Joan Pluymer (Pluimer): Voorspel. Toegepast op de tegenwoordige tyd, en op J. V. Vondels Batavische gebroeders, of onderdrukte vryheid. Amsterdam, 1690.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton073590 — Ursicula — BooksGoogle
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

VOORSPEL.

Toegepast op de tegenwoordige tyd;

En op

J. V. VONDELS

BATAVISCHE GEBROEDERS;

OF

Onderdrukte Vryheid.

[Vignet: Yver, in liefd’ bloeijende]

t’Amsterdam, by d’Erfg: van J. Lescailje, op de Middel-
dam, op de hoek van de Vischmarkt, 1690.
Met Privilegie.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

AAN DEN

HEERE

KORNELIS van RYNEVELD.

HEer Ryneveld, ontfang deez’ blaad’ren,
    Die, door uw’ raad, in druk geraakt,
Nu, onder uw’ bescherming, naad’ren;
    Terwyl uw’ geest van yver blaakt,
(5) Om, neffens my, en and’re Vrinden,
    Met onvermoeide zorg en vlyt,
Het nut der Armen uit te vinden,
    In deez’ bekommerlyke tyd.
Myn dichtlust zal haar wit beschieten,
    (10) En weêr ter dienst’ der Armen staan;
Zo zy hier voordeel van genieten:
    Ik heb ’t uit liefde om haar gedaan.
’t Werd ook uit liefde u opgedraagen.
Ik ben voldaan kan ’t u behaagen.

J. PLUIMER.


[fol. A2v]

AAN DEN

LEEZER.

TOen ik dit Voorspel onder handen nam, dacht ik het niet door den druk gemeen te maaken; derhalven bediende ik my van eenige Vaerzen, uit een kleen werkje, door my onlangs ter eeren van zyn Majesteit van groot Brittanje, in het licht gegeeven; oordeelende dat het de moeite niet waard was andere te maaken; naardemaal de zelve juist ter zaaken dienden; en te meer, om dat ze wel geleezen, maar nooit op het Toonneel gehoord waren; behalven dat, hebbe ik’er noch een Zang by gevoegd, waar van de bewoording, voorheen door eene myner goede Vrinden, was gemaakt; de welke ik, met een weinig te veranderen, in dit Voorspel niet ondienstig oordeelde; en inzonderheid om dat de Muzyk daar van, ter Schouwburg berustende, en reets aldaar vertoond was; het geene den Aanschouweren, te dier tyd, niet mishaagden; [fol. A3r] dies vond men, ten meeste baate der Armen, geraaden, het zelve eens weder op te haalen.
    Dat ik nu dit Voorspel hebbe laaten drukken, is, om dat het, voor een gedeelte, op den Heer J. v. Vondels Batavische Gebroeders, is toegepast; en dat men (de zin slechts ter loops hoorende) zeer licht eene averechtse duiding maakt.

Vaar wel.


[fol. A3v]

COPYE
VAN DE
PRIVILEGIE.

