Ysbrand Vincent: Pefroen met ’et schaapshooft. Amsterdam, Jacob Lescailje, 1669.
Uitgegeven door Eddy van Kuppevelt.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton08405 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r, p. 1]



PEFROEN

met ’et

SCHAAPSHOOFT,

KLUCHT-SPEL,

Gespeelt op d’Amsterdamsche Schouwburg.

[Vignet: gravure].

t’ AMSTERDAM,

By Jacob Lescailje, Boekverkooper op de Middel-
dam, naast de Vismarkt, in ’t jaar 1669.



[fol. A1v, p. 2: blanco]
[fol. A2r, p. 3]

Aan den E. Heer

DIRK BUIZERO,

RAADT

EN

GEHEIMSCHRYVER

TE VLISSINGEN.

MYN HEER,
’t Zal UE. buiten twijfel noch indachtigh zijn, dat in ’t begin van de jongstlede zomer, toen ik somtijdts d’eer van uw aangenaam en van ieder begeert gezelschap, zo wel te Vlissingen als Middelburgh, genoot, het UE. beliefde my met ’et voorlezen en begiftigen van verscheidene uwer Tooneel- en andre Gedichten te vereeren; onder de welke, zonder hier veel van uwen wel-verduitsten Eigen-zelfs-queller, en die cierlijke beschrij- [fol. A2v, p. 4] vinge van uw vermakelijke Hofstede, (waar van ’t gehoor zo wel d’ooren, als ’t beschouwen der plaats d’oogen en ’t verstandt, door zijn wellustigheit kan betoveren,) te spreken, het vertaalde Klucht-spel van le Fou Raisonnable, of den Verstandige Gek, door den zeer aartigen Poëet en koddigen Speeler Poisson in ’t Frans gemaakt, en door UE. op ’t verzoek van de Redenrijkkamer van Vlissingen in Neerlants gerijmt, van een ieder zo goet wiert geoordeelt, dat het UE., gelijk ook my, ons goet gevoelen van dezen Klucht-spel-Dichter heeft doen vergroten; en UE. in ’t bezonder geen kleene eer met ’et overzetten heeft toegebraght; ’t welk my dan te meer verstout heeft, om UE. dezen onnozelen Pefroen met ’et Schaapshooft, waar in ik le Sot Vangé van gemelden Poisson, op de zelve maat in onze taal meerendeels, doch niet al te stip, heb nagevolght, eerbiedigh op te dragen; hopende gelijk hy, hoewel in een andre schijn, meer als eens de grootste en machtighste Koning van ’t Christenrijk heeft konnen vermaken, dat hy UE., indien hy d’eere moght genieten, eenmaal persoonlijk voor [fol. A3r, p. 5] voor uw doorzichtigh oordeel op zijn Hollands te verschijnen, ook lichtelijk ten minsten een half uurtje met vermaak zou doen verquisten. Midlerwijle gelieft hem, zoodanigh als hy is, met een gunstigh oogh t’aanschouwen, en te vonnissen, hoe verre hy van zijne oorspronkelijke aartigheit is afgeweken; en daar benevens verzekert zijn, dat ik met deze beuzeling aan UE. op t’offren geene andre inzicht hebbe gehadt, als UE. krachtelijk in te boezemen, hoe zeer ik al mijn leven wensche te blijven,

                        MYN HEER,

                                    Uw E.



In Amsterdam, den
17 December 1668.		                         ootmoedige dienaer

                                                N.N.


[fol. A3v, p. 6]

PERSOONEN.

        Lighte Lijsje, Vrouw van Pefroen.
        Ouwekennis, haar Buurman.
        Ritzaart, Boel van Lijsje.
        Otje, Knecht van Ritzaart.
        Pefroen, Man van Lighte Lijsje.
        Fem, Koks Meidt.

                Het Tooneel is voor het huis van Pefroen.

            Het Klught-Spel begint ’s avonts ontrent ten achten,
                en eindight voor negen uuren.


[fol. A4r*, p. 7]
PEFROEN

met ’et

SCHAAPSHOOFT.

EERSTE TOONEEL.

Lighte Lijsje. Ouwekennis.
Lijsje.
WEl hoe! durf jy dan noch, Kees Plat,
Jan Gortenteller, jy Jan Gat,
Om zulke dingen my verzoeken,
My? die jou haat, en moet vervloeken,
(5) Ja die jou schuwt gelijk de doodt!
Ouwekennis.
Nou, wees zo quaadt niet, ’t heeft geen noodt.
Jou smuil bewaart jou eer wel. trouwen!
Dit schijnt het puikje van de Vrouwen;
Maar by’er Ritzaart, blijkt het, dat
(10) Ze kuisch is, als een Maertse kat.
Lijsje.
Genomen ’t was zo, wat zou ’t wezen!
Ouwekennis.
Wel niemendal: wie zou jy vrezen?
Jou arme Man, die, vaak in ’t naauw,
Geslagen wort heel bondt en blaauw,
(15) Van jou en Ritzaart, die vermeten
Schier alle daag by jou komt eeten,
En slaapt tot jouwent als ’t hem lust?
Zie, Buurwijf, ’k liet dit wel in rust;
Maar jy onthaalt my met verachten...
[fol. A4v, p. 8]
Lijsje.
(20) Brus heen. doe veur de deur jou klachten;
’k Ben moê deez’ praat te horen van
Een zotter quibus, dan mijn man.           binnen.

TWEEDE TOONEEL.

