Ceneton07352
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen,
Universiteit Leiden.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

Rotgans ontleent een groot deel van de stof van zijn Scilla aan Ovidius’ Metamorphoses. Hij citeert de Latijnse tekst, maar er zijn ook woordelijke overeenkomsten met de vertaling van Vondel:

Publius Ovidius Nazoos herscheppinge. Vertaelt door J. v. Vondel. Amsterdam, [ter drukkerye van Daniel Bakkamude] voor de Weduwe van Abraham de Wees, 1671. UBL 2143 B 7.

[p. 226]
Minos belegert ondertusschen Alkatoë, het welk gewonnen, zoo verkeerde Nizus in eenen arent, Scille in eenen leeurik.
[...]
[p. 227]
ALree verdrijft de glans, in ’t krieken van den dagh,
Den duistren nacht, en komt de zon ter kim uit jaegen,
En d’oostenwint legt vlak. de donkre regenvlaegen
Verrijzen, en de wint van ’t zuiden uit een wolk
(5) Begunstight Eakus, en ’t nieugeworven volk,
Met eenen Cefalus, den afgezant, in ’t keeren,
Die, eer men hen verwacht t’Atheen, naer hun begeeren,
De haven winnen: maer de koning Minos prest
Terwijl zijn heir, en stroopt al ’t Lelegeesch gewest,
(10) En komt zich legeren voor d’Alkateesche muuren,
Daer Nizus hof houdt, die eerwaerdigh by gebuuren
Om zijnen ouderdom, op ’t hooft droegh ’t purpren haer,
Waeraen de welvaert van al ’t rijk hing met gevaer.
De maen vernieut zeswerf haer horens hoogh gesteegen,
(15) Geduurende ’t beleg, noch bleef de stadt belegen,
En d’oorloghskans hing lang in twijfel, en beraet
Wat zy te kiezen stont. dicht by de vesten staet
De toren en het slot, gewoon geluit te geven.
Men zegt hier is de klank van Febus lier gebleven,
(20) En d’aengenaeme galm bleef hangen in ’t ciment
Der muuren. Nizus oir en dochter was gewent
[p. 228]
Hierop te steigeren voor d’ooreloghskrakkeelen,
En daer met kaikens zoet der muuren galm te streelen,
En onder het beleg der stede reis op reis
(25) Den fellen strijt te zien. nu kendeze in ’t pallais,
Geduurende ’t bestant, de hopmans, hunne naemen,
En der Kretenzen draght, en pijlekokers, t’zaemen
Met al de benden, en de paerden, boven al
En meer dan haer betaemt in ooreloghs geval
(30) Te kennen, Minos zelf den koning, voortgesprooten
Van schoone Europe. ’t zy de hellem bleef geslooten,
Of ’t hooft van pluimen hing beschaduwt voor het licht,
Zy prees zijn schoonheit, en opheldrende aengezicht.
Schoot hy den schittrenden metaelen schilt aen d’armen,
(35) De schilt stont voeghelijk. schoot hy in d’oorloghszwarmen
Een taeien esschen schicht den vyant naer het lijf,
De jongkvrou prees den scheut, en ’t afgerecht bedrijf.
Zagh zy hem met den boogh en pijl op iemant mikken,
Dan zwoerze Febus kon den vyant dus verschrikken
(40) Met een’ gezwinden pijl. zagh hem de maeght in ’t stof
Bloots hoofts, en zonder helm, door d’ope poort van ’t hof,
In ’t purperen gewaet het witte paert beschrijden,
En ’t rijke dekkleet, root van gout, om uit te rijden,
Den breidel, wit van schuim, regeeren; dan vermant
(45) Van liefde, en naeulijx by haer zinnen en verstant,
Schat zy den schicht, dien hy alleen aenraekte en eerde,
Gelukkigh, en den toom, dien zijne hant regeerde,
Gelukkigh, en de maeght kreegh eenen lust in ’t ent,
Zoo ’t vry stont, Minos zelf t’aenschouwen in zijn tent.
(50) Het zou haer lusten uit den toren op het wenssen,
Te springen midden in het leger der Kretenssen,
Of vaders kopre poort t’ontgrendelen al stil
Voor haeren vyant, of te doen wat Minos wil.
Zy zat terwijl en zagh alle oorloghsdreigementen
(55) Van dien Dikteeschen heer, en zijn sneeuwitte tenten.
[p. 229]
Toen sprakze: ik twijfele of de blyschap my betaemt,
Of treuren, om den krijgh van Minos, die ons praemt.
My smart dat Minos my bestrijt, die hem beminne:
Maer rees hier ’t oorlogh niet, ik zelve, zijn vriendinne,
(60) Had Minos noit gekent: doch evenwel zoo ’k ging
Uit vaders sterke stadt in vaste gyzeling,
Hy moght van deze stadt aftrekken met zijn benden,
My tot een vredepant behouden, ’t oorlogh enden.
O allerschoonste heer en koning, wijt vermaert,
(65) Was uwe moeder, die ter kroone u heeft gebaert,
Zoodaenigh, billijk dat een godtheit om haer blaekte:
En hoe gelukkigh waer mijn levenslot, geraekte
Ik vliegende in het heir van dien Kretenzer heer,
Om hem mijn minnevier t’ontdekken, en van veer
(70) My hem ten bruitschat op te veilen, en bedingen
Dat hy heer vaders rijk zoo fel niet zou bespringen:
Want eer blijf ’t huwelijk, waerop ik hoope alree,
Noch steeken, dan ik, tot verraet van vaders ste,
Vervalle: schoon het wel verwonnen quam te stade
(75) Dat hy verwonnen wiert door goetheit en genade
Des overwinners: en gewis hy voert niet los
Om ’t deerlijk sneven van zijn’ zoon Androgeos
Den oorlogh, en is sterk en qualijk af te keeren,
Die met den zwaerde komt zijn goede zaek verweeren.
(80) ’k Geloof wy zullen in den oorlogh gaen te gront,
En met de stadt ten roof hem vallen in den mont.
Waerom zal krijghsgewelt, en ’s vyants heir hier buiten,
En niet mijn liefde en gunst, de poorten open sluiten?
Men gunne liever hem onbloedigh, zonder moort,
(85) En nederlaeg van volk, de sleutels van de poort.
Ik ben, ô Minos, zelf bekommert dat een wreede
En reukelooze hant, in ’t openen der stede,
U moght doorstooten: en wie is zoo wreet van aert,
Die kennisdraegende u een’ schicht of staelen zwaert
[p. 230]
(90) In ’t harte drijven zou? dit inzicht steunt op reden.
Ik wil het rijk en my ten bruitschat uitbesteden,
En zulk een oorloghsvier uitblusschen met mijne echt:
Doch wat vermagh de wil! de koningswacht sluit hecht
De poort, en vader staen de sleutels ’s nachts bevolen.
(95) Ik ongelukkige, beminnende in ’t verholen,
Vrees hem alleen, en hy alleen keert my door ’t slot.
Och waer ik vaderloos! elk is zijn eigen godt,
En smeet zijn heil, of blijft van het geluk versteeken.
Fortuin verwaereloost de sufsters, en haer smeeken.
(100) Indien een andre van dees liefde ontsteeken waer,
Zy zette met een lust de zorgen, het gevaer,
En wat de minne keert, ter zijde, en uit haere oogen:
En hoe zoude iemant meer dan ik hierin vermogen?
Ik durf door vier en zwaert heenstreven trots en koen:
(105) En noch heeft niemant vier en zwaert hiertoe van doen.
Heer vaders purpren haer is my alleen van noode.
Dit schatte ik boven gout. dit haer zal my, te bloode,
Aen zege helpen, en het wenschen van mijn hart.
Zoo spreektze, en midlerwijl bedekt de voornacht, zwart
(110) En bruin van pennen, d’aerde, en voedt bekommeringen,
Ook stoutheit, onbeschroomt om uit den bant te springen
By duister. al wat leeft, van dagelijx gewoel
En zorgen afgemat, lagh stil, gerust en koel
In zijnen eersten slaep verzoopen. zy treet vaerdigh
(115) Naer vaders kamer. ô aertsgruwel, vloekens waerdigh!
De dochter, midlerwijl de min het hart bevangt,
Berooft den vader ’t haer, daer ’t gansche rijk aen hangt,
En schendigh zulk een’ roof te lasterlijk bekoomen,
Gaet strijken met dien buit ter poorte uit zonder schroomen,
(120) Door ’s vyants leger heen [zoo vast betroude zy
Op haer verdienste] en komt vol moeds, ten leste by
Den koning, die vast beeft, als zy hem dus bejegent:
Ik Scille, Nizus bloet, bestelle u, rijk gezegent,
[p. 231]
[De min gebietme dit] hiermé mijn vaderlant,
(125) En vaderlijke stadt. ik eische loon noch pant
Dan u alleen. aenvaert dit haer, een pant van trouwe.
Geloof ik levere u geensins met angst en rouwe
Heer vaders haer, maer zelf zijn leven en zijn hooft,
Met eenen schonkze hem ’t geschenk, te schelmsch gerooft.
(130) De koning Minos deist te rugge, en slaet bezweeken
Om zulk een’ gruwel, en begint aldus te spreeken:
O schennis van onze eeu! het hemelsche besluit
Drijve u, te water en te lant, ter werrelt uit.
Waerachtigh ik wil niet gedoogen dat mijn eilant
(135) En errefrijk, de wiegh van Jupiter, ’s volx heilant,
Van zulk een aertsgedroght besmet werde en betreên.
Zoo sprak hy, en gelijk een wetheer van de zeên,
En van rechtvaerdigheit, den vyant, nu verwonnen,
De wetten stellende, beval het ree begonnen
(140) Beleg te staeken, en de maghtige oorloghsvloot
t’Ontmaeren, en maetroos al ’t vaertuigh kleen en groot
Te rug te roeien. Scille aenziende hoe de kielen
Ter zee in streven, als zy aen de riemen vielen,
En hoe de koning haer dien schelmschen loon ontzeit,
(145) Steekt op van gramschap, nu geen mededoogenheit
Zijn hart vermorwde, en haer gebeden ydel waren.
Zy rukt het haer uit, strekt de handen op de baren,
En roept: ontvlugtge een, die zoo veel aen u verdient?
O gy van my bemint, ook boven vader, vrient,
(150) En eigen vaderlant! ô wreedaert gaetge veegen,
Die door ons schelmstuk en verdiensten raekte aen zegen!
En raekt u mijn schenkaedje en liefde niet? ô helt,
Op wien ik al mijn hoop en zinnen had gestelt?
Want waer zal ikme nu, van u verlaeten, keeren?
(155) Naer ’t vaderlant? dat ziet den vyant triomfeeren,
En legt verwonnen: en genomen zoo ’t noch stont,
Durf ik mijn’ vader wel gemoeten op dien gront,
[p. 232]
Zoo snoot by my verraên? het staet voor my geslooten.
De burgers haeten my, de kleenen en de grooten.
(160) d’Aengrenzende yst van zulk een voorbeelt, noch te raeu.
Nu valt de werrelt en gansch Krete my te naeu,
Alleen om Kretes wil. verbietge ons dit uit toren;
Zoo zijtge zeker uit Europe niet geboren,
Maer uwe moeder was ’t ongastvry zantgewest,
(165) Een wreede tigerin, ’t Armeensche tigersnest,
Charibdis, met den storm in ’t zuiden aengedreven.
Godt Jupiter was noit de vader van uw leven,
Noch uwe moeder wert van eenen stier geschaekt.
’t Gerucht van uwen stamme is valsch in zwang geraekt.
(170) Een wreede stier was ’t die u teelde, en onder ’t loeien
Zijn liefde nimmer zette op vaerzen, noch op koeien.
O vader Nizus, koom en strafme: ik heb misdaen.
Verheugh u dat ons stadt geschent legt en vergaen,
Ter straff’ van ons, die nu ront uit bekennen moeten
(175) Dat wy ’t verdienden, en met recht dees misdaet boeten.
Dat hierom iemant, die verkort is, met zijn hant
My, godelooze en een strafwaerde, help’ van kant.
O overwinner door ons schelmstuk, loos besteeken,
Waerom beschuldightge ons van schelmsche lasterstreeken?
(180) Dit lasterstuk, begaen aen vader en mijn lant,
Gebruik u zelf ten dienst. maer waerdigh waerze uw hant
Te trouwen, die, gelijk een overspeelster, schendigh
Den norssen stier bedroogh, te gruwzaem en elendigh,
Door eene houte koey, en zwaer ging, los van tucht,
(185) Van tweederley gestalte, een lasterlijke vrucht.
Ondankbre, luistertge ook naer mijn mistroostigh kermen?
Of gaen de winden, niet bewogen tot ontfarmen,
Met mijne woorden en uw schepen recht door zee?
Het isme nu niet vreemt dat een Pasifaë
(190) Meer trek had tot den stier dan t’uwaert, die veel forsser
Van aert waert dan een stier, en ongelijk veel norsser.
[p. 233]
Het lustme elendige te spoeden, en ik hoor
De baren, in de zee gescheurt, op ’t waterspoor
Vast ruisschen, en het lant schijnt snel te rug te deizen
(195) Met my. ô Minos, die niet omziet onder ’t reizen
Naer mijn verdiensten, en de trou slaet in den wint,
Zult niets uitrechten. ’k zal, uws ondanx, u gezwint
Navolgen in het zogh, en aen den achtersteven
Vast hangende, over zee gesleept, door ’t water streven.
(200) Zoo spreektze nauwelijx of springt van boven neêr
In ’t water, dat het schuimt, en volght de vloot in ’t meer.
De liefde geeftze kracht. zy hangt, vervoert van minne,
Aen ’t groot Kretenzer schip, gelijk een gezellinne
Des aftoghts, bits benijt. de vader ziet haer vlugt,
(205) En ree verandert, als een sperwer in de lucht,
Pooght met den krommen bek haer van het schip te rukken,
Waeraen zy vast hing, die bevreest voor ’s vogels nukken,
Het koningsschip verlaet, ’t welk door de golven drijft;
En ’t schijnt datze in de lucht op ’t water hangen blijft.
(210) Zy schijnt een pluim. de pluim, in ’t vogelkijn herboren,
Heet leeurik, naer de lok den vader afgeschoren.
    Als Minos nu belant in Kreten, en met een
Zijn maght en oorloghsvolk ten schepe is uitgetreên,
Betaelt hy Jupiter belofte en offerhanden
(215) Van hondert stieren, hangt den roof rondom de wanden
En pijlers van het hof. de stam was midlerwijl
Geschent door ’t overspel, ook tegens wet en stijl
Begaen met een gedroght van tweederley natuuren,
Waer van Pasifaë gelagh, den nagebuuren
(220) Nu kundigh. Minos zoekt dees vuile lastersmet,
En snoode bloetschande, af te keeren van zijn bedt,
En ’t gruwzaem hofgedroght ter zijde in d’afgeschooten
Behuizing doolhofswijs te houden opgeslooten.
Vernuftige Dedael, een bouheer zonder ga,
(225) Aenvaerde ’t werk. men kon in ’t gaslaen voor en na
[p. 234]
Geen oogh, hoe scherp men zagh, op eenigh teken houwen.
De paden kringkelen in boghten en in vouwen,
Misleiden ’s gangers oogh: aleveneens gelijk
De stroom Meander door het Frigiaensche rijk
(230) Loopt speelen met zijn kil, dan op dan nedervloeien,
Zich zelf bejegenen, dan naer den oorsprong spoeien,
Dan weder zeewaert in een wijt en ruimer velt,
En onder ’t wentlen zich geduurigh werk bestelt.
[...]

Continue

SCILLA,


TREURSPEL.

DOOR

L. ROTGANS.

[Vignet: In hoc signo].

t’AMSTERDAM,
_____________________

By FRANÇOIS HALMA,

Boekverkoper; MDCCIX.

MET PRIVILEGIE.

Continue

OPDRAGT

AAN DEN
WELEDELEN ACHTBAREN
HEER

JAN ELIAS

HUYDEKOPER,

HEER VAN MAARSEVEEN,
NEERDYK, enz.

MEDEPRESIDENT SCHEPEN
DER STADT AMSTELDAM,
enz. enz. enz.
Weledele achtbaare Heer en hooggëerde Neef
UW WelEds. ongeveinsde vrientschap en gunstige gedachten, omtrent myn’ persoon in verscheide voorvallen gebleeken, hebben my aangemoedigt om Uw WelEds. met veel eerbiedigheit tot Beschermheer dezer toneelpoëzye te verzoeken, op dat zy onder Uw WelEds. vleugelen de stormen van haare benyders mogte ontschuilen.
      En wien kan ik deze stoffe, waar in de deugdt na veele vervolgingen triomfeert, en het quaadt ten spiegel van anderen gestraft wordt, beter opdraagen, dan Uw WelEd:, die, onder eene algemeene toejuichinge met een onbevlekt gewisse, de gerechtigheit in de Amsterdamsche vierschaare hanthaaft?
      Uw WelEds. ongemeene hoedanigheden zouden hier wel eene ruimer uitbreidinge vereischen, maar wetende dat Uw WelEds. aangebore zedigheit alle loftuitingen veroordeelt, zal ik my hier niet verder in uitdrukken; maar alleen zeggen, dat Uw WelEds. uit hoogloffelyke Ouderen, oprechte Vaderen des vaderlandts (wier verdiensten noch versch in de gemoederen der ingezetenen geprent staan) gesprooten, de wereldt blyken geeft, dat hunne deugden niet versterven, maar in eenen nakomeling, zyne beroemde geboorte in alles waardig, herleeven.
      Ik zal my niet verstouten Uw WelEds. hoogwigtige bezigheden, door eenen langen opdragt, af te breeken, maar eindigende verzoeken dat Uw WelEd: my de eer gelieft te vergunnen dat ik my met veel eerbiedigheit mag noemen
                WELED. ACHTB. HEER

                                Uw Weleds. gehoorsaamste
                                        en verpligtste dienaar.

                                                L. ROTGANS.

Continue

VOORREDE.

DE latynsche dichter Publius Ovidius Nazo, beschryft in het boek zyner Herscheppinge, dat Minos, koning van Krete, om den moordt van zynen zoone Androgeos, te wreeken, den Athenienzeren en andere medepligtigen den oorlog aandeede; en dat hy in het beleg van Alkathoë door Scilla, dochter des konings Nizus, verscheide maalen van de statswallen by stilstant van wapenen gezien, zoodanig van haar bemint wierdt, dat zy, om haar oogmerk te bereiken, zich niet ontzag het purper haartje, dat haar vader op het hoofdt droeg, en daar het heil en welvaren van het gansche ryk van afhing, by nacht af te snyden, en dezen roof den belegeraar, als een blyk van liefde, aan te bieden: gelyk de dichter aldus zingt:

                    Thalamos taciturna paternos
Intrat, &, (heu facinus) fatali nata parentem
Crine suum spoliat, praedaque potita nefanda
Fert secum spolium sceleris, progressaque porta
Per medios hostes (meriti fiducia tanta est)
Pervenit ad regem.

Maar de troulooze dochter vondt zich bedroogen, toen de koning in plaats van haar gunstig te ontfangen, in de volgende vloeken uitborst:

Dii te summoveant, ô nostri infamia saecli,
Orbe suo, tellusque tibi, pontusque negetur.
Certe ego non patiar Jovis incunabula Creten,
Qui meus est orbis, tantum contingere monstrum.

Dit verdichtzel hebbe ik voor myne hooftstoffe verkooren: maar veele andere omstandigheden zyn, om dit treurspel werkzaam en aangenaam in de oogen der aanschouweren te maaken, naar het voorbeeldt der fransche Toneeldichteren, van my zelf uitgevonden, en daar by gevoegt.
    Om deze fabel nu schyn van waarheit by te zetten, heb ik dat purper haartje van Nizus, als de behoudenisse van ’t ryk verworpen, maar my bedient van zeker Schildt, waar op het beeldt van Mars gegraveert stondt: het welk met alle omzigtigheden in de hofkapelle van Nizus bewaart, en van zyne onderdaanen met veele plegtigheden als de Beschermgodt van het gansche ryk verheerlykt en geviert wierdt.
    Deze bygelovigheit der Afgodische Heidenen is zoo gemeen en bekent, dat ik den kundigen lezer tot bewys met geene voorbeelden behoeve op te houden.
    Twee hooftpersonadien hebbe ik hier by gevoegt: te weten Ismene, die ik als een twede dochter van Nizus; en Fokus, zoon van Eakus, koning van Enopië, dien ik als haaren minnaar ten toneel voere.
    Dezen Eakus zocht Minos als hulpgenoot in den oorlog in te wikkelen, doch te vergeefs; want hy koos in tegendeel als bontgenoot de zyde der anderen; en daarom hebbe ik met meer vryheidt zynen zoon in dit treurspel mogen gebruiken.
    De liefde tusschen deze twee doorluchtige personadien, door my verdicht, verwekt byzondere hartstogten, want ik stelle den overwinnaar Minos, die Scilla veracht, als medeminnaar van Fokus.
    Verscheide zaaken, die tot waarschynlykheit dienen, als hoedanig Scilla het Schildt gerooft heeft, en uit de stadt is gekomen; hoe de priester, na het missen van het heiligdom, oproer onder de burgers stichtte, en andere, zyn ook van myne uitvindinge.
    Eenigen, dien de vryheden van het toneel niet genoegzaam bekent zyn, zullen mogelyk deze byvoegzels veroordeelen: maar ik zegge, indien ik een waare geschiedenis behandelde, dat ik die in haar geheel zoude laaten; doch als men een verdichtzel, met zedelessen vermengt, slechts behagelyk in de oogen der aanschouweren, en waarschynlyk, volgens de toneelwetten, te voorschyn brengt, is deze uitweidinge, naar myn oordeel, geoorlooft. Ook zal ik op die berispinge, indien myn arbeidt den toneelkundigen eenigsins voldoet, en ten voordeele der Amsterdamsche Godtshuizen mag gedyen, weinig acht geeven.