DE Staten van Holland ende Westvriesland doen te weten. Alzo Ons vertoond is by de tegenwoordige Regenten van de Schouwburg tot Amsterdam, Dat zy Supplianten zedert eenige Jaaren herwaarts met hunne goede vrinden hadden gemaakt en ten Tooneele gevoert verscheiden Werken, zo van Treurspeelen, Blydspeelen als Klugten, welk zy lieden nu geerne met den druk gemeen wilden maken: doch gemerkt dat deze werken door het nadrukken van anderen, veel van hun luister, zo in Taal als Spelkonst zouden komen te verliezen, en alzo zy Supplianten hen berooft zoude zien van hun byzondere oogwit om de Nederduitsche Taal en de Digtkonst voort te zetten, zo vonden zy hen genoodzaakt, om daar inne te voorzien, ende hen te keeren tot Ons, onderdanig verzoekende, dat Wy omme redenen voorsz. de Supplianten geliefden te verleenen Oktroy ofte Privilegie, omme al hunne Werken reeds gemaakt, ende noch in ’t ligt te brengen, den tyd van vyftien Jaaren alleen te mogen drukken en verkoopen of doen drukken en verkoopen, met verbod van alle anderen op zeekeren hooge peene daar toe by Ons te stellen, ende voorts in communi forma. Zo is ’t dat Wy de Zake en ’t Verzoek voorsz. overgemerkt hebbende, ende genegen wezende ter bede van de Supplianten, uit Onze regte wetenschap, Souveraine magt ende authoriteit dezelve Supplianten gekonzenteert, geaccordeert ende geoctroieert hebben, conzenteeren, accordeeren ende octroijeeren mitsdezen, dat zy geduurende den tyd van vyftien eerst achter een volgende Jaaren de voorsz. Werken die reeds gedrukt zyn, ende die van tyd tot tyd door haar gemaakt ende in ’t ligt gebragt zullen werden, binnen den voorsz. Onzen Lande alleen zullen mogen drukken, doen drukken, uitgeven en verkoopen. Verbiedende daarom allen ende eenen ygelyken dezelve Werken naar te drukken, ofte elders naargedrukt binnen den zelve Onzen Lande te brengen, uit te geven ofte te verkoopen, op de verbeurte van alle de naargedrukte, ingebragte ofte verkogte Exemplaaren, ende een boete van drie hondert guldens daar en boven te verbeuren, te appliceren een darde part voor den Officier die de calange doen zal, een darde part voor den Armen ter Plaatze daar het cazus voorvallen zal, ende het resteerende darde part voor den Supplianten. Alles in dien verstande, dat wy de Supplianten met dezen Onzen Octroije alleen willende gratificeren tot verhoedinge van haare schaade door het nadrukken van de voorsz. Werken, daar door in geenige deelen [fol. A4r] verstaan, den inhoude van dien te authorizeeren ofte te advoueeren, ende veel min de zelve onder Onze protektie ende bescherminge, eenig meerder kredit, aanzien oft reputatie te geven, nemaar de Supplianten in kas daar in yets onbehoorlyks zouden mogen influeeren, alle het zelve tot haren laste zullen gehouden wezen te verantwoorden; tot dien einde wel expresselyk begeerende, dat by aldien zy dezen Onzen Octroije voor de zelve Werken zullen willen stellen daar van geene geabbrevieerde ofte gecontraheerde mentie zullen mogen maaken, nemaar gehouden zullen weezen het zelve Octroy in ’t geheel ende zonder eenige Omissie daar voor te drukken ofte te doen drukken, ende dat zy gehouden zullen zyn een exemplaar van alle de voorsz. Werken, gebonden ende wel geconditioneert te brengen in de Bibliotheecq van Onze Univerziteit tot Leiden, ende daar van behoorlyk te doen blyken. Alles op poene van het effekt van dien te verliezen. Ende ten einde de Supplianten dezen Onzen Conzent en Octroije mogen genieten als naar behooren: Lasten wy allen ende eenen ygelyken die ’t aangaan mag, dat zy de Supplianten van den inhoude van dezen doen, laaten en gedogen, rustelyk en volkomentlyk genieten, en cesserende alle beletten ter contrarie. Gedaan in den Haage onder Onzen grooten Zegele hier aan doen hangen den XIX September in ’t Jaar onzes Heeren en Zaligmakers duizent zes honderd vier en tachtig.

                                                            G. FAGEL.

                                            Ter Ordonnantie van de Staaten

                                                SIMON van BEAUMONT.

    De tegenwoordige Regenten van de Schouwburg, hebben het recht der bovenstaande Privilegie, voor dit Voorspel, vergund aan de Erfgenaamen van J. Lescailje.

                                                                        Den 25 February, 1690.


[fol. A4v]

    VERTOONERS.

        MERKUUR.
        PLUTO.
        GEWELD.
        BEDROG.
        TWIST.
        FAAM.
        APOLLO.
        ZANG door eenige van de ZANGGODINNEN.
        Twee Helsche GEESTEN, zwygende.

