Joost van den Vondel: Hippolytus. Amsterdam, herdruk 1649.
Oorspronkelijk verschenen in 1628.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton091690 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r

VONDELENS

HIPPOLYTUS

OF

Rampsalige kuyscheydt.

[Vignet: Elck zyn beurt]

Voor ABRAHAM de WEES, Boeck-verkooper op den Middel-
dam, in ’t Nieuwe Testament. Anno 1649.

[Impressumvariant:]

Voor Ian Hendricksz. Boekverkoper, op de hoek van de
Huyssittende-steegh, op de Rowaensche Kay, inde
Boeckbinder, ANNO. 1649.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

OPDRACHT

Van

HIPPOLYTUS,

Aen den getrouwen Hollander.

EEn kijf-aas, en niet meer, dat baet u ’t lieve leven;
    Sprak flaeuwelijk de tong der ongerechte schael;
    Daer vrydom tegens bloet gewogen werd: daer ’t stael
Gestroopt, en ree was om den tweeden slagh te geven.

(5) Die neerlaegh ghy ontsnapt: u Vader was’er bleven.
    Ghy bleef gevangen, en verreest weer andermael;
    Na datg’ een levend-lijck ontdoockt de Sonne-strael.
En tuygde, wat het kost, door deugt, na lof te streven.

O! die de werelt zijt verscheenen als een son,
(10) Behaagelijck aan stam en rancken van Bourbon;
    Die met u mond, na magt, gantsch Christelijk bevredigt;

Ick bid neemt in u schut en scherm mijn Hippolyt:
Sijn kuysheyt heb ick u getrouwigheyt gewijdt;
    Die ’t Vaderlandt, en alle onnoselen, verdedicht.


[fol. A2v]

INHOUD.

DE stiefmoeder Phaedra vecht te vergeefs aen de kuysheyd van Hippolytus, soon van Theseus en d’ Amazoon Antiope; die, geduurende sijns vaders hellevaert, het hoogtijd der maeghd en* jaghtgodinne Diane viert. D’onkuysche vrou afgeslagen, veynst voor Theseus, haeren wederkeerenden man, verkrachting van den stiefsoon geleden te hebben. Theseus lichtgeloovigh en verbittert, spilt ten bederve sijns kinds, dat ten geylen huyse uytgevloden was, de derde en laetste bede hem van den Zeegod toegestaen. Neptun bekrachtight sijnen wensch, door eenen gruwelijcken opborrelenden zeestier: waer door des vlughtenden paerden aen’t hollen raeckende, de wagen gebroken, de voerman uytgeschockt, en verwart in den teugel, door steenen en doorenstruycken, geruckt en aen flarden gescheurt word. Welcke droeve maere de koningin so treft in haer beschuldight geweten, datse haeren gemael de waerheyd der saecke ontdeckt, en sich selve met den swaerde doorsteeckt. De vader besteenende het ongeval sijns onnoselen soons, ende sijne reuckeloose gramschap verfoeyende, leyd de versamelde ledematen, best hy kan, op haere stede.        Het tooneel is t’Athenen.


                        De treurspeelders sijn

                            HIPPOLYTUS.
                            PHAEDRA.
                            VOESTER.
                            REY.
                            THESEUS.
                            BODE.

Continue

[fol. A3r]

VONDELENS

HIPPOLYTUS

OF

RAMPSALIGE KUYSCHEYD.

EERSTE BEDRIIF.

Hippolytus.

                    OP, wufte jaegers, gaet beset
                    Het naere woud, met hond en net,
                    En d’Atticaensche bergen. voort
                    Ter vlught doorsnuffelt yeder oord
                    (5) Van Parnes rotsen, en de streeck
                    Bevochtight van de waterbeeck,
                    Die schichtigh door de daelen glijd
                    Van Thria. gaet beklimt d’altijd
                    Bevrosene heuvels, koud en grijs
                    (10) Van Schytisch wintersneeu en ijs:
                    En ghylien herwaert herwaert streeft,
                    Daer schootige els de bosschen weeft:
                    Daer beemden leggen altesaem
                    Gestreelt van Westwinds dauwende aêm,
                    (15) En lieve luchjens; daer sijn mond
                    Meed lentsche kruyden lockt uyt klont;
                    En daer Illissus sacht en loom
                    Door keykens; daer de logge stroom
                    Maeander valt op’t vlacke land,
                    (20) En schaeft met gierge plassen ’t sand.
                    Ghy ghy, daer Marathon de stad
                    ’tBosch opent, met een macklijck pad:
                    Daer met sijn’ jongen’t ongediert
[fol. A3v]
                    Verselschapt, ’s nachts om voeder tiert.
                    (25) Ghy, daer in’t laeuwe zuyder deel,
                    Acharnas, streng in krijghs krackeel,
                    Geen’ koude voelt. eens anders voet
                    Betrede Hymet, van honigh soet:
                    Eens anders kleene Aphidnen. weêr
                    (30) Een verscher hoop na’et boghtigh meer;
                    Daer Sunion den oever druckt.
                    Philipis roept dien, die verruckt
                    Staegh janckt na’et jaeghen, d’eer van’t woud.
                    ’tWild everswijn sich hier onthoud;
                    (35) Die schrick, daer d’ackerman voor vlught,
                    Door moord en wonden wijd berucht.
                    Laet ghy de stille koppels los:
                    Maer houd aen banden den Molos:
                    Dat de Cretenser fel ten strijd,
                    (40) Den hals met sijnen halsband slijt,
                    En ’t starcke leyseel spanne en reck.
                    Spartaenen strenger by den neck
                    In dwang hou, met een’ vastren knoop.
                    Sie toe, gewislijck ’tis een hoop
                    (45) Op ’t wild ghebeten stout en trots.
                    De tijd ghenaeckt, dat holle rots
                    En klip sal wedergalmen straf,
                    En tegenbassen op ’t gebaf.
                    Wel aen, dat d’uytgelaten toght,
                    (50) Met snofflend neusgat, nu de locht
                    Insnuyve, en met gesloten beck
                    Doorsnoffle ’t hol en ’t naer vertreck;
                    Terwijl ons toeblaeckt Tithons vrou;
                    Terwijl de dauwige landou
                    (55) Der dieren voetspoor uytmerckt vast.
                    Een ander spoeye met den last
                    Der wijde netten op sijn’ hals.
[fol. A4r]
                    Een ander draegh ’tlangworpt en valsch
                    Getuygh der stricken me ter jaght.
                    (60) Het loose net, met roode schacht
                    Vermaelt, besluyte het wufte wild;
                    Wiens hart van ydle vreese trilt.
                    Dril ghy een’ schicht, ten scheut bereed:
                    Grijp ghy den eycken swijnspriet, breed
                    (65) Van yser, met twee handen aen:
                    En ghy bespieder, sult bestaen
                    Het snelle dier te jaegen met
                    Geroep, in ’t uytgespannen net:
                    Ghy overwinner, sny den buyt
                    (70) Der jaght alree de darmen uyt,
                    En ’t ingewand met ’t kromme mes.
                    O boschheldin, o jaghtgodes!
                    Wiens wouden en speloncken vry
                    Van staetsucht sijn en heerschappy;
                    (75) Weest uwen meedgesel ontrent.
                    Der sekre schichten dreygement
                    Staet na uw dier, waer dat het springkt:
                    Dat kil Araxes water drinckt:
                    Dat in den staenden Ister speelt.
                    (80) Uw’ rechtehand staegh onverveelt
                    Getulische leeuwin met smart
                    Vervolght: uw’ vuyst treft ’t Candisch hart.
                    Geswinde dassen schietghe nu.
                    Gevlackte tigers geven u
                    (85) Hunn’ borst ten besten. d’eland vlugh
                    En hayrigh laet u sijnen rug;
                    Soo woudos breed van hoornen doet.
                    Al wat de wildernisse voed:
                    ’tSy dat de Garamas gewent
                    (90) Tot armoe dat vervolght en kent;
                    Of d’Arabier in’t balssemwoud:
[fol. A4v]
                    Het sy dan dat het sich onthoud
                    In Pyreneesche bergen, of
                    Gedoken in Hyrcanisch lof;
                    (95) Of word gespeurt in’t ledigh veld
                    Der Russen, wuft ter reys gestelt:
                    ’tVreest alles, o Diaen uw’ boogh.
                    Godin, verhoor ons van om hoogh:
                    Soo oyt uw’ maght en godheyd is
                    (100) Geviert in bosch en wildernis,
                    Met roof, van weymans danckbre siel;
                    En ’t net oyt dier gevangen hiel;
                    Geen voet de stricken brack uyt angst;
                    En wagen steende van de vangst.
                    (105) Dan drupt van bloed der honden snuyt:
                    De boersche schaer, met bly geluyd
                    En sege en sangen, hutwaert keert.
                    Godin, begunstigh dien u eert.
                    De loose windhond geeftme ’t woord,
                    (110) En roeptme boschwaert rechtevoort:
                    Ick sla dien pad op onvermoeyt,
                    Die alderkortst de reyse spoeyt.

