Gerrit Cornelisz van Santen: Van t’een op t’aer, soo wordmen niet dol. ’s-Gravenhage, 1624.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
UB Amsterdam Obreen 419
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r]

G. C. van SANTENS,

Van t’een op t’aer

Soo wordmen niet dol.

Anders geseyt

Van den os, op den ezel.

[Vignet: typografisch ornament]

In s’GRAVEN-HAGHE.
By Aert Meuris, Boeck-vercooper in de Pape-straet,
in den Bybel. Anno 1624.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

TOE-EYGENINGH

AENDE

Lees-gierige, weet-soeckende, ende scherp-
oordelende Ioffrouw

Adriane van Willigen.


LOff-waerde Ioffrouw. ick weet, dat U.E. gewent sijt, steets te lesen sin-rijcke Auteuren, ende soet-vloeyende veersen, soo in de Fransche, als Neder-duytsche tale: waer door ick altijd in twijffel hebbe gestaen, of ick mijne gemeene, slechte, onvolwassene spruytgens soude durven toe-eygenen, aen soo eene wel-begaefde Ionck-vrouwe, van kloecke hersenen. Ende hebbe t’selve niet eer voorgenomen te doen, dan onlangs, als wy tsamen reden-kavelde van de pôesije, verstaende dat ghy mijne rymerijen (doch onwaerdig) door uwe uytnemende heusheyd, ende groote beleeftheyd [fol. A2v] een plaetsgen wilde verleenen: hebbe daer door het toe-eygenen bestaen, ende als ick dan gedencke de overgroote deuchden, die ick doen vonde in U.E. ende te voren eensdeels gesien hadde, die meer Hemelsch, als Aertsch zijn, so segge ick: ô pronck van onse stad! ô ciersel van onse eeuw! ô Beeck van uitgelesen woorden, ende onwaerderelijcke reden, die op-merckens waerdig zijn! wat een lust ist soo een te hooren! ende wat een vreuchd ist, t’geselschap van soo een te genieten! daer’t vernuft meer Goddelijck is, als menschelijck; t’selve is te speuren aen U.E. dagelijckx leven, ende manier van doen: want, ghy zijt verstandig, ende leerelijck in’t spreken, minnelijck in’t antwoorden, eerbiedig, ende liefelijck om iemand te bejegenen, gauw, scherp, ende geswind van oordeel, oock mede geneuchelijck in’t ommegaen, vrolijck int by-wesen, ende vermakelijck int geselschap, met meer diergelijcke deuchden, die ick achterwege late om dat het niet [fol. A3r] te vleyachtig soude schijnen te wesen, dan verhale dit alleenlijck, om dat ick de voorgenoemde tijtelen, als eygen naeme U.E. niet te vergeefs (en sonder drie dubbelde oorsake) gegeven, ende toegeschreven hebbe: gelijck dat selve sullen getuygen veel goede, ende brave persoonen met my. Ende wanneer U.E. de lees-lust mochte overkomen, dat ghy mijne gedichte in de hand naemt, ende daer inne waerd vindende eenige krepele veersen, daer het eene, of het andere aen mangelde, wilt de selve door u gunstig oordeel, ende bescheydenheyd verschoonen; wy vertrouwende, dat het sal gebeuren. Ofte komter somwijlen een woordeken, dat wat ongerijmt schijnt geseyt te wesen, t’word niet om het woords wille gedaen, maer om wat anders af te malen, gelieft dat, ende sulcx dan te beschaduwen met uwe wijsheyds-lommer. Neemt dan (Eerwaerdige Joffrouw) dese mijne geringe rymerijen, onder de vleugelen, van u hooch be- [fol. A3v] gaeft, ende Scherp-oordelend vernuft, als behoetster: stellende voorts de selve onder U.E. beschuttinge, ende in uwe bescherminge. dit doende, sal mijn geschiede een on-uytsprekelijcke eer, die ick nu, ende altijd sal soecken te verschuldige.
Eyndelijck (Loffwaerde Joffrouw) bidde ick d’Almogende, dat hy U.E. gelieve te behoeden, ende neme in zijne heylige bewaringe.