Continue

PRIVILEGIE.

DE Staten van Hollandt ende Westvrieslandt, Doen te weten. Alsoo Ons vertoond is by Lucas Rotgans, woonende tot Utrecht, hoe dat hy geerne Wilhem de derde Koning van Groot-Brittanien, door hem in Heldendicht beschreven, en in acht Boeken verdeelt, midsgaders zyne verdere dichtkundige Werken met den druk zoude gemeen maaken, ende onder zyne dagelykse toezigt en gedurige nalésing tot Utrecht laten drukken; Dan alzoo hy niet sonder reden bedugt was, dat sommige baetzuchtige menschen, na dat hy veel tyds en arbeyds daar toe zoude hebben besteedt, en grote onkosten tot het drukken van ’t selve gedaan, sich mogten onderstaan het voorsz. Werk in ’t geheel of ten deele in Onsen Lande van Holland na te drukken, en dikwils by faute van naeukeurige toezigt, en opmerkinge, niet alleen desselfs luyster te beneemen, maar ook zelfs aan de dichtkunde, en aan de reputatie van den Auteur te kort te doen; zoo vind de zelve zig genootsaakt om zulks voor te komen, zig te addresseeren aan Ons, en gehoorzaamst te verzoeken, dat Wy uyt Onze Souveraine macht en authoriteit, hem geliefden te vergunnen, gelyk meermalen in diergelijke voorvallen gebeurt was, Ons consent en Octroy, om het voorsz. Werk Wilhem de derde, Koning van Groot Britannien &c. midsgaders alle zyne dichtkundige Werken te mogen laten drukken, daar hy het goet zoude vinden, voor den tyd van vytfien eerstkomende Jaren, zonder dat het binnen dien tyd aan Onse ingezetenen vry zoude staan het zelve Werk, of eenige derzelve na te drukken, of elders nagedrukt in Onzen Lande te brengen, uyt te geven, of te verkoopen, onder zoodanige verbeurte, als wy zouden gelieven te statueren en ordonneeren. ZOO IST, Dat Wy de zake ende ’t verzoek voorsz. overgemerkt hebbende, ende genegen wezende ter bede van den suppliant, uit Onze rechte wetenschap, Souveraine magt ende authoriteyt, den selven suppliant geconsenteert, geaccordeert, ende geoctroyeert hebben, consenteren, accordeeren, ende octroyeren midsdesen, dat hy gedurende den tyd van vyftien eerst agtereenvolgende jaren het voorsz. Boek, genaamt Wilhem de derde, Koning van Groot Britannien &c. midsgaders alle zyne digtkundige Werken binnen de voorsz. Onsen Lande alleen zal mogen drukken, doen drukken, uytgeven ende verkopen: verbiedende daarom allen ende een iegelyken het zelve Boek in ’t geheel ofte ten deele naer te drukken, ofte elders nagedrukt binnen den zelven Onsen Lande te brengen, uit te geeven ofte te verkopen, op verbeurte van alle naergedrukte, ingebragte, ofte verkogte Exemplaren, ende een boete van driehondert guldens daarenboven te verbeuren, te appliceren een derdepart voor den Officier die de calange doen zal, een derdepart voor den Armen daar het casus voorvallen zal, ende het resteerende derdepart voor den suppliant. Alles in dien verstande, dat Wy den suppliant met Onsen Octroye alleen gratificeren tot verhoedinge van zyne schade door het naardrukken van het voorsz. boek, daar door in genigen deele verstaan den inhoude van dien te authoriseren, ofte te advoueren, ende veel min het zelve onder Onse Protectie ende bescherminge eenig meerder credit, aansien ofte reputatie te geven, nemaar den suppliant in cas daarinne iets onbehoorlyks soude influeren, alle het zelve tot zynen laste zal gehouden weesen te verantwoorden, tot dien eynde wel expresselyk begeerende, dat by aldien hy dezen Onsen Octroye voor het werk zal willen stellen, daar van geen geabbrevieerde ofte gecontraheerde mentie sal mogen maken, nemaar gehouden zal weezen het zelve Octroy in ’t geheel zonder eenige Omissie daar voor te drukken, ofte te doen drukken, ende dat hy gehouden zal zyn een exemplaar van het voorsz. Boek gebonden ende wel geconditioneert te brengen in de Bibliotheecq van Onse Universiteyt tot Leyden, ende daar van behoorlyk te doen blyken: alles op poene van het effect van dien te verliesen; Ende ten einde de Suppliant desen Onsen consente ende Octroye moge genieten als naar behooren, lasten Wy allen ende een iegelyken die ’t aangaan magh, dat zy den Suppliant van den inhoude van desen doen, laten ende gedogen, rustelyk, vrédelyk ende volkomentlyk genieten ende gebruiken, cesserende alle belet ter contrarie. Gedaan in den Hage onder Onzen grooten Zegele hier aan doen hangen den XXXjen July in ’t Jaar Ons Heeren ende Saligmakers duysent ses hondert sevenentnegentigh.
A. HEINSIUS.

                          Ter Ordonnantie van de Staten

                                        SIMON VAN BEAUMONT.
______________________________________________

    Lucas Rotgans heeft het recht van deeze privilegie, tot het drukken van zyn Treurspel Scilla, overgedraagen aan François Halma, nu Boekverkoper te Amsterdam.

Continue

VERTOONERS


MINOS, Koning van Krete.
NIZUS, Koning van Megare.
ISMENE, & SCILLA, Dochters van Nizus.
FOKUS, Zoon van Eakus, koning van Enopië, minnaar van Ismene.
MENTOR, Onderveltheer en vertrouling van Minos.
DORIZE, Vertroude van Scilla.
ARSINOË, Vertroude van Ismene.
AGÉNOR, Hooftman der lyfwacht van Minos.
LYFWACHT.

   Het Toneel verbeeldt de tent van Minos voor
                het belegert Alkathoë.

Continue

SCILLA.

TREURSPEL.

______________

EERSTE BEDRYF.

EERSTE TONEEL.
SCILLA, MINOS.

SCILLA.
JA, Minos, aan ’t geschenk, dat ik u heb gegeeven,
En uit de kerk geschaakt, hangt Nizus kroon en leven.
’t Is haast een jaar geleên dat gy hier zyt gelandt,
En ik uw vaanen voor de muuren zag geplant;
(5) Maar hebt gy wel een voet gewonnen met den degen,
Of eenig voordeel op Alkathoë gekreegen?
Wy hebben reis op reis uw stormen doorgestaan,
Uw helden van den wal gedreeven onder ’t slaan;
En gy hadt vruchteloos den krygstogt ondernomen,
(10) Was ik in dit beleg u niet te hulp gekomen.
’t Gewyde pandt, myn heer, dat ik u heb gebragt,
Wierdt lang als heilig by den vorst en ’t volk geacht.
’t Orakel eischte voor een langen reeks van jaaren,
(15) Dat Nizus zorg dit Schildt naauwkeurig most bewaaren,
Een Schildt door Mavors beeldt verheerlykt. hoor, ô heldt,
Wat ons voordezen door de godspraak is gemeldt.

Bewaak dit heiligdom, ô vorst. gy onderzaaten
        Bewierookt Mavors beeldt; daar in bestaat alleen
De rust en zekerheit van uw gebiedt en staaten,
        (20) Het heil der grooten en de zegen van ’t gemeen.

Wie in Megare leeft wierdt van zyn kintsche dagen
Die stem in ’t hart gedrukt. wy vreesden voor geen laagen,
Noch schroomden, door dit Schildt verdedigt, voor geweldt.
Men hadt van jaar tot jaar een vierdag ingestelt,
(25) Waar in al d’edelliên en burgers, mans en vrouwen
Te voorschyn quamen, om een offerfeest te houwen,
En voor den tempel, daar dat heiligdom van ’t ryk
Vertoont wierdt, ’s hemels gunst te looven. blyk op blyk
Gaf ieder van zyn pligt en kerkdienst voor d’altaaren,
(30) Daar hondert stieren, by ’t gewoel der wichelaaren,
Om ’t offer loeiden voor de byl in ’t heilig stof.
Na deze plegtigheit wierdt in de zaal van ’t hof
Een offerdisch gespreidt voor edelliên en grooten,
En by de poort op ’t veldt voor minder lantgenooten.
(35) Zoo wierdt van jaar tot jaar dat groote feest geviert,
De tempel, markt en straat met groente en loof versiert.
Ik zelf heb menigmaal ’t gewyde vier ontstoken,
Den wierook toebereidt, en omgezwaait by ’t smooken,
En als een priesterin, ten dienst der offerhandt,
(40) Het nootlot nagespoort in ’t lillende ingewandt.
’k Heb hondertwerf dien Godt, met neêrgeboge leden,
In vrede of oorlogstydt om Nizus heil gebeden:
Vooral in dit beleg heeft hy my menigmaal
Zyn zegen toegewenkt by ’t klinken van uw staal.
(45) Hoe zal de tempelier nu storm en onweêr kraajen,
En onder ’t weiflent volk zyn zaadt van oproer zaajen!
Hebt gy al iets gehoort?

MINOS.
                                      Gy waart my eerst verdacht,
Toen gy voor my verscheen in ’t midden van den nacht:
Doch nu my door gevolg de waarheit is gebleeken,
(50) Zal ik u van de zaak met grooter vryheit spreeken.
Ik zag in ’t krieken van den dag de witte vaan,
Omvlochten met olyf, op Nizus muuren staan.
Ik heb twee gyzelaars gekreegen uit zyn wallen,
De grootsten uit uw volk, die met hun welgevallen
(55) En ongedwongen naar myn leger zyn gegaan:
Zy bieden met de stadt my kroon en septer aan.
De vesting staat voor my en ’t gansche heir ontslooten:
Dies zonde ik een uit myn getrouste togtgenooten,
Verzelschapt met een troep soldaaten, derwaarts heen.
(60) Al ’t volk is, als ik hoore, ontroert en op de been,
En tegens ’t gansche hof met gramschap ingenomen.
Ik wacht myn legerhoofdt, hy zal straks wederkomen.
Maar gy, mevrouw, die door een dienst van dat gewigt,
En ongehoorde zaak, een vyandt hebt verpligt,
(65) Neem my niet qualyk af, dat ik uw naam moet vraagen,
En wat u heeft geport om dit gevaar te waagen,
En hoe gy ’t heilig Schildt geschaakt hebt uit de kerk.

SCILLA.
Weet dan, ô brave vorst, dat ik dit groote werk...



TWEDE TONEEL.
MINOS, SCILLA, DORIZE, AGÉNOR.

AGÉNOR.
Myn heer, een man van staat, uit Nizus vest geweeken,
(70) Zoekt u om redenen van hoog belang te spreeken.
Hy brengt deze eedle vrou in ’t leger uit zyn hof.

MINOS.
Ik volge u voort. mevrou, ik ga met uw verlof.
’k Zal by gelegenheit u nader onderhouwen.



DERDE TONEEL.
SCILLA, DORIZE.

SCILLA.
Dorize!

DORIZE.
                Goôn! prinses, moet ik u hier aanschouwen!
(75) Men heeft den ganschen dag in dien verbaasden staat
Door ’t hof naar u gezocht, en op de markt en straat
Den burger ondervraagt, maar niets van u vernomen.

SCILLA.
Ik zal ’t u melden. maar hoe zyt gy hier gekomen?
Wat brengt gy uit de stadt en vaders hof?

DORIZE
                                                                  Daar blaakt
(80) Een vier van oproer nu ons Heilschildt is geschaakt.
Al wat my wierdt bericht zal ik aan u verhaalen.
Zoodra de dageraat verrees met morgenstraalen,
Ontstondt’er door de stadt een schielyk moortgerucht.
De koning met zyn stoet ontwaakte, en was beducht
(85) Of ’t vyantlyke heir de poorten en de wallen,
Begunstigt van den nacht, met storm hadt overvallen.
De dappre Fokus, die de ronde eerst hadt gedaan,
Vloog naar de vest, en zag het hoofdt der priestren staan
In ’t midden van den drom der trekkende oorlogsknaapen,
(90) En burgren, die de wacht verpoosden, en in ’t wapen
De post bezetten, die hun’ zorg was toebetrout.
Hy scheurt zyn offerkleedt. hy stampvoet, en aanschout,
Verbaast op dit gezigt, den hemel, onder ’t zuchten.
Op, schreeut hy, burgers, op soldaaten, laat ons vluchten.
(95) Verwerpt het* krygsgeweer. ’t loopt met Alkathoë,
De koninklyke vest, ten ende. wee, ô wee!
Men heeft ons Mavors Schildt, de ziel van ’t ryk, ontdraagen,
En van den wandt gelicht. nu blyken Minos laagen.
Hy heeft gewis door list dit heiligdom gerooft.
(100) Ach! myn altaargenoot, wat hangt u boven ’t hoofdt!
Indien gy vechten wilt, wat kan dat opzet baaten?
De Goden hebben ons door dat geval verlaaten.
Hy brout zijn ondergang, verdoolde burgery,
Die in hun’ toornigheit den sabel gordt op zy.
(105) Wat jammer, wat elende en ramp is u beschooren,
Indien de stadt door storm in ’t stryden gaat verloren,
En koning Minos dringt verwinnaar in de poort,
Omsingelt van zijn stoet, verhit op roof en moordt!
Dan zal geen zuigeling, gedrukt in ’s moeders armen,
(110) Den wreeden kinderbeul beweegen door zyn kermen,
Maar smooren in zyn bloet, terwyl de voedster beeft,
En, vallende op de vrucht, met haar den dootsnik geeft.
Ik zie den dwingelandt uw huis door ’t vier verteeren,
Uw dochters voor uw oog op ’t smokent puin schoffeeren,
(115) De Moordt holt langs de stadt. geen tempel, geen altaar
Verstrekt den vluchteling een vryburg in ’t gevaar.
Verhoedt dit ongeval, en sluit de poorten open.
Hier zwygt de priester: en d’ontroerde burgers loopen
Vol wanhoop langs de vest. het dondert in de lucht
(120) Tot driemaal achtereen. elk schrikt, en neemt de vlucht,
En werpt de wapens neêr. maar Fokus tracht dit muiten,
En schadelyk gevolg in zyn begin te stuiten,
En elk door reden eerst te brengen tot zyn pligt,
En dan door dreigement; maar hy heeft niets verricht.
(125) Hy wordt van ’t woedent volk al vloekende overvallen,
En, schoon hy weêrstant biedt, ontwapent op de wallen,
En naar ’t paleis gesleept. uw vaders lyfwacht keert,
Maar flaau, den aanval, en wordt schielyk overheert.
Met zulk een stoet verschynt de prins voor Nizus oogen.
(130) Door dat veracht onthaal wordt d’oude vorst bewoogen.
De schoone Ismene ziet haar minnaar in dien staat,
En valt hem om den hals met een verbaast gelaat.
Maar ’t opgehitste graauw, vervreemt van mededogen,
Beschimpt de ryksprinses, en ’t koningklyk vermogen,
(135) Men houdt al ’t hofgezin gegyzelt in de zaal,
Met dubble wacht bezet. wie schrikt niet voor ’t verhaal!
Zoo vliegt men om de poort der vesting op te sluiten,
Daar Minos oorlogsvolk, alreê bewust van ’t muiten,
Op ’t waajen van de vaan, met groene olyf bekleedt,
(140) Vast in slagorde stondt. de koning staat gereet,
Om met zyn gansche huis, uw zuster en haar minnaar
In ’t heir te komen, door ’t bevel van zyn verwinnaar.
Myn broeder, die zyn komst aan Minos maakt bekent,
Heeft my voor af, prinses, geleidt naar deze tent,
(145) Om ’t woedent volk t’ ontgaan. hoe zyt gy hier gekomen?

SCILLA.
Wie heeft het Schildt gerooft? hebt gy dat niet vernomen?

DORIZE.
Neen.

SCILLA.
            Maar gy kent haar wel, Dorize.

DORIZE.
                                                        Hoe, mevrou,
Zou ik haar kennen?

SCILLA.
                                    Ja.

DORIZE.
                                        Verdenkt gy zoo myn trou?
En zou ik deze zaak den vorst niet openbaaren?

SCILLA.
(150) Wel, weet gy ’t niet? hoor toe: ik zal het u verklaaren.
Zy staat voor uw gezigt. ik heb dat stuk bestaan.

DORIZE.
Wat hoor ik! hemel! ach! hebt gy uw landt verraân!
Goôn! wat heeft uw gemoedt tot dat besluit gedreeven?
Wien hebt gy ’t heilig pandt, daar ’t ryk aan hing gegeeven?

SCILLA.
(155) Het is in Minos magt. maar eer ik verder ga,
Zoo weet dat ik bemin, Dorize. ja, ô ja,
Ik heb....

DORIZE.
              Hoe, gy bemint? en wien?

SCILLA.
                                                    Dien grooten koning.

DORIZE.
Hoe kan u deze min verstrekken tot verschoning
Van zulk een euveldaadt?

SCILLA.
                                    Myn liefde is wel gegrondt:
(160) Ik zoek door ’t huwelyk een eeuwig vrêverbondt
Met Minos en de kroon van vader op te rechten.
Ik hoop myn bruiloftfeest zal dit krakkeel beslechten.
Elk deelt in ’t krygsgevaar. indien een wrede vuist,
In ’t stormen op den wal, van ’s konings bloet begruist,
(165) Ons d’overwinning schonk, ten koste van zyn leven,
Dan zou die zege my gewis den dootsteek geeven.
Waar toe meer bloet gestort, en, heet op moordt en wraak,
In ’t oorlogsperk gewoedt?

DORIZE.
                                            Hoe hebt gy deze zaak
Voor my verzweegen, my, die gy hadt uitverkoren,
(170) Om uw geheimen, als vertroude, steets te hooren?

SCILLA.
Ik wist wel dat gy zoudt myn oogmerk wederstaan.

DORIZE.
Dan hadde ik maar myn pligt, gelyk ’t betaamt, gedaan.

SCILLA.
Kent gy de liefde niet, Dorize, en haar vermogen?
Myn staat eischt geen verwyt, maar eer uw mededogen.

DORIZE.
(175) Maar is de koning niet verbonden door de trou?

SCILLA.
’t Is waar, Pasifaë was eer zijn waarde vrou,
Maar heeft zyn koets bevlekt door haar oneerbaar leven,
En hy om overspel haar uit zyn gunst verdreeven.

DORIZE.
En wanneer wierdt uw hart die minnewondt gewaar?

SCILLA.
(180) Kent gy den toren niet op ’t hooge bolwerk, daar
De klanken, als men zegt, van Febus lier gebleeven,
In ’t kloppen op den muur, een zoeten nagalm geeven?
Hoe menigmaal hebt gy, eer Minos was gelandt,
Uw oor met my gestreelt, door ’t klinken van den wandt:
(185) Hoe dikmaal hebt gy daar met my den tydt gesleeten
Ook in dit lang beleg: of is u dat vergeeten?
By stilstant heb ik daar veel uuren doorgebragt,
En steets den toestant der Kretenzer oorlogsmagt
Naaukeurig aangemerkt. hier zag ik Minos draaven
(190) Op ’t moedig oorlogsros aan ’t hoofdt van hondert braaven.
Ik heb zyn wapenschou, den handel van ’t geweer,
En d’oefening in ’t veldt, by ’t drillen van zyn speer,
Met yver aangezien. ik zag de veders zwieren
Om zyn gekamden helm voor ’t oog der krygsbanieren.
(195) Hoe vaardig schoot zyn vuist, volleert en afgerecht,
Den werpschicht op den wal in ’t hevigst van ’t gevecht!
Zag ik hem zonder helm langs zyne tenten treeden,
Dan wierdt myn hart geraakt door zyn bekoorlykheden.
In ’t kort, ik keerde van den toren reis op reis,
(200) Verslingert op den heldt, al zuchtende in ’t paleis.
Maar, ach! hoe zocht ik my door reden t’overwinnen!
Hoe heb ik deze drift veroordeelt in myn zinnen!
Maar vruchteloos. helaas! de hartstogt, die myn wil
Zoo krachtig ging te keer, bleef meester in ’t geschil.
(205) ô Zelfstrydt, die geen rust vergunde aan myn gedachten,
Gy, die myn koets ontroerde in slaapelooze nachten,
(Dat tuige ’t zachte dons, doorweekt met traan op traan)
Wat heb ik stormen door uw perssing uitgestaan!
Wat heb ik om dien heldt, Dorize, veel geleden!
(210) Dies schroomde ik in dien staat gevaar noch zwarigheden.