Phaedra.    Voester.
Phaedra.     O Creten, die beheerscht de wilde woeste zee,
                    Wiens schepen sonder tal gaen t’seyl van uwe ree
                    (115) Naer alle kusten; waer uw’ vlugge kielen spouwen
                    De kloofbre vloên, tot aen d’Assyrische landouwen:
                    Ah! waerom parstghe my in gyseling gebrogt,
                    En in een haetlijck hof, aen vyands echt verknocht,
                    In traenen en ellend mijn’ older te verslijten?
                    (120) Mijn swervende gemael, afwesigh van mijn krijten,
                    Mijn Theseus houdme trou, gelijck hy is gewent.
                    De held gaet heenen, door het duyster sonder end
                    Des jammerpoels, waer uyt geen’ keeren van beneden,
[fol. B1r]
                    En volleght, als soldaet, des stouten minnaers treden:
                    (125) Hy vaert als meedgesel der woende minne voort,
                    Op dat hy d’echtgenoot van Pluto, door de poort
                    Der onderaerdsche stad, ten setel uytgetogen,
                    Sleep hier in onsen dagh: nocht schaemte heeft hem bewogen
                    Nocht vrees, tot afstand van dat goddeloos besluyt.
                    (130) De vader van den soon Hippolytus is uyt
                    Op vrouwenschennis en op vuyle snoeperyen,
                    In ’t diepst van Acheron: maer oh! een grooter lyen
                    Mijn druckigh hart beswaert. geen slaep, hoe diep en vast,
                    Geen’ stille nachtrust my van sorregen ontlast.
                    (135) Mijn’ quelling word gequeeckt, en groeyt, en brand gescholen
                    Inwendigh, als de damp, die welt uyt Aetnaes holen.
                    Minervaes schietspoel rust, en tegens mijnen wil,
                    My door de vingers druypt gevatte naeld en spil.
                    ’t En lustme niet met reuck de kercken te stofferen,
                    (140) Nocht die met vieren en beloofde gaeven t’eeren:
                    Nocht tusschen d’outers, met de Griecxsche jofferschaer
                    En rey, te sweyen torts, geleert op ’t feestgebaer
                    Des stillen offers: nocht met suyvere gebeden,
                    Godvruchtigh na lands wijse en kerckelijcke seden,
                    (145) Te naecken de godin, een’ wettige vooghdes
                    Van’t land haer toegedoemt. ’t vermaecktme jageres
                    Het opgejaeghde wild met rennen na te ijlen,
                    En met een’ sachte vuyst te schieten styve pijlen.
                    Waer streeftghe, mijn gemoed? wat voor bosschagilust
                    (150) Bevangt u, sinneloose? u is doch wel bewust
                    ’tBeschoren gruwelstuck der moeder al t’ellendigh:
                    Wat bosschengeylheyd baert, dat heught uw’ min te schendigh.
                    Ick ben, o moeder met uw’ misdaed noch belaên:
                    Door eveldaed vervoert, soo hebtghe stout bestaen
                    (155) Den fellen leydsman van het grousaem vee te vrijen;
                    Een’ overspeelder, veel te nors om ’t juck te lijen,
                    Voorganger eener kud, die sich noyt temmen liet:
[fol. B1v]
                    Maer dees die had noch treck tot koeyen of tot yet.
                    Wat god of wat Dedael sal lesschen dese voncken?
                    (160) Al keerde dit vernuft, dat tuck had ingedroncken
                    d’ Atheensche wetenschap, en ’t leelijck ondier in
                    Den doolhof sloot, soo kan ’t geene hulp aen onse Min
                    Beloven; overmits dat Venus toorne ontsteecken
                    Op d’afkomst van de son, de ketens pooght te wreecken
                    (165) Van Mavors en sich selve aen ons, na alle haer’ maght:
                    Sy schandvleckt reys aen reys al Cynthius geslaght.
                    Noyt Minoïsche spruyt door bloote min verscheyde:
                    Maer staegh yet gruwelijcx het ongeval geleyde.
Voester.        O Theseus gemaelin, Iupijns doorluchtigh bloed,
                    (170) Verdrijf die schricklijckheên flucx uyt uw kuysch gemoed:
                    Blusch blusch den brand, nocht wilt niet luystren met uw’ sinnen
                    Na soo vervloeckt een’ hoop. die in ’t begin van ’t minnen
                    De Minne oyt wederstreefde, en moedigh tegenhiel,
                    Bleef veyligh, en verwon: maer elcke laffe siel,
                    (175) Die ’tsoete seer noch voede en stroockte met behagen,
                    Het opgenomen juck te spade ontsey te dragen:
                    Nocht ’t is my onbekent, hoe d’opgeblasendheyd
                    Van ’t koningklijck geslaght hardneckighlijck sich vleyt,
                    En trots, niet luystert na waerachtige getuygen,
                    (180) En selden onder ’t recht en billijck sich laet buygen.
Phaedra.     ’t Besla soo ’t wil, ’k getroost my d’uytkomst van mijn lot,
                    ’t Sy een’ gewisse dood, of ’s jongelings genot.
Voester.        Het eerst ’t geen streckt tot boet, dat is te wederstreven
                    De boosheyd met sijn’ wil, nocht op den wegh te sneven:
                    (185) Het ander schaemte, na’et bekennen der misdaed.
                    Rampsalige, waerheên? wat wiltghe met dit quaed,
                    Meer als uw’ moeder noch ’t berucht geslaght verdrucken?
                    Want bloedschand grooter is dan stierschand. schellemstucken
                    Ghy snoode seden wijt; gedroghten ’t noodigh lot.
                    (190) Indienghe sorgeloos en onbeschroomt, geeft bot
                    Aen ’t schendigh feyt, vermits uw man op reys getogen,
[fol. B2r]
                    De bovenplecken nu niet aenschout met sijne oogen;
                    Soo dooltghe jammerlijck: en schoon genomen dat
                    Uw Theseus schuylt verlet in ’t diep vergetelnat,
                    (195) En daer geduurigh moet den jammerpoel gedoogen;
                    Waer met uw’ vader heen? wiens breede rijcx vermogen
                    Streckt over all’ de zee; en die soo hoogh gemeld
                    Wel honderd groote steên en volcken wetten stelt:
                    Sal die gedoogen dat dit schelmstuck blijf verborgen?
                    (200) Gewis doorsnuffelsieck sijn aller oudren sorgen.
                    Vertrouwenwe evenwel dat schalckheyd en bedrogh
                    Dien gruwel helen magh: wat seyd dan hier toe nog
                    Uw’ moeders grootvaêr, die den dingen schenckt sijn’ straelen?
                    Wat Iupiter, van wien dat alle goden daelen;
                    (205) Wiens schitterende vuyst de weereld davren doet,
                    Wan hy den blixem sweyt, gesmeet in Aetnaes gloed?
                    Gelooftghe datmen ’t kan altsaem verholen houwen
                    Voor uw’ voorvadren, die scherpsiende het al aenschouwen?
                    En of der godheên gunst u al sy toegedaen,
                    (210) En byslaeps schandvleck hele, en ’t feyt blyve onverraen
                    Van waere trouwe; ’t welck noch noyt den godvergeten
                    Gebeurt is: wat’s de schrick van ’t wel bewust geweten,
                    En tegenwoordigheyd der straffe, en een gemoed
                    Dat voor sich sellef vreest, en nimmer sich voldoet?
                    (215) Bleef schelmstuck strafvry oyt, noyt bragt het rust aen ’t leven.
                    Demp ’t heylloos vier, een feyt van ongrieck noyt bedreven,
                    Noyt noyt van wuften Geet, of Scyth alom verstroyt,
                    Noch d’ongastvrye bergh van Taurus hoorde ’t oyt.
                    Verjaegh ’t afgrijslijck feyt ras uyt uw suyver harte:
                    (220) En spiegelende u selve aen uwer moeder smarte,
                    Weest ang, en wacht u wel voor nieuwen byslaeps hoon.
                    Hoe reedghe toe, om ’t bed van vader en van soon
                    Te mengen, en een’ vrucht, die niet sy t’onderkennen,
                    In Goddeloosen buyck t’ontfangen? vaer in schennen
                    (225) En schanden immer voort, en door uw gruwelvuur
[fol. B2v]
                    Keer om en wederom den staet van vrou natuur.
                    Waerom ontbreeckt’er nu ’t wanschepsel uwer moeder?
                    Waerom of ledigh leyd de doolhof van uw’ broeder?
                    Sal dan soo menighmael de weereld waegen, door
                    (230) Gedroght en wonderspoock; natuure wijcken voor
                    Haer’ wetten, t’elckemael een’ Creetsche vrou sal minnen?
Phaedra.     O voester, ghy spreeckt recht, ick ken ’t, maer dolle sinnen
                    My parssen, om het slimst te vollegen van al:
                    Het reuckeloos gemoed met opset gaet ten val,
                    (235) En deynst, en staet vergeefs na raed tot heyl der siele.
                    Soo slooft de schipper oock gants ijdel, die sijn’ kiele
                    Met koopmanschap bevracht wil duwen tegens stroom:
                    ’t Geweldigh ty der zee vermeestert vlot en boom.
                    Al wat de reên vereyscht verwint de raserye:
                    (240) Een maghtigh God besit des harten heerschappye.
                    Dees snel gewieckte nam den heelen aerdboôm in,
                    En braed self Iupiter, met onbetembre Min.
                    Gradivus d’oorloghsgod gevoelt dier tortsen vieren.
                    ’s Driekanten blixems smit gevoeltse; die doet swieren
                    (245) En wellen vlam en roock, uyt Aetnaes berghspelonck
                    En schoorsteen, is verhit door minnefackels vonck.
                    Een kind veel wisser noch als uytgeschote rieten,
                    Dat treft Apollo self, die meester is in ’t schieten,
                    En ommevliegend maeckt het aerde en lucht te bang.
Voester.        (250) De geylheyd, schandelijck der boosheyd gunstigh, lang
                    Voor desen heeft de Min al tot een’ god verheven;
                    En gaf de rasery, om sich meer bots te geven,
                    Een valsche godheyds naem: quansuys of Venus troon
                    Door alle landen send den wilden wuften soon:
                    (255) Die vlieght door ’s hemels ruymte, en schiet verweende schichten,
                    Met sijne tangere hand: een dwergh doet goden swichten.
                    Het sinneloos gemoed gaf plaets met luttel slots
                    Dese ydelheên, en heeft versiert den boogh des gods,
                    En Venus godheyd. wie, door voorspoed uytgelaeten,
[fol. B3r]
                    (260) In weelde swemt, en queeckt sijn’ lusten boven maete,
                    De geylheyd dien bekruypt; een’ gruwelgesellin
                    Des oppersten gelucx. de sulck heeft lust noch sin
                    Tot daegelijcxschen kost, of slechten dranck en spijse,
                    Of wooning die slechs dient tot nooddruft na landswijse.
                    (265) Maer waerom of dees’ smet, uytpickende ’t gemack
                    Van hoogen huysen, meest voorby gaet ’t laege dack?
                    Waerom vlijt kuysche Min sich by den kleenen onder?
                    Wat maeckt ’t gemeene volck in lusten veel gesonder?
                    Waerom is ’t kleen besit vernoeght en ingetoomt?
                    (270) De rijcken wederom en maghtigen, hoe koomt
                    Dat die na dingen staen die allerminst betaemen?
                    Die al te veel vermagh, die wil het altesaemen
                    Vermogen, ’t geen hy sal vermogen t’geener tijd.
                    Sie toe, wat sulcke een’ past, wiens setel is gewijd:
                    (275) Ontsie en vrees den staf uws mans, alreede aen ’t keeren.
Phaedra.     Ick voel het groote rijck der Min mijn hart verheeren.
                    Ick vrees geen’ wederkomst: noyt sagh hy s’hemels lamp,
                    Die eens gedompelt daelde in onderaerdschen damp,
                    En ’t hof, ’t welck eeuwigh swijght in droeve duysterheden.
Voester.        (280) Geloof dat niet, ofschoon de helhond daer beneden
                    ’t Verdoemde poortklincket wel wacker gade slaet,
                    En ’t rijck van Pluto sluyt; uw man nochtans weet raed
                    Om den ontseyden pad te vinden na dit leven.
Phaedra.     Sijn’ goedheyd sal ’t misschien ons minnend hart vergeven.
Voester.        (285) Hy viel oock streng genoegh sijn’ kuysche bedgenoot:
                    d’Ongriecxse Antiope besuurde ’t met de dood.
                    Maer neem de toorn uws mans door rede werd bewogen;
                    Hoe ’t ongeseghlijck hart van desen dan gebogen?
                    Die altijd haetigh vlied al ’t vrouwelijcke saed,
                    (290) En wijd stijfsinnigh sich den ongetrouden staet,
                    En schuw van huwlijck, aerd na d’Amazoonsche vrouwen.
Phaedra.     Het lustme rechtevoort, door opene landouwen,
                    Door bosch en bergen, hem te volgen met geduld,
[fol. B3v]
                    Die ergens hangt op een’ besneeuden heuvelbult,
                    (295) En met geswinde sool betreed de scharpe klippen.
Voester.        Stal sal hy houden ja? en bieden u sijn’ lippen
                    En aenschijn tot gevley? en leggen kuysche seên
                    Door geyle lusten af? en die in ’t algemeen
                    De vrouwen haet, om u dien haet sal vaeren laeten?
Phaedra.     (300) Hoe, kanmen door gebeên den jongman niet bepraeten?
Voester.        Te fors is hy.    Phae. Dat Min de forsse maeckt gedwee
                    Ons leert d’ervaerenheyd.    Voe. Deur sal hy gaen.    Phae. Ick me,
                    En sal hem volgen selfs door zee en diepe vloeden.
Voester.        Denck om uw’ vader doch.    Phae. en oock om moeders woeden.
Voester.        (305) Wat slagh en schuuyt hy niet?    Ph. Voor hoer te gaen wat schaed’t?
Voester.        Uw man is voor de deur.    Phae. Een overspeelders maet.
Voester.        Uw Vader word verwacht.    Phae. De vader van mijn’ suster,
                    Te goed om gram te sijn.    Voe. Nu set uw hart geruster,
                    En red u selve doch: demoedigh bid ick ’t ah!
                    (310) By ’t grijs blinkend hayr van mijnen ouden dagh,
                    By desen boesem, mat van sorg en mededoogen,
                    By dese borsten die ghy hebt van jongs gesogen:
                    Genesens wil die heeft aen sielgesondheyd deel.
Phaedra.     Mijn braef gemoed van schaemt niet bloot is al geheel,
                    (315) O voester, sijnwe u dan gehoorsaem best wy konnen,
                    En d’onbetembre Min die werde eens overwonnen.
                    ’k Gedoogh niet dat mijn naem en faem van schandvleck weet.
                    Dees’ rede alleen heeft kracht: dit ’s d’uytkomst van ons leet:
                    Mijn’ man gevolght: de dood sal ’t voor den gruwel winnen.
Voester.        (320) Betem d’oploopentheyd der breydeloose sinnen,
                    Mijn voesterkind, bedwing uw’ gramschap: want ick schat
                    U hierom levenswaerd, het geen ghy waende dat
                    Een neerslagh waerdigh was.    Phae. Mijn dood is al besloten,
                    Men raedslaeght op wat wijs. ick salme ’t hart afstooten,
                    (325) Of enden aen een’ strop mijn leven tot mijn heyl:
                    Of sal geschoten uyt den burgh van Pallas steyl
                    Neerstorten: ’k sweer ’t dese hand gewapent met vermogen
[fol. B4r]
                    Tot kuyscheyds wraecke.    Voe. Sal mijn ouderdom gedoogen
                    Dat door een’ snelle dood ghy omkomt en vergaet?
                    (330) Stil dese oploopentheyd der minne, en hoor na raed.
Phaedra.     Geen’ rede keeren kan dat wy dit leven derven,
                    Wie ’t sterven past, en eens besloten heeft te sterven,
                    Die word niet lichtelijck van ’s levens lust bekoort.
Voester.        Mevrouwe, die alleen met troost noch onderschoort
                    (335) Mijne afgeleefde leên, indien’er dan, o smarte!
                    Soo dartle een’ rasery leyd op uw druckigh harte;
                    Versma de faem, die nau der waerheyd gunst toeseyd,
                    En snooden meer besint, min deughd en eerbaerheyd:
                    Laet ons dat guur en ongeseghlijck hart beproeven.
                    (340) Ick neem het aen des mans streng opset te verschroeven,
                    En ga soo regelrecht na desen wilden knecht.