Ouwekennis alleen.
Daar ben ik schandig uitgestreken!
Maar snode pry, ik zal my wreken;
(25) Ik zal jou man, om dit bedrijf,
Een hert gaan steken in het lijf,
Zo zal hy voort jou Boel verjagen,
En geven jou de huidt vol slagen.
Kortom, ’k zal in mijn’ razerny,
(30) Iou voelen doen die spijt, die ’k ly.
Maar om dit beter te besteken,
Moet ik met Ritzaart eerst gaan spreken.

DERDE TOONEEL.

Ouwekennis. Otje, met een goude ring in de handt.
Ouwekennis.
Ho Otje! waar ’s jou meester?
Otje.
                                                Wel,
Ik loof, hy is noch in zen vel.
Ouwekennis.
(35) Zeg, waar zal ik hem konnen vinden?
Otje.
In ’t Theehuis by de rooksgezinden.
Ouwekennis.
Waar gaat hy meest, by wien, en waar?
Otje.
Nou by den een, dan by den aâr.
[fol. A5r, p. 9]
Som gaat hy om een Chocalaatje,
(40) Of Kokail in het Valkestraatje
Omtrent den Dam: want, datje ’t vat,
Mijn Heer verstaat ’em op dat nat.
Ook drinkt hy dikwils Flambozade,
Serbetti, Rubium, Limonnade,
(45) Ter plaats, alwaar dat veel Messieurs
De Beurs vergeten in de beurs.
Wanneer hy lust heeft om te smoken,
Gaat hy dikwijl een pijpje roken
Op het Rokkin, alwaar de Thee
(50) Heel puik is, en de Coffi meê.
Dan gaat hy noch...
Ouwekennis.
                              Wie heeft zijn leven!
Wanneer zult ghy my antwoort geven?
Otje.
Tot den Armeener Molochmay,
En Sinagoger Mardochay.
Ouwekennis.
(55) Maar...
Otje.
                Deze leste, moetje weten,
Houdt ook een Badstoof om te sweten...
Ouwekennis.
Zoo ’t zijn mach...
Otje.
                              O! ’t is zoo gezondt.
Men zwiet ’er droppels van een pondt.
Ouwekennis.
Hoor toe, mach ikje bidden, Otje,
(60) Hou my niet langer voor het zotje.
Ik heb mijn tijd van doen: daarom
Zo jy maakt dat ik by hem kom,
Zel ik jou drinkgelt geven, zeper.
[fol. A5v, p. 10]
Otje.
Dat woordt is krachtiger dan peper.
Ouwekennis, hem gelt gevende.
(65) ,, Wat dunktje van dien snoden plug.
Otje.
Ga, wacht my op de ginse brug.
Als ’t tijd is, komt dan, op mijn wenken.
Ouwekennis.
Terwijl kan ik my wat bedenken.

VIERDE TOONEEL.

Otje. Ritzaart.
        Otje, ziende Ritzaart haastig uitkomen.
Hoe hebje zulk een haast, mijn Heer?
Ritzaart, in yl op zijn uurwerk ziende.
(70) ’t Is reets acht uren, is ’t niet meer?
Dit ’s ’t uur my van mijn Lief gegeven.
Otje.
Ik heb geen hakkeney, mijn leven
Een tel zoo gaan zien, als je doet.
Ritzaart.
Deez’ stondt belooft my Minnaars zoet.
(75) Verzuimde ik nu!...
Otje.
                                    ,, Hy schijnt bezeten.
Ritzaart.
Maar geef mijn ring; ’k zou ’t licht vergeten.
Otje.
Ay zegh eens, Heer. Pefroen, dien bloedt,
Die als een postpaart lopen moet,
Al wat je’m hiet, gaan halen, brengen,
(80) En wiens gedult noch kan gehengen
Dat, schoon hy veel ziet, sluit de mondt,
Iy hem noch slaat gelijk een hondt:
[fol. A6r, p. 11]
Deez’ zot, zo zot als Keesje Koenen,
Wiens Vrouw jy als jou Vrouw gaat zoenen,
(85) Zegh, is hy niet te boek gestelt,
En onder ’t koekkoeks gildt getelt?
Ritzaart.
Nu geef. zulks was hem wel van noden.
Otje.
Hy ’s d’eerst’ niet van de koekkoeks mode,
Vermits men heur, die meê, na ’k gis
(90) Uit Vrankrijk hier gekomen is,
Nou al de weerelt door ziet wandren.
Alle and’re moodens die verandren,
En duuren maar een korte poos;
Maar deeze duurt zelf voor altoos.

VYFDE TOONEEL.

Ritzaart. Otje. Pefroen.

Pefroen, met een markt-emmer, daar een Schaapshooft in is,
over ’t Tooneel na huis toe gaande.
Ritzaart.
(95) Dit ’s ’t voorwerp van uw spotternyen.
Otje.
Dien bloedt heeft zeker veel te lyen.
’t Lijkt hy komt uit de hal.
        Pefroen, willende Ritzaart in ’t voorby-gaan groeten,
                laat onvoorziens zijn hoedtbandt vallen;