DORIZE.
Maar door wat middel hebt gy ’t heilig pandt gerooft?

SCILLA.
De Min, vernuftig in haar werking, dient ons hoofdt
Met hondert vonden, om ’t gewenschte wit te raaken.
Ik kon de hofkapel, gelyk gy weet, genaaken
(215) Langs d’oude gallery, van binnen door de poort
Die in myn slaapzaal staat, en, van geen wacht gestoort,
Die voor het groot portaal de ronde doet van buiten,
Met waschlicht in de handt de binnedeur ontsluiten.
Gy weet, myn vader gaf de sleutels in myn magt,
(220) Doordien ik was gewoon, na ’t scheiden van den nacht,
In ’t krieken van den dag myn tempeldienst te pleegen.

DORIZE.
Die vroomheit staat hem dier, en kost hem ’s hemels zegen.

SCILLA.
Ei, smaal niet op myn deugdt: en heb ik eens gedwaalt,
De Min heeft my van ’t spoor al vleiende afgehaalt.

DORIZE.
(225) Hoe quaamt gy uit de stadt by nacht?

SCILLA.
                                                                Ik hadt twee slaaven,
(Wier vryheit ik wel eer verwurven heb,) door gaaven
En uit erkentenis, in myn belang gebragt.
Daar loopt een ruime gang beneden naar de gracht,
Waar in men langs een trap in ’t hof kan nederdaalen;
(230) d’Een vrygemaakte wacht, opdat ik niet zou dwaalen,
My by den ingang met een fakkel, en geleidt
My naar de gracht, daar ons zyn metgezel verbeidt.
Hier lag de hofgalei, die wy in vrededagen
Gebruikten in de plaats van vaders stasiwagen;
(235) Waar in wy menigmaal, van slaaven voortgeroeit,
Heen stooven langs ’t kanaal dat in de zeegolf vloeit:
Daar stap ik vrolyk in met myne hulpgenooten;
Die zonder veel gerucht de kiel door ’t water stooten.
Zoo voert ons die galei in zekerheit aan landt.
(240) De leitsliên brengen my door ’t leger handt aan handt,
Begunstigt van den nacht, terwyl de mannen slaapen,
Aan Minos groote tent. de lyfwacht, die in ’t wapen
Den ingang trou bewaakt, gebiedt ons stil te staan.
Een ander dient terstont myn komst den koning aan.
(245) Zoo stap ik, met het Schildt geladen in myn armen,
Door tentwacht en staffier, die Minos lyf beschermen,
In dit vertrek, en schenk den vorst ons heiligdom.

DORIZE.
Ik sta door uw verhaal als sprakeloos en stom:
Maar mag ik ongeveinst myn hart aan u ontdekken,
(250) Deze onderneming zal u nooit tot voordeel strekken,
Gy hebt te veel gewaagt. bedenk, prinses, ik zal...

SCILLA
Neen, zwyg. de stoute wordt begunstigt van ’t geval,
Terwyl de suffer van zyn oogmerk blyft versteeken.
De vruchten, die de tydt door arbeidt weet te queeken,
(255) Verkrygen zoeter smaak, dan die ons by geluk
Slechts druipen in den mondt. dit is een meesterstuk,
Dat my veel zekerheit belooft na veel gevaaren.
Een zeeman, lang geschokt, geslingert op de baaren,
Die door zyn wakkerheit den storm braveert op zee,
(260) Trekt voordeel uit zyn vlyt aan een gewenschte ree.


VIERDE TONEEL.
MINOS, SCILLA, DORIZE, MENTOR,
AGÉNOR.

MINOS
MEvrou, ik moet den vorst, die nadert, hier verbeiden.
Agénor zal u weêr naar uw vertrek geleiden.
Ook heb ik met dien heer te spreeken.

SCILLA.
                                                    Wel, wy gaan.
Maar denk, wat ik voor u, ô Minos! heb gedaan.


VYFDE TONEEL.
MINOS. MENTOR.

MENTOR.
(265) ZOo lacht de zege ons toe. zoo pronken uwe vaanen
En standers, in ’t gezigt van Nizus onderdaanen,
Op zyn verheve vest: elk viel den koning af.
Soldaat en burger knielde en kuste uw legerstaf:
Zy gaven zwaardt en speer vrywillig in myn handen,
(270) En zwoeren hulde en trou aan u, die deze landen
Voortaan gebieden zult, als wettig vorst en heer.
Zoo breidtge uw ryksgrens uit. zoo zal uw krygsgeweer,
Begunstigt van de Goôn, door al de wereldt blinken.
Door uw verheffing zal uw vyandts hoogmoedt zinken.
(275) Gy hebt d’Atheensche kroon voor eerst de wet gestelt,
Gedwongen om ’t verbondt te tekenen in ’t veldt.
Nu hebt gy, om uw roem en luister te vergrooten,
Uw vyandt van den troon, dien gy beklimt, gestooten,
En in een dag of min dit groot krakkeel beslecht,
(280) En ’t Alkatheesch gezag aan uw gebiedt gehecht.
Het woest Megare ziet uw oorlogstoortsen rooken,
Door ’t vier van wraakzucht in uw dappre vuist ontstoken.
Hoe zal ’t Kretenzer volk in dien verheven staat
U groeten, als gy keert in ’t blinkent feestgewaadt!
(285) Hoe zal uw hofgezin met blyde zegezangen
Al juichende uwe vloot aan onze kust ontfangen!
Uw bouheer Dedalus, de wereldt door vermaardt,
Zal op uw buitenhof, ter eere van uw zwaardt,
Een hooge zegeboog uit prachtig marmer houwen:
(290) Dan zal de vreemdeling uw krygstriomf aanschouwen,
Als gy op ’t oorlogsros verheven zit ten toon,
Verheerlykt met den staf en groene lauwerkroon;
Daar duizent vyanden, geketent aan uw voeten,
U, als hun’ opperheer en overwinnaar, groeten.

MINOS.
(295) ’k Heb die verwinning niet bevochten door myn staal.
De bystant van een vrou verwekt die zegepraal.
Die zege, Mentor, maakt my schaamroot en verlegen,
Doordien ik van een vrou dat voordeel heb verkregen:
Zy zet myn grooten naam meer schande als luister by:
(300) Verhef haar niet te hoog door uwe vleiery.
Die laffe loftrompet, die veelen zou bekooren,
Klinkt, als een valsche toon, gansch walglyk in myne ooren.
Gy spreekt, als hoveling: ik hoore u, als een heldt,
Wiens edelmoedigheit in ’t bloedig oorlogsveldt,
(305) Met een gelyke kans, zyn vyandt wil bespringen:
Dan voegt het na den strydt door ’t heir triomf te zingen.
De lauren munten uit, gevlochten om ons haar,
Maar voor de vuist geplukt in ’t grootste lyfgevaar.
Nu worde ik van een vrou, en door verraadt, verheven.

MENTOR.
(310) Kent gy haar niet, die u dat Heilschildt heeft gegeeven?
En is u niet bewust, waarom zy ’t landt verriedt?

MINOS.
Ik zag haar nooit voorheen; en ’t ander weet ik niet.
’k Zal by gelegenheit die zaaken wel ontdekken.
Maar ik bespeur iets groots, iets heerlyks uit de trekken
(315) Van ’t wezen: ik geloof, zy is van hoogen staat.
De glans der majesteit vertoont zich in ’t gelaat.

MENTOR.
Haar huis is licht gehoont, van eere en staat versteeken;
En mooglyk zoektze dit aan Nizus hof te wreeken.
Een hooggebore ziel, beledigt, vlamt op wraak.
(320) Heeft dit geen schyn, myn heer?

MINOS.
                                                        Ik suf in deze zaak.

MENTOR.
Of zou ’t wel liefde zyn, waar door zy wordt gedreeven?
Die hartstogt werkt met kracht, ontziet gevaar noch leven.

MINOS.
Maar hoe hebt gy de stadt verzekert door myn magt?

MENTOR.
’k Heb vyftig vaanen in Alkathoë gebragt,
(325) En toren en kasteel bezet met dappre mannen.
Men heeft de ketens op de groote markt gespannen,
Waar langs de hooftwacht trok naar ’t wachthuis, om, indien
Het graauw aan ’t muiten sloeg, het tegenstant te biên,
En door die ketenen den toegang af te sluiten.
(330) Elk toont zich welgemoedt, en zal den oploop stuiten.
Ik heb de woningen der burgren onderzocht,
Ontwapent, en ’t geweer in ’t wapenhuis gebrogt;
Dat laat ik door een wacht der braafste legerschaaren,
En hopliên meest bekent, naar krygsgebruik, bewaaren.
(335) Ik heb ’t gevaar gekeert door myn voorzigtigheit,
En Nizus aanhang in verzekering geleidt:
De priesters hadden my die huizen aangeweezen:
Zy pleiten voor uw zaak: dies hebt gy niet te vreezen:
Zy woelen onder ’t volk, dat hun naar d’oogen ziet,
(340) En op hun wenken draaft: zy schildren uw gebiedt
Als heilig, en om hoog zelfs van de Goôn beschoren,
Maar vloeken Nizus hof, als oorzaak van hun’ toren.

MINOS.
Dat volk draait als de windt, en eert d’opgaande zon:
En schoon ik hun gemoedt door Nizus onheil won;
(345) Ik kan my op die gunst, als veilig, niet vertrouwen.


SESDE TONEEL.
MINOS, MENTOR, AGÉNOR.

AGÉNOR.
IK zie den koning met een sleep van hoofsche vrouwen
En edelliên van ver genaaken met uw wacht.
Het gansche leger vliegt hem tegen. ieder tracht
Hem uit nieuwsgierigheit t’aanschouwen voor uw tenten.
(350) ’t Gejuich der helden klinkt door alle uw regementen.
Ook krielt het in de stadt van krygsvolk op den wal.
De torens staan bedekt met menschen overal,
De tempels zwart van volk. het woelt aan alle kanten.

MINOS.
Ga, tree hem te gemoet met vyftig lyftrouwanten.


ZEVENDE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MINOS.
(355) HEbt gy in Nizus hof den stoet der edelliên,
De grooten van zyn ryk en vrouwen niet gezien?

MENTOR.
Ik vondt hem in de zaal, daar elk, met hem bewoogen,
Den diepen rou van ’t hart vertoonde door zyne oogen.
In ’t midden van dien sleep zat aan zyn rechte handt
(360) Een jonge en eedle maagdt, de luister van zyn landt,
Een schoonheit, zoo volmaakt en vol bekoorlykheden,
Vermengt met majesteit en hoffelyke zeden,
Als ik in eenig oordt der wereldt immer zag:
Haar moedt, niet eens verzet door zulk een fellen slag,
(365) Braveerde ’t noodlot zelf in ’t midden van haar plaagen.
Gelyk een ryzende eik den storm en dondervlaagen
Na heldren zonneschyn op zyne wortels tart:
Zoo stondt een fiere deugdt, gewortelt in haar hart,
Onwrikbaar in den storm van zoo veel zwarigheden.
(370) Zy troostte ’t gansche hof des konings door de reden.
Haar welbespraakte tong, die ’t keurigst oor bekoort,
Bragt, met een zoeten toon, een schat van wysheit voort.

MINOS.
’t Gerucht van haare deugdt en schoonheit, waardt te looven
Klonk uit Alkathoë door aller vorsten hoven.
(375) Ik ken haar door de faam. Ismene, zoo vermaardt,
Was, schoon ik haar nooit zag, voor lang myne achting waardt.
Ik haak om haar te zien.

MENTOR.
                                          Zy zal u licht behaagen.
Haar schoonheit....

MINOS.
                    Neen, ik sluit myn hart voor minnevlaagen.
De wraakzucht dreef my hier; en sleep myn krygsgeweer:
(380) Geen liefde keert die drift.

MENTOR.
                                                    Spreek niet te stout, myn heer.

MINOS.
Dit zy genoeg. ga, zeg aan ’t hoofdt der wichelaaren,
Dat ik een offerhandt zal slachten op d’altaaren.
Ik wil aan Nizus huis my wreeken van den hoon,
En ’t bloet verzoenen van Androgeos, myn zoon.

                Einde van het eerste Bedryf.

Continue

TWEDE BEDRYF.

EERSTE TONEEL.
ISMENE, ARSINOË, MENTOR.

MENTOR.
(385) GY kunt in dit vertrek, prinses, myn heer verbeiden.
Ik zal uw vader naar een andre plaats geleiden.
Dit heeft myn koning my geboden, die hem wacht.
Ik volg myn last. de staat, waar in gy zyt gebragt
Door ’t nootlot, eischt geduldt. vertroost u met de Goden.

ISMENE.
(390) Ik heb die lessen van een vyandt niet van noden.


TWEDE TONEEL.
ISMENE, ARSINOË.

ARSINOË.
Bestraf hem niet, hy schynt bewogen met ons wee.

ISMENE.
Ik houde een vyandts troost verdacht, Arsinoë.
Die heuschheit is geveinst. ’t gemaakte mededogen,
Dat meest uit schimplust spruit, staat walglyk in myne oogen.
    (395) Nu gaat Alkathoë te grondt door muitery.
Zoo stort de hooftzuil in van Nizus heerschappy.
ô Goude staf! ô kroon, die, met uw valsche straalen,
Der vorsten oog verblindt in opgepronkte zaalen;
Bedriegelyke zon! ô schynbeeldt van ’t gezag!
(400) Hoe schielyk daalt uw glans op ’t schoonste van den dag!
ô Speeltuig van ’t geval! vergankelyke gaaven!
Die uw bezitters maakt van koningen tot slaaven;
Gy, die de zinnen boeit, en in uw strik verwart,
Verleidende ydelheit, ik wraake u in myn hart!
(405) Hy, die noch gistren zat verheven op zyn zetel,
Valt heden in de magt eens vyandts, die vermetel
Hem dreigt met slaverny: dies noeme ik in myn druk
De wisselvalligheit een schaduw van ’t geluk.
Ondankbre landgenoot! lafhartige soldaaten!
(410) Die trouweloos de zy des konings hebt verlaaten,
Die hem en ’t gansche hof den tempelroof verweet,
Verbreekt gy dus uw woordt en diergestaafden eedt?
Zocht hy der Goden vloek op zynen hals te laaden?
Zou hy zyn eige kroon, zyn huis, zich zelf verraaden?
(415) Waar meê verbloemt gy dit, verdoolde burgery,
Dat gy uw vorst verdenkt in uwe razerny?
Maar gy, ô tempeliers! vervreemt van mededogen,
De goutzucht heeft op u, ô huichelaars! vermogen;
Gy hebt dit heiligdom gedraagen uit de stadt,
(420) En Minos aangeboôn, betovert door zyn schat:
Vergeldt gy zoo den dienst eens konings, die voordezen
U zoo veel gunsten, als een vader, heeft beweezen!
Hoe stak zyn vroomheit uit by d’ opperheerschappy!
Gerechtigheit zat op den rykstroon aan zyn zy:
(425) Hy wou haar evenaar nooit lichten noch bezwaaren:
Dies vlochtze een krans van eere om zyne gryze haaren.
Hy strafte nimmer quaadt, door wraakzucht aangeprest,
Maar volgens billikheit, en voor ’t gemeene best.
Hoe heeft hy zyn verbondt, in hachelyke tyden
(430) Met vriendt of bontgenoot geslooten onder ’t stryden,
Bezegelt met het merk van zyn stantvastigheit!
De luister van zyn deugdt, de wereldt door verbreidt,
Blonk als de middagzon in ’t oog der nagebuuren.
Nu hebt gy dezen heldt, ô burgers, uit uw muuren,
(435) Geschantvlekt en gehoont, verdreeven in ’t gezigt
Van Minos legertent. Arsinoë, zoo zwicht
De reden voor geweldt.

ARSINOË.
                                Het Oproer stopt zyne ooren,
En weigert om ’t bewys der onschuldt aan te hooren.
Maar gy verdenkt, mevrou, den priesterlyken staat:
(440) Beticht die mannen niet met zulk een gruwzaam quaadt.
Gy zoudt hunne achtbaarheit door dat vermoeden krenken.

ISMENE.
De zaak is twyfelbaar. wat zal, wat kan ik denken?
Zy hebben ’t weiflent volk tot muiten opgemaakt,
De vlam ontstoken, die zoo vinnig woedt en blaakt.

ARSINOË.
(445) Toen d’ opperpriester, die in ’t heiligdom mogt treden,
Alleen, en zonder meer gevolg van minder leden,
In ’t krieken van den dag, naar onze tempelwet,
Zyn voeten in ’t portaal der hofkerk hadt gezet,
Zag hy ’t geheiligt Schildt niet boven ’t altaar hangen;
(450) Was ’t wonder, dat hy wierdt van schrik en angst bevangen?
Hy vloog al beevende, met een verbleekt gelaat,
Al hygende in den drang der burgren op de straat.
Heeft toen zyn klagt gewerkt op ’t hart der lantgenooten;
’t Is uit ontsteltenis, en niet uit arg, gesprooten.

ISMENE.
Dat zy zoo ’t wil. hebt gy van Scilla niets gehoort?
Zy zal in ’t oproer zyn mishandelt en vermoordt.
Moet ik myn zuster noch in dezen staat beklaagen,
Haar doodt beschreien in onze algemeene plaagen?
Een zuster, my zoo waardt als d’appel van myn oog,
(460) Myn hart- en bloetvriendin! ô Goden, die omhoog
Haar schuilplaats weet, ontdekt aan my de dode leden;
Dat ik haar schim voldoe door offerplegtigheden,
Het koude lyf by ’t vier op myne schoudren breng’,
De lykasch draage in ’t graf, en met myn traanen meng’.

ARSINOË.
(465) Wy hebben lang den tijdt, gelijk gy weet, gesleeten
Met zoeken; maar vergeefs. Dorize, nat bekreeten,
Heeft neffens my gedraaft de straaten op en neêr,
Ook met ons lyfgevaar.

ISMENE.
                                    Helaas! zy leeft niet meer.
Ik ken haar moedig hart. zy zocht gewis dit muiten,
(470) Door kinderpligt gewekt, met haar gezag te stuiten.
Zy wierdt weleer van ’t volk bemint en hoog geacht.
Nu heeft de moordersklaauw haar deerlyk omgebragt.

ARSINOË.
Hou moedt. ik hoop zy zal voor uw gezigt verschynen,
En uwe zorg en vrees door haare komst verdwynen.


DERDE TONEEL.
MINOS, ISMENE, ARSINOË, MENTOR.

MINOS.
(475) Mevrou, gedoog dat ik u groete in deze tent.
’t Geluk heeft ongenoodt zich aan myn zy gewendt.
Een onverwacht geval heeft door uw nederlaagen
En burgerlyken twist dit ryk ons opgedraagen.
’k Geniet een dubble gunst van ’t lot. ik triomfeer,
(480) En zonder heldenbloet te plengen door myn speer.
Noch ben ik by die gunst verpligt aan ’s hemels zegen,
Dat ik Ismene door dat toeval heb verkreegen:
Want door uw schoonheit, die de gansche wereldt viert,
Wordt myne lauwerkroon verheerlykt en versiert.

ISMENE.
(485) Gy quetst myne ooren, door uw krygstriomf te noemen,
En op myn schoonheit, by die zege, hoog te roemen:
Want zoo zy uw triomf, ô Minos, evenaart,
Dan is zy dezen lof, dien gy haar geeft, niet waardt.
Vaarwel.


VIERDE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MENTOR.
              DAt antwoordt, uit een vluggen geest gesprooten,
(490) Heeft uw beleeft onthaal terstont voor ’t hoofdt gestooten.
Haar fierheit, door geen ramp noch tegenspoedt bepaalt,
Heb ik u dezen dag naar ’t leven afgemaalt.

MINOS.
Die fierheit is een blyk van haar geduldig lyden.
Gelyk de dwaazen zich in voorspoedt hoog verblyden,
(495) En uitgelaten zich verheffen in ’t geluk,
Zoo bukt een wyze ziel gematigt onder ’t juk.

MENTOR.
Haar hovaardy verkleent uw zege boven maaten.

MINOS.
Zy vonnist als ’t behoort. zou ik haar daarom haaten?
Neen zy verzaakt geensins de deugden van haar’ stam.

