Vier nieuwe tafel-speelen. Zonder plaats, 1608:
Uitgegeven door Marti Roos.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Facsimile bij Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Continue
[fol. A1r]

VIER NIEUWE

Tafel-Speelen,

die noyt in druck en zijn gheweest.

Het eerste,
Van VVel vernoeght in Trou, ende
Houwelijcx berou.

Het tvveede,
Van Pover ende van Armoede, die malkanderen
trouwen met een bomeloose
Mande.

Het derde,
Van Ceres, Neptunus ende Aeolus.

Het vierde.
Van Thijs ende Beelitgen, een Boer ende
een Boerinne.

[Typografisch ornament]

__________________________________

Ghedruckt int Jaer ons Heeren
1608.


[fol. A1v]

[Houtsnede: huwelijkssluiting]
Continue
[fol. A2r]

Een Tafel-spel om te spelen op een
Bruyloft, van twee Personagien, d’een hiet
VVel vernoeght in Trouw‘ uytkomende ende seyt.

GHeluck, voorspoedt, en gheduerighe vrede,
Wensch ick u Heer Bruydegom en vrou Bruyt eerbaer,
Oock wensch ick al die hier vergadert zijn mede
Gheluck voorspoedt en gheduerighe vrede,
(5) En dat het mach ghedijen tot salichede
Dat dees goe-liefkens aenvanghen opentlijck en klaer,
Gheluck voorspoet en gheduerighe vrede,
Wensch ic u Heer Bruydegom en Vrou Bruyt eerbaer,
En dat ghy moeght hebben ten naesten Jaer
(10) Een ionghe Soon of Dochter, nae u welbehaghen.
D’ander heet Houvelicx berou.
Of ick hier oock yet sal moghen beiaghen
Na mijn wel ghevallen, dat soud‘ ick garen weten,
Dorst ick tbestaen, ick sout eerst vraghen,
Of ick hier oock yet sal moghen beiaghen:
(15) Doch ick sal den Bruydegom eerst groeten met sijn maghen,
En de Bruyt met haer vrienden, most ick niet vergeten,
Of ick hier oock yet sal moghen beiaghen
Nae mijn wel ghevallen dat soud ick garen weten:
Ick groet u altsamen, die hier zijt gheseten,
(20) Heer Bruydegom en vrou Bruyt, met u vrienden gepresen,, al.
Trou.
Ontbeyt wat spel denck ick of hier doch wesen,, sal
Met desen Cabouter die‘t hier al komt groeten,
Ick ducht dat ons hier wat sonders zal ontmoeten,
Dus wil ick hem aenspreecken om te weten ghewis
(25) Wat zijn rechte mening of voornemen is,
Daer hy om is comende in dees Bruylofts feest:
Sijt ghegroet Adelborst.
Berou.
Danck hebt Edel Gheest:
[fol. A2v]
[linkerdeel regel afgesneden] te beschicken
Of koomt ghy ongheroepen ghelijck als icken,
(30) Dat mocht ghy wel segghen, waert uwen sin.
Trou.
Soud‘ick onghenoodt komen.
Berou.
Jae.
Trou.
Ha neen, so coom ick niet in,
Daer ben ick alte vroom toe, en eerlijck van herten.
Maer komt ghy hier ongheroepen?
Berou.
Jae ick.
Trou.
Jae watte parten,
Hoe derfdy dat beghinnen, of wat gady bedrijven,
(35) Sorght ghy niet datmen u wel dapper sal bekijven
En stooten daerenboven noch ter deuren uyt.
Berou.
Ick soude garen woonen byden Bruydegom en Bruyt,
Ende haer verselschappen, soo‘t eenighsins mach wesen,
Daerom koom ick hier vereysschen na desen,
(40) Al ist datmen mijn gaet vreesen,, ick koom al even hier veur,, gaen.
Trou
Die onghenoot comt mach achter de deur,, staen,
Maer meendy hier te woonen nae u vermeten,
So wilt ons doch segghen, hoe zijt ghy gheheeten?
Op dat men mach weten,, of ghy hier oock dient
Berou.
(45) Dat wil ick u wel segghen als een vriendt,
Ick ben gheheeten,, Houvvelicx berou:
Maer hoe is uwen Naem.
Trou.
Ick heet VVel vernoeght in Trouw‘
En ick sal hier self ghestadigh blijven metter woon,
Dus gaet ghy vry deur, ghy en zijt hier niet ontboon,
[fol. A3r]
(50) Hier en wordt op u niet een cruys ghepast.
Berou.
‘t Mach wel sijn, nochtans werter menigh van my verrast
Daer ick by koom‘ woonen al eerse mijn begheren
Trou.
Ick gheloof dat wel, maer ick sal u hier uyt weeren,
Soo dat dees‘ Liefkens met u niet zullen ghequelt,, zijn.
Berou.
(55) Ick hoor wel ghy sult een dapper gast int velt,, zijn,
En besetten de wacht met een Pieck inde Poort,
Maer mijn ghesellen sullen hun wel comen aen boort
Met een stillen Trom al eer syder op gissen,
En als zijder in sijn salt niet moghen missen
(60) Of ick salder oock wel haest in gheraecken.
Trou.
My dunckt ghy zijt een rechte Blaes kaecken,
Maer ic salder, seg ic, noch wel een schut voor schieten,
Doch wat hebdy voor ghesellen, segt, hoese hieten,
Die u de baen (soo ghy segt) sullen maecken klaer,
Berou.
(65) Inden eersten Jan de wat, en Harmen Aelwaer,
Voorts Maerten bitter, en Abram Grim, ic derft wel seggen,
Dese gasten sullender Muylaert t’huys doen legghen,
En oock wel kijf-kruyt in haer spijs en dranck menghen,
En dan moeten zy mijn wel teghen haer danck henghen,
(70) Ghy sult moeten schampen, of ghy wilt of niet.
Trou.
Ic wedd’ u dat sulcx by dees‘ luyden niet gheschiedt,
Al gaet ghy u ghesellen verlaten,
Ick heb alst naeuw‘t goede ghesellen t‘mijnder baten,
Die mijn alst pas gheeft komen doen bystandt.
Berou.
(75) Jae ghy maet, noemtse dan.
Trou
Maer Jacob soet, en Klaes van vre-landt,
En noch Pieter min, en Lieven goet-hert,
[fol. A3v]
[bovenste deel regel afgesneden]
De mijnen weten het spel wel weder te beslechten,
(80) Al meent ghy dat d‘uwe veel wonder uyt sullen rechten,
Met Kijf kruyt te menghen in haer eten en drincken,
Dat sal u niet baten, en‘t mach haer niet krincken,
Want daer tegen hebben sy lief kruyt, wel waert geacht,
Dat beneemt het Kijf-kruyt alle zijn kracht,
(85) Dus hebt ghy gheen macht,, by dese vroome luyden.
Berou.
Ghy weettet te segghen, wat heeft het te beduyden,
Ghy soud my wel verbluffen, waer ic wat bloo-hertigh,
Maer eer een Jaer ten eynde gaet krijght ghy noch een-en-dertigh,
En den Boef vande schoppen sal u batting wesen,
(90) En mijn ghesellen sullen haer noch so wel belesen,
Dat sy mijn, seg ick wel moeten ontfanghen,
Alst ist datse u nu metter herten aenhanghen,
Daer en heb ick niet een vincke voetgen met te Schaffen
Ick salder Krackeel mijn hondeken so doen blaffen
(95) Datse daer altemael in rep en roer,, zijn,
Sijt ghy de Duyvel ick sal zijn Moer,, zijn,
Ick salder u verdrijven al waert ghy noch soo koen,
Doeter toe wat ghy wilt
Trou.
Tis met segghen niet te doen,
Dit zijn sodanighe Luyden niet als ghy wel meent,
(100) Want sy zijn soo wel met malcander vereent
Dat ghijer gheen kans hebt soo lang als sy leven,
Al kaeckt en snapt ghy wat daer leyt niet aen bedreven,
En al blaft krackeel daer somtijdt een reys,
Daer teghen set ick weder mijn hondeken Peys
(105) Dat loopt daer dan spelen en wepelstaerten by,
En helpt Krackeel dan soo weder aen d‘een zy,
Dus zwijght ghy vry,, en maeckt ons t’hooft niet moe.
Berou.
Ick hoor wel hoe tis, weet ic een gat ghy weeter een nagel toe,
[fol. A4r]
Ghy [bovenste deel regel afgesneden]
(110) Maer laet de Witte-broots maent eerst uyt,, zijn,
Ick wed ghy sult dan wat anders vernemen.
Trou.
Ghy blijft noch al even vast by u temen:
Maer ick en achtet niet, seght vry wat ghy wilt.
Berou.
Ghy valt mijn oock altijdts dwers in mijn Schilt,
(115) Ende wiltet winnen met onkosten met al,
Maer latet eens een reys worden inde Wal,
Dat deen eenen seyt: val,, en den anderen: staet nemmermeer op,
Ick wed u om een duyt, ghy krijght dan een schop,
En ick koom in u plaets met wil oft onwil.
Trou.
(120) Ey lieve mach ick u bidde, zwijght doch al stil,
Ick en mach niet langher in mijn hooft verdraghen:
Sout ghy Houwelicx berou, dese luyden komen plagen,
Van al haer leven daghen sal dat niet gheschien.
Berou.
Eer een half iaer ten eynde gaet suldij’t wel sien,
(125) Ick sal gaen tijen nu op de bien, en laten haer met vreen
Een maent of anderhalf.
Trou.
Jae tijt vry heen
En soeckt ander Luy die u begheren:
Hier machmen u gheselschap wel ontberen,
Dus wilt derwaerts keren,, daermen u acht en eert,
(130) Hier zijdy niet ghesien.
Berou.
Jae ick werd nerghens begheert,
Daer ick koom ben ick al teghens danck,
Trou.
Hoe koomt dat?
Berou.
Maer de Liefde is daer doodt of heel kranck,*
[fol. A4v]
Nochtans [regel volledig afgesneden]
En woon in haer ghemoet, hart en sinnen,
(135) Bedrijvende daer veel wonderlijcke dinghen,
Ick doe haer ’tLiedeken van bedroeft herteken singhen
En noch meer ander deuntgens, die ic self heb ghedicht.
Trou.
Jae seker, zijdy sulcken Gheest, soo brengter een in tlicht,
En singt een reys‘, laet ons u stem hooren.
Berou.
(140) Ghy segt wel, maer dese luyden mochten haer stooren,
Dat ick hier soo stout ging staen singhen overluyt,
En ist dattet dan in u sin niet wel en sluyt
Soo soudt ghy (ducht ick) staen ghecken daer mee,
Trou.
Ick sal zeker niet.
Berou.
Wel so ben ick gheree
(145) Om een Liedeken te singhen so ick best can,
Maer neemter niet meer als u ghenoeghte van,
Siet daer me hef icket an,, luyster nae t’bediet.
Berou singt op de wijse: Het wasser te nacht so genoechlijcken nacht, dat alle die VVoutvogelen songhen.
    ICk sal u alhier ghaen singhen een nieu Liedt
    Om te sien oft yemandt sal behaghen,
    (150) Van thouwen dat buyten Ouders raet gheschiedt,
    Of van Vrienden ofte Maghen,
    Datmen naemaels siet beclaghen.
        D‘een loopt om een Wijf, d‘ander om een Man*
    Soo lang wantse malcander vinnen
    (155) Sy ghaen oock de koop soo lichtelijck an,
    Deur snoo lust en blindt beminnen
    Eerse haer te recht versinnen.
        Soo haest als sy dan t‘samen zijn gheraeckt,
    Terstondt sy alle dinghen behoeden,
[fol. A5r]
    (160) Dat [bovenste deel regel afgesneden]
    Deur het dadelijck beproeven,
    Dies sy haer dan meest bedroeven.
Prince.
    Prince dan ist, wat heb ick doch ghedaen,
    Men bestater vast thooft te klouwen,
    (165) Eylacy, och armen, wat mocht mijn aengaen,
    Nu is mijn den koop berouwen,
    Och mochtmen weder ontrouwen