Continue
[p. 1]

VOORSPEL.
__________

EERSTE TOONNEEL.

MERKUUR.
’k MOst, op Jupyns bevel, het Aardryk ommezwerven.
’k Heb duizenden door ’t loot, en zwaard, en vlam zien sterven.
Nu sta ik vaardig om weêr Hemelwaarts te gaan,
En daar des Waerelds stant in ’t kort te doen verstaan.
(5) Ik neem’ myn’ reis by nacht, om, zonder hindernissen,
Te streeven naar om hoog. Ik most my niet vergissen
In ’t vord’ren van myn tocht. Maar hoe! wat naar geluid!
Wat spook! wat damp! wat vlam! breekt hier van ond’ren uit?
Men spoei’.


TWEEDE TOONNEEL.

PLUTO, twee Helsche GEESTEN.

PLUTO.
                  HAlf afgemat, door ongebaande wegen,
(10) Kom ik hier uit myn Ryk van ond’ren opgesteegen.
’k Drong door een menigte van naare geesten heen,
Die zweeven zonder bloed, en zonder vlees en been.
[p. 2]
Het Helsche Ryk, aan my door ’t lot te beurt gevallen,
Zal, binnen korte tyd, ’t aanzienlykst’ zyn van allen.
(15) Myn trouwe Cerberus, die eeuwig blaft, en waakt,
Terwyl hy vuur en vlam uit zyn drie keelen braakt,
Heeft naauw’lyks zo veel magt dat hy het volk kan stuiten;
Hy houdze, op myn bevel, tot myne weêrkomst, buiten.
De duizend poorten, in myn Helsche staale muur,
(20) Staan open, en de boord van Stix in vlam en vuur.
’k Verlaat myn ys’re Troon, en koom door ’t aardryk breeken,
Om met Bedrog, en Twist en stout Geweld te spreeken;
Die ’k uitgezonden hadde, om de Aarde in rep, en roer
Te stellen. Houd u stil, gy Geesten; dit ’s de vloer
(25) Alwaar wy veilig zyn. Ik zal een schelmstuk brouwen,
Dat elk de nasmaak voor zyn leeven zal behouwen.
Dit is de tyd en plaatz daar ik myn Eed’len wacht.
Ik heb, door List, Geweld in ’t Oosten reets gebragt.
De Staatzucht, en Bedrog in ’t Westen, welke Heeren
(30) Daar in hun Hoofdtieran noch dagelyks regeeren.
Nu wacht ik tyding wat door henliên is verricht.
’t Is naar en nanacht; ik zie niet dan starrelicht.
De vaale Hekate haald zelfs haar hoorens onder,
Verschuilt zich in een wolk; beducht voor mynen donder.
(35) Al ’t Aardryk zweet van angst, en schynt in baarens nood.
’t Vergif myns adems maakt en plant, en boomen dood.
Hebbe ik ’t Batavisch Volk, voor heen met Neroos banden
In slaaverny gevoerd, door Roomsche Dwingelanden;
Hun Vryheid afgeparst met openbaar geweld,
(40) En Eigenbaat in plaatz daar op de Troon gesteld;
Wat zoume ontbreeken, of de kans most wonder keeren,
[p. 3]
Om nu zo wel als toen naar wensch te triomfeeren?
Ik schrik voor vuur, noch staal, voor schut, voor speer noch dolk.
Maar zacht! wie nadert ons?


DERDE TOONNEEL.

PLUTO, Helsche GEESTEN, GEWELD.

