Vondel: Het Pascha ofte de verlossinge Israels wt Egijpten. Schiedam, 1612.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton08736 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd
met een asterisk. De fractuurletter is in een aparte kleur weergegeven.

[fol. A1r]

Het PASCHA ofte DE VERLOSSIN- ge Israels wt Egijpten. TRAGECOMEDI- scher wijse een yeder tot leeringh opt tonneel gestelt. Den goeden vind’my goed Den quaden straf en strengh Wanneer ick d’een behoed En d’ander t’onderbrengh TOT SCHIEDAM, BY ADRIAEN CORNELISON BOECKDRUCKER 1612.

---

[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Den Dichter wenscht den goedt- willighen leser heyl ende salicheyt.

D’oude wijse Heydenen aenmerckende den aert ende verdorventheyt des menschen, ende ziende hoe traegh vast een yeder was om langhs de trappen der deughden op te klimmen, ende om hoogh te stijghen in al het ghene wat loflijck ende eerlijck by hun mochte ghenaemt worden, als zijnde eenen al te steylen bergh; zoo hebben sy in alle manieren ghetracht door zekere middelen een yeder te brenghen tot een goet, zedigh, ende natuerlijck borgherlijck leven; tzij door eenighe Poëtische Fabulen, ende verzierde ghedichten, oft door andere bequame Regulen ende Wetten: dan onder andere hebben sy voor goet inghezien de maniere van eenighe oude Historien ofte vergheten Gheschiedenissen wederom te ververschen, ende voor al de Werelt op’t Toneel te stellen: om alzoo door zekere aerdighe toeghemaecte Beelden ende Personagien, levendich wt te drucken ende na te bootsen tghene tijt ende outheyt met veel verloopen eeuwen ende afghemaeyde jaren bykans wt tghedacht ghewischt hadde, in voeghen als oft die eerst teghenwoordich gheschiedden: waer inne sy betoonden hoe int eynde alle goet syn belooninghe, ende alle quaet syne eyghen straffe veroorzaeckt, op dat zelfs plompe, rouwe ende ongheleerde menschen, die al hoorende doof, ende al ziende blindt waren, zonder bril mochten hun feylen als met den vingher aenghewesen, [fol. A2v] ende door sprekende Letteren van ghecierde Figuren ghetemt ende ghezedight werden, ende alzoo volghens de spreucke Horatij t’proffijt met ghenoechten leeren: Want nademael sy bevonden dat eenighe te kreupel waren, om te graven na de kostelijcke kleynodien der leeringhen ende gheheymenissen die onder de schorsse van ghedroomde Fabulen wech-ghescholen ende verborghen laghen, ende hun van greetighe Zoeckers ende Yveraers gheerne wilden laten vinden; ende dat den eenen op dese den anderen op een ander wijse wilde gheleert ende onderwesen zijn, zoo en ist hun niet ghenoegh gheweest oft schoon de Boecken van schoone lessen al vervult waren, ende gheheel dick op-ghehoopt op malkanderen ligghende eenen heerlijcken winckel maecten, ende oft veel gulden redenen in Koper-platen ende Marbel-steenen konstich ghegraveert alsins int voor-hooft van treffelijcke ghebouwen, de Voorby-ganghers al verbaest op-hielden: maer sy hebben ooc daer beneffens in groote byzondere schou-plaetsen willen in ’t openbaer de schatten der Philosophie inden schoot toe-werpen, de ghene die te achtloos waren om daer naer te arbeyden ende te streven: sy hebben met dit doen oock den gheheelen standt ende conditie der Werelt willen afbeelden, ende die eenen yeghelijcken als een levende schoon-verwighe schilderije voor ooghen stellen. Want waer by mach het gheheele Tafereel oft Theatrum deser Werelt beter vergheleken worden, als by een groot openbaer Toneel, daer vast een yeder gheduerende den handt-wijlschen tijdt van syn vliende leven, syn eyghen Rolle ende Personagie speelt. D’een vertooght sich daer op als Koningh, ende neemt ghenuechte met synen bepeerlden Scepter ofte Rijcksstaf veel Koninghrijcken ende Landen te ghebieden ende te beheerschen, met een gouden Kroone syn Koninghlijc hooft om te drucken, ende bekleedt met een glantzich [fol. A3r] luysterende purper zich te vertoonen op synen hooghen Troon, voor wiens Majesteyt d’onderdanen met groote eerbiedinghe buyghen ende neder-vallen. Een ander volght den Krijgh-Godt Mars, ende al blauw ghehelmt steeckt syn peerdt met sporen, hebbende in d’eene handt een twee-snijdende sweert, in d’ander een ghevelde speere, rijdt alzoo midden onder de vijanden, ontziende noch leven noch doodt, om met thien duysent Tropheen triumphelijc weder te keeren, oft int bestoven velt onder de verslaghen Helden, syn graf al met groenen Palm ende Lauwer bestroyt te hebben. Desen met een verbleeckt ghelaet queelt van liefden, ende doet met syn beweeghlijcke klachten alsins den schallenden Echo in ’t holle ghewelf van Veneris Tempel wedergalmen. Die berijdt den woesten Ocean met een ghevleughelt Peerdt, niet ontziende stormen, winden, zee-vlaghen, noch syrten, noch klippen, noch diepe afgronden, om vant Oosten in ’t Westen te gheraken. Een ander beploeght met een paer Joc-ossen den rugge van onser aller Moeder, om tsynder tijdt de Goddinne Ceres d’eerstelinghen syner vruchten toe te wijden, etc.    Twijlen dus den eenen in dit, den anderen in een ander bezigh is, ontgaet hun den vlugghen tijt, ende eer den eenen naer den anderen den laetsten zucht gheeft, moeten sy alle met den Wijsen-man roepen, dat alles niet anders is dan Al ydelheyt, Al ydelheyt, ende worden alzoo door onverwachte doodt eer sy hun zelven hebben recht leeren kennen, van het Toneel des Aertbodems achter de Gordijne wech gheruct: daer is den rijcken ende den armen, den wijsen ende den zotten, den schoonen ende den leelijcken, den stercken ende den swacken, d’een d’ander ghelijck; zoo dat met recht over dese onse ydelheyt Heraclitus schreyt, Democritus lacht, ende Timon sich voor de menschen als voor eenen vloeck versteect, op hooghe berghen, in diepe holen, in duystere [fol. A3v] wildernissen, ende andere eensame plaetsen. Dit aldus aenghemerct zijnde, kunnen wy lichtelijc vonnissen wat d’oude wijse Heydenen met dese maniere van doen hebben willen te kennen gheven, ende dat sy daerinne niet te vergheefs zo vlijtich ende besich gheweest zijn. Ja dat meer is, wie zal dorven ontkennen dat de Wet met al heur ceremonien ende wterlijcke diensten, als offerhanden, reynighinghen, Sabbatthen, nieuwe Maenden, ende al het ghene Aarons Priesterschap, ende den Tempel met alle syn cieragien, ghereedtschappen, ende toerustinghen aenkleeft, zoo ooc het regiment van t’Rijcke Israels? wie zal (zegghe ic) dorven verloochenen dat dit alles yet anders gheweest zij als een voorspel van tghene men inden toekomenden Messias te verwachten hadde? Want doen desen alderheylichsten Hooghenpriester ende Koningh alder Koninghen quam, doen hadden alle wettelijcke letterlijcke Priesteren ende Koninghen Juda hun rolle volspeelt ende wtghedient: want in Christo houden alle beelden, schaduwen ende figuren op.    Ja de bloote parabolen ende gelijckenissen die de Heere onsen Zalichmaker inden Euangelio voorstelt; van den mensche die onder de moordenaers ghevallen was. vanden verloren Zone, die al syns Vaders goet onnuttelijc verquist hadde. vanden Rijcken-man die met purpur ende kostelijc lijnwaet bekleedt zijnde, leckerlijc leefde, ende Lazarus vergat: wat zijn’t anders, als naecte Comedien, ende Tragedien, om daer mede te leeren die menschen, de welcke op gheen ander maniere de verborghen misterien van’t Rijcke der Hemelen verstaen konnen? Ic gae voorby de Boecken der Koninghen: daer eenen hoovaerdighen woedenden Saul al rasende ende troosteloos in syn eygen sweert valt; daer eenen vluchtigen David gheduerende syn ballinghschap Hemel ende Aerde te nauw dunckt; daer eenen verwonnen Zedechias ghevanghelijck na [fol. A4r] Babylonien ghevoert werdt; daer eenen tyrannischen Nebucadnezar Jerusalem ende des Heeren Tempel verwoest, ende tot eenen steenhoop maeckt, etc. Alle welcke Personagien ons van den H. Gheest tot leerachtighe voorbeelden (als op de Scena) voorghedraghen werden: zo hebben wy voor-henen dese Trage-Comedie voor eens yeders ooghen willen op de Stellagie opentlijck vertoonen: Ende alzo wy bevonden hebben dat vele daer smaec-lustich ende begheerich na gheweest zijn, om tzelve noch eens t’over-lesen, niet vernoeght zijnde dat sy tghezichte ende tghehoor daer van ghenoten hebben, zo hebbe ic ten ernstigen verzoecke van eenige gheoorloft tzelve (hoewel het gheringh is ten aenzien van tghene ick daer in ghedaen hebbe, nochtans groot ende ghewichtich van stoffe) door openbaren druck eenen yeghelijcken ghemeen te maken: te meer, om dat het by velen wt myn originael ghetoghen zijnde, te zeer ghekrenckt, ende van synen luyster te zeer berooft ende onciert werdt: Wenschende dat het met zoodanighe vruchtbaerheydt ghelesen werde, dat het ghedije tot prijs van den heylighen ende ghebenedijden Name Godts, ende dat door het overdencken van dese Trage-comedie ofte dit Blij-eyndich-spel, de droeve Tragedie oft het droevich Treur-spel van ons ellendich leven, mach nemen een vrolijc eynde ende ghewenschten wtghangh: Amen.

                          In Amstelredamme, 1612. den 29. Maerte.

                                          Den al uwen

                                                          I.V. VONDELEN.

---

[fol. A4v]

EPISTRE A mon-seigneur IEAN MICHIELS van VAERLAER, mon singulier Amy.

L’Encensoir odoreux de l’Arabie heureuse,
L’Attique miel sucré, la mine precieuse
De la riche Peru, les perles, les thresors
Que l’Inde orientale a sur ses riches bords,
(5) Ne pouvant presenter à vostre Seigneurie,
Ie vien l’Avant-coureur de mienne Poësie
Sacrer à ton honneur, en toute humilité,
La printaniere fleur de mon aage doré.
    Ma Muse rit desia, se voyant amiable
(10) Dessoubs l’ombre d’un tel Mecoene favorable,
Qui fuyant le pavé des ruës, va les champs
Presser de ses talons: qui l’aage de son temps
Loing, loing hors l’emmuré d’une Cité redouble,
Laissant des Citadins la peupuleuse trouble:
(15) Qui pour les bords du LECK et son bord verdissant
Quitta le bleu Triton de l’AMSTEL ondoyant,
Et estant petit Roy de IAERSVELT, ne desire
Changer son libre estat pour un plus grand Empire.
    O trois fois bienheureux (a autre fois chanté
(20) Horace et le Gascon du Bartas renommé)
O mille fois heureux! qui voit tousiours Nature
Fleurir parmy les champs en eternel verdure,
Le maniement joyeux d’un verd scion enté
Le lustre passe d’un royal sceptre emperlê,
(25) Les feuilles ombrageux d’un florissant boscage,
[fol. A5r]
Les doux tirelirants Rossignols en ramage,
Surpassent l’orgueilleux couronnement royal,
Et le chant mesuré des Chantres musical.
    Si tost que le Soleil va peindre de dix milles
(30) Couleurs le gay Printemps, par les pleines fertiles,
Le champestre Bourgeois voyt ores sur les fleurs
Aurore distiller les agreables pleurs,
Il voit les fleurs ployer soubs un mignard Zephire,
Il oyt le doux Echo qui par le ciel souspire,
(35) Il voyt les aime-fleurs d’Hymette bancquetter,
Le sueux Laboureur la terre cultiver,
Et richement semer la nouvelle semence,
Pour moissonner apres les fruicts en abondance.
    Le chaleureux Esté (qui brusle tout vermeil)
(40) Luy monstre les espics, la vertu du Soleil
Luy monstre le coral des cramoisins cerises,
Et l’Automne a couvert de mille friandises
Son table, riche en fruict, en bled, en grain, en vin,
Verssant le bon Bacchus dedans un crystalin.
(45) Or estant de tous biens richement couronnée
Il sent desia en l’air les aisles de Borèe.
    He Dieu! qu’est-ce un plaisir ainsi en liberté
Parmy les champs feconds en toute seureté
De talonner les pas de nostres premiers Peres,
(50) Loing, loing laissant à dos les passions severes,
Fuyant le bruict mondain: ô doux et sainst repos!
Qui de cupiditez n’as point chargé le dos,
Qui ne crains le malheur d’une gauche fortune,
Ni l’azur ondoyant du barbare Neptune,
(55) Qui portes dans ton coeur ta richesse et thresor,
Et ton bien souverain: qui pour argent ni or
Ne passeras la mer, ne tendras tant de toiles,
Pour borner tes desirs soubs l’ombre de tes voiles,
Qui d’un Balaine fier ne crains d’estre englouti,
[fol. A5v]
(60) Mais qui dans ton berceau veux estre enseveli.
    Durant l’aage doré que nos premiers Ancestres
Faisoint profession des ouvrages champestres,
Astrée florissoit, et la terre à chascun
Estoit avec ses fruicts en partage commun,
(65) Les fifres ni tambours n’esveillerent l’orage
D’un sanglant eschaffaut, ne Mars aime-carnage
N’exhortoit ses Souldats, on ne trouva Citez,
Chasteaux, ni tours pierreux, ni Remparts terrassez,
Neptune n’eust le dos ni ses ondes salées
(70) Chargées de cent vaisseaux, car du fruict des vallées
Chascun se contentoit, et vivoit à Ceres,
Laquelle abondamment leur provida assez.
    O celeste labeur! qui dans ton front empraincte
Portez la saincte loy, la justice, et la craincte
(75) Du grand Dieu Zebaoth, comme Abel vertueux,
Noë, Moyse, Abram, et celuy qui les Cieux
Semble oreillier au son de sa harpe dorée,
Et triomphant se voyt vainceur d’un Briarée.
    Combien d’années les Romains sont sagement
(80) Gouvernez soubs ceux ci, qui du coutre trenchant
La terre ont cultivé, je laisse un Tite Live
Historier dessus le Tyberique rive.
    Ie ne veux, ni ne puis mettre en jeu tous les Roys,
Porte-sceptres dorez, Demy-dieux, Donne-loyx,
(85) Qui ont abandonnez leur Couronne invincible,
Pour vivre bien contents parmy le champ paisible,
Loing, loing des vanitez & troubles de l’esprit,
Pour laquelle ses pleurs Heraclite espandit.
    La plus part qui cerchoynt les immortelles vivres,
(90) Et qui diligemment ont feuilletté les livres
Du trois-fois sainct Esprit, sont aussi retiré,
Laissant arriere loing l’humaine vanité.
Car le vray Helicon, et Pernasse des Muses
[fol. A6r]
Se plaist d’entre le son des douces cornemuses
(95) Du haubois pastoral, soubs l’arbres ombrageux
Lesquels tous-jours croissant vont menaçant les Cieux.
    Toy qui d’un mesme feu, et d’une mesme flame
Bruslez divinement, c’est vers toy que je rame
Avec mon foible esquif, puis qu’un vif jugement
(100) Accompaigne tous-jours ton hault entendement,
Souffrez que soubs ton nom je vien le vieil Theatre
Icy renouveller, et Pharon l’Idolatre
Presenter obstiné, qui ses derniers sanglots
Et derniers pleurs noya dedans les rouges flots:
(105) Souffrez que je despein icy la delivrance
Des enfans d’Israël, d’Abram juste semence,
Afin que par Zoyle au visage effronté
Les fleurs de mon printemps ne soyent violé.
    C’est la cause pourquoy, Mecene tres-fidelle!
(110) Que ma Muse dessoubs l’ombrage de ton aisle
Se cache volontiers. Ma Muse qui s’en va
Sur le sacre sommet de l’Arabe Sina
Le front pousser au Ciel jusqu’aux bigarres nuës,
Soubs l’Echo de ton nom jusqu’aux astres cornuës:
(115) Recevez doncq ces vers, ces vers qu’à ton honneur
Vrayment meritent bien un plus docte Sonneur.

                De vostre Seigneurie le tres-affectionné
                                                    I.V.V.

---

Op de verlossinghe Israels.

HOe Godt rechtveerdich straft den Pharo obstinaet,
Midts syn hardtneckich hert, en tyrannighen haet,
          Over syn volck verheven,
Hoe hy oock Israel verlosset wt syn handt
(5) Door Moysis synen knecht, wt het Egyptsche landt,
          Speelt Vond’len hier na t’ leven.

Ghetrou altijt.

---

[fol. A6v]

Eer-dicht op de verlossinghe van Israel.

HEt domme mis-verstant door onbeslepen sinnen
Verdoolt vaeck inde keur, en wisselt goet voor quaet,
Den siende blindelingh volcht lust voor wijsen raedt,
En die doet gantsch verkeert verkeerde dingen minnen.
(5) De reden-rijcke mensch kant misbruyc haest verwinnen
Door deuchdens liefde, die met kennis hooch begaeft
Wanneer hy’t heylich woordt ziel-ijverich hanthaeft
Wert hy Gods Rijc-genoot, de wijsheyt syn vriendinnen.
Kroont Vondels weerdich hooft heyl-graege jongelingen,
(10) Die voor d’onkuysche min het hoochste nut leert singen
Het welc den geest vervreucht met een inwendich juygen,
Het wroecht niet na de daet, als die snoo leugen dichten,
Tweesinnich hy verlijct de oud’ en nieuw’ gheschichten:
Doorleest dit sin-rijc boec het zalt u best ghetuyghen.

T’kan verkeeren.

---

Klinck-veers op de verlossinghe der kinderen Israels.

GHeen man en kan den lof van Godes groote daden
Te recht wel singhen wt, oft prijsen zoo’t behoort,
Ten zij de wijsheydt zelfs beschreven in Godts woordt,
Door Moyses gulde penn’, hem leyt op syne paden,
(5) Als dan den mensche zal bemercken veel ghenaden
Aen den Hebreen geschiet, welc waren schier versmoort
Ondert Egyptsche jock, bedwonghen en bespoort
Te wercken boven macht na s’ Landts-volc listich raden.
Geen Schilders kloec verstant, geen verwe, noch pinceel,
(10) En zal afbeelden zoo, ten vollen noch ten deel,
Verlossingh voor dat volc, verheest van treurich klaghen,
Als hier nu heeft ghedaen een goet Helicons klerck,
Die naect’lijck stelt ten toogh in recht Poëtisch werck,
s’ Volcx last, verlossing med’, schept in Gods gaef behagen.

Godt is myn heyl.

---

[fol. A7r]

KLINCK-DICHT. Over de verlossinghe Israels wt den dienst-huyse Egypti.

DIe leerlustent verheucht de rijcke konst te kroonen,
Komt lievers tot dit hof, en nutticht van t’geplant,
Een zuyvere deuchts vertoon, een stichtelijcke stant
Laet in u graghe gheest staeghs onversadicht woonen:
(5) Merct dit rijck redens werc, van Vondel int vertoonen
Hoe’t slaefsche Israël verlost werdt wt het Landt
Egypti, en gheleydt van een wree Konincks handt
Na t’ langh ghewenschte goedt en heerlijc wel beloonen.
Kranst dees Tael-cierder kloec (na waerde te verheven)
(10) Batavia, die u een spieghel heeft ghegheven
T’ licht van een vrijen tijdt, na slavernijen ent,
Onder t’vermetel Room, en tyrannich verwoeden,
Godt is den quaden quaet, den goeden als den goeden,
En wint t’behouden Rijck, die ’s Heeren naem bekent.