Berou spreeckt voort.
Dat Liedeken is bekent by veel Mannen en Vrouwen
Die oock wel souwen,, scheyen van een,
(170) Maer om dat het is strijdende teghens recht en reen
Soo en derven sy zulcx niet openbaren,
Trou.
Ja de liefde moet al kranc zijn, so ghy flus gingt verklaren
Daermen so lichtelic van malcander sou willen scheyen,*
Daer is oock wel een inwendigh suchten en schreyen
(175) Sou ick wel meenen, so u woorden luyen,
Berou.
Men sout u al qualijck konnen beduyen
Datter al schuylt onder diversche persoonen,
Daer ick by verkeer of by mach woonen,
Men wenschter dicwils om de doot, maer niet voor hem selven,*
(180) Maer de man woude wel datmen zijn wijf, of ‘twijf datmen de man*
Seven voeten onder d‘Aerde stack, om te zijn ontslaghen
Van thouwelick dat se haer dickwils beclaghen
Inwendigh van binnen, of opentlick met den mondt.
Trou.
Maer alst nu al ghebeurt tot eenigher stont
(185) Dat haer de doodt gaet scheyen van malcander,
Nemen de sulcke noch wel weder een ander,
Mits datse een nae haer sin qualijck hebben gheweest?
Berou.
Wa ia, sy trouwen vrijelijck onbevreest,
[fol. A5v]
[regel volledig afgesneden]
Trou.
(190) Men soude nochtans segghen dat sulcke soude vreesen
Voor weder te Hijlijcken soo lang als sy leven.
Berou.
Sy dencke niet dat ic haer weder sou komen beneven,
Maer dattet dan al soude sonder berou,, zijn.
Trou.
Dat recht, want elc wil garen by VVel-vernoegt in Trou sijn,
(195) Dies werd ick over al wel begheert, en ghy niet:
Daerom ist een yder te prijsen dat hy voor hem siet
So veel hem doenlick is, eer hy tHouwelijc beghint,
Berou.
Ja maer de Liefde is dickwils sinneloos en blindt,
Waer deur de sommighe onverdocht ghaen waghen,
(200) Sonder Vader, Moeder, Vrient of Maegh te vraghen,
En als hare Liefde dan beghint te kouwen,
Soo beghint haer de koop alte met te rouwen,
Dus helpen sy (soo doende) hun selfs in tghequel.
Trou.
Dat en lieght ghy seecker niet, al kendij‘t wel,
(205) Dies moeten sy haer leven met verdriet en onlust slijten.
Berou.
Soo hebben zijt oock niemant dan haer selfs te wijten,
Gaet dan wel of qualijck het moet gheleden,, zijn,
En hoese qualicker met malkander te vreeden,, zijn,
Hoet beter voor my is om by haer te woonen.
Trou.
(210) Twaer beter onghetrout voor sulcke Personen,
Dan met u ghequelt te zijn teenigher uyren.
Berou.
Sy volghen haer genegentheyt, door twerc der natuyren,
Niet achtende oft wel of qualijck is gheleghen.
Trou.
Tis waer de mensch is uyter natuyren tot geselschap geneghen,
(215) Want God sprac: ten is niet goet dat den mensch alleen zy
[fol. A6r]
Daerom [rechterdeel regel afgesneden]
Op dat sy elck ander metter herter souden aenkleven.
Niet dat sy door twist of tweedracht in onrust souden leven,
Of malcander begheven,, tot eenighen daghen,
(220) Maer gheduerigh malkanders last helpen draghen,
In voorspoet, of teghenspoedt, hoe’t mach wesen.
Berou.
Ick wed ghy dat wel eer in boecken hebt ghelesen,
Mits dat ghij’t soo nae den text weet uyt te legghen,
Doch ghy meught dat den Bruydegom en Bruyt gaen seggen,
(225) Ghy hebt mijn haest genoegh geseyt, segt haer ooc,, wat
Trou.
Gaet ghy dan vry deur, men is u hier al stinckent hooch,, sat
U Paspoort is goet, ghy meught wel passeren.
Berou.
Ic meen dees Luyden noch eerst met een present te vereeren
Ist dat zijt begheeren,, ick wilt garen schencken.
Trou.
(230) Wat present macht doch zijn, ic beghin vast te dencken,
Dat Houwelicx berou hier sou moghen bringhen,
Ick denck het zijn een deel fabels of beuselinghen,
Wat goet isser doch van Houwelicx berou te verwachten.
Berou.
Ick weet dat ghij‘t niet veel sult achten,
(235) Want u Naem, en de mijn, komen niet wel over een.
Trou.
Even wel wat ding isset dan, wilt u Naem doch verbreen
Isset yet bysonders, soo laet het ons weten,
Of isset yet leckers te drincken of te eten?
Ofte eenighe fraeyheydt? laet het ons weten.*
Berou.
(240) Wel aen begeeren sij‘t dan niet, so mach ic tselfs houwen:*
Siet daer heb ick een Does, daer heb ick het in,
Dat ick haer te schencken heb inden sin,
Welcker tijt als zij’t begheeren, t‘zy vroegh of laet.
[fol. A6v]
Trou.
[regel afgesneden]*
Berou.
Ick wedt ghyt niet en raedt
(245) Nochtans ist saedt,, in tuynen en hoven te zaeyen.
Trou.
Ic raet datmer niet veel goets of soets af soude maeyen,
Maer wel een deel strenge, bitter, of ander suyre kruyen.
Berou.
Het soud recht soo vallen als u woorden luyen,
Ghy en sult voorwaer niet meer eerst raden,
(250) Daer souwen af wassen schoone groene bladen,
En meyn Sueric of Zuering in onse duytsche spraeck.
Trou.
Suering loopt al u best met het goet aen een kaeck,
Dese luyden begheren niet dat hier Zuering sal wassen,
Hier soud’ beter wat soets of lieflijcx passen,
(255) Want Suering doet al watter is versueren,
Maer dat zoeticheyt en lieflijcheyt hier lang mach dueren
Dat is al t’wenschen van den Bruydegom ende Bruydt.
Berou.
Wil ick u wat segghen, soo schey icker uyt,
Want soeticheydt of lieflicheydt en heb ick niet,
(260) Dus schickt u dat ghy haer met zulcx versiet
By datter gheen verdriet,, en valt in tlest,
Of anders sout ergher wesen als de pest
Dus doet ghy u best,, ick wil gaen drijven:
Want wy moghen bey te samen toch hier niet blijven,
(265) Of al ons kijven,, sou nimmermeer endt,, zijn,
Maer segt mijn eens, wat salt voor een present,, zijn,
Salt oock wat ient,, zijn, dat ghy haer wilt bien?
Trou.
Dat sullen sy alst pas gheeft noch wel sien,
Dat tsal niet gheschien,, soo lang ghy hier zijt.
Berou.
(270) Ghebreeckt het daer an, ghy wort mijn haest quijt,
Maer ter geleghender tijdt,, so koom ick eens weer,
[fol. A7r]
[Om te sien of ghy even seer]*
Sult maecken den Heer,, ghelijck ghy nu doet,
Het schijnt dat ghijt nu al teenemael versoet,
(275) Maer ick heb noch moet,, dattet sal veranderen:
Nu hier mede Adieu,, ick gae wanderen.
Trou.
Dats goet, by malcanderen dienen wy niet wel,
Want Houwelicx berou is alsulcken ghesel
Dat hyder menigh in tgequel,, gestadigh kan houwen,
(280) Namentlijck die lichveerdigh en onbedacht gaen trouwen
Sonder te bouwen,, op den Heer verheven,
Maer die haer met hert en sin daer toe begheven,
Om vreedsaem te leven,, inden Houwelijcken staet,
Die en sullen niet doen buyten Ouders of Vrienden raet
(285) Om te verhoeden tquaet,, dat daer door mocht komen:
Dus Heer Bruydegom en vrou Bruyt dewyl ghy tuwer vromen
Tsamen hebt voorgenomen,, om te leven eendrachtigh,
So moet ick u met een Lauwertacxken zijn gedachtigh,
Dit beduyt ons waerachtigh,, een teycken van vreede,
(290) En daerom vereer ick u lieden hier meede,
Dus ontfangt het ghereede,, tot een present,
Tot een teycken dat vrede in u herten moet zijn geprent,
En mijn naem bekendt,, by u mach binnen in waerden,
Dus Heer Bruydegom en Vrou bruyt wilt danckelijck aenvaerden
(295) Dit kleyn present, dat u ionstich toe wert gheveught,
t‘Is eertijts groot geacht gheweest by d‘oude Wijse vermaerden,
Dus Heer Bruydegom en Vrou Bruyt wilt het danckelijck aenvaerden
Godt verleen u ghestadighe vrede hier opter Aerden,
En hier nae zijn volmaeckte eewighe vreught,
(300) Dus Heer Bruydegom en Vrou Bruyt wilt danckelijck aenvaerden
Dit kleyn present, dat u ionstigh wert toegheveught,
En laet de liefde bloeyen die thert in deught verheught.
Verheught in deught.

FJNJS.
Continue
[fol. A7v]
Hier nae volght een Tafel-spel van
    twee personagien, d‘een ghenaemt Pover, d’ander
    Armoede, ende sy trouwen malkander met een boome-
    loose Mande.