GEWELD.
                                              PRins van de Helsche Kolk,
(45) Zyt hertlyk wellekom. Zie hier Geweld, genegen,
Om straks, op uw bevel, te dienen te aller wegen.
My was geboodschapt dat gy hier verschynen zoud.
’k Hebbe op de waereld, door Bedrog, een kwaad gebrouwd,
’t Geene u behaagen zal zo ik ’t u mooge ontvouwen.
PLUTO.
(50) Vang aan. Gy kunt voortaan meêr op myn gonst vertrouwen.
GEWELD.
Bedrog nam eerst het hart der Geestelyken in,
Dat yder met haar wierd alleens van ziel en zin;
En om uw’ Hoogheid, door myn toe doen, te behaagen,
Zocht yder zich als een Pasifaë te draagen;
(55) Het booste en grouw’lykste in een menschelyke schyn;
Om ’t hart der Koningen te ontsteeken met fenyn,
En ’t oor te vullen, om den Goden te behaagen,
Als zy een weêrloos volk vervolgen en verjaagen;
De Fransche Geestlykheid, byzonder van dien aard,
(60) Is nu aan Ondeugd, die myn Speelnood is, gepaard:
Terwyl zy bezig was, stortte ik tot puin Kasteelen;
Myn paerdshoef, druipende van bloed, maald bekkeneelen,
[p. 4]
En schenkels, trapt op buik en lenden; nimmer moê
Van gruw’len. ’t naar geschrei stygt tot den Hemel toe.*
(65) Een uur een ogenblik, ziet in een Zee van vonken,
En hof, en mensch, en vee verstuiven of verdronken.
Ik ben gevallen, als een Winter, in de Palts,
En wierp een prangent Juk gansch Duitsland om den hals.
De Ryn stikt in zyn kil, van branden, blaaken, moorden,
(70) En ziet met bloed geverft zyn vruchtb’re groene boorden.
Het worst’lend’ Roomsche Ryk wroegt om den aâmtocht vast,
En schynt bezweeken door de ondraagelyke last.
Nu leef, nu streef ik in een onbepaald genoegen,
En zal steets myne wil naar uwe wille voegen.
(75) Maar gints verschynt Bedrog.


VIERDE TOONNEEL.

PLUTO, GEWELD, BEDROG
twee GEESTEN.

PLUTO.
                                                    IK ben van u voldaan,
En zal de werking van Bedrog met vreugd verstaan.
Kom nader. Zie my aan. Ik ben de Vorst der vonken;
Myn staf, van ’t helsche staal, in ’t naarste hol geklonken,
Bonst Scepters, Kroonen, en Paleizen tot de grond.
(80) Bedrog, wanneer gy spreekt, zo spreeke ik door uw’ mond.
Alektos fakkels ziet gy in myne oogen branden.
Megere ontfangt alleen haar gruuw’len uit myn handen.
[p. 5]
De Nacht bewimpeld nu al de aarde in duisterniss’.
’K zie dat van ys’re slaap ’t Heelal bevangen is.
(85) Bedrog, wil my terstond omstandelyk verklaaren,
Wat u, ten dienst’der Helle, is op uw’ tocht weêrvaaren,
Eer ons het licht verrass’.
BEDROG.
                                        Ik nam Geweld voort meê,
En zworf, als een Spion, te lande en op de zee.
Ik heb myn stoel geplant in ’t Westen, om die reden,
(90) Dat gy daar daag’lyks word gevierd en aangebeden;
Daar dekke ik, met de kap van ’t geestelyke kleed,
Het snootst’ Gedrocht ’t geen zich heeft in uw’ dienst besteed;
Waar door ik ’t Hoofd des Ryks heb weeten wys te maaken,
Dat hy een deugd steld in verwoesten, moorden, blaaken.
(95) Daar heerscht mede aan dat Hof, een die haar rol wel ken,
De schalke Vleijery, ’t zy ’k by, of van haar ben.
Daar is Schynheiligheid, die menschelyke zinnen
Zo leiden kan, dat zy of haaten of beminnen.
’k Hebbe ook bevonden, dat in ’t lichchaam van dien staat,
(100) Niet anders heerschen mag als Wil, en Eigenbaat.
Ik hebbe in Engeland het snoodste zaad doen zaaijen,
Daar Wilhem, hoop ik noch, de vruchten van zal maaijen.
Hoe wel die my niet ken, en ook verjaagen zou,
Om welke rede ik my niet aan dat Hof onthouw’;
(105) Maar wel in Ierland; daar myn halsvrind noch rechtschapen,
Ten dienst uws Ryks gekweekt, zich oeffent in het Wapen;
[p. 6]
Die zou, waar ’t mogelyk, zich dienen van een wet,
Die schenziek door trompet, en trom is ingezet.
Die Haan, indien hy kost, zou ’t Aardryk overkraaijen,
(110) Den Batavier het gras benêen de voeten maaijen.
Ik zal hem hulpzaam zyn, indien gy ’t my gebied.
Daar komt myn Zuster Twist.