Bemint de waerheydt.

---

KLINGH-DICHT.

WIl yemant tot verheugh’ syn wetenschap bewijsen,
T’is last’rich hy syn sin tot ydel zaken spist,
Als roem van geyle minn’ oft wreed’ oorloghsche twist,
Waer wt verwaent ghemoet en dulle herssen rijsen:
(5) Maer die syn Musae stelt om s’Hemels Vorst te prijsen
In scheppingh, in behout, in straf’, oft in ghenaet,
Die doelt naer t’ rechte wit, die houdt de rechte maet.
En teelt als Hemels-Bie ons Ambrosinsche spijsen.
S’g’lijcx desen Dichter doet, die ons verbloemt gaet toogen
(10) Tot nieuwen versch ghedacht in onse slaep’righ oogen,
Gods wraec aen Pharao, syn jonste tot syn Volck,
Tot spieghel: s’menschen trots is enckel onvermoogen:
Maer d’Heer syn ned’rich volck g’naed-krachtich wil verhooghen,
Dies ons Van Vond’len is den g’lauwer-kroonden Tolck.

Liefd’ al volmaect.

---

[fol. A7v]

Kort begrijp vande Trage-comedie.

TErwijlen Moses de Schapen (syns Sweers Jethro) hoedt in Madian byden Berghe Horeb ofte Sinai, verschijnt hem de Heere in de ghedaente eens Enghels wt den vlammenden Bosch, ende stelt hem tot een Leydtsman, Herder, ende Verlosser over t’Huys van Israel: Moses ontschuldicht sich om syn onbequame tonghe, dies verzelt hem de Heere met synen Broeder den schoontalighen ende Priesterlijcken Aaron. Dese twee Ghebroeders als Ghezanten van Gods hooge Majesteyt, verzoecken de verlossinghe Jacobs aenden Koning Pharao met bevestinge vant eerste wonderteecken hun Slang-wordende Roede: maer den hooghmoedighen Koning verstockt (zoo door’t ingheven ende goochelerije van syn Droombedieders ende Toovenaers, als door syns zelfs obstinaetheyt) verdruct de Hebreen meerder als voor henen: waer op volghen de thien straffen Godts, als roeden ende gheesselen van syne rechtvaerdicheyt, dies hy bedwongen is hun te verlaten. Doch de Heere verstoct hem tot wterste straffe van syne hartneckicheyt, ende tot grootmakinge van synen heylighen Name, dat hy met syn Heir-legher, Ruyters, Paerden, ende Waghenen d’Israeliten achterhaelt aen’t roode Meir, daer de Heere syn wtverkorene drooghs voets door brenght wt tgheweldt Pharaonis, die hun op’t spoor navolghende, syn droevich Treur-spel eyndight, ende alle hoogh-moedighe Godt-verachters synen ondergangh als eenen spieghel voor ooghen stelt. D’Israeliten verlost, loven (over hun triumphante verlossinghe) den Heere met Lof-zanghen ende Danck-zegghinghen.    Luystert toe, etc.

---

Beelden van ’t blij-eyndich spel.

 Godt de Heere.

Moyses, Aaron, Corach, Josua en Caleb,

{

d’Outste der Hebreen.

 Pharao, den Koningh.

Tiphus, Serax,

{

Droom-bedieders ende Toovenaers.

 Albinus, Velt-hooftman met syn Heir-legher.
 Den Reye der Egyptenaren.
 Den Reye der Israeliten.
 Fama, oft t’vlieghende Gherucht.
 Choor, de leerlijcheyt ofte moralisatie van’t Spel.

[fol. A8r]

HET PASCHA ofte De verlossinge der kind’ren Israels wt Egypten. Het eerste deel. Moses hoedende syne Schapen aenden Berghe Horeb, spreect:

WEydt hier myn Beestiael, weydt hier myn tier’ghe Vee,
Golft hier om dit Gheberght myn wit-ghewolde Zee,
Scheert hier t groen-hair’ghe loof, spaert kruydt, noch Bloemkens geurich,
T’lacht hier doch altemael, zoet-rokigh en couleurich,
(5) Nu wauwelt zoo veel gras, zoo vet en graegh bedijt,
Tot ghy van Madian de schoonste kudde zijt:
Onnoos’le Lammerkens, verstroyt u wijt noch verder,
Blijft al ontrent den Staf van uwen trouwen Herder,
Den Wolf (waer voor ic u zoo dicmaels heb beschermt)
(10) Is d’onrust die doch steeds naer u myn Vliesen swermt,
Ontwijffelijc hy light hier al ontrent ghedoken,
Want hij terstondt den snof heeft van syn aes gheroken,
Dus blijft my al ontrent, en loopt zoo niet verdeelt,
Terwijl den Echo hier met myn ghedachten speelt.
[fol. A8v]
(15) Och! oft met desen Staf myn Jaren henen slipten,
Dien Staf my weerder als den Scepter van Egypten,
Oft ick myn daghen sleet in dese weyden schoon
Veel heuchelijcker alst ghewelf van Memphis thróón:
Veel liever wilde ic hier een zoeten bloemkrans plucken,
(20) Als met de Nylsche kroon myn voorhooft prat omdrucken,
Gheen purper ruylden ick oft Koninclijc ghesmijd,
Met myn omgorden rock, myn herderlijck habijt,
Gheen wijnen liet ick in een goude schale ghieten,
Voor eenen koelen teugh gheschept wt dese vlieten,
(25) Veel gragher wt myn mael smaeckt dese spijse grof,
Als al de leckernij vant Koninghlijcke Hof:
Al schijnet Koninghs Hof te swemmen in wellusten,
T’is wederom vermenght met zorghen en onrusten,
Nu zal de Koningh zijn met purper schoon bekleet,
(30) En morghen toegherust met wapens dul en wreedt,
Nu zal syn weerdich hooft de groote kroon bedwelmen,
En morghen t’harde stael en t’blau van eender helmen,
Druct nu syn stercke hant den Scepter hooch en weert,
T’verandert sanderdaeghs licht in een vlammich sweert.
(35) Zit nu syn Majesteyt in syn ghewelfde Salen,
Nu moet hy na de grents en t’wterst van syn palen.
Ick zie niet dan een sweert aen eenen zijden draet
Steets hanghen boven thooft den Koninghlijcken staet.
    Ons Vaders hebben dus hun leven laten glijen,
(40) En over t’Vee ghezocht de zoetste heerschappijen:
Abel, en Abraham, Isac en Jacob milt
Zijn wel d’aenvanghers van t’eenvoudich Herder-gilt,
Gheen van hun allen heeft ghedreven ander woecker,
Als met de geylicheyt van t’Vee hoe langs hoe kloecker,
(45) Hun Beesten waren meest hun werckingh en hun doen,
Ick volgh hun stappen naer, en langhs de kusten groen,
Dus schuwe ic heel gherust tgewoel van groote Heeren,
Doch meer dwingt my den noot als hertelijc begeeren.
[fol. B1r]
    T’bloet is noch versch en lauw, waer met ick dese wijl
(50) Eens laefden’t dorstich zant by’t stroomen vanden Nyl:
Mocht ick den Pharao zoo lichtelijc begraven,
En rucken Jacobs huys wt dit gheduerigh slaven.
    Tyran! och! oft ghy eens begrijpen mocht int minst,
Dat herderlijck beroep den Koninghlijcken dienst
(55) Beteecken t’eenemael, ghy bleeft niet zoo versteenight,
Zaeght ghy den Scepter met den Herder-staf vereenigt:
Het Herder-ampt vereyscht, dat hy syn kudde hoet,
De Koning dat hy t’volc heerscht met een wijs gemoet,
Den Herder moet syn kud voor des wolfs tanden vrijen,
(60) De Koningh weeren al d’uytheemsche tyrannijen,
Dat d’Herder-staf geen Lam voor d’ander stoot noch sla,
En elck Inwoonder hoort den Scepter even na,
D’een vlies voor d’ander komt de weyde niet ten goeden;
Zoo hoort t’Rijck op te staen, om yeghelijc te voeden:
(65) Maer Israel, eylaes! gaet op een dorre heyd,
Daer den Egyptenaer int grasigh groene weyt,
D’een is een droeve Slaef, en moet, ocharm! ontbeeren,
Dat d’ander zal in weelde en overvloet verteeren:
De vloer waer op sich den Egyptenaer verlust
(70) Veel sachter is alst bed van d’Isralijtsche rust:
Pharaos Rijcx-staf hun verstreckt maer eenen vleghel,
Syn kroon een lastich Joc, dat zonder maet oft reghel,
Den Israliten druckt: syn wedersnijdich stael
Zal den Egyptenaer beschermen t’eenemael,
(75) En al hun vijanden verstrecken eenen prickel,
Maer Jacobs vruchtbaerheyt afmaeyen als een zickel.
Fij ongherechticheyt! Fij Koninghlijcke haef!
Waer van d’een Borgher is en d’ander eyghen slaef:
En oft sy schoon met graen al Memphis zolders vullen
(80) Het kaf is al den loon die sy ghenieten zullen.
    Myn Israliten die zoo langhe om vrijheydt riept,
Ghy graeft om elcke stadt een grondeloose diept,
[fol. B1v]
Ghy bout syn mueren op, en gaet den Hemel terghen
Met Toornen die hun kruyn tot int Gesternte bergen,
(85) En hoe ghy bout, en slaeft met Truffel, Spa, oft ploech,
En arbeyt in het sweet ws aenschijns, spade en vroech,
Des morghens eer de Son met syne stralen luystert,
En t’Manen-zilver met syn gulden Torts verduystert,
Tot dat den swarten Nacht beschaduwt Bergh en dal,
(90) En dat s’doots suster wieght in slaep den grooten Al:
Noch raset den Tyran, Egypten leyt ten woesten,
En zal door ledicheydt van desen swarm verroesten.
    Heeft tijdt, en outheydt dus Josephs weldaden groot
Wt u ghemoet ghewischt? denct, hoe wt synen schoot
(95) Egypten werdt ghespijst, doen over syn limiten
Zijn hoorenen den Nijl maer Jaerlijcx twelf cubiten
In zeven Jaer verhief, en zelf de Hemel-locht
Dy weygherden zoo langh heur tranen koel en vocht,
Doen u vrou Ceres, laes! wat sy ooc ploechde oft zaeyde,
(100) Met gheene Zeyssen krom in zeven Ooghsten maeyde
Doen t’elcken inden Ooghst den droeven Ackerman
Vervloecte Ploeg, en Zeyn, Dorsch-vlegel, Egh en Wan,
Doen’t heele Ceres-ghilt schier niet dan stroo en stoppel
In schooven tsamen bondt, in bondels, en ghekoppel:
(105) Doen loegh elc Joseph toe, doen was hy s’Konincx beelt,
Zoo langh hy vaderlijck het graen heeft wt ghedeelt,
Doen hy zoo vriendelijck de stralen van syn ooghen
Op yeghelijcken wierp, en niemant heeft ontoghen
De vrucht syns overvloets, doen syne volheyt pleyn,
(110) Ghelijc de Sonneschijn, een yder was ghemeyn.
O Joseph! al te slecht hebdy ghevoedt te veuren
De Wolven, die nu t’Schaep van Israel verscheuren,
U mildt weldadich hert dat ghy hun hebt betoont,
Wort ons met tyrannije al t’onverdient beloont:
(115) Hadt ghy ons Vaders doch gheweyghert dese gaven,
En langhen tijdt met hun voor onsen tijdt begraven.
[fol. B2r]
    Oft schoon Abrahams zaet in vruchtbaricheydt tiert,
Als s’Hemels mantel blau met loovers is gheciert,
Oft schoon Isacx gheslacht in veelheyt goederhandich
(120) Beklijft alst Roode Meyr opworpt syn baren zandich,
Oft Jacobs Neven sich verspreyen in saysoen,
Alst loof groeyt wt den schoot van dees valleyen groen:
Wat batet, als hun dus verheert met tyrannije
T’ondraeghlijck eeuwich joc van droeve slavernije?
    (125) O onser Vadren God! wanneer zal eens tghesmoock
Van onse Altaren, als een lieffelijcken roock
Ten Hemel stijghen op? waerwaerts, en in wat landen
Zal u den wierooc van ons heylighe offerhanden
Bevallen? och! ghedenckt aen’t teecken des verbonts,
(130) Bezeghelt met het woort ws Goddelijcken monts,
Dat ghy den Scepter noch zult peerlen in ons handen,
Die overheeren zal den trots van u vijanden,
Bevesticht u beloft, ontreckt ons niet zoo licht
De heyl’ghe stralen van u Hemelsch aenghesicht:
(135) Oft zijn wy dus ghestraft om onse swaer misdaden,
Wascht ons weer inde Borne en Vloet uwer ghenaden,
Zo wijt den morgenstont beschaemt het nacht-zeyl swert,
Toont dat de gunste strect van u Vaderlijck hert:
Treet ons met u ghericht niet altijdts op de hielen,
(140) Worpt uwen Blicxem niet op zoo veel duysent zielen:
Wy zijn dijn handen werck, etc.

Godt verschijnt Moysi inden vlammenden Bosch.

Moys.                                         Aenschout dat heerlijck licht!
Hoe blict int sterflijck oogh dit wonderlijck ghesicht!
T’Bosch schijnt in vuyr en vlam te sparcken, en te gloeyen,
Nochtans in s’vuyrs gegolf gebloemt, en bladers bloeyen.
(145) Ic wil my derwaerts spoen. God. zacht, Mose Mose beyt.
Moys. Hier ben ic. God. T’is hier van myn tegenwoordicheyt
[fol. B2v]
Een drij mael heylich lant, dus wacht u my t’ontmoeten,
Eert my, en dese plaets, ontschoeyt terstont u voeten.
    T’Bosch dat hier branden schijnt, en niet en wort verteert,
(150) Daer mede is Israel naeckt af ghefigureert,
T’vuyr is een beeltenis van mynen Gheest, die leerlijck
De quaedt-doender verteert, de goede loutert heerlijck,
En gh’lijckmen op den touts het edel dierbaer gout
Na dat het is doorvuyrt, veel weerdigher beschout:
(155) Zoo zullen ooc int kruys de twelf Joodsche stammen
Groen blijven, alst geboomt int golven deser vlammen.
    Ick ben Abrahams God, de God die t’al bezielt,
Waer voren sich Isac, en Jacob heeft gheknielt.
Moys. Amy! waer zal ick vlien, in klippen oft in kuylen?
God. (160) Ick was, Ick ben, Ick blijf. Moys. Waer zal ic my verschuylen?
God. Den Hemel is myn throon, d’Aerd mynder voeten-banc,
En t’Helsche Keyser-rijc t’wit van myn pijlen stranc;
Dit wonderlijck gheheel van Hemel en van Aerde,
Ja tot myn even beeldt den mensche hooch van waerde
(165) Ick in zes daghen schiep, de Son is maer een vonck
Van myne heerlijcheydt, die voor veel Eeuwen blonc:
De God die Abrahams zaet in Isac wilde noemen,
Zo vele als tzant des meirs oft als de Lentsche bloemen;
Ick ben de zelfde God die Israels troubel Zee
(170) En groot heyrlegher met myn vleughelen bespree,
Worpt slechts op myn beloft den Ancker van u hopen,
Want over Jacobs huys staen steeds myn ooghen open,
Myn oor beluystert hun ghebedt van woort tot woort,
Ick heb hun leet ghezien, en hun gheschrey ghehoort!
(175) Myn Zeyssen maeyt nu eens den draet van hun ellenden,
Ick zal nu t’wanckel rat van myn beproevingh wenden,
Nu zuldy zien wiens handt den Pharao ontruckt
Myn Lelij, die zoo langh de Doornen heeft ghedruckt:
Ghy zult den Leydsman zijn, en brengen hun persoonich
[fol. B3r]
(180) Met uwen Staf int lant dat vloeyt in melck en honich,
Int lant daer Abraham zoo dicwils zach de Maen
Heur hoornen spieglen in de glasighe Jordaen,
Daer syn ghehoorsaemheyt my over had ghegheven
Syn eenich liefste Kint den Spieghel van syn leven,
(185) Daer hy niet en ontzach op Salems hooghte trots
Te storten t’bloet syns zoons, tot eenen offer Godts,
Daer hy te buyten trat de Vaderlijcke palen,
En zach opt Altaer-plat alree ten Hemel stralen,
(Met ooghen des gheloofs, van wil en van ghemoet)
(190) T’vuyr van syn offerhand, en syn verkoren bloet,
Daer hy in asch en stof opt heylighe ghesteente,
Alree begraven had syn vleesch en syn ghebeente,
Daer hy syn wandelingh ten eynde heeft ghebrocht,
En t’Hemelsch borgherschap hier boven heeft ghekocht,
(195) Daer synen zoon Isac en Jacob bey te gader
Zijn pelgerims gheweest, met hunnen ouden Vader,
Int lant daer ic de kroon hun drucken zal om t’hooft
Die Abraham, Isac, en Jacob is belooft.
Gaet bootschapt Pharao wie dat u is verschenen
(200) De wech is al bereydt, dus treckt met vreden henen.
Moys. Ic ben een sterflijc mensch, ic ken my veel te swac.
God. Hy maect u machtig, die noyt stercheyt en ontbrac,
En tot een teecken blij, naer u verlossingh veylich,
Doet my op desen Bergh een offerhande heyligh
(205) Van liefelijcken* reuc. Moys. O God ghebenedijt!
Hoe zal ick Jacob doch betuyghen wie ghy zijt
Die my ghezonden hebt? God. Iehova, God almachtich
Die hun met synen erm zal helpen sterc en krachtich:
Ick ben, die ick zal zijn, die u de kroone biet
(210) Met wtghereckter handt, en ghy en grijptse niet:
Ick ben diet al vermach, die uwen Staf bepeerelt
Den dans-beleyder wijs van d’een en d’ander weerelt,
Ick ben de Heere zelf. Moys. De vonc van hun gheloof
[fol. B3v]
Is zeer na wtghebluscht in asschen bleeck en doof.
God. (215) Met wonderdaden dan versterct hun swacheyt teder,
Wat hebdy in u hant? Moys. Een staf. God. Wel worpt hem neder.
Moys. Wat krunckelt hier alree? hier wemelt, krolt en drilt
Een Slanghe, die my in de hielen bijten wilt:
O Heere staet my by! God. Wel grijpt den krommen worme.
Moys. (220) Dits mynen zelfden staf, weer in syn eerste forme:
O Heere wonderbaer! God. Op dat u niets ontbreect,
U rechterhant nu eens in dynen boesem steect,
En trectse weder wt. Moys. Myn hant is stijf en kromme
Melaets gelijc de sneeu. God. Wel druct nu wederomme
(225) U ongheloovich hert. Moys. S’is zuyver reyn en klaer.
God. Ghelooven sy dan niet dees teeckens wonderbaer,
Met vochtich water sprengt de vloer die gy bewandert,
T’wert in rootverwich bloet door myne kracht verandert.
Moys. Om voor den Pharao verschijnen ic my schaem,
(230) Want, Heer, myn tonghe lispt, myn stem is onbequaem,
Kiest elders een Gezant. God. Zal my dan yets ontbreken?
Die’t alles schiep wt Niet, in d’eerste weec der weken,
Den Hemel die om u met syne Lichten wielt,
En al wat int begrijp van nat oft drooghe krielt,
(235) T’ghevoghelt inde locht, dat op de winden swieret,
En t’waterzuchtich aes, dat na t’vlietwater gieret,
T’viervoetich veldsch gediert, tgheboomte dat gekromt
Van syne vruchten hanght, de dalen vol gheblomt:
Wie heeft den mensch doch eerst tghesuysel en tghehoore
(240) Van eenen sachten wint gheblasen in syn oore?
Wie heeft den appel kleyn van syn ghezicht bepaelt?
Waer mede hy alsins myn heerlijcheyt bestraelt;
Wie heeft doch gheconfijt syn milde tong schoon-talich?
Waer met den mont ontvloeyt syn rijpe woorden salich;
(245) En oft ic schoon u tongh ghebreckelijcken liet
Om u hartneckicheyt: wat dunct u, kan ic niet
[fol. B4r]
Ghebruycken neffens u, voor Israel en Pharon
De zoetvloeyende tael van uwen broeder Aaron?
Moys. Oft Pharo blijft versteent, en drijft met ons den spot.
God. (250) Leeft met hem zo ghy wilt, tot eenen aertschen Godt
Zijt ghy van my ghesalft. Moys. En blijft hy onbewoghen.
God. Zo dreyght hem mynen toorn, met myn gespannen boghen,
Myn pijlen hanghen ree ghescherpt in mynen tros,
En naer myn dreyghement, zoo gaen myn pesen los.
Moys. (255) En oft myn haters my noch in Egypten vonden.
God. De doot heeft lang vernielt die naer u leven stonden:
Dus spoeyt u. Moys. Op u woort zal ick my henen spoen,
Myn vliesen zijn hier vast verstroyt, verspreyt int groen,
Wel op myn gheylich Vee, loopt thuys-waerts voor my henen,
(260) Dits voor de laetste mael, den tijt die is verschenen
Dat ick een Herder ben van Jacobs huys bescheert:
Wat schadet dat ick’t aen dees schaepkens heb gheleert?