U.E. Dienstbereyden,

Gerrard van Santen.
Continue

[fol. A4r]

                         Van t’een op t’aer
                        Soo wordmen niet dol.
Maer watte dingen! t’sijn wonderen boven wonderen,
Onse meydt pist oft slach-regende, en sy vijst oft donderen.
Lecht het niet te kort an (sey Pouwels) gaeter soo met voort:
Wel wel (sprack dove Dirck) ick hebt mijn leven niet gehoort,
(5) t’Is wat vremds voor mijn, ick en kant niet bedencken,
Sou een vrijster een kint kennen krijgen, sonder heur maechdom te krencken?
Ick seg dat het veel is, jae’t seker, in een huys
Een malle moer met een malle dochter? t’is een groot kruys!
Die een quaet wijff heeft, isser ten besten niet an, hy moetse houwen,
(10) Symen en Els geloven melkaer met woorden, die willen niet trouwen,
Duymtjen op, Koopluy en sweeren niet, speulen sy.
Wat soumen de luy op hangen om suyker-stelen? t’is te soete dievery,
De kunst isser te eel, en te fray toe (seyt Pier doomen)
Die wat veel in die koop had’. Wel hoe mach het komen,
(15) Dat Harmen rou draecht? wie of hy dood heyt?
Sijn outste suster dat is een schoon-backus, een moije meydt,
Men souder op verlieven, Jees Heer! doe toe jou oogen; watte?
Het wayt starck, je mochter aers een tocht in vatte,
t’Sijn vierige winden, tusschen Paesschen, en Pincxter; moy e kalt!
(20) Vrin* wilder laecken noch niet te bleyck doen, sy seit, den heunich dau valt,
Te lijdicge puntig isse, al te sinnelijck, sy slacht kniertje,
Dubbeld ondieft, sy is soo net, as een stickje stronts in een pampiertje.
Hout die voet, je selt wel leeren dansen, of je in den Haeg waert.
Gisteren quam Floor van Leijen te voet, en hadde dat gelt verspaert,
(25) Hy droncker ses bieren voor hy was heet geloopen;
Men mach wel een pintje drincken, maer men moet weer een nasteling knoopen,
En sien waert van daen komt: in reden (sey Jan Sweer)
Mijn Vaer sloech mijn, en ick sloegh hem weer.
t’Sijn moije boontjes, sy rollen oft erretten waren.
(30) Laet Nel vry suynich wesen, en het goet versparen,
Heur seun Michel, dat hippel klinckje, leefter te beter of,
Alle daegs om een wijntje, de kleeren op de nieuwe snof,
Jae datmen de schoenen ’tachterste voor droech, hy soud’ nae speulen,
t’Is een parmantig vrijer, sijn hooft drayt van wijsheyd, als een meulen.
[fol. A4v]
(35) Nou nou Claes, je moet niet kijven, weest gerust, houtje vree,
Wacht, laetet winter wesen, uyls-kuycken, dan salmen rijden mette slee,
By Joffers, en Monseurs, vrypostich singen, dansen, en springen,
Ofmen een bien, of een keel om een deut koft, haer op hockelingen!
Hoe gaet jou snater Heyl, wat hebje al gelabb?
(40) Daer sat Fijt, die ouwe quee, en span, sy seeferde als Joris quijle-babb,
Heur man, den ouwe rochelaer, was by haer. Maer Wouter,
Hoe verandert de tijd! as se doet, ’kwas een aer kabouter,
En een koddicger fatsoen, over dertich jaer, hier sit ick nu en koeckeloer.
Hadje voor jou vaer gekomen, je hadde gehadt jou moer.
(45) Wat een kuddemans praet! t’sijn noch jou ouwe quinck-slagen,
Quanshuys, ick eet Mosselen op een vrydach. sou ick dat moeten vragen,
Als ick een vrijster soenen wil, of sy’t begeert of niet?
Jock! jock! ongevraecht, ongeweygert, dat is seker (sey Griet)
Wie sou dat honts-klinckje begeeren, en sulcken hoddebeck willen?
(50) t’Is een baldadigen-babock, vol broo-droncken grillen;
Segget hem selfs (sprack Dancker) wat heb ick te doen met die blaes-kaeck?
Je oochjes worden nau (duncktme) Pietje, wie komter, klaes-vaeck?
Wordje droomich, of souje wel een uyltje vangen?
Siet daer, wat en bulleback! na bedd’ toe, of hy salje in den roock hangen,