MENTOR.
(500) Ik vrees, gy zult eerlang u zengen aan die vlam.

MINOS.
Laat ons die redenen, die my verveelen, staaken.
Maar zal myn wichelaar het offer vaardig maaken?
Androgeos schreeuwt wraak in ’t vaderlyk gemoedt.
Ik zie de bleeke schim, bepurpert met zyn bloet,
(505) Gedurig voor myn oog, terwyl de wonden gaapen.
Hy komt my nacht op nacht ontrusten onder ’t slaapen.
’k Zal, door zyn vyandts bloet te wyden aan de Goôn,
Zyn asch verzoenen, eer ik treede op Nizus troon.

MENTOR.
De priesters zullen uw bevelen straks voltrekken.
(510) Maar wie zal d’offerhande op ’t wraakaltaar verstrekken?

MINOS.
Een man uit Nizus hof van hoogen staat en eer.
Hebt gy gezegt, dat ik hem wacht?

MENTOR.
                                                  Hy komt, myn heer.


VYFDE TONEEL.
MINOS, NIZUS, FOKUS, MENTOR,
AGÉNOR, LYFWACHT.

MINOS.
Ik heb u eindelyk, ô vorst, door ’s hemels zegen,
Na zulk een lang beleg, in myne magt gekregen.
(515) De reden van den kryg is u genoeg bewust.
Een opgedronge wraak voerde ons aan deze kust.
Een vader kan niet licht een’ kindermoordt vergeeten.
’t Gerucht heeft overal dien gruwel uitgekreeten,
En zoo veel vorsten, om een zaak van dat gewigt,
(520) Met wapens in de vuist, aan myn belang verpligt.
Anafe en ’t laag Mikoon’ versterkten myne vaanen;
En Paros volgde my met strydbaare onderdaanen,
Serifon, en Cimool, door krytgebergt vermaardt,
Verbonden zich met eede aan myn rechtvaardig zwaardt.
(525) Zoo trok ik met gevolg van vrienden en gebuuren,
En plantte voor Athene en Egeus hooge muuren
Myn purpre wraakbanier: want Egeus lantgenoot
Hadt met uw hoveling Androgeos gedoodt.
De roem van zyne jeugdt, zelfs in uw ryk verheven,
(530) Stondt in ’t Olimpisch stof verheerlykt en beschreeven:
Daar hadt hy reis op reis den worstelprys behaalt,
En door zyn vaardigheit in ’t perk gezegepraalt.
Dit kon uw adel noch ’t Atheensche hof gedoogen;
Tot eindelyk de nydt, zoo krachtig van vermogen,
(535) Door een verraders dolk den heldt heeft omgebragt:
En gy, ô vorsten, hebt die moorders niet geslacht,
Maar ’t gastvry recht gehoont. dies most ik, als een vader,
U straffen door myn zwaardt, in plaats van dien verrader,
Of zoo veel schelmen, die meêdeelden in dat feit.
(540) Nu heb ik voor Atheen’ den eersten grondt geleit
Van myn gerechte wraak, die niemant zal verschoonen.
De koning is verpligt my zeven jonge zoonen,
En zoo veel dochters toe te zenden jaar op jaar,
Tot spys van ’t monster dat ik in myn ryk bewaar.
(545) By loting zullen zy vertrekken naar myn stranden.
Myn bouheer, Dedalus, vermaardt door alle landen,
Die, vluchtende uit zyn hof, by my zyn vryheit zocht,
Maakt vast een doolhof by de poort voor dit gedrogt.
Dat sloot ik met Athene; en wat ik heb beschoren
(550) Voor u, of voor uw hof, zult gy noch heden hooren.

NIZUS.
Ach! Egeus heeft uw handt dat gruwzaam moortverbondt
Getekent voor uw wal daar Minos leger stondt?
En most uw pen, ô ramp! dat bloedig opzet styven?
Maar heeftze niet gedwaalt in ’t vonnis t’onderschryven
(555) Van deze onnoosle jeugdt, en hondertmaal gemist?
Wordt dus Androgeos gewroken, en de twist
Door moordt op moordt beslecht? doorluchte nagebuuren,
Hoe zal de weegalm zich verheffen uit uw muuren,
Wanneer die tol verschynt!

FOKUS.
                                            Kon Thezeus, zoo vermaardt
(560) Door ’t onderbrengen van gedrogten door zyn zwaardt,
Wiens moedt en dapperheit de wereldt is gebleeken,
Aan dat vervloekt verbondt gerust zyn zegel steeken!
Gy hebt gansch Marathon, ô heldt, van roof bevrydt,
Den stier in ’t bloet versmoort en aan Diaan gewydt.
(565) Het everzwyn, gewoon den akkerman te plaagen,
Legt voor Korinthe door uw dappre vuist verslaagen.
Gy hebt den rover door uw sabel neêrgevelt,
En Epidaurus volk gerukt uit zyn geweldt.
Megare wierdt bevrydt van Sciron door uw degen:
(570) Daar zingt de reiziger uw daaden langs de wegen.
Door u wierdt Cercion, ja Scinis, die zo wreedt
Den pynboom in het woudt met lyken heeft bekleedt,
Manhaftig afgemaakt: en moet gy nu gehengen,
Dat een vervloekt gedrogt uw burgers om zal brengen?
(575) Maar hoe! waar dwaale ik heen? dit vonnis, brave heldt,
Is in uw afzyn voor uw vaders muur gevelt,
En in de vierschaar van de wraakzucht uitgesproken.
Gy zult, wanneer gy keert, dat hofgedrogt bestooken
Met uw gevreesden arm, daar ’t in zyn moorthol woedt;
(580) Eer ’t zich te barste zwelgt in Egeus burgerbloet.
Myn vriendt en bontgenoot, keer van uw heldentogten,
Gy hebt al eer genoeg van oordt tot oordt bevochten.

NIZUS.
Ik heb uw redenen met aandacht aangehoort:
Maar dat gy my beticht, ô Minos, met een moordt,
(585) Aan uw’* Androgeos begaan, heeft my verdrooten.
Hoe is dit feit verricht? wie heeft uw zoon doorstooten?
Of waar is ’t gastvry recht bevlekt door ’t moortgeweer?
Was ’t in Alkathoë, of Attika, myn heer?

MINOS.
In Attika; maar door uw grooten of hun zoonen:
(590) En gy dorst in uw hof dien gruwel noch verschoonen.

NIZUS.
De schennis was my niet gebleeken naar den eisch:
Ik heb haar onderzocht, maar doolde reis op reis.

MINOS.
Gy hebt geen recht gepleegt, maar wierdt door gunst bewoogen.
Gy zaagt niet. neen. gy hieldt de vingers voor uwe oogen.

NIZUS.
(595) Schoon gy myn deugden door uw lastertaal veracht,
Ik houde een rein gemoedt, en heb myn pligt betracht.

MINOS.
Waar zyn ze, die men hieldt verdacht, in ’t endt gebleeven?

NIZUS.
Een schielyk overval heeft hun berooft van ’t leven.
Gy kunt u wreeken aan de lykasch, zoo ’t u lust.*

MINOS.
(600) Door zulke vonden wierde ik nooit in slaap gesust.
’k Zal ’t op geen dooden maar op levenden verhaalen.
Gy zyt in myn gewelt. ik kan dien trots bepaalen.

NIZUS.
’t Is waar, het nootlot heeft ons in uw handt gebragt.
Ons leven en de doodt staan heden in uw magt.
(605) Gy kunt uw zoon op my of op myn kindren wreeken.
Maar dat wy schuldig zyn, is nimmer u gebleeken:
Ik wil myn onschuldt niet betuigen, om dat ik,
Gelyk een blode, voor uw dreigementen schrik.
Veroordeel ’t lyf: ik zal uw vonnis onderschryven:
(610) Maar tracht de zuivre ziel geen schantvlek aan te vryven.
Gy hebt veel vorsten, als gy zegt, in deze zaak,
Door uw rechtvaardig staal, verbonden tot de wraak:
Maar hoe veel hoven hebt gy weêr aan andre kanten
Vergeefs gevryt door uw verzoekschrift en gezanten?
(615) ’k Zwyg van Oliaros, Didime, en Pepareet,
En andre, die u volk ontzeiden, als gy weet:
Alleen Enopië zal my bewyzen geeven,
Daar koning Eakus ten rykstroon zit verheven,
Hoe gy vergeefs zyn hulp verzocht in dit geval:
(620) Die vroome vorst, wiens naam oneindig leeven zal,
Die zoo rechtvaardig heerscht in oorlog en in vrede,
Bleef doof voor uw verdichtte en ongegronde rede:
Hy wist wel dat uw zoon gedoodt was in ’t geschil;
Maar tegens Egeus last, en zonder Nizus wil;
(625) Ja dat elk, in zyn hart ontroert door ’t vinnig moorden,
Als rechter ’t feit vervolgde in zyn gebiedt en oorden.

MINOS.
Maar waarom niet gestraft, gelyk ik heb gezegt?

NIZUS.
Men heeftze menigmaal gedagvaart voor ’t gerecht:
Zy bleeven by hun stuk stantvastig in ’t ontkennen.

MINOS.
(630) Zoo mag men ’t gastvry recht uit nydt met moorden schennen,
En blyven ongedoemt door zyn hartnekkigheit?

NIZUS.
My walgt die woordentwist. ik heb genoeg gepleit;
En wacht kloekmoedig af wat my zal overkomen.
Hebt gy tot ons bederf myn vesten ingenomen,
(635) Myn levensrampen gaan met lydtzaamheit gepaart.
’t Geluk stemt zelden met de reden, maar verklaart
Zich meest ten voordeel van onwaarde gunstgenooten.
Het voert u op den troon, daar ’t my heeft afgestooten.
Maar niets bekragtigt meer de werking van ’t geduldt,
(640) Dan een gerust gemoedt en lyden zonder schuldt.

FOKUS.
Gy hebt myn hart geraakt, ô Nizus, door de reden.
Hoe dwaas hebt gy ’t gezag van dezen heldt vertreden,
Verblinde burgery! ach! ongelukkig landt,
Hoe braaf heb ik uw recht verdedigt door myn handt!
(645) Hoe menigmaal heb ik, by ’t hevig overvallen,
De ladders met myn vuist geslingert van de wallen,
Den stormeling by ’t haar getrokken in de vest,
’t Schoorvoetent oorlogsvolk gemoedigt en geprest,
Myn vyandt voor de poort gedwongen om te wyken,
(650) En Minos legerplaats bezaait met doode lyken!
Hoe heb ik om den muur gezwurven in den nacht;
En storm en hagel op myn harnas afgewacht,
Of op myn beukelaar, omringt van oorlogsknaapen,
Vermoeit en afgeslooft, in ’t bloedig stof geslaapen!
(655) ô Hemel, die myn kracht verdubbelde onder ’t slaan,
Gy zyt getuige wat myn sabel heeft gedaan,
En hoe ik voor de zaak van Nizus heb gestreden:
Nu wordt zijn recht verdrukt, door ’t wufte graauw vertreden.
Ja, Minos, schoon uw hart alree van hoogmoedt zwelt,
(660) Verraadt heeft u gedient: nooit hadt uw krygsgeweldt,
Versterkt, gelyk gy roemt, met vreemde veltstandaarden,
En buitelantsche magt, by ’t schitteren der zwaarden,
In ’t stryden voor de vuist, getriomfeert in ’t veldt.

MINOS.
Ik pryze uw dapperheit, en eere u, als een heldt,
(665) Die dezen lof verdient door ’t zwaajen van zyn degen:
Maar dat ik door verraadt dit voordeel heb verkreegen,
Ontken ik: want ik heb uw volk niet omgekocht,
Maar steets myn glori door de wapenen gezocht.
Men heeft voor my de poort, doch ongevraagt, ontslooten.

FOKUS.
(670) Dit oproer is alleen uit tempelroof gesprooten.
De burgerlyke trou voor Nizus ryksgezag
Is in dit lang beleg gebleeken dag op dag.
Onze eige krygsmagt en de hulptroep der gebuuren
Heeft lang met bloet den eedt bezegelt op de muuren.
(675) Elk draafde op myn bevel en wenken in den strydt.
Maar toen ons ’t heilig Schildt, voor ’t offervier gewydt,
En jaar op jaar geviert met hondert plegtigheden,
Ontvreemt was, wierden wy van ’t muitent volk bestreden.
Het opgehitste graauw schoof ongegrondt en valsch
(680) Het gansche hofgezin dien gruwel op den hals.
Hier holp geen dreigement, geen reden, geen verschooning,
Noch opperheerschappy. de tempelier wierdt koning,
En voerde ’t hooftgezag op ’t burgerlyk gemoedt.

NIZUS.
Men heeft myn staf gehoont, vertreeden met den voet.
(685) Een uitgelaaten hoop drong in myn hof van buiten.
De zaal verstrekte my een kerker onder ’t muiten.
Myn lyfwacht, die zoo trou de hofpoort hadt bewaakt
Wierdt in dat oproer voor myne oogen afgemaakt.
d’Een hadt alreê verwoedt den moortpriem opgeheven,
(690) Om my den doodsteek in myn dochters arm te geeven.
Een ander muiteling, verbastert van zyn pligt,
Spoog onder dat gewoel my vloekende in ’t gezigt.
Een ander wou zich op myn schat en rykdom wreeken,
En dreigde met zyn toorts ’t paleis in brandt te steeken.
(695) De plonderaar drong door, en staaroogde op den buit,
En vloog, geladen met myn pracht, de hofpoort uit.
Dit is ons dezen dag, ô Minos, wedervaren.

MINOS.
Maar wien verdenkt gy?

NIZUS.
                              ’t Hoofdt der priesterlyke schaaren
Hadde ik den ingang in myn hofkapel betrout,
(700) En zonder meer gevolg. gy kent de kracht van ’t gout.

MINOS.
Beticht dien priester niet, gy zyt hier in bedrogen.
Maar ’t Schilt, daar gy van spreekt, heb ik in myn vermogen.
Men heeft dat heiligdom in myne tent gebragt;
En zonder dat ik op dat middel heb gedacht.
(705) Ik zweer u Nizus by de magt van onze Goden,
By hunne altaaren, hunne orakels en geboden,
Dat ik onschuldig ben in dezen tempelroof.

NIZUS.
Uw openhartigheit eischt dat ik u geloof.
Maar kent gy hem, van wien gy ’t Heilschildt hebt ontfangen?

MINOS.
(710) Neen, prins, maar d’oorzaak van uw ramp houde ik gevangen.
Die kan ik u aanstonts vertoonen, zoo ’t u lust.

NIZUS.
Wel aan.

MINOS.
Minos luistert Agénor iets in ’t oor die daar op naar binnen gaat.
                Gy zult haar zien.

NIZUS.
                                        Dit stelt mijn hart gerust.
Laat my in dezen staat noch eene beê verwerven,
Dan zal ik, welvoldaan, voor myne muuren sterven.
(715) Gy weet, waar toe de wraak my door dien roof verpligt.
Vergun my, dat ik hem doorstoote in uw gezigt.

FOKUS.
Bevlek uw handen niet. laat my de gunst genieten,
Dat ik ’t meinedig bloet, ô Minos, mag vergieten.
Die gunst verwacht ik van uw edelmoedigheit:
(720) Zy stemt in myn verzoek, en vloekt dit eerloos feit.
Laat dan een offer voor Androgeos bereiden,
En my voor ’t oog van ’t heir naar ’t wraakaltaar geleiden:
Daar zal ik d’offerbyl noch kussen, en vol moedt
De doodbus van uw zoon verzoenen door myn bloet.

MENTOR.
(725) Zy nadert.


ZESDE TONEEL.
MINOS, NIZUS, FOKUS, SCILLA, DORIZE,
MENTOR, AGÉNOR, Lyfwacht.

NIZUS, Scilla ziende.
                        Ach! ik schrik!

FOKUS, Scilla ziende.
                                        Waar voert ons ’t nootlot heene!

NIZUS.
Myn dochter, groote Goôn!

FOKUS.
                                          De zuster van Ismene!

MINOS, tegen ’t gevolg
Laat ons alleen. geleidt de vorsten naar ’t vertrek.


ZEVENDE TONEEL.
MINOS, SCILLA, DORIZE.

MINOS.
Ik sta verstomt, en schrik, daar ik uw naam ondek.
Hebt gy Alkathoë verraaden en uw vader?

SCILLA.
(730) Gy treedt te rug, myn heer. neen, Minos, kom vry nader.
Gy deisde niet, toen ik, door ’t Godtgewyde pandt,
U Nizus rykstaf schonk, en kroonde met myn handt.
Of vreest gy, dat ik u de kroon weêr zoek t’ontrukken?
Ik tracht haar vaster op uw vorstlyk hoofdt te drukken.
(735) Dies wyk niet voor een vrou, die u zoo dier verpligt.
Ontstelt, nu gy my kent, myn byzyn uw gezigt?

MINOS.
Ik weet niet, of ik waake of droome in die vertoning.
Wat wacht gy voor dien dienst? wat giften, wat beloning?
Hadt ik aan u verdient, dat ik die gunst genoot?
(740) Gy voert my op den troon, uw vader in zyn doodt.

SCILLA.
Kan ik de redenen, waar door ik wierdt bewoogen,
Niet melden met myn mondt, zoo lees haar uit myne oogen.

MINOS.
Gy spreekt een duistre taal.

SCILLA.
                                        Gy ziet, maar houdt u blindt.*

MINOS.
Ik vat uw mening niet.

SCILLA.
                                Hebt gy dan nooit bemint?

MINOS.
(745) Gy mint my dan?

SCILLA.
                                Helaas! kan ik my klaarder uiten?
Gy vergt my woorden, die door maagdeschaamte stuiten
Op myne ontroerde tong; daar gy in dezen staat
’t Geheim van myne ziel ontdekt uit myn gelaat.
Zult gy nu dankbaar zijn? zal ik myn loon verwachten?
(750) Erken den dienst, en schenk...

MINOS.
                                        Ik zal myn pligt betrachten:
En mogelyk zult gy aanschouwen dezen dag,
Prinses, hoe veel de min op myn gemoedt vermag.
Vaar wel.


ACHTSTE TONEEL.
SCILLA, DORIZE.

SCILLA.
        Wat zal ik van dat duister antwoordt denken?

DORIZE.
Ach! die verklaring zal uw eer en aanzien krenken,
(755) Zoo Minos u veracht. wat hebt gy uitgevoert?

SCILLA.
Myn hart, Dorize, door zyn koel onthaal ontroert,
Voorzegt zyn weigering. die trotse zal my hoonen,
En tegens myne min zich zelf afkeerig toonen.
Getrouwe, geef my raadt.

DORIZE.
                                        Ik weet geen raadt, mevrou.
(760) Ik ben zelf hopeloos, en deele in uwen rou.
Men spreekt van offeren. ik vrees voor zwarigheden.

SCILLA.
ô Goden! wordt gy ooit bewoogen door gebeden,
Ziet neder uit uw’ troon, verlost my van myn smart
Door een gewenschte doodt, of schenkt my Minos hart.

                        Einde van het twede bedryf.

Continue

DERDE BEDRYF.

EERSTE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MENTOR.
(765) Heeft Scilla, met de kroon, haar hart u opgedraagen?
En kan u deze gift in uw triomf behaagen?
Zult gy haar op de vloot meêvoeren over Zee,
En kroonen in de plaats van uw Pasifaë?

MINOS.
Ik haar beminnen? neen. hoe doolen uw gedachten!
(770) Kunt gy die lafheit van myn groote ziel verwachten?
Zy zet my wel een kroon door minnedrift op ’t hoofdt,
Maar ’t is een kroon, daar zy haar vader van berooft.
De baatzucht heeft op ’t hart der vorsten wel vermogen:
’t Verraadt schynt, om ’t genot, bekoorlyk in onze oogen:
(775) Maar die, op hoop van gunst, dat schandig stuk begaat,
Wordt van een eedle ziel gelastert en versmaadt.
’t Gebiedt van Nizus kan myn heerschlust wel bekooren;
Maar Scilla, die my kroont, heb ik myn haat gezworen.
’k Min echter, Mentor, en een aangenaame brandt
(780) Verspreidt haar vonken door uw konings ingewandt.
De schoone, die ik tracht als gemalin t’ontfangen,
Houdt, daar ik in mijn tent haar kerker, my gevangen.
Ik wordt, gedreeven door een tomelooze min,
Terwyl ik triomfeer, de slaaf van myn slavin.
(785) Zy is uit eenen stam met Scilla voortgesprooten,
Maar heeft haar vaders val, als Scilla, nooit beslooten.
Haar ziel, zoo zuiver als haar onbevlekt gelaat,
Wierdt nooit door wulpse min bezoedelt met verraadt.
In ’t kort, Ismene, die den rykstroon moet betreeden,
(790) Als Nizus outste spruit, van ieder aangebeden
Om haar volmaaktheit, wordt verheerlykt in myn hart.
Ontrouwe Scilla, gy veroorzaakt my die smart:
’k Heb die prinses door u in myne magt gekreegen.