VYFDE TOONNEEL.

PLUTO, GEWELD, BEDROG, TWIST,
twee GEESTEN.

PLUTO.
                                            WAt ’s op uw’ tocht geschied?
TWIST.
Ik zocht door loogen, list, en and’re valsche laagen,
De Roomschen Adelaar de bliksemschicht te ontdraagen,
(115) Met diepe oneenigheid te strooijen door zyn Ryk.
De duitsche Vorsten doen gelooven ’t ongelyk
’T geen hen daar van elkaâr berokkend wierd; al even,
Of de eene de andere bedektlyk stond naar ’t leeven;
Of dat, door staatzucht, de een stond naar des anders erf;
(120) Om zo te storten in hun uiterste bederf.
’k Had graag een groot gedeelte, in ’t wyt befaamt Germanje,
Van Oostenryk gerukt, en opgeruit aan Spanje.
Indien ’t Stadhouderschap des Hemels stond ten doel,
’K bestormde zelfs, kon ’t zyn, St. Peters hooge stoel,
(125) Die Alexander nu zo vreedzaam tracht te houwen,
Dat ik beducht ben om daar eenig kwaad te brouwen.
Doch ik zal woelen tot het eens gelukken zal,
En dat dien Basilisk van ’t Westen te geval,
Wyl duizend duizenden van hem, en door zyn schaaren,
[p. 7]
(130) Met Karons veerboot naar uw Ryken overvaaren.
Die Held verrykt de Hel. Ik bragt van Oost, tot West,
Het Oorlog op de been, die alverslindb’re pest.
Ik zie eerlang de vlam in ’t Noorden overvliegen.
’k Zal al de Waereld, zo ’t my doenlyk is, bedriegen,
(135) In oproer stellen, en aanhitzen tegens een.
PLUTO.
Wel aan, elk dan zyn best. Gy, Twist, ga daatlyk heen;
Doe, door gantsch Nederland, uw hevig vuur ontsteeken.
Hits stad op tegens stad, u zal geen konst ontbreeken,
Om wantrouw, achterdocht, en afgonst uit te broên.
(140) Gy moet van over zee een nyt ontsteeken doen,
Die van Brittanje snort in ’t oor der Batavieren.
En gy, Geweld, gy moet uw’ drift den teugel vieren,
En helpen steets Bedrog, wanneer zy komt te kort;
Op dat myn wil, naar wensch, op ’t felst voltrokken word.
GEWELD.
(145) Myn spieren jooken. Ik zal, door myn woeste Rid’ren,
De menschen poop’len doen, en van verbaastheid sid’ren,
Ik zie me alreê van Moord, en Stookebrand omringt;
Die knarst, dat zelfs het vuur uit zyne tanden springt.
BEDROG.
Kom, gaan wy elks zyns weegs. Ik zal u voor gaan treeden,
(150) En my omzigtig in het vossevel bekleeden.
PLUTO.
’t Licht naakt de kimmen reets. Ik schuw, ik vloek den dag,
Terwyl myn oog nooit licht met grooter afkeer zag.
De Hemel haat my doch voor eeuwig. ’k Zal my wreeken,
Al zou myn Ryk, beschanst met negen storrembeeken,
[p. 8]
(155) Aan duigen spatten. Gaat, ’t is nu de rechte tyd,
Dat elk zich meesterlyk in zyn bediening kwyt.
TWIST.
Wel aan, dat is u voor.
BEDROG.
                                      Ik zal u listig volgen.
GEWELD.
Ik raas van ongeduld, en was nooit meêr verbolgen.
PLUTO.
De dag breekt door.     Ik hoor gerucht.     Verzinkt terstond,
(160) Gy, Geesten; ’k volge u na; want de aarde ontsluit haar mond.
Het loeit van ond’ren om my naar beneên te haalen.
’k Sluit zinkend’ myn gezigt, en schrik voor Febus straalen.