Binnen.

---

Corach, Iosua, ende Caleb.

    Hoe langh zal Jacob noch betreden dese pleynen?
Daer hy syn ooghen maect tot schreyende fonteynen?
(265) Hoe langhe zullen noch in syne daghen out
Dees groene velden met syn tranen zijn bedout?
Hoe langhe zullen noch syn klaghelijcke lippen
Beweghen Bergh en Dal, de rootsen en de klippen?
Hoe langhe zal hy hier ghelijcken onghestilt
(270) Een sneeuwen beelt, dat inde sonneschijn versmilt?
Hoe blijft hy dus van God verworpen droef en smertich?
Wien heeft den Hemel oyt gheweest zo onbarmhertich?
    O Heere, niet om ons, maer om u vast verbondt,
[fol. B4v]
En drij mael heylghen naem, verstopt den lastermondt
(275) Der Heydenen, die stout en schempich dorven spreken
Is dit t’verkoren volc, twelc voert het Godlijc teecken?
    Ghy zijt doch onsen God, wy kennen anders gheen,
Wy hebben doch noyt beelt van koper noch van steen,
Gesternte, Son noch Maen, noch schepsels creatuerlijc,
(280) Noch noyt gouden Collos noch zilver-beelt figuerlijc
Afgodisch aenghebeen, noch sichtbaer beeltenis.
In vuyr noch in gheboomt wy noyt gheheymenis
Verblint hebben ghezocht, noch u onsterflijc wesen
Den glants benomen van u heerlijcheyt ghepresen,
(285) Wy hebben nemmermeer voor Isis onbezielt
D’Egypter Afgoddin devotelijc gheknielt,
Wy kennen Osiris niet met een blinde zotheydt
Voor yet bezonders, oft een drijvuldighe Godheydt.
    Met u straffende handt en druct ons niet altoos,
(290) Ghy kent ons swacheyt teer, en ons natuere broos,
Wy zijn doch Aerde en stof, wy hebben niet te roemen,
Wy zyn niet anders dan verghanghelijcke bloemen,
Als ghy het stalich licht ws aenschijns van ons went,
Zoo zijn wy arm, en swac, vol kommer en ellent.
    (295) Ziet, hoe ons Gosen, laes, van droefheyt overvloeyt,
Hoe ons Pharao heeft gheketent en gheboeyt,
Wy zijn t’roockende vlas, wy zijn t’ghekroocte riet,
Een ander eenen vloec, ons zelven een verdriet.
    Met dat de ronde Son de Hemelsche gordijnen
(300) Van syne koetse schuyft, en doet den nacht verdwijnen,
Met dat den Dagheraet treet heur slaepkamer uyt,
Die vanden witten Dach den draeyboom open sluyt,
Met dat sy heure vlucht gaet inden waghen spannen,
Zoo spant terstont int Joc d’Israelijtsche mannen
(305) Den slaefschen arrebeyt, met een ghesichte leep,
Die steeds ons onvernoecht voort-klatert met syn sweep,
Dat elcken druppel hayrs schijnt eenen stroom te sweeten,
[fol. B5r]
Wanneer het Son-Compas den dach heeft overmeten.
    Schelt-woorden is den loon van al ons dienstbaerheyt,
(310) Ons wort nau spijse en dranc om leven by gheleyt.
Och! oft de bleecke doot ons slavernije susten,
Wy hebben hier doch niet daer wy op moghen rusten:
Komt aenghename doot, en helpt ons wt dit krijt,
En overschrijdet perck, het perck van onsen tijdt:
(315) Want onse slavernij schijnt eeuwich en ghedurich,
Ghelijc de Zee d’een baer op d’ander golft azurich,
Een ander roept, o doot! keert elders uwen Boogh,
Maer wy, o zoete doot! komt dwaet ons tranich oogh.
    T’is onbestendich al, het planten en het zaeyen,
(320) Men weder keeren ziet in plucken en afmaeyen,
Nu ploeghtmen d’aerde swert met tkouter om end om,
Nu scheertmen weer de vrucht met eene zeyssen krom,
Nu bloeyt de lieve Lent met al heur bloemkens verwich,
Nu is den Herbst bekroont met gulden ayren terwich,
(325) Nu lacht den Somer schoon, nu gnort den Winter grijs,
D’een spieghelt sich int groen, en d’ander in het ijs,
Nu rijst de Son int oost, nu daelt sy neer int westen,
Wanneer de bleecke Maen klimt wt de water-vesten,
De Mane die heur nu in volle ronde stelt,
(330) En weder heuren glants en zilver-schijn versmelt,
Ja zelf der Sterren loop, den Hemel met syn Spheren,
Met d’Elementen steeds veranderen en keeren:
Maer onsen droeven staet ghelijct een vaste Pool
Die staegh wt een climaet blijft pincken als een kool.
(335) Het geen God eens belooft, breect God dat wederomme
Door wispelturicheyt? Ios. Neen, God als een Colomme
En Pyramide sterc blijft altijt vast ghegrondt.
Cor. Is hy’t niet die hem aen ons Vaderen verbondt?
Ios. Door ons misdaden is dien Zeghel weer ghebroken.
Cor. (340) Hy hevet doch belooft, hy hevet zelf ghesproken,
Ooc heeft hy wel voorzien ons wanckelmoedicheyt,
Een Kroon (gheen lastich Jock) heeft hy ons toeghezeyt,
[fol. B5v]
Noch gheen Egyptenlant, maer Canaan vruchtbarich,
Noch gheen ghehoornden Nyl, maer een Jordane barich.
Cal. (345) Hy heeft ons dees beloft in gheenen tijt ghestelt.
Cor. En heeft syns waerheyts mont niet Abrams zaedt ghemelt?
Cal. Dat strect sich eyndeloos op ons nakomelinghen.
Cor. Wat heuchenis ist ons, als onsen tijt gaet springen?
Cal. Hy is in zachte rust, die ondertusschen sterft.
Cor. (350) Waer toe ist dan belooft, alsmen de vruchten derft?
Ios. God hevet niet belooft die syn ghebodt versmaden.
Cor. Waer wt bewijst ghy dat? Ios. God bint hem aen gheen quaden.
Cor. Is syn belofte niet aen Abrams zaet verklaert?
Ios. Tzaet dat als Abraham oprechte vruchten baert,
(355) In liefd’, gheloof en hoop, en in zachtmoedicheden,
In ghehoorsamicheyt, in ootmoet en in vreden:
Dat God nu syn belofte in ons niet en vervult
Daer zijn wy oorzaec van om onser sonden schult,
Ons ongherechticheyt doet syne liefd’ veranderen,
(360) De misdaet scheydet God en mensche van malkanderen
Als eenen stercken muer: want God is onbevlect,
Hy heeft den Hemel heel met wolcken overdect,
Hy went syn aenghesicht, verstoppende syne ooren,
Ons krachteloos ghebedt en wil hy niet verhooren.
Cor. (365) Wat staet ons dan te doen? Ios. Tot boete zijn bereyt
Voor hem, die overvloeyt rijc van bermherticheyt:
Misschien, wy moghen doch syn wijsheyt niet begrijpen,
Op dat in ons ghemoet vruchtbarigher mocht rijpen
De vruchte des gheloofs, heeft hy ons dus beproeft,
(370) God kent ons nutticheyt, en wat de mensch behoeft
Weet hy te voren wel. Cor. Behoudens u propoosten,
Beproeving schijnt nochtans den mensche leyt ten boosten.
Ios. O neen, den rouwe die ons God heeft toegheveucht,
Ontwijffelijc beklimt den steylen bergh van vreucht,
[fol. B6r]
(375) Dat hy ons van hem worpt geschiet maer wt ontfermen,
Om vaderlijcken ons t’omhelsen met syn ermen:
Wy zijn van oordeel blint, want s’Heeren wil en eysch
Meer onser zielen rust zoect, dan tghemac des vleysch.
Cor. En schiep hy lijf en ziel niet inden Paradijse?
Ios. (380) D’een tot onsterflijcheyt, en d’ander tot een spijse
Der wormen in het graf, waerom hem ooc ghewis
Veel weerder onse ziel alst sterflijc lichaem is:
De ziele keert tot God, maer na dit tijdlijck slaven
Wort t’lichaem weder in syn zelfde stof begraven,
(385) En moet ghelijc het graen int aertrijck eerst verrot,
Versterven, eer’t verrijst in heerlijcheydt tot Godt:
Doch ons ziele is een beelt syns heerlijcheydts zelfstandigh,
Die gheen Tyran en mach verdrucken, hoe vijandigh,
Ghelijck ons teere lijf, ellendich, naeckt en bloot,
(390) Twelc vanden menschen boos wert lichtelijc ghedoot:
Maer d’edel ziele staet alleen in s’Heeren handen,
Al wortse hier beswaert met veelderleye banden,
Terwijlse int aertsche dal ons lichaem tleven gheeft,
En in s’lijfs hutte vast heur korte wooningh heeft:
(395) En oft ons lichaem schoon in alderley wellusten
En duysent weelden swom: wat waert? als niet en rusten
Ons edel ziele in God den Heere Sebaoth?
Wat baten ons dees winst? wanneer wy namaels t’lot
En t’alderhooghste goet den Hemel moesten derven?
(400) T’wort hier doch al opt lest geeyndicht met een sterven:
Ghy ziet, hoe hier het glas van onsen tijdt verloopt
Gheen ballingh is hy die een borgherschap verhoopt
Hier namaels, zijt ghetroost, het dient ons al ten besten,
Dat wy als wandelaers, ons herte niet en vesten
(405) Op een verganghlijck Rijck, dwaes is hy die verkiest
Het tijdlijck, en daer voor het eeuwighe verliest.
[fol. B6v]
Cor. Ons Vaders leefden wel voorspoedich en geluckich.
Cal. God heeftse ooc al ghestelt in syn beproevingh druckich.
Cor. Noyt in zo harden proef als nu is Jacobs huys.
Ios. (410) Een yeder dunct sich tsyn te zijn het swaerste cruys.
Cor. Heeft God ons niet opt strengst getreden op de hielen.
Ios. Hy heeft een gheessel noch waer met hy na der zielen
Den mensche harder straft, een onverganghlijc wee,
Syn alderscherpste stael steect noch in syne schee,
(415) Dees waerschouwende straf ons ernstelijc te voren
Op een veel grooter wijst, dat niemant gae verloren:
Dus laet ons dese roe waer mede hy ons drieght
Waernemen noch in tijts, eer onsen tijt vervlieght:
Hy zal ons met syn gunst en vleughelen bespreyen,
(420) Indien wy niet te spade ons sonden en beschreyen,
Ghelijc als d’eerste weerlt die Noach al betraent
Had zo veel jaren tot boetveerdicheyt vermaent,
Sy bleven onbeweeght, al zaghen sy voor ooghen
Zoo vele Wolcken swert, zoo vele Reghenboghen,
(425) Tot tGoddelijc Compas verloopen was te vroegh,
En s’Hemels groote Klock de laetste ure sloegh,
Doen heeft God op-ghestelt syn groote Waterspuyen,
En alle Sluysen van syn vochte Reghen-buyen,
De Meiren liepen tzaem, met alle Stroomen droef,
(430) Tot eyndelijc een Zee den Aerden-kloot begroef.
Cal. Ooc doen’t boos wesen hem begonste te verdrieten
Van die van Gomorra en stoute Sodomiten,
Hy alsins op hun spoogh vuyr-pijlen, damp, en smoock,
Zoo datter niets van hun bleef over als den roock.
Ios. (435) Int jegendeel bleef Loth beschaduwt vande vlercken
Van s’Heeren Enghelen, en Noach vander Arcken:
Dus bout u hope op hem, die dees twee Heyl’ghen puer
D’een vrijt van s’waters vloet, en d’ander van het vuer.
Cor. T’is al vergeefs gehoopt. Ios. Vertwijffelt niet in hopen.
[fol. B7r]
Cor. (440) Ic zie doch gheenen wegh tot ons verlossingh open.
Cal. Aen duysent middelen t’hem nimmermeer en schort,
Syn ermen reycken wijt, syn hant is niet verkort:
Doen Ammons vader Loth gheraect was inde handen
Van Kedor Lamors heir, en schenen niet syn banden
(445) Onbrekelijc te zijn? Maer God de Heere nam
Tot eenich Instrument den ouden Abraham,
Die derwaerts henen met syn knechten is ghetrocken,
Met keyen toegherust, met pijlen en met stocken:
Maer Godt was synen Schildt, den Hemel was syn Vaen,
(450) Waer onder hy dan by den oorsprongh der Jordaen
Syn vijanden aengreep, die alree met vertzaghen
Den grootsten Capiteyn had in de vlucht gheslaghen,
Wie niet ontvlieden mocht, viel in syn eyghen sweert,
Aldus verlosten d’een den anderen broeder weert,
(455) Die heel verlaten scheen, naer aller menschen oordeel,
Want die de Heere helpt heeft altijt tgrootste voordeel.
Cor. Wy hebben onsen last ghetrocken zoo veel jaer.
Ios. Wanneer den tijt verschijnt, zo is Gods hulpe daer,
De Heere Zebaoth mocht wel Loths kommer stelpen,
(460) Eer Abram oyt optrock had hy hem konnen helpen.
Cor. Waerom en deed hy ’t niet? Ios. Maer vraeghdy den waerom?
Van syn verlossingh was de Wijser noch niet om:
Want Gods voorzienicheyt die eeuwelijc zal dueren,
Heeft heuren tijt bestemt, heur daghen en heur uren:
(465) Ghelijck den Ackerman tgoed zaet in d’aerde zaeyt,
Waer van hy tsynder tijt de rijpe vruchten maeyt:
God is den Bouwer oock die teghen ons ghenoeghen
Den acker van ons hert komt door Pharao ploeghen,
Al wat steenachtich is vermorselt hy gheheel,
(470) Eer dat hy in ons zaeyt syn goede zaden eel,
[fol. B7v]
Het zaet syns godlijc woorts, daer na begraeft hy wacker
En delvet met syn eggh het zaet in onsen acker,
Als nu de troubel Son van boven wt de locht
Heur stralen op ons schiet, op dat te rijcker mocht
(475) Syn inghezaeyde zaet in ons vruchtbarich groeyen,
Hy eenen reghen laet van tranen ons bevloeyen:
Zoo weerdich zijn wy hem, daeromme zijt ghetroost,
Ghelijc den Lantman, die op hope vanden oogst
Zoo vele kommers lijdt, zoo dicwils moet verzuchten,
(480) Hy bout en slaeft alleen op hope vande vruchten.
Cor. Ghy keeret al int best. Ios. Gheeft gij ons gheen gheloof,
Zoo proevet by u zelf, en achtet gheenen roof
Dat God ons dus beproeft, wy hebben hem te loven,
Al swermen wy, eylaes, in droeffenis verschoven,
(485) Naer slaven volght de rust, naer droefheydt volght de vreught,
Wy moeten dancbaer zijn, tzij wat ons God toeveught.
Cor. Hoe onlangs ist? dat noch de Koning had vermeten
Ons te verdelghen heel. Cal. Ghelijc als aen een keten
De Leeu ghesloten staet, die synen Meester viert,
(490) Niet langher dan hy wil, zoo wort van God bestiert
T’voornemen des Tyrans, die niet en kan volbrenghen
Dan tghene God hem zal toelaten en ghehenghen,
Syn voornemen heeft God ten wtersten beperckt,
Die door veel middelen voorsienichlijcken werckt:
(495) Den Prins van Sinear, den Nemrot dacht tyrannich
Met synen Scepter wel te trotzen wederspannich
Het blauwe Firmament: eylacen, maer syn hert
Rees, eer het groot ghebouw, tot boven int Ghestert,
En wert van schaemten root, doen’t Babylons ghestamer
(500) Leem, kalc, voor steenen bracht, de truffel voor den hamer.
Syn willen hing aen God, ghelijc’t hier mercklijc bleec,
God leyt de Koninghen ghelijck een waterbeec:
[fol. B8r]
Niets isser zoo gheringh van al wat hier mach blicken,
Hy heerschet tzamen door syn wijsselijc beschicken:
(505) God is alleen het Roer, daer t’heele Schip na zeylt,
Tgherechtich Wijs-compas, dat nimmermeer en feylt:
Zoo weynich in een zaeck ghelt tKoninghlijcke spreken,
En of hy schoon yet bout, de Heer zal’t weder breken
Zoo’t hem niet en behaeght, hun woorden altemael
(510) Syn krachteloos en yl, indien sy in de schael
Des Goddelijcken wils niet even op en weghen.
Cor. Ghy spreect u zelven en de zuyver waerheyt teghen.
Cal. Waerom? Cor. Het goddeloos bestier van een Tyran,
(Na wtwijs van u reen) daer is God oorzaec van.
Cal. (515) Geensins, int minste niet, t’quaet dat hy mach verschaffen,
De goede strect tot heyl, de quade t’synder straffen,
Niemant en is tot quaet ghedwongen, gh’lijckmen ziet,
Dat alle quaet door Gods toelatingh maer gheschiet:
T’leedt daer ons Pharao met pijnicht ongherichtich,
(520) (Op myne woorden let, en oordeelt dan voorzichtich)
Hem tsynder straffe dient: maer ons indien ons vroet
Dees kastijdinghe leydt tot rechte ware boet,
Die God hier mede eyscht, s’is ons zoo nut en salich,
Als sy den Koningh is verdoemelijck en dwalich.
Cor. (525) Ghy zeght nochtans, etc.

Moyses ende Aaron.