REY.
                                GOdin, uyt ’t woeste schuym geboren,
                                    O tweelingschuttrenmoeder, met
                                    Wat sekerheyd schiet doch soo net
                                (345) Dat dartel blinckend wicht vol toren?
                                    De rasery ’t gebeent doorkruypt:
                                Een’ kleene wond maeckt groot beswaeren:
                                Geheymvier ’t bloed verteert in d’aeren,
                                    En ’t merregh uyt de schinckels suypt.
                                (350) Dat kind sich nimmer geeft tot ruste,
                                    Alsins het vlug sijn’ pijlen spreyd.
                                    ’t Kent alles hem wat oostwaert leyt,
                                Oock’s laeten avonds schemerkuste,
                                    En d’oord gebraden van den kreeft,
                                (355) En die gedooght in noordsche paelen
                                De boeren, die ’er altijd dwaelen;
                                    Daer’t beergestarnt van koude beeft:
                                Elck van sijne hitte weet te spreecken.
                                    ’t Verweckt den brand der forsse jeughd,
[fol. B4v]
                                    (360) En kan in d’ouweling de deughd
                                Der uytgedoofde warmte herqueecken.
                                    Den jonfferboesem treft het meed,
                                Met onbekende vlam en straelen,
                                En doet de goden nederdaelen,
                                    (365) Met sterffelijck gestalt bekleed.
                                Apollo self, in Griecxsche weyen,
                                    Ging koninglijcke kudden hoên,
                                    En citerloos den os in’t groen
                                Met sijn’ oneffe rieten vleyen.
                                    (370) Hoe dick’ trock hy sijn’ mindren aen,
                                Die vooghd is over lucht en swercken?
                                t’Hans vogel rept hy witte vlercken,
                                    Sangsoeter als een’ veege swaen:
                                Nu dartel stier, die nors ter sijen
                                    (375) Sijne hoornen wend, en doncker siet,
                                    En kan, wen hy sijn’ roof bespied,
                                Den rug ten maeghdenspele vlijen:
                                    En bootst, daer hy in’t zeeschuym swemt,
                                De taeye riemen na met klouwen;
                                (380) Ang veerman, om sijn’ roof te houwen,
                                    Met borst in stroom de baeren temt.
                                De nachtgodin door minnevieren
                                    Oock blaeckte, en liet den duystren nacht,
                                    En gaf haer’ broeder volle maght
                                (385) Den silvren wagen te bestieren:
                                    Die dreef haer’ duystre paerden voort,
                                En leerde korter ommesweyen:
                                De lange nacht wist van geen scheyen:
                                    De dagh rees traegh uyt d’oosterpoort:
                                (390) Door swaerdre vracht soo beefden d’assen.
                                    Alcides leyd sijn’ koker neer
                                    En leeushuyd, gaende sacht en teer
                                Smaragden om sijn’ vingers passen.
[fol. C1r]
                                    Sijne hayrlock ruw en wetteloos
                                (395) Sich vlechten liet, om niet te dolen:
                                Hy trad geschoeyt op purpre soolen,
                                    En was gelaerst met gulde broos.
                                Sijne hand noch t’hans op knodsedraegen
                                    Geleert, nu met de spil geswind
                                    (400) Infijne webbedraeden spint.
                                De Lydiaen die kan ’t gewagen,
                                    En Perses sagh dat lichaem self
                                Gestroopt van leeusrugh: purpre draeden
                                Sijn’ schouders deckten, eer beladen
                                    (405) Met ’t swaer gewight van ’t hemelwelf.
                                Gelooft dat dees’ vervloeckte straelen
                                    Gequetste minnaer dier besuurt:
                                    Waer’t pekelschuym de stranden schuurt,
                                Waer door de lucht de starren dwaelen:
                                    (410) Dees’ rijcken ’t ongenadigh wicht
                                Besit: het doet de blaeuwe schaeren
                                Van Nereus sijn geschut ervaeren:
                                    Geen’ meeren het van brand verlicht:
                                Hy blaecktse die met vleugels roeyen.
                                    (415) De stier, wanneer hem Venus noopt,
                                    Ontsinnigh na den oorloogh loopt,
                                En kampt voor d’aengevochte koeyen.
                                    ’t Angstvalligh hert, voor d’eer beducht
                                Van sijne weerga, wil sich wreecken,
                                (420) En van verbolgentheyd een teecken
                                    Met krijschen geeft, en slaet de lucht.
                                Voor sijn gevleckten tigers luymen
                                    De Moor dan beeft van lit tot lit:
                                    Dan wet sijn wondende gebit
                                (425) De swijnskop, en begint te schuymen.
                                    De Libyaensche leeu, soo haest
                                Wen Min sich rept, sijn’ steert doet krullen,
[fol. C1v]
                                En schud sijn’ maen: dan steent van ’t brullen
                                    Al ’t woud: het zeegediert dat raest:
                                (430) Dan raesen Lucaes minnende * ossen.
[* Een seker slagh van elefanten soo genaemt.]
                                    Natuur maeckt alles onderdaen.
                                    Wen ’t Min gebied moet haet vergaen:
                                Geen’ felheyd is de Min ontwossen.
                                    Dese hit veroude gramschap blust.
                                (435) Wat sal ick meer van liefde singen?
                                Dees’ sorg het stiefmoers hart kan dwingen:
                                    Ghy siet hoe Phaedra blaeckt van lust.

                    Wat tijding am? welaen, seg hoe de saecken staen.

Continue

TWEEDE BEDRIIF.

Voester.    Phaedra.

Voester.        Hier is geene hoop altoos van dese pijn te sussen;
                    (440) Geene hoop van immermeer den fellen brand te blussen;
                    Geheymgloed braed het hart, en schoon dees’ dolheyd dicht
                    Besloten word bedeckt, soo meld haer ’t aengesicht.
                    Het vier uyt d’oogen springt, en d’ingevalle kaecken
                    Sijn schuw van ’s levens licht; en niets en kan vermaecken
                    (445) Haer’ twijffelmoedigheyd. het wispeltuurigh seer
                    De leên worpt hier en daer. nu sterftse en sijght ter neêr:
                    De beenen swijcken, en haer hals, verslapt door treuren,
                    Hangt oversijds, dies ’t hoofd sy naulijcx op kan beuren.
                    Nu geeftse sich te rust: maer ’t bed geen’ slaep gehengt;
                    (450) Vermits sy al den nacht met klagen overbrengt.
                    Dan roeptse om op te staen: dan roeptse: vlijme neder:
                    Dan is ’t: onthul mijn’ pruyck; dan: toy mijn’ tuyten weder:
                    En by sich selve staegh vol ongestadigheyd,
                    Verandertse haer gelaet. alree heeftse afgeleyt
                    (455) De sorg voor spijs en dranck, en voor gesonde dagen,
                    En swacker konnen haer de voeten naulijcx draegen.
                    Het lijf die voorge vaegh van groey en bloeijen derft.
[fol. C2r]
                    Geen’ purpre blosentheyd dat blinckende aenschijn verft.
                    De sorg verteert het vleesch: al bevend setse haer’ treden,
                    (460) En ’t suyver lichaam derft sijn’ teere schoonigheden:
                    En d’ooghstrael, die een’ swier van Phoebus fackel had,
                    Die blickert vaderlijck nocht godlijck. traenennat
                    Langs ’t aenschijn biggelt; dau en druppels stadigh hangen,
                    En vochtigen bedruckt de bleeckheyd haerer wangen;
                    (465) Gelijck als Taurus sneeu de bergen doorgestroyt
                    Tot lauwen regen smelt, en drupt wanneer het doyt.
                    Maer sie, daer stoot het hof sijn’ hooge vensters open:
                    In ’t gulden stoelbed sy kranckhoofdigh, mat van hopen,
                    Leent achter over, en ontseyt gewoone draght
                    (470) Van kleedren aen te doen.    Phae. Wegh wegh met dese pracht
                    Van goud en purperverw: het Tyrisch rood schaerlaecken
                    Sy verr. de Seres met geen’ boomwol ons vermaecken,
                    Of draên gesponnen in soo verr gelegen oord.
                    Een riem den schoot opschort, jaghtvaerdigh als ’t behoort.
                    (475) De neck sy onbelaên met halscieraed en keten:
                    Geen steen soo wit als sneeu, een’ zeegift opgesmeten
                    Aen Indiaenschen strand, van ’t oor druppe, en de pruyck
                    Gespreyt na nardus nocht Assyerschen balsem ruyck:
                    Dat reuckelooselijck mijn hayr en vlechten swaeyen,
                    (480) En om den hals alsins en hooge schouders waeyen,
                    En volgen jaghtvlug na de winden in het bosch.
                    Dat sich de slinckerhand beledige ten tros;
                    De rechte een’ swijnspriet drill’, van Thessaler gesneden.
                    Soo plagh de moeder van dien strengen soon te treden;
                    (485) Hoedanige afgedwaelt van Pontus ’t kille meyr,
                    Sy, draevende op den boôm van Attica, voor ’t heyr
                    Der Tanaïten of Moeoten aen quam trecken,
                    En ging haer’ lenden met gemaenden schild bedecken,
                    En ’t hayr in knoop versaemt liet sweyen ongesnoert;
                    (490) Soodanige ick nu wuft word boschwaert ingevoert.
Voester.        O koningin laet af laet af van dese klaghten;
[fol. C2v]
                    De droefheyd dient niet om d’ellenden te versachten.
                    Hoe endeloos is ’t vier, dat fel uw’ boesem knaeght!
                    Paey paey de wilde maght van ons’ godinnemaegd.
                        (495) Bosschagikoningin Diana, die alleene
                    De berregen bewoont, en buyten wie dat geene
                    In berregheensaemheyd sal worden aengebeên;
                    Keer keer ten besten doch d’aenstaende swaerigheên:
                    O groote jaghtgodin van bosschen wouden daelen,
                    (500) O helder hemellicht en nachtcier, die met straelen
                    En fackelvlam by beurt uw’ weereld blincken doet:
                    Dryekoppige Hecate, met gunst en met gemoed
                    Hier tegenwoordigh weest, en segen ons beginnen:
                    Tem ’sguuren Hippolyts onbuyghbre en styve sinnen;
                    (505) Op dat hy minnen leere, en onderlingen brand
                    Gedooge, en luystere en sich voege na onse hand:
                    Vermorw sijn’ wilde borst: sijn hart toom, dat die barsse
                    Tot Venus wetten keer, die weygeraer, die dwarsse:
                    Streck herwaert uwe kracht. soo straele u blinckend licht
                    (510) Ten oogen uyt: soo moet uw heyligh aengesicht,
                    Na’et breecken van de wolck, met suyvere hoornen snellen:
                    Soo moet geen tooverlied der Thessalen u quellen,
                    Nocht hebb’ vermogen om t’ontrucken uw gewoud
                    Des donckren hemels toom, u als vooghdes vertrout:
                    (515) Soo ga geen harder met uwe eer en glori strijcken.
                    Verschijn op ons gebed. alreede uyt ’s hemels wijcken
                    Ter bedeloften de godin haer aenschijn keert,
                    En ’k sie hem self, die ’t feest oprecht en pleghtigh eert,
                    Alleen en onverselt. wat twijffeltghe hem te spreecken?
                    (520) Fortuyn gunt tijd en plaets: gebruyck doortrapte treecken.
                    Wat ziddertghe? ’t valt hard een schelmstuck aen te gaen,
                    Op koningins gebod; maer die ten dienst wil staen
                    Den grooten, moet al heel rechtvaerdigheyd afleggen,
                    En ’s harten herrebergh alle eerbaerheyd ontseggen.
                    (525) De schaemte traegh verricht den koningklijcken last.

[fol. C3r]
Hippolytus.    Voester.
                    O Trouwe voestervrou, vermoeyde sloof, die vast
                    Een troubel voorhoofd toont, en schijnt met druck bevangen,
                    Waertoe verpijntghe u hier, met afgeleefde gangen?
                    Mijn vader is gewis behouden van gequel,
                    (530) Oock Phaedre, en ’t gaet de vrucht der beyde stammen wel.
Voester.        Die vreese staeck: het rijck uws vaders is voorspoedigh,
                    En ’t huys dat bloeyt vol heyls: maer ghy, weest ghy demoedigh,
                    Door dit lucksaligh lot. mijn’ hartsorg is met u
                    Wel meest begaen; vermits ghy even woest en schuw
                    (535) U selven hinder doet, en pijnight ’t jonge leven.
                    Dien ’t noodlot dwingt en druckt, dien is het te vergeven:
                    Maer wie sich willigh plaeght, en overgeeft aen ’t leet,
                    Verdient te derven ’t goed, dat slinx aen hem besteed,
                    Hy niet ter rechter tijd weet vrolijck te gebruycken.
                    (540) Denck liever hoe uw’ jeughd en jaeren nu opluycken.
                    Vier vier uw levens lust, en beur met feestgeswey
                    De torts op: Bacchus dempe uw’ sorgen aen den rey.
                    Uw’ older besigh, die geswint voorby sal slippen:
                    Nu sijtghe lucht van geest: nu lachen Venus lippen
                    (545) En mond den jongling toe. volgh hupplende haere wet.
                    Wat leghtghe liefdeloos op ’t leegh en eensaem bed?
                    Ontspan de droeve jeughd, en vier de toomen t’evens.
                    Pluck weelde, en hinder dat de quicxse lent des levens
                    Voorby vloey. God die heeft der tijden ampten net
                    (550) Verdeelt, en yeders werck by trappen ingeset,
                    Door al den older: vreughd die past den jongelingen,
                    Den ouling staetigheyd. wat wiltghe u selven dwingen,
                    En doôn den rechten aerd? wat saeyssel dat oyt vroegh,
                    Wat vrolijck veldgewas noch teer sich weeldigh droegh,
                    (555) Dat kon den ackerman tot grooten woecker dyen.
                    Een’ boomspruyt, die sich laet besnoeyen en besnyen
                    Van geen’ boosaerdige hand, groeyt boschtop over ’t hoofd,
[fol. C3v]
                    Rechtschapen breyns vernuft sijn minder bet verdooft
                    In lof, soo ’t eel gemoed van vryheyds groeysaemheden
                    (560) Gequeeckt word. schuw en vreemd van minne tegens reden,
                    Onkundigh van ’t gebruyck des levens, woest en wild,
                    Ghy treurigh uwe jeughd en beste dagen spilt.
                    Hoe, meentghe dat dit ampt den mannen sy benomen,
                    Te dragen last en leet? te temmen en te toomen
                    (565) Met rennen ’t briesschend ros, en ooreloogh verwoed
                    In veldslagh aen te gaen, bespat van breyn en bloed?
                    De groote weereldvooghd soo snelle dreygementen
                    Der dood door overleg gaende in sijn’ sinnen prenten,
                    Die heeft’er in versien, hoe hy gelede schaên
                    (570) Door nieuwe vruchten best vergoeden moght. welaen
                    Dat Venus (die ’t getal herstelt en vol gaet maecken
                    Het uytgeput geslaght) de menschelijcke saecken
                    Ontwijcke voor een’ wijl; de weereld sal haest vuyl
                    En schimmelmorssigh sijn; de zee een woeste kuyl,
                    (575) En seyl en vlooteloos: geen’ vogels sullen swieren
                    Door’s hemels ruymt, en ’t bosch sal missen sijne dieren:
                    De lucht sal open staen ten spele van den wind.
                    O hoe verscheyden slagh van sterreven verslind
                    En ruckt en pluckt al staegh de sterffelijcke schaeren,
                    (580) Hier ’t yser, daer bedrogh en laegen, ginder baeren.
                    Maer waentghe datmen vry behoort te sijn van ramp:
                    Soo vaerenwe evenwel van selfs na Plutoos damp.
                    Indien de dorre jeughd voor goed kent ’t hijlickschorten,
                    Dit alles watghe siet sal in sich selven storten,
                    (585) En met eene eeuwe gaet soo groot een’ schaere door:
                    Dies ’s levens leydsvrou volgh, en geef natuur gehoor:
                    Lief burgerommegang en zeên, en stads hanteering.
Hippoly.      Geen leven vryer is, door sielgebrecx ontbering,
                    Geen staet der ouden zeên in hoogere achting heeft,
                    (590) Als die de bosschen lieft, en poort en vest begeeft:
                    Geen’ giergaerds rasery hem blaecken komt of tergen,
[fol. C4r]
                    Die sich onnoosel heeft geheylight aen den bergen:
                    Geen oor des volcx, geen graeu den vromen trouweloos:
                    Geen’ smet van nijd: geen’ gunst die tijdlijck is en broos.
                    (595) Hy is geen slaef des rijcx, of staende na rijcxstaeten,
                    Volght ydele eer en schat, lichtvaerdigh in ’t verlaeten:
                    En vry van hoop en vrees, geen’ vraetige afgunst, swart
                    Van troni, bits van tand, hem bijten komt in ’t hart.
                    Hy kent geen’ schelmery die schuylt in volck en steden;
                    (600) Dies elcke ritseling des onbewusten leden
                    Niet trillen doet van schrick. sijn’ tael is ongemaeckt,
                    En rijck genoegh, hy niet met duysend pijlaers haeckt
                    Te stutten hofgewelf. sijn’ balleken die blincken
                ,,  Niet dartel van veel gouds. sijn’ heylige outers drincken
                ,,  (605) Tot overloopens niet ’t geplengde Raedsheers bloed;
                ,,  Dat vrygevochten volck en vryheyd treuren doet.
                    Nocht ossen wit als sneeu, bestroyt met offerkooren,
                    Hunne honderd halsen niet, tot soen van ’s hemels tooren,
                    Goedwilligh neygen: maer onnoosel sonder sucht,
                    (610) Hy ledige ackers bruyckt, en dwaelt in ope lucht.
                    Hy weet slechs van ’t gediert te leggen loose laegen;
                    En moede van den last des arrebeyds te draegen,
                    Hy aen Ilissus wit besneeuden waterkant
                    Het lichaem baeckert. nu betreed hy ’t oeverland
                    (615) Langs Alpheus snel van stroom; nu meet hy dichtbewossen’
                    En ruyge plaetsen van steyl steygerende bossen;
                    Daer Lernaes kille bron, door ’s waters suyverheyd,
                    Doorluchtigh is als glas, en haeren stroom verleyt.
                    De vogels snatren hier en tjilpen watse willen.
                    (620) Der beuckeboomen blaên en tacken soetjens drillen,
                    Getroffen van den wind. ’t vermaeckt hem in dees’ streeck
                    Te wandlen langs den kant van eene wufte beeck,
                    Of op een’ bloote sode aen’t sluymeren te raecken;
                    ’t Sy dat een’ rijcke bron het snelle nat komt braecken
                    (625) Ten adren uyt; het sy een soet geruysch gestort
[fol. C4v]
                    Met vlienden waterloop door nieuwe bloemen mort.
                    Tot hongers boete hem ’t bosch sijne appels af moet leggen.
                    Aardbesien gepluckt van laegh gewossene heggen
                    Hem schaffen lichte spijs. het is my ernst t’ontgaen
                    (630) De prael en overdaed daer ’t hof mede is belaên.
                    De trotsen wijn beangst uyt goude koppen leppen:
                    Maer blootlijck met sijne hand uyt bronnen dranck te scheppen,
                    Dat smaeckt eerst aen het hart. geruster slaept die geen,
                    Die op een’ bulster wend sijn’ sorgeloose leên.
                    (635) Hy van geen quaed bewust, nocht bang voor ’s rechters soecken,
                    Verbergt sijn’ dievery in winckels nocht in hoecken,
                    Of in een doncker hock en huys daerme’ in verdwaelt.
                    Sijn lust is lucht en licht: hy leeft onachterhaelt,
                    En neemt selve hemellien tot tuygen sijner wandeling.
                    (640) Ick acht dusdanigh was der gener doen en handeling,
                    Die met den goôn vermengt eer leefden wel te pas,
                    In d’eerste weerelds eeu. geen’ blinde goudsucht was
                    By dit volmaeckt geslaght. geen heylge merckpael deelde
                    Als scheydsman d’ackergrens des volcx, dat noyt krackeelde.
                    (645) Het lichtgeloovigh vlot noyt kloofde woeste zeen.
                    Elck kende sijnen stroom. geen’ toornen rondom heen,
                    Geen bollewerck, geen’ graft stads lendenen omgorden.
                    Geen held schoot harnas aen, om handgemeen te worden.
                    ’t Gewrongen storremschut noyt poort met steenen brack;
                    (650) Nocht d’aerde, aen eygenaer verbonden, ’t ongemack
                    Des arbeyds dulde, of sagh ten ploeghjuck ossen paeren:
                    Maer d’ackerlanden, die van sellefs vruchtbaer waeren,
                    Niet vreesden ’tgierigh volck. het willigh groeyend woud
                    Schafte appel eyckel tot natuurlijck onderhoud:
                    (655) De schaduwkoele grot natuurelijcke huysen.
                    De schelmsche baetsucht en verbolgentheyd aen’t bruysen
                    Geraeckt, met geylheyd, die de grimmigheyd aenvoert,
                    Flucx braecken ’t vreverbond: de weereld werd beroert:
                    De staetsucht ’t hoofd opstack met bloedige oorelogen:
[fol. D1r]
                    (660) De kleynst werd ’s grooten roof: het recht hing aen ’t vermogen.
                    Men vocht eerst met der vuyst: de twist rees langs hoe meer:
                    De steen de stock en block veranderde in geweer.
                    Geen yser dun en spits aen ’t lichte been uytmunte:
                    Men gorde noch op sy’ geen lemmer lang van punte:
                    (665) Het hoofd geen’ hellem droeg met vederbos besweyt.
                    De wraeck werd wapensmidt, en Mars vol strijdbaerheyd
                    Vond nieuwe kunsten, en ontelbaer slagh van sterven.
                    ’t Vergoten wondenbloed ging alle landen verven:
                    De zee werd rood in ’t end. de boosheyd met gedruys
                    (670) Na’et overtreên der grens sloegh voort van huys tot huys.
                    Geen gruwel en ontbrack ’t aen voorbeeld langs hoe woeder.
                    De felle broederhaet deed sneuvelen den broeder.
                    De rechterhand des soons den vader bragt ter dood.
                    De man doorsteecken lagh door ’t stael der bedgenoot.
                    (675) De moeder in ’t verdoen der vruchten was moordadigst:
                    Van stiefmoer rep ick niet. de dieren sijn ghenadigst.
                    De vrou, bestuur des quaeds, en tuck op raserny,
                    Besat der mannen hart; om wiens bloedschendery
                    Soo veel’ verbrande steên oproocken na de wolcken,
                    (680) En oorloogh voeren staegh soo veelerhande volcken,
                    En soo veel’ rijcken, van den grond op omgekeert,
                    De menschen drucken, die als slaeven sijn verheert.
                    Medea Iasons bruyd, men dar geen’ andre noemen,
                    Alleen ons leert, hoe diep men vrouwen moet verdoemen.
Voester.        (685) Waerom of’t feyt van een’ gedijt tot aller smaed?
Hippolyt.     ’k Verfoeyse, vloeckse, vlughtse, en lasterse alle quaed:
                    ’t Sy rede, ’tsy natuur, ’t sy dolheyd uytgelaeten:
                    Het sy dan wat het wil: het lustme die te haeten.
                    Veel eer noch sultghe vier en water sien vermengt:
                    (690) Eer sal het wadde, dat door sanden sorg aenbrengt,
                    Met schippers kielen in verbond en vriendschap treden:
                    De wester Tethys sal eer beuren van beneden
                    Den dagh, daer dus lang ging de scheemeravond schuyl:
[fol. D1v]
                    De wolf veel eer den das sal smeecken met sijn’ muyl;
                    (695) Eer ick verwonnen sal de vrouwen sijn gewogen.
Voester.        De minnetoom heeft wel hardneckige gebogen,
                    En wisslen doen van haet. uw’ moeders rijck aenschou;
                    Daer ’t juck van Cypris druckt soo menigh’ forsse vrou;
                    Waer van ghy tuyge sijt, ghy eenige hooghgeboren.
Hippoly.       (700) Ick heb den eengen troost der moeder lang verloren;
                    Dies ick met recht voortaen alle andre vrouwen haet.
Voester.        Gelijck eene harde klip de golven wederstaet,
                    En schrap van allesins, af kaetst de moede baeren,
                    Soo laet hy all’ mijn’ reên en onderwijsing vaeren.
                    (705) Maer sie hoe Phaedra spoeyt: s’en mart nocht staet niet stil:
                    Waer of de dolheyd en fortuyn na hellen wil?
                    Het sielloos lichaem valt en swijmt geswind ter aerde:
                    Het aenschijn doods besterft. sla d’oogen op, mijn waerde
                    Mijn liefste voesterkind: uw’ tonge breeck den band,
                    (710) En spreeck: uw Hippolijt u hulp reyckt met sijne hand.

Phaedra.    Hippolytus.    Voester.
                    WIe voert mijn’ siel in druck en hooge barning weder?
                    Hoe saligh lagh ick van my selleve ter neder!
                    Maer waerom vliedghe doch ’t geschoncken lieve licht
                    Des levens? mijn gemoed, nu dar eens, proef, verricht
                    (715) ’t Geenghe aen de voester had belast, en onbeteutert
                    Uw’ rede doe. wie dat tsaechachtigh vraeght en leutert,
                    Leert weygren; ’t grootste deel des schelmstucx al voorheên
                    Bedreven is: te spa wiltghe u met schaemte kleên:
                    Wy hebben ree gestaen na schandelijcke stucken.
                    (720) Indien ’t begonnen werck na wensch my wil gelucken,
                    Misschien dat Hippolyt (blijft Theseus na veel strijds)
                    My trouwend, ’t feyt bedecke: en d’uytkomst maeckt somtijds
                    Een schelmstuck eerlijck. nu welaen dan, laet u hooren.
                    Ick bid u t’mywaert neygh in ’t heymelijck uwe ooren.
                    (725) Soo yemand u verselt, die ga wat aen d’een’ sy’.
[fol. D2r]
Hippoly.       Sie, nu is dese plaets van yeders luystren vry.
Phaedra.     Ia maer de mond verstomt: de spraeck en wil niet slippen.
                    Een’ groote kracht die prest het woord tot op de lippen,
                    Een’ grootre drijft het weêr na binnen. goôn ick sweer,
                    (730) En neem u tot getuyge, hoe noode ick dit begeer.
Hippoly.       Of’t hart niet noemen wil ’t geen ’t wenschte te bekommen?
Phaedra.     Geringe sorge spreeckt, geweldige verstommen.
Hippoly.       Vertrou, o moeder, my uw’ sorge, en spreeck klaer uyt.
Phaedra.     De naem van moeder al te trots en kraghtigh luyd
                    (735) In Phaedraes ooren. ah! aen ons’ genegentheden
                    Past nederiger naem: dies my met betre reden
                    Uw’ lieve suster noem of dienstmaeghd, dienstmaeghd eer:
                    Ick sal in dienstbaerheyd u kennen voor mijn’ heer,
                    En sooghe het my belast, ’t en salme niet verdrieten
                    (740) Te gaen door dicke sneeu, en daer de toppen schieten
                    Van Pindus killen bergh, ten hemel voort te treên.
                    Niets salme letten, soo ’k door vyands troepen heen,
                    Door vier en vlammen, en daer krijghslie klingen stroopen,
                    Met naeckte borst op snede en punten aen moet loopen.
                    (745) Ontfang den rijcxstaf, dien uw vader my beval:
                    Ontfangme in uwen dienst als dienstmaeghd. u voor al,
                    U past het rijcken door rijcx wetten te betoomen:
                    My past het onderdaen uw’ woorden na te komen.
                    Te vryen ’s vaders troon geen’ laffe vrouwen veught:
                    (750) Maer ghy nu in de bloem en bloeylent uwer jeughd,
                    Bestier manhaftigh, na uw’ vaderlijcke seden,
                    De braeve burgery: en my (die met gebeden
                    U naeck, als uw’ slaevin) bedeck in uwen schoot.
                    Erbarm u deser weeu.    Hip. Iupijn die keer dien nood
                    (755) Dit voorspoock van ons huys. wy sullen (hoop ick) vader
                    Behouden noch eerlang aenschouwen allegader.
Phaedra.     De vorst en heerscher van den stillen jammervliet
                    En van ’t vasthoudend rijck den wegh noyt baenen liet
                    Na d’oppergoden, die mijn Theseus ging begeven.
[fol. D2v]
                    (760) Sou Pluto soo gereed weer senden na dit leven
                    Den schaecker sijner bruyd? o ja hy sit bereyd
                    Der minne te geval.    Hip. Der heemlen billijckheyd
                    Hem haest sal levren t’huys geluckigh* en voorspoedigh:
                    Maer onderwijl dat God ons’ beedloft twijffelmoedigh
                    (765) Houd tusschen hoope en vrees, ick na mijn’ plicht voor al
                    U vrijen, en mijn’ broers godvruchtigh eeren sal;
                    Op datghe u selve niet als weduwe hoeft te quellen.
                    ’k Sal u tot troost my gaen in vaders stede stellen.
Phaedra.     O minnaressenhoop, die licht u selve vleyt,
                    (770) Bedrieghelijcke Min, is ’t niet genoegh geseyd?
                    Nu sal ick tot hem gaen, en handlen met gebeden.
                    Erbarm u, en verhoor van siels stilswijgentheden
                    De beden. ’t lustme en routme in desen droeven staet
                    Te spreken, ah ah ah!    Hip. Wat is dat voor een quaed?
Phaedra.     (775) Het geen ghy nau gelooft dat stiefmoers droomen darren.
Hippoly.       Uw’ dobbelsinnigheyd doet tong en tael verwarren.
                    Spreeck openhartigh.    Phae. Min die braed het sinneloos verstand:
                    De wreede ’t mergh verslind, en ’t vier in ’t ingewand,
                    In bloed en adren diep gedompelt en gedoken,
                    (780) Slaet door all’ d’aders heen: gelijck een’ vlam na’et roocken
                    Aen hooge balcken snel in ’t ende vatten vind.
Hippoly.       Ghy woed dan kuyschelijck om vader, dienghe mint?
Phaedra.     Soo is ’t, o Hippolyt, ick minne Theseus kaecken,
                    Hoedanige men die in sijne jeughd sagh blaecken;
                    (785) Doen eerst de baerd uytbrack, en hy noch jongling sagh
                    Het Gnossische gedrogt, dat in den doolhof lagh;
                    En doen de kromme pad door ’t kluwen hem geluckte.
                    Iupijn, hoe blonck hy doen? een wrong sijn’ hayren druckte:
                    Het blond en blosend kleur ten aenschijn uytscheen klaer:
                    (790) Sijne armen sacht van vel die waeren ruygh van hayr:
                    Het aenschijn uwer Phoebe, of liever van den mijnen,
                    Of liefst uw aengesicht. soo saghmen hem verschijnen:
                    Soo was hy aengenaem by sijne vyandin:
[fol. D3r]
                    Soo stack hy ’t hoofd om hoogh. in u blinckt na mijn’ sin
                    (795) Een’ schoonheyd ongetoyt al schoonder uytgelesen,
                    En ’t vaderlijcke kroost al heel straelt uyt uw wesen:
                    Dat evenwel yet strengs van moeders syde brengt,
                    En onder ’t voegelijck is recht van pas gemengt.
                    Het Grieckenaensicht heeft yet stuurs van ’t Scytisch Noorden.
                    (800) Waer ’t ghy met Theseus eer geland aen Cretische oorden,
                    Mijn’ suster liefst voor u gesponnen had de draên.
                    O suster, ’k roep u om de selve saecken aen;
                    Ghy blinckt dan waerghe blinckt, als star in ’s hemels troone:
                    Een bloed twee susters blaeckt, u ’s vaders, my de soone.
                    (805) Ay sie, het smeeckend saed van’t koningklijck geslaght,
                    Onnoosel, ongerept, en sonder vleck, verwacht
                    Al knielende uw’ gena. ’k verander kuysche seden
                    Om uwent wil alleen: ’k verneerme tot gebeden
                    Met opset om uw’ Min. dees dagh sal van gekarm
                    (810) Of leven ’t ende sijn, der vrijster u erbarm.
Hippoly.       Geweldige hemelvooghd, aenhoortghe dan soo goedigh
                    Soo koel de boosheên, en aenschoutse soo langkmoedigh?
                    En wanneer sultghe, soo ’t nu helder is en licht,
                    Uytschieten met uw’ vuyst den fellen blixemschicht?
                    (815) Dat all’ de lucht geschud afstorte, en swarte wolcken
                    En nevelen den dagh verbergen voor de volcken:
                    En dat de starren, die te rug gesprongen sijn,
                    Met krommen koers aengaen, en averechtsen schijn.
                    En ghy bestarrent hoofd, ghy Titan rijck van vlamme,
                    (820) Aenschoutghe aensietghe noch de gruwlen van uw’ stamme?
                    Uw’ fackel dompel: vlie in dicke duysternis.
                    O goôn en menschenvooghd, hoe komt dat ledigh is
                    Uw’ starcke rechterhand? staet door driesnijnde straelen
                    Noch ’t aerdrijck niet in gloed? waer toe, waer toe dit draelen?
                    (825) Op my met donder dreun: schiet my: ’t geschoten vier
                    Verbrande my geswind. de schuldige staet hier:
                    Ick heb de dood verdient: der stiefmoer ick in’t ende
[fol. D3v]
                    Behaeght heb. ben ick ’t waerd dat my een’ vrouwe schende?
                    Scheen ick u reede stof tot soo een gruwelfeyt?
                    (830) Heeft mijn’ gestrengheyd dat verdient? o ydelheyd,
                    O vrouwelijck geslaght, die overtreft in boosheyd!
                    O die Pasiphaë dart tarten in godloosheyd,
                    Die swaer ging van ’t gedroght: dese heeft sich slechs bevleckt
                    Door schennis, en of lang het schelmstuck was bedeckt,
                    (835) Noch baerdese eene vrucht, die alles bragt tot kennis,
                    Door tweegestaltigh merck: het twijfelkind de schennis
                    Der moeder melde, doen ’t sijn stiersch gesicht opsloegh;
                    Als of het sprack: die buyck, die buyck was ’t, die u droegh.
                    O drie en viermael ghy geluckigh hebt verworven
                    (840) Een salig lot, die sijt gesneuvelt en gestorven
                    Door felle stiefmoers haet, door laegen en bedrogh.
                    ’k Benijde, o vader, u, om dat Medea noch
                    Door gift u wou verdoen: maer dees’, wie sou ’t gelooven?
                    De Colcher stiefmoer verre in gruwlen gaet te boven.
Phaedra.     (845) Ick selve ken seer wel de rampen onses huys.
                    Wy staen na’et geen ons past te schuwen als onkuysch:
                    Maer ’k ben my selve nu niet maghtigh. ’k sal u volgen
                    Door woende zee, door rots en vlieten, die verbolgen
                    Heen bruysen starck van stroom; en dul en ongered,
                    (850) Ick derwaert vliegen sal, waer datghe uw’ treden set.
                    O trotse ick kniel, en koom uw’ knie met bede raecken.
Hippoly.       Verr van ons lichaem, wech met dit onkuysch genaecken.
                    Wat’s dit? sy tijt oock aen’t omhelsen even graegh:
                    Men ruck’ van leêr: dat sy verdiende straffe draegh.
                    (855) Ick heb mijn’ slinckerhand geslaegen in heure hayren,
                    En ’t onkuysch hoofd gedraeyt. Diane, uw’ boschautaeren
                    Is noyt rechtvaerdiger ’t geplengde bloed gewijt.
Phaedra.     Nu maecktge my mijn’ wensch deelachtigh, Hippolyt:
                    Ghy heelt mijn’ dolheyd: dit verworf ick met geen karmen,
                    (860) Dats dat, behoudens eer, ick sterreve in uwe armen.
Hippoly.       Vertreck flucx, leef, verwerf oock ’t minste niet van my,
[fol. D4r]
                    En ’t aengeroerde swaerd verlaet’ mijn’ kuysche sy’.
                    Wat Tanais ofme sal van dese smetten wassen,
                    Of wat Maeoot, die sijne ongriecxsche waterplassen
                    (865) In Pontus pekel giet? met all’ den Oceaen
                    De groote zeegod niet dit gruwelijck bestaen
                    Afspoelen soude. o woud, o wildernis, o dieren!
Voester.        Hy is op ’t stuck betrapt, op mijn gemoed, aen’t tieren:
                    Wat sammeltghe versuft: men legge op hem het feyt,
                    (870) En ongedaeght men van godloose geyligheyd
                    Hem self beschuldigh: sond die moet hier sonde kleeden.
                    ’t Is veyligst voor die vreest en ducht eerst toe te treden.
                    Men lijde, of dar en maeck door voorbaet sich gewis.
                    Wat tuygh sal ’t weeten, mits de schuld verburgen is?
                    (875) Atheensche burgers, komt, komt knechten helpt ons trouwelijck,
                    De schaecker Hippolyt, die schenner parst ons grouwelijck:
                    Hy pleeght geweld en kracht, en dreyght vast met de dood,
                    En schrickt die kuysche siel, en houd den degen bloot.
                    Siet schielijck gaet hy door, en vliende sijner straeten,
                    (880) Heeft bevende en verbaest ’t rappier hier leggen laeten:
                    Dit hebbenwe als een pand van ’t leelijck schellemstuck.
                    Verquickt dees’ druckige eerst: dat niemand op en smuck
                    De woest gesleurde pruyck, en ’t hayr gescheurt soo wrevel:
                    Na stad vry draeght het merck en teecken van dit evel.
                    (885) Mevrou, schep moed mevrou, wat krabtghe u soo benout,
                    En schuuyt een yeder, die uw aengesicht aenschout?
                    ’t Gemoed plagh yemand wel door overspeligh blaecken,
                    En niet het ongeval onkuysch en vuyl te maecken.

REY.
[Wijse: Phoebus is lang over de zee.]
                                    SNeller vlied hy met sijn’ voet
                                (890) Als de storrembuyen plegen:
                                    Sneller noch als Corus doet,
[fol. D4v]
                                Wen hy haspelt wolck en regen:
                                    Sneller als de snelle veert
                                    Van een’ star, wiens lange steert
                                    (895) Drijft waer ’t de wind begeert.

                                    Dat de Faem, die ’t lang verleên
                                Aenschout als een Godlijck wonder,
                                    Aller ouden schoonigheên
                                Tegens d’uwe in het bysonder
                                    (900) Vergelijcke, uw schoon gestalt,
                                    Dat het staerend oogh gevalt,
                                    Soo veel te schoonder bralt.

                                    Klaerder als de blosse maen,
                                Wen haer schijnsel is voltogen,
                                    (905) En haere hoorenvlammen staen
                                Op de pruyck in kringk gebogen;
                                    Daerse sluymersoet en sacht
                                    Haeren wagen spoeyt met kracht,
                                    En ’t hoofd opbeurend lacht.

                                    (910) Starlicht wisselt oock sijn’ glans,
                                Als de nachtbo schemerschincker,
                                    Avondstar gewasschen t’hans
                                In den grooten vlietendrincker,
                                    En de selve met haer’ kar,
                                    (915) Alsoo haest ’t licht kriecken dar,
                                    Weer klaere morgenstar.

                                    Ghy, o Bacchus, weergekeert
                                Uyt het oost, met roof verladen,
                                    Dat met wijngerdtorts u eert;
                                (920) Ghy wiens spiesse, rijck van bladen,
                                    Schricken doet het tigerdier;
                                    Ghy die ’t hoornigh hoofd soo fier
                                    Bebind met mijtercier:

[fol. E1r]
                                    Schoon ghy eeuwigh jongling sijt,
                                (925) Ruygh van hayr, noch moet ghy ’t geven,
                                    Voor het hoofd, dat Hippolyt
                                Ongeciert beurt opgeheven:
                                    En of Theseus sich behaeght,
                                    Bacchus bet geviel der maeghd,
                                    (930) Daer Griecken af gewaeght.

[Wijse: Sei tanto gratioso.]
                                    O schoonheyd, twijfelachtigh
                                Besit en goed der sterffelijcke menschen,
                                    Natuurgaef, die onmaghtigh
                                Van duur, men siet in korten tijd verslenssen;
                                    (935) Hoe glipt ghy heen
                                    Met snelle treen?
                                En nauwelijcx verschenen,
                                    En nau bekeecken
                                    Soo sijtghe ’t oogh ontweecken
                                (940) En verdwenen.

                                    De mist van ’t somerswoegen
                                En plondert niet soo seer gekleurde daelen,
                                    Die nieuwe lentens voegen;
                                Wanneer de son in sonnestand met straelen
                                    (945) Van boven blaeckt
                                    En steeckt, en maeckt
                                Dat met veel’ kleendre raden
                                    De nachten jaegen,
                                    En houden, door ’t vroegh daegen,
                                (950) Kortre paden.

                                    De lelibloemen quijnen,
                                De roos het hoofdcieraed haer hoofd laet hangen:
                                    Gelijck het schittrend schijnen
                                Word met een’ blick geruckt van teere wangen.
[fol. E1v]
                                    (955) Hoe dickwils plagh
                                    Geen heele dagh,
                                Maer ’s heeten middaghs hette,
                                    Der schoonsten leden,
                                    En aenschijns roem t’ontkleeden,
                                (960) Door een’ smette?

                                    De schoonheyd is vergangklijck.
                                Wat wijse sal soo bros een goed vertrouwen?
                                    Gebruyckse in ’t leven dancklijck,
                                Terwijl ghy mooght, en schuw het naberouwen.
                                    (965) Stilswijgend glijd
                                    En glipt de tijd,
                                Gevolght van slimmre stonden.
                                    Staeg staegh d’aenstaende
                                    Veel slechter dan voorgaende
                                (970) Sijn bevonden.

                                    Wat voert in ’t woud uw’ sinnen?
                                Geen’ schoonheyd wisser schuylt in achterwegen.
                                    Onvroome brongodinnen,
                                Een’ schaer, die staegh door wulpscheyd is genegen
                                    (975) Om ’t schoone kind,
                                    Dat sy bemind,
                                In bronkristal te trecken,
                                    U sal omringlen,
                                    Daer ’s middaghs boomencinglen
                                (980) U bedecken.

                                    Berghwufte Pan, mitsgaders
                                Bosschaginymf uw sluymeren sal belaegen:
                                    Of ’t licht, dat na d’Arcaders
                                Geboren is, u minne toe sal draegen.
                                    (985) Uw oogh de maen
                                    Verlieft hiel staen,
[fol. E2r]
                                Met haeren witten wagen.
                                    Haer wolckloos swijmen
                                    Wy weten toverrymen,
                                (990) Doen wy ’t sagen.

                                    Wy bliesen de trompette,
                                Maer Hippolyt, ghy waert die haer deed treuren,
                                    En haeren loop belette.
                                De nachtgodin, op datghe haer mooght gebeuren,
                                    (995) Haer’ reyse staeckt.
                                    Geen’ sonne blaeckt
                                Uw aensicht: koude u selden
                                    Verkleumt doet krimpen.
                                    Geen’ witte marmorglimpen
                                (1000) By u gelden.

                                    Hoe lieflijck is t’aenschouwen
                                Een aengesicht, daer dapperheen in sweven:
                                    Twee staetige winckbrouwen
                                Vol majesteyts, hem tot een cier gegeven.
                                    (1005) Sijn witte neck
                                    Magh ’t sonder vleck
                                In glans by Phoebus haelen;
                                    Wien locken cieren,
                                    Die om de schouders swieren,
                                (1010) En staegh dwaelen.

                                    Kort hayr u best wil passen,
                                Dat niet gevlijt en is na sekre wetten,
                                    En ’t voorhoofd ruygh bewassen.
                                Uw’ kracht kan strenge en strijdbre goôn verpletten.
                                    (1015) Uw forsse geest
                                    Geen’ reusen vreest.
                                Uw’ borst geen’ Mars dar wijcken:
                                    En door ’t wel tieren,
[fol. E2v]
                                    Uw’ spieren Hercles spieren
                                (1020) Vroegh gelijcken.

                                    Indienghe op ’t paerderennen
                                Belust sijt, ghy sult Cyllarus betoomen,
                                    En ridderlijcker mennen
                                Als Castor self, in ’t midden aller vroomen:
                                    (1025) Of span de pees
                                    Met seenwe en vlees,
                                En schiet na uw vermogen
                                    Om ’t veerst; noyt rieten
                                    Van Creten streng in ’t schieten
                                (1030) Veerder vlogen.

                                    Of micktghe als Partsche volcken,
                                Geen pijl sal sonder vogel nederstijghen:
                                    Uw schichtpunt in de wolcken
                                Sal sijnen roof, ’t laeu ingewand doorrijgen.
                                    (1035) Hoe selden heeft
                                    Men oyt beleeft
                                Dat schoone sijn behouden?
                                    God wil u spaeren,
                                    O bloem, verduur met jaeren
                                (1040) Onschoone ouden.

                    Wat dar een wijfs oploopentheyd
                    Niet doen en dencken? sy bereyd
                    Aenklaghten, och een schendigh ding,
                    Voor den onnooslen jongeling;
                    (1045) En met gesleurde pruycke tracht
                    Geloof te krijgen na haer’ maght,
                    In soo godloos een’ eveldaed:
                    s’Ontoyt al ’t prachtigh hoofdcieraed,
                    Bevocht de wangen treurens moe:
                    (1050) En stelt met vrouwentreken toe
[fol. E3r]
                    Bedrogh en allerleye list.
                    Maer hoe, wie komt hier aen? wie is ’t,
                    Die in sijn aengesicht uytbreyd
                    Een’ koningklijcke majesteyt,
                    (1055) En moedigh in de lucht beurt ’t hoofd?
                    Hoe lijckt hy, datmen ’t nau gelooft,
                    Den schoonen jongman Hippolyt?
                    Ten waer de kaecken minder blijd,
                    Van bleeckheyd quynden doods en naer,
                    (1060) En ’t opgerecht en slordigh hayr
                    Dat lochende. ’t is Theseus wis,
                    Die ’t aerdrijck weergelevert is.

Continue

DARDE BEDRIIF.

Theseus.    Voester.

                    TEn laetsten ben ick eens ontvloden, na’et lang klimmen,
                    Den endeloosen nacht en ’t aspunt, dat de schimmen
                    (1065) In groote vangenis beschaduuyt. mijn gesicht
                    Dat schemert, en kan nau gedoogen ’t lieve licht.
                    Eleusis viermael heeft geoegst vrou Ceres aeren:
                    De weeghschael dagh en nacht soo dick ging evenaeren,
                    Terwijl de twijffelmoeyt van ’t onbekende lot
                    (1070) My, onder ramp van dood en leven, by den god
                    Des afgronds heeft verlet. alleen een deel van ’t leven
                    ’t Gevoelen der ellende is overigh gebleven
                    Voor my gants afgeleefde. Alcides maeckte in ’t lest
                    Een end van mijnen toght: en (doen hy uyt sijn nest
                    (1075) Den rekel leyden sou, dien hy der helle ontruckte)
                    Was oorsaeck dat met hem mijn’ weereldreys geluckte:
                    Maer d’afgematte deughd de voorge kracht ontseyd:
                    Mijn’ beenen beven. oh wat was ’t een arrebeyd
                    Van uyt den viervliet, die met vlammen welt verbolgen,
[fol. E3v]
                    (1080) Te snoffen na de lucht, Alcides spoor te volgen,
                    En doods gevaer t’ontvlien? maer wat voor een gedruys
                    Van schreyen raeckt mijn oor? hoe isser voor in ’t huys
                    (Men melde het my) misbaer en traenen en ontstellen,
                    Vermengt met droef gekarm? den vooghd en waerd der hellen
                    (1085) Al heel die herberg past.    Voe. ’t Is Phaedra die te groots,
                    En heel hardneckigh by het raedslot blijft des doods,
                    En ons geschrey veracht, en dreyght van hier te scheyden.
Theseus.      Wat oorsaeck heeftse sich tot sterven te bereyden,
                    Voorneemlijck nu haer man gekeert is moegereyst?
Voester.        (1090) Dese oorsaeck self veel eer een’ rijpe dood vereyst.
Theseus.      Wat of’ er wightighs magh in dees’ verbaestheyd schuylen?
                    ’k Verstaet niet: spreeck klaer uyt. wat port haer dus te huylen?
Voester.        s’Ontdeckt het niemand niet, en overdroeve vrou
                    Verberght, in’t diepst van’t hart, ’t geheym van haeren rou,
                    (1095) En is van opset by sich selleve te slijten
                    ’t Geen haer tot sterven port: dit is ’t dat ons doet krijten.
                    Oh spoey, ick bidde u spoey, ’t is noodigh, ga doch voort.
Theseus.      Ontsluyt ’t gesloten hof, en opent ’s konings poort.

Theseus. Phaedra.
                    HElaes mijn’ bedgenoot, is dat na groot verlangen,
                    (1100) Het aensicht uws gemaels en bruydegoms ontfangen?
                    Wat maeckt uw’ rechterhand met dat gevatte swaerd?
                    Hoe komt het dat uw moed om my niet wat bedaert?
                    En waerom meldghe niet wat dat u ’t licht doet wijcken?
Phaedra.     Ah Theseus groot van moed, ick bid u by den rijcken
                    (1105) En koningklijcken staf, by uwer soonen aerd,
                    By uwe komst, en by mijne assche alree vergaert,
                    Vergunme dat ick sterf.    The. Wat doet u ’t sterven kiesen?
Phaedra.     Doods oorsaeck melden is doods waerde vrucht verliesen.
Theseus.      Geen mensch behalven ick die heeft hier hoorens kans.
                    (1110) Wat schroomtghe voor ’t gehoor uws overkuyschen mans?
                    Seg op, ick salt ’t geheym in trouwen boesem decken.
[fol. E4r]
Phaedra.     Vertreck niet ’t geenghe wilt dat niemand sal vertrecken.
Theseus.      Ick sal u nimmermeer vergunnen stervens maght.
Phaedra.     Wie kan ’t beletten, als ick sterven wil met kracht?
Theseus.      (1115) Seg op wat sonde dat ghy boeten wilt met sterven?
Phaedra.     Maer dat ick leef.    The. Kan ick met traenen niet verwerven?
Phaedra.     Men sterft de waerdste dood terwijlmen word beschreyt.
Theseus.      Sy swijght vast langs hoe meer: dit oude wijf ontbeyd,
                    Dees’ voester ’t melden sal door banden slagen smeten,
                    (1120) ’t Geen dese weygert. bind dese am met boey en keten,
                    En drijft haer ’tgeen sy heelt met slagen uyt en pijn.
Phaedra.     Hou op, ’k salt seggen, wanneer ’t ymmers soo moet sijn.
Theseus.      Wat keertghe van ons af uwe oogen rood geswollen,
                    En deckt met uw gewaed de traenen, die’er rollen
                    (1125) En bigglen reys aen reys van uwe kaecken? nu.
Phaedra.     O schepper van den goôn, tot tuygh aenroep ick u,
                    En u, o schitterglans van ’s hemels fackelvlamme,
                    Wiens opgang oirsprong gaf aen onsen hoogen stamme;
                    Besprongen ben ick niet met mijnen wil geschend:
                    (1130) ’t Geweten niet besweeck door stael of dreygement:
                    Het lichaem evenwel geweld en kracht most voelen:
                    Ick sal mijn’ kuyscheyds smet met wondenbloed afspoelen.
Theseus.      Seg op, seg op, wie heeft mijn’ roem verdelgt soo ras?
Phaedra.     Die dienghe minst verdenckt.    The. ’k Wil ’t weeten wie het was.
Phaedra.     (1135) Dit swaerd des schenners sal ’t u duydlijck kunnen seggen,
                    Het welck hy, ang voor ’t volck, ontvliedend hier liet leggen.
Theseus.      Wat schelmstuck, wee my, sie ’k? wat sie ’k voor een gedroght?
                    Het koningklijck yvoir, soo karteligh doorwrocht
                    Met kleene beelden: ’t hecht dat praelt met ’t Attisch wapen.
                    (1140) Maer waer langs of hy self ontsnapt is?    Phae. Dese knaepen
                    Verbaest hem sagen vlien soo snel als of hy vloogh.

THESEUS.
                    BY d’heylge godesvrucht, by d’oppergod om hoogh,
                    En die het tweede rijck der golleven met maght toomt;
[fol. E4v]
                    Waer her of dese smet van ’t schendige geslaght koomt?
                    (1145) Heeft Griecken dien gequeeckt, of Phasis Colchis vloed,
                    Of Scythsche Taurus? dit van deughd veraerdend bloed
                    Is sijnen stam gelijck, en aerd na sijne moeder:
                    Den Amazonen is het eygen langs hoe woeder
                    Te haeten ’t huwelijck; en ’t lichaem, dat lang reyn
                    (1150) En kuysch was, door misbruyck te maecken lustgemeyn.
                    Snoode afkomst, die geen’ wet eens betren lands kan binden.
                    Selfs dieren bloedschand vlien, en die niets schandlijck vinden,
                    Bewaeren noch de wet van bloedverwantschap. waer
                    Is ’s jongmans aengesicht, en dat gemaeckt gebaer?
                    (1155) Die majesteyt, die soo ontsaghelijck wou schijnen,
                    Geneyght tot overoude en lang verstorve mijnen?
                    Dat statigh opsicht, en die strenge stuure zeên
                    Des guuren ouderdoms? o ghy bedrieghlijckheen
                    Des wandels, die soo diep verberreght uw’ gepeynsen,
                    (1160) En met ’t schoon aenschijn kunt de smet der siele ontveynsen.
                ,,  De schaemteloose sich met schaemte kleeden kan:
                ,,  Godvruchtigheyd bedeckt den Goddeloosen man,
                ,,  En rust den stouten mensch: bedriegers prijsen waerheyd,
                ,,  De laffe schijnen streng. o swerver in de naerheyd
                    (1165) Der bosschen, wildeman, kuysch ongerept en ruw;
                    Hoe waertghe t’mijner schand dus lang van ’t hylick schuw?
                    En luste het u aldus het mannenrecht te winnen,
                    En van mijn bedde met dit schelmstuck te beginnen?
                    Nu nu weet ick ’t u danck, o god daer ’t al voor beeft,
                    (1170) Dat door mijn’ vuyst geraeckt, Antiope is gesneeft:
                    Dat ick, afstijgend naer des afgronds duystere holen,
                    U uwe moeder niet sorgvuldigh liet bevolen.
                    Loop loop voorvlughtigh wijd door ’t onbekende land;
                    Schoon ghy gescheyden word aen ’s aerdboôms andren kant,
                    (1175) Door Oceaensche diepte, en wandelt daer gescholen
                    In d’andre werreld ghy treed tegens onse solen,
                    Al is het datghe u berght in d’allerveerste wijck,
[fol. F1r]
                    En ’t aspunt overschrijd, dat steyle en naere rijck,
                    En veerder doolt dan ’t sneeu der grijse wintersche oorden,
                    (1180) En ’t buyigh dreygement van ’t kil bevrosen Noorden
                    Laet achter uwen rugh; noch sultghe niet ontgaen
                    De straffe van uw quaed: staegh sal ick achteraen
                    U, die voorvlughtigh sijt, nastappen al verbolgen,
                    En alle winckels door u op de hielen volgen,
                    (1185) En overmeeten ’t al, ’t geen ghy gesloten waent,
                    ’t Geen veer leyd, ’t geen dat schuylt, ’t geen woest en ongebaent,
                    En heel verscheyden leyt: geen’ plaetse salme weeren.
                    Mijn’ bedeloften ick oock herwaert aen sal keeren,
                    Waer langs men met geen’ schicht u kan doorschieten fel.
                    (1190) Ghy sult vernemen wie gekeert is uyt de hel.
                    De vader van de zee verwilgde my drie beden,
                    En heeft dees’ gifte by des afgronds heyligheden
                    Bevestight met een’ eed: o zeevooghd, nu is ’t tijd,
                    Vergunme een’ droeve gift, en geef dat Hippolyt
                    (1195) Niet langer en aenschou de blijde sonnestraelen:
                    Geef geef dat ’s vaders toorn ter schimmenwaert doe daelen
                    Den boosen jongeling: o vader, kom uw’ soon
                    Rampsaligh nu te hulp. wy souden voor uw’ troon
                    Niet spillen dese gaef, als sijnde d’alderleste,
                    (1200) ’t En waer groot hartenleed ons dit van ’t harte preste.
                    Ick heb in ’s afgronds poel mijn’ bedeloft gespaert,
                    En by d’afgrijsslijckheen van Pluto onder d’aerd’,
                    Doen d’helsche vorst ons dreyghde, ang sijnde voor sijn’ vrouwe;
                    O vader, nu bewijs uw’ toegeseyde trouwe.
                    (1205) Hoe toeftghe noch, en maeckt de zee noch geen geruysch?
                    Beweef de duysternis met bulderend gedruys
                    Van winden, die het vlack met swarte nevels decken:
                    Ontruck ons starrenglans en ’s hemels heldre plecken:
                    Giet uyt de soute zee: gedroghten weck op ’t ruym,
                    (1210) En daghvaert in uw’ toorne oock ’t Oceaensche schuym.
[fol. F1v]
REY.
                    O vrou natuur, ghy moeder van den goôn,
                    En ghy, o vooghd van ’s hemels klaeren troon,
                    Die het gestarnt aen ’t snelle dack gespreyt,
                    En d’assen met geswinde naeven dreyt,
                    (1215) En wentelt staegh de wufte flonckervieren;
                    Hoe waecktghe soo besorght in ’t hemelstieren?
                        Soo dat nu vorst en rijp het bosch ontkleed:
                    Nu d’appelboom weer koele schaduw spreed:
                    Dat nu de neck des zomerleeus verschroockt
                    (1220) Met grooten brand en hette ’t koren koockt:
                    Nu weer de herbst, door ’t maetighen der tijen,
                    Het weeldigh oeft tot rijpheyd doet gedijen.
                        Maer waerom ghy de selve groote god,
                    Die ’t allergrootst bestiert na uw gebod;
                    (1225) Op wien ’t gewight der wijde weereld drijft,
                    Dat na uw’ wenck sijne ommekreyssen schrijft;
                    Hoe sietghe met soo groote een’ sorgeloosheyd
                    Van boven aen der menschen bittre boosheyd?
                        Soo datghe den godloosen niet en schut,
                    (1230) Nocht na verdienst den vromen streckt tot nut.
                    Onordentlijck Fortuyn ons doen beleyd,
                    En blind en sot haer’ gaeven spilt en spreyd:
                    Haer’ gunste doet het aldersnoodste opluycken,
                    En heyligheyd voor maght en geylheyd duycken.
                        (1235) In ’t heerlijck hof bedrogh den meester maeckt:
                ,,  ’t Volck lacht wanneer een dief op ’t kussen raeckt:
                    Het eert en haet een’ selven wispeltuur.
                    Rechtvaerdigheyd bekomt haer’ vroomheyd suur:
                    De kuysche siel in armoe diep blijft steecken,
                    (1240) En overspel heerscht maghtigh door gebreken.
                        O dwaese schaemt van buyten schoon bestreecken.
                    Maer wat of ons dees bood voor tijding brengen sal?
                    Hy sieter druckigh uyt, en houd al hijgend stal.

Continue

[fol. F2r]

VIERDE BEDRIIF.

Theseus.    Bode.

                    O lot der dienstbaerheyd, hoe lastigh valt uw juck?
                    (1245) Wat maecktghe my ten bood van ’t schendigh ongeluck?
Theseus.      De neerlaegh niet ontsie vrypostigh te verbreeden:
                    ’k Verwacht niet onbereyd den slagh der swaerigheden.
Bode.           De tong ontseyt uw leet te melden en uw kruys.
Theseus.      Seg op, wat ramp beswaert ons aengevochten huys?
Bode.           (1250) Helaes! uw Hippolyt quam jammerlijck te sneven.
Theseus.      O vader, ’k wist al dat hy was geraeckt om ’t leven:
                    De schaecker leydt’er toe. hoe quam hy aen sijn’ dood?
Bode.           Na dat hy met gevaer verbaest ter stad uyt vlood,
                    En reckte sijnen pad met snelheyd door vertsaegen,
                    (1255) Hy hooge kleppers flucx heeft in ’t garreel geslagen,
                    En toomde hunn’ monden met het leuterend gebit:
                    Doen momplend allerleys, dan dat, dan weder dit,
                    Verfoeyende den boôm des vaderlands, veelvuldigh
                    Hy om sijn’ vader roept, en streng en ongeduldigh
                    (1260) Der rossen toomen schud, en hun den breydel viert:
                    Wan ras de woeste zee van uyt den afgrond tiert,
                    En swelt en groeyt, en gaet tot aen de starren bruyschen.
                    Geen wind blaest over ’t zout: de lucht is vry van ’t ruysschen.
                    ’t Gepaeyde vlack beroert word van sijn eygen weer:
                    (1265) Geen’ zuydewind onstelt soo fel ’t Sicanisch meer,
                    Geen’ zee en rijst soo hoogh door baeren aen het woeden,
                    Wan Corus meester is, en rotsen door de vloeden
                    Aen ’t davren raecken, en het grijse en siedend schuym
                    Leucates toppen beuckt, op ’t grondeloose ruym.
                    (1270) Een’ hoogh gebulte zee verrijst. de vloed geswollen
                    Komt met een zeegedroght na sand en strand toe rollen:
                    Doch dreyght soo groot een’ smet geenssins der schepen boord,
                    Maer ’t land. geen lichte stroom de baeren wentelt voort:
[fol. F2v]
                    ’k En weet niet wat de golf, veel grooter dan veel’ golven,
                    (1275) Magh houden in haer’ opgehoopten schoot gedolven:
                    Wat aerde een nieu gebroed wil toonen ’s hemels slot.
                    Een eyland komt’er op; en Epidaurus God,
                    En de Scironides, steenrotsen van den volcke
                    Bekent door Scirons straf, gaen schuyl in waterwolcke:
                    (1280) Oock ’t land genepen van twee barrenende zeen.
                    Terwijlwe dit verbaest beklaegen met gesteen,
                    Soo loeyt het gantse vlack, en alle klippen kraecken
                    Van allen kanten, en haer’ toppen dauwen braecken
                    En schuymen by gebeurt; vermits de zee sich rept:
                    (1285) Gelijck de wallevisch, die gierigh water schept,
                    Het welck hy weder loost door pijpen wijd van monden,
                    Daer hy in ’t ontdiep swemt der Oceaensche gronden.
                    De waterkloot in ’t end barst ysslijck door den stoot,
                    En strandwaert voert de plaegh, door vreese ruym soo groot.
                    (1290) De zee haer ondier volght, en swallept op het drooge.
                    De schrick mijn’ beenen schud.    The. Maer hoe was in uw ooge
                    Dat woeste lijf van leest.    Bo. De groote pekelvar
                    Stack uyt een’ blaeuwen neck, en beurde een’ groene star
                    Met opgeheven kam na boven. bey sijne ooren
                    (1295) Die waeren borstligh, bont gekaeckelt yeder hooren,
                    En soo van kleur, gelijck een stier die kudden temt,
                    En een die in de vloên geboren drijft en swemt.
                    Hier blickert sijn gesicht: daer braeckt hy vier en voncken.
                    De vette neck, waerop de blaeuwe vlacken proncken,
                    (1300) Beurt grove spieren op. de neus heel wijd gegaet.
                    Al gaepend snuyft en snorckt. groen klevend mosch cieraed
                    Aen borst en kossem geeft. roo verwe sprengt de lenden,
                    Het achterlijf in visch en ondier sich gaet enden,
                    En ’t overige deel van ’t groot geschubde beest
                    (1305) Sleept endloos achteraen. die walvisch word gevreest,
                    Als een die ’t snelle schip verswelgt, en weer kan geven
                    Van ’t onderste der zee. de waterkusten beven,
[fol. F3r]
                    En het verbaesde vee langs d’ackers heenen vlied.
                    De harder volght uyt schrick sijn’ koeyen langer niet.
                    (1310) ’t Gedierte ’t woud verloopt. de jaegers staen en kijcken,
                    Van vreese doods en stijf: noch sietmen niet beswijcken
                    Den moed van Hippolyt; die met den toomen kort
                    Sijn’ paerden ment en drijft, en die vervaert sijn, port
                    Met sijn’ bekende stem. een wegh, om licht te sneuvelen,
                    (1315) By Argos leyd, wat hoogh op de gebrokene heuvelen,
                    Heel dicht op ’t naeste strand der aengelege zee.
                    Hier scharpt sich dat gevaert, en maeckt sijn’ gramschap ree.
                    Na dat het in sich self vergrimde, en dat de tooren
                    Sich zarde, en maeckte vast een veurspel van te vooren,
                    (1320) Soo vlieght het snellijck voort, met een’ geswinden vaerd,
                    En raeckt met spoenden tred nau ’t bovenste van d’aerd,
                    En vreeslijck siende, houd stal voor zidderenden wagen.
                    Uw soon hier tegens aen rijst op, en onverslagen
                    En fors van aengesicht luyd donderd dreyght en graeut
                    (1325) Dees ydle schrick mijn’ moed in ’t minste niet verflaeut:
                    Want als mijn vader weet ick raed tot stierentemmen.
                    De rossen wreveligh, die met geen’ breydel stemmen,
                    Heen rucken met de raên, en ree gedwaelt van ’t pad,
                    Verbijstert vaeren voort, dat langs, daer vlug en rad
                    (1330) De rasery hun jaeght, en hollen door de rotsen.
                    Maer als een stuurman, wen in zee de baeren klotsen,
                    De kiel wend slincx dan rechts, en nimmer dwars aen voert
                    De sijde na de vloên, die hy door stuurkunst loert;
                    Niet anders ment hy oock de spoeyende garreelen.
                    (1335) Nu druckt ’t gebit den beck, met stijfgespanne zeelen:
                    Met dwarsse slagen tout hy reys aen reys den rug.
                    De staeghe meedgesel die volghtse al even vlug;
                    Nu glippende over ’t ruym en ’t effen: nu in ’t wenden
                    Dwaelt ’t ondier hun te moet, en jaeght van allen enden
                    (1340) Den beesten bangheyd aen, die verder niet en vlien:
                    Mits ’t grousaem zeegedroght ’t gehoorent hoofd laet sien,
[fol. F3v]
                    Ontmoetend hun heel nors van toornigheyd geswollen.
                    De kleppers doen verbaest geraecken aen het hollen,
                    En luystren nocht na toom, na sweep, of voermans keel.
                    (1345) Sy worstelen om sich te vryen van ’t garreel,
                    Verschoppende hunne vracht, met voeten opgeheven.
                    Uw soon voorover plat op ’t aensicht komt te sneven,
                    En wickelt en verwart sijn lichaem in een’ strick:
                    En hoe hy sich meer rept, te vaster word hy dick
                    (1350) Van volleghsaemen knoop beswachtelt door het woelen.
                    ’t Bedreven schellemstuck de beesten ras gevoelen,
                    En vry van wagenaer, met ’t glippen van de raên,
                    Waer hun de vreese jaeght daer rennen sy op aen:
                    En sulck een wagen was ’t die sijne vracht niet kende,
                    (1355) En vloeckende den dagh, dien ’t valsche sonlicht mende,
                    Ten buytenbaensche banck uytschockte Phoebus soon.
                    Het veld word overwijd besprengt van ’t bloed des doôn.
                    Het hoofd gekraeckt gekneust, op ’t harde van de rotsen,
                    Men reys aen reys moght sien ophuppelen en botsen.
                    (1360) De doorenheggen voort gaen strijcken met het hayr.
                    Een harde keysteen rijt ’t schoon aenschijn gants en gaêr.
                    ’t Rampsaligh schoon komt door veel’ wonden t’ overlijen,
                    En over ’t stervend lijck geswinde wielen glijen.
                    Een halfgebrande pael, juyst mids by d’eechenis,
                    (1365) In ’t end ’s gesleepten lijfs en romps verletter is.
                    Door ’t hechten van den heer de wagen staet gebonden.
                    De rossen stuyten kort, mits ’t haperen der wonden,
                    En breecken te gelijck het marren met hunn’ heer.
                    Doen snijden tacken den halfdooden meer en meer:
                    (1370) Soo doet het braembosch, scharp van doorens stekelheden,
                    En elcke stronck die vat een deel van ’s dooden leden.
                    De knechts, een’ droeve schaer, die dwaelen al bedruckt
                    Omher de plaetse, daer uw soon van een geruckt
                    Uytteyckent ’t lange pad, met bloênde purperkleuren.
                    (1375) De honden op het spoor om’s meesters leden treuren.
[fol. F4r]
                    De nyvrige arrebeyd der droeven met gesteen
                    Tot noch toe ’t lichaem niet kon brengen gants by een.
                    Is ditte schoonheyds glans? die t’hans noch soo vermetel,
                    Onfeylbaer erfgenaem van sijnes vaders setel,
                    (1380) En heerlijck rijcxgenoot der starren glans beschaemt,
                    Ter jongste staci dees ten lijcke word versaemt.
Theseus.      Natuurkracht al te starck, met wat een groot vermogen
                    Verbindghe d’ouders, door den band des bloeds bewogen?
                    Hoe eeren wy u oock selfs tegens ons gemoed?
                    (1385) Mijn wil was ’t, dat door straf sijn’ misdaed werd geboet:
                    ’k Beween nu mijn verlies.    Bo. Die geen en schreyt niet eerlijck,
                    Die schreyt om ’t geen hy wenschte.    The. Ick acht voor al dit deerlijck,
                    En d’allergrootste ramp, indien het ongeluck
                    ’t Gewenschte afgrijslijck maeckt.    Bo. En waerom druypt van druck
                    (1390) Uw’ wange, indienghe hem haet?    Bo. Ick schrey niet om ’t verloren:
                    Maer dat ick vader hem deede in sijn bloed versmooren.

REY.
[Wijse: Het was een jonger held.]
                                    Hoe draeyt Fortuyn het al,
                                    Door schendigh ongeval?
                                Min woedse tegens kleene.
                                    (1395) Wie sich niet hoogh verheft,
                                    Gods hands veel sachter treft,
                                En leeft bevrijd van peene.

                                    Vergeten burger rust
                                    Van tweedraght onbewust:
                                (1400) In hutten slaeptmen stiller.
                                    Het hemelhoogh gesticht
                                    Voor geene stormen swicht,
                                Nocht voor den regenspiller.

                                    Het blixemend geschal
                                    (1405) Schiet selden nedrigh dal.
                                Iupijn met donderslagen
[fol. F4v]
                                    Kan ’t woud van Cybele
                                    En Caucasus, in ’t bree
                                En ’t lange, schrick aenjaegen.

                                    (1410) Iupijn pickt uyt beducht
                                    ’t Geen hoogst rijst in de lucht.
                                ’t Laegh dack des ongeachten
                                    Geen’ groote ontsteltheyd lijd:
                                    Geswind vervlieght de tijd,
                                (1415) Met twijffelbaere schachten.

                                    Geen mensch vind heul nocht trou
                                    By dese blinde vrou.
                                Hy die de dood ontvlughte,
                                    Des hemels starren sagh,
                                    (1420) En ’s levens heldren dagh,
                                Vind ’t huys vol ongenughte:

                                    En siet sijn vaders stoel
                                    Bedruckter als de poel
                                Des jammers in het keeren.
                                    (1425) Godin, die ’t outer ciert,
                                    Daer u Athenen viert,
                                Ghy kuysche, die wy eeren:

                                    Nu Theseus ’s hemels troon
                                    Aenschout en d’oppergoôn,
                                (1430) En komt van Stix opklimmen,
                                    Ghy Pluto paeyt, en wyd
                                    Hem weder Hippolyt:
                                De wreedaerd mist geen’ schimmen.

                    Wat klaeghelijck een’ stem galmt van den hoogen daecken,
                    (1435) En wat wil Phaedra met gestroopte klinge maecken?

Continue
[fol. G1r]

VIIFDE BEDRIIF.

Theseus.    Phaedra.

                    WAt dolheyd noopt u, die ontstelt sijt door ’t geween?
                    Wat wil die bloote kling? wat wil dat droef gesteen,
                    En ’t jancken op het lijck uws vyands korts verbannen?
Phaedra.     O fellen afgronds vooghd, koom my koom my aenrannen:
                    (1440) Stier tegens my ’t gedroght der blaeuwe baeren uyt:
                    Wat Tethys wreed van aerd in haeren schoot besluyt,
                    En al wat d’Oceaen met wufte pekelgolven
                    Bevattend, in het diepst der gronden houd gedolven.
                    O Theseus staegh vervloeckt, o die noyt waert gewoon
                    (1445) Te keeren met geluck. den vader en den soon
                    Uw’ komste ’t leven kost. ghy sloopt uw huys moordaedelijck,
                    Door min of haet altijd uw’ eyge vrouwe schadelijck.
                    O Hippolyt, hoe sie ’k uw aenschijn dus in ’t stof?
                    Heb ick ’t soo toegemaeckt? wat wreede Scinis of
                    (1450) Procrustes heeft gespreyt uw’ lieve ledemaeten?
                    Of wat Cretenser stier, tweestaltigh, uytgelaeten
                    In ’t loeyen, daer hy me Dedaelschen doolhof vult,
                    Heeft met gehoornden muyl soo fors u sonder schuld
                    Verscheurt? oime waer of uw’ schoonheyd is gebleven?
                    (1455) Uwe oogen ons gestarnte? hoe, leghtghe sonder leven?
                    Een luttel u vertoon, en luyster na mijn’ reên.
                    Ick spreeck niet schandelijcx. ick sta u toe de peen
                    Te boeten met dese hand, en sal het lemmer drucken
                    In dese onreyne borst; en van haer’ schellemstucken
                    (1460) Met eenen van haer’ siel uw’ Phaedra stroopen ras;
                    En volgen u ontsint, door zee, door ’t helsch morasch,
                    Door viervliet en door Styx. laet ons de schimme paeyen.
                    Ontfang mijn hulsel en het hayr, met droevigh schrayen
                    Geruckt van ’t voorhoofd, rood van nagels opgescheurt.
                    (1465) Te paeren siel met siel en vielme niet te beurt;
[fol. G1v]
                    Maer ’t isme wel vergunt te paeren d’ongelucken.
                    Indienghe schuldigh sijt aen bloedschands schellemstucken,
                    Soo sterf gewillighlijck der min te wille dan;
                    Indienghe suyver sijt, ter liefde van uw’ man.
                    (1470) Of sal ick mijn’ gemael by blijven in het huwelijck,
                    Dat ick bevleckte door dees’ misdaed al te gruwelijck?
                    Ontbrack die gruwel noch, op dat ghy onbesmet
                    Gebruycken soud een door het bloed gewroken bed?
                    O dood, ghy stilpijn van het quaed der minnezeden!
                    (1475) O dood, ghy eere der geschondene eerbaerheden,
                    Wy vlien tot u; doe op, doe op uw’ sachten schoot.
                    Athenen hoor, en ghy, o vader, ruym soo snood
                    Als vege stiefmoer, valsch is ’t geen ick u vertelde,
                    En logenachtigh, als een’ sinneloose ontstelde,
                    (1480) Versierde ick schennis, die mijn hart door rasery
                    Self ingesopen had. rampsaelge vader, ghy
                    Hebt straf genomen van ’t geen valsch is en gelogen.
                    D’onnoosle jongeling, heel kuysch van siel en oogen,
                    Door mijn’ bloedschennis hier gesmoort leyt in sijn bloed.
                    (1485) Ontfang, o Hippolyt, het geen u waeren doet.
                    Mijn’ goddeloose borst ontbloot ick voor ’t rechtvaerdigh
                    Ter wraeck geslepen spits. mijn wondenbloed sal waerdigh
                    Den heylgen jongeling ’t lijckoffer nu voldoen.
                    Leer leer, o vader, uyt de stiefmoêr, met wat soen
                    (1490) Ghy uw gesleurden soon sijn’ schimme moet bevreden:
                    Bestel hem na verdienst in onderaerdsche steden.

Theseus.    Rey.
                    GHy keel des jammerpoels, bleeckverrewigh en graegh,
                    Spelonck van Taenarus, vergetelvliet, die staegh
                    Sijt aengenaem der siel, gemat door veele rampen,
                    (1495) Ghy log en traegh moerasch, ontfangt in uwe dampen
                    My goddelosen mensch, en druckt met endloos wee
                    Hem, die gedompelt word. nu wilde woeste zee,
[fol. G2r]
                    Nu zeegedroghten fel van aerd, en wat beneden
                    In Proteus baeren schuylt, komt herwaert, ruckt de leden
                    (1500) Van my, die in soo groot een schelmstuck juych en lach,
                    In d’allerdiepste kolck: en ghy, o vader, ah!
                    Die willigh staegh verhoort mijn’ toornige gebeden;
                    ’k Heb een doodwaerdigh feyt bestaen, en heb de leden
                    Mijns afgescheyden soons door moord ter neergeleyt,
                    (1505) En deerlijck over veld en ackers heen gespreyt:
                    En die ’t versierde quaed wil wreecken na vermogen,
                    In waere boosheyd ben vervallen door de logen.
                    ’k Heb met mijn’ misdaed zee en lucht en hel vervult.
                    Dees’ rijcken alle drie die waegen van mijn’ schuld.
                    (1510) ’k Hoop wijders op geen heyl. was ’t daerom dat ick keerde?
                    Ah stond u hierom op de ruyme pad na d’eerde,
                    Op datghe beyder lijck en dobblen moord aenschout?
                    Om van uw’ vrou en kind versteecken ongetrout,
                    Het lijckrijs uwes soons en uwer gemaelinne
                    (1515) Met eene selve torts t’ontsteecken droef van sinne?
                    Alcides, schencker van het swarte en naere licht,
                    Send Dis uw’ gaeve weêr. herlever mijn gesicht
                    d’Ontvlode schimmen, wee my goddeloosen mensche!
                    Vergeefs ick om de dood soo korts verlaten wensche.
                    (1520) Ghy raeuwaert, kunstenaer des neerslaghs van uw’ soon,
                    Die moord gebrouwen hebt, soo fel en ongewoon,
                    Eysch nu verdiende straf op uwen eygen koppe.
                    Een’ pijn, die d’aerde raeckt met streng gebogen toppe,
                    Den losgelaten na den hemel spouwe in tween.
                    (1525) ’k Word steyl geschoten over Scirons rotsen heen.
                    ’k heb swaerdre straf gesien, die Phlegeton (wiens golven
                    Omcinglen de gedoemde, in helschen brand gedolven)
                    De sondaers lijden doet. ’k weet ree wat straf, wat kolck
                    Mijn geest te wachten hebb’. wijckt wijckt misdadigh volck,
                    (1530) De stadige arrebeyd van Sysiph grijs van jaeren,
                    Sijn steen, op desen neck getilt met groot beswaeren,
[fol. G2v]
                    Mijn’ slaevende armen matte. ick sy ten spot den vliet
                    Die op de lippen staet. de felle vogel schiet
                    Van Tytius na my; ter straf mijn’ lever wasse.
                    (1535) En ghy, Ixion, rust: het rad dat om uwe asse
                    Herwentelt sonder te weerstreven even seer,
                    Dat draegh mijn’ leden wegh, met toegedreven keer.
                    Gaep aerdrijck, bayerd in wanschapenheyd afgrijsselijck,
                    Ontfangme ontfangme. ’k ga met meerder recht na’et ysselijck
                    (1540) Gedoemde sielenspoock: ick volge mijnen soon.
                    Vertsaegh niet, schimmenvooghd, ’k naeck suyver uwen troon.
                    Ontfangme, die niet meer sal’t eeuwigh huys begeven.
                    Geen bidden goôn beweeght: maer werdense gedreven
                    Met smeecken tot wat schelms, sy gaven haest gehoor.
Rey.             (1545) De tijd van rou en klaght duurt eeuwigh door en door,
                    O Theseus, uwen soon betael sijn’ leste stacy,
                    En berg geswind de leên, soo gruwelijck eylaci
                    Gesleurt gescheurt, en vuyl besoedelt van den moord.
Theseus.      Brengt herwaert ’t overschot des lieven lijfs: brengt voort
                    (1550) ’t Gewight der leden ruw en reuckloos gaêrgedraegen.
                    Is dees mijn Hippolyt? ick ick heb u verslaegen,
                    Ick ken mijn’ schendaed: ’k heb om ’s vaders hulp gebeên,
                    En nuttigh vadergift; op dat ick niet alleen
                    En eenwerf schuldigh waer als vader aen dees’ plaegen.
                    (1555) O kinderloosheyd, ramp in afgesloofde dagen,
                    Erbarmelijcke man, omhels omhels de leên,
                    En nedervallend stoof, met hartelijck gesteen,
                    Al watter van uw kind noch over is gelaeten.
                    Schick des gescheurden lijfs misleyde ledemaeten,
                    (1560) O vader, ordentlijck te saemen al geheel,
                    En op sijn’ plaets herleg een yeder dwaelend deel.
                    De starcke rechterhand lagh hier: de slincke, op ’t mennen
                    Des breydels afgerecht, op dese plaets. wy kennen
                    De merreckteeckens van de slincke syde. oh oh!
                    (1565) Hoe groot een deel ontbreeckt aen onse traenen noch?
[fol. G3r]
                    O ziddrende handen, leert in uwen treurplicht harden:
                    De dorre kaecken van geen’ traenen vochtigh werden;
                    Terwijl de vader telt den soon sijn’ leden toe,
                    En ’t lichaem maecxsel geeft. dit lit besie eens, hoe
                    (1570) ’t Van allesins is met veel’ wonden afgegeten,
                    En vormeloos al heel? wy twijflen ofwe weeten
                    Welck deel dat uw is; doch ’t behoort u lijckwel me.
                    Hier leg het, niet op sijn’, maer op een’ leêge ste.
                    Is dit dat aenschijn, klaer van twee gestarrende oogen,
                    (1575) Daer ’t vyandlijck gesicht tot Min door werd bewogen?
                    Waer is de schoonheyd toe vervallen uyt haer’ kracht?
                    Vervloeckte schicking van der goden oppermaght.
                    O felle rasery, keert soo de soon op heden
                    Ten vader, door de kracht van mijn’ gestorte beden?
                    (1580) Ontfang de jongste gifte uws vaders dan: ick sel
                    Uwe uytvaert menighmael noch houden met gequel.
                    ’t Vier ondertusschen ga met desen dingen strijcken.
                    Ontsluyt het huys vol drucx, door dees’ vermoorde lijcken.
                    Geheel Athenen klinck van rougalm. ghyliên gaet,
                    (1585) Ontsteeckt het lijckrijs van het koningklijcke saed.
                    Maer ghylien, veldwaert soeckt na ’s lijfs verspreyde stucken.
                    Dat d’aerde haer godloos hoofd bevalle, en swaer moet drucken.

EYNDE.

Continue
[fol. G3v]

Over het verongelucken

van den

JONGEN KEURVORST.

LIICKTRAENEN.

                AH Keurvorstelijcke siel!
                ’k Vloeck uw noodlot, en de kiel
            Die twee FREDERICKEN deylde,
            Soon en vader overseylde.
                (5) Ghy omarremt noch den mast,
                Daer de dood het al verrascht:
            Daer die heldenharten sweecken,
            Gaf een kind een manlijck teecken.
                Silverhayr of blonde jeughd
                (10) Maeckt geen’ oude, maer de deughd,
            Die met kracht den nood dar weerstaen,
            En kloeckmoedigh houd haere heerbaen.
                Oh oh vader! kreet de soon,
                Redme redme, en ’t lijf verschoon
            (15) Van uw’ oudste en eerstgeboren:
            Help o helpme, ’k ga verloren:
                ’t Water op de lippen staet,
                En de noodscheer ’s levens draed
            Dun en teer dreyght af te knippen.
            (20) Bergh mijn’ siel alree aen ’t slippen,
                In den jongsten oogenblick.
                Met soo gaeftghe snick op snick,
            En de winden gingen weyen
            Over ’t water met uw schreyen.
                (25) Leydstar, hoop van ’t Duytsche volck,
                Ah ah, ah! een’ waterwolck
[fol. G4r]
            Bluscht uw’ koninglijcken luyster,
            En uw vader kermt in ’t duyster.
                Bitter noodlot, most het sijn?
                (30) Most soo d’opgang van den Rhijn
            Met sijn’ Goddelijcke straelen,
            In den Ystroom nederdaelen?
                Mostghe sneven, jonge Vorst?
                Die met onvertsaeghde borst
            (35) Had belooft de wraeck te wecken,
            Om in Bayeren te trecken,
                En na ’s vyands neerlaegh, weer
                Op te rechten ’s vaders eer;
            Daer de boeren wijngaerd planten,
            (40) Aen de vruchtbre waterkanten,
                Van den Neckervliet besproeyt;
                Daer het jaer soo weeldigh bloeyt.
            Lijck, daer Duytschland om sal swijmen,
            Neem voor lief ons’ droeve rijmen.
                (45) Ah Keurvorstelijcke siel!
                ’k Vloeck uw noodlot, en de kiel
            Die twee FREDERICKEN deylde,
            Soon en vader overseylde.


[fol. G4v: blanco]
Continue

Tekstkritiek

vs. 763 geluckigh er staat: geluckjgh