            Otje, zulks ziende, zeit:
                                          Men Heer,
Je hoedtbandt valt.
Pefroen, de hoedtbandt oprapende, en in
zijn zak stekende.                       
                                Ik dankje zeer;
Maar ’t zal na ditmaal niet meer beuren.
[fol. A6v, p. 12]
Otje.
(100) Zie, dat zijn Filozoofsche geuren.
Ik lachme slap om dezen haan.
Ritzaart.
Tsa, geef mijn ring dan, nu wel aan!
Ik zou dit teemen schier vervloeken.
Otje.
Jy gaat dan wis jou Lief bezoeken?
Ritzaart.
(105) O ja, schelm, en dit ongeacht,
Houd ghy my op, terwijl zy wacht
Om mijne minnevlam te blussen.
Otje, hem de Ring geevende.
Ga heen, wil haar voor mij eens kussen.
Ik vrees wel dapper voor de ring.             binnen.
Ritzaart, al gaande zijn hair kemmende.
(110) Dat ’s voor een zoet vermaak, gering.
Otje, verbaast weerom komende.
Heer, Ouwekennis komt verstelt, en...
Ritzaart, met verstoortheit.
Wat wil hy? ’k wensch hem voor sint felten.
Ga vlieg, en zegh, dat ik deez’ dagh
Niet kan, noch aan hem spreken mach,
(115) En dat een zaak van groot belangen...
Otje.
Het is te laat, of ik wil hangen!
Ritzaart.
’k Wensch hem de nikker op zijn huidt.
Maar, wil j’em dan niet keeren, guit?
Otje.
Hy komt: wil op jou antwoort letten.
Ritzaart.
(120) De duiker mach hem wel verpletten,
Die my verstoort in dit bejagh.


[fol. A7r, p. 13]
ZESTE TOONEEL.

Ritzaart. Ouwekennis. Otje.
Ritzaart.
Ha! Ouwekennis, goeden dach.
Ouwekennis.
(125) Ik heb jou licht weêrom doen keeren?
Ritzaart.
In ’t minste niet.
Otje.
                        ,, Hoe kan hy smeeren!
Ouwekennis.
Och, zonder uwe hulp, ik sterf!
Ritzaart.
,, ’k Wensch u gehangen duizentwerf.
Mijn Vriendt, al kosten ’t ook mijn leven,
(130) Zal noit de wille my begeven,
Om u te dienen als ’t betaamt.
Ouwekennis.
Jou heusheit, Heer, maakt my beschaamt.
Ritzaart.
,, En ik wort razend’ van uw teemen.
Otje.
,, ’t Gaat braaf, wil maar couragie neemen.
Ouwekennis.
(135) Kom, ga met my een stap of dry,
Om my te helpen uit de ly.
Ritzaart.
’k Zou barvoets voor u gaan na Romen...
Otje.
,,Wie heeft oit valscher mensch vernomen.
Ritzaart.
En ben heel tot uw dienst bereidt.
[fol. A7v, p. 14]
Ouwekennis.
Jou gunst en openhertigheit
Te mywaarts weinigh weêrga vinden.
Ritzaart.
(140) ,, ’k Wensch dat de hel u moet verslinden.
Vriendt, ghy zult zien, dat in der daadt
Ik meer zal doen als met de praat.
Ouwekennis.
Kom gaan wy.
Ritzaart, tegens zijn knecht.
                      Ghy zult dit vergelden.
Ouwekennis en Ritzaart binnen.

ZEVENDE TOONEEL.

Otje, alleen.
Ik loof veurwaar dat men zeer zelden
(145) Gezien heeft snooder veinzery:
Daarom zoo ’k weêr na jouwent ty,
Ben ik te vreên, dat al jou meiden
My met een beuzemstok verbeiden:
Want slimmer meester acht ik dat
(150) Ik niet zal vinden in de Stadt,
Al liep ik die heel deur en weêr deur.
Daarom ik my niet eens zo zeer steur
Aan al zijn dreigen; want ik kan...
Maar zacht, daar komt zijn zwager an.         binnen.

ACHTSTE TOONEEL.

Pefroen, met een Markt-emmer daar een Schaapshooft
in is. Lighte Lijsje.
Pefroen.
(155) De duiker speelt hier met dit leven,
Spreek, varken. zel j’uw noit begeven,
[fol. A8r, p. 15]
Om zachter met my om te gaan?
Lijsje.
Ga, breng dit hooft hier slechts van daan
Weêr na de slager, zonder grillen.
        Pefroen, met een schreyende stem.
(160) Hy zal ’t toch niet weêrnemen willen.
Lijsje.
Wil jy my razend’ maken dan?
Wel wie of hier van eeten kan?
Ik stuur jou om een jeughdigh lamshooft,
En jy brengt hier een hoornigh Ramshooft,
(165) Jou groten reekel, ezel, zot,
Zie jy niet dat men met jou spot.
Ga, breng het weêr, en zwijgh straks stille.
Pefroen.
Hy zal ’t toch niet weêr nemen willen.
Lijsje.
’t Is oudt, en stinkt: ruik. benje een kindt?
(170) ’t Stinkt zeven mijlen in de windt.
Wil hy niet, dat hy hem doe villen.
Pefroen.
Hy zal ’t toch niet weêr nemen willen.
Lijsje.
Krijgh ik een stok, jij raakt in klem.
Maar luistert toch eens na deez stem.
(175) Hy zal ’t toch niet weêrnemen willen.     hem nabootzende.
Ik geef jou straks wat op de billen.
De gardt die leit al in de pis.
Wel hoe of ’t hier geschapen is,
Zegh haanrey.
Pefroen.
                        Ik wil graagh belyden,
(180) Dat ik ter tijd toen ik jou vrijden,
(Jou geilheit ziende vol ontrouw, )
Wel docht, dat ik het wezen zou.
[fol. A8v, p. 16]
Gewislijk Heintje pik afschuwlijk,
Die koppelaar was van ons huwlijk,
(185) Dit werk niet qualijk is vergaan;
Want ’t lijkt hy heeft ’et dus verstaan.
Lijsje.
Jy walgt my als gespoge spijze.
Gaa ik langs straat, de buren wijzen
My stadigh met een vinger naar.
Pefroen.
(190) En aan my toont m’er wel een paar.
Lijsje.
Wat was ik zot, toen ik ging trouwen
Met zulk een jakhals, zulk een bouwen,
Die arremer was als een muis,
Ja kaalder als een beedlaars luis:
(195) Ik die een eenigh kindt, moy, proper
Was van een rijke beddekoper!
Pefroen.
Dit ’s d’oorzaak mooglik, dat jou eer
Zo licht is als een ganseveêr.
Lijsje.
Jou schort een praatje, Jan legachter.
(200) Ga, breng dit hooft weer na de Slachter,
Of ’k breek jou light een arm of been.
Pefroen.
Ay sla my niet, ik ga straks heen.
Maar het is tijd en moeiten spillen;
Hy zal ’t toch niet weêr nemen willen.
Pefroen schreyende binnen, zijn wijf om een hoek
beluisterende.                             