ZESDE TOONNEEL.

MERKUUR, FAAM.

MERKUUR.
MYn reis is afgeleid dus ver! ’k volvoer myn plicht.
’k Wacht, op Jupyns bevel, de Vader van het licht.
(165) Zo ik my niet bedrieg staan wy in Neêrlands paalen.
FAAM.
Wat aangenaam geluid! wat licht komt ons bestraalen?
’t Zyn Febus Zusters. ’k Neeme op heur verrichting acht;
Terwyl ik naar ’t bevel van heure Broeder wacht.


[p. 9]

ZEVENDE TOONNEEL.

FAAM, MERKUUR, ZANGGODINNEN.

ZANG.
                MEn zaai geen zaad,
                (170) Van nyt noch haat,
                Dat is het schandelykst van allen;
                Zo ’t wortels schiet,
                ’t Gaat al te niet,
            En Neêrland zou in ’t kort vervallen.

            (175) Eendragt doed in weelde bloeijen,
                Hemelen, en Zee, en Aard;
                Eendracht maakt de Vryheid waard,
            Doed de weetenschappen groeijen.
            Wee dan die door twist beletten,
            (180) Vryheid op den troon te zetten.

            Apollo, die, door uwe straalen,
                De Hemel, ja ’t Heelal verlicht,
                Wend na ons uw volmaakt gezigt,
            Ei! wil op ’t spoedigst’ nederdaalen.

            (185) Doe, door uw’ Majesteit, verdwynen,
                De buijen die reeds vaardig staan;
                Doe alle nevelen vergaan;
            Laat ons uw’ held’re Zon beschynen.

            Verheugd, verheugd u Speelgenooten,
                (190) Wy worden van om hoog bestraald;
            De Hemelen zyn reeds ontslooten.
                Is ’t niet Apollo die daar daald?


[p. 10]

ACHSTE TOONNEEL.

MERKUUR, FAAM, ZANGGODINNEN,
APOLLO, nederdaalende, in eene Wolk.