(55) En eten jou op, met huyt, en met hayr, stil, past datje niet en kickt.
Frans en* vrou leyt van een misschienis in de kraem, sy is verschrickt
Van een bedelaer, met een lamme hand, en kromme voeten.
Jorden, asje an jou vaer schrijft, wilt hem van mijnen’t wegen groeten,
Laet hem eens over komen, ter gelegender tijt.
(60) Jou seun die sit te paerd, gelijck de Keyser rijd.
Wat roert het jou, sey d’aer, heb ick geen gelt, ick heb geloof, voor seker;
Dese onbesuyste vent! hange-broeck! groot-spreecker!
Besiet jou selven, je valt over al in, met je kloet,
Hoe lelijcker luy, hoe meerder gelaet, as het doet,
(65) Dat’s een vasten regel,* dat twee onevens maken even,
En van outs gebruyck, die niet en heeft, die sal niet geven,
t’Is een saeck, die hem selfs verbied (wat quelt my de guyt)
Heet ijser te kauwen? bey hola maet! ick schey daer uyt,
K’heb al te quae kiesen, ick sout niet bijten kennen.
(70) Eergisteren avond, liet Seger sijn duyven uit, doch, hy salse wel wennen,
De twee-paer hebben eyeren, sy quamen allegaer weer in,
Behalven een doffer*, die ving Heyn kevel-kin;
Dan, dat en ken niet maken, sy sijn slach-vry met heur beyen.
Trijn en swager is thuys gekomen, van blyschop begost sy te schreyen,
(75) Seg mijn een reis, waer hebje dus lang gesteken in een hoeck?
K’dochtje mijn leven niet weer te sien, wat, een Olykoeck!
Wortje slecht? wel hey! meende ghy my soo te verliesen?
t’Beurt niet veel, dat barrenetelen uyt vriesen:
Dat hebje wel, al en hebjet in geen sack.
[fol. B1r]
(80) Jaegt de vent daer van de deur, God helpje, wat, desen schobbe-jack!
t’Is wel geseyt, maer schamele-luy en hooren’t niet gaeren.
Hey loop! hey loop! hey loop! al staech, wilje alle bey me’e vaeren?
Soo mostje in treen, hou staen, k’mach niet wachten, k’moet voort,
Deun, deun, deun, over heur lijn, hoorje Willeboort?
(85) Job is een man, as een braen-appel, armen piemgalligh,
Sijn wijff is, vrou-vuyl ick hebje gevonden, men krijgt daer van de walligh,
Speck met boteren-brood te eeten, het breeckt een mensch op,
t’Is te groff gesponnen, ten sluyt niet (sey Fop)
t’Heeft niet meer klem, ofje met een pieck in de kerck-deur wou’t loopen,
(90) t’Selt hem so wel doen. Maer, Domine Doctor, ick sou immers hoopen,
Dat mijn man van dese sieckt wel sal op staen?
Jae, weesje maer gerust, stelt geen swaricheyd, t’sel wel gaen,
Hy is t’hoeckje al boven, de koors heyt hem verlaten.
Al begeerde Sara Wessel Joosten niet, sy heyt heur noch laten bepraten,
(95) t’Is geen Oom-kool*, maer een knaphandigen baes (sey de vaer)
Je selter mee bewaert wesen, jaeje voorwaer,
Het is een goet kreyng van een mensch, dat seyt al de werelt,
En soo gaetet hier toe, d’eene is bescheten, en d’aer beperelt,
Hier vind ghy een arme wijsen, en daer een rijcken dwaes,
(100) Nochtans krijgen de slechten den dag den avond, soo wel als d’aere, och jaes,
Maer ick was liever meester, as knecht, dat sou me te veel scheelen,
En liever rijck, als arm, soo kost ick een aer wat mee deelen.
Hoe staeje nu en kijckt, gelijck een poel-snip, of een woud-aep?*
Dit sijn dingen van de andere weerelt (sey blinde Jaep)
(105) t’Is moy toe gekeken, de kat is de boter bevolen,
Jonge domme luy, bey de huycke gestolen?
Och sorgeloose-jeucht! hoe benje onbedocht!
Quijt mijn bijltje, weer anderen gekocht,
Laetse vry wech blijven, op een aer tijt, sulcke gasten,
(110) Sy sijn soo wellekom, als den eersten dag in de vasten;
Hoort hem eens koosen. waer wilje heen, seg heerschop?
Schorter een wagentje an? terstont voort, niemand meer op,