NEGENDE TOONEEL.

Lighte Lijsje, alleen.
(205) Noch meer? brus wech. jy zult (ik zweer ’t)
Dit noch bezuuren als jy keert.
[fol. B1r, p. 17]
Was ik niet een zot Creatuurtje,
Dat ik nam zulk een fraay postuurtje?
Doch ’t was mijne ouders hare wil,
(210) Om reden die ik houde stil;
Was ’t aârs, hy rook niet aan die lever.
Dien bloedt was knecht by onze Wever,
En won een kroon, of om die streek,
Met al zijn slooven in de week;
(215) Was ’t niet om dapper op te teeren?
Het was een Vogel zonder veêren,
Die niet een goet kleedt hadt aan ’t gat,
Zo ik ’t hem niet gegeven hadt.
Deez luishondt echter met zijn’ grillen,
(220) Zou noch wel meester speelen willen,
Zo ik hem sulks niet hadt belet,
En hem twee horens opgezet.         binnen.

TIENDE TOONEEL.

Pefroen, haar beluistert hebbende.
Wel feeks, zijn dit zo schone zaken,
Om jou hier door beroemt te maken?
(225) Ben ik door jou geraakt in ’t gildt,
Laat, bid ik, toch deez’ zaak in ’t stilt’;
En wilt ons schandt niet openbaren.
Och! wat ’s men in zen jonge jaren
Eerst lukkigh, als men zonder wijf,
(230) En zorgh niet zoekt als tijdtverdrijf.
Men speelt met knikkers, men gaat hoepen,
Men koot, en bikkeldt in de stoepen,
Of wel in huis, naar dat men wil;
Men speelt schuilhokje, gatjebil;
(235) Nu gaatmen kolven, dan eens kaatsen;
Men rijdt in ’t sleedtje, of wel op schaatsen;
Men zendt de vlieger na de lucht;
[fol. B1v, p. 18]
En gaat uit zwemmen met genucht;
Als ’t weêr tot uitgaan niet bequaam is,
(240) En dat men met de meisjens t’zaam is,
Zo speelt men bruidtje, handtjeklap,
Of kraamvrouw geef het kindtje pap.
Knikknelishuis, verkeerde reeden;
En duizent andre zoetigheden,
(245) Daar mee men zijn onnooz’le tijdt
Geneuchelijk en zoet verslijt;
Zo dat men wel met een recht mach zeggen,
De jongens beter leven leggen
Als wy getrouden, die wel meest
(250) Gekroont zijn als een horenbeest.
Mijn wijf die heeft ’et gaan vertrekken,
Ik ben ’t, en wil het niet bedekken;
My troostend’ dat licht hier ter plaats
Verscheid’ne ken voor medemaats:
(255) Maar om recht uit en waar te kallen,
Ik ben d’elendighst’ wel van allen;
Mits hy, die my doet dit affront,
My noch komt slaan gelijk een hondt.
Wie zou zulk leven niet vervloeken?
(260) Zy noemt hem om my te bedoeken
Cousijn. deez’ snoeshaan is gestaagh
By haar, des nachts en overdaagh:
Hy slaapt op ’t beste bedt by vlagen;
Ik onder in een rollewagen;
(265) Mijn wijf in een schoon ledekant.
Des avonts, om my vander handt
Te hebben, is ’t: snijdt een stuk eeten
En gaat na bedt; als ik gegeeten
En klein bier toegedronken heb,
(270) Zo kruip ik mooitjes in mijn kreb’.
Maar zy zijn, na dat ik kan ramen,
Tot over middernacht te zamen.


[fol. B2r, p. 19]
ELFDE TOONEEL.

Ritzaart. Pefroen.
Ritzaart.
Is ma Couzine in huis?
Pefroen.
                                    Ik mien
Wel ja, Heer. dit ’s Cousijn. laat zien
(275) Of hy zal kloppen; ouwe leuren.         Ritzaart binnen.
Zijn sleutel opent alle deuren
En slooten van ons heele huis,
Tot zelf mijn wijfs trezoor inkluis.
Daar komtze, bloedt, had ik gezwegen!

TWAALFDE TOONEEL.

