| Jezuïeten van Mechelen: | Judicium Salomonis (Latijn en Nederlands) |
| Ex avaro prodigus | |
| Den vreck geworden verquister. 1763. |
 |
JUDICIUM[Vignet: IHS]MECHLINIAE typis JOANNIS FRANCISCI VANDER ELST |
ARGUMENTUM. | KORT-BEGRYP. |
| APparuit.... Dominus SALOMONI.... dicens: postula quod vis, ut dem tibi. Et ait SALOMON.... dabis.... servo tuo cor docile.... & dixit Dominus SALOMONI.... dedi tibi cor sapiens.... tunc venerunt duae mulieres.... quarum una ait.... mortuus est.... filius hujus.... & tulit filium meum.... suum autem filium, qui erat mortuus, posuit in sinu meo.... responditque.... altera mulier.... filius tuus mortuus est, meus autem vivit.... dixit ergo Rex.... dividite.... infantem vivum in duas partes.... dixit autem mulier, cujus filius erat vivus.... date illi infantem vivum.... è contrario illa dicebat: nec mihi, nec tibi sit, sed dividatur. Respondit Rex.... date huic infantem vivum.... haec est enim Mater ejus.... & timuerunt Regem, videntes sapientiam Dei esse in eo. |
DEn Heer.... heeft sig veropenbaerd aen SALOMON.... seggende: begeert, dat gy wilt, dat ick u dat geve: en SALOMON seyde.... gy sult uwen Dienaer geven.... een leerbaer hert.... en den Heer heeft tot SALOMON geseyd.... ick hebbe u gegeven een wys en verstandig hert... dan zyn daer gekomen twee Vrouwen.... van de welke de eene seyde.... deser Vrouwens Soon is gestorven.... ende sy heeft mynen Soon genomen.... maer haeren Soon die dood was, heeft sy in mynen Schoot geleyd.... ende de andere Vrouwe antwoorde.... uwen Soon is dood, ende den mynen is levende.... hier om seyde den Koning deylt.... het levende Kind in twee stucken.... maer die Vrouwe, wiens Soon leefde, seyde.... geeft haer het levende Kind.... maer de andere seyde daer tegen: dat het zy nog het myn, nog het uw, maer dat het gedeylt worde. Den Koning heeft geantwoord.... geeft dese het levende Kind.... die is syne Moeder.... ende sy hebben den Koning gevreesd, siende, dat Gods wysheyd in hem was. |
| Scena est JEROSOLYMIS in Aula SALOMONIS 3. Regum Cap. 3. | Het vertoog is te JERUSALEM in het Paleys van SALOMON. 3. Boeck der Koningen 3. Cap. |
| PERSONAE. GENIUS, Joannes Picard. | ||||
| SALOMON Rex, JACOBUS DE BACKER. MELCHA vera Mater, JOANNES BAPTISTA VANDER LINDEN. |  | NATHAN, Propheta, JOANNES BAPTISTA CRABEELS. ZELPHA falsa Mater, NICOLAUS PEPIN. | ||
| AZARIAS, Leopoldus Grad de Graden. JOSAPHAT, JOANNES VAN BAELEN. | } } | PROCERES ADONIRAM, HENRICUS TACKOEN | { { | BENADAB, PHILIPPUS SERVAES BANANIAS AUGUSTINUS ROSSIGNOL. |
| ABIAS, PHILIPPUS SERVAES. | ||||
| ||||
ACTUS I. | I. BEDRYF. |
| APplaudentibus Regi aulicis, quòd caesis ADONIA & JOABO regnum sibi confirmasset, imperii magnitudo sollicitum reddit SALOMONIS animum, quòd gubernando numeroso adeò populo nec ingenio, nec aetate par esse sibi videretur. Anxium majorum exemplis confirmat NATHAN, eique ut in Deo spem omnem collocet, auctor est. SALOMON itaque sacrificaturus in GABAON descendens, Prophetam rogat,* ut suis populique precibus coeli favores ei impetret. Ad preces se convertens pro Rege NATHAN, ab altercantibus inter se mulieribus interpellatur, quas dum frustra placare nititur, ZELPHAM plus aequò alteri, Vatique insultantem recedere jubet, MELCHAMQUE, ut Deo scelerum ultori confidat, adhortatur. | DE Hovelingen geluck-biedende aen den Koning, dat hy door de dood van ADONIAS ende JOAB het Ryck sig hadde versekerd, word hy met onrust overvallen, om dat hem scheen, dat hy nog door verstand, nog door ouderdom bequaem was, om een so talryck Volck te bestieren: maer NATHAN versterckt hem door de Exempels van syne Voorouders, ende raed hem alle syn betrouwen op God te stellen. SALOMON dan sullende in GABAON aen God offerhande doen, vraegt den Propheet, dat hy door syne Gebeden ende die van het Volck de jonsten des Hemels voor hem soude verwerven. NATHAN hier om den Heer biddende voor den Koning, word gestoord door twee Vrouwen, tusschen malkanderen twistende, de welcke als hy te vergeefs tragt te stillen, gebied hy ZELPHA, de welcke onbetaemelyck tegen den Propheet ende de andere Moeder uytviel, sig te vertrecken, ende wackert MELCHAM aen, dat sy soude betrouwen op God den vreker der Schelm-stucken. |
COMOEDIAE. | TUSSCHENSPEL. |
| SOmnianti Regi apparet Angelus, divitias ei multas victoriasque proponens; sed rebus omnibus sapientiam praeferens, hanc à Domino petit, annuitque petitioni Deus. Evigilans Rex, ubi hoc in se collatum beneficium agnoscit, gratias Deo agit, expositoque Proceribus favore Numinis, extollit cum Propheta, qui Regis sapientiam coelitus edoctus fuerat, ejus benevolentiam, victimasque ad grates persolvendas parari jubet. Propheta interim dum faventem Judaeis Dominum praedicat, supervenit MELCHA, vehementer conquerens, quòd sublatum furtim filium nolit ZELPHA reddere; at bene sperare eam jubet, atque ut Regi summâ illustrato sapientiâ se sistat, suadet. | DEn Engel verschynt in den droom aen den Koning, hem voorstellende veele Rykdommen ende Victorien; maer hy meer achtende de Wysheyd, vraegt die van den Heer, den welcken syne vraege toestemt. Den Koning wacker geworden zynde, erkent dit weldaed, God daer over bedankende, en verhaeld hebbende dese gunst aen syne Hovelingen, verheft met den propheet, den welcken dies aengaende van den Hemel onderrigt was, de Goddelyke goedgunstigheid; en doet tot danksegginge de Slagtoffers bereyden. Terwyl den Propheet ophaelt de weldaedigheyd van God tot het Joodsche Volck, komt MELCHA tussen beyden, haer beklaegende, dat ZELPHA haer gestolen Kind niet wilt wederom geven; dog hy geeft haer goeden moed; en raedt, haer sig tot den Koning, als begaeft zynde met eene bysondere Wysheyd, te begeven. |
COMOEDIAE. | TUSSCHENSPEL |
| DUm coram arca Rex Sacrificium cum aulicis peragit, Dei in regem benignitas coram populo manifestatur, simulque Nathan Salomonem, ut in Dei cultu perseveret, adhortatur. Interim supervenit Melcha, obtestans regem, ut Zelphae scelus vidicet, qui rei examinandae negotium Azariae committit: unde bene sibi ominans Melcha advenienti ZELPHAE regis minitatur tribunal: ast illa MELCHAE minas spernens, quà fraudibus quà perjuriis retinêre infantem statuit. | TErwyl’ den Koning met syne Hovelingen voor de Arcke Offerhande doet, word de goedgustigheyd Gods tot Salomon voor het Volk vertoond, Nathan den Koning aenwackerende, om in den dienst Gods te volherden. ondertusschen smyt sig Melcha voor de voeten des Konings, hem biddende, dat hy vreken soude het schelmstuk van Zelpha. Salomon beveelt aen Azarias het feyt te ondersoecken. Waerom Melcha goeden moed hebbende, roept Zelpha voor den Rechterstoel des Konings, maer sy spottende met de dreygementen van Melcha, stelt vast ’t zy door bedrog, ’t zy andersins het Kind te houden. |
COMOEDIAE | TUSSCHEN-SPEL. |
| AZARIAS falsae matris delusus mendaciis in MELCHAM invehitur, quae frustra purgare se studens, ingenti dolore affligitur: maestam consolans ABIAS, dolo se Zelphae erepturum infantem spondet. hinc [fol. 7] AZARIAM MELCHAE deceptum dolis, ad extorquendum vi filium, appropinquare Zelphae fingens, ei auctor est, ut fidei suae infantem committat, cujus dum annuit consilio ZELPHA, matrem utramque vivum sibi vendicare puerum, AZARIAS nuntiat SALOMONI, qui litem per se dirimere statuens, cum infante vivo matrem utramque sibi sisti jubet. | AZARIAS bedrogen zynde door de arglistigheyd van de valsche Moeder, valt uyt tegen MELCHA, de welcke te vergeefs sig trachtende te ontschuldigen, is seer bedroefd: maer ABIAS vertroost haer, belovende met bedrog aen ZELPHA het Kind [fol. 7] te ontnemen. Hierom veynsende aen ZELPHA, dat AZARIAS, verleyd zynde door het bedrog van MELCHA, naederde om haer het Kind te ontrucken, raed haer het selve hem toe te betrouwen, het welke terwyl’ sy doet, boodschapt AZARIAS aen SALOMON, dat alle beyde de moeders het levende kind sig toeeygenen. Den Koning willende het verschil door sig self slissen, gebied de twee Moeders met het levende Kind voor synen throon te verschynen. |
COMOEDIAE | TUSSCHENSPEL |
| MELCHA suum pariter Filium, ut falsa Mater divulgaverat, extinctum rata, in ZELPHAM, à qua interfectum opinatur, invehitur; sed vivum ab ABIA recipit. Hunc dum amplectitur, ABIAE suam exprobrat ZELPHA perfidiam. Filium à furibunda exegit AZARIAS, quem ubi Abiae dolo Matri alteri datum esse intelligit, Melchae Domum perscuratur. Exsultat hunc falsa Mater, ac MELCHAE nequiquam Filium re- [fol. 8] poscenti insultat. Rixantes interim ad Regem evocantur, qui, dum utraque suum esse vivum infantem asserit, illum gladio dividi jubet. Regis mandato applaudit ZELPHA, sed, ut vivus ZELPHAE detur potius, Regem obtestatur altera. Hinc vera à SALOMONE Mater judicatur MELCHA, quae laeta filium recipit, expensis regiis educandum. Falsa denique ex aula pellitur, extollentibus omnibus Regis SALOMONIS sapientiam. | MELCHA zig laetende voorstaen, dat haer Kind, gelyck de valsche Moeder uytgestroyd had, oock dood was, valt uyt tegen ZELPHA, meenende, dat sy het selve gedood had; maer ontfangt het levende van ABIAS. Terwyl sy haer Kind omhelst, verwyt ZELPHA aen ABIAS syne trouwloosheyd. Ondertusschen eyscht AZARIAS van haer het Kind; dog hoorende, dat het van ABIAS aen de andere Moeder gegeven was, ondersoeckt het huys van MELCHA. Hierom verblydt zig de valsche Moeder, ende spot [fol. 8] met MELCHA, de welcke te vergeefs haer Kind werderom eyscht; maer worden al twistende tot den Koning geroepen, die het levende Kind, dat sy allebeyde getuygen het hun te zyn, in twee doet kappen. Hier over verheugt zig ZELPHA, maer de andere bidt hem, dat het Kind liever levende aen ZELPHA gegeven worde. Hier door kent SALOMON, dat MELCHA de waere Moeder is, en geeft aen haer het Kind, om op ’s Konings kosten opgevoed te worden. De valsche Moeder word uyt het Hof gejaegt, ider een verheffende de wysheyd van den Koning SALOMON. |
| EX AVARO PRODIGUS COMOEDIA. DUM VITANT STULTI VITIA, IN CONTRARIA CURRUNT Hor. lib. I. sat. 2. DEN VRECK GEWORDEN VERQUISTER, Zyt gy te mild, zyt gy te Vreck, gy syt byna al even geck. PERSONAE. | ||||
|
DEMEA, Henricus Pauwels. CENTURIO, Petrus van den Bergen. PAMPHILUS, Alexander de Vylder. SOSIA, Ludovicus Delmèe. DROMO Franciscus Claessens. STORAX. Rumoldus Roulè |
} } } } } |
Vicini SANNIO Guil. Domus. Famuli |
{ { { { { |
MICIO, Joannes Baptista Grabeels. CLITIPHO, Philippus Servaes. CRITO, Philipus Lebegge. GETA, Josephus Goubau. DAVUS Josephus de Craes. PARMENO, Josephus Gerondal. |
| CHOREAS DUCUNT. | ||||
| Leopoldus grad de Graden Josephus Goubai. Guilielmus Domus. Josephus Rohan. Alexander de Vylder. Carolus Marcy. |
Joannes Bogaerts. Philippus de Begge. Petrus de Potter. Petrus van den Bergen. Henricus Tackoen. Philippus Servaes. |
Josephus de Craen. Ernestus Richterich. Augustinus Rossignol. Josephus Gerondal. Franciscus Claessens. | ||
AD MAJOREM DEI GLORIAM. | ||||
|
Tekstkritiek: |