Moys.                                               Ontluyct (ghelijc een lustdal schoon
Dat inden morghenstont syn bloemen stelt ten toon.
Aar. Vervrolijct u, ghelijc de voghelkens met lusten
De Sonne groeten als sy stijght wt heurder rusten)
Ghy die verlaten scheent. Cor. Wie oft met vrolijcheyd
(530) Ons onghewoon begroet? Cal. T’zijn Amrams sonen beyd.
[fol. B8v]
Ios. O Broeders willekom! Moys. U voorhooft wilt vervroyen.
Cor. Waer in? in onsen druc en jammerlijc verstroyen?
Moys. Verheft u droef ghelaet, o Israel! en steeckt
Nu thooft ten Hemel op, die al u banden breeckt,
(535) De Heer die is met u, die alle u ellenden
En droevich treur-spel komt met vreuchd en blijschap enden.
    De God van Abraham, Isac, en Jacob zelf,
Die synen Troon pilaert opt brandende ghewelf,
Is my verschenen in een blixemende klaerheyt.
Cor. (540) Ic denc t’is eenen droom. Moys. Neen broeders inder waerheyt,
Doen ic by Sinai was hoedende myn kud
Met dees ghedoornde mick myn herderlijcke stut,
Zagh ic tgroot Horebs bosch een blickich vuyr omranden,
Twelc heel verteeren scheen, en tzamen te verbranden:
(545) Maer even vrolijc loech blaen, bloemen, kruyt en loof:
Eer desen blixem noch voor myn ghezicht verstoof,
Den donder van een stem, o wonderlijc spectakel!
Verklaerde my den sin, en eysch van dit mirakel,
Op dese wijse, Tbosch waer in dees vlamme speelt,
(550) Daer mede is Israel na tleven afghebeelt,
Die int vervolghings vuyr zal als dit Bosch ontluycken,
Ic wil myn Lely schoon nu wt de Doornen pluycken.
    Doen dreunden theele Bosch, ic stont gheheel bedut,
Drijmalen heeft den Bergh sich bevende verschut:
(555) En als ic niet en wist waer henen te vervluchten,
Met een borstkloppich hert, en met een swaer verzuchten,
En schier van vreesen lagh begraven in het gras,
Doen gaf de Heere my te kennen wie hy was,
De God Jehova zelf, de God van onsen Vader,
(560) Den Schepper vanden Al, alleen des levens ader,
Den Herder Israels, die int beloofde Lant
[fol. C1r]
Ons nu vervoeren wil wt Pharaonis hant,
Wt al ons slavernij. Cor. En deed hy u gheen teecken
Van syn almachticheyt, dat hy ons leet zal wreecken,
(565) Dat hy ontboeyen zal den swerm van zoo veel duyst,
Die onder Pharao dus langhe zijn ghekruyst?
Moys. Ja haddy’t zelf ghezien, doen ick ontweec zo bange
Voor desen Staf, die wert een krunckelende Slanghe,
Een serpentijnich dier, int wesen, niet in schijn,
(570) En spoogh alsins op my heur doodelijck fenijn
Met heur ghesplitste tongh, en lach int gras gescholen,
Heur ooghen vlamden als twee gloeyendighe kolen,
Azurich luysterden heur vel, en in myn oogh
Gheleect de Slangh die ons Voorouderen bedroogh
(575) Int weeldich Paradijs, want waer sy henen swerfde,
De groenicheyt vant gras en t’kruyt alsins versterfde:
Als nu de stemme my den Worm te grijpen hiet
Wast weer den zelfden stoc; ghelijc ghy zelver ziet:
Ten bleef hier noch niet by, God smette boven desen
(580) Myn hant met lazerij, en heeftse weer ghenesen,
En vastelijc belooft, hoe dat ick’t water reyn
Verkeeren zal in bloet, door syne kracht alleyn:
Op dat als elcke daet myn woorden volght warachtich,
U en Pharao maer een sterc gheloove krachtich
(585) En schort; dees boodschap dan brengh ic u met der spoet,
Met mynen broeder die my is op wegh ontmoet,
Die zelf de stemme Gods beval tot myn verschooningh,
Te spreken neffens my voor Pharao den Koningh,
En God heeft my ghezalft een Leydsman, en een Hooft
(590) Van syn verkoren Volck. Cal. De Heere zij ghelooft,
Die Jacobs aenschijn nu de tranen wil afwasschen,
En int beloofde lant bedelven eens onse asschen
In ons Voorvaders graf. Ios. De Heer zij lof en prijs.
Cor. Wy zullen niet meer zijn der dieren aes en spijs,
(595) Den wreeden Pharao zal ons niet meer verheeren,
[fol. C1v]
Den Stamme Iuda nu aenvanghet te regeren,
Komt Iuda als een Leeu, klimt nu ten hooghsten staet,
Verciert u met een kroon en Koninghlijc ghewaet,
Den gulden Scepter grijpt, want God is ons Verzorger,
(600) Wij zijn gheen Slaven meer, elc Hebree is een Borgher
Int zoet beloofde landt, daer de Jordane stroomt,
Daer ick in mynen slaep zoo dick van heb ghedroomt:
Ach lang gewenschte vreucht. Cal. Ach heuchelicke tijding,
Nu straelt den blijden dach, den dach van ons verblijding.
Ios. (605) En ghy twelf-stammig volc versmoort wel in u vreugt,
Als ghy dit hooren zult. Cor. Hoe zal dan met gheneucht
Den Donder van dees stem zoet in u ooren klincken?
Als ghy alree den glants ziet van u vrijheyt blincken.
Moys. Gaet boodschapt den Hebreen hun wtkomst, want int Hof
(610) Des Koninghs, gaen wy beyd’ verzoecken ons verlof.
Cor. En zo hy’t u ontzeyt. Aar. Ten mach hem geensins baten:
Want door Gods stercke hant zoo moet hy ons verlaten.

Binnen.

---

CHOOR.

                Als de Zee vast onghestuymich
            Stormt, en worpt heur baren schuymich
            (615) Na den Hemel al verbaest,
            Als den Schipper hoort de buyen
            Vanden Noord-wind tStrand doorluyen,
            Is de stilte eerst aldernaest.
                Zoo ooc God, wanneer hy droeve
            (620) Stelt int hartste van syn proeve
            T’menschlijc schepsel t’eenemael,
[fol. C2r]
            Is syn gunste zoo veel nader,
            En ghelijc een goedich Vader
            Zoo verzacht hy al hun quael.
                (625) Na syn toornicheyt ontsteken,
            Zal hij weer syn pijlen breken,
            En na syn kastijdingh schier,
            Na syn straffinghe weldadich,
            Worpt hy wederom ghenadich
            (630) Al syn roeden in het vyer.
                Want in droefheyt en ellenden
            Zal de mensch tot God sich wenden:
            Maer in weelde en voorspoedt zadt
            Zal hy wederom vergheten
            (635) s’Heeren goetheyt onghemeten,
            Wijckende van synen padt.
                Dat ons God dan proeft ten lesten,
            Dienet al tot onsen besten,
            Oftmen’t schoon zoo niet begrijpt:
            (640) Zal den Wijngaert vruchtbaer groeyen,
            Och, men moet hem wel besnoeyen,
            Eer syn gulden vruchte rijpt.
                Naer een bitter sausse schele,
            Zal den honich onse kele
            (645) Smaken zoeter en belust:
            En na t’langh gheduerich slaven
            Light den moeden zacht begraven
            Inden schoot van stille rust.
                Die den Hemel meest beminnet,
            (650) Dien hy alderliefst bezinnet,
            Meest van droefheyt wert bespoelt:
            T’moedich Peerdt dat inden stalle
            Is wtmuntich boven alle,
            Meest syns Heeren spooren voelt.
            (655) 2   Ist dan vremt dat God de Ioden
[fol. C2v]
            Inde tranen van veel noden
            Heeft ghewasschen reyn en klaer:
            Nu den tijt ooc is verschenen
            Keert in blijschap al hun weenen,
            (660) Nu is hunnen Trooster daer.
                Want God voor veel jaren Mosen
            Amrams sone heeft verkosen
            Tot een Trooster Israels:
            Ziet eens hoe hy hem om-ermde,
            (665) Hem omhelsden en beschermde
            Voor Pharaos gramschap hels.
                Doen d’afgonsticheyt de sonen
            Iacobs, zonder te verschoonen,
            Sweert en water overgaf,
            (670) Doen het moederlijcke herte
            Iochebeds zagh met veel smerte
            Mosis wiegh aen voor syn graf.
                Doen de moeder heurs soons leven
            Moest de baren overgheven,
            (675) Als sy had heur kint ghekust,
            Doen de moederlijcke zorghen
            Laghen met heur kint gheborghen
            In het kistjen ongherust.
                Doen sy moest heur zelf verliesen,
            (680) Van twee quaden tbest te kiesen,
            Met een droef adieu te noo,
            Riep, ick hope in dese golven
            Meer medooghen is ghedolven
            Als in s’Koninghs herte snoo.
                (685) God hoe langhs hoe goedertierder
            Van dit scheepken was de Stierder
            Zelf, met eenen wester wint,
            Die het blies hoe langhs hoe lochter,
            Inden schoot van s’Koninghs dochter,
[fol. C3r]
            (690) Voor een Enghel en gheen kint.
                T’kint dat zaghmen weder dorsten
            Naer syn eyghen moeders borsten,
            T’wies in alle schoonheyt op,
            In syn voorhooft stond ghelettert
            (695) Hoe’t den Pharao verplettert
            Noch vertreden zou den kop.
                T’groeyden op in manlijcheden,
            En van herten heel besneden
            Voor des Hofs wellusten hy
            (700) Koos in ballinghschap te swermen,
            En den Hebree te beschermen
            In syn droeve slaverny.
                Als hy hierom moest vervluchten,
            En in Madians ghehuchten
            (705) Weyden t’Herderlijcke vee:
            Als den tijt nu was voor handen
            Dat den Heer syn offerhanden
            Eysschen zou van den Hebree,
                Zoo verschijnt hem vanden Hemel
            (710) By Sinai t’licht gheschemel
            Van des Heeren heerlijcheyt,
            God laet hem syn stemme hooren,
            Op dat hy syn wtverkoren
            In het landt Canaan leyt.
                (715) Op dat sy daer zonder smetten
            Onderhouden syne Wetten,
            En hem lieflijck met Wieroock
            Eenen zoeten reuck toebrenghen,
            En met Bocken bloet besprenghen
            (720) Syn Altaren met ghesmoock.
                Op dat dancbaer onverholen
            Wijder als tusschen de Polen
            T’Hemel-licht den nacht beschaemt,
[fol. C3v]
            Al syn groote wonder-daden
            (725) En syn goetheyt vol ghenaden
            Over al mocht zijn befaemt.
                Dat den mensche steedts mocht haken,
            Om hier boven te gheraken
            Daer’t hem alles looft en prijst,
            (730) ,, Acht het aertsch dan veel gheringher
            ,, Als het Hemelsch, daer de vingher
            ,, Van syn zoete wet opwijst.

Het tweede deel Pharao den Koningh, Tiphus ende Serax, Droom- bedieders ende Toovenaers.

Phar. Den laetst gheleden nacht (wat hoef ick my te veynsen)
Heeft my belemmert swaer met veelderley ghepeynsen,
(735) Ghelijc de groote kroon ghemeynelijc aenkleeft
De zorgh, die altijdts met veel zorghen om ons sweeft,
De zorg die s’Konincx hooft met heuren swerm verduyselt,
En met een sterc gheblas steeds in syn ooren suyselt.
Wanneer de schaduw valt, en dat het sterflijck Dal
(740) Snachts vleughelen bespreet, zoo slaept den grooten Al,
De Son in Thetis schoot, t’ghedierte met vermacken
In syne holen rust, t’ghevoghelt inde tacken
Syn vlercken hanghen laet: maer s’Konincx Majesteyt
Doch nimmer rust omhelst, oft zoo hy wert verleyt
(745) Door eenen zachten slaep, en d’ooghen komt te sluyten,
Zoo waect syn zorghe noch, en sluyt syn ruste buyten,
Als hy int bedde swemt in Lethes stillen stroom,
Syn zorghen werden ijl verkeert in eenen droom.
    My docht in mynen slaep ick op den grooten waghen
(750) Wert lancs het roode Meyrs schuymzandich strant gedragen
[fol. C4r]
In volle wapeningh, en rustingh t’eenemael,
Ghelijc wanneer de Moor ontziet myn bloedich stael,
Den Hemel was ghevaecht blau, helder, en azurigh,
En Phoebus zach in Zee syn spieghel stralen vurigh,
(755) Het weder loegh elck toe, men hoorden gheen gheruys,
Zephyrus nau verblies een golfken met ghedruys,
De schepen laghen stil, dat nau Neptunes ghilden
Voor t’windeloose weer een zeyl wtspannen wilden,
T’ghespan van myne koets den breydel gaf ghehoor,
(760) En telden, zoo het scheen, hun stappen op het spoor
Als op het onversienst het Meyr bestont te bruyssen,
Dat gheene kielen sich na t’roer en lieten kruyssen,
Den sturen Boreas beghonst flocx wt der Zee
T’grijs-schuymich baer gebercht te brenghen op de ree,
(765) Den Hemel wert bekleet met droeve duyster wolcken
En t’voorhooft vande locht omstort met swerte kolcken,
Een doncker nachtzeyl blint beschaduwde den dach,
Dat t’licht alsins verdween, oft zoomen schijnsel zach,
Wast blicxem wederlicht, dat met een slincx gheflicker
(770) Iupijn van boven wierp, met eysselijck gheklicker,
Den donder dreunden met een dommeligh gheklack,
Dat Sirt, klip, rots, en strant Neptunus gramschap brac,
Die met syn gaffel scheen den Hemel te beklemmen,
En t’weder tFirmament int roode diep te swemmen,
(775) De Tritons trompten op hun groote water-schulp,
Dat yeder Palinur de Goden riep om hulp,
De schepen steghen op ghenade na de Polen
En hadden t’wijs-compas, en t’roer den wint bevolen.
    De paerden zaghen nau ooc d’onweers stormen leep,
(780) Den voerman hoefden toom, noch breydel, nochte sweep,
Sy vloghen even dul, een langhdurighe wijle
Als wt een Schijtschen boogh den onbedwongen pijle,
Veel snelder als de wint, veel snelder als de stroom
Schoof op vier raders den beslaghen Disselboom
[fol. C4v]
(785) Hot, hot, al breydeloos den waghen henen glipten,
Ontziende noch de kroon, noch Scepter van Egypten:
Wat s’Konincx Koetser oock ghebaerde oft luyde riep,
De redeloose vlucht al even swijmich liep,
Nu bin nu buyten spoors, al zonder wech te peylen,
(790) Gheen schip ons volghen mocht met opgeblasen zeylen.
    Dus stoof den voortocht vast als eenen water-vliet
Die vant gheberchte valt, tot daermen Pharos ziet
Weerhoudeloos verbaest in hunnen loop ten vollen,
Ghelijcmen eenen steen ziet vande klippen rollen,
(795) Hoe’t grondeloose diep meer zants en waters spoogh,
Hoe heftigher verschrict elc ros om zeerste vloogh,
Tot door het storm gheblas een Crocodille stranden,
De grootste die hier oyt ghezien mocht zijn te landen,
Dicht aenden boort des strants, int minst van drijmael vijf
(800) Cubiten, over sterc ghewapent op het lijf
Met dobbel schelpen hert, t’hooft zeltsaem om aenschouwen,
Zoo eysselijck en groot dat het elck dede grouwen,
Scherptandich inden mont: zo haest ons Jacht vernam
Dit zeltsaem monster, twelc heel heftigh na hun quam,
(805) Sy hunnen loop op nieus verdobbelden verbolghen,
De koetse mocht gheswint heur op het snelste volghen,
Alst koppel honden heet het Hirt volght op de hiel,
Tot dat een hollicheydt den waghen wederhiel,
Waer door sy wt t’ghespan van hun gareelen raecten,
(810) En krac, krac, tot tweemael den grooten wagen kraecten,
Die eyndelijc verswact, niet wederhouden mocht
Met my stac op het strant de beenen inde locht!
Hier lach de dissel, ghins het speeck, en daer de raden,
Tot ick my smorghens van Morpheus vont verraden.
(815) Den droom bediet wat vremts (hoe wel hy zomtijts liegt,
En met syn Jden als een schaduwe vervlieght),
Want onlancx zijn ghezien de dreyghende Cometen,
Verscheyden beeltsels ooc van bloedighe Planeten,
[fol. C5r]
En tot drij nachten toe een gheestelijck ghespoock
(820) Is voor myn slaeps ghesicht verswenen als den rooc:
De Pyramiden van de Koninghlijcke graven
Drijmalen zijn beweeght, een vlucht van swerte raven
T’Meyr opgheworpen heeft, graf-voghels die graf graf
Egypten dreyghen gruw met d’een oft d’ander straf,
(825) De grootste Zarcken vande Tomben zijn ghereten,
En t’nare Kerchof heeft doods-beenders opghesmeten,
Isidis heyligh beelt, tot voorspel van ons leet,
Heeft eenen reghen vocht van bloedich sweet ghesweet!
Osiris na den Nyl heeft sich ghekeert verbolghen,
(830) Ontwijffelijc hier na moet d’een oft d’ander volghen:
Ghy Sienders, my den gront van dese zaec verklaert.
Tiphus. Den Koning zij hier in bekommert noch beswaert.
Serax. Den droom rijst wt een hert beslommert met veel zorgen.
Phar. Hy rijst waer wt hy wil, wat isser in verborghen?
Tiphus. (835) Gantsch niet grootmoghent Vorst. Phar. Nochtans den droom bediet
En wijst op tgheen daer na ghemeynelijc gheschiet.
Tiph. Pilaer vant grootste rijc, de droomen zijn verscheden,
En eensdeels anders niet dan ydelheyt verbreden;
Ten and’ren Prophetisch, Voorloopers, diens ghebaer
(840) De komst boodschappen van de zuyver waerheyt klaer;
Ten derden, twijfelijc, en doncker int aenschouwen,
Daer niemant, dan die wil, t’geloove op hoeft te bouwen:
Nu t’beelt van s’Konincx droom, ten aenzien onghewis,
Van ijl, en twijffel tsaem in een versmolten is,
(845) Zoo datter niet en waer yet zekers wt te ramen.
Serax. Belanghende t’ghespoock met dees voorteeckens tsamen,
Ten deele schijnet wel tot quaet te zijn gheneycht,
En acht wy werden vande Goden dus ghedreycht,
Om dat wy zuymich zijn, en werden lancx hoe sloffer
(850) Int heylighe ghesmoock en dienst van onsen offer,
[fol. C5v]
Om d’ander Goden straf t’ontslaen en maken quijt
Op den Altaren die den Priesters toeghewijt
Bevolen zijn van outs, den Koningh tot een teecken
Van boet, hun heyligh doe het offer-vuyr ontsteken,
(855) Op dat den Hemel (die ons dreyghen schijnt met wee)
Syn stael mach wederom bekleeden met der schee,
En d’offerhanden als een zoeten reuck ontfanghen,
Wechnemende de straf, die toornich schijnt te hanghen
Ons allen boven thooft: dat ooc den Koningh weer
(860) De Godsdienst, die allencx vervallen meer en meer
Is in het gantsche Rijc, op nieus mocht wederbaren
Gheheel opt oud ghebruyc van over vele jaren,
Dat ooc des Heylichdoms Hoochtijt by yeder mocht
Devotich zijn gheviert, en alles wederbrocht
(865) Wert op den ouden voet, etc.

---

Moyses ende Aaron tot Pharao.