Je hooft maer te spreken, daer staen mijn paerden ingespannen,
Wel wat segjer of? had ick een volle kannen,
(115) K’souse eens siende, eens blinde, wel leggen in de man.
Ick salje lustich voeren, alle kercken verby, en alle hoer huysen an,
Wil ick jou volgen? k’sal twee bancken besijen malkaer hangen,
Bruts heen, daer is oock niet veel an jou gevangen,
Kaele Neet, t’is hem niet te pijnewaert, dat hij antwoord geeft.
(120) Een mensch word seecker oud, die geen, die lange leeft,
En, die wijd, en zijd reyst, siet veel vremde dingen.
Wanneer Meyns dood is, komt het goet op haer nakomelingen,
[fol. B1v]
t’Sel niet smal deelen, sy sijn maer met heur twien,
Goosens deel is beter, die sluyt sijn Ooms sterfhuys allien,
(125) Dat set so’on an den dijck, sulcken hoope goed te erven!
Niet een deut sou ick krijgen, al quam de stad (met al wat daer in is) te sterven,
K’gaffer een schelling om, dat ick had duysend ducaten in mijn tas,
Off ick wou wel, om hondert gulden, dat ick rijck was,
t’Benne geloovelijcke dingen, men machse wel geloven,
(130) Swinters met sijn naers in de snee te sitten, is geen broers-proven,
Beter op een stoel, met een kussen, voor een goet vier,
Met een pijpje toeback in de hand, en een kannetje geloutert bier,
Dat’s de rechte slach, ick mach dat heel wel veelen,
En drincken sijn dranck met vrolijckheyd, sonder krackeelen,
(135) Tot datmen sijn buyckje vol heyt, en gaen dan nae huys toe.
t’Waer jammer dat Huyp rijck waer, soo ken hy hem behelpen met arremoe,
Dat seydense mee, die daer verby quaemen.
Je meugt jou voor-ouders wel noemen, je behooftet jou niet te schaemen,
Neenje doch kind, je bent van de beste van de stad,
(140) Daer, of daer ontrent, het andere gelt gaff mat.
Waer toe dat tieren, van Willem den turfdrager?
Met Claer de tonneboenster, en Cors den houtsager?
Doom den as-raper soende Celi, het dunne-biers wijff, en May de appelteeff,
Sy quamen uyt de bruyloft van de blaes-balck-maker, haer Neeff,
(145) Die gehijlickt is met de dochter, van Dirck de tapper.
Mees den hout-telders halve suster, de Nicht van Joost de lapper,
Is swaer, by heete krabbe, heete krabbe, warme garrenaet:
Waer laet ick mijn selven nu! die moije meyt, by soo een teuter-quaet!
Rasende Kees, de kruyer, heyt dienst genomen, met Heyn de vis-dreger,
(150) En de rotte-vanger, is vlus verdroncken, met Doe de stille-veger,
t’Eerste van heur leven. t’is waer sey Augustijn,
Mijn wijff dood! wat heb ick te seggen? Aeltje, tapt een kanne wijn,
Hier nae een beter (schrijft de Almanack) daerom de moet niet verlooren,
K’hebse niet langer getrout, as sy leefde, weer een aer verkooren,
(155) Dat’s de swaricheyd, die icker in maeck.
En, kent ghy geen Advocaet worden, soo raeckje noch tot een voorspraeck,
Een verdurven Koopman, is een goet maeckelaer, ick salt bewijsen,
Dat Aeff heel wel in de neering dient, sy weet heur goet soo wel te prijsen,
S’is seer vriendelijck in den hoeck, en doet de luy goet gerijff;
(160) Hoe komt die Jan-treet-soft, de solder is weeck, an dat wijff?
Hy is sulcken vrouwje niet waert, ick kent heffen noch leggen.
Dat het met God en met eeren bestaen mocht, ’kwou wel leeren waerseggen,
[fol. B2r]
Off wat toveren, de kunst is goet te dragen, voor diese kan.
Men heeft niet veel treckens, an ruyme bockxsen, sy gaen wel an,
(165) En daermen niet in en ken, moetmen buyten blijven.
Je bent het spul quijt (Crijn) je meugt wel een briefje an jou vrienden schrijven,
Daer is niet op, geeft het, soo hebjer eer off.
Het isser geweldig stil te woonen, op het bagijnhoff,