ZANG.
            WY zien hem door de Wolken zweeven;
            Hy is ’t; ’t begind hier al te leeven,
            (195) Het heilig woud, de Bron, en duin,
            De Sederboom verheft haar kruin;
            De Pynboom buigt haar steile top,
            De schoone Roos dringt uit haar knop,
        Een lent’ van bloemen verft de Heuvels, en de daalen.
        (200) ’T Gevogelt’ kwinkeleert, de schelle Nachtegaalen,*
            Betuigen, door gezang, haar vreugd,
            ’T is alles op zyn komst verheugd,
        Zie, zie de lieve bloemtjes groeten,
        ’T Gras buigt, eerbiedig voor zyn voeten.
APOLLO.
(205) Gy Majas vlugge Zoon, en wisselzieke Faam,
Hoort wat ik u gebiede uit Jovis strenge naam.
Merkuur, gy kwaamt aan hem des Waerelds stant verklaaren;
Nu zal ik u ’t geheim des noodlots openbaaren.
Neem ’s Hemels wil, door myn beveelen, wel in acht.
MERKUUR.
(210) ’k Heb Jupiters bevel voorheen altoos volbragt,
En zal volharden in hem steets ten dienst te weezen.
FAAM.
Voor myne zorg en vlyt heeft Febus niet te vreezen.
APOLLO.
Hoort, hoort, met yver dan, naar een geheimenis,
[p. 11]
Die my, uit’s Hemels naam, alleen bevolen is.
(215) ’t Verbond der Vorsten, van het wytberoemt Germanje,
Vereenigt met de Kroon van Engeland en Spanje,
En de oude Batavier, zal blyven ongeschend,
Zo lang door gantsch Europ’ het Oorlog is ten end;
En wy de Franschen Haan zyn vleugelen doen korten;
(220) En, als Salmoneus, door de bliksem nederstorten.
Al wien door hoogmoed my verwaand nabootzen zal,
Of Vader Jupiter raakt endelyk ten val.
De Roomschen Adelaar, gevreest van alle kanten,
Zie ’k zyne standaards reets in ’t wreê Bizanse planten;
(225) Zyn wiek beschaduwen al de Aziaansche Ree,
En Leenheer worden van de witte en zwarte Zee.
De Bosfor duikt van angst voor zyne bliksemstraalen,
En tracht voor eeuwig ’t hoofd in zyne kil te haalen.
Den eenen Soliman, gemuilband, heeft zyn loon.
(230) En de and’ren zit alreeds en waggeld op zyn troon,
En zal eerlang (zo leid het hoog besluit der Goden)
Zich zelf verbaast zien uit zyn eigen Land gevloden.
Terwyl het Duitsche Ryk vertrouwd werd aan de zorg,
Van Sax, van Beijeren, van Ny- en Brandenborg.
(235) Jupyn beschermt Oranje en doed Tierannen wyken,
Terwyl hy Koning is der Brittenlandsche Ryken;
Wiens Kroon, hoe schoon, hoe ryk, hoe heerelyk van licht,
Noch werd begraaven in de glans van zyn gezigt.
Gezigt, ’t geen Aarde, en Zee opschieten doed Lauw’rieren,
(240) En Palmen, en Olyve, om, of in ’t zegevieren,
De Lauwerbladen; of in vreê ’t Olyve blad,
Gevlochten door de Palm, een krans van dierb’ re schat,
Te streng’len om de kruin der Helden, en der Braaven,
Die, door hun dap’re moed, steil na de starren draaven.
(245) Gy zult eerlang de Teems zien dryven naar de zee,
Ruim zo veel kielen als ’er ank’ren op zyn ree;
[p. 12]
En duizende Oorlogsliên, van eed’le wraak gedreeven,
Zult gy, van ’t Roosryk strand, naar ’t Lelyryk zien streeven;
Vereenigt, en gesterkt, met Neêrlands Waterleeuw;
(250) Verzeld van Hollands magt, van Vries, en stoute Zeeuw:
Al volk vol dapperheid, vol edel bloed in de aâren,
Gewiegt en op gevoed in ’t hobbelen der baaren.
Dus samen aangezet, en onder ’t groot beleid
Van Wilhelm, Neêrlands arm, en Eng’lands Majesteit,
(255) Zult gy ’t gelukkig uur in ’t korte zien gebooren,
Dat ’s Hemels Wreeker haar vervolgers zal verstooren.
Men zal eerlang met bloed geschreeven zien in ’t veld;
Dit is de Oranje Vorst, de temmer van ’t geweld.
Gantsch Vrankryk siddert reets voor ’t schit’ren zyner zwaarden,