Moys.                                             Groot Koningh vande stranden
Des Nyls, den Koning die den Scepter voert in handen
Van Hemel, Aerde, en Zee, die uwen glantz verdooft,
Der Koninghen Monarch, en aller Princen Hooft,
Heeft ons ghezonden hier. Phar. Wiens Scepter, oft wiens Kroon is
(870) Ontzienelijcker als den Rijcx-staf Pharaonis?
Moys. T’onsterflijc wesen zelf, de Heere Zebaoth.
Phar. Wie kenter neffens my een grooter Heer oft God?
Breyt sich myn Heerlijcheyt niet wt aen alle kanten.
Aar. Van een almachtich Heer wy beyde zijn Gezanten,
(875) Van God die synen Troon op s’Hemels vout pilaert.
Phar. Regeert hy inde Locht, ic heersch hier op der Aerd.
Aar. Hy is die s’Hemels loop stiert op de hooghe Polen.
Phar. Ic denc ghelijc de Nyl omdraeyt de water-molen.
Aar. Hy is den Donder-god, en tblixemende licht.
[fol. C6r]
Phar. (880) Den Donder is myn stem, den Blixem myn gezicht.
Aar. Syn Godlijck woort beweeght de blauwe Firmamenten.
Phar. Het Aerdrijc schut en beeft van myne dreigementen:
Wat ist dat ghy verzoect? Ziet wien ghy rebelleert.
Aar. De God van Abraham op Pharao begheert
(885) Dat hy van t’jock ontslae en buyten de limiten
Egypti trecken laet de slaefsche Israeliten,
Dat sy hem moghen doen een offerhande vrij
Vant Heydensche ghezicht, die hem behaeghlijc zij,
Daer Horeb tvoorhooft bercht ten Hemel inde Wolcken,
(890) Dus oorloft nu tvertrec aen al d’Hebreeusche volcken.
Phar. Ghenade, o Jupiter! Wie zijt ghy die zoo licht
U hielen teghens my den grootsten Koningh licht?
Help Isis, en Osir! Ic sweere u by de sickel
Saturni, dat ghy thooft zult steken aenden prickel:
(895) Wie isser die sich derf opwerpen teghens my?
Dwing-volc, Kroon-drager van de grootste heerschappij:
Ic sweer by thoogh Toneel van myn rechtveerdich leven,
Ghy hebt u eyghen roe my inde hant ghegheven:
Als teghens synen Heer de Slave sich opwerpt,
(900) Nootzakelijcken moet de roede zijn ghescherpt,
Het lastich jock verswaert, den hals hem overwoghen,
En syn hartneckicheyt ghebroken en gheboghen,
Den stouten hoochmoed van syn vleughelen ghekort,
Hoe tbede sachter is, hoe hy veel tragher wort,
(905) En hoe men hem meer rechts en voordeels zal aenbieden
Hoe hem veel meer te kort zal duncken te gheschieden:
T’is weelde die u jeuct, al langh ghenoegh verschoont,
Best datmen u verdruck en houd in d’ou ghewoont,
De roede is vanden neers en eerst in t’vuyr ghesmeten,
(910) Nu’t langher niet en smert de stramen zijn vergheten,
Ghelijc den gladden henghst die op den stal verkoelt
Syns Heeren sporen niet in langhe en heeft ghevoelt,
[fol. C6v]
Noch toom, noch breydels dwangh, alreede quaedt om temmen.
Te noo laet synen Heer weer op den zadel klemmen,
(915) Het steyghert en het briescht, van weelden onghesont;
Nu schort u ooc tghebit van ijser inden mont,
T’is best datmen u weer dees ziecte doe wtsweeten,
En voor een vette sop gheeft slaghen voor u eten:
Gaet henen int gareel, gaet henen bout en slaeft,
(920) Ic wil dat ghy den wegh van u vertreck op-graeft.
Aar. Wy zijn de Boden Gods, dus laet u niet verrucken,
Hoort ghy syn stemme niet syn hant die zal u drucken:
Daer light de Roede tot een teecken opder eert,
Ziet hoe sy in een Slangh lichamelijc verkeert,
(925) Sy krunckelt en sy kruypt: indien by u ons spreken
Niet eene pluym en weeght, gelooft ons by dit teecken,
En looft Israels God, die u tgheloof versterckt,
En door dees wonder-daet zoo krachtelijcken werckt:
Geloofdy’t niet om’t eerst, gelooft dan met den and’ren,
(930) Het tweede als in root bloet het water zal verand’ren,
De Visch versterven zal in der Rivieren stanck,
Die God de Heere slaen zal zeven daghen lanck.
Serax. En dynen lieven God vertoont hy sich zoo brave,
Om dat hy in een Slangh verandert uwen Stave?
(935) Is dit syn hooghste konst? Loopt, met u Meersche loopt,
En uwe kramerij al elders duer verkoopt,
By ons en gheldtse niet, ghaet, ghaet, vendtse aende dwasen.
Tiph. Meynt ghy den Koning zo in d’ooren wat te blasen?
Meynt ghy dat onsen Prins zo lichtlijc is ghetrootst?
(940) Wy hebben’t al te dick voor ooghen hem ghebootst:
En of ghy schoon in bloedt verkeert de Vlieten stormich,
Wy zullen t’water ooc couleuren ghelijckformich.
[fol. C7r]
Aar. Gy toovert, ic herschep, gy met den schijn bedrieght,
Den schijn, wiens wesen als een schaduwe vervlieght,
(945) U goochel-konst en is maer forma en figure,
En t’myne lijffelijck verandert van nature:
Want ghy door Satan werckt, en ic door kracht ghewis
Van Gods almachticheyt, die niets onmogh’lijck is:
Schort dees hartneckicheyt, en wilt syn stemme hooren
(950) Die weder desen Staf maect als hy was te vooren.
Phar. Waer toe dit lang sermoon? preect elders al u best,
En Pharaonis eer niet door eens anders quest:
Gaet boodschapt den Hebreen, myn hand is veel geringer
Voor desen hun gheweest als nu myn kleynste vingher.
(955) Ic voel, ic voel, het jock is hunnen hals te licht,
Dies ic drij dobbel moet verswaren hun ghewicht,
Met Schorpioenen wil ic hun voortaen kastijden,
En alle roeden tvuyr en uwen God toewijden
Tot eender offerhand. Den Koningh is verleydt
(960) Die d’ondersaten meynt tot sich met zoeticheydt
Te trecken meer en meer, en ziet hy niet te veuren,
Sy zullen syn ghebiedt van hunnen halse scheuren,
En stellen t’Rijc in roer, en roepen tza wel aen,
Laet ons den swaren last van s’Konincx Kroon ontslaen,
(965) Wat roert oft gaen ons aen syn inghestelde Wetten,
Een yeder breeck de boey en schakel van syn ketten.
Moys. Verheft u herte niet, want s’Heeren straffe dra,
Volght u alree ghelijck de schaduw t’lichaem na,
Der berghen tzoppen die sich in de locht verheffen,
(970) Afgrijsselijc men ziet de slincxsche blixems treffen:
Heer Koning, luystert hoe Gods gramschap wederschalt
Verschuylt, verschuylt u, eer den Hemel op u valt,
Twijl u Gods goetheyt noot, syn straf komt met vertragen
Naer den godloosen toe, maer komt met sware slaghen
(975) Op der Tyrannen kop: dus wt den grootschen tret
Uws obstinaetheyts wijct, en van u stout opzet,
[fol. C7v]
Haelt flocx de zeylen in, ghy moogt hem niet ontslippen,
Oft ghy hem schoon ontvlucht, zoo raecty op de klippen
Van uwen ondergangh, en oft ghy u verschuylt,
(980) Int alderhelschte diep, int donckerste ghekuylt,
Gheen duysternissen daer syn oogh u niet zal mercken,
Gheen schilden moghen u voor synen schicht bevlercken,
Alsins vint ghy u inde kaken opghespert
Van syn rechtveerdicheyt, en inden strick verwert
(985) Van synen grimmen toorn, die altijdt na der zielen
En na den lichaem u zal treden op de hielen
Van u versteent ghemoedt: wat baet doch kroon oft Staf,
Als hy u kroone breect die u den Scepter gaf
Met synen stercken arm, dus neemt tot gheen verschooningh
(990) U troetelende macht, die steeds den hooghsten Koningh
Moet onderworpen zijn, want Gods almoghentheyt
Belacht, eylaes! den trots die u omhelst en vleyt
Met een vermomt ghelaet. Phar. Waer toe dees langhe rollen?
Ser. Heer Koning, laet den zot thert met syn tong wtbollen.
Tiph. (995) Wat worpt ons Pluto op? Aar. Volght tijdelijck den raedt
Des Heeren, die u met ons stemme wecken laet
Wt desen diepen slaep, ontwaect, eer u te spade
De helder Son begheeft het licht van syn ghenade.
Phar. Help Aerde! wonder ist, dat ghy’t u niet en belght,
(1000) En dees Trotzeerders in u swerte keel verswelght:
Past flocx het groot ghewelf van Memphis Hof te ruymen,
Eer s’Konincx gramschap als een zee begint te schuymen,
Hy heeft syn planten swaer op t’Aertrijc neer ghezet,
Verstapt hy, elcken tret een Koninghrijc verplet:
(1005) Zoo ghy den blixem zoect, Jupijn is hier te vinden:
[fol. C8r]
Dus wacht u wel den Leeu syn keten te ontbinden,
Schuym-boeven van myn Rijck, gaet boodschapt den Hebreeuw
Dat tglas verloopen is van synen gulden eeuw,
De laetster ure is langh gheslaghen aen de Wijser,
(1010) En in Pharaos Hof is synen Kerf-stock ijser:
Gaet henen maect hem kont wien dat u fijn verstant
Den stock om hem te slaen gaf in syn rechterhant,
Gaet brengt dees blijde maer aen al d’wtheemsche Slaven
Dat langh voor hun vertrec den wegh is opghegraven:
(1015) En ist dat uwen God niet vast en zit gheschroeft,
Hy doe syn boodschap zelf, indien hy yet behoeft.

Binnen.

Moys. Syn hert is onbeweeght veel grooter als de rotzen.
Aar. Wie dorst den Hemel doch oyt obstinater trotzen?
Moys. T’hert ligt hem veel te hooch geschoten inden krop.
Aar. (1020) Hy worpt den steen die hem zal vallen op den kop.
Moys. Hy heeft God opgheweckt met syn grootmoedich baffen.
Aar. Tza gaen wy, want door ons zal hem de Heere straffen.

Binnen.

---

CHOOR.

                Steenen Pharao wilt swichten,
            Want syn schichten
            (1025) Haelt den Hemel wt den tros:
            Pyramiden wacht u spitsen
            Voor syn flitsen:
            O daer gaen syn pijlen los!
                Nylus schreyt nu al bedolven
            (1030) In syn golven,
[fol. C8v]
            Om de Visch die in syn kruyck
            Sterft, om dat de waterbaren
            Aldus varen
            Bloedich over syn parruyck.
                (1035) Vorschen, Luysen, Wormen krielen
            Waer syn hielen
            Den Egyptenaer verzet:
            Heptapolis groot gheweste
            Oock met peste
            (1040) Doodelijcken is besmet.
                T’vluchtich voghelken met ijlen
            Van heur pijlen
            Onversiens wert achterhaelt,
            Dat syn vleughels aende sterren
            (1045) Wt ghing sperren,
            Inde baren neder daelt.
                T’lockich Schaepken sterft int bleyten,
            En de Geyten
            Vallen voor den Herder-stock,
            (1050) Waer de Bouwer ploeght al wacker
            Ziet hy’t Acker-
            Vee begraven onder t’jock.
                Nu druct hun de hant des Heeren
            Weer met zeeren,
            (1055) Met onreynich puyst ghedoornt,
            Menschen ende beesten woelen,
            En bevoelen
            S’Hemels grimmicheyt vertoornt.
                Nu dreyght hun den Aether vierich,
            (1060) Al wraeckghierich,
            Met syn kromme blixems root,
            Nu laet hy Egypten vallen
            Van crystallen
            Een diluvie inden schoot.
[fol. D1r]
                (1065) Nu zoo dreyght hy hun afgrijsich
            Met een ijsich
            Donders dommelich gheklack,
            Nu jaeght God met haghels ronden
            Om hun zonden
            (1070) Al d’Egypters onder tdack.
                D’Eyck en schijnet nu den Elsen
            Niet t’omhelsen,
            D’Aerde droef en onbespreedt
            Mist heur rancken en heur noppen,
            (1075) Mist heur knoppen
            En heur groen gheschildert kleedt.
                Nu beschaduwt hy hun banen
            Met Sprinchanen,
            Die voorts rooven t’eenegaer
            (1080) Al de vruchten die sy zaeyden
            En afmaeyden
            Inden schoot vant ronde Jaer.
                Nu houdt Phoebus sich ghescholen
            Inde Polen,
            (1085) En vertrect syn blonde hooft,
            T’licht van synen gulden Waghen
            Hy dry daghen
            Hunnen Horizont berooft.
                Noch blijft desen Koningh trotze
            (1090) Als een Rotze
            Die gheen golven en ontziet,
            Als een klippe die ghedurich
            Klieft azurich
            T’schuymsel van Neptunes spriet.
                (1095) Want God in syn stoutheyt krieghel
            Tot elcx spieghel
            Heeft verstoct syn steenich hert,
            Niet om met een welbehaghen
[fol. D1v]
            Hem te jaghen
            (1100) In s’doodts stricken al verwert.
                Maer om straffen syn voorleden
            Godloosheden,
            En om Israel bequaem
            Stof te gheven om te zinghen
            (1105) Zonderlinghen
            D’eer van synen heyl’ghen Naem.

Het derde deel Pharao den Koningh.

Hoe wel wy op den throon als Aertsche Goden prachtich
Een werelt buygen schier met onsen Scepter krachtich,
Hoe wel ons goude kroon blinckt met den diadem,
(1110) Daer is een grooter Heer, daar is een hoogher stem,
Daer is een Koning noch die onsen glants verduystert,
En een bepeerlden Staf die heerelijcker luystert,
Daer is een Hemelsch rijc, twelc t’wereltsch rijc omvangt,
Daer alle moghentheyt den Scepter van ontfanght:
(1115) T’is hy die boven woont, en heerscht ooc hier beneden,
Die onse Zetels doet verschricken voor syn treden,
Der Princen overhooft, der Koninghen Monarch,
Diet alles overziet van synen hooghen berch,
Die opt verhemelt ront ghebout heeft synen troone,
(1120) De louter sterren zijn maer loovers van syn kroone,
Die met syn donder-stem den sterflijcken verschrict,
En met het vuyrich root van synen blixem blict.
    Meer pijlen heeft hy op Egyptenlant ghescherpet
Als zants, en barich schuym het roode Meyr opwerpet,
(1125) Als koren-aders rijp den vochten Nyl besproeyt,
[fol. D2r]
Wanneer van synen stroom de vlietkruyc overvloeyt.
    Wat baet my nu opt hooft de kroone van Afriken?
Oft dat ick’t derdendeel van al des weerelts Rijcken
Op mynen globes zie? wat baet dat ick alleen
(1130) Maeck een triumphe van hooveerdighe tropheen?
Oft dat ic op den boort van mynen vloet doe swieren
Dees vendelen ghecruyst, dees bloedighe banieren?
Oft dat den Arabier oft Moore martiael
Ontziet de puncten scherp en sneden van myn stael?
(1135) Wat batet (als ick doe myn oorlooghs legher krielen)
Dat d’ander weerelt moet voor desen Scepter knielen?
Dat ick vant oost tot west ghevreest worde en gheeert?
Als desen grooten Mars noch boven my regeert?
    O Delta, Delta schoon! die met u graf pilaren,
(1140) Met u Mausolen schijnt d’wtbreydselen te naren,
Daer Pharos met syn kruyn de Firmamenten doet
Verschricken, en vertreet het Aerdrijc met de voet:
Wat batet oft ghy kont met flitsen en met pijlen
Verdonckeren de locht? oft in zoo korter wijlen
(1145) Ghy een bosschagie maect van lancen wtghespeert?
Oft s’weerelts aensicht met u krijghers eclipseert?
Wat batet oft ghy in u wapens voert gheschreven
De teeckens van u deught en vromicheyt verheven?
Wat baet oft uwen Prins met slavernije strangh
(1150) Zoo vele volcken druckt? oft dat den Ondergangh
Syn roede nederworpt, en offert voor myn voeten,
Oft met syn kroone my den Middach komt begroeten?
Als heel Egypten dus door blixem wint en storm
Tot eenen Chaos kruypt weer in syn oude form.
    (1155) Help Jupijn! wie ghy zijt, die met u oorloogs wempel
Ons boven thooft braveert, komt over uwen drempel
Int sterfelijc begrijp, en laet den Hemel staen,
Komt plant opt platte velt de stenghe van u vaen;
Gheen Koningh is hier doch die om de beste kansse
[fol. D2v]
(1160) Met my kroon teghen kroon derf zetten in balansse:
Ick waegh om t’Hemelsch Rijc noch op een goede hoop
Den ronden circkel groot van s’werelts ommeloop;
En brenghdy my int graf opt hooghste van myn dagen,
Zoo ist my eers ghenoech van u te zijn verslaghen:
(1165) Komt slechts opt aertsch toneel zo ghy tournoyen wilt,
Op dat ick proeven mach de deught van uwen schilt;
En ist dat ick u sweert noch spere niet ontvliede,
Zo wensche ic op myn graf gheen schoonder Piramyde.
    Oft ghy al schoon d’Hebreen die mynen Scepter druct
(1170) Van hunnen halse scheurt, en Pharao ontruct
T’joc van hun dienstbaerheyt, waerwaerts wilt gyse brengen
Dat sy de hoornen van u altaren besprenghen?
Sy raken elders licht in dieper slavernij,
Oft onder een ghebiet van strengher heerschappij.
    (1175) Gantsch Lybien is woest daer Athlas stijgt om hooge,
En t’inghezeten volck gheneert sich met den boghe,
En oorlooght met de spriet ghestadich teghen t’wilt,
Daer yder tot nootdruft syn pijlen op verspilt.
    Gaen sy hun by den Moor oft Etiopier voeghen,
(1180) Die heeft noch t’meeste deel wel van syn Rijc te ploegen;
Oft hyse schoon ontfanght, en loopt se al int ghemoet,
D’wtheemsche als een Slaef syn ackers bouwen moet.
    Den ruyghen Barbaros oock binnen syn limiten
Gheen vremdelingen lijt, noch Meden, nochte Sciten,
(1185) Noch over onsen vloet, noch over de Jordaen
En zal de Philistijn ooc gheen Hebreen ontfaen.
    Den vrecken Arabier sy passen op hun stucken,
Is oock ghenoech bekent noch om syn oude tucken,
Hy vilt besteelt en pluckt wie in syn handen raeckt,
(1190) En die hy borgher zalft hy eyghen Slave maeckt.
    Noch daer den Assyrier der Koninghlijcker staten
Toneel eerst bouwen dorst, by’t stroomen der Euphraten,
Noch nerghens waer het licht de duysternis verdooft,
[fol. D3r]
Oft d’inghezeten is der vremden overhooft.
    (1195) Oft zoecken sy een Lant oft zoecken sy een wooningh
Daer yder borgher is, daer yder is een Koningh,
Daer yder Rechter is, en t’mes treckt wt der schee,
Diens bodem is ghelijck de diepte vander Zee,
Daer alle baergheschuym oprijset met malkander,
(1200) Zoo wil een yder hier ooc heerschen boven d’ander,
En werden sy dan tsaem verdruckt in ongheval,
Wat Koningh isser die hun zake rechten zal?
    Oft trachtense onder een Climaet zelf te heerschappen
Daer sterflijck mensche noyt het spoor van syne stappen
(1205) Gheprent heeft laten staen, daer zonder arrebeydt
De willighe natuer het acker-veldt bereydt,
Sy zullen menich mael noch om Egypten wenschen,
Eer’t tot voldoeningh strect voor zoo veel duysent menschen,
Die buyten Pharao behoeven al ter noot
(1210) Tot nootdruft eenen opghehoopten vollen schoot.

Moyses ende Aaron tot den Koningh.