Lighte Lijsje, met Ritzaarts schoenen, en een leêge wijnfles. Pefroen.
Lijsje, hem de schoenen gevende.
(280) Daar, wil Cousijn zijn schoenen veegen.
Wel nou, schavuit, het schaapshooft. he?
Pefroen.
Ik breng hier nou een ander meê,
’t Welk hy versch van een Schaap ging villen.
    Dit gezeght hebbende geeft haar d’emmer, daar ’t Schaaps-
        hooft in is, over; en veeght met de slip van zijn rok of
        mantel, de schoenen af.
Lijsje.
Hy zal ’t toch niet weêrnemen willen.
(285) Heeft hy ’t nou niet genomen, zwijn?
Pefroen.
Wel ja hy.
Lijsje, hem de fles overgeevende.
                Voort, ga, haalt ons wijn:
[fol. B2v, p. 20]
En zegh de kok, (want het wort spade)
Dat hy wat haast maakt met ’et braden
Van ’t achterboutje en ’t kappoen.
(290) Jy meucht dan straks jou maaltijdt doen
Met panvis, eer die gaat verloren.
Geef hier die schoenen.             binnen.

DERTIENDE TOONEEL.

Pefroen, de fles aan stukken smijtende.
                                    ’k Raas van tooren,
Ik loof, zo Job dit quaat verdroegh,
Dat hy van spijt aan ’t razen sloegh,
(295) En zeggen zou in deze qualen,
De droes moet deez’ Cousijn wel halen,
En brijz’len hem zo fijn als glas.

VIERTIENDE TOONEEL.

Ouwekennis. Pefroen.