Pouer uytkomende ende seyt.
VVAt Nickers plaghen hoe dier zijn de Wijven,
Ick sorgh drop te krijghen in mijn schijven
Niemant wil mijn gherijven,, dies ben ick onvroet:
Sy loopen mijn nae als de hondt de kneppel doet,
(5) t’Is mijn ieghenspoedt,, waer ick mijn hecht,
Ontbeyt, ic ben ymmers niet dwaes, al staet mijn neus wat slecht,
Mijn dunckt waer ick inden recht, ic soude zijn rijck.
Och moch ick eens anckeren aen mijn Seghelijck,
Ick sou singhen musijck,, ghelijck de Kalveren in tveen.
(10) Ontbeyt, hoe dus, ick ben oock gheen queen,
Ick heb Borsten Speen,, als ons Buermans Vercken,
Hola, mijn dunckt hier koom ick pas ter percken,
Soo ick kan mercken,, is hier veel volcx vergaert:
Och moch ick hier een Wijf krijghen na mijnder aert,
(15) So waer ick bewaert,, voor dit droevigh kloeten,
Daerom wil ickse eens reverentelijck groeten,
Om druck te versoeten,, ick domme Slover,
Ick groet u mijn Heeren, hier koom ick Pover.
Och mannen ick hadt soo garen een Wijf,
(20) Want ick verdwijn als Gras en Lover,
Ick groet u mijn Heeren, hier koom ick Pouer,
Isser niemant die een Wijf heeft over
Die deyltse mijn me, tot mijnder gherijf,
Ick groet u mijn Heeren, siet hier koom ick Pouer.
(25) Och mannen ick had soo garen een Wijf,
Daer ick mee mocht hebben mijn tijdt gherijf,
Al mijn heele lijf,, soude ick voeghen na sulcken bruyt,
Ho, ho helpt mijn o vriendt Sinte Reyn-uyt,
Hier komt den vuylen druyt,, nu wert t‘vercken ghekilt,
[fol. A8r]
Armoede.
(30) Mijn dunckt tonweer is heel ghestilt,
Ist Kalf ghevilt,, soo wil ick na het leb spooren,
Ick wedt den Wl en sal niet meer met sijn neb booren,
Achter in t’apen huys om meer te vriesen,
Want ick heb doch niet veel te verliesen
(35) Dan drie vier oude Keesen d‘ander ben ick al quijt.
Pover.
Och niemant en weet wat een eerlijck hert al lijt,
Die altijt,, onval krijt,, avont en morghen,
Principalick als die Waerdin niet wil borghen,
Hun ghenaeckt veel sorghen,, in dit ghespan,, dan.
Armoede.
(40) Alsoo voer ick oock met mijn lieve man,, Jan,
Hy lichte de kan,, wan,, daer de geele val in had geweest
Pover.
Ach, ach, hay nu werd‘ ick heel verblijdt inden Gheest,
Sy komt ooc ter Feest,, so ic kan aen haer reen mercken:
Siet toch hoe isse gheborst als een Speen,,vercken,
(45) Ick heb van gheen,, Klercken sulcx ghehoort:
Ick sie wel daer de Koeckoeck broet komen sijn ionghen voort,
Sy doet haer rappoort, al waert een Paters Meyt:
Mijn Heeren is die Lor op mijn gheleydt,
Soo heb ick wel ghebeyt,, Schoon kint neemt getuyge,*
(50) Ick sliep liever by u als by onse Kosters Koe,*
Al sou ick armoe,, by u lijden in’t lest:
Ick groet u Herteken, Godt ken u best,
Ick wed waren wy tsamen te Nest,, het sou u vromen.
Armoede.
Van sulcken dansken gaet mijn oock droomen,
(55) Daerom ben ick ghecomen,, in dees Feeste minioot,
Want dees Heeren hebben mijn te Gast ghenoot,
Verstaet mijn reden bloot,, mijn vrient vercooren,
Groot ongheluck, ick heb mijn Man verlooren,
Dus gae ick weder spooren nae een ander siet.
pouer.
[fol. A8v]
(60) Ick [bovenste deel regel afgesneden] niet
Ick beclaeght verdriet,, dat ick sonder wijf moet leven,
Dus quaemdy my hier ter saligher uyre beneven,
Reyn Bloem verheven,, wilt u tmy waert keeren,
Wy zijn doch Voghels: van eender veeren:
(65) Aenschout ons doch ghy Heeren,, beyde te samen,
Wy zijn ghestoffeert of wy van Kalis quamen,
En sy gaet haer schamen,, als een Hengst die zijn Karr om werpt:
Mijn dunckt haer tanden behoeven wel ghescherpt,
En mijn Keel-gaet herpt,, na haer boosen lust:
(70) Nu hoop ic salder werden mijn commer gheblust,
En mijn hert ghevlust,, noyt schoonder blancket,
Wat nicker, hoe soet is u Voor-kasteel gheset,
Ick sagh u noyt dus net,, dus doetet my weten
Hoe ghy ghenaemt zijt.
Armoede.
Maer Armoede ben ick gheheeten:
(75) Gisteren voor den eten,, heb ick verdriet ghebaert,
Vreught en iolijt werdt nu tans niet ghespaert,
Nu ghy van mijn yet begaert,, nu zijdy een groot vrient,
Ick peyns oock wel dat ghy mijn een broodt,, lient
Dat ghy mijn inder noot,, dient,, om niet te iancken.
Pover.
(80) Ja ick in trouwen.
Armoede.
Soo wil ick u bedancken,
Anders mocht verkrancken,, mijn wiecke,, huyt,
Ghy hebt doch wat over voor een siecke,, bruydt
Dus pooch ick mijn nader aen u zy,, vry,
U hertighe ionste maeckt my,, bly,
(85) So dat ick groot ghestry,, ly,, inde Kamer van sekreet:
Nu seght mijn doch vrient hoe dat ghy heet,
Doet my de weet,, ick wistet soo garen.
Pover.
Ick heet Pover, ick moetet u verclaren,
[fol. B1r]
Mijn [bovenste deel regel afgesneden]
(90) Haer Herteken, waert dat ghy wilde trouwen
Ghy sout wonder aenschouwen,, by mijnder Zielen:
Siet ick ben soo rijck, ick heb twee kack-hielen,
Ick gae schier op wielen,, t‘werd u ghebrieft,
D’een wil ick u schencken, indient u ghelieft,
(95) Ghy wert wel gherieft,, dit vry ghelooft,, siet,
Want al de renten van Loeven staen mijn over t‘hooft,, siet,
Tis te voren geprooft,, siet, dus macht niet vervreemen,
En als dese stadt sterft sal ick erf nemen,
Tusschen hier en Bremen,, en vindy rijcker vrack.
Armoede.
(100) By loo dat en waer gheen lack,
Om te soecken ghemack,, gaet men menigh Huwelic an,
Gans Paert soud ick niet krijghen een Man,*
Tweer geen ban,, al schijnt het smertelijck
Maer vrient al heet ghy Pover, ghy spreeckt so hertelijck
(105) U reden expertelijck,, maecken mijn tuchtigh.
Pover.
Siet Lieff, staet mijn Lijf niet luchtigh,
Met allen vluchtigh, om wel te springhen,
Mijn natuer kan ick schier niet langher bedwinghen,
T‘hert gaet mijn op dringhen, als een boockende koec,
(110) Och ick ly meer temtacy ontrent mijn Broeck,
Als ghy onder u doeck,, wilt op achten,
Armoede.
Maer segt mijn doch vrient, wat zijn u gheslachten?
Sijnse rijck van machten? wilt het mijn vertellen.
Pover.
T‘sijn al Drapeniers sonder vellen,
(115) Met quincken en rellen,, wetense haer te quijten:
Jae met Ces-bullen, en ander respijten,
Wie sou haer verwijten,, om sulcx te conterfeyten,
Sy doen niet dan dansen, presideren en pleyten,
Ghelijck de Geijten, by Esopus tijen,*
(120) Doen haer de Esels wilden berijen,
[fol. B1v]
Ken [regel volledig afgesneden]
Armoede.
Wy sijn van een gheslachte, hoort mijn ghewaghen
Ick hoorde mijn daghen,, noyt beter besluyt.
Pouer.
Ja recht, soo de Bruydegom is, so is de Bruydt
(125) Wy sijn niet vermuyt,, dus laet ons accoort,, zinghen
Help wat sullen wy al ruyghe ionghen voort,, bringhen
Eer wy uyt de Poort,, springhen,, om int velt te weyen,
Al de Kemsters en sullen ons niet scheyen
Die tusschen hier en Leyen,, stellen haer pracktijck
(130) Noch al de Oyen op die Kalver-dijck,
Dus laet ons ghelijck,, van‘t Huwelijck kouten.
Armoede.
Ik voel wel goet hert ghy waert garen inde bouten,
Wilt u niet verstouten,, om daer so dra in te raecken,
Gheen ding metter haest dan Vloyen te kraecken,
(135) Maer laet ons eerst maecken, een vaste alliancy,
Of u gheweer oock goet is van substancy,
Want om de Lancy,, is dickwils tmeeste scheel,
Ghy Heere Pover en ick behoeven met allen veel,
Dus waert achterdeel,, voor mijn lijden onsacht.
Pover.
Ick weet wel raet.
Armoede.
Wat raedt weet ghy doch?
Pover.
(140) Maer proeftet te nacht,
Soo en valter gheen klaght,, alsmen dOssen doen,
Wanneerse inden ploegh gaen,, wilt dit bevroen,
Avont en noen,, ist de manier,, schier,
De Meyskens beproeven de Knechtkens fier,, hier,
(145) Anders mochtet achter na krackeel,, maecken,*
Noch zijnder veel,, saecken,, die ick niet wil verhalen.
Armoede.
Daer en hadt ghyt niet, al kondy u wel vertalen,
[fol. B2r]
Sout [bovenste deel regel afgesneden]
Bylo daer macht wel afkomen een verrijsenis,
(150) Waer voor te ijsen,, is,, van tgroot gherucht,
Want ghy Mannen hebt sulcken stercken lucht,
Datmer of werdt bevrucht,, dus gae icker of,
Ick proef niet een proeff, ang ist mijn van tstof,
Dus comt niet grof,, ten is noch gheen tijdt.
Pover.
(155) Gheeft mijn doch een woordeken daer thert of verblijt,
So mach ick iolijt,, met u bedrijven,
Ick wilt wel aen dees Heeren heel ende al blijven,
Die weten haer wijven,, wel te stofferen,, siet.
Armoede.
Jae met groote loghens.
Pover.
Dat en segh ick niet,
(160) Maer hoet gheschiedt,, laet ick aen haer staen,
Men moet oock somtijdts wel om een bierken gaen,
Want versch ghebraen,, smaeckt wel inden mondt,
Die altijdt oude kost eet werdt dickwils onghesondt,
Sijn Maegh goet rondt,, gaet hem vervuylen.
Armoede.
(165) Dats waer, want daerom rijen sy dicwils tSint Jop op muylen,
Met groote buylen, ic wil niet buytens huys praten,
Deen comt aen hincken met twee quade kluys gaten,
Dander heeft een vyerighe boech-spriet ghekreghen,
Ten dient hier niet oock ghezweghen,
(170) De derde laet hem veghen,, voor Sinte Philibaert:
Dus worden de wijven somwijl bewaert,
Twerdt u verklaert,, smaeckt wel den wijn,, fijn.
Pover.
Bylo het Vrou volck moet een quaet fenijn,, sijn,
Al doense mijn,, pijn,, ramp moet hebben de droncken proyen
(175) Och sy kruypen, soo dick by malcander ter koyen,
En maecken haer niet moyen,, of Heyn is tZee,
Dan snerckt de Pau, tis peys en vree,
[fol. B2v]
Dat [regel vrijwel volledig afgesneden]
Och de Pels krijght dan soo menighen hort,
(180) En wert dickwils bestort, met t’Heylighe laff,
Och waert dat spreecken kost sijnen Klaes staff,
Men soude den draf, wel bet over peysen.
Armoede.
Tis somtijdts al goet daer Heyn gaet reysen,
Men moet voor hem veysen, dat dickwils t‘herte deert:
(185) Wat schaedt het t‘water datter een Schip door passeert,
De natuyr die leert,, jaghen na sulcken spoor,
T‘suyght toch terstondt toe als een Kalfs oor,
T’is al achter en voor,, groot gemac om een kleyn gelt.
Pover.
Dat werdt de sommighe dickwils ghespeldt,
(190) Wanneer sijn Scheepken helt,, Nu dat vaert daer heen,
Och Liefken laet mijn doch niet in’t gheween,
Ghy zijt alleen,, die mijn mach beschermen,
Gheeft mijn een soentgen om t‘hert by te verwarmen,
Komt in mijn armen,, t’sal u niet rouwen.
Armoede.
(195) Ghy Heeren, siet doch, hier wilt Pover Armoede trouwen
Wilt dit spel aenschouwen,, met vernoeghen.
Pover.
Och had ick u slechts, ick sou niet verdroghen,
T’is in u vermoghen,, o Princelijcke Vrou:
Siet,, daer gheef ick u mijn Maeghdelijcke trou,
(200) Helpt mijn uyt rou,, ken sal‘t u niet verwijten,
Dit Mandeken beter als drye mijten,
Wilt het niet versmijten,, al ist out en quaet,
Tis ons vergaerde, ons eerste Huysraet:
Men seyt die tkleyn versmaet,, ist groot niet waerdigh.
Armoede.
(205) Wa een Mande sonder boom, dats al te lichtvaerdigh,
Ghy zijt seecker aerdigh,, en een fraey Persoon,
Daerom spant ghy in therte de kroon,
Om al u Vloon, weygher ick u gheen toch,
[fol. B3r]
Bylo tis mijn noyt dus hertigh versocht,
(210) Siet daer ist gheknocht,, en reyckt mijn de handt,
Dats Trou.
Pover.
Ja, by gans Landt,
Nu sal ons Mandt, waer een nieuwen boom krijghen,
Och Harteken ghy sult den pot met Room krijghen,
En wy sullen verdrijven al ons ghequel:
(215) Hoe dunckt u mijn Heeren, ging de koop niet snel,
O Venusken, hoe wil ick u nu foolen,
Gelijck tkacken met sijn moer, noyt aerdigher jolen,
Tusschen hier en Polen,, men noyt sulcke beschoude,
Tis noyt ghehoort dat Pover Armoede troude,
(220) Noch niemandt en broude,, sulcken bier,, hier,
Maer Armoede ghy ghelijct wel een Venus dier,, schier,
U reyne manier,, fier, doet mijn buyghen.
Armoede.
En ghy Heeren sult het helpen tuyghen,
Dits eerst uyt den ruyghen,, den druck sal dinnen,
(225) Alleens sullen wy hier die Bruyloft beghinnen,
Uyt rechter minnen,, te openen ons Schat.
Pouer.
Wat mach mijn nu deeren ic heb een Pels met een gat,
Tis een amoureus vat,, maer haer neus staet wat slecht.
Armoede.
Dats waer Lubbert, ghy zijt een proper knecht,
(230) En u is ghehecht,, een arm kranck ghewin,
Na ic u aensie dinct my dat ick al bekocht bin,
Men sal ons gelt in,, geen sacken met waghens kruyen.
Pover.
Bey sacht Wijf sacht, ben ic kael ic sal noch ruyen,
Laet dees buyen,, noch eerst over,, gaen,
(235) Ghy sult noch in grooter eeren met Pover,, staen,
Want mijn Lover,,blaen,, sullen noch eerst wassen,
Dus laet ons dees Heeren met een deuntgen verrassen,
Wilt op mijn passen,, en fraey den tret,, houwen,
[afgesneden tekst]*
[fol. B3v]
Ick sal u een aerdigh Liedeken bet,, clouwen,
(240) Ghy sult noch te bet,, schouwen,, dus wilt u vermeyen.
Armoede.
Wel ick sal my tuwent dienst bereyen,
Wilt mijn recht leyen,, soo sal ick vatten,
Oock moet ghy mijn leeren als Steven sijn katten,
So sal ick u schatten,, als die ons gheslacht vermeert,
(245) Vrolijckheyt mijn Gheest nacht en dagh useert,
Mijn kracht failleert,, daermen niet verheught.
Pover.
Laet ons poghen tot reyn gheneught,
Wat schaedter vreught,, dus laet Keyaert groeyen,
Tis altans tijdt, de Boomen bloeyen,
(250) Dus wil ick mijn spoeyen,, in dit Convent.

