt soete stemme voegen,
    (160) Het geeft te meerder lust en aengenamigheyt.
Iourd.  Dat ick u dit versoeck is ’t minst voor desen tijdt;
    Daer ick het voor berey, die komt by my ten eeten.
Dan.  ’t Is anders al gereedt.  San. Voort dient mijn Heer te weten
    Dat het heel nodig is, dat soo een Heer als gy,
    (165) En die de konst bemint, den zang heeft aen sijn zy,
    Als met geselschap hy sou aen de Tafel wesen.
Iourd.  Wert desen handel by den Adel oock gepresen?
Sang.  ô Ja.  Iourd. Ick sal het doen; maer sal ’t wel staen!
Sang.                                                                       ’k Seg ja:
    En voor het eerst, hoeft gy een opperste, daer na
    (170) Een tegen hooge, en daer na een halve lage;
    Hier moet de soete klanck van Bas en Veel op slage;
    Doormengelt met de toon van eenen Duytsen Fluyt;
    Daer by de stille galm van een Eferb, of Luyt,
    Die netjens evenaert, met al de ripieene.
Iourd.  (175) Daer is onlangs in ’t Hof een Instrument verschenen;
    Laet sien, hoe heet het.... Ja, ’t is de Trompet Marien;
    Wat ick u altijdt mag bidden, ’k bid u, dien
    U hier af, soo ’t Musijck hier mee kan op sijn stel sijn.
Sang.  Laet dese sorg op my, ’k sal maken het sal wel sijn.
    (180) Wie dat op hem neemt last, en die niet en voldoet,
    Is waerdig dat hy daer verwijt van dragen moet.
Iourd.  Vergeet altoos in tijds de Sangers niet te senden.
Sang.  ’k Sal maecken dat het al na u begeert sal enden.
Iourd.  Maeckt boven al den dans dat hy behaeglijck zy.
Dans.  (185) Laet hier van bid ick u, mijn Heer, de last op my.
Iourd.  Nu, willen wy ons tot ons’ oeffening gaen keeren?
Dan.  Indien gy zijt belust om noch yet nieus te leeren.
Iourd.  Beginnen wy.  Dans. Wel aen.
Dansmeester singt en danst met Iourdeyn.
[fol. A5r]
Dans.                              Mijn Heer, past op de maet; la, la, la, &c.
    De beenen recht, en roert de schouders niet; dat gaet
    (190) Heel wel, al sachjes: Ey, gy hout te stijf uw Armen;
    Uw hooft om hoog, wat soo, soo sou m’er onder schermen
    Nu, recht dan ’t lijf.  Iourd. Ey my!
Sang.                                                Mijn Heer, ’t is wonder goet.
Iourd.  Nu leert my eens hoe dat men een eerbieding doet,
    Aen een van hoogen staet, ’t sy Graef, of een Gravinne.
Dans.  (195) Gy moet, soo gy het wilt met lof doen, dus beginnen;
    Voor eerst een buyging heel na acht’ren, en daer naer
    Met drie van vooren, u soo voegen dicht by haer;
    Doch, met de derde u hooft gebogen tot haer knien,
    Sie soo, hebt gy ’t gevat?
Iourd.                              Soo he?  Dans. ’t Moet soo geschien.
Eerste Pagie uyt.
Pag.  (200) Den Scherm-Meester, Heer, die wacht dat hy u dien.
Jourd.  Segt dat hy binnen komt: Dit moogt gy mede sien.
Scherm-Meester uyt.
Scher.* Mijn Heer gelieft het u? voor eerst u reverentie;
    Het Lichaem recht mijn Heer; nu, vorder in defencie,
    Nu voort, de beenen slecht, soo wijt niet van malkaer,
    (205) De voeten moeten bey staen op een Linie; maer
    Den arm soo heel en gantsch niet uytgereckt; het hooge
    Van uwe lincker handt niet verder als uw ooge;
    Het hooft recht op, en het gesicht heel kloeck en stout,
    En ’t lichaem heel al vast; dat ’s een, twee, drie, nu dout
    (210) Toe; weder achterwaerts, mijn Heer, als gy sult steecken,
    Laet het u arm altoos aen geene macht ontbreecken;
    Nu noch eens, een, twee, dry, ’t sa, sa, Heer, in der yl,
    Val in, wat soo mijn Heer, gy krijgt de rechte stijl
    Der Wapen oeffening.
Iourd.                          Euch!  Dans. Heer, gy sijt een wonder.
Scherm.  (215) Ick heb aen u geseyt, dat alleen het besonder;
    Geheym der Wapenen in dese twee bestaet;
    Dat ’s dat men niet ontfangt, en datm’ een ander slaet;
    En als ick heb aen u doen sien door blijck van reden,
    Het is onmogelijck dat ymant raeckt u leden,
    (220) Soo gy de Kling van ’t recht uws lijfs te keeren weet,
    Het welck dat hier aen hangt, dat men hem niet vergeet,
[fol. A5v]
    In ’t afkeer van ’t rappier, ’t zy buyten ofte binnen;
Jourd.  Op dees manier sou dan een blood’aert kunnen winnen,
    En dooden een, hoe fel en kloeck hy was van moet.
Scherm.  (225) Gewisselijcken, en hier siet gy wat gy doet;
    En hoe veel dat de Konst der Wapenen moet gelden,
    En zijn in achting by de alderkloeckste helden,
    Ten opsicht van den Dans, of Sang; of anders yet.
Dansm.  Nu Scherrem-meester, spreeck so onbehouwen niet.
Sang.  (230) En leer vry van den Sang een ander vonnis strijcken.
Scherm.  Het schijnt dat gy-liên u noch wilt by my gelijcken;
    Zoo seecker, dat waer schoon.
Sangm.                                        Ey, sie dees Kunstenaer.
Dansm.  Dees snoever.
Scherm.                      Danser, hoor, soo ick u eenmael maer
    Doe passen op mijn maet, ick sal u voeten maken;
    (235) Hoor Sanger, vaer niet voort met mijne kunst te laken.
    Of ’k sal u singen doen, dat het u heugen sal.
Dansm.  Wel Yserslager, segt, wat onderwint g’uw al?
    Weet gy niet dat den dans u uwe maet kan leeren:
Iourd.  ’k Geloof niet dat gy ’t meent; hoe wilt gy u verweren?
    (240) En vechten tegen een die een, twee, drie verstaet?
    En die met reden blijck een Man ter neder slaet.
Dans.  ’k Lag met sijn reden blijck, en met sijn een twe, dryen.
Iourd.  Al sachjes, bid ick u, soo raeckt gy in geen lyen.
Scherm.  Wel onbeleefden bloedt!
Dansm.                                          Ja wel, wat Scherrem-Heer.
Iourd.  (245) Swijg, bid ick.  Scherm. Soo ick moet.
Dansm.                                                             Gy zijt een Man van eer.
Scherm.  Al sachjes, soo ick moet aen u mijn handen schennen!
    Zijt seecker, dat u rug mijn Wapens sal gewennen.
Sangm.  En ick, dat na mijn wil ick u doen singen sou.
Iourd.  Zijt doch gerust.  Sch. Laet hun begaen, ô bloet! wat wou
    (250) Ick van die Sangerkens, en Danssers Hutspot kappen.
Dansm.  Dat kon wel zijn, indien de strijd bestont in ’t snappen.
Philosooph uyt.
Iourd.  Mijn Heer den Philosooph, gy komt ter rechter tijdt,
    Om door u Oordeel te bevredigen den strijdt,
    Geresen tusschen dees.
Philos.                              Wat ’s d’oorsaeck van hun strijden?
[fol. A6r]
Jourd.  (255) De Oeffening, mijn Heer, die dese dry belijden,
    Die brengen haer soo veer, dat na de strijt van reên,
    Ick licht sou vreesen dat sy werden hant-gemeen.
Philos.  Hoe Heeren, zijn dit reên om dus ontstelt te wesen?
    Hebt gy het Leer-boeck noyt van Seneca gelesen?
    (260) Het welcken handelt vande gramschap? is ’er yet
    Dat dees geleerden acht, soo sonderlinge, niet
    Soo schandelijck, soo quaet, als wel den heeten tooren;
    Die maeckt hoe dat een Mens na ’t beeld van God geboren?
    Werdt selfs gelijck gemaeckt aen de onreed’lijckheyt;
    (265) Ja soo, dat onder hem en beesten, ’t onderscheyt
    Heel kleyn is; hoort de reên en reedelijcke sinnen,
    Door hare redelijkheyt niet meerder t’overwinnen.
Dansm.  Mijn Heeren, kan men doen an ymant meerder hoon,
    Als dat men zijne konst, en hem veracht? de Kroon
    (270) En Zege-bladeren ontruckt? niet wert gepresen?
    Den Dans, soo aengenaem als ’t singen, derft hier desen
    Uytschelden, of het schier niet eens te achten waer;
    En stelt noch boven haer een slechte konst.  Phil. Bedaer:
    Die wijs is, Heer, en sal geen lasteringe achten;
    (275) En men hoort van dien Man geen antwoort te verwachten,
    Als door het swygen.  Scher. ’k Seg door een gelijckenis,
    Betoont gy dat mijn konst niet boven d’uwen is.
Philos.  Dat u dit niet ontroert; men moet om ydelheden,
    En woorden in de Lucht, soo licht niet sijn t’onvreden;
    (280) Al wat den eenen Mensch van d’ander onderscheyt,
    Is hooge wijsheyt, en oprechte deugd’lijckheyt.
Dansm.  Ik seg het danssen is een konst, so waert om prijsen,
    Dat men aen die geen eer genoeg en kan bewijsen.
Sang.  Ick seg dat singen is een konst, die eeuwen door
    (285) Van Vorst en Koningen gepresen wert, ’t gehoor
    Van yder een wert haer met diep’ aendachtigheden
    Als toege-eygent.  Sch. Ick, met meerder recht en reden
    Betoon aen desen, dat de Scherrem-oeffening*
    Een Prins der Konst is, en haer lien konsten gering:
    (290) ô Ja, dit voordeel kan mijn konst aen ymant geven,
    Dat die, die van de doodt gedreygt wert, hout in ’t leven,
Philos.  En wat sal op het lest dan zijn de wetenschap,
    Van ’t Hemels, en van ’t Aerds? ey seg eens, wat een trap
[fol. A6v]
    Van eer behoorden die by ’t volck niet te bekomen?
    (295) Ick sie dat gy te saem, op ’t hoogst sijt ingenomen
    Met Hovaerdy; mits g’ in mijn tegenwoordigheyt
    Om saecken, die de pijn onwaert* sijn, eeuwig strijt;
    En derft verwaent, de naem van wetenschappen geven
    Aen yet ’t welk niet verdient de naem van konst, maer even,
    (300) En by gedoogsaemheyt, de naem van Sanger, of
    Van Scherrem-meester, of, wel Danser.
Sch.                                                           Doet het Schoft?
San.  Ha, ouden Philosooph?  Dan. ô, Tandeloosen byter!
San.  ô Rock vol sottigheyt.  Dan. ô, Machteloosen schyter!
Phil.  ô, Schelmen sonder eer, neemt hier een proef dan af.
Zy vechten
Iourd.  (305) Mijn Heer den Philosooph.
Phil.                                                   Dien hoon verdient dees straf.
Iourd.  Mijn Heer den Philosooph.  San. De Duyvel sal u halen.
Iourd.  Mijn Heeren.
Phil.                          d’Oudste droes moet u de vracht betalen.
Iourd.  Mijn Heer den Philosooph!
Phil.                                                Ha! schelmen sonder eer.
Iourd.  Mijn Heer, ey!
Phil.                            Laet my toe dat ick hun les maer leer.
Iourd.  (310) Mijn Heer den Philosooph.  Phil. Verwaende Bedelaren.
    Verraders, Guyten, Schuym, Gepeupel, Guychelaren,
Al vechtende binnen.
Iourd.  Mijn Heer, den Philosooph! mijn Heeren, ey! mijn Heer,
    Den Philosooph hout op; ey! Heer, doch Heer, ey keer;
    Ja, als gy vechten wilt, vecht dan, van nu tot morgen;
    (315) ’k Wil tot mijn ongeluck voor u geluck niet sorgen;
    Ja wel, wat lust my, daer mijn beste nacht gewaet
    Te gaen bederven; d’een die stoot, en d’ander slaet;
    En ick sou midd’ler wijl, om d’eene te bevryden,
    Van d’ander onversiens wat slagen moeten lyden.
Continue

TWEEDE BEDRYF;

EERSTE UYTKOMST.

Iourdeyn, Philosooph, 2 Laqueyen.