MENTOR.
Ik* heb die min voorzegt; maar ben met u verlegen.

MINOS.
(795) Zy is alreê verlooft, gelyk ’t gerucht ons meldt.

MENTOR.
Zy heeft een minnaar, maar hy is in uw geweldt.
De krygsheldt, die zoo braaf Alkathoë verweerde,
En steets uw stormbanier van zyne muuren keerde,
Heeft haar door dienst op dienst tot wedermin verpligt.
(800) Die hinderpaal, myn heer, van zulk een groot gewigt,
Maakt my als hopeloos, en zal uw oogmerk stuiten.

MINOS.
Uw vrees is wel gegrondt.

MENTOR.
                                          Wat zult gy dan besluiten,
Indien zy Fokus blyft getrou, en u veracht?
Of gy most tegens haar u dienen van uw magt.

MINOS.
(805) De dwang is hatelyk in hooggebore zielen.
De Goden zelfs, waar voor wy menschen nederknielen,
Gebieden ons omhoog de vryheit van ’t gemoedt.

MENTOR.
Wat raadt dan voor uw min? wat middel keurt gy goedt?

MINOS.
’k Zal haar stantvastigheit beproeven door myn smeeken:
(810) Maar is ’t versteende hart door vleien niet te breeken:
Dan zal myn gramschap, door de min gewekt, in ’t endt
Uitbarsten, Mentor, met een doodlyk dreigement.
Myn Lyfwacht!


TWEDE TONEEL.
MINOS, MENTOR, AGÉNOR, LYFWACHT.

MINOS.
                          Haal terstont Ismene voor myne oogen.
Maar zeg haar, dat ik door haar rampen ben bewoogen.
(815) Dat ik haar trooster wil verstrekken in ’t verdriet.
Datze onbeschroomt verschyne.

AGÉNOR.
                                                Ik doe dat gy gebiedt.


DERDE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MINOS.
Ach! Mentor, mogt ik haar beweegen door myn klagten!
ô Hemelgoden, die myn lyden kunt verzachten,
Gy, die het minnevier door uw vermogen voedt,
(820) Ontsteekt haar hart, of dooft de vlam in myn gemoedt!
En gy, myn zuchten, die getuigen zult verstrekken
Der minnewonden, die myn spraaklit zal ontdekken,
Verlaat uw kerker, barst ten bangen boezem uit,
En helpt my, zoo de stem op Minos lippen stuit.
(825) Aanschou, getrouwe vriendt, uw koning, door ’t bezwaren
Geslingert, als een kiel door ’t bruischen van de baaren;
Terwyl de stormwind loeit, en dreigt in zulk een noodt
Den Zeeman, die vast beeft, met een gewisse doodt.
Myn liefde, een schip gelyk, zal vrees ik, nimmer landen,
(830) Maar op een klip vergaan of bank van wanhoop stranden.

MENTOR.
De vrees geeft aan de vrucht van ’t oogmerk meer vermaak.

MINOS.
Maar zy voorzegt ons meest den uitslag van de zaak.
Zy blyft my by: ik kan haar werking niet bepaalen.

MENTOR.
Veel schooner blinkt de zon van voorspoedt met haar straalen,
(835) Wanneer zij dringt door damp van hinderpaalen heen.
Maar, prins, Ismene komt.


VIERDE TONEEL.
MINOS, ISMENE, ARSINOE, MENTOR,
AGÉNOR.

MINOS tegen ’t gevolg
                                      Men laate ons hier alleen.
Prinses, ik hoop, dat gy myn vryheit zult verschoonen.
Ik heb u hier by my ontboden, om te toonen
Dat ik uw ramp beklaage, en deele in uw verdriet.
(840) ’t Is waar, de tekens van uw vaders ryksgebiedt,
Zyn staf en tullebandt zyn my door Scillaas laagen
(Een misdaadt, die myn hart moet vloeken) opgedraagen.
Zy boodt my dat geschenk van zelf vrywillig aan.
Myn voordeel wilde niet dat ik dat af zou slaan.
(845) Dat eigen voordeel, als gy weet, kan elk bekooren.
De zucht tot hoogheit is den menschen aangeboren.
Begeerte, indien zy ’t wit, waar op zy doelt, ontmoet,
Keurt alle middelen, die zy gebruikt, voor goedt.
Het lot heeft door uw val, ô schoone, my verheven.
(850) ’k Beroove u van een kroon, maar kanze u wedergeeven.
Ja schoon gy schynt ontbloot van vaders heerschappy,
Ontfang de kroon en staf van Nizus weêr van my.

ISMENE.
Ik kan uw mening uit uw woorden niet begrypen.
De wraakzucht dwong uw vuist om ’t oorlogsstaal te slypen.
(855) Gy hebt uw vaanen voor Alkathoë geplant,
De schichten op den muur geworpen met uw handt,
En ons na lang beleg, ontbloot van ’s hemels zegen,
Door zusters tempelroof, in uw geweldt gekreegen:
En gy verwareloost de vrucht dier zegepraal.
(860) Waar toe der helden bloet vergooten door uw staal,
En zoo veel maanden tydts, met afgematte leden,
Door slag op slag verzwakt, voor uw belang gestreden;
Indien de krygstriomf u zoo mishaagt, dat gy
Uw overwinning en de kroon weêr schenkt aan my?

MINOS.
(865) Die zege zal my nooit behaagen, maar verveelen,
Indien het my mislukt, haar vrucht met u te deelen.
Ik ben verwinnaar, maar ik leg myn krygsgeweer,
Als overwonnen, voor de schoone Ismene neêr.
Gy hebt van myn gemoedt de zege wechgedraagen.

ISMENE.
(870) Ach! wat ontdekt gy my! kan ik uw oog behaagen?
Hebt gy geen echtgenoot? denk Minos aan uw trou.

MINOS.
Ik hadt Pasifaë verkooren tot myn vrou;
Maar mag die snode nu met recht een scheibrief geeven:
Zy heeft myn bedt bevlekt door haar oneerbaar leven,
(875) En schriklyk overspel, de wereldt door berucht:
Dat tuigt gansch Kretelandt, en die vervloekte vrucht,
Het monster, dat ik in myn ryk houde opgeslooten.
Schenk my uw hart. ik heb d’onkuische lang verstooten.

ISMENE.
Gy eischt een gift van my, die my niet toebehoort.
(880) De zaak is u bekent. prins Fokus heeft myn woordt.
Zou ik meineedig zyn? zou ik myn trou verzaaken?
Bedenk wat gy my vergt: gy zoudt myn handel wraaken:
Ik merk, gy toetst myn deugdt: maar myn stantvastigheit
Maakt my uw achting waardt. vergunme, dat ik pleit
(885) Eerst voor een gemalin, die gy hebt uitverkooren,
En dan voor hem, dien ik getrouheit heb gezworen.
Herroep uw liefde, prins, omhels uw koningin,
En sta my toe, dat ik myn bruidegom bemin.

MINOS.
Hoe, meent gy, dat ik tracht den grondt van uw gepeinzen
(890) Te peilen, door een vondt van my verliefdt te veinzen?
Myn zuchten dienen, als getuigen van myn smart.
Myn oog ontdekt u zelf den toestant van myn hart:
Ei volg my, daar ik keer, bekranst met krygslaurieren:
Gy zult myn zegekoets by ’t juichent volk versieren;
(895) Doch niet als een slavin, van eere en staat berooft,
Met ketens om den arm, maar met de kroon op ’t hoofdt.

ISMENE.
’k Wil liever ongekroont met mynen bruigom leeven,
Dan dat ik, door uw min tot koningin verheven,
Om myn geschonde trou verlaaten van de Goôn,
(900) Gegeesselt van myn hart, zou quynen op den troon.

MINOS.
Neen, voeg uw hart naar ’t lot. verheerlyk uwe landen.
Verzeker Nizus heil door onze bruiloftsbanden.
Behou een vader, u zoo waardt, en al uw bloet;
Zoo quyt gy door een proef van vroomheit uw gemoedt.
(905) De Goden hebben u door my wat groots beschoren.
Verkies, omhels een vorst, uit Jupiter geboren.
De schoone Europe, door de wereldt zoo vermaardt,
Heeft my, van hem bevrucht, in Kretelandt gebaart.

ISMENE.
De prins, dien ik verkoos, is uit de rechte loten
(910) Van dien doorluchten stam, zoo wel als gy, gesprooten:
Egine, ’t pronkjuweel van ’t vrouwelyk geslacht,
Heeft, als de wereldt weet, zyn vader voortgebragt.
Ik zwoer dien heldt myn trou, en zal hem nooit verlaaten.
Om dat ik hem bemin, rnoet ik u doodlyk haaten.
(915) Verg myn stantvastigheit niet meer. laat my alleen,
Dat ik de rampen van myn vorstlyk huis beween.

MINOS.
Neen, spaar die traanen vry. laat my myn klagten uiten,
Indien uw weigering volhardt myn hoop te stuiten.
De hooftzuil van uw huis, door myn triomf gevelt,
(920) Wordt in uw zegepraal door onze trou herstelt.

ISMENE.
Ik wraak die zege meer dan onze nederlaagen.
Dat ik uw hart verwon, kan my alleen mishaagen.
Herroep uw vyantschap; ik streel haar in myn zin:
Maar niets verveelt my meer in ’t onheil dan uw min.

MINOS.
(925) Hoe kan u voor myn gunst myn vyantschap bekooren?
Zy schenkt uw hoofdt een kroon. wat wacht gy van myn toren?

ISMENE.
Die gunst vervolgt myn keur en vryheit van ’t gemoedt:
Zy rooft door haar geschenk myn allerhoogste goedt.

MINOS.
Ik voel myn gramschap door uw weigering ontsteeken.
(930) Bedenk u wel: gy hoort een overwinnaar smeeken.
Kryg mededogen, of beproef wat ik vermag.
’k Zal om Androgeos te wreeken, dezen dag
Een offer slachten naar myn vaderlyke zeden:
De toestel wordt bereidt met alle plegtigheden.
(935) Zoo gy hartnekkig blyft, zult gy uw vader, of
Uw minnaar voor de byl zien knielen in het stof.
Maar ’t staat aan u, wien gy behouden wilt in ’t leven.
Den ander zal uw mondt, als rechter, vonnis geeven.
Dit wil ik, en nog meer; want die de doodt ontgaat,
(940) Zal met u myn triomf geleiden langs de straat,
Geketent aan myn as. wordt gy noch niet bewoogen?
Welaan, zy zullen straks verschynen voor uwe oogen.
Gy moet een van hun twee verwyzen. kies mevrou,
Of spaar hen beide, ’t staat aan u, door onze trou.


VYFDE TONEEL.
ISMENE, alleen

(945) ô Hemel kan uw oog die gruwelen aanschouwen?
Moet ik een vader, om een minnaar te behouwen,
Ten offer doemen, of om hem myn mingenoot,
Door zulk een wreedt bevel, verwyzen tot de doodt?
Waar heen ontroerde ziel? zoudt gy natuur verzaaken,
(950) En aan een vadermoordt u zelve schuldig maaken,
Of doen de liefde door uw offerkeur geweldt?
Neen, sterf, Ismene, sterf, eer gy dat vonnis velt.


SESDE TONEEL.
ISMENE, ARSINOË.

ISMENE.
Ach! myne Arsinoë, getrouwe, help my klaagen.

ARSINOË.
Wie zou niet zuchten om onze algemeene plaagen?
(955) Men hoort door Minos heir een vrolyk feestgeschal.
Hy plant zyn zegevaan op koning Nizus wal.
Zyn vlaggen waajen van de kerk- en torentranssen.
Zyn helden gaan ten rei, gekroont met lauwerkranssen.
’t Kretenzer oorlogsvolk verrykt zich met den schat
(960) Van ’t vorstelyk paleis, en plondert in de stadt;
Ja rooft al ’t heiligdom uit onze tempelzaalen,
’t Gewyde koorgewaadt, de blinkende offerschaalen,
En wierookvaten en altaaren, zwaar van goudt.
Al dat den disch versiert, wanneer men hoogtydt houdt,
(965) Bekoort den plonderlust der woedende soldaaten:
Zy zingen Minos lof en zege langs de straaten.
Hier buiten woelt en draaft de priester voor de tent,
Daar ’t offer wordt bereit.

ISMENE.
                                        Die zaak is my bekent.
Dat offer, groote Goon! dat offer raakt my nader,
(970) Dan gy, Arsinoë...

ARSINOË.
                                  Prinses, ik zie uw vader.


ZEVENDE TONEEL.
NIZUS, ISMENE, FOKUS, ARSINOË.

ISMENE.
Ter quader uur, helaas! zie ik u wederom,
Myn vader; ach! wat ramp! wat ramp! myn bruidegom!

NIZUS.
Myn dochter, troost u in d’elenden, die ons drukken.

ISMENE.
Gy zyt noch onbewust van alle onze ongelukken.

FOKUS.
(975) Myn waarde, neem geduldt. de hemel keurt dit goedt.

ISMENE.
Is u bekent, myn heer, hoe fel ons nootlot woedt?

NIZUS.
Wy zyn in ’s vyandts magt. myn stadt is ingenomen.
Wat weet gy?

ISMENE.
                    Noch een ramp, die ons zal overkomen.

NIZUS.
Is ’t niet genoeg? ik ben ontbloot van staf en kroon.

FOKUS.
(980) Wat wil de vyandt meer?

ISMENE.
                                              Hy mint my.

FOKUS.
                                                                  Groote Goôn!

ISMENE.
En noch ontbreekt’er iets, dat ik aan u moet melden.
Hy wil een van u beide opoffren.

FOKUS.
                                                  Wien zal ’t gelden?

ISMENE.
Ik zelf moet een van u verwyzen tot de doodt,
Zoo ik my niet aan hem verbinde als echtgenoot.

FOKUS.
(985) Wat straf zal hy voor hem, die ’t leven houdt, bereiden?

ISMENE.
Die moet met my geboeit zyn stasikoets geleiden.

NIZUS.
Wel staat de keur aan u, myn waarde dochter, kom,
Verwys uw vader vry, maar spaar uw bruidegom.
Laat my, als ’t offer, voor uw trouwe liefde slachten.
(990) Leeft beide en hoopt: wie weet, wat lot u staat te wachten.

FOKUS.
Hoe zou ik leeven, om, met ketenen belaân,
Aan myn verwinnaars as in zyn triomf te gaan?
Zou ik by ’t feestgewoel door Minos zegeboogen
Ismene, als krygsslavin, zien treeden voor myne oogen,
(995) En onder ’t juichent volk, bekleedt met feestgewaadt,
Haar traanen aan myn zy zien vloejen langs de straat?
Neen stryk het vonnis van myn doodt: bepaal myn lyden,
En laat uw keur myn oog van dat gezigt bevryden.

ISMENE.
Hoe wilt gy knielen, prins, voor Minos wraakaltaar,
(1000) En, met den offerbandt gevlochten om uw haar,
Uw hoofdt op myne keur aan ’s priesters slachtmes bieden,
Om al de rampen van uw minnares t’ontvlieden?
Is dit beminnen, daar gy in den hoogsten noodt
Uw bruidt lafhartig wilt verlaaten door de doodt?
(1005) Of hebt gy my alleen uit staatzucht aangebeden,
Om na myn vaders doodt door my ten troon te treeden?
En schonk de glans der kroon en opperheerschappy
Al die bekoorlykheên, die gy zoo roemde, aan my?

FOKUS.
Waar wordt gy heen gevoert, prinses, door uw gedachten?
(1010) Zou ik een kroon meer dan uw deugdt en schoonheit achten?
Verdenk myn liefde niet van die lafhartigheit.
Die deugdt, die schoonheit, die alom haar glans verspreidt,
Dat onbevlekt juweel kan my alleen behaagen.
Ik heb aan u myn trou in voorspoedt opgedraagen.
(1015) Myn liefde wankelt niet. ô neen! geen tegenspoedt
Verzet die zuivre drift in myn oprecht gemoedt.
Maar overweeg ’t besluit van myne doodt wat nader:
Ik leef voor u, maar ’k sterf, Ismene, voor uw vader.

ISMENE.
Wel, zoo gy voor my leeft, en ik u noch behaag:
(1020) Zoo geef daar blyken van in deze nederlaag.
Leef, om door reden ’t vier in Minos borst te dooven;
Of anders leef, om myn stantvastigheit te looven.


ACHTSTE TONEEL.
NIZUS, SCILLA, ISMENE, FOKUS,
DORIZE, ARSINOË.

SCILLA. tegen Dorize
Ik zie myn vader; laat ons keeren.

NIZUS.
                                                Neen, hou stant,
Ontaarde dochter, die uw eigen vaderlandt,
(1025) Uw vader, zuster en haar minnaar, door uw daaden,
(Wie weet daar d’oorzaak van?) zoo trouloos hebt verraaden.
Heb ik u voortgebragt, ô schantvlek van myn kroon!
Heb ik u ’t levenslicht geschonken naast de Goôn,
Om voor de gunst, die gy onwaardig hebt genooten,
(1030) Uw vader van den troon en in zyn graf te stooten?
Want Minos, die de wraak heeft in zyn hart geprent,
Verwacht my buiten, om te slachten voor zyn tent:
Daar hebt gy ’t lykhout by myn leven al ontstooken.
Maar beef, wanneer myn schim zal om uw nachtkoets spooken,
(1035) En toonen in de wondt, tot schrik van uw gemoedt,
Het vonnis van uw straf getekent met myn bloet.
Dat bloet, dat ik wel eer zoo moedig, onder ’t blaaken
Der oorlogstoorts, vergoot, om u beroemt te maaken;
Waar door ik uwe rust verzekerde en myn troon;
(1040) Wordt door uw handt geplengt, tot zoen van Minos zoon.
Vergaâr dat dierbaar bloet, als ’t vloeit by gansche straalen
Uit myn gekurven hals, in ’s priesters offerschaalen:
Drink dat voor nektar in: ja, boet uw moortlust vry,
Verkoel daar door den gloedt van uwe razerny.
(1045) Maar neen, myn yver dwaalt. gebruik die zuivre plassen,
Rampzalig schepsel, om uw schantvlek af te wasschen:
Zy bleeven zonder smet, tot roem van myn geslacht;
Maar uw geboorte heeft hun’ smetten voortgebragt.
Gy hebt de stof onteert waar uit gy zyt gesprooten.
(1050) Ik daage u voor ’t gerecht. de vierschaar wordt ontslooten,
Waar in Gerechtigheit geblindt de weegschaal houdt:
Zy weegt uw misdaadt naar de rampen die zy brout.
Geveinsde vroomheit heb ik onbedacht verheven,
En ’t heiligdom betrout met myn gebiedt en leven.
(1055) Gy hebt myn oog verblindt, dat nu zyn doling ziet:
Maar uw vermomde deugdt bedriegt de Goden niet.
Die Goden waakten voor myn Koningklyke staaten,
Zoo lang ’t geheiligt Schildt, van al’ myne onderzaaten
Geviert, verheerlykt, in den tempel wierdt bewaart.
(1060) Geen oproer, geen geweldt, noch Minos oorlogszwaardt
Hadt ons gedwongen om de vesting op te geeven,
Waart gy, ondankbaar kindt, uw landt getrou gebleeven.
Al ’t volk, gehoorzaam aan myn tucht en oorlogswet,
Stondt pal by ’t klinken der Kretenzer stormtrompet.
(1065) De hemel vocht met ons, begunstigde myn degen,
En kroonde reis op reis den uitval met zyn zegen.
Nu wordt myn ryk verwoest. nu stort myn zetel in;
Dien gy de zuil ontrukt, bedekte vyandin.
Hoe teêr beminde ik u, zelfs van uw kintsche dagen!
(1070) Ach! Scilla was my waardt, myn lust, myn welbehagen,
De hoop, de troost, de vreugdt van mynen ouden tydt.
Hoe heb ik u omhelst, wanneer ik trok ten strydt,
En zuchtende afscheit nam! hoe wierdt myn hart bewoogen,
Als ik de traanen maar zag vloejen uit uwe oogen!
(1075) Hoe heb ik u getroost, toen ’t noodlot al te straf
Myn waarde bedtgenoot, uw moeder, voerde in ’t graf!
Ik, die zelf troostloos was, most in die zwarigheden,
Tot lichting van uw smart, myn troost aan u besteden.
Ik droogde al beevende u de traanen van ’t gezigt:
(1080) Vergeldt gy zoo myn zorg? is dit uw kinderpligt?
Nu treede ik naar myn doodt: maar meldt aan ons de reden,
Eer ik myne oogen sluit, van uwe trouloosheden.

SCILLA.
Ik val voor u te voet, en ik beken myn schuldt.

NIZUS.
Rys op. ontdek my voor myn uitvaart....

SCILLA.
                                                    Neen gy zult
(1085) Nooit voor Androgeos door priestershanden sterven.
Ik vlieg naar Minos, om genade te verwerven.