Soo eentich, men hoorter niet veel woelen, of rasen,
(170) Sout daer snachts wel spoocken? ick kant niet looven, ’tsijn maer viese vasen,
Of swaer bloet, dat jou in de kop leyt en maelt.
Smergens nuchteren gedroncken, een glaesje bier verschaelt,
Is goet voor een quae lucht, en vierige-tijen.
Moeyelijcke Imme, dat kevel-beckte krimp-kousje, en macht niet lijen,
(175) Datmen een tant vertreckt, of t’is terstont, hoe sitje dus en ginnebabt?
Sy loopt dag an dag lanterfanten (die lege wagen) by de buerhuysen, en labt.
God segent die maeltijd, ick heb te middach wel gegeten,
En de man spoog in de schoorstien, hy begon te sweeten
Van bangicheyd, en sat neer in een vrouwe-stoel, of hy sliep,
(180) Met een streeck was daer een kalff, dat van’t selfs over de vloer liep,
Fray volckje! wat soumen over sijn tonge kacken?
Veertien dagen te water en te brood, soo meugense leeren ribsacken.
Dat winje al weer, al de koten in jou blaes.
Schalck is een rustig vrijer, een goed slocker, en een elen baes,
(185) Niet honts, nors, noch fors, die hem troud, en krijgt geen gorten-telder.
Onse blaer-koe is sieck, sy heeft een quae elder.
Ick heb mijn leven soo verde noch niet geweest,
Daer de paerden op stelten gaen, wat! een veest,
Mit verloff (moetje seggen) als ghy gaet verby de luyden.
(190) O Leyen, hoe verde legje in het Zuyden!
Al wilt Reym niet weten, sy sel immers de bruyt wesen, sy veynst,
Tobbetje-even-ront, sy is geborst, en gebilt, gelijck Sint-Joris heynst,
Hy salse in een kreuck van een slaep-laecken niet verliesen.
Altijt hebbense swinters Oorlooch, de moffen, met de vriesen.
(195) t’Is het ouwe deuntje, het soete nieuwe jaer.
Steven heeft by de meysjes al te veel hand gevaer,
K’sou hem voor sijn Backus smijten, dat hy mijn sulcke dingen deden,
Maet hout staet, onmaet die vergaet, alle ding met reden
(Sey Geerlof) en hy stack sijn Vaers huys an brand, en liet de schuer staen,
(200) Hy plucktent Oeft uyt den bogaert, en gaff sijn Moer de blaen,
Dat quam soo in’t omkeeren te pas, sy soudent aers niet heugen;
t’Is noch een lust voor de Ouwers, as de kinderen willen deugen.
[fol. B2v]
Benje geck Stijn? neen ick moertje (seyse) dat ick weet,
Al sie ick daer wat geeps uyt, ick en ben daerom geen krack-scheet,
(205) K’mach tegen arremoe, mijn maeg kan roggen-brood verteeren,
Al wel mijn moer, t’selder nu aen-gaen, op een schaep-scheeren
(Sey de schurfde) en hy sach de smeer-pot komen, t’is soo.
Het benne al maer praetjes, van ouwe Fy en doo,
Wat nieuws verheucht het hart, as het doet (sey Ely)
(210) Ick heb mijn leven geen verkommelder mensch gesien, as mancke Bely,
Die loopt altijt hurcken, en surcken, over heur stooff;
t’Selder niet op beteren, sy word vast oud, en dooff,
Den ouderdom komt gemeenlijck met alle gebreken.
Als Thijs kinderen krijcht, hy wilse niet vroech in de bockxsen steken,
(215) Sy leeren daer wijd-beenig nae gaen, k’gelooff oock, dat het waer is.
Een koe, met een end-vogel, dat heeft geen gelijckenis,
Schoe-swart, of ypecras, dat luyster noch wat nae malkander.
Meester Cornelis de schoolmeester, die siet daer uyt, gelijck den grooten Alexander,
Als een Monarch, hout hy hem over syn kleyne burgery.
(220) Wat warms in jou buyckje, een potje bieren-brood, of een schuttel rijstenbry,
Dat’s sochte kost, en licht te verteeren, men kender wel of slapen.
Siet toe, as men jou pap bied, soo moetje gapen,
Doet jou mont open, soo wijt, as een hoy-schuer,
Is den brock groot, setter jou keel nae, gelijck Jan buer,
(225) Die ses levende kick-vorschen in kan swelgen.