Ouwekennis.
,, Ik koom hier nou juist recht van pas,
,, Om aan mijn voorneem klem te geven.
                tegens Pefroen.
(300) Foey jou: waar is je schaamt’ gebleven?
Dat al de buren van de straat
Staagh zien hoe dat je Wijf jou slaat.
Pefroen.
Wat zel ik doen, mijn lieve Buurman?
Ze ziet my als een leeuw zo zuur an,
(305) Als ik iets zegh; dewijl Cousijn
Haar dwingt om my zo straf te zijn.
Ouwekennis.
Wat maakt hy toch tot jouwent dezen?
Pefroen.
’t Geen dat van my gedaan moest wezen.
[fol. B3r, p. 21]
Ouwekennis.
Ik heb hem straks met zoetigheit
(310) Gewaarschuwt, en ook voor geleit,
Hoe al de weerelt hem beschuldight,
Dat hy jou dus met hoorens huldight;
Maar hy, in plaats van te verslaan,
Is spottend’ van my afgegaan;
(315) Hy heeft zijn knevels opgestreken,
En zey, dat hy jou vrouw moest spreken.
Pefroen.
Och Buurman, had jy hem gekeert,
Ik had jou ’k weet niet wat vereert.
Ouwekennis.
Van een Cousijn, dat ’s noch te lijden:
(320) Vermits de vrouwtjens, nu ten tijden,
Hoewel tot droefheit van veel Mans,
Staagh zijn met and’ren aan den dans.
Toch jy bent van Actéons jagers,
De kapitein der horendragers.
Pefroen.
(325) Dat is tot daar en toe. ik ken
Niet anders wezen als ik ben.
Mijn Wijf is moy, en vrij bekoorlijk;
Maar doet ze quaat, het is behoorlijk
Dat zy de straf draaght, ’t raakt my niet.
(330) Maar ’t geen my wel het meest verdriet,
En schier onmoog’lijk valt te dragen,
Is dat ze my zo brust met slagen,
Dat al mijn leeden, door die pijn,
Gedurigh als gerabraakt zijn.
Ouwekennis.
(335) Gebuur, jy hebt wel light vernomen...
Pefroen.
Ia, dat jy bent geweest te Romen.
[fol. B3v, p. 22]
Ouwekennis.
Ho, ho, al ben ik niet heel oudt,
Ik heb al vry wat meer beschouwt.
Pefroen.
Hoe! strekt de weerelt dan noch verder?
Ouwekennis.
(340) Wat ben jy ook een slechten herder!
Pefroen.
Hoe, slecht? ik heb den Haagh gezien,
Het Hof, de Prins, en d’Edel-liên.
Ouwekennis.
Dat is niet waardigh om te noemen,
By ’t geen men buiten ’s landts magh roemen.
Pefroen.
(345) O eleweken, ik moet gaan,
Mijn Wijf zou my aârs lustigh slaan.
Ik kom straks weêr.
Ouwekennis.
                                Neen, blijf: gantsch lijden!
Mijn reden zullen jou verblijden.
Maar wijl de tijd nu kort is, zal
(350) Ik niet verhalen, wat ik al
Voor wondren zagh in vreemde landen;
Doch zijnde in d’Indische waranden,
Wierdt my vereert een stukjen houdts,
Geschat op zeven tonnen goudts;
(355) Maar een stuk houdts van wond’re krachten,
Dat d’allerbooste Vrouw verzachten
En goet kan maken als m’er slaat,
Al was zy als de Droes zo quaat.
Pefroen.
Het mocht de Duiker, dat ’s wat zonders!
(360) Maar d’oorspronk van dit houdt vol wonders?
Ouwekennis.
Komt van een wortel, van een boom,
[fol. B4r, p. 23]
Geplant by een keyrijke stroom,
Door d’allerkloekste der Chinezen.
Pefroen.
Bylo! dat moet een gaauwert wezen,
(365) Indien dit houdt zo deuchtzaam is.
Ouwekennis.
Zo maar jou Wijf de smaak had, wis...
Pefroen.
Ik wou wel dat zy ’t eens mocht proeven.
Maar ditmaal durf ik niet vertoeven.
Ouwekennis.
Hou standt, zegh ik: want zo je wilt,
(370) Haar boosheit wort wel haast gestilt.
Ik zweer jou, en het zal ook blijken,
Dat zy haar zelf niet zal gelijken,
Zo goet als zy zal worden, door
De kracht van deze wortel.
Pefroen.
                                            Hoor:
(375) Zou ik haar zomtijdts mogen zoenen,
En by haar slapen?
Ouwekennis.
                              Welk een Oene!
Slaap jy niet by haar als ’t jou lust?
Pefroen.
Gantsch bloedt, dan was ik wel gerust,
Indien ik moght die vreughde rapen.
(380) Maar waar zou haar Cousijn dan slapen?
Ouwekennis.
Hy slape by de Droes voortaan.
Pefroen.
Och daar zal zy niet toe verstaan;
Haar hert zou staagh weêr na hem jeuken.
Ouwekennis.
Je zult haar rug als stokvis beuken,
[fol. B4v, p. 24]
(385) Dan zal zy, ziende haar verheert,
Al doen wat dat jy maar begeert.
Als zy weêr boos en gantsch verbolgen
Haar qua gewoonte komt te volgen,
En jou mishandelt, dan is ’t tijd
(390) Dat jy tot straffen vaardigh zijt.
Neem deze wortel rustigh, moedigh,
En smeert haar rugh dan lustigh bloedigh,
Zo zal jy haar strak daatlijk zien
Voor jou gebogen op de knien,
(395) Vergifnis bidden, en daar neven
Beloven, dat zy al haar leven
Jou zal gehoorzaam zijn, bereidt
Om jou te dienen als een meidt;
Zy zal jou liefde en trouw toedragen,
(400) En haar Cousijn ten huize uitjagen.
Pefroen.
Dat zou zeer goet zijn. maar de quant
Die allereerst deez’ wortel vandt?
Ouwekennis.
Heeft het beproeft: dies wil niet vrezen.
Heb jy mijn wijf gekent voor dezen?
Pefroen.
(405) Ja toch. y get, het was ’er een!
Ouwekennis.
Dry slagen van deez’ wortel, deên
Dat zy zo goet als wijn en broodt wierdt.
Maar eer dat jy dus ruim de schoot vierdt,
Is ’t nodigh dat je met ’er veert
(410) Dit vreemt Latijn van buiten leert,
En uitspreekt, aârs zou jy de slagen
Die jy haar gaf, zelf moeten dragen.
Pefroen.
Kom, leer my die dan, haast je wat,
Eer dat zy ons betrapt op ’t mat:
[fol. B5r, p. 25]
(415) Ze zel straks komen. eleweken,
Ik kan van vreugde naaulijks spreken!
Men zal haar daatlijk, zo ik mien,
Heel vreemde sprongen springen zien,
Die my bet als haar zullen hagen.
(420) En zo dit werk wel komt te slagen,
Is al ’et geen ik heb, veur jou
Ten besten, neem mijn geldt, mijn vrouw,
Gebruik het alles zonder schromen,
Of ’t jou altijdt had toegekomen.
Ouwekennis.
(425) Ik eisch jou niets. hou jou maar stout,
Dat jij deez’ woorden wel onthoudt:
Taasse, rouzi, friou, titave,
Glazibus, razibus, vinum grave.
Pefroen.
Gantsch lichters, wat verbrutste taal!
(430) Ik zie geen kans dit altemaal
In een rondt jaar, wil ik wel sweeren,
Veel min zo op een sprong, te leeren,
Dat ik het duid’lijk zeggen zel.
Hadieu Gebuur, het gaatje wel.
Ouwekennis.
(435) Pefroen, hoor hier, of ’t zal niet deugen.
Al was ’t dat jy niet meer geheugen
Als een garneelshooft had, zel ik
Jou, in min als een ogenblik,
Van buiten leren een history.
Pefroen.
(440) Wel Vriendt, verschaf jy dus malmory?
Zo moest jy my van stonden aan
Daar van voorzien: want ik moet gaan.
Ouwekennis.
Zegh op, jy snatert als een raven.
Taasse, rouzi, friou, titave,
[fol. B5v, p. 26]
(445) Glazibus, razibus, vinum grave.
Pefroen.
Taasse rou...
Ouwekennis.
                    Hoe! twee woorden maar?
Pefroen.
Patientie, dat ik wat bedaar.
Ouwekennis.
Taasse...
Pefroen.
              Ho, ho, me dunkt ’k verstaatme.
Een geldt-tas niet?
Ouwekennis.
                            ,, ’t Gedult verlaatme.
Pefroen.
(450) Spreek liever langzaam, ’t ien na ’t aâr.
Ouwekennis.
Ik zegh ’t jou duidelijk en klaar.
Taasse rouzi...
Pefroen.
                                                  Nou ’t za te zamen.
Ouwekennis.
Waarom versteur je my?
Pefroen.
                                      Ik rame,
Als ik ’t gelijk op zey met jou,
(455) Dat ik het eerder leren zou.
Ouwekennis.
Hoor toe; en wilt jou hooft niet breken.
Je zult de woorden na my spreken:
Taasse...
Pefroen.
            Taassen. is ’t goet mijn Heer?
Ouwekennis.
Vaar voort.
[fol. B6r, p. 27]
Pefroen.
                  Ja maar ik weet niet meer.
Ouwekennis.
(460) Wel wat meen jy dan te beginnen?
Pefroen.
’t Gerokkende voort of te spinnen.
Ouwekennis.
Maar zo jy niet in jou verstandt...
Pefroen.
Wat spreekt men heidens in dat landt!
Veurwaar de spraak van deez’ Chinezen
(465) Moet moeilijk om te leren wezen.
Van dit studeren draait mijn kop.
Ouwekennis.
,, Ik geef het noch niet gantslijk op:
,, Want om dit wijf haar straf te geven,
,, Moet ik met hem geduldsaam leven,
(470) ,, Tot dat ik eerst verzekert ben.
Pefroen.
Hoor toe: my dunkt dat ik het ken.
Taasse rouzi, friou titave,
Glazibus, razibus, vinum grave.
Ouwekennis, hem de wortel overgevende.
Goet is ’t. ga heen. door dit bedrijf,
(475) Zel jy jou meester zien van ’t wijf.         Ouwek. binnen.