(260) En voor de ontrolde vaan van zyne krygsstandaarden:
De stranden drinken ’t bloed zyns vyands; ’t Aardryk trilt,
Wanneer ’t de straalen ziet afschieten van zyn schild:
Hy streeft steets in triomf, door duizende gevaaren,
En doed dat onweer op zyn wenken straks bedaaren:
(265) Hy geeft, aan dien ’t hem lust, of oorelog, of vreê,
En voerd de sleutels van het land en van de zee.
Gaat heen, verkondigt dit aan die zyn saamgespannen,
Op dat het Aardryk eens verlost word van Tierannen.
Gy Faam, maak dit bekend aan Spanje en Oostenryk.
(270) Merkuur, die Nederland verkiest tot uwen wyk,
En daar de handel sterkt van ’t Westen, tot aan ’t Oosten,
Gy zult den Batavier in zyne wallen troosten,
En hem verzekeren, dat hy in vast bestand,
En eendragt leeven zal met die van Brittenland;
(275) Vry van geweetensdwang, en vry van and’re smetten;
Gerust in vryheid, recht, en zyne aloude wetten.
Dat min- en vreedzaam volk, weet wel hoe reed’ lyk ’t is,
Dat aan den Keizer komt het geen des Keizers is;
[p. 13]
Dat ’s schot en lot, vernoegt, aan zynen Heer betaalen.
(280) Waar door de Staat in ’t end haar adem zal herhaalen.
De kragt en zenuwen des Oorelogs is ’t geld;
’t Is billik dat het dan werde in ’s Lands kas besteld:
’t Is voor de Vryheid, die Oranje zal bewaaren,
Ten koste van zyn bloed, en duizende gevaaren.
(285) Hy krygt geen kleene schat die vryheid valt ten deel.
Laat aan den Amstel, op het wytberucht Toonneel,
Het tegendeel eens zien; daar de eerste Batavieren,
Gesleept aan ketenen door Neroos bloedlauwrieren,
Hun vryheid misten in een deerelyke stant;
(290) Daar de eene wreed vermoord, en de andre, in eene band
Van slaaverny geparst, naar Romen wierd gezonden.
’t Geen Vondel, mynen zoon, met weêrgalooze vonden,
En redeneringen gebragt heeft aan den dag.
Een werk zo schoon als ooit ’t naauwkeurigste oog bezag.
(295) Die twee Gebroederen, uit Batoos stamme, leeren,
Hoe smartelyk het valt hunn’ vryheid dus te ontbeeren.
Prent dit in ’t hart van ’t volk, door een verbeeldenis,
Dat hen niet waardiger dan de eed’len vryheid is,
En hoe zy is bekend aan de Amsterdamsche Heeren;
(300) Die, boven alles, zulk een groote schat waardeeren;
Zy achtenze ook zo waard, zo groot, zo ryk, zo zoet,
Dat zy daar ’t zegel van beschermen met hun bloed
Wie leeft’er voor de vuist, die zulke deugden lastert?
Ten zy, door eigenbaat, zyn zinnen zyn verbastert.
(305) Van eer, van eet, van plicht. Men schuwe zulk een pest,
Als zynde een kanker van het algemeene best.
Ik zal de lastertong, als ’t tyd is, loon verschaffen:
De Schryver van Parnas met Schorpioenen straffen,
Zyn spieren villen, heel verwoed, met sneê op sneê,
[p. 14]
(310) Gelyk ik Marsias om zyn verwaandheid deê.
De groote Wilhelm zal, in tyd van nood, bevinden,
Dat Amstels Heeren zyn de beste en trouwste vrinden.
Hy zal op hen, en zy op hem zien, meêr en meêr;
Hy, Weiflaars schiften van een oprecht Burgerheer;
(315) Zy, op zyn groote deugd, en daaden zich vertrouwen,
Hem voor verlosser, en beschermheer altoos houwen.
’t Is tyd dat ik vertrek. Slaat myn beveelen ga.
MERKUUR.
Ik vliege op uw bevel.
FAAM.
                                      Ik volge u spoedig na.


ZANG

Door de

ZANGGODINNEN.

                DAnk Febus voor zyn gunst,
                (320) Zo groei, zo bloei de kunst.
                Dank Febus voor zyn gunst.
                Wy streeven weêr naar boven,
                Om hem daar ook te looven.

EINDE.

[p. 15 en 16: blanco]
Continue

Tekstkritiek:

vs. 64 naar geschrei er staat: naargeschrei
vs. 200 Nachtegaalen, er staat: Nachtegaalen.