Mijn Heer (sey den Boer) hout het my ten besten, wilt’et jou niet belgen,
En den rekel had schier in’t water gevallen, door sijn dronckenschap.
Kinderen, die de kinck-hoest hebben, is goed, datse drincken, uyt een Lazeris nap,
En de beyen, van mannetjes pejeuni, om haer hals, en armen dragen;
(230) Die’t niet gelooven en wil, mach’t een geleerden pis-bekijcker vragen:
t’Is soo, maer t’moeyt een mensch. Rombout is vrolijck, as hy sijn wil heyt,
En Isack klaecht over sijn vrou, datse al te stil leyt.
Effen moy effen, acht braspenningen, maecken thien stuyvers, je selt’et bevinden,
Dat krep’le* Hans niet recht in sijn schoenen gaet, hy wayt met alle winden.
(235) Daer me vaeren wy voort (sey de schipper) en het schip was vlod.
Vranck eet twaelff boockende-koocken, van twee duym, dat’s sijn perlod,
Drinckt twee vaenen bier, dan gaet hy noch een hoed vol appelen koopen,
Als hy dat in’t lijff heyt, sel de kat met sijn lege maeg niet wech loopen,
[fol. B3r]
Men sou dan wel vasten, tegen een hongerige paep.
(240) t’Sijn drollige luy, de Rede-rijckers, sy slachten den aep,
Sy kennen heur eygen-kaele-gat niet bedecken,
En met al de wereld willense noch spotten, spreuwen, en gecken;
Sulcke veugels sijn’t, taptse, maer en borchtse niet.
Mijn broer meent dat hy sijn wijff achter verlooren heyt, as hyse voor niet en siet,
(245) Jaep-loers is een leelijck ding, dat hem den donder slae, en den hagel.
Daer is een kruyd, dat de boeren te koop brengen, t’hiet gagel,
Men leyt het in de kleeren, voor de matten, k’hebt meenichmael gesien.
Onse Mout-maecker, is soo starck, hy doet wel werck voor sijn drien,
En wast noch alle daeg, hy wort hoe langer hoe grooter.
(250) Ter wijl de vis koockt (lantsman) soo smelt de boter
(Sey minne-Vaer) en hy schorte de heugel vast neer,
Luchtigh moetse over sien, of aers beneemtmen de vis de eer,
Wel geschuymt, en t’water van passen gesouten.
Als t’kleed gemaeckt is, dan sietmen de fouten.
(255) Te Sintre-Claes, setten de kinderen heur schoe,
Die der een huys vol heyd, sy maecken een t’hooft wel moe,
Men weet niet, waer men hem somwijlen sal wennen, of keeren,
t’Is een segening (seytme) maer, sy houwen de noppen wel van de kleeren,
En helpen de kannen leeg, met de schotelen te pronck.
(260) Op de gesondheyd van mijn vrijster, breng ick u dien dronck,
Wilje bescheyd doen? jae’k; snap uyt Ewout koenen.
Hebje geen vuyl smeer? quam daer een vrou vragen, of geen ouwe schoenen?
Neen wy moer (sey de nayster) tans niet, doen gingse deur.
t’Is fray (sey kromme-korte-kluchtige-Kloentje, de susterling uyt de steur)
(265) Somers in’t Haeg-bosch te gaen, en Vaeren te plucken,
Om in beddekens te steken, daer sijn veel luy diese gebruycken*,
Voor teere kinderkens, het starckt de swacke lendekens seer.
t’Sijn voorsichtige schippers, die heur zeylen strijcken voor’t onweer;
Als het dan stormt, dan loven de luy koyen van korsse-boomen,
(270) Sy hebben t’seggen goed koop, en alst op een doen sal koomen,
Soo sijn’t geen kalven, de roe is dan van de naers, maer, in de noot,
Dan spreecktmen van keersen, as masten, en in’t geven sijnse een ping’ groot,
t’Is volck tot doens toe, daer sult ghyse vinden, of ghyse sochte.
K’wou dat ick’t sach*, (sey de blinde-man) dat mijn kinderen vochte.
(275) Die met rijfelen een gouwe kop wind, die dobbeld niet al te maele mis.
t’Komt nergens, dan an’t tonne-boenen, dattet bier vaets is,
De brouwers maeckender oock niet of, t’bier valt hoe langer hoe slechter;
Elck is een dieff in sijn neering (sey Jonas de voorvechter)
Alle ding wort vervalst, vijgen nae Paesschen, sijn padde in de Mey.
[fol. B3v]
(280) Rams-nieren is goet eeten, voor jong-gehoude, of een hane-kams-bestey,
Esparsjes, en aertje-socke, tot sulcke dinge oock wel deugen,
Oesters, of Murg-schinckels, sijn mee wel te meugen:
Jonge wijfjes, letter op, koopt vry sulck tuyg, en wilter om te mart gaen,
Jou komter al veel goets (meer asje meent) van daen.
(285) Malle billen hebben veel smijtens an, wat mach de sot bedrijven?
Laet Gods water over Gods Acker loopen, t’sel an hem selven beklijven;
Je meugt geen quaet, asje jou selven slechs geen seer en doet.
Dat’s hupsch weer (sey blaeuwe-botte-begrommelde-Brechtje) voor wind, en voor vloed,
Geluckige dwasen behoven geen wijsheyd, of wy dat niet en wisten.
(290) We sien soo mal niet, dat we om een deckeles bier twisten,
t’Steeckt soo naeuw niet, as de punt af is. is dat soo vremden dingh?
Een gescheurt schorte-kleet, een rockje sonder boort, met een kous sonder voetelingh?
Ten komt op geen turff, asmen in’t veen is (seggen de boeren)
Den brou-pot sal over loopen, wilt ghyse niet om roeren?
(295) Goore-gecke-geyle-Geert denckt om heur vrijer;
Jonge-luy somer-dag, t’ken aers niet wesen, met jou ben ick hier*.
Sint-Jans-mis past het wel, dun gekleet te kaetsen,
En swinters wel gedoft, te rijden op schaetsen;
Het is niet qualijck over leyt, met krijt, en met houts-kool.
(300) As onse bewaerster heur kist op doet, sy ruyckt soo soet, als een fiool,
Een mensch en* hart ontsonckt, men moet schier geniesen.
Ist verr’ datje wilt, dorre-droomige-Daniel? t’Ouwerschie in de biesen,
Dat hy op geen klip en zeylt, of aen laeger wal en raeckt.
Mijn moers pete-moey is heel sieck, sy wort alle nachts gewaeckt,
(305) Arme-ouwe-stocke vrou, sy heyd lang gelegen:
De tijd sal het leeren, t’swaertste moet meest wegen.
Men hoort de schoenen te passen, eer datmense koopt.
t’Gebraen isser niet eens te quader om, asmen’t wat veel droopt,
De boter is ons lieve-vrouwen suster, sy verbetert alle dingen.
(310) Die sijn gelt vry-willig geeft, die selment niet af dwingen.
Pas over (sey de geck) en hy sprong daer midden in.
t’Is geen quaet-hayr, een Noort Hollantse boerin,
Men souter soo wel mee of sien, as met een Joffrou, dat wil ick jou wel loven,
Werckx genoog sou sy jou geven, je sout geen aer behoven,
(315) Sy sijnder soo lodderlijck uyt, gaeuw, en puntig, sy staen mijn wel aen.
Gooltje grabbels, heeft wel sesthien hennen, sonder haen,
Slecht’hooft, set die eyeren, om kuyckens te broeden,
En altoos sijnse stinck, waer’t an schort, kanse niet vermoeden,
[fol. B4r]
Dit beurtme de eene reys voor (seytse) en aere reys nae.
(320) Het is maer vrouwe-kost, Appel-taert, Marse-peyn, en Vlae,
Een stuck van een do’on Os, en van een Oosters hammetje,
Of en goe soo vis, dat prijs ick stammetje:
Daer smaeckt een dronck op (sprack Lou) en hy kreegh een vuyst in sijn oogh.
Wel, wie brengtet my een reys? k’ben tot mijn navel toe droogh.
(325) t’Is verdrietig, lang onder de galg te te staen, asmen evenwel moet hangen.
Mijn lieff is fray, sy heyd roo-bloosende wangen,
Witte tanden, soete lipjens, schoon hayr, hupsch van leen,
Moije handen, nette voeten, daer weetse braeff mee te treen,
En vriendelijcke verleijende oogen, die glinsteren, as starren,
(330) Met noch een: k’wil swijgen, k’mochter dieper in verwarren,
As icker om denck, mijn hart dat bekruypt.
t’Is warm weer, de son schijnt in jou neck, datje neus druypt,
Het heyd te nacht gevrosen, datmen bijten moet hacken.
Daer moet kooren ter meulen gedaen wesen, was daer meel, we souwen backen,
(335) K’denck niet, datse maelen, want het is heel stil.
Ott deckte sijn vrou wat op voor de kou, om beters wil.
t’Sel doijen, t’roet valt, die blaeuwe stienen ontlaten,
De pisse-bedde kruypen, en de muyren slaen uyt, met de straten,
Dat sett geen merck, t’is oppositie, dat gebeurt dickmael,
(340) t’Gevogelt houd hem noch al stil, t’weer is uyt om verhael:
In die grollen moetmen gien gelooff setten, t’sijn evengelien van’t spinrocken,
Off versierselen, van een hoopen plompe babocken;
Dat mostje Almanack-maeckers, of sterre-kijckers vragen, dan benje klaer,
Die hebben die kunst vast, sy wetent, ofter geseyt waer,
(345) De starren schietense met een graet-booch, sy sien op de gloob’ draijense rontomme,
Dan sprekense van’t gepasseerde, van’t jegenwoordige, en watter sal komme,
Maer al neemtjet niet an voor de waerheyd, je bent daerom niet verdomt,
De wercken moeten de meester prijsen, t’is verlooren geromt,
Waer’t met seggen te doen, je vont veel fraije baesen,
(350) Maer, alst op de daet an komt, dan sijn’t groote dwaesen,
Hoe’t vat leegst is, hoe’t meer bomt (sey Garrebrand)
K’wou dat al mijn moers tin soo was, as dit, en hy had een stuck gouts in sijn hand;
Gierige luyden sijn niet licht te versaden,
En ondanckbare menschen, benne niet gedachtig gedaene weldaden;
[fol. B4v]
(355) Daer de liefde kleyn is, daer is het begrip groot.
Schoone luy, en verscheurde schortekleen, lijen de meeste aenstoot,
Men vinter, diemen met een vinger achter over sou douwen.
Alle quaet geselschap, dat moetmen schouwen.
t’Is niet vremd, dat yemand dwaelt, die de wech niet en weet.
(360) Een mensch is door’t swijmen al, wanneer hy sweet.
Dat moetmen an een zy setten, die al sijn leet wil wreecken,
Sou veel te kort komen, Samsons kracht sou hem ontbreecken.
Als de son op gaet, dan sietmen immers wel, dat het dach wort.
Men moet het vollick helpen, die wat schort,
(365) En sien, ofmen d’een, of d’aer ken bepraten, daer selder wel een willen van allen,
t’Vragen is vry, den boom sal van den eersten slach niet vallen.
Weer an, het kind is dood, niet Truy*? op den ouwen voed.
k’Mach mijn spillen weer in mijn sack steken, niemand heeft gadingh in mijn poppe-goed,
Opbreecken is best, en mijn dingetjes wech sluyten.
(370) Scholl met Schallebijters gesoon, of Paelings-voetjes, gestooft met Kievets-kuyten,
Is een raare kost, en peeren met seep, daer schuymbecktmen geweldich of,
Bolck met viersaet geroost, en t’hayr van een kordewagen, gesneen heel grof,
Daer over gestroyt, je saegt noyt diergelijcken.
As t’water hoog is, lijdense last (de water-grendels) onse dijcken,
(375) Van in te breecken, dat het land dan onder loopt.
Huyden acht daegen, worde mijn swagers kind gedoopt,
Wat gaff hy oock een schoon-bly-mael! uyttermaeten.
Een mensch sou schier versuft worden, van dus langer te praeten,
Wy sullender een spelletje by steecken, ick wort het selfs moe;
(380) Een uytscheytje, hoorjet, en siejet wel goe luy? dat is tot daer-en-toe.
FINIS.
Continue

Tekstkritiek:

vs. 20: Vrin onzekere lezing; het moet een vrouwelijke voornaam zijn
vs. 56: Frans en op te vatten als Frans zijn
vs. 65: regel, er staat: regell,
vs. 72: een doffer in de tweede druk: den doffer
vs. 95: geen Oom-kool in de tweede druk: een Oom-kool)
vs. 103: woud-aep? er staat: wou-daep? (zoals ook in de herdruk)
vs. 234: krep’le in de tweede druk: kreup’le
vs. 265-266: rijmpaar plucken — gebruycken
vs. 274: sach er staat: sacht (verbeterd in de tweede druk)
vs. 295-295: rijmpaar vrijer — hier
vs. 301: mensch en [= sen/sijn] in de tweede druk: sijn
vs. 367: Truy in de tweede druk: Trijn
Continue