VYFTIENDE TOONEEL.

Pefroen. Lighte Lijsje.
Pefroen.
Daar komt Lijs kleumkous, Scheuk der scheuken,
Hoe wil ik jou dat rughbien beuken!
Lijsje.
Wel rekel, kom je nou eerst weêr?
Waar is de wijn? ’t gebraadt? ik sweer...
[fol. B6v, p. 28]
Pefroen.
(480) O vodd’, hoe wil ik straks schermutselen!
Lijsje.
Wat staat dien wijnbalgh daar te futselen?
Pefroen.
Taasse, rouzi, friou... ô spijt,
Ik ben de laatste woorden quijt!
Gebuur.
Lijsje.
            Wat magh dien Gek al leggen...
Pefroen.
(485) Deur is hy zonder iets te zeggen.
Ze heeft gelijk: want door gebrek
Van ’t lest, staa ik hier als een gek.
Het rijmde, dunkt my, op een raven.
Taasse, rouzi, friou, titave,
(490) Glazibus, razibus, vinum grave.
Daar heb ik ’t weêr gevonden; goet!
Lijsje.
In ’t Gekken gasthuis met dien bloedt.
Pefroen.
Niet al gek. tsa, de reverentie
Heel fraaytjens voor mijn Exelentie,
(495) Maar na de nieuste moode: want...
Lijsje.
Hy is berooft van zijn verstandt.
Pefroen, haar slaande.
Taasse, rouzi, friou, titave,
Glazibus, razibus, vinum grave.
Lijsje.
Ik zal het doen, sla my dan niet.
Pefroen.
(500) De reverentie. Neêr. * zo ziet.         zy neight beleefdelijk.
O worteltjen ik moet jou strelen!
Tsa, wilt een andre rolle spelen.
[fol. B7r, p. 29]
Lijsje.
Wie duiker heeft jou dit geraân,
Dat jy my dus durft randen aan?
Pefroen, haar slaande.
(505) Ha varken, laat jy jou noch horen?
Lijsje.
Och liefste kindt, verlaat jou toren.
Pefroen.
Och liefste kindt. verbrutste Pry,
Van waar komt my deeze eer? meen jy
Dat ik jou Ritzaart ben, dien brave?
(510) Taasse, rouzi, friou, titave,
Die zal jou anders tonen dan.        Hy slaat haar.
Lijsje.
Och, och, gena, mijn zoete Man.
Wat deert jou? zeghme jou behagen.
Pefroen.
Ga straks Cousijn ten huize uitjagen,
(515) En zie, noch spreek hem noit weêr aan.
Ga heen, en kom voort weêr. voort aan     Lijsje bin.
Zel ik de Man zijn van mijn Vrouwtje.
Taasse, rouzi, friou, zoet houdtje!

ZESTIENDE TOONEEL.

Ritzaart. Lighte Lijsje. Pefroen.
Ritzaart.
Waarom moet ik dus haast en stil
(520) Vertrekken?
Lijsje.
                            Ga, om mijnent wil.
Ritzaart.
Dat is genoegh voor de geleerde;
’k Gehoorzaam u, dien ik staagh eerde.     binnen.


[fol. B7v, p. 30]
ZEVENTIENDE TOONEEL.