Phil.  (320) Beginnen wy ons les.  Iourd. Voorwaer het is my leet,
[fol. A7r]
    Dat men hier in mijn Huys, mijn Heer, dees hoon aen deed.
Phil.  Dats niet: wy weten ’t pit van ’t menschelijck bedrijven;
    ’k Sal daet’lijck tegen haer een dapper Schemp digt schrijven,
    Juyst na den stijl van den Schimprijcken Juvenael,
    (325) Nu segt my, wat u lust te leren;  Iourd. Altemael,
    Het welck men leeren kan; ick ben heel ingenomen,
    Om op de hoogste trap van wetenschap te komen;
    Ja ’k ben als dol, wanneer ick overdencke, dat
    Mijn Vader noyt tot my die liefde heeft gehadt,
    (330) Van in mijn Jonckheyt my te laten onderwijsen.
Phil.  Mijn Heer, ick moet hier in u goet gevoelen prijsen:
Nam sine Doctrina* vitast quasi mortis imago.
    ’k Geloof mijn Heer, verstaet die woorden in ’t Latijn?
Iourd.  Wel Ja, mijn Heer, maer laet het u niet moeylijck zijn,
    (335) Dat gy, als of ick ’t niet verstont, my uyt wilt leggen.
Phil.  Mijn Heer, het veersken wil het vollegende seggen:
    Sonder geleertheyt is den mensch gelijck als doot.
Iourd.  Die Regel die gaet vast.
Phil.                                            Mijn Heer, en hebt gy noot
    Beginselen gehadt, om haest geleert te wesen?
Iourd.  (340) Wel ja, mijn Heer, want ick wel schryven kan, en lesen
Phil.  Van waer gelieft het u dat ick begin, mijn Heer?
    Gelieft het dat ick u de Logica eerst leer?
Iourd.  Wat is die wetenschap?  Phil. Hier wert men onderwesen
    In de drie werckinge van het verstant: en desen
    (345) Sijn d’eerste, de tweede en derde; d’eerste is
    Die ons den weg aen wijst, om aen onse heugenis,
    Sonder wanorden, haer gedachten voor te stellen.
    De tweede, leert ons een besadigt oordeel vellen!
    De derde is waer door men aen de kennis raeckt;
    (350) Op wat manier dat dient een goet gevolg gemaeckt,
    Door de Figuren van
    Barbera, Clarent, Dari Fario, Baralipton
    Felepton, disanis, datri, bocarde Ferison
Iourd.                           Heer Philosooph, die woorden,
    Die komen na my dunckt uyt vry Barbaerse oorden;
    (355) De Logica die is te droef, na dat ick gis;
    Mijn Heer neemt yet ter handt dat meer vermaecklijck is.
Phil.  Zijt gy genegen tot de wetenschap der zeden?
[fol. A7v]
Jour.    Der zeeden?  Phil. Ja mijn Heer.
Jour.                                                        Wat kan ons die ontleden?
Phil.  Die handelt van ’t geluck, en leert ons hoe men moet
    (360) De tochten dwingen, van het ongeregelt bloedt.
    En.....
Jourd.  Neen, ay, laet dat daer, want van boven, tot onder,
    Ben ick soo vol van Gal, dat noch de droes, noch donder,
    My niet betemmen kan, als ick gram wesen wil.
Phil.  Gelieft u Phisica?
Jourd.                          Wat leert die?  Phil. Het verschil,
    (365) En de begins’len der naturelijcke saecken;
    Voort d’eygendommen, die des menschen lichaem raecken;
    Als oock het wesen van de Elementen; ’t geen
    Oock eygen is aen Stael, en Yzer, ja oock steen;
    Om wat dat leven doet, de dieren, ende boomen;
    (370) Sy wijst ons hoe men kan tot rechte kennis komen,
    Van de invloeyingen der Hemelen; hier wert
    Het vliegent vier gekent; de sterre met de start,
    Het Weerlicht, Blixem, Sneeu, den Hagel, en de Donder,
    De Winden, Orcaens, en ’t buyten lieden wonder
    (375) Het Stalligt, ’t welck de Lucht tot eene Wagen heeft,
    Waer door het komt dat het voor ons voor heenen streeft,
    Als wy het volgen, en daer door de Lucht beroeren,
    Daer wy in tegendeel sien naer ons heenen voeren;
    Soo wy het vluchten, het welck voort komt uyt de tijd,
    (380) En grillege natuur, het minste ydel leyt,
    Die ons verlaeten plaets strax door de Lucht komt vullen:
Jourd.  Dat gaet soo heen, Heer, doch het sijn een hope prullen
    En lappen; ’k heb daer oock al geen behagen in.
Phil.  Mijn Heer, die seg dan yet dat is na sijnen sin.
Jourd.  (385) Wel aen, soo leert my dan d’oprechte en echte spelling.
Phil.  Heel garen.
Iourd.                  En daer na soo leert my oock de stelling
    Van d’Almanach, op dat ick sien kan, verst en wis,
    Wanneer het Maneschijn, en dat het geen en is.
Phil.  ’t Sy soo, maer om u wil op ’t uyterst na te komen,
    (390) Soo dient van u, mijn Heer, heel wel in acht genomen,
    Dat men de woorden konst voor eerst beginnen moet,
    Door vaste kennis van de lett’ren; dese doet
[fol. A8r]
    Ons kennen hoe men kan verscheydelijcke spreken;
    Hier op, als ick ’t getal der lett’ren overreken,
    (395) Bevind ick die te zijn een deel Vocalen, en
    De rest dient dat mijn Heer voor Consenanten ken;
    Het woort Vocalen zeyt dat dees alleen oock luyden;
    De Consenanten, dees en kunnen niet beduyden,
    Ten sy dat sy met een van de Vocalen slaen;
    (400) Vocalen zijn A, E, I, O, U.  Iourd. ’k Hebt verstaen.
Philos.  Nu, om de letter A, volkomen uyt te spreken,
    Soo opent sterck de mondt, A
Iourd.                                          A, goet, dat sijn treken.
Phil.  Nu, om de E. moet gy het onderst’ van de mont
    Na d’ooren brengen; A, E.  Iourd. A, E, ’k hebt terstont.
    (405) A, E. Wat is het schoon!
Phil.                                          En nu, voor d’I, noch meerder
    Na d’ooren; A, E, I.  Iourd. Ter werelt geen geleerder;
    A, E, I, I, I, I. Lang leef de wetenschap.
Phil.  Mijn Heer, niet teffens? maer so voort, van trap tot trap;
    Tot d’O; soo sluyt gy weer de lippen by malkand’ren,
Iourd.  (410) ô, ô, A, E, I, O, hoe kan den Mensch verand’ren?
Phil.  Het open dat gy laet is recht gelijck een O.
Iourd.  Laet sien, O, O. Ja Heer, al dat gy segt is soo.
Phil.  Voor d’U, soo moet mijn Heer by na sijn tanden sluyten,
    En de twee lippen wat uytsteecken, soo na buyten,
    (415) Sonder te voegen die nochtans geheel by een,
    U, U.
Iourd.    U, U, Mijn Heer, ’t is meerder als gemeen.
Philos.  Op Morregen mijn Heer, sal ick u meerder leeren.
Iourd.  Vergeet toch, boven al, niet wederom te keren.
Philos.  ô Neen, wat aerdig is, sal ick van ’t eerst tot lest,
    (420) U doen verstaen, Heer.
Iourd.                                        Goet, maer doet hier in u best;
    Voorts moet ick u een saeck als aen een vrint vertrouwen,
    Hoe dat ick ben verlieft op een der schoonste Vrouwen
    Van dese Stadt, nu sou ick garen hebben dat
    Gy yets aenweest, ’t welck, soo niet heel, ten minsten wat
    (425) Van mijne liefde, aen dees schoont kon kenbaer maken;
    Op dat ick door dees treck haer geest so mocht doen blaken,
   Tot my, in wedermin.  Phil. Seer wel.
[fol. A8v]
Iourd.                                                    ’t Sou schoon sijn, niet?
Phil.  Gewis; maer ’t geen dat gy versocht voor dese, siet
    Dat kan geknoopt sijn door de maet, of ongebonden;
    (430) Wat wenst mijn Heer sijn Lief het Liefste toegesonden?
    ’t Gebonden, ’t welck is rijm, of ’t ongebonden, ’t geen
    Men proose heet?
Iourd.                      Neen, neen, de broosen in ’t gemeen
    Die sijn heel moeyelijck en lastig aen te trecken.
Phil.  ’t Is waer, de verssen Heer, die kunnen min verwecken.
Iourd. (435) De vreese en de broos sijn even vies van schijn.
Phil.  Het moet al even wel het een of ’t ander zijn.
Iourd.  Waerom?
Phil.                   Om dat men dit aen ymant en kan seggen,
    Of moet het hem in proos of rijm te voren leggen,
Iourd.  Wel hoe, en vint men dan geen ander slag van spraeck?
Phil.  (440) Neen,’t geen geen vers en is, mijn Heer, dat moet nootsaek-
    lick proos zijn.
Iourd.                  Ja, en ’t geen dat wy nu samen spreecken,
    By wat voor slag van spraeck kan dit dan zijn geleken?
Phil.  Dat ’s mee al proos, of rijm.
Iourd.                                              Wanneer dat ick dan seg,
    Geeft my mijn muylen; doet my mijn muylen weg;
    (445) Soo is dat prosa?  Phil. Ja.
Iourd.                                              Den Hemel moet my sparen:
    Het is nu meer dan over vijf en veertig Jaren
    Dat ick dan prosa sprack, en sonder dat ick ’t weet;
    Mijn Heer, en Meester, het was my op ’t hoogste leet
    Soo ick u konst niet kon, na haer waerdy vergelden:
   (450) Nu wou ick, dat men my dit op een briefken* stelden.
                    Ick brandt in min,
                        Mijn Engelin:
                    Iont van uw handt,
                        Uw weder min.
    (455) Dit wensten ick, dat kon sijn geestig omgekeert;
    Op dat die schoone, die ick dien, daer mee vereert.
    Mocht haer afkeerigheyt, in ware min verkeeren.
Phil.  Mijn Heer, dat kan men op verscheyde wyse leeren.
Iourd.  Laet hooren.
Phil.                        Voor het eerst, gelijck gy hebt geseyt;
[fol. B1r]     (460) Ten tweede:
In Min ick brand
Mijn Engelin:
Uw wedermin
Jont van uw handt.
            OF:
Ick min mijn Engelin,
(470) Ick brand:
Iont van uw handt
Uw wedermin,
             OF:
(465) Iont van uw handt
Uw wedermin;
In Min ick brand,
Mijn Engelin.
            OF:*
Ick brand in Min:
Iont van u handt,
(475) Uw wedermin.
Mijn Engelin.
Jourd.                                              Wat schranderheyt,
        Maer welck van allen dees is nu het alderbeste?
Phil.  Die gy mij hebt geseit.   Iourd. Soo ben ick dan ten lesten
        Boeët geworden; schoon ick niet heb gestudeert;
        (480) Ick danck u, en ick bid dat gy doch wederkeert,
        Op morgen, om my voort en voort de kunst te toonen.
Phil. Ick sal niet missen, Heer.   Iourd. Ick sal u wel beloonen.
Philosooph binnen.
        Maer hoe, mijn kleet en is dat noch niet t’huis gebracht?
2. Pag.  Neen Heer.
Iourd.                        Wat dunckt u. is ’t niet lang genoeg gewagt
        (485) Na dien verbruiden, en dien sorgeloosen Snyer?
        En dat juyst op dien dag, wanneer ick als een Vryer
        Verschijnen moet op ’t Hof, in ’t oog van mijn Goddin?
        De derdendaegse Koorts die neem sijn leden in;
        De Nicker, en de Droes die schen hem; soo veel plagen
        (490) Op sijnen Snyers rug, als al de Snyers dragen
        Om hunne Dievery, in ’t diepste van de Hel;
        Thien tonnen gruis gestampte Duivels op sijn vel;
        En dat voor ’t Snyers huys, op datter niemant komen;
        Dat Snyers eygen wijf den Snyer wort ontnomen,
        (495) Soo hy haer mint; soo niet, plaeg hem de Duyvelin;
        Dien hont, dien Snyer, ô dien Snyer sonder sin
        Of herssenen, dien guit, dien schoft, dien luisevanger.
        Ha! hy is daer, ja vrient, indien gy nog wat langer
        Getoeft had, ’k had op u by na mijn gal gebraeckt.
Snyer met vier Gesellen uyt.
Sny. (500) Mijn Heer u kleet en kon niet eerder sijn gemaeckt,
        Schoon twintig van mijn Knegts het hadden onderwonden?
[fol. B1v]
Iourd.  Gy hebt my daer juyst een paer kousen t’huys gesonden,
    Waer ick de meeste moeit mee heb gehadt, al eer
    Ick ’s aengekregen heb.  Sny. Zy sullen recken Heer.
Iourd.  (505) ’k Geloof, indien ick haer wou gants in flarden rucken;
    De schoenen die gy send, die voel ick my soo drucken,
    Dat het onmog’lijck is.  Sny. Mijn Heer dat ’s niemendal.
Iourd.  Hoe, niemendal?  Sny. Wel ja, denck dat het bet’ren sal:
    Siet hier het netste kleet dat oit mijn handen raeckten;
    (510) Een ander had een Maent van doen eer hy ’t soo maeckten;
    Maer de ervarentheit van mijne werricklien,
    Heeft het op sulck een tijdt te weeg gebracht, wilt sien
    Of het u wel gevalt.  Iourd. Wel aen, maer sal ’t my voegen?
Sny.  Wat vraeg, ick weet het sal op ’t uyterst u genoegen?
    (515) Gelieft ’t u aen te doen?  Iourd. Ja, geeft maer.
Sny.                                                                        Holla; Heer,
    Een Edelman doet men dat met ontsag*, en eer;
    Ick heb hier volck gereet, om op de maet te kleden;
    Hou, holla, voegt mijn Heer dit kleet aen sijne leden,
    Op de manier, gelijck men aen den Adel doet.
Vier kleermakers knechts, ontkleden, en kleeden
Jourdijn al dansende.
Iourd.  (520) Wel Meester, die manier is wonderlijck, en goet.
1. Knecht.  Heer Edelman, soo ’t u gelieft, eens om te drinken.
Iourd.  Hoe zegt gy?  1. Knecht. Edelman, mijn Heer.
Iourd.                                                            Die woorden klinken;
    Dat komter af, te doen gelijck den Adel doet,
    Blijft Borger duysent Jaer, men sal u als een bloet,
    (525) En een onnoselen by al het volckje achten?
    De eerbiet die gy doet, doet u yets goets verwachten;
    Ick sie dat gy verstaet, hoe m’ymant eeren kan;
    Daer Jongman, dat is voor mijn Heer den Edelman.
1. Kn.  Ik danck u grootsheyt, voor u goe genegentheden,
Iourd.  (530) U grootsheyt? ha! dat ’s wat, wat ben ick wel te vreden,
    Uw grootsheyt; sa, kom hier, u eerbiet my verbint,
    Dat by mijn grootsheyt gy u vergenoegen vint;
    Dat ’s voor uw grootsheyt daer.
1. Kn.                                                      Den Hemel wil u lonen;
    Ick sal my altijdt, aen u Hoogheyt danckbaer tonen;
Jourd.  (535) U Hoogheyt! kom eens hier; u Hoogheyt dien beloont;
[fol. B2r]
    Hou daer, noyt heeft men my, soo grooten eer betoont;
    ’t Is best dat ick hun hier me laet in vreugde leven,
    Want soo het hooger ging, ’k sou al mijn gelt weg geven,
1. Kn.  Nu ons den Edelman, soo eerlijck heeft voldaen,
    (540) Soo mag’er oock noch wel een braven dans op staen.
Eynde van ’t tweede deel, met een dans van de
vier Snyders gesellen.
Continue

DERDE BEDRYF.