Hier singt Pover een Liedeken.
AEnschout hoe ient,, staen wy present
Armoedt haer wendt,, nae Povers endt*
Om vreught te oorboren,
Wellekoom schoon Lief,, tot mijn gherief,, heb ick u uytvercoren.
    (255) Ick heb een wijf,, al tot mijn Lijf,
Met Adams Knijf,, haer doen gherijf,
Dat heb ick haer ghezworen,
Wellekoom schoon Lief,, tot mijn gerief,, heb ick u uytvercoren
    Haer Vincken-net,, is wel gheset,
(260) Nu sal mijn Fret,, in Duyn te bet,
t‘Conynen hol verstooren,
Wellekoom schoon Lief,, tot mijn gerief,, heb ick u uytvercoren.
Prince.
    Princesse goet,, hebt altijdt moet,
Ist suer of soet,, hout desen voet,
(265) Soo suldyt niet verdoren,
Wellekoom schoon Lief,, tot mijn gherief,, heb ick u uytverkoren
Armoede.
Hoe gaet dat Griet?
Pover.
[fol. B4r]
De kaets is noch niet verloren
Om altijdt,, jolijt,, te maecken,
Wy sullen uyt dit krijt,, subijt,, wel raecken,
(270) Al uyt verslijt ons kaecken,, somen mach bemercken.
Armoede.
Wy twee soudent wel al doen dansen inder Kercken,
Leecken en Klercken, die ons slechts besaghen.
Pover.
Wy twee dervent oock wel waghen,
Om ons niewe staghen,, want wy sijn sonder Gal.
Armoede.
(275) Wy twee sijn ghekomen van een groot ghetal,
Dus hoop ick en sal,, ons gheslacht niet vergaen,
Mijn oom was een Joncker, nu draeght hy de kraen,
En hy heeft een Haen, die kan ooc seer wel sijn naet,, naeyen.
Pouer.
Die hoop ick sal ick in ons zaet,, zaeyen,
(280) Als wy ons draet,, drayen,, die veel drucx versacht.
Armoede.
Mijn Ouders zijn gheboren op sint Galpus nacht,
En ick ben voort ghebracht,, drie dagen voort gheluck.
Pover.
Nu ghy mijn hebt koomdy uyt alle druck,
Want u zwaer ick, werdt nu verlicht,
(285) Joffrou Lorts is selfs mijn Nicht,
Die hoop ick sal ons ghedicht,, in waerde ontfanghen,
Dus laet ons tot haer gaen met lustighe sangen,
Sy heeft verlangen,, om ons t’aenschouwen.
Armoede.
Segt dees Heeren doch waer wy sullen trouwen,
(290) En onse Bruyloft houwen, soo moghen sy met comen
En ons wat brenghen t’onser vromen
Dus wilt het haer nomen,, so krijgen wy en Rooster.
Pover.
Mijn Heeren in Sinte Kommeren Clooster.
Daer den Bisschop van Kalenburgh Pater,, is,
[fol. B4v]
(295) En Broer Crelis van Campen Procurater,, is*
En die Mater,, is,, een dochter van Sint Aelwae,
Die Sint Wouter begroef sonder schop of spae,
Recht voor Sinte Amphora, hoort nae mijn praten,
Die noyt groot mirakel doet boven maten,
(300) Want haer staten,, komen t‘volck smeecken,
De Wijfs worden altemet met Mols pooten bestreecken,
Priesters en Leecken,, singhen daer al accoort,
Broer Groevaert bewaert daer selfs de Poort,
Dus doet soo’t behoort,, en wacht na Broer Bolkaecken,
(305) Dats de Kock en Swagher vant‘ hol,,kaecken,
So meughdy aen Susenol raecken,, dats goet nat.
Armoede.
Waer leyt dat Clooster.
Pover.
Ontrent Calis de stadt,
Daer siet men een schadt,, van blaffers en mijten,
T’is niet dan hael meer dat de Broers daer krijten,
(310) Men eet daer confijten,, sonder zuypen,
En de Kraeckelinghen die selfs uyt den Oven kruypen,
Dus wilt ons niet ontsluypen,, ghy aerdighe Gheesten.
Armoede.
Mijn Heeren komt toch altesamen ter feesten,
Men sal u daer mesten,, met moes van rapen,
(315) Daer in ghesmact zijn bouten van Apen,
En men sal daer schrapen, de Key onder u neus,
Op dat ghy weten meught vande leus,
En men braster Jeus,, gestopt van Calfs ooren,, Jan,
En daer toe boonen broot, wilter na sporen,, man,
(320) Wiet sijns verdoren kan,, wert geschreven in ons Gilt,
Daer is oock een Esel in de Keucken ghevilt,
Die suldy voor‘t Wilt,, knauwen in u Maegh.
Pover.
Mijn Heeren om ter Feest te komen weest niet traegh,
Die oude Hans kraegh,, sal selfs de Bruyt leyen,
(325) En sang van Musijcke salmen u daer bereyen,
[fol. B5r]
Wie sou vande Bruyt scheyen,, die in sulcken schijn,, is,*
T’salder al Gaudeamus zijn en requijn,,is,
Mijn dunckt dat mijn,, is,, de Schoonste ghevallen
Nu,, ick wilder mijn tot kort by gaen stellen,
(330) Al soumer mellen, dat neem ick voor tvest,
Want ghelijcke Voghele vlieghen garen tsamen te nest,
Dus komt met de lest,, men salder vreught beghinnen.
Armoede.
Wat salmer drincken?
Pover.
Maer hout u sinnen
Dat maect van binnen,, Pock, Klap-oor noch Kleer.
Armoede.
(335) Water bier is doch dat?*
Pover.
Maer dan een blanck,, en men heeft elff penning weer,
Ist Vrou of Heer,, sy met sulck nat,, laven,
Dus wilt met ons ghelijckelijck na de stadt,, draven,
Men derf gheen padt,, graven,, t’is van veel beteren.*
Armoede.
(340) Met oorloff mijn Heeren, wy willen daer heen,*
Volght ons ghemeen,, sonder verbloden,
Eerst tot de Provisoor om ons gheboden,
En hem te nooden,, in ons feestelijck,, Feest,
Tis voorwaer een amoureus gheestelijck,, Gheest,
(345) Want hy meestelijck,, meest,, sijn hartegen sacht.
Pover.
Nu den avondt komt an, tgaet teghen de nacht,
Dus laet ons met macht,, thuyswaert zijn spoeyende.
Armoede.
Met oorlof mijn Heeren, in liefd’bloeyende.
Sijt altijdt Schoeyende,, op den Leest der konsten,
(350) Dat wy dit deden, was uyt ionsten,*
En ons goede gonsten,, niet met haet,, haet,
Isser wat bedreven dat buyten uwen staet,, staet,
Noch hout zijn maet,, Maet,, wilt het ons vergheven.
[fol. B5v]
Pover.
Adieu mijn Heeren, wy keren ons even,
(355) Volght ons na,, wat dra,, voor alle saecken.
Armoede.
Nae tConvent,, seer ient,, twelck is verheven,
Adieu mijn Heeren,, wy keren,, ons even.
Pover.
Wie ons iolijt,, met vlijt,, hier vast aen kleven,
Die sullen,, vervullen,, haer hongherighe kaecken.
Armoede.
(360) Adieu mijn Heeren,, wy keeren,, ons even,
Volght ons na,, wat dra,, voor alle saecken,
Wy groote Hansen,, sullen dansen,, dattet sal kraecken.
Continue
Hier nae volght een Tafel-spel van
    drye Personagien, als Ceres Goddinne van t‘ghe-
    was, Neptunus Godt der Zee, Aeolus Godt van de
    winden.
Ceres komt eerst uyt.
DAer bloode Mans zijn moeten de Vrouwen t‘woort voeren,
Maer voor en naer konnen sy wel haer tonge-blat roeren
Qualic mogen wy Vroukens somtijts een woort spreecken
Neptunus.
Wel wat sal dit quade Wijf ghebreecken,
(5) Baert ghy weer u treecken,, zydy nimmermeer gepaeyt.
Aeolus.
En ick koom hier mede met alle winden ghewaeyt,
T‘hooft staet mijn tans en draeyt van ons kijvage.
Ceres.
Hola eer wy aendoen yemandt quellage,
[fol. B6r]
Laetse om eerst met een groete vereeren,
(10) Onsen Schout, Burgemeester, ende dees eerwaerdige Heeren
Geluck, salicheydt en voorspoedt moet u al ontmoeten.
Neptunus.
Inden Naem des Alderhooghsten wy u groeten,
Die laet u inde regiering leven voorspoedigh.
Aeolus.
Hy wil u en ons gonnen nering overvloedigh,
(15) Op dat dees stadt altijdt mach in vreden blijven.
Ceres.
Eerwaerdighe Heeren wy hier twisten en kijven
Om meest gheacht te zijn alom breet en wijt,, oock,
En mijn dunckt ick behoort te zijn.
Neptunus
Als ghy seecker zijt,, oock.
Ceres.
Al doet het u spijt,, oock,
Het moet doch so wesen,, man:
(20) Ben ick niet vanden hooghsten Hemel gheresen,, van
Saturno ghebooren, die daer was mijn Vader,
Isser yemant den oppersten present nader,
Dus behoor ick meest gheacht te zijn, ick segt recht uyt.
  Neptunus.*
Neen, ick die met de wateren die Aerde besluyt,
(25) En oock heersche over de water stroomen,
Iupiter pluto ende ick, zijn van eenen Vader ghecomen,
Schaemt u dat ghy lieden u by mijn wilt ghelijcken,
Ick weet niemant van gheboorte te wijcken,
Dus blijft beyde staen kijcken,, en zwijght al stil:
Aeolus.
(30) Iupiter is oock mijn Vader, maer ons gheschil
Is van gheen hooghe afkomst, maer wie dees Landen
Minst kan derven, dees vraegh is voor handen,
Daerom ist dat wy strijden,, geeft u saec recht te kinnen,
So mogen dees‘ Heeren in thooren scherpen haer sinnen
(35) Want wie sijn saecken te kennen geeft moet hem wel bichten
[fol. B6v]
Sou anders een Rechter de saecke te recht richten
Ceres.
Dat moet ick ymmers zijn, al wildijt qualijck gehingen,
Wie kan mijn doch derven? die’t al voort moet bringen,
Rogge, Tarwe, Gerst, haver, en al dat d‘Aerde gheven,, mach,*
(40) Elck wie het oock is, by mijn te leven,, plach,
En daer ick niet en ben, kant niemant niet houwen.
Neptunus.
Het is weer het oude duntgen al klap van Vrouwen,
Loopt voor den Back-oven van Tarwe en meel praten,
Roert daer u lelleblat hier suldy t‘moeten laten,