Pefroen. Lighte Lijsje.
Pefroen.
Wech is hy: dit gaat zoo ’t behoort.
Lijsje.
Mijn hertjelief, hy is al voort.
Pefroen.
(525) Hy is al voort. dit doet jou schreyen.
T’za, wilt tot lachchen u bereyen.
Lijsje.
Ik kan niet lachchen als ik ween.
Pefroen.
Lach, of ik sla jou kop aan tween:
Want ziet ik wil niets van jou prachchen.
Lijsje.
(530) Zal ik luidtkeels of zachtjens lachchen?
Pefroen.
Luidtkeels en hartigh. * hou, niet meer,           zy lacht.
Te veel daar doet my ’t hooft van zeer.
Schrey nou van stonden aan medooglijk.     zy schreit.
Men prijst jou stem in ’t zingen hooglijk.
(535) Zing eens; maar fniest eer dat je zingt.
Lijsje.
Hoe fniezen, als de noodt niet dwingt?
Pefroen.
Fnies: want zo jy wilt tegenspreken,
Zel ik jou ’t neusbien stukken breken.
Lijsje.
’t Is my onmooglijk, slaatme vry.
Pefroen, haar slaande.
(540) Taasse, rouzi. koom sta my by.
Lijsje.
Al wat jy doet het zal niet baten.
[fol. B8r, p. 31]
Pefroen.
Wat men niet doen kan, moetmen laten;
Fnies dan in schijn eens; nu wel aan.       zy fniest.
Het zeegens ’t kijndt. ik ben voldaan.
Lijsje.
(545) Ik loof ’t wel. mits in allen deelen,
Jy hier den baas hebt willen speelen.
Het kan voor ienmaal zo wel deur.
Pefroen.
Zing my dat liedtjen eens te veur...
        hy neurit haar de wijz’ voor.
Ken jy de wijz’ niet? watte dingen!
Lijsje.
(550) Mijn stem deught niemendal tot zingen.
Pefroen.
Noch stem, noch hooft, daar ’s niet een lidt
Aan jou, dat deucht of schaamt bezit.
Maar ziet, ik wil en zal na dezen
Alleen jou Man en Meester wezen.
(555) Zing op, verheugh my door jou zangk.
Lijsje.
Hoe zoude ik zingen, ik ben krank.
Pefroen.
Ik zal jou een Doktoor verstrekken,
Vier streeken van deez’ wortel trekken
De quade dampen uit de kop.       hy slaat haar.
Lijsje.
(560) Och, och, ik sterf, hou jy niet op.
Pefroen.
Men mocht jou veel eer een bezeten,
Als wel een stervend’ vrouwmensch heten.
Lijsje.
Houd op, ik smoor in dit verdriet.
Pefroen.
Zing dan; jou huilen helpt hier niet.
[fol. B8v, p. 32]
(565) Ga sterf vry, beter nou als later.
Verhang jou hier, of spring in ’t water.
Doch eer ik zie jou endt vervult,
Zo wil ik dat je zingen zult
        Hy zingt haar een veers of twee van ’t volgende Liedtje voor,
                ’t welk zy dan daar na gelijkelijk te zamen zingen.

I.
Och vrienden hoort naa dit gerucht,
(570) Want Pierre la la is doot,
Hy is gestorven om de klucht,
Maar hy heeft gans geen noot;
Hy schrikte van een wonder ding,
Doen hy des nachts te Ronde ging,
(575) Den armen Pierre la la, den armen Pierre la la.
II.
Hy viel van achteren op zijn gat,
En brak zijn breet geweer;
Want Pierre la la was vol en zat,
Jaa wel ik doe my zeer.
(580) O my! wat krijgh ik daar een schrik,
En datelijk in een ogenblik;
Zoo stierf ons Pierre la la, zoo stierf ons Pierre la la.

Pefroen.
Och zoete friou, mijn getrouwe,
Wat ben ik al aan jou gehouwen.
            Lijsje van verre Ritzaart ziende komen, gaat stil-
                    swijgende na binnen.


[fol. C1r, p. 33]
ACHTIENDE TOONEEL.

Pefroen. Ouwekennis. Ritzaart.

Ieder van een byzondre zijde uitkomende.
Pefroen, tegens Ouwekennis.
(585) Mijn Keuning!
Ouwekennis.
                                Heeft het hout gedient?
Pefroen, tegens Ritzaart, die in ’t huis van Pefroen.
meent te gaan.                               
Heb jy hier iets verloren, Vriendt?
Ritzaart.
He!
Pefroen.
        Ho, zo hoogh niet iens te draven.
Taasse, rouzi, friou, titave,
Zou jou mishand’len, in der daadt
(590) Hier valt niet meer te schachchren, Maat.
Ritzaart.
Wel hey, Cousijn, hoe zal ’t hier wezen?
Pefroen.
Ik ken geen maaghschap meer na dezen:
Want jy behoorde wel te vreên
Te zijn met ’t geen jy deedt voorheen.
(595) Je meught dat voor een lukje keuren,
’t Welk jou niet licht weêr zal gebeuren,
Vermits ik daar in heb voorzien.
Ritzaart.
Wel zot, zou jy my dan verbiên...
Ouwekennis.
Tsa, lustigh, toon jou als een brave.
Pefroen.
(600) Taasse, rouzi, friou, titave.
Mijn Broertje, dit ’s de keuningslagh.
[fol. C1v, p. 34]
Kom help my wat je helpen magh.
Hou daar, hou daar: pak nou jou biezen.
                    Hy jaaght Ritzaart al slaande na binnen.
Zie hoe hy ’t hazepadt gaat kiezen.
Ouwekennis.
(605) ,, Ik zie mijn’ wraak ten end’ gebrocht.
Indien hier iemand wezen mocht
Die t’huis graagh een quaadt wijf wou temmen,
Behoeft my maar eens toe te hemmen;
Mijn’ wortel is tot hunnen dienst.
Pefroen.
(610) Z’heeft my geredt op ’t onvoorzienst’.

NEGENTIENDE en laatste TOONEEL.

Ouwekennis. Fem, koks meidt, met ’et
gebraadt. Pefroen.
Ouwekennis.
Wat zoekje kindt?
Fem.
                            Woont hier Pefroen niet?
Pefroen.
Breng jy het boutjen en ’t kappoen niet?
Fem.
Ja.
Pefroen.
      Gaa dan binnen.
Fem.
                                  Wel Sinjeur.
Pefroen.
Kom Buurman, ’t moet ’er nou meê deur,
(615) Kom in, we zullen ’t hert wat laven,
Ouwekennis.
Glazibus, razibus, vinum grave.

EINDE.


Continue
IJsbrand Vincent Ysbrant Vincent IJsbrant Vincent