NIZUS.
Hou stant. wat spreekt gy van genade, oneedle ziel?
’k Ontga veel smaadt en hoon, als ik voor ’t altaar kniel.
Of wilt gy met uw handt, in ’t midden van myn plaagen,
(1090) My kluisteren als slaaf, aan Minos zegewagen?
En zal ik in dien staat, door uw verradery,
Uw zuster met haar heldt zien treeden aan myn zy?

SCILLA.
Ik hoop myn huwelyk zal dat besluit beletten,
Als Minos my de kroon van Krete op ’t hoofdt zal zetten,
(1095) En u herstellen in uw vorstelyken staat.

NIZUS.
Zoo mint gy hem?

SCILLA.
                            De min berokkende u dat quaadt.

NIZUS.
Waar tracht gy naar? gy hebt geen gunst van hem te wachten.
Ismene staat te diep geprent in zyn gedachten.

SCILLA.
Ach! wat ontdekt gy my ! herroep dat woordt, myn heer!
(1100) Help! help, Dorize! ik sterf.

NIZUS.
                                                      ô Dochter zonder eer!
Wat helsche razerny heeft uw verstandt verduistert,
Dat gy den roem van uw doorluchtig huis ontluistert,
Dat gy een vyandt, die, door dolle wraak verblindt,
Dus onrechtvaardig woedt, tot uw bederf bemint?

SCILLA.
(1105) Wierdt Minos borst, prinses, door uw gezigt ontstoken,
Zoo ben ik hopeloos, en gy, gy zyt gewroken.
Heb ik u ’t heiligdom, de ziel van ’t ryk, ontrooft,
Uw schoonheit rooft my ’t hart, dat ik my hadt belooft.
Gy triomfeert door my, en boeit uw overwinnaar,
(1110) En krygt van myne handt een koning tot uw minnaar,
Een koning, my zoo waardt....

ISMENE.
                                              Een monster, dat ik haat,
Wiens tomelooze drift naar ’t hoofdt van Fokus staat:
Of die myn vader wil berooven van zyn leven.
Dien minnaar heeft uw roof, ontzinde, aan my gegeeven.

SCILLA.
(1115) Schoon ik uw onschuldt zie, noch blyft gy my verdacht.
Hadt hy u nooit geëert, hy hadt my nooit veracht,
Maar op den troon van ’t ryk als koningin verheven.
Myn hart, zoo krachtig door de minnenydt gedreeven,
Verzaakt natuur, en haat ja vloekt u, omdat gy
(1120) Hem, die myn vryheit rooft, houdt onder uw voogdy.
’k Zal op uw schoonheit, my zoo dodelyk, verbolgen,
Als medeminnares, u, waar gy gaat, vervolgen.
Ja schoon gy Minos vlam veroordeelt in uw hart,
Gy blyft myn vyandin en oorzaak van myn smart.
(1125) De minnenydt ontrust noch verder myn gedachten,
En spelt een zwarigheit, die my noch staat te wachten.
De schoonheit van myn heldt, zyn aangenaam gezigt
Mogt eindelyk uw hart doen wanklen in zyn pligt,
En d’eerste minnevlam verbannen uit uw zinnen,
(1130) Om in uw bruigoms plaats zyn vyandt te beminnen:
Maar beef, indien ik ooit die schennis wordt gewaar:
Breng nooit myn liefde door uw ontrou in gevaar:
Want nu de deugdt voor myn getergde drift moet zwichten,
Zoudt gy bespeuren wat myn wanhoop kan verrichten.

ISMENE.
(1135) Ontzinde minnares, waar van verdenkt gy my?
Hoe schantvlekt gy myn trou in uwe razerny!
Zou ik myn bruidegom om een tiran verlaaten?
Gy hebt hem vaders staf en koninklyke staaten
Door tempelschennis met uw huwlyk aangeboôn.
(1140) Uw dienst verdient zyn trou. betree met hem den troon
Ik zal in slechten staat gerust met Fokus dwaalen,
Door u verstooten uit myn vaderlyke paalen.
d’Ontkroonde koning zal ons volgen over zee;
Tot ons de hemel voere aan eene uitheemsche ree.

FOKUS.
(1145) Ik zou u naar myn hof geleiden door de baaren,
Indien ons dat geluk, prinses, mogt wedervaaren.
Maar neen, de dwingelandt, bekoort door uw gelaat
Zal ons die vryheit niet vergunnen in dien staat:
Zyn boezem is te fel in minnevier ontsteeken:
(1150) Hy wil zich door myn doodt van uwe weigring wreeken.
Maar ’k zou my welgetroost begeeven naar ’t altaar;
Mogt ik al stervende u ’t geweldt van dien barbaar
Ontrukken, en door bloet zyn helsche vlam verkoelen.
Maar gy, ô Scilla, zult der Goden straf gevoelen:
(1155) Gy maakt ons alle drie rampzalig: wacht de wraak.
De hemel stemt uw val, en hanthaaft onze zaak.

SCILLA.
Uw dreigen kan de ziel van Scilla niet versaagen:
Zy staat gelyk een rots, en zwicht voor geene plaagen.
Indien myn liefde maar ’t gewenschte wit beschiet,
(1160) Eer ik den Minnegodt, die my alleen gebiedt.
                                                          zy gaat wech.


NEGENDE TONEEL.
NIZUS, ISMENE, FOKUS, ARSINOË.

NIZUS.
Onzalig schepsel, dat, van eere en deugdt verbastert,
Door een vervloekte min vervoert, de Goden lastert,
Hebt gy die gruwelen uit vaders mondt gehoort?
Hoe zocht ik haar de deugdt, wiens schoonheit my bekoort,
(1165) Als op een tafereel naar ’t leven af te maalen,
Op dat zy, door den glans dier goddelyke straalen
Gelicht, in zekerheit zou streeven langs die baan!
Ik heb haar op dien weg als leitsman voorgegaan:
Maar die verdoolde maagdt heeft Nizus les vergeeten.
(1170) De Goden weeten best hoe ik my heb gequeeten.
Ismene stem myn doodt; gedoog dat ik vertrek....


TIENDE TONEEL.
NIZUS, ISMENE, FOKUS, ARSINOË,
AGÉNOR, LYFWACHT.

AGÉNOR.
Verschoont my, vorsten, zoo’k u stoore in uw gesprek.
’k Moet elk, door Minos last, naar zyn vertrek geleiden.

NIZUS.
Wel aan.

FOKUS.
              Vaar wel, mevrou, wy zullen eeuwig scheiden.
(1175) Vaar wel, myn heer, ik zal u redden uit den noodt.

ISMENE.
Wij scheiden niet. ik volg myn minnaar in de doodt.

                    Einde van het derde Bedryf

Continue

VIERDE BEDRYF.

EERSTE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MENTOR.
Zoo wordt Ismene door uw klagten niet bewoogen?
En heeft de glans der kroon op haar geen meer vermogen,
Dat haare afkerigheit uw trouwe liefde ontvlucht?

MINOS.
(1180) Zy haat my, Mentor; en die haat, een eedle vrucht,
Uit haar stantvastigheit gesprooten, dwingt myn zinnen,
In weerwil van my zelf, die trotse meer te minnen.
Haar fiere weigering, schoon zy my hoont en smart,
Wordt, als een proef der trou, verheerlykt in myn hart.
(1185) Ik eer haar deugden, die myn liefde voetzel geeven,
Schoon zy myn oogmerk door haar werking wederstreeven.
Myn medeminnaar, juich, verheug u in myn druk,
Want in uw ongeluk ontmoet u ’t grootst geluk.
Door my is u de trou der minnares gebleeken.
(1190) Een hopelooze vlam, in myn gemoedt ontsteeken,
Verzekert u van haar. zy kiest de slaverny,
Alleen om uwe min, voor Minos heerschappy.
Ik wordt bezitter van myn vyandts kroon en staaten.
Ik ben verwinnaar: maar wat kan my ’t voordeel baaten,
(1195) Nu ik my weder voel gewikkelt in een strydt,
Daar ik my zelf verlies, en raak myn vryheit quyt?
Twee zusters heeft het lot gebragt in myn vermogen:
Ik zie haar een voor een maar met verschillende oogen.
Een dubble hartstogt prangt myn ziel in dezen staat.
(1200) Ik haat haar die my mint. ik min haar die my haat.
Ach! Mentor, help uw vorst.

MENTOR.
                                                Gy most uw magt gebruiken.
Haar trots zal eindelyk voor uw vermogen duiken.
Gy hoont u door ’t gevlei. Ismene is uw slavin.

MINOS.
Wat zoetheit, wat vermaak geeft een gedwonge min?
(1205) Ook kan geen dreigement een groote ziel versaagen:
Bestorm haar met geweldt; zy volgt haar welbehagen:
Een fiere moedt versterkt haar opzet in den noodt.
Zy blyft by haar besluit, of troost zich eer de doodt.
Dies zal uw raadt geensins....

MENTOR.
                                                      Zie, Scilla komt ons nader.

MINOS.
(1210) d’Ontrouwe! dit bezoek verveelt my. zeg haar vader
Dat ik hem hier verwacht, en om byzondre reên.


TWEDE TONEEL.
MINOS, SCILLA, DORIZE.

SCILLA, tegen Dorize
IK zie den koning. ga. dat ik hem spreeke alleen.
Gedoog, myn heer, dat ik, om myn verdriet te stuiten,
In vryheit u den grondt myns boezems mag ontsluiten.
(1215) Gy weet in welk een staat wy heden zyn gebragt.
Gy zyt door my, tot hoon van ons aalout geslacht,
Als koning op den troon van dit gewest verheven.
Ik heb u Nizus staf zelf door myn handt gegeeven:
Den staf, dienge u vergeefs beloofde van uw staal.
(1220) Myn hulp baande u den weg tot deze zegepraal.
Uw heerschlust heeft door my ’t gewenschte wit beschooten.
Hebt gy ooit grooter gunst van een vriendin genooten?
Ja, Minos, overweeg; ik heb een werk gedaan
Voor u, dat nooit een vrou ter wereldt dorst bestaan.
(1225) Ik heb om u myn landt, myn bloet, my zelf verraaden,
Den vaderlyken vloek op mynen hals gelaaden,
De zoete min ontrust van Fokus en Ismeen.
’k Wierde ontrou, maar om u getrou te zyn alleen.
Betoon nu dat gy zyt uit vorstlyk bloet gesprooten.
(1230) Erkentenis van dienst moet uwen roem vergrooten.
Haar eisch ik van uw handt, myn heer, in dit geval.
Die deugdt verheerlykt elk, maar vorsten boven al.

MINOS.
Ik heb my in dien pligt, waar van gy spreekt, gequeeten
Gelyk ’t betaamt, en nooit genooten dienst vergeeten.
(1235) d’Ontdankbaarheit, een pest, een monster, zoo veracht,
Heeft nooit in myn gemoedt haar vruchten voortgebragt.
Myn vader heeft myn jeugdt die regels voorgeschreeven.
Ik heb zyn les betracht in myn doorluchtig leven.
Maar wat vereischt een zaak, daar gy zoo hoog op roemt?
(1240) Een misdaadt, die gy met den naam van dienst verbloemt,
Een schelmstuk, zou u dat myn achting waardig maaken?
ô Neen! dan most ik eerst myn oude deugdt verzaaken.
Uw onbeschaamde tong, vol buitensporigheit,
Veroordeelt zelf de zaak, die zy zoo dwaas bepleit:
(1245) En gy wilt uit myn mondt een gunstig vonnis hooren.
Hoe tracht gy door een beeldt myne oogen te bekooren,
Dat gy zoo hatelyk, met een bevlekt penseel,
Mismaakt hebt afgemaalt? ik schrik voor dat tafreel.
Uw aanspraak, waar door gy myn liefde zoekt te winnen,
(1250) Maakt u meer schuldig en verfoeilyk in myn zinnen.
Gy diende u van den vloek uws vaders, als gy zegt,
Verriedt uw landt, u zelve, uw zuster en haar echt,
Of deze middelen een konings hart bekoorden,
Dien gy daar door verpligt. zoo luiden uwe woorden.

SCILLA.
(1255) Hoe wordt myn woordt en daadt geschantvlekt in uw zin!
Maar eer gy verder gaat: zoo denk, dat ik bemin.
Die hartstogt heeft op ons, ô Minos, groot vermogen,
En schildert nooit het quaadt zoo haatlyk in onze oogen.
Verschoon een misdaadt, die de liefde my gebiedt.
(1260) Gy hebt uw deel aan ’t feit doordien ’t om u geschiedt.
Ik heb het zaadt verspreidt. gy zult de vruchten maajen.

MINOS.
Oneedle ziel, gy zoekt my vruchteloos te paajen.
Ik voel in tegendeel dat gy myn gramschap tergt.
Heb ik u immer ’t feit, daar ik in deel, gevergt?
(1265) Zocht ik in ’t oorlog hulp van uwe trouloosheden?
Doch nu my ’t noodlot dient, omhelze ik, en met reden,
Het voordeel, dat zich voegt al zwygende aan myn zy.
Ga, streel een laffer ziel. my walgt uw vleiery.

SCILLA.
Ondankbre gunstgenoot, laat af van meer te veinzen.
(1270) Myn minnenydt ontdekt den grondt van uw gepeinzen.
Uw yver voor de deugdt, noch myn verfoeibaar feit
Zyn d’oorzaak ooit geweest van uw afkeerigheit.
Myn zusters schoonheit houdt uw zinnen opgetoogen:
Haar wezen maakt myn daadt zoo gruwzaam in uwe oogen.
(1275) Verachter van een vrou, die zich aan u verbindt,
Die u zoo hoog verheft, die u zoo teer bemint,
Hebt gy voor een vriendin een vyandin verkooren?
Zy heeft u ramp op ramp en uw bederf gezworen;
Daar ik u heil op heil toewensche in myn gemoedt,
(1280) En uw behoudenis zou koopen met myn bloet:
Daar ik vrywillig myn verliefde ziel zou braaken,
Indien ik door myn doodt u konde onsterflyk maaken.
Heeft ooit Ismene als ik, ondankbre, u dienst gedaan?

MINOS.
Heeft zy haar vaderlandt, als Scilla doet, verraân?

SCILLA.
(1285) Heeft zy u tot den troon een heirbaan opgeslooten?

MINOS.
Hadt zy haar vader van dien troon eerst afgestooten?

SCILLA.
Heeft zy om uwe min gezucht, gequynt, getreurt?

MINOS.
Nooit heb ik grooter liefde in iemants hart bespeurt.

SCILLA.
Zy mint u dan?

MINOS.
                        Gy dwaalt. zy mint haar uitverkoren
(1290) Zoo trou, dat ik haar deugdt moet roemen in myn toren.
Wordt vry van minnares myn grootste vyandin;
Gy zyt gewroken door myn hoopelooze min.
Beklaag my dan, doordien....

SCILLA.
                                                Hoe zou ik u beklaagen,
Verachter van myn trou? ik wensche u duizent plaagen.
(1295) ’t Berout my niet, dat ik myn vaderlandt verriedt;
Nu ik u stof verschaf van quelling en verdriet.
Quyn eeuwig aan de min. verdrink in uwe traanen.
Zoo moet de wanhoop u den weg naar ’t lykhout baanen.
Zoo moet uw lykasch by ’t misbaar en rougeluit
(1300) Van ’t altaar stuiven, eer de doodbus haar besluit.
Maar hoe! waar vliegt gy heen, wraakzuchtige gedachten?
Neen, Minos leef, laat my voor uwe gramschap slachten.
Ik eisch maar eene gunst tot heling van myn smart.
Ontbloot uw staal. doorstoot uw beeldt in Scillaas hart.
(1305) Laat my die waarde handt berooven van het leven,
Die gy my weigert om als bruidegom te geeven.
Waar wacht gy na? wel aan....
                            Zy grypt naar den Sabel van Minos.

MINOS.
                                                Laat los

SCILLA.
                                                          Weêrhoudt gy my,
Rampzalig voorwerp van myn woede en razerny!
Zoekt gy myn levensdraadt, ô wreede, noch te rekken,
(1310) Om duizent rampen by myn lyden te verwekken?

MINOS.
Uw vader nadert ons. uw byzyn mogt zyn rou
Vermeerdren, en zyn hart ontroeren. ga mevrou.

SCILLA.
Wel aan, ik ga, tiran: en gy, blyf onbewoogen;
Maar beef, wanneer ik weêr verschyne voor uwe oogen.


DERDE TONEEL.
MINOS, NIZUS, MENTOR.

MINOS.
(1315) Gy kunt my naderen, en zonder schroom, myn heer.

NIZUS.
Ik schroomde nooit in ’t veldt by ’t blinken van ’t geweer.
Ik vrees geen menschen, maar de gramschap van de Goden.
Nooit werkt de vrees op ’t hart van braven, maar van bloden.
Myn lyf staat in uw magt: maar schoon ik nederkniel,
(1320) Als een gevangen vorst, ik houde een vrye ziel.
Hak vry myn leden met uw zwaardt in hondert stukken;
Dit hart, zyn lot getroost, zult gy nooit onderdrukken.

MINOS.
Ik eer die fiere deugdt; en d’edelmoedigheit,
Die uit uw oog haar glans voor myn gezigt verspreidt,
(1325) Maakt u myn achting waardt. gy zyt myn krygsgevangen.
Gy gaaft eerst wetten, die gy heden moet ontfangen.
Maar waar toe dit verhaal? hoe dra de kans verkeert,
Heeft u d’ervarentheit noch dezen dag geleert.
Ik zal my tegens u niet dienen van myn voordeel.
(1330) ’k Omhelze u als myn vriendt. nu stel ik aan uw oordeel,
Of dit bewys van gunst, in zulk een’ tegenspoedt,
Geen wedergunst vereischt van een verpligt gemoed?
Gy zult in uw gebiedt voortaan als koning leeven,
Indienge uw dochter my tot gemalin wilt geeven?

NIZUS.
(1335) Wie? Scilla?

MINOS.
                          Die verdient, in plaats van min, myn haat.
Ik vloek de ziel, die zich bezoedelt met verraadt.
Geef my gehoor: ik zal u nader onderrechten:
Ismene kan voor ons den bandt van vrientschap vlechten,
’t Verbondt bezegelen, dat ik in eeuwigheidt
(1340) Met u zal houden tot de doodt ons beide scheidt.

NIZUS.
Gy wilt, dat ik Ismene aan u tot bruidt zal schenken.
Behoort my deze gift? en zal ’t myn eer niet krenken,
Dat ik een ander zou vervreemden van zyn goedt?
De zoon van Eakus, by my als opgevoedt,
(1345) Myn vriendt en bontgenoot, die, door zyn heldendegen,
By d’algemeene gunst, veel glori heeft verkreegen,
En in dit zwaar beleg myn vesten voorgestaan;
De hooftzuil van myn hof, in vrede of krygsorkaan,
Verdiende lang de bruidt door zyn beroemde daaden.
(1350) Ismene kroonde steets zyn kruin met lauwerbladen,
Als hy, na ’t stuiten van uw stormen, reis op reis
Verwinnaar keerde van den muurtrans in ’t paleis.
Ik heb dit huwelyk voor alle Goôn bezworen.
Wat hadde ik in dien staat te wachten van hun’ toren,
(1355) Als hun’ getergde wraak, tot myne straf gereedt,
My daagde voor ’t gerecht, om myn verbroken eedt?
Ik hadt haar lang vergunt voor ’t heilig vier te paaren:
Maar om dit zwaar beleg, gemengt met krygsgevaaren,
Heb ik die plegtigheit, ô Minos, uitgestelt.
(1360) En zou ik nu, bekoort door uw belofte, een heldt,
Dien ik zoo hoog waardeer, van haar bezit versteeken,
En trouweloos myn woordt, dat vaste zegel, breeken?
Hou zou vorst Eakus en Egeus en Atheen,
Om zulk een laffe daadt, my vloeken! neen, ô neen!
(1365) Myn nagebuuren en doorluchte bontgenooten,
Die schennis zal my nooit uit uwe vrientschap stooten.
’k Zweer, dat op zulk een wys geen septer my bekoort.
’k Blyf liever zonder kroon, dan koning zonder woordt.
Schoon ieder my verliet, noch zal de deugdt nooit scheiden,
(1370) Maar by den dootsleep my naar ’t lykaltaar geleiden,
En d’Edelmoedigheit, die my veel aanzien gaf,
In weêrwil van de doodt, steets zwerven om myn graf.