EERSTE UYTKOMST.

Iourdijn, 2. Pagien, Nicole.

Iourd.  Nu moet ick van het Volck mijn kleeding laten keuren;
    Maar volgt dicht achter my, op dat men kan bespeuren
    Dat gy mijn dienaers zijt.  1 Pag. Wel.
Iourd.                                                               Roept Nicole hier,
    Dat ick haer onderricht in ’t noodig huys bestier;
    (545) Daer komt sy aen; Nicool’?  Nic. Wel.
Iourd.                                                      ’k Ga my wat vertreden.
Nic.  Ha, ha, ha, ha, ha, ha.
Iourd.                                  Hoe lacht gy soo! geeft reden.
Nic.  Ha, ha, ha, ha, dats’ eerst een Kermis Aep; ha, ha.
Iourd.  Wat droes-kop sal het zijn?  Nic. Ha, ha, ha, ha, ha, ha.
Iourd.                                                      Wel, lacht gy dan met mijn?
Nic.  O neen; mijn Heer, dat sou my in het harte spijten, ha, ha.
Iourd.  (550) Lacht gy noch? ’k sal u strax de kop in stucken smijten.
Nic.  Mijn Heer ick kan mij niet onthouden, dat ick lach, ha, ha.
Iourd.  Soo gy niet op en hout, ick sal u met een slach....
Nic.  Ha, ha, ha, vergeeft het mij mijn Heer, want gij sijt te goetaerdig,
    Om ymant leet te doen, ha, ha, ha.  Iourd. Hoor Aelwaerdig
    (555) En schempige Sottin, ick sal u met een slag,
    So daet’lijck rucken ’t hooft van uwe schoud’ren.  Nic. Ach!
    Mijn Heer, gy zijt in een te goe manier van leven. ha, ha.
Iourd.  Ick sal u.....
Nic.        ’k Bid, mijn Heer, dat gy ’t mij wilt vergeven, ha, ha, ha.
Iourd.  Ick sal u, soo, gy lacht....
Nic.                                              Daer dan, ick lach niet meer.
Iourd.  (560) Ziet dat gij ’t dan gereet en net maeckt, voor uw Heer.
Nic.  Ha, ha, ha, ha.  Jourd. De Zael.
Nic.                  Ha, ha, ha.
[fol. B2v]
Iourd.                          Gij lacht dan noch.
Nic.                                                  Daer, wilt mij dan vermooren,
    Eer dat gij met gewelt my ’t lacchen wilt doen smoren;
    Laet mij eerst lacchen, en daer na sterf ick met vreugt.
    Ha, ha, ha, ha, ha, ha.
Iourd.               ’k Wordt dol: wat vod is dat?
Nic.                                                     Heer, ’t doet mij sulken deugt
Iourd.  (565) Soo ick u neem...
Nic.                                  Mijn Heer, ick vrees dat ick sal scheuren;
    Het welck voor seker, soo ik niet en lach, sal beuren ha, ha, ha.
Iourd.  Wie heeft sijn leven onbeschaemder meit gesien?
    Mij dunckt ’t is noodig dat ick haer in alles dien:
    Ick moet haer sotterny,* en beestigheyt verdragen,
    (570) In plaets dat sy mij na ’t geen noodig is, sal vragen.
Nic.  Ey seg, waer in bestaet doch dese groote schult.
Iourd.  Waer in, deugnietster? dat gij eens beginnen sult
    Te dencken hoe gij ’t huys met haest sult vaerdig maken
    Voor het geselschap, en de Oeffening der saecken
    (575) Die u bekent zijn.  Nic. Ja, ’k heb nu altoos geen lust,
    In ’t minst tot lacchen, Heer, mijn lust is uitgeblust;
    Want u geselschap, en uw Oeffening, zijn saecken,
    Die als ick daer op denck, mij als een doode maecken.
Iourd.  ’t Sal noodig zijn dat ick om u de deure sluit
    (580) Bij na voor yder een?  Nic. Neen laet’er die maer uit,
    Die van den morgen tot den avont t’huis betreden.
Madam Margo uyt.
Marg.  Ha, ha, al weer wat nieuws? noch meerder sottigheden?
    Wel Man, mij dunckt dat gij noch eindelijck wert sot;
    Lacht gij de Werelt uyt, of streckt gij haer tot spot?
    (585) Dat gy op dees mannier, u lijf gaet harrenassen?
Iourd.  Dit kleet dat past mij, als waert mij aen ’t lijf gewassen,
    En al die met mij lacht, die seg ick zijn recht geck.
Mad Marg. Wel ja, was ’t d’eerste mael, dat men u dwaes gebrek
    En sotten handel aen de werelt sag verbreden.
Iourd.  (590) Wat is de werelt toch?  Mar. Een werelt vol van reden;
    Een werelt, die al vry wat wijser is als gy;
    Een werelt, die haer stoot aen uwe sotterny;
    Voor mij, ick ben beschaemt dat ick u soo sie leven;
    ’k Weet nauwelijcks wat naem ick aen ons huis sal geven;
[fol. B3r]
    (595) Men sou schier seggen dat het Vasten-avont was;
    Want dag in, en dag uyt, soo siet men een gebras
    Van Speel-luy, Sangers, daer de Buuren over klagen.
Nic.  Me Juffer heeft gelijck, wie sag van al sijn dagen,
    (By de gelijckenis) een volckje komen, dat
    (600) Aen hunne voeten hangt een vuylheyt van de Stadt,
    Al even eens of het As-beeren waren; ende
    De huysing van mijn Heer, hun Vragt schip, waerom wende
    Dat vollick niet u huys mijn Heer, te maecken schoon?
    Ick ben u Dienst-maegt wel, maer ’k bid u; seg wat loon
    (605) Krijg ick van die tog, die my meer als gy doet wercken!
Iourd.  Gy zijt mijn Dienstmaegt, en een onbeleeft stuk verken.
Marg.  Nicole heeft gelijck, en spreeckt na reên, en recht;
    En om ’t verschil maer eens te konnen sien, ey segt
    My eens wat het bediet, dat gy gaet danssen leeren?
    (610) Wanneer het tijdt sal zijn voor u na ’t Graf te keeren.
Nic.  Waer toe die meester, die door ’t stampen van zijn voet,
    Al onse steenen van de Sael schier barsten doet?
    Men sou door sijn bedrijf schier een Aertbeving vreesen.
Iourd.  Wilt gy lien beyde wel eens wat bedagtsaem wesen.
Marg.  (615) My dunkt hy ’t Dansen leert, slechts voor een uur, of tijt
    Of soo lang tot hy is, een been of arrem quijt.
Nic.  ô Neen, het schermen sal hem daer wel voor bevryen.
Iourd.  ’k Vraeg of gy swijgen wilt? of sal ick moeten lyen
    Dat twee onwetende berispen wat ick leer?
    (620) En met een diep ontsag, als kenders daer van eer.
Marg.  Gy most betrachten, om een middel uyt te vinden,
    Waer door g’uw dochter in de echten staet most binden;
    Die nu al out, en groot genoeg is, tot die staet
Iourd.  Dat sal ick doen, soo haest hem ymant vinden laet,
    (625) Die ons hoedanigheyt en staet kan evenaren;
    Doch weet, dat ick oock wil volkomen sijn ervaren,
    In alle konsten.  Nic. ’k Heb oock noch gehoort, dat hy,
    Op dat volkomen zy zijn wijse Sotterny;
    Van desen dach nog heeft een Philosooph ontboden.
Mar.  (630) Ja wel, dat’s om ons huys te houden heel van noden.
Iourd.  Voor seker, maer gy twee spreekt als twee beesten.
Mar.                                                                                  Man,
    Hoe noemt men in u land alsulcke beeste dan?
[fol. B3v]
Iourd.  Ey, ’k schaem my, dat ick hoor al u onwetenheden
    Voorbeeldelijck: nu eens gesproocken, en na reden;
    (635) Weet gy wel vrou, wat gy nu tegenwoordig spreeckt?
Marg.  De woorden seggen u, wat dat aen u gebreeckt.
Iourd.  Daer spreeck ik nu niet van; ’k vraeg, ’t geen gy my hoort seggen,
    Voor wat voor slag van spraeck, dat gy dit uyt sult leggen?
Marg.  Voor Lietjes?
Iourd.                        ô, Gantsch bloet, neen, ’t geene dat gy uyt,
    (640) Hoe heet gy’t?  Marg. Soo ick wil.
Iourd.                                              ô Bothooft; proos is’t, sluyt
    Voortaen aendachtiglijck die ongetemde lippen,
    En laet in ’t minste niet tot achterdeel ontslippen
    Der Konste; want dit gaet voorseecker en gewis,
    Dat wat geen verssen zijn, nootsakelijck prosa is,
    (645) Dat brengt de Studie mee. En gy, sout gy wel weten
    Hoe men moet seggen U?  Nic. Wel is de vent beseten?
Iourd.  Ik vraeg, wat men moet doen, wanneer men seyt een U?
Nic.  Wat praetjes Heer, ik ben niet sot sou ’k hopen.
Iourd.                                                                            Nu,
    Om u te leeren, zecht eens U.  Nic. U.
Iourd.                                                      Nu, hoe, doet gy’t?
Nic.  (650) ’k Seg U.
Iourd.             Zey ick niet dat gy eenen dommen bloet zijt?
    Maer als gy U segt, seg wat doet gy op die stont?
Nic.  Ick doe ’t geen gy my heet.
Iourd.                                                    Gy opent uwen mont
    Een weynig, en gy steeckt u lippen uyt na voren
    Als of gy monken wout, U, U. Siet gy nu wel gy sloren?
Nic.  (655) Wel dat is al wat raers.  Mar. ’t Is meerder als gemeen.
Iourd.  Ha, wist gy dan van d’O, en d’and’re aerdigheen;
    Wat waer het dan een lust met sulck een volck te hand’len;
Marg.  ’t Was beter dat gy al dat vollickje liet wand’len.
Nic.  De Scherm-meester, Heer, laet die gaen boven al,
    (660) Of maeckt dat geen meer sant in ons pottagie val.
Iourd.  Soo gy sijn konst verstont, gy sout wel anders spreken;
    Daer, hou dat vast, en wilt op een, twee, drie vry steecken;
    Ick sal u leeren wat de konst van schermen zy;
    Sta vast, en let wel op de maet van een, twee, dry:
[fol. B4r]
    (665) Hou, holla; hou, Nicool wat sal die sloor gebreken?
Nic.  Ick meende dat ick most op een, twee, dry, in steken.
Iourd.  Wel ja, maer siet gy niet dat gy te haestig zijt?
Nic.  Wel neen, mijn Heer; hoe ick let even op den tijdt.
Iourd.  Gij geeft my geenen tijdt, dat ick mij kan verweren.
Mar.  (670) Ey Man, ’t waar beter al u Zotheyt af te keeren;
    Komt u dit aen sints gij den Edeldom naemt ter handt?
Iourd.  Als ick den Adel volg, soo toon ick mijn verstant.
    En wijs door dit hoe veel dat Adelijck bedrijven,
    Moet boven ’t Borger-ampt altijd verheven blijven,
Mar.  (675) Dat’s waer, dat doet dat gy soo veel verov’ren kondt;
    Den Adel fluyt u slechts soo wat na uwen mondt;
    En weet soo, met’er tijt, u Schatkist t’ondermijnen;
    Gelijck mijn Heer den Graef, die komt voor u verschijnen,
    Als of hy wonder veel met u beslechten sou;
    (680) En waeckt slechts op u gelt; onthout dit van u vrou,
    Dat gy u vinden sult noch jammerlijck bedrogen.
Iourd.  Ick raed u, gaet niet voort, men vraegt u na geen logen:
    Gy weet niet Wijf van wie gy tegenwoordig praet;
    Het is een Man, een Suyl van onse Konings staet,
    (685) Die met den Koning spreeckt, soo als ick met u spreke;
    En dunckt u dat geen eer, dat ick Dorante reken
    Mijn waerste vriend te zijn? hy handelt mij alleens
    Of ick hem was gelijck; is dat niet ongemeens?
    Zijn goetheyt is soo groot, sijn Vrintschap soo vol krachten,
    (690) Dat yder een my komt om zijnent wil te achten,
Mar.  Sijn goede vriendschap zy soo ’t wil, maer evenwel
    Het gelt dat gy hem leent, dat is als in de Hel.
Iourd.  Soo acht gy dan geen eer, nu gelt te mogen leenen?
    En te vertrouwen aen de seeckerheyt van eenen
    (695) Die d’achterstal betaelt, door d’afkomst van sijn bloet?
    En boven dat aen ons noch soo veel vriendschap doet?
Marg.  Wat vrienschap doet hy ons?
Iourd.                                                  Ick bidt u, wilt wat swijgen;
    Want ick kan, als ick wil, het gelt wel weder krijgen.
Marg.  Ja, soo gij meent.
Iourd.                              Soo ’k meen? hy heeft het my geseyt.
Marg.  (700) Hy sal niet laten oock te missen op sijn tijdt.
Iourd.  Hy heeft het op sijn woort, en Edeldom gesworen.
[fol. B4v]
Marg.  Al praetjes.
Iourd.                              Wijf, oock sie, ik doe maer moeyt verloren;
    En even weet ick dat hy my betalen sal.
Marg.  En ick weet die dat looft, is meer als half mal.
Iourd.  (705) Ik seg swijg; hy is daer.
Marg.                                        Misschien om sijn gebreecken
Iourd.  Wat ik u bidden mag, wilt niet een woort meer spreken.
Graef Dorant uyt.
Graef.  Mijn Heer, en Vrient, hoe ist met u gesontheyt al?
Iourd.  Heer Graef, heel wel tot noch, u Hoogheyt te geval,
Graef.  Hoe vaert Mevrou?
Marg.                                  Die vaert, gelijck Mevrou kan varen:
    (710) Hier wil hem weer in ’t kort yet wonders openbaren.
Graef  Maer Heer, wat zijt gy moy, en geestig toegestelt?
Iourd.  Gelijck mijn Heer kan sien.
Marg.                                              Hy krout, daer ’t schurft hem quelt
Graef  Keert u eens, ha! mijn Heer is vol bevalligheden.
Marg.  Hy meent vol Zottigheyt, van boven tot beneden.
Graef  (715) Mijn Heer Jourdeyn, ick heb met eeuwig ongedult,
    Verlangt om u te sien; ’k hoop gy gelooven sult,
    Dat ick van daeg noch in de Kamer van den Koning
    Van u gesproken heb.  Iourd. Mijn Heer, ’k weet geen beloning
    Voor dese eer, ’t en zy g’aenvaert mijn danckbaerheyt:
    (720) In ’s Konings Kamer; ha! zottinne als gy zijt.
Graef  Ick bidt zit neer.
Iourd.                            Ick weet, wat dat ick u ben schuldig.
Graef  Ick bid, zit.  Iourd. Mijn Heer.
Graef                                                          Gy maeckt my onverduldig.
    Gy zijt mijn vrient.  Jourd. Ick blijf u Dienaer.
Graef                                                                      Hier, ik bidt
    Dat gy gedeckt zijt, en met my hier neder zit.
Jourd.  (725) ’k Heb liever dan wat bot als obstinaet te wesen.
Graef  Mijn Heer die weet dat ik al langen tijdt voor desen
    Ben in sijn schult geweest.  Margo. Ja, niet dan al te veel.
Graef  Doch, al wat men my leent, dat hoop ick in ’t geheel,
    Soo haest het moog’lijck is, een yder weer te geven.
Jourd.  (730) Mijn Heer die spot met my,
Graef                                                  Dit ’s mijn manier van leven;
    ’k Wil nu gaen effenen, ’t geen ick u geven moet.
[fol. B5r]
Jourd.  Nu ziet gy wat dat u onnutte sorg al doet.
Graef  Ik wensch soo haest ick kan mijn schulden af te leggen,
Jourd.  Sijn schult af leggen, he? en wat is dat te seggen?
Graef  (735) ’k Geloof, mijn Heer, die weet hoe veel de som wel is?
Jourd.  Ten naesten by, mijn Heer, maer op dat ik niet mis;
    Heb ick tot sekerheyt, een briefken laten maecken;
    Daer is ’t: mijn Heer, die kan hier door aen kennis raken.
Graef  Geef hier: eens duysent pont; eens negentien; eens tien;
    (740) Eens hondert pont, en nog eens tachentig; ick sien
    Mijn Heer die reeckent wel: noch aen de France kramer
    Gegeven voor ’t behang, en ciercel van een kamer,
    Twee duysent pont; noch aen de Snyer hondert pont;
    Tien Kroonen; negen en een halve; in het rondt.
    (745) De Som bedraegt, na dat mijn Heer hier heeft geteeckent,
    Drie duysent, en drie hondert pont; ’t is net gereeckent.
    Ik wensten dat mijn Heer my wilde tellen, tot
    Het is vier duysent pont.  Marg. Wat dunckt u, ben ick zot?
    Of heb ik het gewaent?  Jourd. Wilt gy uw waen versetten
Graef  (750) ’k Hoop immers dat mijn Heer, mijn eys niet sal beletten.
Iourd.  Mijn Heer.  Mar. Hy maekt van u een rechte mellik-koe
Graef  Soo ’t u niet past, ik weet daer and’re Vrinden toe.
Iourd.  Neen, Heer, ik sal terstont ’t versochte gelt gaen halen.
Marg.  Man, zyt gy zot?  Jourd. Wel neen.
Marg.  Hy sal u niet betalen.                                Iourdeyn binnen.
Graef  (755) Mevrou die schijnt bedroeft, wat ’s dat u vreugt verdooft?
    Wat hebt gy?  Marg. ’k Heb de vuyst veel meerder als het hooft
Graef  Ick wensten d’eer, om uwe Dochter te begroeten;
    Hoe gaet het haer?
Marg.  ’k Geloof, zy gaet op beyd’ haer voeten.
Graef  Gelieft Mevrouw op een van dese dagen, niet
    (760) De Aerdigheên te zien, de welleken geschiet
    In ’t Koninglijck Paleys? Mevrou heeft maer te spreken.
Marg.  Dit is het geen voor ons, ick al soo nodig reecken,
    Als Gout of Silver wigt voor eenen Bedelaer;
    Of een paer hoorens voor een groven Esel; maer,
    (765) Mijn Heer, gy doet te veel aen uw onwaerde Vrienden.
Graef  Mevrouw, gy sult in my altijd uw dienaer vinden.
Marg.  Mevrou, bedanckt mijn Heer, van wegen van Mevrou.
Iourdeyn uyt.
[fol. B5v]
Iourd.  Mijn Heer, ’t versochte gelt is klaer.
Graef                                                            Mijn Heer, ik houw
    My op ’t uytterste verplicht, om uwe deugt te loonen,
    (770) Dat ick aen u, mijn Heer, mijn dienst in ’t Hof mag toonen.
Iourd.  Ik danck u.
Graef.                    Nu, wat raeckt de schoonheyt die gy mint,
    Die, soo als ik u schreef, die is van daeg gesint,
    Op het belooft Ballet, ten Achternoen te komen.
Iourd.  Spreekt stil, so wert van hun in ’t minste niet vernomen.
Graef.  (775) De reden, dat gy my in geen acht dagen saegt,
    Is, dat op heden eerst u diamant behaegt
    Heeft aen u Dorimeen: ’k heb duysent moeylijckheden,
    Eer sy den Diamant ontfangen wou, geleden;
    Tot ik haer eynd’lijk heb bewilligt.  Iour. Vint s’hem schoon?
Graef.  (780) Sy acht u ring, mijn Heer, van ongemeenen toon;
    En ick ben in mijn selfs, ten uyttersten bedrogen;
    (780) Soo door sulk een geschenk haer hart niet wert bewogen
    Tot wedermin.  Iourd. Dat dit den goeden Hemel gaf.
Marg.  Als hy is by den Graef, de droes krijgt hem daer af.
Nic.  (785) Sy sijn te samen wel.  Marg. Ick sal het niet gehengen.
Graef.  Mijns oordeels, kan m’een Vrouw niet meer tot liefde brengen,
    Als door vereeringen; al wat gy hebt bestelt,
    Tot blijck uws mins, (gelooft Heer, vast’lijk) dat gewelt
    Sal stommelings vry meer van uwe liefde spreken,
    (790) Als de bespraekste tong ter Werelt.  Iourd. Heer ik reken
    Noch acht geen kosten, noch geen schat, indien ick maer
    Het hart kan winnen, dat mijn hart verbint aen haer;
    Doch ’t geen ick u vertrou, dat het mijn vrouw niet wete;
    Op dat wy vry zijn, stier ick haer van daeg ten eten
    (795) By hare Suster; licht dat zij daer blijven sal.
Graef.  Gy leeft voorsichtelijck, mijn Heer, in dit geval;
    U Vrouwens achterdocht sou licht’lijck ons beletten.
Mar.  Nicole, luistert eens.  Graef. Wilt voort doch order setten,
    Dat alles tot den dans en maeltijd vaerdig zy,
    (800) Soo als ick seg mijn Heer, Mevrou die sal met my,
    Tot u vernoeginge, alleenig hier verschijnen;
    Mijn Heer, let doch, dat gy den troost in al u pijnen
    Niet en misnoegt, of aers, leyt al ons werck om veer.
[fol. B6r]
Iourd.  Daer onbeschaemde. Kom vertrecken wy mijn Heer;
    (805) Wy sullen veyliger, als wy alleen zijn praten.
Jourdijn, Graef binnen.
Nic.  So seecker,’k dacht wel dat ick hair of pluym sou laten;
    Ja, de nieusgierigheyt heeft my al wat gekost;
    Na dat ik merken kan, de Slang schuylt onder ’t most.
    Mevrou; zy dryven yet, het welck gy niet moogt weten;
    (810) Ick hoorden soo wat, van den dans niet te vergeten;
    En van de maeltijt, ô, ick heb een galg in ’t oog.
Marg.  Het is het eerste niet, dat my mijn Man bedroog;
    Ik heb al over lang van sijne min vernomen;
    Maer kan al even aen de rechte grond niet komen;
    (815) Doch spreken wy van ’t geen dat mijne Dochter raeckt;
    Gy weet hoe dat Cleont heeft langen tijd geblaeckt
    In hare liefde; hoe hy heele nacht en dagen,
    Door dienst, op dienst, aen haer sijn min heeft opgedragen;
    Hoe dat wy eyndelijck ons voelen heel verplicht,
    (820) Waerom dat ick aen hem besorgen wil het licht,
    Het welk hem in sijn nacht, de duysterheyt kan leyden.
Nic.  Mevrou, gy hebt gelijck, dat gy niet meer laet beyden,
    Wiens liefde tot u kind een yder is bekent.
    Cleonte, die al wat hy kon, heeft aengewent
    (825) Tot haer genot, dient haer op’t laetste te bekomen;
    En soo dat haest geschiet, soo heb ik voorgenomen
    De liefde van sijn Knecht te krijgen op mijn zy;
    Cleonte trouwt Lucill’: en Coviël met my.
Marg.  Gaet, segt hem, dat hy hem laet daet’lijk by my vinden.
Nic.  (830) Mevrouw, geen blyder maar en kont gy oyt uytvinden.
    Aen een de welck ik weet, dat soo van liefde brand;
    Ick loop, in plaets van gaen; want een, die van sijn kant,
    Soo als Cleonte doet, in liefden is ontsteken,
    Kan men sijn leven van geen blyder saken spreken.
    (835) Als van het Huwelijck; ick loop soo na hem toe.
Continue

VIERDE BEDRYF.

EERSTE UYTKOMST.

Nicole, Cleonte, Coviel.

Nic.  Vergunt aen my mijn Heer, dat ick mijn bootschap doe.
Cleon. Verraderes! komt my door uwe valsche vreugde,
[fol. B6v]
    Niet meer bedroeven; soo het my niet meer en heugden,
    Het geen geschiet is, soo stont ick u ’t spreecken toe,
Nico.  (840) Onthaelt gy soo een, die u geeft te kennen?
Cleo.                                                                             Hoe!
    Derft gij noch voort gaen? gaet aen u Meestresse seggen
    Dat sy op mij voortaen geen lagen meer sal leggen;
    Noch meer bedriegen, die haer heeft soo licht gelooft.
Nicol.  Hoe droes is ’t hier? wel krijgt gij draying in uw hooft!
    (845) Mijn lieve Coviël, wat mach uw Meester schorten?
Cov.  ô! Klein geduivelt! sult gij soo mijn leven korten?
    Dat ’k sterven sal? weg aes vertreckt uyt mijn gesicht:
    Myn lieve Coviël! ô, pry! u Duyvels licht
    En sal na ’t Voorborgt van de hel my niet meer leyen.
Nic.  (850) Wat wil dit tog? ay seg.   Cov. Dat gy van hier sult scheyden.
    Of dat ick u de droes strax overgeven sal.
Nic.  Wel hoe is ’t met de Vents? of zijn sy beyde mal?
    Ick moet dat wonder nieus Lucille gaen verhalen.
Nicole binnen.
Cleo.  Hoe kan sy soo mijn min, en mijne Trouw betalen;
Cov.  (855) Het is het grouw’lijckste dat men ons heeft aengedaen.
    Dat menschen breyn verson.  Cle. Wie sou niet zijn belaên?
    Die sijne liefde sag door sulck een haet verdrucken?
    ô, Ramp! ô, Smert! ô, Pijn! van duysent ongelucken!
    Hoe stampt gy al te saem; op dees benaeude borst?
    (860) Ick sag de tijdt te moet, waer op ick mijnen dorst,*
    Die ick zoog uyt haer min, eerstdaegs te mogen lessen
    En ach! sie op die tijdt mijn doot by na; ô, bresse!
    In dese ziel gemaeckt! wat lecht gy sonder hoop
    Van oyt te raecken op: siet Coviël de knoop,
    (865) En bant van onse Trouw, die sal uw Heer verworgen.
    Ondanckbare! dit zijn dan voor mijn angst’ en sorgen,*
    Dat gy met sulck een straf mijn trouwe min beloont;
    Ach! is een Minnaer oyt zijn leven soo gehoont!
    Niet was ter Werelt dat ick buyten haer beminde?
    (870) Niet was’er buyten haer, dat ick kost goet bevinden,
    Zy was alleen mijn vreugt; sy was alleen mijn wens;*
    Sy was alleen mijn sorg; ja, ’k sweer u, dat noyt Mens
    Heeft soo veel macht gehad op mijne ziel, als dese,
    Dat my soo ongehoort, heeft tot de doot verwesen.
[fol. B7r]
    (875) ’k Was nu twee dagen ach! wat seg ick, dagen? ’t zijn
    Voor mij twee eeuwen, vol onlijdelijcke pijn;
    Dat ick haer niet en sag; en, soo ick in ’t ontmoeten;
    Dacht mijne Morgen-ster op ’t vriendlijckst te begroeten,
    Soo keert, afkeerig zy, van mij haer aensicht af,
    (880) Ach! eenig leven! wert gij met uw wil mijn graf?
    En acht gij niet die hem wou voor uw voeten leggen?
Cov.  Mijn Heer, ick seg al ’t selfd’ het geen ick u hoor seggen.
Cl.  Zeg Coviëlle, kan men vinden yets gelijck?
    Aen die ondanckbare Lucille? wat voor blijck
    (885) Of schijn, van recht, kan dees ondanckbare verschoonen?
Cov.  Wie toch ter werelt, kan aen Coviëlle toonen
    Yets ’t welck gelijck is aen de snoo Verradery
    Van mijn Verraderes, Nicole?  Cle. Daer ick ly,*
    En soo veel suchten loos, en smelt in mijne tranen.
Cov.  (890) Daer ’k op haer wencken loop, en vlieg op haer vermanen,
Cle.  Daer ick Revieren uit mijn oogen vlieten laet.
Cov.  Daer ’k soo veel water voor haer heb geput.
Cle.                                                                                  Daer ’t quaedt
    Het welck ick smaeck mijn ziel ter zielen heen sal senden.
Cov.  Daer ’k soo veel brand verdroeg, met ’t spit voor haer te wenden.
Cle.  (895) Daer vlugt sij van mij heen.  Cov. Daer keers’ haer bakus om,
Cle.  Daer spreecktse my niet toe.  Cov. Daer blijft die snode stom.
Cle.  ’t Is een Verradery, van een die gantsch ontaert is.
Co.  Het is een schellemstuck dat duisent slagen waert is.
Cle.  En spreeckt mij altoos van hare ontschulding niet.
Cov.  (900) Daer van behoet mij ’t lot.  Cle. Maekt dat sij mij niet siet.
Cov.  Mijn Heer, en hebt geen vrees.
Cle.                                                    Want al wat gij wilt seggen
    Tot haer ontschulding, sal ick eeuwig wederleggen.
Cov.  De droes die droomt’er van.  Cl. ’k Wil haer mijnedichêen
    Met haet* beloonen.  Cov. Goet, mijn Heer, ick ben te vrêen.
Cle.  (905) Den Graef, die alle daeg men siet bij haer verkeeren,
    Sijn Huwelijck dat sal Lucille meer vereeren,
    Sijn staet, en sijn gesag, en zijn hoedanigheyt,
    Trapt mijne liefde met de voeten, doch de tijdt
    Kan komen dat ick doe een yder een aenschouwen,
    (910) Dat ick verander, trots veranderlijcke vrouwen;
[fol. B7v]
    En d’ongastvrye Scyt, en woeste Bactriaen
    Noyt hebben aengesien, ja, Coviël, ’t moet gaen,
    Die yslijckheyt heb ick te lange aengebeden;
    Doch wilt haer schricklijckheyt noch vorder my ontleden.
Cov.  (915) Voor eerst, mijn Heer, ’t is een alwaerdig boddegat.
    Soo gy de sletvinck in het eerst aensiet, ’t lijckt wat
    Te zijn, maer soo men haer eens verder wil doorgronden,
    Daer werter schoonder, Heer, by duysenden gevonden;
    De middelmaet, mijn Heer, die overtreft haer schijn,
    (920) Want sy heeft oogen, Heer, soo kleyn.  Cle. Ja, maer sy zijn
    Soo vol van vier, dat sy een yders hart doen branden.
Cov.  Sy heeft een groote neus, en lompe swarte tanden.
Cle.  ’t Is soo: maer hare mont is vol aentrecklijckheyt.
Cov.  Haer leest, en gang is slecht,  Cl. Ach! die heeft my verleyt.
Cov.  (925) Daer by soo is sy stuurs, en overstout in ’t spreeken.
Cle.  Die stuure stoutheyt, ach! is die ick geestig reecken.
Cov.  Haer geest.  Cle. Ach! Coviël, is soo archlistig en
Cov.  Haer onderhout.  Cl. Hier door ick heel bedorven ben.
Cov.  Voor ’t lest, sy heeft een hooft, een kop van duisent duivels.
Cle.  (930) ’s Is koppig, ick bekent; maer al haer quaet en gruwels
    Sijn soo vol soetigheyt, dat ick sta als verstelt.
Cov.  Terwijl het soo is, is ’t onmooglijck dat men stelt
    Haer liefde uyt uw sin.  Cle. Waerom?  Cov. Om dat u reden
    Steets pleiten voor het recht van haer bevalligheden.
Cle.  (935) Dat noch haer geestigheit van mij wert uitgebeelt,
    Dat is op dat gy siet, wat bitse haet dat streelt
    In mijne ziel, als ick dees gaven kan versmaden;
    Eerst voeden my haer min, nu sal haer haet versaden
    Mijn hart; ja Coviël! ick vloeck, ick ban dat oog,
    (940) Daer mijn verdwaelde ziel haer eerste min uitsoog;
    Ick doem, voor wie ick eerst mijn lijf en bloet wou geven,
    Om door mijn heete wrock te eindigen mijn leven:
    Daer is die snode.  Nic. Ja, ick ben’er van ontstelt.
Luc.  Wat reden heeft hy toch tot sulck een snoot gewelt?
Cl.  (945) Ick wil de snoode ziel alleen niet hooren spreecken.
Cov.  Ik oock niet.  Lu. Segt Cleont, wat dat u mag gebreecken?
Nic.  Wat let u Coviël?  Lu. Wat deert Cleonte! spreeckt.
Nic.  Waer toe dus moejelijck? segt wat dat u gebreeckt.
Luc.  Of is mijn Engel stom?  Nic. Hebt gy de spraeck verloren?
Cle.  (950) Ha! afgerechte tong.  Cov. Noit slimmer aes geboren.
[fol. B8r]
Luc.  ’k Sie ons ontmoeting die veroorsaeckt dit verdriet.
Cle.  Hoe haest en siet gy niet het quaet door u geschiet.
Nic.  Ons haestige vertreck heeft u de spraeck benomen.
Cov.  Gy hebt het al geraen, doet hier geen hecksen komen.
Luc.  (955) Wel hoe mijn waerde lief, veroorsaeckt dit u rouw?
    Benaeut u dit, mijn hart, ey, spreeck.  Cle. Ja, snoode vrou,
    En nu ik spreecken moet, soo wil ick u doen weten,
    Dat eer gy my vergeet, dat ick u sal vergeten;
    Door d’ongetrouheit daer gy mijne min mee lastert;
    (960) Onthaelt den Graef, streelt hem, Cleonte is verbastert.
    Van ’t eel en Hoofsche stoet; Dorante is vol Geest;
    d’Eervieren sijn de vlam van zijne min geweest,
    Daer my de swarte damp soo wreet slaet in de oogen;
    Maer ’t sy hoe dat het wil, eer dat ick sal gedogen,*
    (965) Dat die, die my verlaet, oock plaets heeft in mijn hart;
    Soo ruck ick eer het hart ten boesem uyt; gy tart
    En treet dan met de voet de woon-plaets van de liefde.
Luc.  Wel hoort ten minsten reên Cleonte.  Cle. Het beliefde
    U gisteren niet, en nu belieft het my oock niet.
Luc.  (970) Siet daer, een eysselijck en groot gerucht, om yet,
    Dat niet is; hoor maer toe.  Cle. Neen, ik en wil niet hooren,
Nic.  Het geen ons gaende was. Cov.  Op nieu weer ant verstoren?
Luc.  Weet dat ik gisteren.  Cle. Neen, seg ick u.  Nic. Verstaet.
Cov.  Verraderesse, weg.  Luc. Hoort toe.  Cle. ’k Seg dat gy gaet.
Nic.  (975) Laet my eens seggen.  Cov. Ick ben doof.
Luc.                                                                  Ay! hoort, mijn waerde.
Cl.  Neen  Ni. Coviëlle!  Co. Neen. weerhout.  Cl. Vertrek ontaerde.
Nic.  Verstaet.  Cov. Voddery.  Luc. Een ogenblick.  Cle. Ik vlugt.
Ni.  Vertoef wat.  Co. Wisje was.  Lu. Twewoorde.  Cl. Meer gerugt?
Nic.  Een woort maer, Coviël.  Cov. Noch meerder bruieryen?
Luc.  (980) Wel aen dan, nu dat gy Cleonte niet wilt lyen,
    Dat ick u onderrecht, blijft vrij in u gedacht;
    En weet eer ’k u weer spreeck, dat gy noch lange wacht.
Nic.  En nu, al wat ick seg wert voor het hooft gesmeten?
    Neemt gy het soo ’t u lust.  Cl. Laet ons ’t geheym dan weten?
Luc.  (985) Het komt my rechtevoort, Cleonte niet te pas.
Cov.  Verhael d’ History ons?  Nic. Soo seecker haest u, ras.
    Den grooten Coviël lust het verhael te weten;
    Nicole is niet sot, sy heeft het niet vergeten.
Cl.  Seg eens.  Lu. ’k Seg niet met al.  Co. Ey reken.  Ni. ’k Reke niet.
[fol. B8v]
Cle.  (990) Ick bid u.  Luc. ’k Seg u neen.
Cov.                                                  Door liefde.  Nic. ô, Verdriet!
Cle.  Ick smeke.  Luc. Laet mij gaen.
Cov.                                                  ’k Besweer u.  Nic. Weg, gaet henen.
Cle.  Lucille.  Luc. Neen.
Cov.                                          Nicool.  Nic. Ik stoot u voor u scheenen
Cl.  In ’s Hemels naem.  Luc. ’k Wil niet.
Cov.                                                  Spreeck voor het minst.  Nic. ’k En wil.
Cle.  Verlicht* mijn twijffeling.  Luc. Ik seg u, hout u stil.
Co.  (995) Geneest mijn smart, Nicool!
Nic.                                              Gy sult geen troost verwerven.
Cle.  Nu ’t anders niet kan zijn, wel aen, soo ga ick sterven:
    Hebt gij geen sorg om te rechtveerdigen een saeck,
    Waer in gij schuldig zijt! kom, neem dan u vermaeck
    In het aenschouwen, ’t endt mijns levens, ô, verbolgen,
    (1000) Op een onnos’le.  Cov. En ick ga mijn Meester volgen.
Luc.  Cleonte.  Nic. Coviël.
Cle.                                    Wat is ’er?  Cov. Wat ’s uw wil?
Lu.  Waer gaet gy?  Co. Naer ons doot, om ’t eynden het verschil
    Dat tusschen u lien twee, en ons is.  Luc. Gaet gy sterven?
Cle.  Terwijl gy niet begeert dat ick het leven erven.
Luc.  (1005) Hoe, wil ik uwe dood?  Cl. Helaes! niet dan te veel.
Luc.  Waerom en wilt gy niet dat ick u mede deel;
    Van ’t geen my desen dag, en gist’ren is weêrvaren?
    Mijn vaders suster, die my soo vast wil bewaren,
    Dat ick geen vryers spreeck, oft’ aensien konnen sou,
    (1010) Ontmoeten my, soo als gy naderden; dees vrou
    Was besig, om aen my de maegdom aen te preecken;
    Want heele dagen lang hoortm’ haer niet anders speecken
    Als van de klooster staet, en and’re knuffery;
    Dit dee my neder sien, want soo dees oude my:
    (1015) In het aenschouwen, had van verre sien verand’ren,
    Wy hadden in geen maent gekomen by elkand’ren;
    Om dit te weeren, liet ick u dan heenen gaen;
    En is hier door in u, dees jalousy ontstaan?
    Schoon ick u niet en sie Cleont, ’k bemin u even.
Nic.  (1020) Daer van kan ick u bey getuygenisse geven,
Cle.  Lucille is het soo?  Cov. Nicole, is ’t gewis?
Luc.  Geloof my, op mijn woort.  Nic. Ik sweer dat het soo is
[fol. C1r]
Cle.  Ach! wat doet sulck een woort al droefheyt henen vlieden?
    Lucille, ’k bid gena! gy hebt maer te gebieden
    (1025) Een die onwaert den naem van uwen dienaer draegt.
Cov.  Wat is het soet, wanneer men aen dat volck behaegt.
Madam Margo uyt.
Marg.  Ick ben verblijt Cleont, van u alhier te vinden;
    Gy weet, hoe ick mijn kint aen u wensch te verbinden
    In ’t Huwelijck. Maer eerst moet gy haer vader dit
    (1030) Af vragen; ick geloof, dat gy ’t gewenste wit
    Van hem, soo wel als gy ’t van my hebt, sult bekomen.
Cle.  Mevrou, ick wert van sulck een blijtschap ingenomen,
    Dat ick door ’t swijgen u alleen kan danckbaer zijn.
Marg.  Mijn man die komt, pas op.                          Jourdijn uit.
Cle.                                                 Mijn Heer, vergeeft het mijn
    (1035) Soo ick te stoutelijck aen u yets af kom vragen:
    Doch wijl dat’er aen hangt den druck, of vreugt mijns dagen
    Soo stel ick, ’t evenwel vry postig u te voor;
    ’t Versoeck is dan, mijn Heer, dat ick wel wensten door
    De trou verknocht te zijn, en voor altijdt te paren
    (1040) Met uwe dochter.  Jourd. Ja, maer eer wy vorder varen:
    Sijt gy een Edelman?  Cle. Mijn Heer, om van ’t gemeen
    Het welck den naem van eel en borger, onder een
    En ’t selfde kleet verslijt, een weynig af te wijcken,
    Soo wil ick aan mijn Heer alleeniglijck doen blijcken
    (1045) Dat ick gekomen ben van ouders, welckers stam
    Uyt deugt en dapperheyt sijn eerste oorspronck nam;
    Maer die al evenwel, naer hedendaegse spreecken,
    Niet edel sijn geweest, terwijl aen haer noit teecken
    Van Vorst, of Koningen, van Eeldom wiert vereert.
    (1050) Doch oogt men op de deugt, die ons recht eel zijn, leert,
    Haer Adeldom die sou’er veele overtreffen.
Iourd.  Gy moogt soo veel gy wilt, u Adeldom verheffen;
    Die Aers niet Edel is, en krijgt mijn Dochter niet.
Marg.  Maer man, ey segt eens, wat gy in den Edeldom al siet?
    (1055) Of is ’t om dat wy bey, soo Edel van geslacht zijn?
Iourd.  Hoort Wijf, wilt gy niet, ik wil Adelijck geacht zijn;
    Is ’t dat uw Ouders en u heel geslachte maer
    Sijn Borregers geweest, te slimmer is ’t voor haer;
    Voor my, ik sweer, dat ik geen Schoon-soon sal aenvaerden,
[fol. C1v]
    (1060) Als die een Eelman is.  Mar. Was ’t niet van meerder waerde
    Te achten, soo men kreeg een Soon soo rijck van goet.
    En eerlijck opgebracht, als eenen dommen bloet,
    Gelijck’er honderden van Edel-lieden loopen;
Iourd.  Ick seg u, dat ick haer een Marquisaet sal koopen;
    (1065) En huwen haer dan aen de besten van het Lant.
Marg.  Ick schaem my, dat ick sie en hoor, uw onverstant
    Sou het niet fray zijn, dat gy haer met een liet Trouwen,
    Die sou te goet zijn, om sijn ouders aen te schouwen?
    En haer verwijten, wel, wie heeft u kint gesocht?
    (1070) wie zijt gy? kent m’ hem niet? uw Vader heeft verkocht,
    Met el, en hallef el, het gout en silver laken;
    Sy konnen naeu in ’t eerst van ’t een aen’t ander raecken;
    En om dat sy in ’t lest gebracht zijn uyt de noot,
    Maeckt hem mijn Schoon-vaer nu daerom soo byster groot?
    (1075) Sou ick dit lyen? neen; die eel is, mag eel blijven;
    Den besten Adel is den Adel van de schijven.
    Ik wil een Soon, waer over ick gebieden kan.
Iourd.  Ick raed u dat gy swijgt, hout uwen mont hier van;
    Of soo gy voort gaet in den Adeldom te laecken,
    (1080) ’k Sal haer van Marquisin, een Hartogin gaen maecken.
Iourdeyn binnen.
Marg.  Cleonte, gy daerom verliest tog genen moet;
    En gy Trout anders geen, schoon hy u Trouwen doet;
    De tijdt die alles kan, wat dat het is, verand’ren,
    Die voeg u eyndelijck te samen by malkand’ren.
Margo. Lucille, Nicole binnen.
Co.  (1085) Ey seg eens, waerom dat soo ysselijck, verbrilt?
    Waerom die nar niet met wat Sottigheyt gestilt;
    Met op te snyen van den Adeldom van Roomen;
    Kost gij niet seggen, dat u Grootvaer was gekomen
    Van d’Edele Scipioos, of strijdbare Hannibal?
Cleo.  (1090) Wie sou gelooven dat dien ouden was soo mal?
    En als versot op yet, daer hy soo veer van daen is?
Co.  Nu siet mijn Heer te laet hoe het hier mee gegaen is;
    Doch, daerom niet getreurt, ick heb soo braven vont
    Om hem te scheeren, als gij immer denken kont;
    (1095) Daerom vertrecken wy, eer hy hier weer mocht komen.
Iourdijn uyt.
[fol. C2r]
Iourd.  Hebt gy ’t geselschap dan tot noch toe niet vernomen?
1. Pag.  Ik heb den Graef, met een, soo’t leeck, van grooten staet
    Daer stracks vernomen aen de hoeck van onse straet,
    Of hy na hier toe komt, mijn Heer, kan ick niet weten.
Iourd.  (1100) Ha, onbedachten, soo hebt gy alree vergeten
    Dat het de geene zijn daer ick na stae en wacht?
    Loop in der yl na voor, en neemt ter deeg in acht,
    Dat gy eerbiedelijck hun leyt te saem na binnen:
    Nu sal men sien wat dat den Eeldom heeft beginnen
    (1105) In my te wercken, ach! ter werelt niet soo soet,
    Als steets te handelen met die van Edel bloet:
    Men evenaert by hen de moet van dappre helden:
    Al was men noch soo lang by anderen, heel selden
    Sou men een staeltje sien van hun hoedanigheyt;
    (1110) Schoon dat men Borger is, men wert eel met’er tijdt.
    Een weynig achterwaers; Mevrou.
Dorime, Dorant uyt.
Dor.                                                  Wat’s uw begeeren?
Iourd.  Dat voor de derde schuyf, gy wilt na acht’ren keeren:
    Ja, soo weet dan Mevrou, dat my groot eer geschiet,
    Waer door ick wert geëert, om dat ick d’eer geniet,
    (1115) Van u bywesentheyt, soo ick had de verdiensten,
    Van te verdienen yet, van u, het meest en minste,
    Sou tot u dienst. Mevrouw, heel vaerdig sijn besteet;
    Maer ’t lijckt den Hemel my ’t geluck benijt, die deed
    Dat ick niet ben bequaem ten dienst van soo een schoone,
Graef.  (1120) Mijn Heer, gy wilt u al te seer voldoende toonen;
    Weet, u beleeftheyt heeft Mevrou op ’t hoogst voldaen.
    ,, ’t Is een goet Borger, die nu korteling heeft aen
    ,, Genomen, naem en kleet van Edelman; de reden
    ,, Sal met gelegentheyt ick aen Mevrouw ontleden;
    (1125) Mevrouw, siet hier een Heer, mijn alderbeste Vrindt.
Dor.  Heer Graef, hier door gy my op ’t alderhoogst verbint,
    Als oock aen desen Heer.
Iourd.                                              Mevrouw, ’k heb niet bedreven,
    Waer door dat ik verdien dees eer, aen my gegeven.
Graef.  wacht boven al, dat gy in ’t minste niet en rept
    (1130) Van ring of anders yet dat gy gegeven hebt.
Dor.  Gy eert my grootelijcks.  Iourd. Ik ben aen u verbonden.
[fol. C2v]
    Terwijl u schoonheyt, wies gelijck noit wert gevonden,
    My komt besoecken.  Dor. Heer, die eer die is aen my.
Iourd  Mevrou, treet in de zael, soo ’t u gelieft: hier, gy.
    (1135) Waer sijn de danssers? ’t sa wilt alles vaerdig maecken.
1. Pag.  Mijn Heer sal datelijck aen tafel kunnen raecken.
De Tafel wert al danssende gedeckt.
Dor.  Siet, hier een Tafel, op het kostelijckst bereyt.
Iourd.  Vergeeft het my, soo ’t niet is na uw waerdigheyt.
    Mevrou, ick hoop ’t goet hert sal het gebreck bekleeden.
Gra.  (1140) Mijn Heer, Jourdijn, Mevrou die spreekt na regt en reden;
    Soo ymant van de Konst, dit mael had aengericht;
    Mevrou wiert meer voldaen, na smaeck, en na gesicht,
    Want ’t is vreesen, dat hier licht yet onder allen
    Sal wesen, ’t welck Mevrou niet wel en sal gevallen;
    (1145) Dan uwe Hoogheyt wilt het al ten besten slaen;
    En siet de Nedrigheyt van uwe Dienaers aen!
    Ick wensten dat gy ons genegentheyt mocht weten.
Dor.  Ick antwoort hier niet op, mijn Heer, als door het eeten,
    Soo als gy siet, mijn Heer.  Iourd. ô Goon? wat schoonder hant.
Dor.  (1150) De handt is middelbaer, gy meynt den Diamant.
    Die is seer schoon.  Iourd. Den Hemel hoet my, van te spreken,
    Van yet het welck men aen den Adel schande reecken?
    Den Diamant Mevrou, en is niet waert geacht.
    Ten opsicht van.  Gra. Hoor hier, waer toe soo lang gewacht
    (1155) De wijn te brengen? maer mijn Heer Jourdijn, de and’re
    Die singen sullen? nu eens vrolijck met malkand’re?
    Sing ons voor eerst den lof, van d’aengename vocht.
Dor.  Mijn Heeren, dit was ’t minst van ’t gene dat ick sogt,
    Onder ons vrolijckheyt, het soet Musijck te hooren.
Iourd.  (1160) Mevrou,’t was yet, in dient u heusheyt kan bekoren;
    Maer ’t is te vreesen.  Graef Ey! men luystert toe mijn Heer,
    Want haren sang sal ons vermaecken vry al meer
    Als onse koutinge, of eenig and’re dingen.
Wert een drinckliet gesongen.
Dor.  ’k Kon naeu geloven, dat men kost soo aerdig singen,
    (1165) Het is heel geestig.  Iourd Ach! ’k sie noch al meer vol geest.
Dor.  Dat ’s waer, terwijl mijn Heer, heel vrolijck is geweest.
Iourd.  Mevrou, verschoont my, ick heb niet in ’t minst bedreven,
    Waer door ick kon na eys, aen u voldoening geven.
[fol. C3r]
Dor.  Mijn Heer niet als te veel.  Iourd. Mevrou, te grooten eer.
Graef  (1170) Weet dan Mevrou, als dat mijn Heer Jourdijn, een Heer
    Is, die aen yder een, weet dit ontsag te dragen:
    De aerdigheyt van geest, d’ervarentheyt van dagen,
    Die hebben hem geleert hoe m’een Princes, als gy
    Onthalen moet, maer hoe! gy siet niet, hoe dat hy
    (1175) Al eet, waer dat gy maer komt met u handt aen raken:
Dor.  ’t Is dat mijn Heer, my wil sijn dienaresse maken:
Iourd.  Den Dienaer van Mevrou, staat ree op u gebodt.
Margo, Nicole uyt.
Marg.  Hier vint ick tog een soet geselschap, vaerdig tot
    Het singen, en gedans, sulcke onverwachte vrinden
    (1180) Als ick, geloof ick wenst men hier niet eens te vinden;
    Was ’t hierom, dat ick most uit last mijns Heers, en man
    Uyt eeten gaan? wat soo, nu siet men hoe dat kan
    Mijn man sijn geestigheyt de Dames onderhouwen?
    Dit was het, dat van u te samen wiert gebrouwen,
    (1185) Om soo met vreemde te verquisten gelt en goet?
Graef  Me-Juffer, siet wat dat gy segt, en wat gy doet:
    Wat valt hier om u gelt en om u goet te twisten?
    Indien hier ymant quam sijn gelt en goet verquisten.
    Weet dat ick die sou zijn; uw man doet my die eer,
    (1190) Dat hy my leent sijn huys; spreekt dan van sulcx niet meer.
    En leert wat beter op uw yd’le woorden letten.
Jourd.  (1190) ’t Is wonder dat ick u niet hals en hooft verplette;
    Mijn Heer de Graef, heeft dit hier in ons huys bereyt
    Om dies wil dat hy wenst de tegenwoordigheyt
    (1195) Van my: en gy derft hier soo onbesonnen praten.
Marg.  Ick weet wel wat ick weet.  Jourd. Wilt gy u weten laten
Graef  Me-Juffer, eer gy praet, leent eerst een and’re bril,
Marg.  Mijn Heer, ick hoef er geen; altoos om het verschil
    Mijns goets te sien; ick heb al lang genoeg verdragen
    (1200) En aen gesien, hoe dat, men slechs maar alle dagen,
    Door d’eene dolligheyt, dan door een ander weer,
    Mijn man slechs uyt put, en hier door van my af keer;
    Ick ben noch blint, noch doof, dat moogt gy vrylijk weten;
    En is ’t niet fray, dat hem een Graef soo sal vergeten?
    (1205) Dat hy de handt slaet, aen de dwaesheyt van een Sot?
    Betaemt het u, Mevrou, dat gy zijt vaerdig, tot
[fol. C3v]
    De quisting van het goet, van and’re? die stucken
    Die komen meer u schand als Adel uit te drucken;
    Foey? dat guw’ niet en schaemt, in ’t huw’lijck, haet en nijt
    (1210) Te stroyen.  Dor. Wel Dorant, wat sal dit zijn? wat seit
    Die snoode? gaet, gij hebt mij wel bedrogen,
    Dat gy my stelt ten doel van haer geschimp, en logen,
    Fy, schaemt u.  Graef. Ey, Mevrou, ik bid u hoort mij aen.
Iourd.  Mevrou, mijn Heer; ey volgt, laet haer alleen niet gaen.
    (1215) Dat ick aen u nu smeet een arm of been aen stucken,
    Had gij u loon niet? hoor eens Vrou, het hout voor krucken
    Gaet na den Timmerman, soo gy niet op en hout;
    De Marquisin, en Graef versocht mij, en gij stout
    En onbedachte vel, derft haer hoedanigheden,
    (1220) Door u vergifte tong, onder de voeten treden.
Marg.  Hoor man, ick lach wat met al haer hoedanigheyt.
Iourd.  ’k Weet niet hoe dat mijn tong u niet vermaledijt;
    Verduivelden.  Marg. Ja, ja, ick wil geen maeltijt houwen;
    ’k Weet ik tot voorspraek heb het gants geslagt der vrouwen
    (1225) Hier neemt de Tafel weg.                                Margo binnen.
Iourd.                                  Gy doet wel dat gij vlucht;
    Want gaf ick meerder toe aen mijnen toorn, ick ducht
    Dat uwe stoutigheit u suur had opgekomen:
    Onlijdelijke spijt! ick had juist voorgenomen
    Te praten uyt de geest, met mijnen Engelin,
    (1230) En tot mijn groot geluck, ick weet niet dat mijn sin
    En leven was soo vol van minnende gedachten.
    En daer op komt die snoode ons stooren, ’k sal ’t verachten
    Dat sweer ick haer, wel dier weer doen betalen; maer
    Men opent daer de poort, en ymant nadert.
Coviel als een out man uyt.
Cov.                                                                Naer
    (1235) Ick speur, mijn Heer, sal ick niet soo geluckig wesen,
    Dat ick sal zijn bekent by u.
Iourd.  Neen.                     Co. ’k Heb voor desen
    Mijn Heer gekent, dat hy noch naeulijcks was soo groot.
Iourd.  My?
Co.            Ja, mijn Heer, wanneer gy sat op moeders schoot;
    De Jufferschap en kon haer heete vlam niet blussen,
    (1240) Oft lust versaden in u lieve mont te kussen,
    Soo soeten kint waert gy.
[fol. C4r]
Iour.                                    Ick was soo soeten Kint?
Cov.  Ja Heer, uw Vader was mijn alderbeste vrindt.
Iourd.  Mijn Vader, Heer?  Cov. Die was een Edelman met eeren.
Iourd.  Soudt gy dat goet doen?
Cov.                                          Ja wanneer gy ’t soud begeren.
Iourd.  (1245) wat mag de werelt dan al praten?  Cov. Segt doch, wat?
Iourd.  Het volck seyd dat hy was een Koopman in dees Stadt.
Cov.  Een Koopman? dat is slechts uyt nydigheyt gesproten;
    Ick seg u dat hy quam uyt Adelijcke loten;
    Het was een Man dewelck een yder een voldee;
    (1250) En wijl hy kennis had van lakens, kreeg hy mee
    Van d’een en d’ander dees, om haer te onderscheyden:
    Het welck als het nu was verrigt, liet tusschen beyde,
    Hy, d’een of d’and’re vrint, een stuck, twee, drie, om gelt;
    Maer dat m’hem Koopman noemt, dat doet u eer gewelt.
Iour.  (1255) Ik ben verblijt, mijn Heer, hier sulk een vrint t’aenschouwen
    Die door getuygenis kan staende blijven houwen
    Mijn Vaders Adel.  Cov. Ja, daer ben ick toe gereet,
Iourd.  Nu wens ick dat ick wist waer toe u komst streckt.
Cov.                                                                                    weet,
    Dat sint uws Vaders doot, ick veel en vreemde Landen
    (1260) Door-reyst heb.  Jourd. Seeker?  Cov. Ja.
Jourd.                                              Vindt men oock and’re stranden
    Als van de Seyn? en Loir?  Cov. Hoe, twijffelt gy daer aen?
    ’t Is nu vier dagen, dat mijn reys eerst is gedaen;
    Soo dat ick nauwlijcks noch ben inde Stadt gekomen;
    Maer ’t deel, het welck ick heb in uwe eer genomen,
    (1265) En laet niet toe, dat ick voor langer tijd uytstel,
    Een maer, dewelck ick weet dat u behagen sel.
    ’k Geloof, gy hebt verstaen hoe dat alhier gelandt is
    Den Grooten Turck sijn Soon; en oock hoe hy in brant is,
    In liefde tot u Kint, en hy versoeckt een deel
    (1270) Te hebben met u Kint.  Iourd Maer is die vendt oock eel?
Cov.  Wel hoe, mijn Heer Jourdijn, sou so een Vorst niet eel zijn
Iourd.  Ja, is hy Vorst, en Turck? dat moet gewis al veel zijn.
Cov.  Hy wil u Dochter, Heer.
Iourd.                                      Daer weet ick gants niet af.
Cov.  So ben ick bly, dat ick u d’eerste tyding gaf,
    (1275) Van dat gy desen tot een schoon Soon sult bekomen;
[fol. C4v]
    Na dat hy dan van ’t volck had na uw staet vernomen,
    Soo seyde hy in sijn Tael:
    Acciam, Crocsoler, ouch alla monstaph gidalum
    Amanahem, vaharini cussera carbula
                                                                Het welck in Duyts bediet:
    (1280) Kent gy in dese stadt, een seeck’re Eelman niet,
    Genaemt Monsieur Jourdeyn? hy heeft een over schoone
    En jonge dochter, hier me willende betoonen
    Dat hy haer soekt ten echt, mijn Heer.
Iourd.                                                      Sey hy u dat?
Cov.  Soo ick antwoorde, ja, heeft hy terstont hervat:
    (1285) Mara baba, sa hem.
    Het welck te seggen is, ick wil die schoont beminnen.
Iourd.  Gy doet wel, dat gy ’t segt, want noit is in* mijn sinnen
    Gevallen ’t wonder woort, Mara ba ba, sa hem.
    Heer, wat is oock het Turckx een wonderlijcke stem?
Cov.  (1290) Heel wonder weet gy wat Cara Mouchen, wil seggen:
Iourd.  Cara Mouchen? wel neen.  Cov. Ik sal ’t u uyt gaen leggen:
    Cara Mouchen, dat is te seggen in ons tael:
    Mijn lieve ziel.  Jour. Is ’t soo?
Cov.                                              Ja om nu altemael
    Het geen my is belast, op ’t spoedigst te volbrengen,
    (1295) Soo weet u Schoon-soon wil in ’t minste niet gehengen
    Dat gy sult sijn van de gemeene Edelheyt.
Iourd.  Wat wil hy? segt my?
Cov.                                      Dat gy Mamamouchie zeyt.
Jourd.  Mamamouchie?  Co. ô Ja, en die dat daer bedienen;
    Dat zijn al even eens gelijck de Palatinen,
    (1300) In oude waerdigheyt, van yder een geacht.
Jourd.  Mijn Heer, die eert my meer, als ick ooyt had gedacht.
Cov.  Hy wil hier door, hoe veel dat hy u eert betoonen;
    En om hem dese gonst na waerde te beloonen,
    Kunt gy niet beter doen; dan hem uw Dochter geeft.
Iourd.  ’t Is alles wel, soo sy mijn wil niet tegen streeft,
    (1305) Want sy is koppig, s’ heeft haer in het hooft gesteken
    De liefde van Cleont, en om dees min te breecken,
    Geloof ick dat ick vry veel moeyten hebben sal;
    Doch ick sal ’t onderst, opwaert keeren.  Co. Niet met al;
    Hier valt yet voor, het welck u wonderlijck kan baten;
[fol. C5r]
    (1310) Ik weet ’s haer van de Prins sal haest geseggen laten;
    Want soo men flus aen my, dees Heer Cleonte wees;
    Soo vondt ick nimmer twee, gelijcken, soo als dees;
    Het is al even, of sy een, en ’t selven waren.
Iourd.  Dat ’s goet, ick sal sijn min, aen haer gaen openbaren.
Co.  (1315) Maer sacht, de Prins die komt, soo ick te recht kan sien,
Cleonte op zyn Turks, met 2. Pagien die sijn sleep dragen.
Cle.  Amboufa hem Ogus Boras Cordia Samaliqui?
Cov.  Dat is te seggen: op dat ick u vorder dien,
    Ick wens dat steets uw hart, een Rosengaert mach wesen,
    En bloeyen Jaer op Jaer.  Iourd. Ick ben, mijn Heer, voor dese
    (1320) Gedane eer, uw slaef. Lariger Cambolo, Oustin Moraf,
Cle.  Oustin, Catamalqui, Basum, Basse Alla Moram
Cov.                                                              Hy wenscht de sterckheyt
    Der Leeuwen u, mijn Heer; en de voorsichtigheyt
    Der Serpenten.  Iour. ’k Wens aen hem wat ik kan wenschen;
    Wat heyl, wat luck, wat eer, oyt is geschiet aen menschen.
Co.  (1325) Ossa, Binamen, Sadot, Babbi. Oracaf Ouram
    Cleo.    Belmen.                                    Cleont en Dienaers binnen.
Cov.  Mijn Heer, hy seyt dat gy hem volgen soud, op dat
    Gy t’saem bestellen moogt, tot ’t Huwelijck, al wat
    Van nooden is.  Iourd. Dat al in sulcke korte woorden?
Co.  Het dunkt u Heer, om dat gy het niet lanck en hoorden;
    (1330) De Turckse spraeck is kort; ick bid u volgt hem maer
    Naer uwe huldinge, sijn volck dat wacht’er naer.
Iourdijn binnen.
    Ha, ha, wie is’er ooyt sijn leven soo bedrogen?
    Was het niet beter laeg, als dus om hoog gevlogen?
    Mijn Meester heeft dit daer soo qualijck niet geklaert;
    (1335) Soo een Comedie, was het dubbeld gelt wel waert.
Graef Dorant uyt.
    Mijn Heer de Graef, uw Slaef.  Graef. Wel hoe dus, Coviëlle?
Co.  Ha, ha, in dien ick u onz’ potsen ga vertellen;
    ’k Vrees g’u te bersten lagt eer dat het raeckt ten ent.
Graef.  Hoe dat? ey segt.  Co. Mijn Heer Jourdijn, is u bekent?
Graef.  (1340) Wel ja.  Cov. Gy weet, dat hy aen niemant wil besteden
    Sijn Dochter, als alleen aen d’Adeldom; op heden
    Heb ick mijn Meester, die haer soo lang heeft versocht;
    Tot aen ’t begin van sijn vernoeginge gebrocht,
[fol. C5v]
    Maer door een trek, mijn Heer, hier noyt gesien voor desen.
Graef.  (1345) Nu Coviëlle, segt, wat dat dat toch mag wesen?
Co.  Neemt maer de moeyte Heer, dat gij een weinig wacht;
    En ’t geen dat hier geschiet, neemt wel ter deeg in acht
    Van ’t ander, sult gij door my kennisse bekomen
    Vertreck een weinig Heer ick heb haer al vernomen.
Continue

VYFDE BEDRYF.

Begint met de Turksche Huldinge, Priesters,
Dansers, Coorsangers en Mufti.

Mufti. (1350) Mahometa. Omstaende Turcken, Mahometa.
Mufti set den Burger Jourdeyn in ’t midden.
Mufti singt. Se tier Sabier, Tires pondier, senon sabir.
    Tacir, tacir, Mister Mufti, quitistarti,
    Non intendier tacir, tacir.
Mufti vraegt. Nosta panna, Stara ba, ba?
Omst. Turk. Chira, ba, ba. Chira, ba, ba.
Mufti singt. (1355) Mahometa, par Iourdina, mi preger sera masina.
    Foler Farim Paladina, De Iourdina, de Iourdina.
    Dar Turbanta, dar s’Carcina, Congalera Bregantina.
    Per diffender Palestina, Mahometa par Iourdina.
    Mahometa par Iourdina.
Mufti vraegt. (1360) Starrabon Turca Iordina?
Omst. Turk. Ivolla, ivolla, ivolla.
Mufti danst om Jourdijn.
Ho la ba ba la, Ho la ba ba la, Ho la ba ba la.
Turcken het selfde.
    Ho la ba ba la, Ho la ba ba la, Ho la ba ba la.
Mufti vraegt. Tinoster Turba? Omst. Turk. No, no, no.
Mufti vraegt. (1365) Non star Turbanta. Omst. Turk. No, no, no.
Mufti vraegt. Donnare Turbanta, Donnare Turbanta.
Turken. Donnare Turbanta, Donnare Turbanta.
Mufti doet Jourdeyn buygen op handen en voeten, daer op hy
van alle de Turcken aengebast wert, den Alcoran op sijn
rug, en opstaende, set hem den Mufti den Tulbant
op, ende gort hem den Sabel op sijde.
[fol. C6r]
Muft singt. Tistar Nobile. Non ster ha bo la, Pigli sa bo la.
Turcken danssen om Jourdeyn met bloote Sabels.
Muft. singt. Dara, dara, bastonara, bastonara.
Turcken danssen het selfde met stocken.
Muft, singt. (1370) Non tenar honta questa, starultima Fronta.
Hier op al de Turcken danssende binnen.


VYFDE BEDRYF.

Iourdijn, Margo.

Marg.  Den Hemel hoet my! man, is ’t Vasten-avont? dat
    Gy heen en weer loopt met dees vodden aen u gat?
    Indient de kind’ren deên, men sloegse voor haer billen.
Iourd.  Wel onbeschaemde, is ’t geen tijt om u te stillen?
    (1375) Spreekt gy soo tegen my, die Mamamouchie ben?
Marg.  Wat Mamamouchie?  Iourd. Ja, verander dan en ken
    Mijn waerdigheit, waer dat ik wert so hoog, en groot mee.
Marg.  Wat is dat voor een beest man, eet men’er ook broot mee?
Iourd.  Vrou, Mamamochie, is te seggen: Palatijn.
Marg.  (1380) Hebt gy noch beenen, om op een ballet te zijn?
    Soo seecker, uwen gang die laat u dat wel speuren:
    Ey hout van danssen op, gy sout u licht’lijck scheuren.
Jourd.  Wat bot hooft zijt gij? ’k seg, u, ’t is een waerdigheyt,
    Die op gekomen is, voor duisent jaren tijdt.
    (1385) En waer toe dat men my soo datelijck ging hulden.
Ma.  Ik lach met hulden. Iour. Ha! hoe kan (die smaet gedulden)
    Mahometa per Iordina?
Marg.  Wat droes kop, raest de vendt?
Iourd.                                                  Dit is mijn naem, Mevrouw.
Marg.  Het is u naem.  Iourd. ô, ja.
                                Voler Varum, Paladina, de Sordina.
Marg.                                                          ô Man, sy scheeren jou.
Iourd.  Dar Turbanta Congalera.
Marg.  Wel wat beduyt dat? seg?
Iourd.                        Par diffenda Pallestina.
Marg.                                                      Wat heeft het te bedien?
Iourd.  (1390) Dara dara Bastonara.
Marg.  Uw sotheyt, doet van spijt, mijn bloet in d’ad’ren zien.
Iourd.   Non tenar honta questa, ester ultima Fronta.
Marg.  De nicker haelt u, segt, wat het te seggen is?
[fol. C6v]
Iourd.  Ho la ba ba la, Ho la ba ba la, Ho la ba ba la.
Iourdijn danst.
Marg.  U sottigheyt maeckt noch dat ick mijn sinnen mis.
Iourd.  (1395) Hout smoel, en draegt ontsag aen Monsr. Mamamochie.
Iourdeyn binnen.
Mar.  Nu hy sijn sinnen mist, soo ist tijt, dat ick toe sie;
    Ik mag hem volgen; maer, och! och! van d’andre kant
    Al weer ellenden; daer komt die hem reyckt de hant
    In sijne dwaesheyt; ’k sweer ick sal die smaet beletten,
    (1400) Al sou ick ’t onderst op, en ’t opperst onder setten.
Margo binnen.


Dorante, Dorimene, uyt.
Graef.  O ja, Mevrou, gy sult hier haest een wond’re saeck
    (1400) Bespeuren, ’k hoop dat gy een ongemeen vermaeck
    Sult scheppen, in Jourdijn sijn sotheyt te aenschouwen;
    Dit werck is toe gestelt, op dat Cleont sou trouwen
    (1405) In desen schijn Lucille, en boven dat heb ick
    Een aengenamen dans doen stellen, in sijn schick,
    Om onder decksel van dit houw’lijck, te vereeren
    Aen u mijn waerde.
Dorimene.                  Heer, ’t is tijdt eens te verkeeren,
    d’Afkeerigheyt, die ick tot noch toe heb getoont;
    (1410) ’K sie hoe gy meer, en meer, mijn kleyne dienst beloont,
    En hoe dat ick u tot het uyterste sou brengen;
    Om u verderven dan, mijn Heer, niet te gehengen,
    Wil ick u seggen, dat ick u nu jon mijn trouw,
    Ik wens u tot mijn Man, soo gy my wenst tot Vrouw.
Graef.  (1415) Mevrou, mijn hart, die hout de dankbaerheyt verborgen
    Die sy u schuldig blijft, voor soo veel lieve sorgen,
    Tot op bequamer tijdt; doch van nu af, gebiet
    Uw slaef, Mevrou, die gy voor u gebogen siet:
    ’k En wensche niet, ’t geen ick u niet soek op te dragen,
    (1420) Soo ick de eer ontfang, dat ick u mag behagen.
Dorin.    Mijn Heer, ik ben vernoegt: maer wie komt ginder aen?
Graef  Den nieuwen Palatijn, ey, siet de Sotskap staen;
    Mijn Heer, wy komen om u Hoogheyt aen te bieden
Jourdeyn uyt in Turcks gewaet.
    Ons nederige staet, in dien het mach geschieden.
    (1425) Neemt het geluck, het welck ick wensch u edelheyt,
[fol. C7r]
Iourd.  Den Hemel geeft aen u de macht, en sterrickheyt
    Van de Serpenten, en voorsichtigheyt der Leeuwen.
Dor.  Mijn Heer die leeft in luck, en voorspoet; soo veel eeuwen
    Als d’oude Nestor eertijts jaren leefde op d’aerdt.
Iourd.  (1430) Ick wensch aen u Mevrouw, dat uwen roosengaert
    Mag bloeyen jaer op jaer; ick ben nu boven maten
    Vernoegt, dat gy u hier, soo haest hebt vinden laten,
    Om deel te hebben aen mijn nieu verkregen eer;
    Doch wat ik bidden mag Mevrou, gedenckt niet meer,
    (1435) Aen al d’uytsporigheyt van mijne Vrouw bedreven.
Dor.  Dat ’s niet, mijn Heer, dat is al lang aen uw vergeven.
Iourd.  Mevrouw verplicht my, door gedane dienst mijn geest;
Graef  Den edelen Jourdijn en sal in ’t minst noch meest*
    Hem verhoveerdigen door de eer van hem verkregen;*
    (1440) En die in sijn geluck laet niemant niet verlegen,
    Om hem te eeren, die hy kent voor sijnen vriendt.
Dor.  ’t Sijn teekens van een ziel, die d’Adeldom bemint.
Graef  Kan men sijn Edelheyt, den Turcksen Prins niet spreken:
    Ick wensten dat wy hem, soo als aen u, het teecken
    (1445) Van onse nedrigheyt betoonen konnen.
Iourd.                                                        ’K mijn
    Dat hy niet lang, Heer Graef, van hier sal konnen zijn;
    Hy nadert, ’k loof, dat hy sal om mijn dochter komen.
Cleonte uyt in Turcx gewaet.
Graef  Mijn Heer, ons dienst die sy van u in danck genomen,
    Die wy ootmoediglijk uw hoogheyt bieden aen.
Jourd.  (1450) Waer is den Turcksen Tolck, dat hy ’t hem doet verstaen?
    Hy kan de Turkse spraack, meer als men kan bedencken;
    Hou, holla! ’t is om niet; mijn Heer, ick sal hem wencken
    Wie dat gy zijt; Strouf, strif, ’t is un grande Singjoor,
    Mevrou, die is un grande Dame; ’k raeck’er door.
    (1455) ’t Sijn Mamamouchis, en verduytste Palatijnen;
    Wat soo dats goet. ’K sie daer den Turksen Tolk verschijnen.
Coviëlle uyt.
    Waer blijft gy? daer gy weet, dat gy my helpen moet:
    Segt aen den Prins dat dees bey zijn van Edel bloet.
    Die hem ootmoediglijck hun diensten komen bieden;
    (1460) En wenschen hem geluck in ’t huw’lijk.
Cov.                                                            ’t Sal geschieden:
[fol. C7v]
    Ala, bala, Crociam, Acciboram, ala bamen.
Cleont.  Catalui tubal, onrin, soter Amaloucham.
Cov.  De Prins seyt dat hy u, geluck en voorspoet jont.
Dorim.  De Hemel spaer de Prins een langen tijdt gesont.
Lucille uyt.
Iourd.  (1465) Kom hier, mijn dochter, wilt ootmoediglijk aenvaerden
    Dees Prins, en Bruydegom van sulcken stam, en waerde.
Luc.  Wie? ick mijn Vader?
Iourd.                                              Ey, en wederspreeckt my niet.
Lu.  ’K trouw eer mijn leven niet, eer dat dit ymant siet.
Jourd.  Veracht g’uw Vaders wil!
Lu.                                                Ik seg u, ’t is onmogelijck,
    (1470) Dat ick voor ymant als Cleonte ben medogelijck;
    Ick ly veel liever al de pijnen, ja de doodt,
    Eer ick Cleonte derf! dreygt vry, gy hebt geen noot
    Dat ick hem laten sal. Maer ach! gy zijt mijn rader?
    Wie dat verreuckeloost soo oud’ en wijsen Vader
    (1475) Die dwaelt van ’t rechte spoor; mijn Vader ick beken
    Dat ’k onderdanigheyt na reên u schuldig ben;
    Gebiet my, wat gy wilt; ick sal u eer bewijsen.
Iourd.  Mijn dochter, wat moet ick niet uwe ootmoet prijsen:
    Dees Turcksen Prins, mijn kint, versoeckt u tot sijn Vrou.
Luc.  (1480) ’K weet soo ’k hem niet en nam, dat ’k ontrou wesen sou.
Margo, Nicole uyt.
Margo.  Al wederom wat nieus? nu sel men kermis houwen;
    Wat sal Lucille met den Turcksen Prins gaen trouwen?
    Geeft haer, soo goeden koop een Vasten-avonts geck.
Iourd.  So keert dat donders wijf, mijn voorneem staeg den nek:
    (1485) Sult gy my dan altijdt weerstreven, sonder reden;
Marg.  Sult gy u eenig kint soo sottelijck besteden?
Iourd.  Is ’t sotheyt? dat ick haer den Turcksen Prins vertrouw?
Marg.  O, ja; terwijl sy is, een ander man sijn vrouw.
Iourd.  Hou op, en denkt hoe dat gy sult u schoon Soon eeren;
    (1490) Ick wil dat sy hem trouwt.
Marg.                                    Weet, dat ick ’t niet begeere.
Graef  Wel hoe, Madam Jourdijn, veracht gy sulck geluck?
Marg.  Mijn Heer, moeyt gy u selfs, met ’t geen u raeckt.
Jourd.                                                                                      Wat druck
    Veroorsaeckt my dit wijf.
[fol. C8r]
Dorim.                                Het huw’lijck is voordeelijck,
    Mevrou.
Mar.          Wie vraegt het u, oft fraey is, ofte leelijck?
Iourd.  (1495) Segt gy al wat gy wilt, ick wil sy trout met hem.
Mar.  En doet gy wat gy wilt, weet ick ’t niet toe en stem.
Iour.  Wat moeyte.
Luc.                                  Moeder, hoor.
Marg.                                                    Gaet van my af gy snoode.
Iourd.  Sy doet heel wel, sy past op alle mijn gebooden.
Marg.  Sy doet heel qualijck, soo sy mijn gebooden laeckt.
Iourd.  (1500) Den Man, en is die niet tot ’t hooft van ’t Wijf gemaeckt?
Marg.  ’t Sy hooft oft neers, ick sal de stock in ’t wiel gaen steken.
Co.  Mevrou, soo ’t u gelieft, hoort my een woort maer spreken,
Marg.  ’K heb daar niet mee te doen.
Co.                                                  Maer segt, wat let een woort
Ma.  wie dat van ’t huwlijk spreekt, weet, dat die my verstoort
Co.  (1505) En ick weet dat mijn spraeck u wonder sal bevallen;
    Maer luyster.
Marg.               ’K wil niet.
Iour.                                    ô, Gy opstinaet en malle
    Bedorven maecksel,
Marg.                                      Neen,’k heb regt.
Co.                                                                      Oft recht oft krom,
    Ik weet gy wenst mijn spraek, schoon gy my nu wenst stom;
    Kom hier eens aen d’een sy, besiet my eens te degen;
    (1510) Kent gy my?
Mar.                  Coviël!
Co.                                O ja stelt g’uw noch tegen
    Het huwelijck, het welck gy selfs hebt toegestaen
    Cleonte heeft den schijn van Turck genomen aen.
    Om uwen Man; laet dan de droefheyt van u wijcken.
Marg.  Ha, ha, de Turcken zijn soo wreet niet als sy lijcken;
    (1515) Hoe is het mogelijck dat dit u breyn verson?
Co.  Meent gy niet, dat ick heel natuurlijck toov’ren kon?
Marg.  Wel aen ick ben te vreên, verwonnen door de reden,
    Wil ick mijn Dochter aen den Turcksen Prins besteden;
    Mijn Heer, en Man, ick volg in alles uwen wil.
Iourd.  (1520) wat is aen my een vreugt, het eynd van dit geschil;
    Ick docht wel dat den Tolk al* dees hoedanigheden
[fol. C8v]
    Sou van den Turcksen Prins en sijne staet ontleden;
    Men ga dan daer men voort dit huwelijck besluyt.
Graef  Mijn Heer, met u verlof men scheyt ’er soo niet uyt;
    (1525) Men heeft tot uwer eer een dansje toe gaen stellen;
    Het welck het voorspel van dit Feest hoort te versellen;
    Het volck dat is gereet; ick bidt u, leent u oog.
Marg.  Mijn Heer, u Edelheyt die acht ons veel te hoog;
    Wy vinden ons verplicht, u meer en meer te minnen.
Graef  (1530) Een ogenblick gedult, sy sullen voort beginnen.
Het Sluyt-Ballet van Harders en Harderinnen.
Cov.  Ho, holla, krijg ick niet voor mijne dienst in ’t minst?
    Hoe laet gy my in scha, en hout voor u de winst?
    ’k Sal datelijck het spel van stuck tot stuck verbrassen,
    Soo gy my voor myn dienst wilt geen beloning passen:*
    (1535) Ja volck, als ick begin, ’k ben al een viesen haen.
Marg.  waer door wenst gy u dienst van ons te sien voldaen?
Cov.   Door desen smodder muyl die my getormenteert heeft;
    En die op gist’ren, haer lief backus omgekeert heeft;
    En die een Mens van vlees soo stijf maeckt als een bort.
Marg.  (1540) Meent gy Nicole; weet dat ’s u gegeven wort.
Cov.  Mijn Soetertje sult gy my nu wel willen kennen;
    Om dat wy lieden in soo vreemde kleding bennen.
Nic.  Ja Covielle, ’k weet, al lijckt gy buyte out,
    Dat men van binnen steets de beste voering hout;
    (1545) Ick kan ’t met u soo noch al passelijckjes stellen.
Cov.  ’k Weet dat wy lustig Man en Vrou, t’saem leven sellen?
    Altoos veel beter als den Geck Monsieur Jourdijn;
    Want ick wil sterven; ja ick wil gehangen zijn,
    Is ’t dat m’een sotter vindt, als desen Huys versorger,
    (1550) Die wort tot yders spot een Adelijcken Borger.
UYT.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 17: onkundigen, er staat: ookundigen,
vs. 131 kan er staat: dan
vóór vs. 202: Scher. er staat: Sher.
vs. 288 oeffening er staat: oeffeningen, maar dat klopt niet met is in het volgende vers en met het rijm.
vs. 297 onwaert er staat: ontwaert
vs. 332: Nam sine Doctrina er staat: Namfine Doctrine
vs. 450 briefken er staat: brief ken
vóór vs. 473: OF: er staat: OE:
vs. 516 ontsag er staat: onsag
vs. 569 sotterny, er staat: snotterny,
vs. 860 de tijdt er staat: te tijdt
vs. 866 Ondanckbare! er staat: Ontdanckbare!
vs. 871 alleen er staat: allen
vs. 888 Verraderes, er staat: Verraders,
vs. 904 haet er staat: haer (Molière: ’Je veux contre elle conserver mon ressentiment, et rompre ensemble tout commerce.’)
vs. 964 Maer er staat: Meer
vs. 994 Verlicht er staat: Verplicht (Molière: ’Éclaircissez mes doutes.’)
vs. 1286 is in er staat alleen: is maar het logische en door het metrum vereiste in zal zijn weggevallen.
vs. 1438-1441 meest er staat: meest.; verhoveerdigen er staat: verhoveerdigt corrupte tekst; Molière schrijft ’Vous voyez, Madame, que Monsieur Jourdain n’est pas de ces gens que les prospérités aveuglent, et qu’il sait dans sa gloire [of: grandeur] connaître encore ses amis.’
vs. 1521 al er staat: als (Molière: ’Je savais bien qu’il vous expliquerait ce que c’est que le fils du Grand Turc.’)
vs. 1534 myn er staat: my