Moys. Monarche Misraijns, hoe lang zuldy noch konnen
D’oog-appels sluyten voor de klaerheyt eender Sonnen?
Hoe langhe o Pharao! zuldy beletten dat
Israel smoocken doe het heylich Altaer-plat
(1215) Des drijmael hoogen Gods? Ay blint versteenigt Vorste?
Hoe priemdy op u hert, hoe steldy op u borste
Zoo menich pijl en schicht, en welft u stout en trots,
Hartneckich over thooft den strenghen toorne Gods,
Die heel Egypten druct t’onsterflijc eeuwich wesen
(1220) Dus met syn stemme roept, ic heb voor t’laetst myn pesen
Noch eenmael wtgherect en mynen krommen Boogh
Ghespannen, wee! o wee! t’wit van myn grimmich oogh
Is Heptapolis kroon, die trots myn Hemel schichten
[fol. D3v]
Heeft neghen-mael belet den Isralijt te lichten
(1225) Syn ancker vanden Nyl: Wee! wee! indien sy stout
Noch dit twelf-stammich heir van hun vertrec ophout:
Van d’outst gheboren af wt Pharaonis lenden,
Tot d’alderminste toe die van d’Egypters benden
Sich d’eerstgheboren roemt van Vader Moeder lief,
(1230) Niet een zal zijn die niet de doot ghelijck een dief
Zal rucken in het graf, gheen hert dat niet zal voelen
Myn koude stralen in syn heete bloedt verkoelen:
Dus loopt noch int ghemoet des Hemels Koning preuts
Terwijlen hy u dreyght, zoo hout u buyten scheuts
(1235) Van mynen stalen boogh, die weder is ghespannen;
En oorloft onsen tocht, dat d’Isralijtsche mannen
Op Horeb smoken doen hun Altaren bebloedt.
Phar. Ghy zingt al eenen zang, ghelijc de Koeckoec doet,
En oft ghy Slaven trockt om uwen God te spijsen,
(1240) Daer Horeb met syn spits ten wolcken gaet oprijsen,
En oft myn Majesteyt ghedooghde goedertier
Dat ghy opstijghen deed t’Afgodisch offer-vier
Wt der woestijnen schoot, om ick en weet wat Goden
Vermaken met het bloet des Altaers opghezoden,
(1245) Zoudt ghy my sweeren dier te keeren al met vliet
Ter plaetsen die ghy met verlof te rugghe liet:
Oft veynsdy my den tocht die ghy hebt voorghenomen?
Zeght waerwaerts hy sich strect. Aar. Waer wt wy zijn ghekomen,
Het lant van Canaan, recht over de Jordaen,
(1250) Daer ons Voorvaders eerst hun stappen lieten staen,
Dat God zelf heeft belooft, dat God zelf heeft gesworen
Aen Isac synen knecht en Jacob wtverkoren.
Phar. Ghy t’Lant van Canaan verkrijghen int bezit?
U Boghen zijn te slap om schieten na dit wit,
(1255) Meynt ghy met lijf en ziel zoo in dit Landt te treden?
Gaet henen, vraeght te deegh na syn gheleghentheden:
[fol. D4r]
Hoort Idumea, hoort, hoe achtmen dy zoo licht,
Een ander heeft ghenoegh en schrickt van u ghezicht,
Die rondsom afghepaelt light midden inde berghen,
(1260) Die met u mueren trotz den Hemel schijnt te terghen,
Waer voor zoo menig Rijc syn wapens heeft gheschorst,
En daer de Philistijn wtsteeckt syn hooghe borst,
Daer elck Inwoonder stout is eenen Giges hooghe,
En ghy Sprinchanen teer en Musschen in hun ooghe:
(1265) Te wijt zijdy verdoolt! en timmert inde locht,
En schildert op Neptuns azure golven vocht
Dy tPhilistijnsche Rijc zoo wonderlijck voor ooghen:
Help! tgheeft my wonder wt wat borsten ghy ghezogen
Hebt dees hooghdraghentheyt, en hoe ghy zoo verruckt
(1270) Dees stoute dwaesheyt in u herssens hebt ghedruckt:
Wat Rijc is u belooft? My dunct ghelijc de Mugghen
Ghy om de kaersse swermt, tot dat ghy Bedel-plugghen
U vleughelen verbrant: ic rade, ic rade u blaest
Eer ghy dit heete moes wilt proeven met der haest:
(1275) Oft wildy bancken in de Philistijnsche koken,
Eer hy u heeft ghenoodt, oft synen haert doen smoken,
Zoo keert dan onverzaedt: ghy Kranen vlieght u mat,
Om gasten met den Vos, die al in schotels plat
De spijse toebereyt, en als ghy meynt te drabben
(1280) In syn ghestolen vet, zult ghy u niet beslabben.
Zoect vrij een ander aes, oft sich u kele belght,
De brock is doch zoo groot dat ghyder aen verswelght:
Dus slaet dit inde wint, en laet vrij aender Eycken
De Schilden hanghen die ghy niet en meucht bereycken
(1285) Met uwen lammen erm al veel te kort en stram,
En voor dien Scepter eel van dynen Geytschen Ram
De kromme hoornen grijpt, twelck beter u zal voeghen,
Oft tKouter, om de borst des Ackers te doorploeghen
Van’t Palestijnsche lant. Moys. Israel onbezorght
(1290) Heeft God tot eenen Schilt en tot een vaste Borght,
[fol. D4v]
Den grootsten Capiteyn die hy wil overvallen,
En baet geen preuts gheberght van opgeworpen wallen
Noch diepe vestingh van een grondeloose zee,
Noch boghen, noch gheflits, noch sweerden wt der schee,
(1295) Noch vele wapentuygh, noch s’werelts oorloghs heiren
In een slach-ordening en mochten sich verweiren
Voor synen stercken erm die nau verheven schier
Om strijden, al omvlecht is met den Lauwerier.
Phar. En of tLandt open stont van alle Philistijnen,
(1300) Hoe raeckty door de dorre Arabische woestijnen,
T’onvruchtbaer woeste velt, de doornen wildernis,
Daer niet min ruygh ghediert als wilt gheboomte en is
Daer is noch vrucht tot spijs, noch vochticheyt om laven,
T’waer pas een Kerchof om u tzamen te begraven.
Aar. (1305) God is de volheyt zelf wiens overmilden schoot
Voor Jacob overvloeyt van tzoete Hemels broot,
Die’t al gheschapen heeft wt niet, kan op der heyden
En tstekel-doornich velt ons Tafel toebereyden:
De zelfd’ waer door den Nyl noch jaerlijcx overvloeyt,
(1310) Waer door den Ocean wt zoo veel stroomen groeyt,
En zal ons nimmermeer aemachtich laten dorsten,
De moeder zal veel eer s’kints lippen hare borsten
Ontrecken wreedt en stuers, eer onsen Herder zal
Vergheten syne kudde int aerdsche tranen-dal.
Phar. (1315) Stuyt u den Philistijn, zoo hebdy te passeren
T’rood grondeloose Meir, waer wildy henen keeren?
Aar. Die met syn Water-pas bepaelt de groote Zee,
En heeft ghecompasseert den boord van yeder Ree,
Die s’Hemels vouten schoon te zamen heeft gewrongen,
(1320) En t’Aerdsche centrum swaer hout allesins gedrongen,
Heeft lang de wegh bereyt, heeft lang den padt gebaent
Voor tvolc van syn verbont, die stoutlijc en verwaent
Ghy aen u opzet boeyt, en derft noch thooft opsteken
Als oft het aende macht des Hemels zou ghebreken
[fol. D5r]
(1325) Te blixemen den trots van u hartneckicheyt,
Daer u de vingher van Gods hooghe Majesteyt
Zoo streng heeft aenghetast, eylacen! wort eens wijser,
En noch de wraec verstompt van syn rechtveerdich ijser
Waer mede hy u dreyght. Phar. Rebellen altemael,
(1330) Trect henen, maer ic wil, ic wil u Beestiael
Hier blijf tot roof en buyt. Trect henen uwer straten.
Moys. Wy zullen van ons Vee geen klau hier achter laten.
Phar. Zo blijft dan die ghy zijt: Hoe, zullen dees Hebreen
Ons trotzen? Neen, eer wert den alderleeghsten steen
(1335) Memphidis omghekeert: Het Vee dat zal hier blijven,
Trect met u Kinders heen, u Hoeren en u Wijven.
Aar. Waer tVee blijft blijven wy, grootmogende Monarch,
Als wy ghekomen zijn by Sinai den berch
Wy God een offerhand van Ossen ofte Stieren
(1340) Opt heylighe ghesteent dancbarich moeten vieren,
Tot eenen zoeten reuck, en tot een teecken blij
Dat hy ons heeft verlost van al ons slavernij,
De palen synes Wets wy niet en overtreden,
Dus oorloft ons vertrec, en hoort syn stemme heden.
Phar. (1345) In geenderley manier. Moys. Zo blijft de straffe hant
Des Heeren over u, en over tgantsche Lant:
God zoude eer eenen bergh of harde rotz beweghen.
Phar. Is hy een rustich Haen hy kray noch eens te degen,
Den sleutel van myn Rijc zij u voor tlest ontzeyt,
(1350) En welcker tijt ghy in myn teghenwoordicheyt
Hier weer verschijnen dorft, ic sweer by mynen Throone,
Misraijns edel Hof, en by myn groote Kroone,
Ic sweer by desen Staf bepeerelt en vergult,
Dat ghy van stonden aen u kerchof vinden zult.

Binnen.

Moys. (1355) O Diamanten hert! o ijseren nature.
Aar. Het ijser wort ghedweegh int gloeyen vanden vuyre
Den Diamant hoe hart verzachtet Bocken-bloet,
[fol. D5v]
Maer desen blijft verstoct, versteent in syn ghemoedt.
Moys. T’glas van ons slavernij is niettemin verloopen,
(1360) Ic zie, ic zie den wegh tot ons verlossingh open,
Egypten ziet om hoogh, het sweert is wt der schee,
Dies Jacob morghen licht syn Ancker van dees Ree.

Binnen.

---

CHOOR.

                Nu t’manen-schijnsel sich gaet ronden,
            En met heur kromme hoornen naect
            (1365) Vast eenen halven circkel maect,
            Wert den Hebree van druc ontbonden,
            En van’t tyrannich jock ontlast:
            Ziet hoe elc juyght met blijden gheeste,
            Ziet hoe sy nu hun Paesschen-feeste
            (1370) Met vrolijcheyt bereyden vast,
            Hun jaer’ghe Lammerkens sy slachten
            Met dat de schaduw sich wtstrect
            En s’Hemels oogh syn licht vertrect
            Om schuylen inde water-grachten.
                (1375) Ziet, hoe sy met de roode stralen
            Van t’zuyver Lams verkoren bloet
            De dorpels ende posten vroet
            Van hare poorten vast bemalen:
            O heyligh klaer ken-teecken! om
            (1380) Te vrijden al u eerst gheboren
            Voor d’Enghel die in s’Heeren toren
            Gaet maeyen met een Zeyssen krom,
            Al d’eerstelinghen vanden Nyle,
            Al d’eerste die wt s’moeders schoot
            (1385) Beschouden Phoebi stralen root,
[fol. D6r]
            Door-schicht hy met een Hemel-pijle.
                D’Israëliten rusten twijlen
            Hun toe na s’Heeren wil en eysch,
            Om hun te gheven op de reys
            (1390) Van zoo veel stadien en mijlen:
            De Lammerkens die nu ghedoot
            Zijn, sy gaen voor den vuyre speten,
            Daer na met bitter sausse op-eten,
            Met zurigh onghehevelt broot,
            (1395) Omgort gheschoeyt, den staf in handen,
            Een yeder vlijtich t’Lamken eet
            Al staende, als wandel-gasten reet,
            Om scheyden vande Nylsche stranden.
                Schoon morghen-root begint te blosen,
            (1400) Sy met verlanghen roepen tzaem,
            Komt werpt u stralen aenghenaem
            Eens in ons blijschap over Gosen,
            Blau Hemels Licht doorschijnt de Locht,
            Beschaemt den zilver-schijn der Manen,
            (1405) En distilleert de peerel tranen
            Die van ons wanghen rollen vocht,
            Niet meer van droefheyt als voorhenen,
            Maer al van blijschap en van vreucht,
            Om dat den Hebree met gheneucht
            (1410) Syn zoete vrijheyt is verschenen.
                O zoete vrijheyt! wat een krooningh
            Danct u den ghenen die verruct
            Nu zoo vele eeuwen heeft ghedruct
            T’slaefsch jock van een tyrannich Koningh:
            (1415) Oft schoon t’wildt voghelken met lust
            Int korfken tiereliert en fluytert,
            En inde traly twijl het tjuytert
            Verdient tghekochte zaedt gherust,
            T’zou liever inde tacxkens schieten,
[fol. D6v]
            (420) En klieven met syn vlercxkens locht
            Den blauwen Hemel, zoo het mocht
            Slechts magher synen kost ghenieten.
                Waerom versteect sich inde stoppels
            Der bosschen t’hoorn-ghetacte Hert,
            (1425) De rancke Hind waerom zoo hart
            En snel vlucht sy voor s’Jaghers koppels?
            Waeromme vliedt het schuw Konijn
            En d’achter-lamme bloode Hasen,
            Die als een schaduw wechgheblasen
            (1430) Zoo flocx in hun zant-holen zijn?
            D’azure Visschen waerom duycken
            Sy voor tdoorluchtich net zoo ras
            Int diepste van het water-glas
            Int diepste van Thetidis kruycken?
                (1435) Ach! om hun vrijheyt, die zoo naecte
            Een yeder van naturen wis
            Syn voorhooft ingheschreven is,
            Van dat hy eerst int licht gheraecte.
            O drymael edel vrijheyts kroon!
            (1440) Die Isac d’hooft-slapen omvlechtet,
            Waerom den lieven Hemel vechtet,
            Die met syn vleughelen ten toon
            Beschaduwt d’Isralijtsche benden,
            En helpt hun wt t’Egyptisch zandt,
            (1445) Int rijcke Palestijnen landt,
            Wt al hun droefheyt en ellenden.
                Twijl Iacob dus van vreuchden reyet
            Den heldren witten dagh aenbreect,
            De gulden Sonne thooft opsteect,
            (1450) Die over Nylus golven spreyet
            Het stralich licht van syn flambeel,
            Die haest ontdect hoe dees Comedi
            Rijst wt de bloedighe Tragaedi
[fol. D7r]
            Van Deltas schreyende Toneel,
            (1455) Daer d’outst-gheboren voor hun maghen
            Opt bedde ligghen kout en stijf,
            En laten tgraf hun doode lijf,
            Dies Isr’el wert vant jock ontslaghen.

Het vierde deel. Pharao den Koningh. Rey der Egyptenaren.

Hy, die na mynen tijt zou Memphis Troon beklimmen
(1460) En als een kleynen God dit aerdsch Toneel beschimmen,
Hy, die opt hoogh ghestoelt van s’Koninghs Majesteyt
Dees dobbel groote Kroon alree was toeghezeyt,
Hy, die niet minder zou als syn half-Godsch voor-ouders
In d’edel schoenen treen: en Athlas dese schouders
(1465) Ontlasten vanden last, die mynen ouden dagh
Veel kommerlijcker valt dan sy te voren plagh:
Diens opgang helder scheen alst licht der morgen-sonnen,
Den middagh grooter hit en klaricheyt te jonnen,
Diens rijpe jaren my veel heyls hadden belooft,
(1470) Den eenen Pharao den and’ren is ontrooft.
Drijmalen zij vervloect den nacht die met syn veren
Bespreet heeft Tisiphone, Alecton, en Megeren,
Den Atropos die meer sterflijcken heeft ontzielt,
Als Astren desen nacht om ons hebben ghewielt:
(1475) O Phebus! had ghy ons gewaerschout doch zorchvuldich
Eer ghy u blonde hooft en u parruycke guldich
Ter quader tijt vertrockt van onsen Horizont,
Gheheel Egypten waer zoo deerlijck niet doorwont
In synen eersten slaep, dat alletijt met tranen
(1480) Zij desen nacht beschreyt, dat nimmer t’licht der Manen
[fol. D7v]
Syn duysternis doorstrael; dat nemmermeer t’ghestert
Verlicht met heuren glants syn doncker zeylen swert.
    O dieftelijcke doot! O pest die onghenadich
Zijt op den boort van Styx oft Acheron beschadich
(1485) Onsalich voortghebrocht, wiens pijlen met vermenght
En doodelijck verghift venijnich zijn besprenght.
    Vervloect zij dees Bellon, die listich inde wapen
Ons met een stille trom bekruypt wanneer wy slapen
Den tijdelijcken slaep: En komt verkeeren straf
(1490) De slapers in een Lijck, hun bedden in een graf.

Rey der Egyptenaren.

Man. Wy offeren ons leet, ons tranen aende voeten
Van s’Konincx Majesteyt, om onsen druck te boeten,
Met ons verscheurde kleet, en ons verbleect ghelaet,
Waer wt ghy leest wat in ons hert gheschreven staet
(1495) Ons droeve klachten, laes! syn hoocheyt niet en belgen,
Den Hemel zal opt lest ons t’eenemael verdelghen.
    Dus langhe heeft hy steeds ons vleughelen ghekort,
En d’een op d’ander mael den blixem neer ghestort
Van syne gramschap, ach! ziet hoe ons velden schijnen
(1500) Niet dan een wildernis en doornighe woestijnen,
Ons boomen zijn niet meer met vruchten schoon bekleet
Noch d’aerde met gheen groen tapijten meer bespreet,
De bloemen zijn verwelckt, de kruyden en de loven
Zijn met hun lieflijcheyt en zoeten reuck verstoven,
(1505) Waer op Aurora eer met t’kriecken vanden dach
De tranen vanden dau te distilleren plach,
Zephyrus voert niet meer op syne zachte vloghels
Den blijden Echo van de zorgheloose voghels,
Noch t’zoet ghelureluer van Pans veelgaetsche pijp
(1510) In langhen niet ghehoort is in dit ront begrijp,
Het veltsche Beestiael is schielijcken ghestorven,
Den droeven Ackerman syn velden ziet bedorven,
Syn ploeghen is vergheefs, syn zaeysel is onnut,
[fol. D8r]
Syn ackers ligghen woest en magher wtgheput,
(1515) Den Herder laet syn vee, den Jager t’wout ghehuchtich,
Den Bouwer syne ploeg, den Visscher t’net doorluchtich,
Den Vog’laer synen strick daer eertijdts t’zorgheloos
Wilt voghelken zoo dic syn vrijheyt in verloos.
Vrou. Maer, och! ontijdelijc met dat sich eerst wtstrecte
(1520) De schaduw deses nachts, ontijdelijc ons wecte
Een jammerlijc gheschrey, als een die onder s’Leeus
Grijp-klauwen sich alleen verweirt met veel geschreeus;
Wy vlogen al verbaest, ach! t’wert van tijt noch eeuwen
Zoo langhe d’outheyt ons grijs-hairich zal besneeuwen
(1525) Wt ons ghemoet ghewischt, wy vloghen al verbaest
Naer t bedde van die ons op therte laghen naest;
Te spade, eylaes! te spaed, de doot ons hier verraste,
De pols was wech eer elck al bevende noch taste
Naer t’leven van syn kint, en yeder moeder zagh
(1530) Zoo haest als van de kaers scheen eenen lichten dagh
Int droefste vanden nacht, in eenen slaep te vaste
Het wit ijvooren beelt, het schepsel van albaste
Syns kints int pluymich bed: elc kreesch, elck riep terstondt
Des spieghels krystalijn op s’kints verbleecten mondt:
(1535) Maer ziel en leven was vervloghen met den aessem,
Want t’glasighe krystal bleef zuyver zonder waessem,
De roosen waren op de kaecxkens al verwelckt,
T’corael waer met zoo dick dees borsten zijn ghemelckt
Was vande lippen wech, de stralen zonderlinghen
(1540) Van d’ooghskens vriendelijc (die plachten te doordringen
Dit moederlijcke hert, ach! dat zoo veel verliest)
En flickerden niet meer, maer waren al bevliest
Van twee wijnbrauwen droef; dat liever noyt dees ooren
En hadden t’zoete woort van Moeder moghen hooren.
    (1545) Ach! onghevallich eynde! ontijdelijcke doot!
Ghy treft met uwen flits die eerst wt s’moeders schoot
[fol. D8v]
Beschouden s’Hemels licht, eylaes! voor al de smerte
En pijn, wats mynen loon? niet dan tdoorschoten herte
Van myn verkoren bloet: ach! eer ghy oyt verreest,
(1550) Had beter s’moeders buyc u doncker tomb gheweest:
Hoe is dus mynen troost, hoe is dus mynen roeme
Op eenen nacht verwelckt ghelijck een dorre bloeme.
Man. Oft desen dooden mondt noyt Vader Vader riep,
Dees wiens liefde in myn hert begraven lach zoo diep,
(1555) Die letterlijcken stont in myn ghemoet gheschreven,
De Sonne van myn vreucht, de Ziele van myn leven,
Den rechten erfghenaem, en d’aldernaesten oor
Van al myn rijcke haef, van t’gout in myn thresoor,
Ja t’beelt myns aenghesichts, de wortel die de vruchten
(1560) Myns zaets beloofden voort te brengen met genuchten.
,, Wat is ons leven? ach! wat is ons leven oock?
,, Een lieffelijcke bloem, bel, bobbel, damp en roock
,, Oft smoock, die inde locht verblasen en verswenen
,, Ghelijc een schauw verstuyft, en ydel vliegt daer henen:
(1565) ,, Het duert een wijle maer een tijdeloosen eeuw,
,, En smelt weer lichter als een witghevlocte sneeuw,
,, Oft als een ijsen beelt, twelck spoedich overwonnen
,, Syn statua verliest met t’stralen eender Sonnen,
,, T’is als een blixems licht, dat nau om schijnen pooght
(1570) ,, En mist syn heerlijcheydt met dat het sich vertooght,
,, Een torts die duerigh schijnt en smeltet al besweken,
,, Met dat heur lemmet sparct, met dat sy is ontsteken:
,, Hoe vlien ons daghen wech, als waren sy ghevlerckt,
,, Ons uren zijn bestemt, en onsen tijdt beperckt,
,, (1575) Ons wieghe werdt ons graf, ons leven is verloren,
,, Wanneer wy naulijcx zijn wt smoeders schoot geboren.
Vrou. Dus schreyden d’ouders vast in zulcken harden proef,
Ons ooghen vloeyden, laes! als twee fonteynen droef,
De suster op heur sus, de broeder op syn broeder
[fol. E1r]
(1580) Riep, oft noyt wt den schoot van een verkoren Moeder
Wy beyd waren gheteelt, och! oft wy noyt met smert
En pijn hadden ghedruckt een zelfde moeders hert;
Och! waren wy noyt beyde wt eenen bloet gheronnen,
Noch noyt door eenen rinc gheraect int licht der sonnen,
(1585) Noch van een Vader noyt in syne liefde zoet
Ghewonnen op een Koets, noch met de melck ghevoedt
Die wt een ader vloot, noch tsamen opghevoestert,
Noch in een wanckel wiegh met pijnen opghekoestert;
Zoo’n had u droevich eynde alst ommers wesen most
(1590) Ons zoo veel zuchten (laes!) noch tranen niet ghekost.
Wat hebdy meer misdaen als wy, dat s’doots verstaelden
Gescherpten schicht met een dees borsten niet doorstraelden?
O helschen Atropos! Wie dacht, wien had ghedacht,
Dat ghy huns levens draet zout korten desen nacht?
(1595) Wy hadden uwe komst wel vlijtich waer ghenomen,
En niet den zachten slaep met Lethes laten stroomen
Op ons ghesloten oogh, en noch voort laetst adieu
Dees wanghen eens ghekust, eer uwe vlimme hieu
En scheyden ziel en lijf wraecghierich vanden andren,
(1600) Voor eeuwich hadden wy noch eens omhelst malkandren.
Ach! saligher ist Lyck t’welck hier light wt ghestreckt
Dat nu den rouwe met heur vleughelen bedeckt,
Als wy, die treurich om dees droefheyt te verzachten
Ons over stelpen in ons tranen en ons klachten.
Man. (1605) Tweemael vijf straffen wy (eylaes!) hebben gevoelt,
En worden altijt meer van droefheyt noch bespoelt,
Den Hemel even strengh hout synen boogh ghespannen;
Dies bidden wy verlaet d’Israelijtsche mannen,
Verlatet den Hebreen, ontsluyt Egyptenlandt,
(1610) Op dat sy hunnen God voldoen syn offerhand
Ontslaetse doch van t’Jock van al hun slavernijen,
En wilt ons alle voor een grooter straf bevrijen.
Phar. Sy vluchten metter ijl van daer het morghenroot
[fol. E1v]
Verrijst, tot daer het licht neerdaelt in Thetis schoot,
(1615) Voor Pluto trecken sy zoo wijt ter hellen neder,
Tot daer sy nimmermeer en keeren herwaerts weder,
Sy reysen naer t’besneeuwt en t’kout behijselt noort,
Tot daermen nimmermeer van hun vertrecken hoort,
Sy laten dan den Nyl die overvloeyt vant goede,
(1620) Tot daer hun al ghelijc moet drucken d’arremoede:
T’weerspannich slaefs ghedrocht, sy loopen al hun best,
Die ons ghezont Climaet ontsteken als een pest,
Sy nemen al hun Vee, sy nemen al hun have,
En werden op het velt een spijse voor de rave,
(1625) Sy ruymen tghantsche Rijck, sy loopen na hun doot,
En erven Plutos nest voor eenen zachten schoot.