(45) Want hadt dit Landt mijn niet, sy moesten al vergaen:
Met het gheen dat hier te Lande wast, kanmen niet bestaen,
T‘waer hier haest gedaen, bracht ic niet van wijt en breet,*
Dus kanmen mijn minst derven, dits t’rechte bescheedt,
Daerom moeghdy u begonnen reden wel staecken.
Aeolus
(50) Arme Dieren, en deed’ick, wat sout ghy maecken,
Eerst ghy Ceres u Graen sou selden wassen,
Deed ick niet den Suyden windt op u Velden passen,
En die met lieffelijcken Dau bespoeyen,
Wat souder voorts komen? wat souder groeyen?*
(55) En ghy Neptunus. moeght voor al doch wel zwijghen,
Want wat sout ghy met u Scheepen krijghen
Sonder mijn winden? Ghy meught mijn geensins derven.
Ceres.
En daer ick niet en ben moet het al van honger sterven,
Tmoet al bederven,, tsy Rijck of Arm, Jong of Oudt,
(60) Daer helpt rijcdom, geleertheyt, noch hooghmoet stout,
Den mont-queern moet gaen, oft tspel is verloren.
Neptunus.
Maer als int Landt failleert Tarwe of Kooren,
Wat raedt isser dan? segt aerdighe Poppe,
Tis deerlijck staen kijcken, alst bykants is oppe,
[fol. B7r]
(65) [niet leesbaar, bovenste deel regel afgesneden]
En dat ick niet met veel Schepen by de hant,, waer,
Men soude seecker sober ghedeelten deylen.
Aeolus.
En al hadt ghy duysent Schepen soo moet ick in u zeylen
Blasen en niet mijn winden bestieren,
(70) Elck roept om voor-windt in alle quartieren,
Oft in alle manieren,, bleef elck versteecken.
Ceres.
Tis quaet hoven daer men broodt siet ontbreecken,
Men saeght aen de stadt van Leyden doense in noot,, was
Elck sagh dat de begeerte doen wel groot,, was,
(75) Dies ick bracht broot,, ras, en van als om te eten.
Neptunus.
Ick was die de Stadt ontsette dit moet ghy vry weten,
En sonder mijn haddense die Spangiaerts ghekreghen,
Mijn wateren bedeckten straten en weghen,
Daer af hadt ghy beter gheswegen,, ic haelde den prijs.
Aeolus.
(80) Ick wast selve, tsal blijcken met goet bewijs,
Want so lang ick niet en waeyde bleefdy confuys,
Maer met bequaeme winden ioegh ick met ghedruys
Die wateren over tLandt, Sloten en Grachten.
Ceres.
Om mijn wast dat sy meest riepen, om mijn sy trachten,
(85) Want daer ick achter blijf gaetet al te quist,
Tbleeck oock aen Haerlem, daermen mijn bystant heeft gemist
Door den wreeden Mars, die sulcx dede beletten,
Waer bleeft ghy doen? dat ghyse niet quaemt ontsetten,
Maer ghy hielpt liever den vyandt dan de vrienden,
(90) Daer was water en wints ghenoegh, die wel dienden,
Maer ghy kost gheen van beyden onderstandt ghedoen.
Neptunus.
Gheweldt hout gheen reghel, ten was gheen saysoen,
Maer ghy schoon kindt lietse selver inden noodt,
En waert oorsaeck datter so menigh Helt bleef doodt,
[fol. B7v]
(95) Die [bovenzijde regel afgesneden]
Aeolus.
Sy heefter al meer doen zwaerlijck wenen en zuchten,
Als zy tot Middelburgh in Zee-landt oock heeft gedaen.
Neptunus
In de stadt Leyden moster wel ses duysent vergaen,
Van hongher en kommer, dus wilt u snater houwen.
Ceres.
(100) Veel ander steden gingt ghy benouwen,
Die ghy soo verliet, en wilt noch zijn de beste.
Neptunus.
Wat isser in Vranckrijck en menighe gheweste,
Menighe stadt en sterckte oock ghegaen verloren.
Aeolus.
Och hoe heeftse de ghemeente ghekeelt en gheschoren
(105) Met de dierte van’t graen, onwijsselijck bedocht.
Neptunus.
Al wert hier veel van andere Landen toeghebrocht,
Te beter koop gekocht,, is niet door haer pracktijcken.
Ceres.
Als ick dit hoor so moet mijn moedt bezwijcken,
Maeck ick de dierte? neen, t‘sijn voorwaer de Menschen
(110) Want al isser t‘Graen so veel alsmen kan wenschen,
Soo is het onversadigh hert van de Cooplieden
Altijdts trachtende om winnen of niet gheschieden,
Sy seynden ’t meest buyten s‘Lants om meest te winnen,
Oostwaert jaghen sijt op: ick ghemis mijn zinnen:
(115) Maer dat ghy hier segt, dat veel Steden en Landen
Doort derven van mijn komen in noodt en schanden,
Is tot mijn voordeel, want tblijckt dat elck een
Die mijn moet derven komt int verdriet en gheween,
En wiemen minst mach deruen, is de vraghe hier.
Neptunus.
(120) Dat ben ick die noch alle daghen schier
Dit Landt met wateren doe verrijcken grootelijck,
En van alle kanten toe voeren datter is nootelijck,
[fol. B8r]
Van [regel volledig afgesneden]
Hoe heb ick kortelijck uyt die Indiaensche oorden
(125) Schepen in tLant gebracht, die menigh hebben verblijt.
Ceres.
Die kanmen al ontbeeren
Neptunus.
Hoe is t‘Landt door mijn bevrijdt,
tLandt door mijn alle Tyrannen wederstaet,, vry,
En sonder my,, wist beyde, segt wel, raet,, ghy?
Om de Spangiaerts uyt het Landt te keren.
Aeolus.
(130) Ja, ia, ick sal u ander lesse leeren,
Ghy hebt het Landt in verseren,, ghesocht te bringhen,
Doe ghy ons met menichte van Schepen wout bespringen
Met de Spaensche vloot, doen had ghy tLant geplaeght
Had ickse niet met mijn winden verstroyt, veriaeght,
(135) En had ick ghedaen met uwen seer wreeden aert,
Ghy en hadt dit Landt, noch Enghelandt ghespaert,
Maer beyde over loopen, doen kost het Landt u wel derven
Ceres.
Die troost aen hem soeckt.
Aeolus.
Mach hem wel biechten tot sterven,
Ick segt recht uyt, tis een Tyran in zijn Hert.
Ceres.
(140) Men kost u wel derven doen ghy tLant aen deed groote smert,
Geleden niet langhe yeghelijck het wel ghedenckt,, iaet.
Aeolus.
Doen syt al overliep, twas wel een spel,, quaet,
Want daer en mocht dijck noch sluys staende blijven.
Ceres.
Huysen en Kercken.
Aeolus.
Hy deedet wegh drijven.
Ceres.
[fol. B8v]
(145) Veel [bovenste deel regel afgesneden]
Aeolus
Die mosten ’t al verlopen.
Ceres.
Dit waren zijn Feesten.
Rontsom Schoonhoven maeckten ghij’t wel gaende.
Aeolus
Tot Amersfoort bleef qualijck een Stats-poort staende,
Ick sou meenen dat u elck doen wel derven kost.
Ceres.
(150) Tscheen dat de geheele Wereldt om sijnen‘t wille sterven most
So stelde hy hem aen, en wilde noch de beste,, zijn.
Neptunus.
Al was sulcx mijn water niet, t’dede my int leste,, pijn.
En twas wel teghen mijn danck en twas my wel leet,
Sy deden den fellen Boreas die nae zijn aert wreedt
(155) Den sneeu hadde opt gheberchte vergadert menighvuldigh,
Heel Duytschlandt lachter vol af, hy isser in schuldigh,
Maer doen Phoebus erf kracht al door sijn stralen,
Verdween de Snee tot Water op bergh en dalen,
Soo dat het seffens sijn loop nam, ic kost het niet bestieren.*
Aeolus.
(160) Sijt ghy u selfs geen meester, wat wilt ghy dan kraeyen,*
Schaemt u dat ghy de Landen sulcken verdriet,, doet.
Neptunus.
Schaemt u die tschier over al te niet,, doet:
En dese Landen ghebrocht hebt op so veel schaden.
Aeolus.
Wat doe ick doch?
Ceres.
Ghy zijt vol onghenaden.
(165) Theeft over weynigh iaren wel ghebleecken,
Neptunus.
Vraeght het de Coop luyden, die weten daer van te spreecken
Al ist datse som daer niet veel af en segghen.
[fol. C1r]
  [Ceres.]*
Kostmen u doen niet deruen, wilt dat wel vuyt leggen*
Voorwaer ghy meught v selue stuc degelijc wel schamen*
Neptunus.
(170) Ghy maeckte datter niet veel Schepen uyt quamen,
Ja ghy stelde v an* als heel dol en rasende.
Ceres.
Ghy waert teghen t’Landt soo stijf aen blasende
Datmen niet en wist eenighe Schepen te berghen.
Neptunus.
Sout ghy soo dickwis t‘Landt willen quellen en tergen,*
(175) Men sou hem beter aen banden of aen boeyen stellen.
Ceres.
Of in’t Tucht-huys by de broot-droncke ghesellen,
Daer soumen hem leeren sijn moet wel stillen.
Neptunus.
Aen’t raspen, aen traspen, om breecken sijn quade willen
Eer hy het Landt gheheelijck door moetwil bederft.
Ceres.
(180) Hy is d’oorsaeck datter soo menigh vroom Man op Zee sterft,
En so menigh schoon Schip met goet dagelicx verdrinct.
Neptunus.
Hy maeckt datmen sijns wel langhe ghedinckt,
Jae te lande doet hy t’gheboomte uyter aerden waeyen.
Aeolus.
Nochtans kont ghy my derven laet vrede paeyen,
(185) Principael dees Landen die over al handelen,
Waer wilt ghy varen sonder wint? waer wilt ghy wandelen?
Die doch rontsom zijt met water besloten.
Neptunus.
Daer hebdijt vast, dat sijn mijn exploten,
T’zijn doch de wateren die t’Landt rontsom besluyten,*
(190) Moetender mijn Schepen niet zijn, wat wilt ghy stuyten?
Ben ick niet die den Coopman doet in vreughden leven,*
[fol. C1v]
In [regel volledig afgesneden]
Van waer quaemt ghy anders aen al die spaensche waren?*
Ceres.
Al wat ghy beyde seght, het ghelijckt wel watte,*
(195) Maer segt eens: of tHerte van hongher naer eten haecte,
En dattet dan al gout en silver waer dat ghy an raeckte
So soudt ghy uwe matten inden mont steecken,, dan:
Overdenckt sulcx, en wilt reden spreecken,, man,
Ghy sult bevinden dat icker voor al moet wesen.
Aeolus.
(200) Sydy daer van sieck, soo moet ick u doch ghenesen,
Dat het niet en waeyde, hoe sout ghy meel van koren crijgen?
Neptunus.
Ghy meught voorwaer wel alle beyde zwijghen,
Of het al waeyde, wat soud ghy doen sonder water?
Ceres.
Dat en is gheen Zee-water.
Neptunus.
Ick seg hout uwen snater,
(205) En laet mijn sonder vonnis den prijs strijcken,, hier.
Ceres.
Neen, neen, eenen voet wil ick u niet wijcken,, schier,
Want so moet blijcken,, fier,, ic ben hier ter feest genoot,
Hoe soumen hoven waerder gheen broodt,
Hoe sout ghy backen Wafelen, Taerten of Pasteyen?
(210) Hoe soumen konnen eene maeltijdt bereyen,
Sonder mijn vruchten? daer hebdy trechte verstandt.
Neptunus.
En breng ick dan gheennerhande vruchten in’t Landt,
Ic laet staen het goet datter comt van Westen en Oosten,
Hoe can ick d’Inghesetenen des Landts troosten
(215) Met schoonen Visch die komt aen mijn stranghen,
Den Haring die ick so overvloedigh laet vanghen,
Daer de schamele Ghemeente door wert ghevoedt.
Aeolus.
Den seeckeren wint oock overcomen doet,
[fol. C2r]
Alder [bovenste deel regel afgesneden]
(220) Trapgansen, Entvogels, twert som ghedient hier,
Hoe kanmen mijn derven in dusdanighe bancketten?
Men soude schier niet weten op die Tafel te setten,
Dat ick niet en dede de wint naer tLandt keeren.
Ceres.
Dat kondy al derven dus blijfdy in ‘t verseeren,
(225) Dus wil ick van dees Heeren,, vonnis verwachten.
Neptunus.
Ick sie wel ghy sult meest al d’ander Vrouwen slachten,
Hartneckigh ende krijghel, altijt voerende tleste woort.
Aeolus.
Ic moet het doch winnen, mijn Heeren sullen doen trappoort
Alst haer best gheleghen is, ick salder na haecken.
Ceres.
(230) Wiemen van drien minst derven kan, dat zijn de saecken
Ick sal mijn Heeren mijn goet recht nu bevelen.
Neptunus.
Hoe connen de Vrouwen doch met den mont spelen,
Maer ten is altijdt met geen segghen te doen.
Aeolus
Laet die saecken nu rusten in dit saysoen,
(235) Laetse in stilte blijven soo wert ghestift ons gheschil.
Ceres.
Ick heb geseyt al dat ick hier nu segghen wil,
Dus zwijght elcx voort stil,, ick hoop tsal wel ghedijen
Neptunus.
Gheluck moet hy hebben die hem sal verblijen,
Maer tis tijdt dat wy na ons Wooning vertrecken.
(240) De waerheyt die sal ons de saecken wel ontdecken,
Die my goede tijding brengt sal ick Boden-broot geven,*
Ceres.
Souden wy scheyden? voorwaer wy en connen
Van hier niet verschyden sonder ons ionst te thoonen.*
Neptunus.
[fol. C2v]
Hoe [regel volledig afgesneden]
(245) Inlegghen voor die, die ‘tvonnis sullen ramen.
Aeolus.
Neen, maer t’soude voorwaer wel betamen
Dat wy ons beleeftheyt hier nu lieten blijcken.*
Ceres.
Ick heb hier al ghereedt dat ick meen te schincken,*
Van tgheen dat door mijn toedoen is ghewassen.
Neptunus.
(250) Schenckt vry voor, ick sal op den haspel passen,
En schincken t’geen op mijn Heerlicheyt gevangen is.
Aeolus.
En ick ben oock al ghereedt, en met verlanghen fris
Sal ick dees Heeren met mijn giften besoecken.
Ceres.
Nu wel an dan so sal ick mijn eerst verkloecken,
(255) En stellen aen d’een zije het vreesen en duchten,
Ontfangt, bid ick, eerwaerdighe Heeren mijn vruchten,
Die hier ghewassen zijn beneden opter Aerden,
T’is een Terwen-broot wilt sulcx in danck aenvaerden,*
Het is ghekruydt op datter op sou smaecken een dronck,
(260) Ontfangt het danckelijck van mijn in Consten ionck,
Ick heb sulcx ghebrocht om dat het is van mijn gewas.
Neptunus.
Het is seeker een kleyn gifte.
Ceres.
Maer iae sy komt te pas,
Om mijn Heeren te bidden en in heughenis te houwen,
Den tegenwoordigen noot dier is van mans en vrouwen
(265) Sorghende meerder dierte en ghebreck van tgraen:
Die voorraet pleeght, doet wel naer mijn vermaen,
Grooten lof sullen sy ontfaen van d’Ingheseten,
Veel Huysluyden die gheen broodt en hadden om eten,
Vonden troost in Steden tot groote verblijdinghe,
(270) Elck wensche sulcken Stadt toe groote gebenedijdinge,
Die het buyten volck niet en verliet in haren noodt,
[fol. C3r]
Van waer sy oock quamen, om gelt kreghen sy broot,
Dus werdt sulcken Stadt van elck een ghepresen,
Al saghmen sommighe plaetsen in ghebreck wesen,
(275) Nochtans waren sommighe redelijck besorght
Godt boven al die is onsen besorgher ende borcht,
Daer na mijn Heeren moeten wy lof daer of gheven,
Biddende u eerwaerdighe Heeren verheven,
Ons in tgoede of te nemen tgheen wy hier vermanen,
(280) Een ghewildigh Paert dat kloeck loopt ter banen,
Gheeft ghy hem de spooren t‘sal veel bet loopen,
Saligh zijn de toesienders die in tijdts kooren koopen,
Om die schamele Ghemeente te komen te baten,
Godt en sal sulcke inder eewicheydt niet verlaten:
Neptunus gheeft een Haring.
(285) De Wijfs bollen‘t al uyt wat sy dencken:
Nu wel aen ick sal mijn Heeren oock beschencken,
Van mijnen Visch uyter Zee, het is van mijnen vanck,
Ick bid u wilt het ontfanghen en nemen in danck,
Voorwaer de gonst is groot al is de gifte kleyn:
(290) Voorts eerbiede ic mijn voor dees Landen in‘t gemeyn
Tot haren dienst met Schepen ter Zee op de stromen,
Ick sal dees Landen altijts te hulpe komen,
Op wat Havenen sy oock begheren te varen,
Reedt naer Indien, haelt kostelijcke waren,
(295) Gout, Peerlen, Ghesteenten en Specerijen:
Ick hoop noch menigh Koopman te verblijen,
Dat die van Spangien en Portegael sullen beklaghen:
Reedt stoutelijck, ick sal helpen sorghe draghen,
Maer principael den hooghsten Iupiter gheeert,
(300) Die alle dinghen ten besten en ten goeden keert:
Nu mijn Schepen syn voor alle Kooplieden ten besten,
Haelt graen van Oosten,, haelt fruyten van westen:
Reedt ten Haring, handelt over al met lusten,
Daer wenningh voor de hant is, leeft den Coopman met lusten.*
Aeolus.
(305) Tsa, tsa, ick sal oock voortbrenghen mijn Schenckagie,
[fol. C3v]
Al schijn ick somwijle te zijn een ru Page,
Nochtans schenck ick Liefde, Liefde die elcx is ionstigh,
Ontfangtse danckelijck, al ist onkonstigh,
Saligh is t‘Lant daer d‘een d‘ander met Liefde bemint
(310) Daer Liefde int zeyl waeyt, gaet het altijt voor-wint,
Met voor-wint sal d’Overheyt uyt Liefde regeeren,
Met voor-wint sullen d’Onderdanen obedieren,
Alsoot Liefde is die tal voor-wint doet drijven:
Dees Liefde moet altijdts in onse plaetse beclijven,
(315) Die tal hout met Liefde te samen gheknocht,
En haer heb ick voor t‘beste present ghebrocht,
Tis den soetsten wint die waeyt uyt eenighe hoecken,
En ongheluckigh is t‘Landt daer Liefde is te soecken.
Ceres.
Laet u eerwaerdighe Heeren dees geschencken behagen,
(320) Kostelijck te schencken, kan de beurs niet verdraghen,
Aensiet, bidden wy, de ionste voor de daedt.
Neptunus.
Die gheeft,, dat hy heeft niet te wijten staet,
Doch sulcx in danck ontfaet,, eerwaerdighe Heeren.
Aeolus.
Ons slecht voorstel is om vreughts vermeeren,
(325) Te eeren ons Overheydt altijdt deser Stede,
Dus nemen wy oorlof, t‘is tijdt om vertrecken mede.
Ceres.
Oorlof ghy Edele Heeren die hier zijn gheseten,
Ick bidd’u wilt mijn slecht present niet vergeten,
Want ghy zijt die wy voor ons toevlucht houwen.
Neptunus.
(330) Oorlof loflijcke Regeerders daer wy op betrouwen
Naest God, die mans en vrouwen,, doet leven in voorspoet,, goet
Aeolus.
U gheneghentheyt tonswaert, ons hebben moet,, doet,
Dus wy seer vroet,, soet,, u hooghlijck bedancken.
Ceres.
Neemt dit in danck van ons Aecker-rancken,
[fol. C4r]
(335) Die daghelicx t‘uwen dienst sijn en Aensiet Lieft
Neptunus.
Hebben wy fouten ghespeelt, wiltse ons doch vergeven.
Aeolus.
Liefde ist daermede wy u hebben gherieft.
Ceres.
Wy die daghelicx tuwen dienst zijn, en Aensiet Lieft.
Neptunus.
Al en hebben wy konst niet wel ghebrieft:
Aeolus.
(340) Wy hoopen reyn konst stichtelijck te beleven,
Wy die daghelicx tֹuwen dienst zijn, en Aensiet Lieft.
Neptunus.
Hebben wy fauten ghespeelt, wiltse ons doch vergeven.
Alle te samen.
Den Heer blijft met u moghende Heeren verheven.
Vlaerding.
Continue
Hier nae volght een Tafel-spel van
    twee personagien, van een Man ende sijn Wijf, de
    Man is ghenaemt Thijs ende de Vrou Beelitgen.

Thijs.
VVAt dunckter u af Beeltgen?
Beel. En wat dunckter u af Thijs?
Thijs. Bylo Beelitgen ick seg nae mijn advijs:
T’waer goet hielmen alsoo den Houwelijcken staet.*
Beel. Hy heeft het goet te segghen die niet aen en gaet,
(5) Noch die den staet,, niet en heeft te bedienen.
Thijs. Tis waer, sy hebben tgoet seggen eer Retrosienen,
En haer praten gaet altijdt met die klap deur.
Beel. Maer die inden Plogh vast is?
Thijs. Die valt het suer,
Eer hy iuyst die vuer,, kan gheraecken,
[fol. C4v]
Beel. (10) Het soude wel zijn deden veel saecken,
Die in t Houwelijck maecken,, al te grooten ghequel.
Thijs. Wat zwijght toch Beel.
Beel. Waerom soude ick Thijs?
Thijs Ick weet het doch al wel,
Ghy sout die Bruydegom en Bruyt wel vervaren.
Beel. Och hadd ick gheweten over thien Jaren
(15) Tgheen mijn over tHooft is ghevloghen,
Men had my niet aen tHouwelijck ghetoghen
Met alle die Paerden vanden Lande.
Thijs. Kee zwijght toch Beel. segt van tHouwelijck geen schanden,
Godt heeftet inghesteldt, en niemandt el,
(20) Den staet is goet, die hem onderhouden wel,
En te recht leven nae Gods Wet,
En doen wy niet soo Beelitgen?
Beel. Jae wy altemet,
Maer selden gaetet,, nae mijnen danck.
Thijs. Bylo Beel ghy hebt veel noten in uwen sanck,
(25) Tmost al goet zijn, dat ghy sout prijsen.
Beel. Van dies ic geleert ben men hoeft my niet te wijsen,
Maer ick weet selfs best waer mijn de Schoe dwingt.
Thijs. Beeltgen ghedenckt u wel dat ghy met mijn nae de Kerck ginckt
Watte deught dat de Liefde saeyde hier en daer?
(30) En hoe de Luy u besaghen met u schoon hayr?
Denct met wat eer ghy aen den Houwelijcken staet quaemt
Beel. Doen was ick voor een eerlijck Herte vernaemt,
Alsoo ick noch ben soo elck mach peysen.*
Thijs. Gans muysen dat lieght daeghs wel seven reysen,
(35) Quader Wijf quamer in Kerck of Cappel.
Beel. Wat segdy daer?
Thijs Niet Beeltgen, maer dat ic was vermaert voor een fraey ghesel
Ghelijck men vinden mocht van hier totter Sluys.
Beel. Dats al verre van huys,
U deught sou een Paert wel in sijn vuyst houwen.*
[fol. C5r]
Thijs. (40) Ist u dan leet?
Beel. Jae wel dickwils berouwen.
Thijs. Segdy dattet u dan leedt is?
Beel. Jaet.
Thijs. By Sinte Konfoortis, so ist mijn oock,*
Maer t‘is te laet, sey den Aecxster, in‘t vlieghen t‘ontije.
Beel. Och of die Vrouwen mochten draghen messen op sijen,
(45) En dat sy mochten wesen den Man,
T‘souder wel anders gaen
Thijs. Wel lieve Beelitgen wat waert dan?
Ick hoor ghy sout al veel wonders bedrijven,
Soudy my oock smijten?
Beel. T’waer te besten.
Thijs. T‘ian ghy kondt wel meesterlijck kijven,
Ick pyns dat ghy u daer wel in weeren sult.
Beel. (50) Al kijft ick dickwils tis u schuldt,
Want ghy werpt mijn al te veel drucx op den hals.
Thijs. En u tonghe-bladt maeckt al te veel gheschals,
Waer door ick dickwils moet worden confuys.
Beel. Waerom draeght ghy‘t al uyt den huys,
(55) T‘gheen men thuys wel behouwen sou.
Thijs. Ben ick niet de Man peyns ick?
Beel. En ben ick niet de Vrou?
Ick woonder mee, of mijn most onrecht gheschien.
Thijs. Schaemt u Beel, wat mogen dencken al dees lien?
Dat ghy hier maeckt sulcken twist.
Beel. (60) Schaemt ghy u niet dat ghy ons goet altijt verquist
Ten is gheen schand, ick spreeck voor‘t mijn.
Thijs. En doe ick niet mijn best?
Beel. Jae te Bier of te Wijn,
En ick moet t‘huys sitten als een arm Slecke.*
Thijs. Ick doe meer op een plecke,
(65) Ghy deed het om een stooter nauwelicx.
Beel. Dat doedy met allen flauwelijcx.
Thuys niet, wat ghy elders doet, dat mooghdy weten.
[fol. C5v]
Thijs. Hebdy dan ghebreck?
Beel. Ick segt in‘t secreten,
Maer ick weet wel wat mijn schort in‘t Schappraey.
Thijs. (70) Hebdy dan niet ghenoegh?
Beel. Neen ick en waey,
Want ghy draeght al uyten huys datmen wel sou behoeven.
Thijs. Om een hayr sou ick u met vuysten toe toeven,
Dat ghy mijn dus beschaemt maeckt
Voor al dees Luyden vermaert.
Beel. Nu ick hem de waerheyt seg is hy op sijn paert,
(75) En van quaedtheden als een Padde spilt
Thijs. Beely ghy hebt een vuylen beck.
Beel. Thijs en ghy doet al wat ghy wilt,
Ick seg u de helft niet daer ick om queel.
Thijs. Wat neen, ghy segt wel de helft te veel,
En maeckt mijn s‘daechs wel seven mael gram.
Beel. (80) Daerom seg ick: mijn is leet dat ick oyt aen tHouwelijck quam,
En ick salt oock mijn leven lanck beklaghen.
Thijs. Wat arbeyt doet ghy doch?
beel. En moet ick niet de sorghe draghen?
De eer te bewaren te lief en te lee.
Thijs. En werck ick niet mijn penssack aen twee?
beel. (85) En doe ick niet mijn best in alle dinghen?
Thijs. En moeten mijn handen niet gelt thuys bringen?
Hoe souden die broot rooten drincken of eten?*
beel. Wie Nicker sou u dat danck weten,
Sout ghy niet wercken? siet doch desen Spartelaer
Thijs. (90) Ick seg een Man is een arm Martelaer,
Die ghequelt is met sulcken Veghevier,
beel. Ick seg een Wijf is het armste dier,
Haer pijn, haer smert, is nimmermeer gheblust
Nimmermeer ghedaen, altijdt onrust
(95) Van schommelen, schuyren, wassen en backen,
Teen kindt wil pissen, t‘ander wil kacken,
Teen kindt by daghen, t’ander by nachten,
[fol. C6r]
Koocken smoocken, s’Mans gheriefken wachten,
Ick seg: een Vrou heeft veel te lijden, so ick verhael saen.
Thijs. (100) Soo, wijfgen soo, gaet vry aen,
U tonghe bladt was daer wel lustigh inden ganck,
Maer als de wijfs gaen klappen vier of vijf uyren lanck
En laeten huyswerck staen avont en noen,
Dan hebben sy niet met allen te doen,
(105) Neen sy, want vrouwen reden hebben veel verhaels.
Beel, En als de Mans gaen drincken heele weecken s‘maels,
En laten Wijf en kinderen thuys sitten quelen,
Loopen tuysschen, dobbelen, hoer iaghen en spelen,
Niet wetende of de Mans zijn levende of vermoort,
(110) Dan comen sy t‘huys droncken en versmoort
En doen Wijf en Kinderen iancken.
Thijs. Dan gaf ic mijn wellekom wel om twee blancken
Nochtans seg ick: de Mans moeten sitten aen t‘quaeste,
Sijn de Wijfs in last, om te verantwoorden zijn de Mans de naeste,
(115) De Mans moeten tael en antwoort gheven al de Lien,
De Mans moeten over al het aensicht bien,
Die Vrou te verantwoorden waer dat hy kan.
beel. Waerom zijdy oock het Hooft, en heet de Man,
En uwen wil altijdt ghebruycken,
(120) Vrouwen moeten altijdt onder duycken,
Swijghen en verdraghen in alle ghebreecken,
Thijs Beely men sou u met een woordt wel doen spreecken,
Maer met gheen hondert doen zwijghen.
Beel. Om dat ghy de Vrouwen wilt het quaetste aentijghen,*
(125) Nochtans heeft een Vrou het meeste bezwaren,
Al en hadse gheen leyt meer alst kinder baren,
Soo heeft sy noch redelijck lijen en onghevoegh.
Thijs. Daer hebdy hoe daghen voor ghenoegh,
Al hebdijt twee of drye uyren strack,
[fol. C6v]
(130) Dan hebdy vier of vijf weecken goet ghemack,
Van alle liefflijckheydt aen u zije,
Wat Eyeren suypens, Kandeelken vol Specerijen,
Hebdijt dan quaet? neen ghy meen ick.
Beel. Een mijt iont ghy ons dat
Thijs. Wat in trouwen neen ick,
(135) Maer tis maer ten propooste ghesproocken.
beel. Ick wilde ick had een been ghebroocken,
Want een Vrou al te veel te lijen,, heeft.
Thijs. Ick seg een Man in’t minste verblijen,, leeft
Al maeckt ghy noch soo grooten karckeel.
beel. (140) En ick seg een Vrou heeft het quaetste deel,*
Die ghequelt is met een quaet Man.
Thijs. Maer een Man die een quaet Wijf heeft in tgespan
Sit die niet deerlijck inden roock?*
beel. Wel ick en ben niet quaet.
Thijs. So ben ick oock,
(145) Dus steldt u te vreden, en hout u gherust,, ghy.
beel. T‘was metten eersten al Liefken komt kust,, my,
Maer t‘is nu al vergaen slachtende d‘oude dinghen.
Thijs. beelitgen wout ghy u sinnen wat bedwinghen,
En dat ghy leven wout na mijn raedt,
(150) Tsou wel goet zijn.
beel. Wat wout ghy dan hebben dat ick daedt?
Waert doenlijck wilt het mijn uytlegghen.
Thijs. Jaet beelitgen ick salt u segghen,
Als ick tsavonts thuys quam droncken en buys,
Dan most ghy niet qualijc spreecken of maecken confuys,
(155) En segghen: weest wellekoom mijn liefste Boel,
En legghen mijn een kussen op mijn stoel,
En ontfanghen mijn met veel lieffelijcke groeten,
Mijn schoenkens uyt trecken, een berdeken onder mijn voeten,
En segghen: Lief hoe ist zijdy noch ghesont?
(160) Dan most ghy mijn eens kussen aen mijn mondt,
Segt wat ghy begeert tot gherieflijckheydt,
[fol. C7r]
[bovenste deel regel afgesneden]
Dat most ghy brenghen sonder cesseren.
beel. En wat noch?
Thijs. Hoort ick salt v verkleren,
(165) Mijn beddeken schodden en dat verwermen,
En nemen my vriendelijck in uwen ermen,
En segghen: Lief hoe ist, zijdy nu wel gheleghen,
En wat ick sey, daer moest ghy niet segghen teghen,
Dan most ghy oock naerstich naeyen en spinnen,
(170) En wijsselijck en wel van te voren versinnen
Hoe ghy v huys-werck sult doen te passe,
Niet als een Laudaet of vuyle Sasse,
Maer houden alle dinghen kuys en reyn,
Dan sout ghy wesen mijn liefste Greyn,
(175) En mijn Kroon bouen alle Vrouwen.
beel. Ist dat al Thijs?
Thijs. Jaet beeltgen, suldijt wel onthouden?
beel. Ick en weets niet in trouwen,
Ghy verhaelt daer wel soo grooten hoop,
Bylo Quantgen ghy hebt tsegghen goede koop,
(180) Soumen v dus moeten v gheriefken wachten,
Hoort Thijsken: ick sagh v lieuer versmachten,
Al had een vrou Engels ghedachten,
Soo sout niet konnen beswichten.
Thijs. Ja beel, soo soudy gheen vrede met my uytrechten,
(185) Soo ghy v niet voeghelijck wilt zijn by desen.
beel. Hoort Thijsken ick sal v oock een lesken lesen,
T‘is niet ghenoegh datmen doet met de klap,
Maer wiltmen Broer Wouter zijn, daer behoort toe een Kap,
Ghy moest vroegh op staen en neerstelijc wercken,
(190) Sonnendaechs thuys blyuen, komende vyter Kercken*
Nimmermeer gaen drincken, maer v geldeken sparen,
En gheuent mijn, ick salt v wel bewaren,
En ter noot vytgheuen voor onser tweester,, fijn.
Thijs. Jae beel ghy sout wel mijn Rentmeester,, zijn,
[fol. C7v]
(195) Neen, [bovenste deel regel afgesneden]
Beel. Soo most ghy mijn van als stofferen,
Van habijt en schoone kleeren,
Daer ick mede mach gaen en staen ter eeren,
Nae mijnen staet by Heeren en Vrouwen,
(200) Schoon Klieren, Tabbaerts en Mouwen,*
Ghy most op mijn so scherp niet priemen,
Gheven mijn silvere Pater-nosters en goude Riemen,
Nimmermeer op mijn ghestoort,*
Maer doen mijn al dat ick op u sou begheeren.
Thijs. (205) Jae beelitgen. daer sou mijn hooft wel of zweeren
En den last sou my veel te zwaer vallen.
Beel. Soo most ghy mijn versien van allen
Van spijse, van dranck, van Bier, van Broodt,
En sonderlinghen wel stofferen mijn schoot,
(210) En beschicken spijs voor ’t Konvent,
Ghy most uyten huys draghen gheen payement,
Tgheen men nootelijck heeft van doen
Thijs. Jae Beelitgen, ghy spreeckt al wat koen,
Van als behoeftigh, ghy hadt heel wel dien vont,
(215) Ghy sorght so wel voor den buyck als voor den mont,
Nu weet ick u sin vry onverbolghen.
beel. T’is verloren geseyt Thijs, d‘een moet dander volgen
Want gy vult gaern uwen sack,
Denckt, die Vroutgens hebben gaern mee wat gemack,
(220) Want als sy hebben die Aertsche pijnen,
Dan most ghy raet soecken en Medecijnen,
Mijn in als behulpigh om mijn commer te stelpen,
Dus hooren de mans de Vrouwen te helpen,
Wouden sy paeys, vrede en troost beiaghen.
Thijs. (225) Tis waer wildet de Beurs al verdraghen,
Dat die stuyvers waren goude croonen.
beel. Soo sout ghy ten minsten u ionste thoonen,
Want ionste is dickwils beter als de daedt.
Thijs. Soo soudt ghy u back-huys houden en spreecken niet quaet,*
[fol. C8r]
(230) Wy [regel volledig afgesneden]
beel, Dat is altijdt soo de Lieden seyen
Dat wy twee moesten trecken een seeltgen.
Thijs. Soo moest ghy oock beteren Lief Beeligen:*
vs. 234 Beeligen voor het rijm verwacht men hier Beeltgen
Of twaer al verbruydt pap en rijs.
Beel. (235) Ghy most u oock al beteren lieve Thijs
Of anders souden wy die saeck niet effen legghen.
Thijs. Al ghenoegh, laet ons een ander oock wat seggen,
Want men weet datmen tdoet datmen lachen souwen
Beel. Ydele Borsen maecken dulle Vrouwen,
(240) En groote weelde maeckt datmen niet en kan sijn Godt.
Thijs. Heer Bruydegom en Bruyt neemt die voor ’t slot.
Beel. Tgheen wy beyde hier hebben verhaelt.
Thijs Wilt met malkander der accorderen, doet nae Godts ghebodt.
Beel. Heer Bruydegom en Bruyt neemt dit voor’t slot.
Thijs. (245) Op dat ghy niet en wert van alle menschen bespot
Beel. En wilt het ons vergheven, hebben wy ghefaelt.
Thijs. Heer Bruydegom en Bruyt neemt dit voor tslot.
Beel. Tgheen wy beyde hier hebben verhaelt,*
Tgaeter niet wel daermen in tHouwelijck dwaelt.
FJNJS.

[fol. C8v]
[handgeschreven aantekening:]*
Peeter Lenaerts wiens devys
is    Jn lieffde verheught
gecocht van Franchoys Ficaert
Den 28 Augustus a° 1615. 5 st.
Continue

Tekstkritiek:

Trou en Berou
vs. 153 D‘een er staat: D,een
vs. 172-173 door een drukfout zijn de woorden verklaren
    en scheyen verminkt. Hier gereconstueerd
    op grond van het rijm
vs. 181 en 182: weesrijmen
vs. 236-238 tripelrijm; 239 en 240 weesrijm
vs. 244 De afgesneden regel is vs. 244a
vs. 272 Bovenste deel regel afgesneden

Pover en Armoede
vs. 49 en 50 weesrijmen
vs. 102 soud er staat: soud.
vs. 119 Geijten er staat: Geijtent
vs. 145 weesrijm
fol. B3r onderaan een breed spoor van tekst. Voor het
    rijm is hier geen vers nodig; een custode of katern-
    signering is niet waarschijnlijk. Mogelijk een regie-
    aanwijzing?
vs. 252 tripelrijm
vs. 295 Bovenste deel regel afgesneden, deels gereconstrueerd
vs. 326 Bovenste deel regel afgesneden, gereconstrueerd
vs. 335 weesrijm
vs. 339 en 340: weesrijmen, met overspringend rijm in volgende halfvers
vs. 350 ionsten er staat: ionsteu

Ceres, Neptunus en Aeolus
vóór vs. 24 Neptunus. er staat: Neptuuus.
vs. 39 d‘Aerde er staat: d,Aerde
vs. 47 T‘waer er staat: T,waer
vs. 54 souder er staat: sonder
vs. 159 en 160 weesrijmen
vóór vs. 168 persoonsaanduiding afgesneden vs. 168 en 169 rechtermarge afgesneden met enig tekstverlies
vs. 171 v an er staat: van
vs. 174 tergen er staat: tegen
vs. 189 wateren er staat: watereu
vs. 191 vreughden er staat: vreughen
vs. 193 en 194 weesrijmen (of zijn het spaensche schatten?)
vs. 241 en 242 weesrijmen (tenzij er gonnen staat in plaats van geven)
vs. 243 thoonen er staat: thoouen
vs. 247 lieten er staat: lietn
vs. 247-248 twee weesverzen (of lees blincken voor blijcken in vs. 247)
vs. 258 T’is er staat: T,is
vs. 303-304 rime riche
vs. 338 en 339 weesrijmen

Thijs en Beelitgen
vs. 3 T’waer er staat: T,waer
vs. 33 peysen er staat: peynsen
vs. 39 deught er staat: deuhht
vs. 41b en 42 weesrijmen
vs. 63 sitten er staat: siten
vs. 87 rooten lees misschien rotten (= ratten) (broodrat = klaploper)
vs. 124 aentijghen er staat: aentighen
vs. 128 hoe = uw?
vs. 140 En er staat: Een
vs. 143 niet er staat: niet niet
vs. 177 en 182 tripelrijmen
vs. 190 Sonnendaechs (als in vs. 79) of Sonnendaeghs (als in vs. 34) er staat: Sonnendaecghs
vs. 200 Mouwen, er staat: Mouweu,
vs. 203 weesrijm
vs. 229 Thijs er staat: Thjis
vs. 234 Beeligen voor het rijm verwacht men hier Beeltgen
vs. 248 Tgheen er staat: Theen

Over het handschrift op fol. C8v, A.A. Keersmaekers in VMKVA 1982: Waarschijnlijk is een bovenste regel weggesneden; daar kan [zoals elders in het convoluut] gestaan hebben: Desen boeck hoert toe. Mogelijk betreft het Peeter Lenaerts van Hoegh-straeten die 1611-1630 factor was van de Antwerpse rederijkerskamer ‘De Goudsbloem.’