MINOS.
Hoe zyt gy zoo verblindt, myn heer, ontsluit uwe oogen,
Besef uw onmagt eens, daar tegens myn vermogen.
(1375) Wanneer ons ’t ongeluk vervolgt en overheert,
Dan kiest men uit het quaadt een dat ons ’t minste deert.
Hebt gy aan Fokus, als gy zegt, uw woordt gegeeven?
Toen waart gy noch in staat, aan ’t roer van ’t ryk verheven:
Doch nu gy door ’t geval die plaats niet meer bekleedt,
(1380) Wordt gy door tegenspoedt ontslaagen van den eedt.
Indien uw vriendt uw heil waardeert, hy zal zich voegen
Naar ’t noodlot: uw geluk zal hem alleen vernoegen.
Ontfang den septer dan. beheersch den lantgenoot.
Ismene zal door ’t heir my volgen naar de vloot.
(1385) Maar hoe! gy treedt te rug. noch eens bedenk u nader.
Ik handele u als slaaf, of eere u als myn vader.

NIZUS.
De slaverny, een vrucht myns noodlots, acht ik meer
Dan een verachten naam van meester zonder eer.
Heb ik den staf van ’t ryk eens door verraadt verlooren;
(1390) Hy kan my, door verraadt herkreegen, niet bekooren.
Ook strekt my deze gift tot quelling en verdriet,
Om dat ik hem van u, dien ik zoo haat, geniet.
En of prins Fokus, om ’t herwinnen van myn staaten,
Zyn uitverkore bruidt, myn dochter, zal verlaaten,
(1395) Kunt gy beproeven.

MINOS.
                                        Wel. wy zullen ’t zien. ga heen,
Gy Mentor, keer terstont met Fokus en Ismeen.
                                                        Mentor gaat binnen.

NIZUS.
ô Hemel! die voorheen, in wederwaardigheden
Uw ooren leende aan al myn zuchten en gebeden;
Gy, die zoo menigmaal, met een goetgunstig oog,
(1400) Den rook van myn altaar zaagt ryzen naar om hoog,
Versterk Ismenes hart: laat zy haar roem vergrooten,
Door ’t voorbeeldt dat zy geeft aan al’ haar tytgenoten
Van een stantvaste trou, zoo groot als immer mensch
In vroeger eeuwen zag: dit is myn bede en wensch.
(1405) En gy, ô heldt! die haar tot bruidt hebt uitverkooren,
ô Fokus! dien ik lang myn vrientschap heb gezworen,
Die my verpligtte door uw dienst en krygsbeleit,
Kom: neem de leste proef van haar stantvastigheit.


VIERDE TONEEL.
MINOS, NIZUS, ISMENE, FOKUS, ARSINOË,
MENTOR, AGÉNOR, LYFWACHT.

MINOS.
Hebt gy de keur gedaan, mevrou? de priesters wachten
(1410) Naar ’t offer dat ik voor Androgeos moet slachten.
Of wilt gy, met een woordt, my kiezen tot gemaal;
Dan zal een witte stier, door ’t priesterlyke staal
In hunne plaats gekeelt, myn wraakaltaar bekleeden.

ISMENE.
Neen, slacht vry menschenvleesch naar uw gewoonte en zeden.
(1415) Wreek, wreek uw zoon, en dank het Godendom, dat u,
Door eereloos verraadt, waar voor ik schrik en gruw,
Op Nizus troon verhief: maar laat my ’t offer strekken.
Ik zoek hier toe, tiran, uw gramschap op te wekken.
Zou ik een van hun twee verwyzen tot de doodt,
(1420) Of u verkiezen, dien ik vloek, tot echtgenoot?
Zou ik myn levenslot met u, myn vyandt, deelen,
En een verwoester, voor een ryksbeschermer, streelen?
Zou ik een dwingelandt geleiden naar zyn hof,
En rusten in zyn arm, begruist van bloet en stof?
(1425) Daar weet Athene en gansch Megare van te spreeken.

MINOS.
De vader was verpligt een kindermoordt te wreeken.

ISMENE.
Maar wat heeft u de zoon van Eakus misdaan?
Heeft hy naar ’t leven van Androgeos gestaan?
Is deze moordt uit hem of uit zyn hof gesprooten?
(1430) Dat bloet wierdt door Athene en onze jeugdt vergooten.

MINOS.
Bedenk u wel: gy dwaalt, als gy voor Fokus pleit:
Hy maakt door uwe trou zich schuldig aan dat feit.

ISMENE.
Zyn zy misdadigen, die naar myn huwlyk trachten,
Zoo moet gy boven al u zelf misdadig achten.
(1435) Voelt gy niet, dat uw zoon die sporelooze min,
Die hem zyn wraak betwist, veroordeelt in uw zin?
Neen. wreek hem. ik zal my vrywillig overgeeven;
Mag maar myn bruidegom en vroome vader leeven.

MINOS.
Gy vergt myn gunst....

ISMENE.
                                  Die gunst verstrekt myn grootste plaag.
(1440) ’k Verfoei my zelf, tiran, om dat ik u behaag.
Ik vloek de gaaven, die natuur my heeft geschonken,
Om dat ze uw ingewandt, tot myn bederf, ontvonken.
Kom, breng my naar de plaats, daar ’t offer wordt bereidt.

MINOS.
Hou my niet langer op in deze onzekerheit.
(1445) Uw tegenstribbeling doet my ’t geduldt verliezen.
Ik zeg noch eens, verkies, of ik meen zelf te kiezen.

NIZUS.
Myn dochter, stem myn doodt: kom, neem een kort besluit.

FOKUS.
Neen, spaar den ouden heldt, en spreek myn vonnis uit.

NIZUS.
Zou Minos wichelaar u slachten voor myne oogen,
(1450) Myn uitverkoren vriendt? dat zal ik nooit gedoogen.

FOKUS.
Ik sterf vol roem, indien ik sterf voor u, myn heer.
Myn waarde, kom, vergun uw bruidegom deze eer.

ISMENE.
Ach! Fokus, ach! wat eischt uw wanhoop van Ismene?
Wie zag ooit minnares en moorderes met eene?
(1455) Heeft uw oprechte liefde, en dienst op dienst verdient,
Dat ik, als vyandin, myn’ allerwaartsten vriendt
Ter doodt zou doemen? gy, door myne min gedreeven,
Hebt, op myn vaders woordt, u naar ons hof begeeven.
Hoe zou de koning, die in ’t ryk een dochter wacht,
(1460) My vloeken, als myn keur zyn zoon had omgebragt.
Verwacht gy dezen loon voor uwe dapperheden?
Gy hebt zoo braaf voor ’t recht van Nizus kroon gestreeden,
Die Minos door verraadt lafhartig heeft gerooft.
Ik dacht een lauwerkrans te vlechten om uw hoofdt:
(1465) En zou ik in de plaats met myn besturve handen
Uw kruin bekleeden, als gy knielt, met offerbanden?
Ik dacht een zegezang, verheerlykt door uw lof,
By ’t klinken van de luit, te zingen in ons hof:
En zou ik by den sleep der priesterlyke reien,
(1470) Den lyktoon volgen, en myn heldt ter slachtbank leien?
Neen leef, beminde prins, bescherm uw vaders kroon,
Die Minos heeft gedreigt. laat Eakus zyn zoon,
Met broeder Telamon en Peleus, blyde ontmoeten:
Ik zal in uwe plaats de doodt, myn toevlucht groeten:
(1475) Maar sluit, eer gy vertrekt, myne oogen voor ’t altaar,
En vier myn uitvaart met uw traanen jaar op jaar.
    En gy, doorluchte vorst, uit wien ik ben gesprooten,
Van wien ik gunst op gunst onwaardig heb genooten,
Wiens weldaadt noch zoo versch in myn gedachten staat,
(1480) Meent gy dat my de deugdt met ons geluk verlaat?
Kunt ge een dochter, u zoo waardt, een misdaad vergen;
Een misdaadt, die geen oordt der wereldt zou verbergen?
Of wilt gy, dat men zegt, tot hoon van ons geslacht?
De koning Nizus heeft twee dochters voortgebragt:
(1485) Maar elks geboorte stondt hem dier; elk heeft misdreven:
d’Een’ stiet hem van den troon, de twede nam hem ’t leven.
Hebt gy my ooit bemint, zoo hou my buiten schuldt.

MINOS.
Voor ’t lest. besluit, en terg niet langer myn geduldt.

NIZUS.
Uw wreetheit, Minos, is de wereldt lang gebleeken.
(1490) ’t Verbondt geslooten met Athene is ’t waare teken
Van uw bloetdorstig hart. Atheensche moeders, ach!
Wat hangt u boven ’t hoofdt? ô dodelyk verdrag!
Gy zocht een kindermoordt, gelyk gy zegt, te wreeken;
Maar hoe veel kindren zal uw wrok naar ’t harte steeken!
(1495) Hier zal d’onnozelheit door uw verbondt vergaan,
En ’t schelmstuk boeten, dat een ander heeft gedaan.
Geleidt uw zoonen nu, o vrouwen, naar de stranden:
Zy zullen, tot uw ramp, in ’t Kreetsche moorthol landen.
Ik zie, hoe ’t monster, daar de wereldt van gewaagt,
(1500) Hun vleesch in ’t lichaam schrokt en aan ’t gebeente knaagt:
Zyn tanden knarssen op de spierelooze schonken.
Vergader ’t overschot, ô Minos, drink u dronken
In dat onschuldig bloedt op uw verheven troon.
Paai zoo de lykasch van Androgeos, uw zoon.

FOKUS.
(1505) Vaar voort. gy moet uw wraak een ruimer teugel geeven.
Bezwaar den tol, dien gy Atheen’ hebt voorgeschreeven.
Verhef de wreetheit op den troon in uw gebiedt.
Der jongelingen bloedt verzaadt uw moordtlust niet.
Laat ook de vaders, met hunne uitgeteerde vrouwen,
Het kroost geleiden, om dat treurspel aan te schouwen.
Laat zy, by ’t klinken van uw dertel hofgerucht,
Voor ’t monster knielen op de beendren van haar vrucht.
Dan zal Pasifaë, bestuwt van maagdeschaaren,
Dit moortfeest heiligen en vieren met haar snaaren,
En, juichende op ’t gekerm, in Dedaals doolhof treên,
En danssen handt aan handt by ’t moederlyk geween.
Voer ook een ryk getal uit Nizus onderdaanen
Als deelgenooten meê van zoo veel leet en traanen.
Maar denk vry, dat Jupyn, dien gy als vader groet,
(1520) Zal eischen van uw handt al ’t ingezwolgen bloet.

MINOS.
Gy hebt myn gramschap door uw lastertaal ontstoken.
Best wordt myn zoon op u, en door uw doodt, gewroken.
Agenor, gryp hem aan, en sleep hem naar ’t altaar.

ISMENE.
Ik zal dat opzet u beletten. sta, barbaar.

MINOS. tegen Agenor.
(1525) Laat af.

ISMENE.
                    Doorluchte prins, hoe zal ik u beschermen?
ô Hemel! wordt gy niet bewoogen door myn kermen?
Ziet neder, groote Goôn, terwyl Rechtvaardigheit
Voor een vervolgde trou in uwe vierschaar pleit:
Of heeft ons Scilla, daar al ’t quaadt is uitgesprooten,
(1530) Zoo wel uit uwe gunst als van den troon gestooten,
Laat my alleen de smart gevoelen van de straf:
Maar spaart myn minnaar, en hem, die my ’t leven gaf.

FOKUS.
Weêrhou die redenen, prinses, die my verveelen.
Ik moet in uw verdriet, als waare minnaar, deelen.
(1535) Beny my niet, dat ik een dubble gunst verwerf:
Dat ik leeve in uw hart, en voor myn koning sterf.

NIZUS. tegen Minos
Hoort gy dat groot besluit, en wordt gy niet bewoogen?
Verbeeld eens een tafreel, ô Minos, voor uwe oogen:
Waar in Stantvastigheit, gekleet als een Godin,
(1540) In ’t witte feestgewaadt, vereenigt met de Min,
Voor ’t altaar van de Deugdt eerbiedig legt geboogen:
Aanschouw van ver ’t Geweldt, vervreemt van mededogen,
Haar yver stooren, daar zy ’t heilig vier ontsteekt:
Zie, hoe Gerechtigheit door ’t dak der wolken breekt,
(1545) Om met haar heilig zwaardt ’t gedrogt den kop te klooven:
Zoo zal de hemel, die uw wreetheit ziet van boven,
En uw vervolging vloekt, tot zoen van onze zaak,
Ten trots van uw geweldt, u treffen met de wraak.

MINOS.
Wat spreekt gy van gewelt? gy beide zyt myn slaaven.
(1550) Ismene is myn slavin. gy moet zoo hoog niet draaven
Met uw gedachten. neen. myn pligt is my bekent.

NIZUS.
’t Is waar, wy zyn in uw vermogen: maar gy schendt
Myn ouden luister, door een koning slaaf te noemen.

FOKUS.
Deze opgeblazentheit zal al de wereldt doemen.
(1555) Een edelmoedig heldt versiert zyn zegepraal,
Maar door een draagzaam juk, en een beleeft onthaal.
Hy, die voorzichtig is, zal zich niet hoog verheffen
In zege; want bewust dat hem de slag kan treffen,
Die zyn verwonneling ter neder heeft geveldt,
(1560) Houdt hy zich laag by d’aarde. ô Minos! uw geweldt,
Aan ’t hollen, zal zich zelf eerlang te barste rennen.
Braveer den hemel met uw vlerk en lichte pennen,
In smeltbaar wasch gedrukt, door uw verheve vlucht:
Wy zien u haast, tiran, in ’t steigren, uit de lucht
(1565) In eenen jammerpoel elendig nederdaalen.
De wraak, schoon langkzaam, zal u eindlyk achterhaalen.
Verdrukker van de trou, vervolger van ’t gemoedt,
Kom, meng myn lykasch vry met Egeus burgerbloet.
Verschoon myn leven niet. ik zal gewillig lyden.
(1570) Of laat my voor de vuist het hofgedrogt bestryden,
Dat, van uw vrou geteelt, in ’t moorthol wordt bewaart.
Ik zal d’Atheensche jeugdt verlossen door myn zwaardt.

MINOS.
Wat zoekt gy reis op reis myn grootsheit te versaagen?
Wat schildert gy de wraak der Goden en hun’ plaagen
(1575) Gedurig voor myn oog? heeft iemant quaadt begaan;
’t Is Scilla, die haar landt en vader heeft verraân:
Laat zy dit boeten.

ISMENE.
                                Zy, tot uwe hulp genegen,
Heeft ons door tempelroof ontbloot van ’s hemels zegen:
Maar heeft zy ooit de vlam begunstigt in uw hart,
(1580) De minnedrift gevleit, die my zoo doodlyk smart?
Zy zocht in tegendeel dat smeulent vier te smooren,
My hatelyk in ’t oog van u, haar uitverkoren,
Te maaken, want de min wees haar dit middel aan:
En daar door heeft zy my in ondienst dienst gedaan.

MINOS.
(1585) Het is genoeg. vertrekt. men breng’ hen uit myne oogen.


VYFDE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MENTOR.
Die trotze heeft den haat, te diep in ’t hart gezoogen,
Geen toren zag ik ooit in ’t wezen van een vrou
Zoo groot als deze.

MINOS.
                            Maar, zaagt gy wel grooter trou?
Ik eer haar vloeken, die zich voor de liefde quyten,
(1590) Die haar rechtvaardigen, en my myn schuldt verwyten.
De gramschap maakt haar oog bekoorlyk in myn zin.
Hoe zy my feller haat, hoe ik haar meer bemin.

MENTOR.
Myn heer, gy dient u zelf te dwingen door de reden.
Gy, die weleer zoo braaf in ’t harnas hebt gestreeden,
(1595) En ’t vyantlyk geweldt verstrooit door uw geweer,
Ga nu de driften van een strydent hart te keer.

MINOS.
Ik wordt bevochten van de wraak en ’t mededogen,
Een gadelooze trou stelt my myn pligt voor oogen.
Dan dwingt de liefde my te volgen haar geboôn.
(1600) Wel aan....

MENTOR.
                          Wat zult gy doen?

MINOS.
                                          Raadtpleegen met de Goôn.

                    Einde van het vierde Bedryf.

Continue

VYFDE BEDRYF.

EERSTE TONEEL.
SCILLA, DORIZE.

DORIZE.
Men heeft my niet misleidt, de legerpriesters wachten.
Men zal uw vader of uw zusters minnaar slachten;
Indien Ismene noch afkerig blyft, mevrou,
En weigert Minos kroon t’aanvaarden met zyn trou.

SCILLA.
(1605) Zou hy haar kroonen, en my als slavin onthaalen?
Zou zy als koningin met kroon en septer praalen,
En ik, met ketenen om mynen arm, tot loon
Van myn getrouwen dienst, hem volgen? groote Goôn!
Zyn liefde is my bekent. ’t geheim van zyn gedachten
(1610) Heeft hy my zelf ontdekt, Dorize: maar wy trachten
Die dodelyke vlam te smooren in zyn bloet.
Ik haat hem en ik vloek Ismene. myn gemoedt,
Door zyne weigering in razerny ontsteeken,
Tracht dien geleden hoon op hem en haar te wreeken.

DORIZE.
(1615) Zal ’t my geoorlooft zyn, prinses, om in een zaak
Van zulk een groot gewigt, die sporelooze wraak
U af te raden, en dit quaadt te wederstreeven?
Gy staat uw zuster als een vyandin naar ’t leven.
Herdenk de vrientschap van Ismene, die zoo teêr,
(1620) Zoo trou, zoo minzaam, u begunstigde weleer.
Errinner u haar deugdt en edelmoedigheden,
In koning Nizus hof geviert en aangebeden.
Hoe schynt de vroomheit uit haar vriendelyk gezigt!
Hoe meenig’ onderdaan heeft zy door dienst verpligt!
(1625) De trotse Hovaardy, een gunstgenoot der grooten,
Wierdt nooit van haar gevleit, maar uit haar hart geslooten.
Alleen de Needrigheit, haar gunst en achting waardt,
Ging als een speelgenoote in ’t hof met haar gepaart.
Voeg hier haar schoonheit by, vermaardt door alle hoven....

SCILLA.
(1630) Hou op, Dorize, van haar gaaven meer te looven.
Die deugdt, daar gy op roemt, die schoonheit zoo volmaakt,
Heeft Minos hart, in spyt van myne min, geraakt.
Haar gaaven maaken my verfoeilyk in zyne oogen:
Dies wordt myn minnenydt, zoo krachtig van vermogen,
(1635) Getergt en opgewekt door ’t melden van haar lof.
Gy wilt my stillen, maar gy geeft myn gramschap stof.

DORIZE.
Gaf zy wel ooit gehoor aan zyn verliefde klagten?

SCILLA.
Wat vraagt gy my? ken ik ’t geheim van haar gedachten?
Wie weet, wanneer zy door gewoonte Fokus vleit,
(1640) Of ’t hart haar niet bestraft, en voor den koning pleit.

DORIZE.
Hoe kan uw achterdocht Ismenes eer dus krenken?

SCILLA.
Wat wilt gy, dat ik in myn twyfeling zal denken?
Maar ik vergeeve u licht dat gy my schuldig vindt:
Zy kent geen minnenydt, die nimmer heeft bemint.
(1645) Kon ik u recht den staat van myn gemoedt verklaaren,
Gy zoudt myn onrust met uw medelyden paaren.
Veroordeel niet te fel de drift, die my bestrydt,
Maar mist myn achterdocht, scheldt my die doling quyt.
Al stopt Ismene voor myn minnaars klagt haare ooren,
(1650) Nochtans gaat al myn hoop door haar alleen verloren.
Twee prinssen eeren haar, bekoort door haar gezigt:
Maar heeft haar gunst wel een zoo dier als ik verpligt?
Wat heb ik niet gedaan om Minos te behaagen?
Myn vader wacht de doodt, of zal zyn zegewagen
(1655) Geleiden langs de straat, zoo Fokus wordt geslacht:
En all’ die rampen heeft myn liefde voortgebragt.
Maar zoo myn zuster, om hen beide te behouwen,
Besloot een vyandt, in haar bruigoms plaats, te trouwen,
Zou ik dat huwelyk gedoogen? neen, myn handt
(1660) Doorstoot uw vyandin. Dorize volg.

DORIZE.
                                                                  Hou stant.

SCILLA.
Gehoonde minnares, wat zult gy nu besluiten?
Wat raadt, wat middel, om dit kankrent quaadt te stuiten?
Geen hartstogt werkt zoo fel, als een verachtte min;
Zy sluit de reden uit, en laat de wanhoop in.
(1665) Kom, volg, Dorize,laat ons ’t vaderlandt verlaaten,
Daar my de koning vloekt, daar my de burgers haaten;
Terwyl de zuigeling, die door myn schelmstuk lydt,
Met traanen in ’t gezigt, de schuldt aan my verwyt.
Noch eens, Dorize, laat ons vluchten. maar wat plekken
(1670) Der aarde zullen ooit myn gruwzaam quaadt bedekken?
Wie zal niet waagen van myn schennis? wat gewest
Zal my niet vloeken, als een dodelyke pest?
Elk zal zyn lantstreek, daar ik nader, my verbieden.
Maar schoon ik vlucht, kan ik een knaagent hart ontvlieden?
(1675) Een felle wroeging, die myn smart van binnen voedt,
Verstrekt my een beulin, en geesselt myn gemoedt:
Haar werking heeft myn ziel tot wanhoop aangedreeven.
Ik zal my aan haar magt vrywillig overgeeven.
ô Wanhoop! die my kunt verlossen door de doodt,
(1680) Gun dat ik u omhelze, als toevlucht in den noodt.
Ach! waarde vader, heeft myn liefde uw ramp gebrouwen,
Zocht ik een vyandt door uw ondergang te trouwen;
En gy, Alkathoë, door myn verradery,
Ten prooi geschonken van een moorders dwinglandy,
(1685) Vergeeft, vergeeft my ’t feit: ik zal uw onheil wreeken,
Als ik uw vyandt zal in zyn triomf doorsteeken,
En verven voor uw wal, waar in zyn krygsvolk woedt,
De versche lauwerkroon met zyn ondankbaar bloet.
Dan zal ik, juichende om uw wraak, myn lantgenooten,
(1690) Den moortpriem keeren, en myn eige borst doorstooten:
Maar laat ik u voldoen, door zulk een groot besluit,
En veegt met bloet de smet van myne misdaadt uit.
En gy, indien gy door myn uitvaart wordt bewoogen,
Doe my den lesten dienst, Dorize, sluit myne oogen.

DORIZE.
(1695) Helaas! wat neemt gy voor in uwe woede? spaar
U zelve, en hoop op ’t lot. wie weet wat uitkomst... maar
De koning komt.


TWEDE TONEEL.
MINOS, SCILLA, DORIZE, MENTOR.

MINOS.
                          Ik zal myn oogmerk u ontdekken,
Prinses, gy moet terstont uit deze tent vertrekken.
’t Verraadt, door u gepleegt aan vader Nizus kroon,
(1700) Die misdaadt dreigt my met de gramschap van de Goôn,
Zoo gy hier langer toeft: ik moet hun’ last volbrengen.
Zy willen in myn tent uw toevlucht niet gehengen.
Myn legerwichelaar, die op den uitslag wacht,
Heeft my voor ’t oog van ’t heir dat hoog bevel gebracht,
(1705) En alle harten door zyn Godtspraak ingenomen.
Zy dreigen door geweldt myn weigring voor te komen.
De priesterlyke tong, verheerlykt als een tolk
Der Goden, werkt met kracht op ’t ingewandt van ’t volk.
Dies hou my buiten schuldt. ’t is niet in myn vermogen,
(1710) In ’t uiterste gevaar uw byzyn te gedoogen.

SCILLA.
De vondt, dien gy verdicht, verblindt myne oogen niet.
Ik ken, ik ken dien Godt, die myn vertrek gebiedt.
Maar, neen, ’t is een Godin, om haar bevalligheden
In ’t koor van uw gemoedt geviert en aangebeden.
(1715) Myn zuster....

MINOS.
                            Ja, die wordt verheerlykt in myn zin.
Uw ondeugdt wekt myn haat, daar ik haar deugdt bemin.
En dat ik ben gezint deze eedle deugdt te kroonen
Door tekens van myn gunst, zal ik noch heden toonen.

SCILLA.
Verryk haar door de trou met uwe kroon en staf,
(1720) In spyt des bruidegoms dien haar het nootlot gaf.
Ga heen, ondankbre, laat uw bruiloftstoortsen rooken,
Wanneer gy ’t lykaltaar voor Fokus hebt ontstoken.
Ga, vul de doodbus met zyn lykasch door uw handt,
En op de zelve plaats daar ’t huwlyksoffer brandt.
(1725) Maar zyn ontrustte schim zal aan de Goden klaagen,
En u met uwe bruidt voor hunne vierschaar daagen.
Hoe zal de wraak, uw rust ontroeren! straf op straf
Zal u vervolgen, en geleiden naar uw graf:
Een straf, voor u en voor uw onderdaan beschooren.
(1730) De Goden treffen zelfs de burgers in hun’ toren,
Wanneer de koning zich bevlekt met euveldaân.
Zoo moet uw ryk eerlang door lantkrakkeel vergaan,
En burgerlyken twist. het bloet, door ’t staal vergooten
Moet bruischen, als een zee, langs uw verheve sloten,
(1735) En stroomen in de zaal van ’t hof, daar Dertelheit
Den middagdisch stoffeert, en Weelde uw nachtkoets spreidt.
Zoo moet de felle Moordt, ten afgrondt uitgelaaten,
Een dodelyk toneel ontsluiten op uw straaten.
Ik zie de bruid omhelst haar minnaar op den grondt:
(1740) Zy luikt zyn stervent oog, en kust den bleeken mondt.
De vrouwen vluchten van uw’ woedende onderdaanen,
En laaven ’t jeugdig kroost, in plaats van melk, met traanen.
Zoo deelt de zuigeling, in dien bedroefden staat
In d’ algemeene elende, en wordt gestraft om ’t quaadt,
(1745) Dat uit uw wellust sproot. het zaadt, uit u geboren,
Uw dochters hebben zelfs u ramp op ramp gezworen;
Zy zullen u eerlang verraaden, en uw ryk
Veel onheil brouwen, my in gruwelen gelyk.
Dit spel ik, en noch meer. ja, Minos, hoor my wenschen,
(1750) Maar beef, ja beef, tiran, rampzaligste aller menschen!
Myn vier is uitgedooft. myn liefde, in razerny
Verandert, zet in ’t hart myn wraakzucht krachten by.
Niets woedde ooit feller, dan een haat, uit min gesprooten.
Nu gy myn gunsten en verdiensten hebt verstooten;
(1755) Zoo moet uw ryksgrens, by den nagebuur veracht,
Van monsters krielen, als uw vrou heeft voortgebragt.
’t Orakel stop’ zyn oor voor uwe wichelaaren.
De ravens knarssen by den rook van uwe altaaren.
Zoo strekke uw offerspys, daar gy uw’ feesten viert,
(1760) Als walglyk aan de Goôn, een prooi voor ’t roofgediert.
Zoo moet een vier van wraak door alle uw steden blaaken,
Uw hoftrans door ’t geweldt der donderklooten kraaken
En nederstorten, tot gy, door den val verplet,
Den doodsnik uitblaast op uw koninklyk banket.
(1765) Ik vloekte u meer, tiran, zoo ’t stonde in myn vermogen.
’k Bezwyk. Dorize, kom, en lei my uit zyne oogen.


DERDE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MENTOR.
Wie schrikt niet, groote Goôn, die zulk een gruwel hoort!
Een gruwel, die myn hart gelyk een schicht doorboort!
ô Hemel! keer dien vloek, en kroon ons met uw’ zegen.

MINOS.
(1770) Maakt u de gramschap van een raazent mensch verlegen?*

MENTOR.
De vloek, gesprooten uit de driften van haar haat,
Dreigt zelf den offerdienst, de hooftzuil van den Staat,
De ziel van ’t gansche ryk. wie kan dien hoon gedoogen?
Een zaak, van dat gewigt, dient nader overwoogen.
(1775) Men moet haar straffen.

MINOS.
                                            Neen. zy is genoeg gestraft.
De schuldt, die haar vervolgt en steets ontrust, verschaft
Haar overvloedt van stof, en zy bezwaart haar lyden.
Geen grooter plaag, dan met een knaagent hart te stryden.
Men vindt, van Goôn en mensch verlaaten, troost noch heul.
(1780) ’t Geweten, overtuigt van ’t schelmstuk, strekt een beul,
Die onophoudelyk kastydt met felle slagen.
De lyfstraf maakt een eindt van ’t leven; en de plaagen
Verdwynen door de doodt: maar wroeging over ’t quaadt
Verwekt ontelbre doôn. zaagt gy niet in ’t gelaat
(1785) Van Scilla ’t vonnis van een strenge straf geschreeven?
Het opperste gerecht, waar voor wy menschen beeven,
Heeft haar veroordeelt, en de wraak is op de been:
En wilt gy, Mentor, dat ik haar verwyze ? neen.
Ik moet my zelven eens beproeven, en de hoeken
(1790) Van myn misdadig hart, als rechter onderzoeken.
Gy weet, hoe ’t nootlot door ’t orakel heeft gespelt,
Dat my de lotbus in het onderaartsche veldt
Te beurt zal vallen, om der stervelingen zielen,
Die voor den rechterstoel eerbiedig nederknielen,
(1795) Te vonnissen, naar ’t goedt of quaadt door haar begaan.
Zal daar het schuldig volk voor myne vierschaar staan;
En ben ik niet verpligt ’t bewint dier groote zaaken,
Door een oprecht gedrag en deugdt my waardt te maaken?
Zal ik misdadigen tot straffe en helsche pyn
(1800) Verwyzen voor ’t gerecht, en zelf misdadig zyn?
’t Is waar, ik heb den staf van Nizus wel gekreegen,
Maar door een snoodt verraadt, en niet door ’s hemels zegen.
De Goden dulden ’t quaadt, maar hun’ rechtvaardigheit
Wordt nimmer aangemerkt als oorzaak van het feit.
(1805) Wie weet, of ’t voordeel, dat myn heerschlust kan bekooren,
Niet is gesprooten uit een werking van hun’ toren.
Want overweeg met my de zaak, gelyk ’t behoort.
Aanschou een dochter, door een wulpse min bekoort,
Natuur en kinderpligt en trou en eer verzaaken,
(1810) En ’t godtgewyde Schildt uit vaders tempel schaaken,
En my de ziel van ’t ryk, den zegen van den Staat
Aanbieden in myn tent. die tempelroof, dat quaadt,
Dat helsche lasterstuk, met woorden niet te noemen,
Waar van de wereldt gruwt, dat al de Goden doemen,
(1815) Ontsluit de vesting, daar zich ’t volk voor my verklaart.
Maar dit is ’t minste noch van ’t geen my heeft bezwaart.

MENTOR.
Kunt gy de liefde tot Ismene in uwe zinnen
Noch niet bedwingen, en dien hartstogt overwinnen?
Hebt gy, gelyk ’t behoort, u zelf geweldt gedaan?

MINOS.
(1820) Ik heb dat doodlyk vier wel tienmaal wederstaan;
Myn drift beschuldigt en veroordeelt. myn geweten
Heeft zich in dezen strydt, gelyk ’t betaamt, gequeeten.
Maar telkens quam de min, door reden neêrgevelt,
In ’t hart weêr boven, en ontworstelde ’t geweldt.

MENTOR.
(1825) Zyt gy noch meester door uw tegenstant gebleeven?
Of mostge u weder aan die driften overgeeven?
Verklaar u nader vorst.

MINOS.
                                        Myn edelmoedigheit
Heeft tegens deze min met grooten ernst gepleit,
En myn geweten heeft het vonnis uitgesproken.
(1830) Gy, die dit heilig vier hebt in myn borst ontstoken,
Gy, die myn togten hebt beteugelt, groote Goôn,
Gy schenkt my door uw gunst een perel aan myn kroon.
Ik moet myn dankbaarheit voor zulk een weldaadt uiten.


VIERDE TONEEL.
MINOS, MENTOR, AGÉNOR.

AGÉNOR.
Myn heer, de priester wacht met ongedult hier buiten.
(1835) Het altaar staat gereet, en al de plegtigheit
Is lang voor uwe tent in ’t oog van ’t heir bereidt.
Men wacht naar ’t offer om dit groote feest te vieren.
Hebt gy de keur gedaan?

MINOS.
                                        Laat tweepaar jonge stieren,
Maar nooit door ’t juk geprangt, te voorschyn brengen, om
(1840) Te slachten. haal Ismene en haaren bruidegom
En vader aanstonts hier.

AGÉNOR.
                                        ’k Gehoorzaam uw begeren.


VYFDE TONEEL.
MINOS, MENTOR.

MINOS.
Ja, Mentor, ik heb my verwonnen, en wy keeren
Ons tot de deugdt. gy zult aanschouwen dezen dag
Hoe veel de reedlykheit op myn gemoedt vermag.
(l845) Zou ik zoo groot een trou, als ooit myne oogen zagen,
Vervolgen met geweldt, en door myn driften plaagen?
Myn hart, doorluchtig paar, tot uwe hulp bereidt,
Schenkt aan uw min de vrucht van haar stantvastigheit.

MENTOR.
Zoo triomfeert gy, door u zelf te wederstreeven.
(1850) Uw edelmoedigheit, in ’t hart van ’t volk geschreeven,
Zal eeuwig uwen roem verheffen, en de faam
Zich steets vermoejen door ’t verbreiden van uw’ naam.
Het purper troongewaadt, de glans der kroonjuweelen,
Eertekens van ’t gebiedt, die ’t hart door d’oogen streelen,
(1855) Staan doof en duister by de straalen van de deugdt.
Uw groot besluit, myn heer, verwekt my groote vreugdt.

MINOS.
Verhef myn luister vry. ik heb door ’s hemels zegen
Deze overwinning, maar met zweet en angst, verkreegen

MENTOR.
Hoe feller tegenstant, wanneer men met het staal
(1860) Om eer in ’t vechtperk strydt, hoe grooter zegepraal.


ZESDE TONEEL.
MINOS, NIZUS, ISMENE, FOKUS, MENTOR,
ARSINOË, AGÉNOR, LYFWACHT.

MINOS.
Gedoog, prinses, terwyl de priesters ons verbeiden,
Dat ik u met myn handt naar ’t altaar mag geleiden.

ISMENE.
ô Blyde bootschap! ô bekorelyke doodt!
Myn hoop! myn toeverlaat! ik groete u in den noodt!
(1865) Vaarwel, myn vader, leef, en heb ik iets misdreeven,
Scheldt my de misdaadt quyt, terwyl ik schei van ’t leven.
’k Omhelze u, brave vorst. en gy, myn bruidegom,
Vaarwel, vaar eeuwig wel, ô heldt! nu Minos kom.

FOKUS.
Gy zult niet sterven, neen, ik zal dat opzet stuiten,

MINOS.
(1870) Bezadig u, myn heer. ik zal my klaarder uiten:
Ik zoek Ismene als bruidt te leiden, daar ik haar
Voor u....

ISMENE.
                Als bruidt! hou op.

MINOS.
                                            Gun dat ik my verklaar.
Gy zult myn gunst, indien....

ISMENE.
                                                ’k Wil van die gunst niet hooren.
Zoudt gy my leiden, en uw trou myn hart bekooren?
(1875) Zou ik u volgen, en myn waarden heldt verraân?
Ik weet noch middelen om my van u t’ontslaan.
Hou moedt, doorluchte prins, dat zult gy nooit aanschouwen.
Ik wacht de wreetste doodt, eer ik met hem zal trouwen.

NIZUS.
Ja, sterf, Ismene, sterf, eer gy zyn wil voldoet.

ISMENE.
(1880) Kom, wreek Androgeos, maar door Ismenes bloet.

MINOS.
Die drift van toornigheit, uit misverstandt gesprooten,
Kan uw bekoorlykheên, voor myn gezigt vergrooten.
Ik eer die gramschap, als een vrucht der waare trou:
Maar denk niet, dat ik haar zal krenken: neen mevrou.
(1885) Uw haastigheit maakt u, maar tegens recht, verbolgen.
Ik zal u leiden, maar uw bruidegom zal volgen.
Gy zult prins Fokus zelf ontfangen van myn handt,
Voor ’t oog van ’t gansche heir, daar ’t heilig offer brandt:
En op die plaats, daar ik Androgeos wou wreeken,
(1890) Zal ik voor uwe trou het echtaltaar ontsteeken.
En gy, ô Nizus, zult dit ryk voortaan van my
Te leen bezitten, en elk zal uw heerschappy,
Door myn bevel, gelyk voor dezen oorlog eeren:
En ik zal met myn vloot terstont naar Krete keeren.

FOKUS.
(1895) Wat onverwachte vreugdt ontmoet ons in den druk!

NIZUS.
Myn dochter, dat ik u begroete in dit geluk.

ISMENE.
De blyschap van myn hart verbiedt de tong te spreeken.

NIZUS
Uw edelmoedigheit, ô Minos, is gebleeken:
Gy blyft in uw triomf ook meester van uw hart.

ISMENE.
(1900) Heb ik u ooit gehoont, door ’t perssen van myn smart,
Denk dat een minnares haar drift niet kan bepaalen.

FOKUS.
Door die verandering sal nooit myn krygsmoedt daalen.
Heb ik dit ryk weleer, in ’t nypen van den noodt,
By ’t blinken van het staal, in ’t aanzien van de doodt,
(1905) Door myn geweer geredt, en in verscheide slagen,
Ten dienst van Nizus staf, de zege wechgedraagen;
Nu gesp ik ’t zwaardt op zy, voor uwe zaak, myn heer.
Ik zal my in den strydt opoffren aan uw eer,
En quyten, als ik my voordezen heb gequeeten.

ARSINOË.
(1910) Dorize nadert ons, bedrukt en nat bekreeten.


ZEVENDE EN LESTE TONEEL.
MINOS, NIZUS, ISMENE, FOKUS, MEN-
TOR, DORIZE, ARSINOË, AGÉNOR,
LYFWACHT.

NIZUS.
WAt deert u, dat gy keert in dien bedroefden staat?

DORIZE.
Leest gy de reden niet uit myn ontstelt gelaat?
ô Ramp!

NIZUS.
              Vaar voort, Dorize.

DORIZE.
                                            Ik kan my niet verklaaren.
Ach! Scilla....

ISMENE.
                      Groote Goôn! wat zal ons wedervaaren!

DORIZE.
(1915) Zy leeft niet meer.

ISMENE.
                                  Helaas!

MINOS.
                                              Verhaal haar doodt.

FOKUS.
                                                                          Vaar voort.

DORIZE.
Zy heeft zich voor myn oog zoo derelyk vermoordt.

FOKUS.
ô Gruwelyk besluit!

MINOS.
                              Verhaal d’omstandigheden.

DORIZE.
Gy zaagt haar uit uw tent, myn heer, vol wanhoop treeden.
Haar vloeken toonden u de driften van haar hart.
(1920) Kom, sprakze, kom, Dorize, en deel in Scillaas smart,
Verlaat my niet; gy hebt my blyk van trou gegeeven.
Kom laat ons nu voor ’t lest langs dezen oever streeven:
Hier hebt gy menigmaal voordezen handt aan handt
Met my gewandelt eer myn vyandt was gelandt.
(1925) Hier heb ik u ’t geheim van myne ziel ontslooten,
Maar in een anderen staat. nu leggen Minos vlooten
Gereedt om hem naar ’t ryk te voeren over zee:
Hy keert, en laat my hier, maar voer’ myn schaduw mee;
Zy zal om ’t paviljoen, gelyk een nachtspook, waaren,
(1930) En in den slaap zyn geest ontrusten op de baaren.
Ach! was die ryksvloot, als getuige van myn schandt
En tempelschennis, nooit verscheenen aan myn strandt!
Ziet gy myn schelmstuk in de purpre watervaanen
Niet levende afgebeeldt? barst uit, barst uit, myn traanen,
(1935) En spoelt die schantvlek af. en gy, Alkathoë,
Myn vaderlyke stadt, in oorlog en in vreê
Van elk verheerlykt, smoor voor ’t oog der nagebuuren
Myn misdaadt onder ’t puin van uw gesloopte muuren.
En gy myn vader, dien ik eeuwig ben verpligt,
(1940) Die my door ’t voorbeeldt van uw leven hebt gesticht,
(Ach! hadde ik u gevolgt!) vergeef myn trouloosheden.
Zoo spreektze, en trekt gezwint een moortpriem uit haar kleeden,
En drukt hem, eer ik ’t merke, in ’t hygende ingewandt.
Zy zygt in mynen arm, en uit myn’ arm in ’t zandt,
(1945) Bevochtigt door haar bloet. ik schrik, en buig my neder
Ter aarde, en gryp den pook: maar aanstonts ruktze weder
Dat moorttuig uit myn handt, en kust het bloedig staal.
ô Werktuig, zegt ze, van myn leste zegepraal,
Ik hadde u uit de stadt tot noothulp meêgenomen,
(1950) Onkundig wat my door myn min mogt overkomen:
Nu hebt gy door myn handt ’t gewenschte werk verricht.
Hier zwygtze, en geeft den geest, en ik sluit haar gezigt.

ISMENE.
Myn zuster, ach! wat heeft uw razerny bedreeven?
Gy roofde ons heiligdom, en na dien roof, u ’t leven.*

NIZUS.
(1955) Schoon zy myn rampen heeft veroorzaakt door haar feit,
Noch voel ik dat natuur van binnen voor haar pleit.

MINOS.
Verban die tederheit, myn heer, uit uw gedachten:
Die zoo haar vaderlandt verraadt, verdient geen klagten.
Kom, volg, wy zullen u geleiden naar den troon,
(1960) Maar eerst dit huwelyk voltrekken voor de Goôn.

            Einde van het vyfde en leste Bedryf


Continue