Binnen.

---

Den Reye der Israeliten zinghen.

            HEbreen speelt s’Hemels lof
            Nu op u luyte schoone,
            Adieu Misraijns Hof,
            (1630) Adieu Memphidis Throone.
                Adieu Egypten-landt,
            Adieu Rijcx-staf en Kroone
            Die Nylus sandich strandt
            Beheerscht door Pharaone.
                (1635) Adieu tyrannich jock,
            Adieu dienstbarich Gosen
            Waer wt de Heer ons trock
            Door Aaron en door Mosen.
                Israël wil tbelooft
            (1640) Canaan nu ghelucken.
            Daer Iuda syn voorhooft
[fol. E2r]
            Zal met een Kroone drucken,
                Daer Iuda onder t’licht
            En t’wanckel rondt der Manen
            (1645) Syn Stoel en Zetel sticht
            By tstroomen der Jordanen.
                Ghy Philistinen haest,
            En ghy o Iebusiten!
            Met Amalec verbaest
            (1650) Maect plaets met d’Ammoniten.
                De Koningh Iuda komt
            Preuts in u schoenen treden,
            O luystert! hoe hy tromt,
            En naerdert met syn schreden.
                (1655) Dat dynen hooghmoedt daelt
            Voor die syn Rijck wil vesten
            Ghelijck den blixem straelt
            Vant Oosten tot den Westen.
                U Grentzen open sluyt
            (1660) Voor onsen Prins personich,
            En laet tot roof en buyt
            U melck en uwen honich.
                Iordaen die vanden tsop
            Der heuvelen komt bruysschen,
            (1665) Steect u blau hoornen op,
            En laet u bobbels ruysschen,
                Golft in d’azure Zee,
            Zeght d’Oceaensche baren
            Hoe Iuda op u Ree
            (1670) Komt synen Throon pilaren.
                Sinai maect dy ree,
            Want op u hooghte steylich
            Wil smoocken doen d’Hebree
            Syn brant-offeren heylich.
                (1675) Dat Horeb eewich staet
[fol. E2v]
            Gheresen onder t’Maenschijn,
            En tuyght wie heeft ghedwaet
            De tranen van ons aenschijn.
                Mensch stappen zullen eer
            (1680) Des Hemels circkel meten,
            Dan hunnes Koninghs eer
            Israel zal vergheten.
                Den Enghel maect het spoor,
            O laet ons niet verslappen,
            (1685) Ons Leyds-lien treden voor,
            Wy volghen hunne stappen.

Binnen.

---

Pharao den Koningh. Albinus Velthooftman met syn heir-legher.

Phar. Die niet ontziet den roem syns Scepters te bevlecken,
Mach doen als Pharao, en laten henen trecken
De Slaven van syn Rijc, die onder s’Hemels wiel
(1690) Den Koningh eyghen zijn met lichaem en met ziel,
Die steeds ghehouden zijn den Koningh toe te wijden
De vruchten van hun sweet, en hongher zelfs te lijden,
De Slaef die s’Princen hooft met een ghemarmort dac
Moet overwelven s’daeghs, en onder t’Hemel-vlack
(1695) Zelf slapen al den nacht, en dobbel wert vergouden,
Wanneer by synen loon hy t’leven mach behouden,
Oft rekent synen Heer hem tschuymsel vander aerdt,
En is hy op de helft nau zoo vele eeren waert,
Geen vrijheyt komt hem toe, ten zij hy’t mach verwerven
(1700) Door synes Konincx gonst, oft eyndelijc door syn sterven.
    Vast hebben dees Hebreen verdobbelt snoo en valsch
T’Joc van hun dienstbaerheyt gheschoven vanden hals,
Door toverkonst huns Gods, diet scheen ons zou verdelgen
[fol. E3r]
En heel Egypten in syn toornicheyt verswelghen,
(1705) Zoo nu syn rechte hant verlamt is noch verkort,
Hy neem de hantschoen op die hem gheboden wort.
    Sy zijn wel wt t’ghesicht, maer noch niet wt myn handen,
Noch wt hun slavernij, al schijnense wt de banden
Vant slaefsche Jock te zijn: Sy werden na ghedraeft,
(1710) En eer den vlugghen tijdt de bleecke Son begraeft,
Zie ick hun achterhaelt en onverziens bedroghen,
Ghelijc de voghel t’net wert over thooft ghetoghen,
En als int bladich bosch zoo schielijc t’bloode Hert
Beschreyt syn vrijheydt, alst in stricken is verwert,
(1715) Zoo zal ooc al betraent theyrlegher der Hebreeuwen
Hun vrijheyt zien berooft voor allen tijdt en eeuwen.
Tsa Hooftman, waerwaerts ist dat sy ghetoghen zijn?
Hooft. Ontziende t’bloedich stael des preutschen Philistijn,
Heer Koningh, al verbaest begaf sich desen swerme
(1720) Daer t’rood Arabisch Meirs gekromden woesten erme
Dit Rijck ten deel omvanght, en de woestijne dreyght,
Ghewapent naulijcx, sy om strijden niet gheneycht
En schenen, noch bequaem ten minsten hun vijanden
Het half ghelaet te bien, ick late staen hun tanden
(1725) Te breken met ghewelt: indien ghy desen Rey
Vervolght, ghenadich Vorst! voort oorlooghs velt-gheschrey
Sy raken inde vlucht, en reppen tsaem hun zolen,
Als Schaeps-kud die de Wolf het herte heeft ontstolen,
Om gheen beschermen denckt, maer van een bende haest
(1730) Wel hondert benden maeckt, en vluchtet al verbaest.
Phar. Wel aen de rossen toomt om gheenen tijdt verzuymen.
[fol. E3v]
Hooftm. Sy briesschen, en tghebit huns breydels doen sy schuymen,
En zijn met strijdschen moedt ghespannen int gareel,
De waghens toegherust, en t’Legher al gheheel
(1735) Ghehelmt, ghestoct, ghestaeft, vierkantich in slach-orden
Verlangt wanneer den tocht zal aengevangen worden.
Phar. Zo treed de Koning voor, op trommel en trompet!
De wapenroovers noot tot tbloedighe bancket,
Dat elc syn hielen licht, t’is gheenen tijt om hincken,
(1740) Nu int bestoven velt Mars synen schilt doet blincken,
Krijght onder syn banier, hy leyt u aenden dans,
Des overwinners hooft omvlecht den Lauwer-krans,
Den wegh is al ghebaent, dus laet ons niet verslappen,
Zoo verr te vinden is het spoor van hunne stappen.

Binnen.

---

CHOOR.

            (1745) Die den Hemel derf bekrijghen,
            Zal wel voor een wijl opstijghen,
                Even als Neptunus vocht
                Worpt syn baren na de locht,
            Die van zelf in korter stonden
            (1750) Weder vallen in d’afgronden,
                Oft ghelijck een vlam gheswimt
                Licht op na den Hemel klimt,
            Diemen wederom sich zelven
            In syn asschen ziet bedelven:
                (1755) Want de groote goetheyt Godts
                Latet wel den Koningh trots
            Op het hooghste en even dolle
            Woeden, doch wanneer hun rolle
[fol. E4r]
                Is ten wtersten vol-speelt,
                (1760) Opt Theatrum ghetoneelt,
            En wanneer hy met berommen
            Meynt ten hooghsten zijn gheklommen,
                Stoot den Godlijcken Monarch
                Hem afgrijsich vanden berch,
            (1765) Hoe hy was den Hemel naerder
            Hoe den val hem is te swaerder,
                Hoe hy meerder opwaerts steegh
                Hoe hy dieper valt om leegh,
            Hoe hy meerder rees verkorselt
            (1770) Hoe hy platter valt vermorselt.
            Dit blijct aen Pharao straf,
                Die zoo blind’lingh loopt na tgraf,
            Die in s’Heeren straffe tijdich
            Blijft verstoct, versteent partijdich,
                (1775) Daer een yeder roe als vrient
                Hem tot beteringhe dient:
            Want de strengheyt Gods ten lesten
            Yder een kastijdt ten besten,
                En syn gheessel al begrijst
                (1780) Op een grooter roede wijst.
          Wie dan in der Sonnen luyster
            Sluyt syn ooghen in het duyster,
                Wie d’aenkloppers van tghemoet
                S’herten deur niet open doet,
            (1785) Wie zoo vele donderslaghen
            Luyden laet voor ydel vlaghen,
                Op het onversienste balt
                S’Heeren blixem overvalt:
            Ghelijck desen Koningh prachtich
            (1790) Die gheen teyckenen aendachtich
                Mochten leyden wt den tret
                Van syn obstinaet opzet.
[fol. E4v]
            Dies de Heere t’eenemalen
            Hem ontrect de helder stralen
                (1795) Van syn Hemelsch aenghesicht,
                En verduystert hem int licht,
            In verkeertheyt overgheven,
            Tot hy eyndelijck ghedreven
                Even als een roerloos schip
                (1800) Drijft al blind’lingh op de klip
            Van syn overgheven boosheyt,
            Van syn stoute goddeloosheyt,
                Inden afgrondt en t’verleyt
                Van syn overgheventheyt.

Het vijfde ende laetste deel. Fama, oft tblasende Gherucht.

(1805) T’heir-legher Israels (dat God zelfs had gheleydt
Onder syn vleugh’len wt d’Egyptsche dienstbaerheydt,
Dat God s’nachts voorghing in een vierighe Colomme
En s’daeghs in eene Wolc) Pharao wederomme
Had eyndlijc achterhaelt, en met syn oorloghs-heir
(1810) Omringt tusschen tgheberght en tusschen t’roode Meir,
Dat met de Sonne quam de duysternis verrasschen,
Sich spieghelden verbaest in zoo veel harrenasschen,
In zoo veel yser-blau, dies riepen sy, ten helpt,
Wy blijven tzamen hier in droefheyt overstelpt,
(1815) Wy zijn besloten van tgheberghte en vande baren,
Van zoo veel oorloghs-volc en toegheruste scharen:
Ha Amrams sonen snoo! die ons zoo onbedocht
Vervoert, hier op een graf en kerc-hof hebt ghebrocht:
[fol. E5r]
O salich waren wy in arbeyt en in slaven
(1820) Eer in Egyptenlant ghestorven en begraven:
Verraders vanden Rey en tLegher der Hebreen,
Een yeder wreec sich zelf en worp den eersten steen.
    Ghelijck de Reysighers (als in d’azure golven
Van eenen waterbergh bedeckt wort en bedolven
(1825) Het vlottich schip, wanneer sich Boreas verheft,
En tgolvich driftich hout met groene baren treft)
Den Schipper dreyghen vast, zoo voor de stuere winden
Hy’t opgheblasen zeyl wil strijcken noch ontbinden:
D’een met een bleec ghelaet na tleven vast de doot
(1830) Afschildert, d’ander klaeght dat in Thetidis schoot
Hy vint syn duyster tombe, en d’ander dat syn leven
Ontijdelijck hy moet den baren overgheven,
Dat ondertusschen heeft den Zeeman al ontrust
Ghenoegh te doen eer hy d’een stilt en d’ander sust.
(1835) Zoo oock in desen storm d’Israelijtsche Hoeders
Aaron en Moses beyd vertroosten hun ghebroeders,
En roepen, Mackers denct dat uwen Koningh leeft,
Die midden in s’doots noot de syne t’leven gheeft,
T’is eenen vasten gront, en twijffelt niet zoo wancker,
(1840) Vest u gheloove op hem, en worpt der hopen ancker
Op Gods almachticheyt, die tsteyl gheberghte kan
Tot dalen platten, en verdrooghen d’Ocean.
Den jonghsten toont hoe hun den Hemel is te goede,
En slaet met syne doode en levendighe roede
(1845) Het woeste baergheplots dat sich verdeylet stuer,
En wederzijden maect een roo robijnen muer,
Een schutsel van crystal, en nemet syn afscheytsel
Zoo wijt dat midden blijft een guldich zant plaveytsel,
Een droogen vloer geschelpt, waer op dees Leytslien voor
(1850) Tgantsch Legher volghen doen hun stappen op het spoor.
O zeldsaem wonderwerc! wie zal ick best ghelijcken
Israel die zoo haest een plaetse vint om wijcken,
[fol. E5v]
Als by de watervloet, die stroomich op ghehoopt
Een leegher diepte vint en snellijcken verloopt.
    (1855) Terwijlen dus d’Hebreen (spijt t’wesen der natueren)
Vast dweerssen dese straet van crystalijne mueren,
Roept d’een, de Zee is droogh, en t’water even vocht
Hanght ick en weet niet hoe tot boven inde locht,
En d’ander krijst, wats dit? t’roo meir schijnt opgeblasen,
(1860) Thetis ciert heur parruyck in dese spieghel-glasen:
Waer toe met schepen meer ghevloten over t’nat,
Wanneermen doorgaens vint zulck eenen drooghen pat?
Waer toe dient doch t’compas en d’opgespannen zeylen,
Oft grondloos diep-loot om de diepten met te peylen?
(1865) Dus in verwonderingh treet vast t’heyrlegher voort,
En vindet sich drooghs voets van d’een op d’ander boort
Behouden op het strant, dies Pharao verbolghen
Verkiest den zelfden pat om flocx hun t’achtervolghen
Met al syn wapentuygh, met al syn krijchs ghewelt,
(1870) En is nau int ghebiet van t’zandich Zeeusche velt
Oft den Hebreeuschen God beghinnet sich te belghen,
Die om hun in een graf te zamen te verswelghen,
Een slincx onweder van den Hemel nederworpt,
Dat t’slibberich gheberght weer in syn holte slorpt,
(1875) Dat yder over hooft en hals int diepste sobbelt,
En komen door tghegolf eens eyndlingh opghebobbelt
Met eysselijck gheschreeu, half levende en half doot:
De dooden zijn alree meer als der golven vloot:
D’een roept Osiris, o! helpt my te boven klemmen,
(1880) En d’ander, help Isis, op dat ick’t mach ontswemmen,
D’een is met t harnas swaer ghezoncken inden gront,
D’een hout sich aende Koets, oft aen de wielen ront,
En d’ander al verbaest, om boven t’water wacker
Noch thooft te houden op, grijpt synen naesten Macker
(1885) En zincken beydegaer: de Zee die altijt woelt,
Wat noch te boven drijft voorts inden afgront spoelt.
[fol. E6r]
Den Prince vanden Nyl, die in syn Koetse deftich,
Wert voorts getrocken van sneeu witte hengsten heftich,
Vervloeckt de troubel Zee, de golven zout gheswint,
(1890) Den Hemel en de locht, de blixems en de wint,
En om ontijdlijc noch de bleecke doot t’ontvlieden,
Derf hy den dullen storm thooft even dapper bieden,
En stijght de baren op, en krijschet, oft ghy schuymt,
Voor desen gaffel spits de wech na t’strant opruymt,
(1895) Ick ben Neptunus zelf den God van dese stranden,
Ontziet myn blauwe spriet met dry ghescherpte tanden:
Gy bruyscht, gy swalpt, en krielt, ziet wie gy rebelleert;
Ick bent, die op het diep van uwen stroom laveert.
Den Ocean en past op vloecken noch op schelden,
(1900) Syn dreygementen dweers en moghen hier niet gelden;
Na dat hy zevenmael met t’woest ghetuymel vocht,
Syn voorhooft heeft gheberght ten wolcken inde locht,
En weder zevenmael ghedaelt is inde vesten
Vant grondeloose diep, hem eyndelijck ten lesten
(1905) De vochticheyt verswaert, ja alle hoop berooft,
En in heur grimmicheyt delft over hals en hooft.
    Ick gheef te dencken voorts, de Hebreen diet aenzagen
Hoe hunnen vijant lach zo kortelingh verslaghen,
Hoe God zo lichtelijck den pratten hooghen moet
(1910) Pharaos had ghedempt vertreden onder voet,
Oft niet een yders tongh van vrolijcheyt ontspronghen,
Den drymael hooghen lof des Hemels heeft ghezongen,
Als sy aenschouden vrij van s’Konincx wreetheyt straf,
Dat hun verlossingh werdt Pharao tot een graf,
(1915) Diens korten ondergang, diens droevich treurspel even
En onversienste doot hun strecte tot den leven.
De winden en het Meyr goetjonstich wierpen ruyt
D’Egyptsche wapeningh weer aenden oever wt,
Wierp harnasch schildt en sweerdt juyst den Hebreen in handen,
[fol. E6v]
(1920) Daer sy eerst werden met ghedreygt van hun vijanden:
Dit heb ic zelf ghezien, dit heb ic zelf ghehoort,
En deylt een yeder voor de zuyver waerheyt voort,
Veel wijder alsmen ziet Son, Maen, en Sterren blincken
Zal ic dees nieuwe-maer met myne tromp doen klincken.

Binnen.

---

¶ Hymne ofte Lof-zangh vanden Israëlijtschen Reye.

    1      (1925) Nu zinght, nu speelt, nu reyt en danst,
                Nu looft den Heer der Heeren
            Die ons met d’overhant bekranst,
                Vlecht hem een kroon van eeren,
            Hy is die al de banden van
                (1930) Ons slavernije breken kan,
            En onsen rou in vrolijcheyt verkeeren.
    2      De Heer ghedenct aen syn verbondt
                Over syn wtverkoren,
            Looft hem met ziele, tongh, en mondt,
                (1935) Die Israel staet voren,
            Die Iacobs Huys in dienstbaerheyt
                Onder syn schaduwe bespreyt,
            Prijst synen Naem, en wilt nu vreucht oorboren.
    3      Hy is den God van Abraham,
                (1940) Isac en Jacob machtich,
            Die nu tot Koningh salft den stam,
                Den stamme Iuda krachtich,
            Die ons na tzoet beloofde Landt
                Gheleydet door syn stercke handt
            (1945) Om heerschen int landt Canaan eendrachtich.
[fol. E7r]
    4       Int Landt daer melck en honich vloeyt,
                Daer de Iordaen beneven
            Stroomt, die wt zoo veel beecxkens groeyt
                Vant steyl gheberght verheven:
            (1950) Daer als de baren van der Zee
                Oft t’zant der stranden nu alree,
            T’zaet Israels doet syn vijanden beven.
    5      Looft desen Krijghshelt onvervaert,
                Die paerden, ros en waghen,
            (1955) T’ghewapent heir met schilt en swaert
                Heeft mannelijc verslaghen,
            Met den verstocten Koningh trots,
                Bout op dees klip en stercke rots,
            Die niet en swicht voor stormen en zee-vlagen.
    6      (1960) Den root-schaerlaken mantel breyt
                Vant roode Meir hy scheurde,
            En heeft gult-zandich gheplaveyt
                Een effen straet waer deur de
            Hebreen ontweken hun misval,
                (1965) Tusschen twee mueren van crystal,
            Daer Pharao den laetsten zucht betreurde.
    7      Pharao die ons op de hiel
                Vervolghde met syn scharen
            T’zee-water stormich overviel
                (1970) Met tswalpen vande baren,
            Die t’voorhooft berghden int ghestert,
                Inden afgrondt vernedert wert,
            Speelt s’Heeren lof op harpen en op snaren.
    8      Pharaos wimpelen ontdaen
                (1975) En zaghmen niet meer swieren,
            Noch tbloedtzeyl van syn oorloghs vaen,
                Noch al syn roo banieren,
            Syn wapens en gheslepen stael
                Zonck met syn rustingh altemael,
[fol. E7v]
            (1980) Wilt hem opt plat van syn Altaren vieren.
    9      Bout al u hoop op desen Steen,
                Bout u gheloove vaste
            Op den Monarche der Hebreen,
                Die Pharao verraste,
            (1985) Die des Tyrans voornemen schort,
                Den hooghmoedt van hun vleughels kort,
            En met syn stercke schouders ons ontlaste.
    10    In koper, steen, noch yser hart,
                Alleen niet dees weldaden
            (1990) En prent, maer schrijft ooc in u hert
                Gods goetheyt vol ghenaden,
            Die ons s’doodts muyle heeft ontruct,
                Groen Palm en Myrte tacken pluct,
            Kroont, ciert, en vlecht u hooft met Lauwer-bladen.

---

Moyses doet syn offerhande ende spreect:

(1995) Dwijl Israel ontruckt is wt syn slaefsche banden,
Zoo stijgh ten Hemelwaert ons herte met tghesmoock
Van desen Altaer, als een lieffelijcken roock
Ontfangt o Heer! ontfangt dees heylighe offerhanden.
    Ontfanght dees offerhand tot een dancbarich teycken
(2000) Oft schoon den teeren mensch niet anders wedergheeft
Dan tghene hy (eylaes!) van u ontfanghen heeft,
Syn swacke sterffelijcheyt niet hoogers mach bereycken.
    Ghy zijt de volheyt zelf, de spruytende fonteyne
Die overvloeyt van tgoede: o mensch! die niet en hebt
(2005) Yet goets, als tgheen ghy wt dees zuyver borne schept,
En zijt niet van u zelfs als stof en asch onreyne.
    Wat offert ghy den Heer? niet anders als den lof der
Oprechter lippen vroom voor syn weldadicheyt,
[fol. E8r]
Twelc God veel meer behaegt als boc, stier, kalf of geyt,
(2010) ,, Een dancbaer hert is hem den aenghenaemsten offer.
    T’is God die’t al wt Niet heeft door syn woort geschapen
Die’t wonderlijc gheheel ghegheven heeft den eysch,
Ghewelft, ghebout, gheciert ghelijc een schoon Palleys,
De Stieren hooren hem de Kalveren en Schapen.
    (2015) Niets isser zoo gheringh of t’is van hem ghevloten,
Hy hevet al ghemaect, o groot is uwen lof!
Die’t al hebt rijckelijck ghebouwet zonder stof,
Zoo ghy in uwen raet verholen hadt besloten.
    Heer, dit bekennen wy noch eenmael met verlanghen,
(2020) Wat wy op den Altaer in vyer en vlammen root
Onsteken, is ghevloeyt wt uwen milden schoot,
Ja hebben ziel en lijf van u, o God! ontfanghen.
    Den offer komt u toe, die Heer verteert tot asschen,
Neemt dat u toebehoort: den Altaer toebereyt
(2025) Alleene zij tbewijs van onse dancbaerheyt,
Dat ghy ons aenschijn van de tranen hebt gewasschen.
    Dat ons ghemoet u vyert inwendich na den gheeste,
En dat ons herte brant, ghelijck als in s’vuyrs gloet
Opt heylighe ghesteent ons offerhande doet,
(2030) En dat wy uwe Wet betrachten aldermeeste.
    Zo dicwils als het bloet der bocken zal besprenghen
Des Altaers hooghe plat, zal ick ghedencken aen
Hoe wy de straffe hant ws Enghels zijn ontgaen,
Waer door ghy tzamen ons wout wt Egypten brengen.
    (2035) Ic zal ghedencken hoe om Pharaos verdinsten
Al d’eerstelinghen van gheheel Egyptenlant
Van menschen en van vee door uwe stercke hant
Gheslaghen werden van den meesten tot den minsten.
    En hoe ghy ons verlost hebt wt de tyrannije
(2040) Van desen Koningh, die om syn hartneckicheyt
Met synen hooghmoet nu int Meir begraven leyt,
Waer door wy zijn ontboeyt van al ons slavernije.
[fol. E8v]
    O Heer, bereyt den wegh, en trect noch voor ons henen,
Ghelijc ghy tot noch toe ghedaen hebt goedertier,
(2045) Des daeghs in eene Wolc s’nachts in een vlammich vier
Waer in ghy my ooc zijt op Sinai verschenen.
    Vertzaeght voor onse komst de stoute Philistijnen,*
Quetst hunnen preutschen moet, o Heer, blijft onsen borght
En onsen schilt, op dat wy moghen onbezorght
(2050) Gheraken door de dorre Arabische woestijnen.
    Op dat wy eyndelijc eens moghen triumpheren
Int Lant van Canaan, en dat wy uwe Wet,
U offerhanden daer reyn zuyver onbesmet,
En ons beloft voldoen, tot ws naems prijs en eeren.

Binnen.

---

CHOOR.

            (2055) S’Hemels goetheyt die voorhenen
            Ons Voorvaders heeft beschenen
                Is hier opt Toneel herspeelt,
                En na t’leven afghebeelt.
            Tijt noch de verghetenissen
            (2060) Hoort wt ons ghemoedt te wissen
                Dees weldaden overgroot
                Neerghedaelt wt s’Hemels schoot.
            Doch wanneer wy zien veel milder
            Wat den Goddelijcken Schilder
                (2065) Hier met naect af conterfeyt,
                Raect dit in vergetenheyt,
            En vertoont sich veel gheringher,
            Wanneer dit ons met den vingher
                Wijst opt ware wesen bly
                (2070) Van dees Hemel-schildery,
[fol. F1r]
            Op een grooter weldaet leerlijck
            Die door Iesum Christum heerlijck
                Ons zoo rijckelijc beschijnt,
                Dat de schaduwe verdwijnt:
            (2075) Want wanneer de Sonne luystert,
            T’Manen-zilver wert verduystert,
                T’bleecste voor het helderst swijct,
                T’minste voor het meeste wijct:
            Om den zin hier van te mellen
            (2080) D’een wy teghens d’ander stellen.
                Nu het Rijck Egypten is
                Oft beteyckent duysternis,
            Daer in sware slavernije
            Iacob onder d’heerschappije
                (2085) Pharaonis met gheklagh
                Droevelijck in boeyen lagh:
            Maer door tGoddelijc verweire
            Werden sy door t’roode Meire
                Tzaem verlost wt dees spelonc
                (2090) Als den Pharao verzonc
            Met syn schilden en syn swaerden,
            Met syn ruyters, volc, en paerden:
                Even laghen wy verstrict,
                Leelijc in ons bloet verstict,
            (2095) Onder Satan, Hel, en Sonden,
            In s’Doodts banden vast ghebonden,
                Maer door s’levens klaer Fonteyn
                Onsen Salichmaker reyn,
            Als hy in het laetst der daghen
            (2100) Aen het Cruyce wert gheslaghen,
                Werden wy door syn bloet roodt
                Vrij van Sond, Hel, Duyvel, Doodt,
            Door syn goetheyt vol ghenaden
            Afghewasschen ons misdaden:
[fol. F1v]
                (2105) Niet verlost als Iacob bloot
                Van een tijdelijcke doot:
            Maer door desen Samson leeuwich
            Vrij van d’Helsche pijnen eeuwich,
                Van Gods onverganclijc wee,
                (2110) Van het sweert dat wt der schee
            Boven thooft ons dreyghde grammich
            Met den brandt des afgrondts vlammich.
                Israel trock al ghelijck
                Naer een aerdsch verganclijc Rijck,
            (2115) Dat maer voor een tijt mocht bloeyen,
            Maer naer ons ghebroken boeyen
                Ons de Heere roept tot hem
                In het nieu Ierusalem.
            Loopt dan ijverich gheneghen,
            (2120) Hebben wy door Christum kreghen
                Eenen wegh ghebaent en plat
                Naer de schoone Hemel-stadt,
            Daer doot, siecte, strijt noch tranen
            Ghelijc over der Iordanen
                (2125) Ons meer zal ontmoeten wreedt,
                Alst den Israliten deed,
            Die zoo vlijtich hun bewesen
            In het wterlijcke wesen,
                Ooc om slachten tzuyver Lam,
                (2130) T’welc terstont een eynde nam,
            Als den Godlijcken Messias
            (Daer den anderen Helias
                Syn verkoren Ionghers vroet
                Op wees met den vingher zoet,
            (2135) Alder schatten kleynoot koffer)
            Doen die quam, en synen offer
                Als Hoogh-priester dede spa
                Op den Bergh Calvaria,
[fol. F2r]
            Doen hy teghens Satan kampten,
            (2140) Alle Priester-dienst en ampten
                Eyndden met het Paesschen-feest,
                Als de Ioden Iaerlijcx meest
            Posten dorpels noch bestreken
            Met s’Lams bloede, tot een teecken
                (2145) Hoe Godt hun bevrijdde weerdt
                Voor des slaenden Enghels sweerdt.
            Voorspel t’welc ons leert ten besten
            Hoe dat inden alderlesten
                Dagh der daghen int ghericht,
                (2150) Voor Godts toornich aenghesicht
            Iesum Christum ons zal vrijden
            Door syn heyligh bitter lijden,
                En met t’rood onschuldich kleydt
                Van syn droeve sterflijcheyt
            (2155) Ons onreyn melaetsche vlecken
            Voor des Heeren aenschijn decken.
                Eet dan gheestelijcker wijs
                Noch dit Lam, der zielen spijs,
            Met een bitter sausse spijtich
            (2160) Ware Israeliten vlijtich,
                Laet de kracht van syne doodt
                U noch zijn een Hemels broodt,
            Weest omgordt, en staet al reede
            Om te wand’len na den vrede,
                (2165) Met den Staf alzoo’t behoort
                Van des Heeren heyligh Woort,
            Opgheschort, omgort op vordel
            Met der liefden bandt en gordel.
                Ooc aenmerct hier alghemeen
                (2170) Dees twee Leyds-lien der Hebreen,
            Moses (onbespraect voor Pharons
            Aenschijn) hoeft des Priesters Aarons
[fol. F2v]
                Reden-rijcke tonghe vocht:
                Doch gheen van dees beyden mocht
            (2175) Isac brenghen eyndelijcken
            In Canaans Konincrijcken:
                Onder welcke schorsse duyct
                Alsmen desen bast ontluyct,
            D’onvolkomen swacheyt teder
            (2180) Vander Wet, te korten leeder
                Om int Hemelsch Vaderlant
                Op te stijghen wt den brant,
            Wt den brant der zielen sweerdich,
            Wt Gods toornicheyt rechtveerdich,
                (2185) Daer ons Christus als ghezeyt
                Heeft behouden wtgheleyt.
            Want in Christo woont bequamich
            Zelf de volheyt Gods lichamich,
                T’Euangelische Verbondt
                (2190) Vloeyet wt syns wijsheyts mondt,
            Der ghenaden fonteyn-ader,
            Ons Verbidder by den Vader.
                Israel vertrock op hoop,
                Maer voor ons heeft al den loop
            (2195) Christus t’Hooft van syne Benden
            Langh te voren gaen volenden,
                En met tCruys ghetriumpheert
                Boven Hemelen en eerd.
            Laet dit plaetse by u grijpen,
            (2200) Laet dit Godlijc zaeyssel rijpen,
                Zoo zal t’uwaerts s’Hemels gonst
                Vloeyen Wt levender jonst.

EYNDE.

[fol. F3r]

Verghelijckinghe vande verlossinge der kinderen Israels met de vrijwordinghe der Vereenichde Nederlandtsche Provincien.

HOewel den vluggen tijt d’wtkomste der Hebreeuwen
Spijt Moysi gulde pen met veel verloopen eeuwen
Heel wt te wisschen dacht: zoo is het even beelt
Van Israels triumph zoo aerdich weer volspeelt
(5) Opt Nederlandts Toneel, dat gheene van dees beyden
Nau vanden andren is met waerheyt t’onderscheyden.
    Wien schildert Pharao na t’leven naecter af,
Als Phlippo den Monarch; den eenen met syn Staf
Beheerscht den blauwen Nyl; den and’ren draeght in handen
(10) Den Scepter wiens ghebiet strect over Tagus stranden;
Den eenen Osiris eert met gheboghen knien;
Den and’ren zal den God des Tybers eere bien;
Den eenen maeyt int graf d’onnoosle zuyghelinghen;
Den anderen die noch aen s’moeders borsten hinghen;
(15) Den eenen Jacobs huys verdruckt met slavernij;
En d’ander t’Nederlandt verheert met tyrannij;
Den wettighen Gods-dienst belet den eenen duyster,
En d’ander al verblint ghehenght niet dat den luyster
Des Euangeliums ghelijck een Son doorbreeckt,
(20) Noch dat de waerheyt thooft ten Hemel erghens steect.
    Israel zijnde dus in droefheyt en in rouwe,
De vouten schallen doet van s’Hemels hooch gebouwe;
O Vader! roepen sy, wilt ghy wt uwen tros
De pijlen uwes toorns steeds op ons laten los,
(25) Gedenct doch aent verbont dat ghy met uwer knechten
Voorvaders goedertier hier voormaels wout oprechten;
Oft zoo ghy onser naer u goedtheyt niet ghedenct,
[fol. F3v]
Ten minsten d’eere ws naems, o Heere! niet en krenct,
Ghedooght niet dat wy (ach!) den tijdt van onse leven
(30) Den vijanden tot roof en spijse zijn ghegheven.
    Belgica van ghelijc met zuchten en gheklach
Den droeven Echo weckt, en stenet nacht en dach,
O Heere! Laet op ons de lieffelijcke stralen
Ws aenschijns vanden troon des Hemels neder dalen;
(35) Wy zijn, eylaes, bevleckt met ongherechticheyt,
Dus reynicht ons int bloedt van Christi sterflijcheydt,
Syn eenighe offerhand’ neemt aen tot een voldoeningh
Onser misdaden, en volkomene verzoeningh.
    God Jacobs stenen hoort, en tot Voorvechters trou
(40) Weckt Amrams zonen beyde, en die van t’Huys Nassou,
Den Nederlanders tot Beschermeren en Vooghden,
Die tsamen hunnes volcks verlossinghe beooghden.
    Die eer voor Memphis heeft ghestreen als besten vriendt,
Wordt eynd’lijck haer partije, en die voorheen ghedient
(45) Heeft t’strengh Bourgoensche Hof, sich rustet teghens Spaengien,
O wonderbaerlijck schict sich Moyses met Orangien!
Den een strijdt voor de Wet, den and’ren slaet de trom,
En vrijt met synen arm het Euangelium;
Den eenen gaet d’Hebreen de roode golven banen,
(50) En d’ander leyt de syn door eenen vloet van tranen,
Al recht door’t gholvigh Meyr van klibber breyn en bloedt;
De Slaven d’een ontslaet en d’ander steeckt den Hoet
Der vrijheyt inde locht, en eyndlijck streckt sich even
Huns vijandts onderghangh te zamen tot den leven.
    (55) Pharao voor een graf het roode Meyr beerft,
Philippus out en grijs katijvich henen sterft:
God wel verscheyden straft, d’een vroech en d’ander spade,
[fol. F4r]
Maer eyndelijc overvalt hun beyd syn onghenade.
    Den zelven Koningh die t’Rijck Israels bevesten,
(60) Heeft eyndelijck u zaeck, o Belgica! ten lesten
Voleyndicht in triumph; dies dy niet langher quelst,
Dewijl hy dijnen staet met syne macht omhelst:
Hoe is de macht ghegroeyt van u verbonden Steden,
Sint desen grooten Helt ghingh inde schoenen treden
(65) Syns Vaders, welck (eylaes) verraderlijck en straf
De swarte nijdicheydt gheblixemt heeft int graf,
Help God! de wraeck is u, ghy zult hier namaels eyssen
Het dier vergoten bloedt met een ghekromde Zeyssen.
Wat rester nu? dan God te vlechten met bescheydt
(70) Den loffelijcken krants van ware dancbaerheydt:
Vreest hem die lichtlijck kan verstroyen inder ijlen
Het steunsel van u zaeck den Bos gheknoopte Pijlen,
Peynst om den ghenen die de volckren van Sion
Als Slaven voeren liet gheboeyt naer Babylon.

FINIS.

---

TOT SCHIEDAM, Voor Jan Wolffertsz Boecverkooper woonende by de Kercke.    Anno 1612.

[fol. F4v: blanco]

Tekstkritiek:

vs. 205 liefelijcken er staat: lieflijcken
vs. 2047 Philistijnen er staat: Philistinen

• Ceneton
  
• Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands