ZEDELYKE |
ZEDELYKE
[Typografisch ornament].TE AMSTERDAM, |
OPDRAGT, |
VOORBERICHT. |
| Deeze Spellen, welke thans het licht zien, zyn grootendeels een verre naarvolging, van het Fransche Werkje, den tytel voerende, les jeux de la petite Thalië, van den Heere MOISSY. Myn voornaamste oogmerk, is om de kinderen tot verstandige, deugdzaame en gezellige leeden der Matschappy te maaken; de ouders, en alle die geenen, wier taak het is, om de opvoeding te regelen, daar de bekwaamste middelen toe aantewyzen. In dit Voorbericht, reden te willen geeven, waarom ik van den Heere Moissy, veelal niet dan het onderwerp gehouden heb, zou het gedult van den kundigen Leezer te veel gevergt zyn; ik wys hem dierhalven naar het Fransche Werkje zelve. [fol. *4v] Ontfang deeze Zedekundige Spellen gunstig: trek uit dezelven een nuttig vermaak en een gewenscht voordeel.
Pag. 168 de 7de regel staat, met knip, &c. moet zyn, met een knip, &c.
[p. 2]
Het spel speeld in de Kamer van de Gouvernante. 
Wel nu juffertje! zult ge dan doen dat ik zeg?..... wilt ge u wel regt houden?..... ik vermoei me vergeefs om u een bevallig voorkoomen te geeven, want ik vind u dom genoeg om het telkens te vergeeten.... Ha, ha! ik merk wel dat ge ’er niet meêr om denkt dat [p. 4] ik Gouvernante ben, en dat deeze het regt heeft van zich te doen gehoorzaamen....... Och ik zie wel dat ik veel te goed op u ben.... ik moest u slaan of telkens bekyven....... hoe nu tegen wie spreekt ge?....... ik zal uw kwaade luim waarlyk niet inschikken; maar u slaagen geeven; want ik ben knorrig...... (Zy slaat haar pop.) Zie daar...... ja huil vry wat heen, ik zal ’er zoo weinig erg in hebben als myne gouvernante heeft, wanneer ze my slaat, schoon ik het dikwils minder verdien als gy ...... welaan!... (Zy zet de pop op de tafel en vervolgt, de houding van haar gouvernante nabootsende:) We zullen zien of ge ongehoorzaam durft weezen...... kent ge uw les wel? zoo dat niet waar is zult ge met my te doen hebben...... neen, neen, snapster, ik zal u niet verschoonen: maar u tot straf, deezen avond drie capittelen in den bybel doen leezen...... ei... neen gy zult tot straf niet leezen: want gy leest zoo wel graag als ik...... maar gy zult.... (De Gouvernante schielyk toetredende, terwyl Minette de pop van de tafel neemt.) DE GOUVERNANTE. Wel zoo Minette, gy houdt daar een fraaije samenspraak met uwe pop. Ik ben dan zoo kwaad? zoo onvriendelijk! ik straf u dan zonder reden? en daarom maakt gy my bespottelyk? geef hier uwe pop, gy zult ze in geen agt dagen wederom hebben; ik zal u verleeren myne houding na te bootsen, en diergelyke gesprekken met uwe pop te houden. MINETTE. Och myn lieve! ik wist waarlyk niet dat gy my ge- [p. 5] hoord hadt...... verschoon me zeker...... ik heb ’t al speelende gedaan...... zoo waar...... ik dacht u niet boos te maaken...... och geef my dan myn pop weder, ik bid ’er u om. DE GOUVERNANTE. Gy zult ze niet hebben, dat verzeker ik u. MINETTE. Waarom niet? DE GOUVERNANTE. Om dat gy hebt gezegt dat ik kwaad en onvriendelyk ben, en dat is reden genoeg. MINETTE. Wel nu, het is waar, ik heb haar gezegt dat gy somtyds kwaad op my wordt; maar zoo gy het niet op my zyt, geef my dan myn pop weder, en ik zal haar aanstonds een beter denkbeeld van u geeven; ik zal haar zeggen dat ik gejokt heb: moest gy my ook juist verrasschen? gy hebt my immers geleerd dat men nooit moet luisteren als twee menschen met malkander spreeken; en ik zou het ook waarlyk nooit doen, hoe dikwils gy met Monfr. de la Fayette alleen spreekt..... och! myn lieve, zoudt gy dan willen dat ik u op die zelfde wyze bespiedde? DE GOUVERNANTE. Wel hoe! waarom niet Minette? ik spreek nooit van iemand kwaad tegen hem, en onze gesprekken zijn zoo zot niet als die van u. MINETTE, met verlegenheid. Ja waarlyk,... ik wil wel gelooven dat gy geestiger [p. 6] en aangenaamer gesprekken met hem houdt, als ik met myn pop gehouden heb. DE GOUVERNANTE. Hoor, mynheer de la Fayette komt in ons tegenwoor- dig verschil niet te pas. MINETTE. Zal ik dan myn pop weder hebben? DE GOUVERNANTE. Ik heb u reeds gezegt over agt dagen. MINETTE. Niet eerder? ei geef ze nu; ik zal niet nalaten haar veel goeds van u te zeggen...... gy wilt niet? DE GOUVERNANTE. Neen. MINETTE. ’t Is wel, houd ze: maar ik weet wat ik doen zal. DE GOUVERNANTE. En wat zult gy doen, als ’t u belieft? MINETTE. Ik zal aan myn moeder.... maar daar is zy zelve. DE GOUVERNANTE. Zeer wel, wy zullen zien. [p. 7]
Och Moeder! myn Gouvernante is zoo ongezeggelyk; wat komt gy regt van pas, gy zyt altoos zoo redelyk, myn lieve Moeder! DE MOEDER. Wel nu! gy hebt zekerlyk getwist met uwe Gouvernante; zoo gy haar waarlyk ongenoegen hebt gegeven, moet gy geene inschikkelykheid van my verwagten. MINETTE. Och myn lieve! als dat waar was, zou ik my wel wagten om myzelve tegen u te beklaagen: want men zou ’er my alleen voor straffen; en ik zou myn pop niet weder krygen die myn Gouvernante my heeft ontnomen. DE MOEDER tegen de Gouvernante. En heeft zy dat niet verdiend Mejuffer? DE GOUVERNANTE. Of zy ’t verdiend heeft Mevrouw? ’t juffertje heeft tegen haar pop gesprekken gehouden die niet goed zijn: by voorbeeld dat ik kwaad ben... dat ik niet weet wat ik zeg, of doe; en dat nog erger is; zy heeft myne houding nagebootst, om my daardoor tegen haar pop bespottelijk te maaken. [p. 8] DE MOEDER Grimlagchende. Zoo myn kind, dan heeft uwe Gouvernante zeer wel gedaan. MINETTE. Och myn lieve Moeder, doe my door uw voorspraak myn pop wederkrygen, ik beloof u, dat ik haar nooit weêr, om myn Gouvernante zal doen lagchen. DE MOEDER tegen de Gouvernante. Wel nu Mejuffer, gy kunt haar voor ditmaal haar pop wedergeeven. Tegen Minette. Maar, zoo gy weder tegen dezelve gesprekken houdt, die aan uwe Gouvernante kunnen mishaagen, zult gy ze nooit weêr hebben; verstaat gy ’t wel? MINETTE. Ja Moeder. DE MOEDER. Ik wil dat gy haar zoo veel achting bewyst als aan my zelve. MINETTE. ’t Is goed Moeder. DE MOEDER. Dat gy redelyk genoeg zyt om te begrypen, dat zy myne plaats by u bekleed, vermits ik niet altoos by u kan zyn. MINETTE. Ja Moeder. DE MOEDER. En eindelyk, dat ik beledigingen aan haar gedaan, voor zoo gewichtig zal houden als of ze aan my geschied waaren. MINETTE. Ja Moeder. [p. 9] DE MOEDER tegen de Gouvernante. Welaan, ik verzoek u dat gy haar op die voorwaarde, de pop weder geeft. En gy Minette! denk aan uwe belofte; en om aan uwe Moeder, uw woord te houden. MINETTE, haar Moeder in de armen vliegende. Ja Moeder, ik zal u altoos liefhebben: en myne Gouvernante trachten te behaagen. DE GOUVERNANTE haar de pop weêr geevende. Gy hebt my ontwapend: daar is ze weder. (Met achtbaarheid.) Maar gy zyt wel gelukkig een Moeder te hebben, die met zoo veel oordeel denkt over het karakter van eene Gouvernante: volg altoos de lessen die zy u gegeven heeft. MINETTE, de hand van de Gouvernante kussende. Och ja, ik zal altoos aan haare goedheid denken: en nooit zult gy hooren dat ik diergelyke gesprekken (althans van u niet) tegen myn pop zal houden, (Zy huppelt in verrukking, met de pop over het tooneel.) DE MOEDER, tegen de Gouvernante ter zyde. Gy zult zekerlyk niet ontkennen myn waarde, dat elk mensch zyne zwakheden heeft: en daarom durf ik u thans onbeschroomt raaden, die welke gy mogt hebben, zorgvuldig te verbergen: want gy ziet dat de kinderen, zoo wel de kwaade als de goede voorbeelden nabootsen. DE GOUVERNANTE. Ik zie het, gy hebt gelyk Mevrouw. (Zy vertrekken.) [p. 10]
Ik heb u dan eindelyk in myn magt! en het staat me dan weder vry u te doen gevoelen, wat verdriet gy me hebt veroorzaakt?...... daar, (Zy slaat haar pop.) dat ’s voor de vreugd die gy gevoelde, toen myne Gouvernante my bekyfde, en zoo ik uw gedrag wil berispen, zal ik de tyd afwachten die zy met Monsr. de la Fayette doorbrengt.
[p. 12]
EEN LAKEI. Het Tooneel verbeeld een fraai Lustpriëel, op de Bui- tenplaats van Mevr. Constancia. [p. 13] 
Neen, neen, 
[p. 28]
[p. 29] 
Francyntje komt nog niet om ons eeten te geeven, en ’t is al twaalf uuren. MARIA. ’k Geloof het wel! Vader heeft ’er om een verre boodschap uitgestuurt, maar wil ik hem vraagen, of hy ons eeten wil geeven? [p. 30] JOHANNA. Wel ja, dat zou wat weezen, hy zou ons een stuk geeven, en ik lust nu geen stuk: maar hoor, ik weet wat; Mevrouw Dulac, heeft Vader gisteren een Mangeltaart en een pot met Confituuren gestuurt; Jacob heeft ’t me flus verteld. MARIA. Heden! waar staat ’t? toe laat zien, Vader is in de Winkel met Kooplui, hy zal ’t niet merken. JOHANNA. Hier in de Eetenskast, (Zy opent de Kast.) wat is ’er nog veel ook? willen we ’er een stukje van eeten? maar ’t moet niet gezien kunnen worden. MARIA. Neen! kyk dat kleine hoekje maar, hebt ge een mes? JOHANNA. Ja, hier is ’er een. Daar, dat ’s voor u, en dat neem ik, ge ziet dat het even groot is. MARIA. Ja, dat ’s goed, maar ’t smaakt zoo lekker. Geef hier het mes. Kyk, dat kleine hoekje zal ik ’er nog afneemen. JOHANNA. Goed! maar dan moet ik óók nog een stukje hebben. MARIA. Wel ja! Dan gaat de heele Taart op. JOHANNA. Och dat ’s goed. Kyk, meer als dat wil ik ’er niet van hebben; daar, leg dat weêr weg...... maar hoor Mie; dat kruimeltje zal ik ’er nog afplukken...... geef [p. 31] hier dan zeg ik! o jé! daar legt het altemaal aan brokken! wat zullen we nu doen? MARIA. Wel, laaten we ’t maar in ’t geheel opeeten, ik zal de kast openzetten, en dan moeten we maar zeggen, dat de kat het gedaan heeft. JOHANNA. Goed, dat is beter als dat kleine stukje over te laaten. (Zy verdeelen het overschot.) MARIA. Och wat is dat een lekkere Taart! als ik groot ben, en geld heb, wil ik ’er alle dagen een hebben. Zie daar ik heb myn part op. JOHANNA. En ik ook. Van de Confituuren willen we niet eeten ook? MARIA. Smaaken ze lekker? JOHANNA. Of ze lekker smaaken? MARIA. Wel kom, laat ons ’er dan één lepeltje van neemen, maar we moeten ’er niet meê leeven als met de Taart!.... Zie daar! dat ’s voor u...... neen, neen, ik zal niet meer neemen..... kyk, dat kleine lepeltje maar..... daar hebt gy de pot nu. JOHANNA. Goed, we zullen ze beurt om beurt neemen,..... och daar komt Jacob uit School.... zet in de kast, schielyk! sluit toe! sluit toe! [p. 32]
Waar is Francyn? eeten we nog niet? JOHANNA. Neen, Vader heeft ’er om een boodschap gestuurt, maar ze komt aanstonds weêrom. JACOB. Och wat heb ik een honger, ik gaa eeten krygen uit de kast. JOHANNA. Neen, doe de kast niet open, ge weet dat Vader niet hebben wil, dat we zelv’ eeten krygen. JACOB. Wel ik heb honger, ik zal maar een stuk brood neemen. MARIA hem tegenhoudende. Och, ge zult de kast niet open doen; Francyn komt aanstonds.... kunt ge zoo lang niet wagten? wy moeten ’t ook wel doen. GOETHART uit de Winkel roepende. Wat is daar in de Keuken te doen? Jacob kom hier. JACOB. Niets Vader! ik kom. Hy vertrekt. [p. 33]
’k Ben bly dat hy in de Winkel is! kom laaten we nu de pot weder krygen, ge weet dat het myn beurt is om te proeven? JOHANNA, Maria wegstootende. Ei, ’t is myn beurt. MARIA neemt de pot uit de kast. Neen, neen, ik weet wel wat ik doe, ge hebt ze ’t laatst gehadt. (zy tasten beiden in de pot en eeten.) JOHANNA met de mond vol. Zoo, dat is mooi, daar is de pot leeg, foei wat zyt ge gulzig! MARIA. Ik? neen ge zyt het zelf; ge moest alles opeeten ook? geef nu raad! wat zullen we zeggen als Vader ’er naar vraagt? JOHANNA. Dat weet ik niet, och hadden we ’t maar niet gedaan. (zy zien elkander een wyl verlegen aan.) MARIA een vrolyk gelaat aanneemende. Hoor, daar valt me wat in; weet ge wat we doen moesten; kyk, daar legt de kat, laaten we haar in de kast sluiten, dan zal Vader gelooven dat zy alles opgegeten heeft. [p. 34] JOHANNA. ô Dat ’s goed bedagt! maar dan moesten we de pot eerst breeken. MARIA. Waarom?.... neen, neen, dat zou te veel geraas maaken, men mogt ons hooren. Toe kryg de kat dan. JOHANNA de kat krygende. Daar, houd haar ter deeg vast, of zy zal wegloopen. MARIA. Och neen...... geef hier...... daar, (zy sluit ’er de kat in.) de deur is wel toe, ziet ge.... nu is ’t goet, kom laaten we nu de tafel verder klaar maaken. (zy zetten borden en eenig ander gereedschap op de tafel.)
Francyn, wat blyft ge lang uit: och toe geef ons schielyk eeten: ik heb zulk een’ honger. FRANCYN. Wel nu, ge had immers wel wat kunnen krygen, als ge zoo groot een’ honger hebt. JACOB. Ei! dat had ik ook wel gedaan, maar myn Zusters wilden ’t niet hebben. JOHANNA. Neen, Vader heeft ons verboden om iets uit de kast te neemen, als gy ’er niet zyt. [p. 35] FRANCYN. Kom dan, ik zal ’t eeten opzetten. (zy ziet op de tafel.) (tegen Maria.) Hebt ge nog geen brood gekregen? MARIA. Neen. (tegen Johanna ter zyde.) Wat zal ze schrikken als ze de kast open doet. FRANCYN. Kom ik zal ’t krygen. (zy hoord gerucht in de kast, en treed te rug.) Wat is ’er in de kast. JOHANNA houdende verschrikt te zyn. Dat weet ik niet. JACOB in ’t rond ziende. Och! Wie weet of de kat ’er niet in is. MARIA. Hé, dat zou grappig weezen! FRANCYN doet de kast voorzichtig open, de kat springt ’er uit. Och, och, wat ben ik verschrikt!... die drommelsche kat. JACOB in de kast ziende. Och Francyn de Taart.... ik zie hem niet...... en de pot met Confituuren is ook leeg...... wie weet of zy al het brood ook niet opgegeten heeft. MARIA. Waar is ze, ik wil haar slaag geeven: dat snoepig dier. FRANCYN. Maar hoe komt zy tog in de kast? De deur is immers toe geweest. MARIA. Dat weet ik niet; ge zult ’er haar zelf hebben ingeslooten, toen ge daar even zyt uitgegaan, overal kruipt dat dier tog in. [p. 36] FRANCYN. Ei, ei! zie me eens aan! ik geloof dat ’er wat agter schuilt. MARIA. Ja ik dagt het wel, dat ge denken zoudt dat wy ’t gedaan hadden. FRANCYN. Wel dat zou ’t eerste stukje van uwe uitvinding niet weezen, of denkt ge dat ik vergeeten ben, dat ge wel meer gesnoept hebt. JOHANNA. Nu zoo zeker, we hebben ’t niet gedaan.... daar, vraagt ’t maar aan Jacob. FRANCYN. Wel zoo, dat komt schoon, die is heel eerlyk, daar dagt ik niet om.
Wat is hier voor een gewelt binnen? JACOB. Och ’t is niets Vader. Myn Zusters; ik wil zeggen de kat, was in de kast geslooten; en heeft de Taart, met al de Confituuren opgegeten. FRANCYN. Ten minsten zy zeggen zoo: maar ik geloof liever dat ze ’t zelv’ gedaan hebben, en nu alles op rekening van de arme kat stellen. [p. 37] GOETHART tegen de Kinderen. Is dat waar. MARIA. Neen Vader. JOHANNA. Vader; wy hebben ’t niet gedaan. (ter zyde.) Och wat word ik bang. GOETHART tegen Jacob. En gy spreekt niet met al? JACOB. Vader ik heb ’er niet van geproeft, en daarom weet ik ’er niet van: maar ik heb een grooten honger! FRANCYN. Nu dat ’s wel bedroeft, men kan hier zyn rug niet keeren of alles is op! (ter zyde.) en ’t was evenwel zulk een lekkere Taart. (tegen Goethart.) Kyk Sinjeur, daar op die stoel lag de kat, toen ik uitging. GOETHART. Kom! kom! genoeg daar van, haast u Francyn om de kinderen eeten te geeven: ’t is al laat. FRANCYN. ’t Is klaar Sinjeur.... (in haar zelfs mompelende.) hadden ze de Confituuren nog maar laaten staan. JACOB. Wat zal ik eeten! ha!... FRANCYN het eeten opzettende. Zie daar.... toe neem Servetten..... ge moet zindelyk eeten. (Goethart gaat geduurende dat zy eeten, rondsom de tafel, en let op hun eeten zonder dat zy ’t merken.) GOETHART tegen zyne Dochters. Toe dan, eet; ge hadt daar even zulk een’ honger. [p. 38] JOHANNA en MARIA te gelyk. Ja Vader, dat doen we. JACOB eetende. Ik voor my, heb nooit zulk een’ honger gehad. JOHANNA, stil tegen Jacob. Daar, wilt ge myn stuk vleesch hebben? JACOB. Ja, geef hier maar. MARIA hem ’t haare ook op zyn bord gevende. Daar is ’t myne ook: eet gaauw op. JACOB met de mond vol. Och de drommel! ik kan alles niet gelyk opeeten: GOETHART. Zoo! zoo! ik zie hoe groot een’ honger ge hebt, ge doet uw’ broeder alles opeeten! en gebruikt dat middel om my te bedriegen? MARIA. Vader ’t is om dat..... GOETHART. Zwygt Snoepsters! ik weet wat ik doen zal, om zulke bedriegsters, naar verdiensten te straffen. MARIA. Vader, ik verzeker u dat de kat..... GOETHART. Hoe, nog tegen te spreeken, en voort te liegen! een kat eet wel Taarten, maar nooit Confituuren, daar hebt ge niet om gedagt geloof ik! (tegen de Meid.) Francyn, breng ze aanstonds naa boven! ik ben thans veel te kwaad, en zal daarom haar straf tot van avond uitstellen. JACOB. Och myn lieve Vader, ge ziet wel dat ik ’t niet gedaan heb, en als ge my niet wilt gelooven, zal ik nog meer eeten. [p. 39] GOETHART. Neen myn braave jongen! ik heb aan uw eetlust gezien, dat ge geen schuld hebt. Ik zal u morgen doen zien, dat ik u met dat ondeugende paar niet wil gelyk stellen: en dat zal haare grootste straf uitmaaken. JOHANNA. Och Vader, als ge ons niet straft, zal ik alles vertellen. GOETHART. Spreek op. JOHANNA. Ja Vader, we hebben ’t gedaan.... maar zeker, geloof me, ik had ’er spyt van zoo ras ’t lekkers op was. MARIA. Ja Vader.... och vergeef ’t ons toch! ik beloof u, al word ik noch zoo ryk, dat ik nooit weer van zulk een zelfde Taart zal eeten. FRANCYN. Ha! ha! daar komt ’t uit! ge waart bang dat wy ook geen lekkers lusten zouden.... doet ge niet. Hé! maar Sinjeur, als ge my wilt gelooven, moet ’er aanstonds een slot op de kast gemaakt worden, en dan zullen ze, (als ik de sleutel heb) ’er nooit weêr uit snoepen. JACOB ter zyde. Kom, ze hebben me toch al ’er vleesch gegeeven, laat zien of ik ze niet kan voorspreeken. (tegen de Vader.) Och Vader, ze zyn ’er zoo bedroeft over; en ’t is ook ’t eerst van haar leeven dat ze van een Taart en van Confituuren gesnoept hebben..... Zie Vader, ik zal aanstonds naa Mevrouw Dulac gaan; en ik zal haar zeggen..... "Mevrouw, zie daar is de leege pot, van de Taart is niets meer over, de kat heeft alles opge[p.40]geten; en myn Vader, ik, en Francyn, we eeten zoo graag Confituuren; ei geef ’er ons noch wat van, wat de Taart betreft, ô dat is niets!"..... Hé Vader! de kat heeft toch de schult. FRANCYN. Dat ’s goed Sinjeur! maar dan moeten we eerst een slot op de kast laaten maaken. GOETHART tegen Jacob. Foei Jacob! ge wilt om bedrog, en leugens voor te spreeken, zelfs een leugenaar worden! spreek ’er my nooit meer van. Zy moeten gestraft worden; en het zal van haar eigen gedrag afhangen, dat ik hen in ’t vervolg eenige gunst bewyze. (tegen de meid.) En in plaats dat ik de eetenskast zal sluiten, wil ik dat ze altyd open is. Ik moet zien wat het gedrag dat ik met hen wil houden, zal uitwerken; kom, breng hen naar boven. FRANCYN. Wil ik ze dan slaag geeven Sinjeur? GOETHART. Neen, dat wil ik zelf doen! want dan ben ik verzekert, dat de straf redelyker zal zyn.
VERTOONERS.ERNESTUS.
Het Tooneel verbeeld een Slaapkamer, in ’t verschiet staat een Ledikant. [p. 43] 
houding aan eene tafel zittende. Op welk
VERTOONERS.FREDERIK.MARIA. EEN TAALMEESTER. EEN TEKENMEESTER. Het Tooneel verbeeld een Kamer. [p. 57]  DE VERTAALING.EERSTE TOONEEL.FREDERIK, MARIA.Frederik zit aan de eene zyde eene latynsche Thema te vertaalen, en Maria aan de andere een Hoofd te tekenen.FREDERIK. De drommel haal dat woord. Gigas..... och! die vertaaling doet my zweeten.... gigas, gigas... Zuster, weet gy niet wat het woord gigas zeggen wil? [p. 58] MARIA. Gigas;.... laat zien;.... wel ja, schaapenbout. Zie maar in de Dictionaire. FREDERIK, lagchende. Ha.. ha.. ha! dat is schoon gevonden! Hoe komt een schaapenbout in de Psalmen van David te pas? Myn Thema is eene verklaaring daar over; en myn Dictionaire heb ik niet by de hand. MARIA. Wel, slaa ’t dan over. FREDERIK. Dan is myn vertaaling niet compleet. Ik ben ’er meê verleegen. (hy herleest:) Exaltavit ut gigas ad Currendam viam. MARIA. Laat my eens zien. FREDERIK. Daar. MARIA beziet de Thema, en leest hem na de fransche uitspraak. Exalt a vu un gigot au Curredent. Zie daar.... en curredent, betekend tandestooker; dat is, een schaapenbout zoo hard als een tandestooker:.... zy zullen hem zekerlyk zoo slegt gebraaden hebben. FREDERIK. Och! geef hier; die verbruide vertaaling heeft zin noch slot. (hy verscheurt dezelve.) Daar, ik wil ’er niet langer aan werken. MARIA. Twee uuren aan een vertaaling te arbeiden, en dan dezelve om één woord te verscheuren! gy zyt wel driftig. [p. 59] FREDERIK. Zekerlyk; dan moet myn Meester my geen Thema geeven, daar woorden in zyn, die ik niet kan verstaan. MARIA. Maar wat zult gy nu zeggen als hy komt? Hy zal u gewis voor een luiaard schelden, want gy hebt niets gereed. FREDERIK. Dat weet ik niet; Vader heeft me belooft, als de Meester voldaan was, dat ik dan met hem, naar de Comédie zou gaan; en dat spyt me ’t meest: want ik gaa ’er zoo graag. MARIA. Ja gy zyt gek, om één woord uw gansche werk te verbreeken: als ik ook zoo doen wilde, en om de verkeerde trekken, die ik met myn Craijon in tekening maak, alles uitwischte; dan bragt ik nooit iets ten einde: ik laat de gebreken zoo als ze zyn, en doe op een andere tyd myn best om die te verbeteren. FREDERIK. Och wat drommel! gy wilt tegen uw beterweeten aan, het vertaalen, by het tekenen vergelyken: het een doet men met vermaak; maar het ander (om dat men nooit gedaan heeft) met tegenzin. Ik moet een andere week aan het Grieks beginnen; en zoo zal Vader misschien willen, dat ik het Hebreeuwsch ’er by leere. MARIA. Wel nu dat is goed: Vader zegt dat de taalen een man geleerd maaken; en aanzienlyke ampten doen bekleeden, al is ’t dat men dezelve niet volmaakt ver[p.60]staat: maar met tekenen behaalt men geen roem, of men moet uitmunten.... Zie deeze aardige kop die ik getekend heb..... zie dan! FREDERIK. Waar is uw voorbeeld? MARIA. Daar is het. FREDERIK lagchende. Die kop gelykt ’er zoo weinig na, als een tandestooker na een schaapenbout; en die neus! foei! die is zoo slegt als de uwe. MARIA. Hoor Broeder: gy moet myn neus, buiten de tekening laaten. Gy ziet immers wel, dat de neus in ’t voorbeeld een weinig scheef is, ik heb die trek wat te sterk aangezet; maar ik ben zoo naauwkeurig niet als gy, dat ik om een’ scheeven neus, de geheele tekening zou verscheuren. Myn Meester heeft my gezegt dat het de afbeelding van een’ geleerd Man is: wel nu wat zwaarigheid; men ziet wel meer geleerden die een slegte neus hebben. FREDERIK wil haar de tekening uit de hand rukken. Kom, kom! scheur stukkend! MARIA. Neen, neen! och, och! scheur myn tekening niet! [p. 61]
Wat wilt gy daar doen Frederik? hoe, gy neemt uw vermaak, om uwe Zuster te plaagen! is uw vertaaling al gereed? FREDERIK. Ja Mynheer. DE TAALMEESTER. Ik wenschte wel dat gy zoo gaauw niet waart, indien gy uwe tyd niet beter weet te besteeden, als om kwaad te doen. FREDERIK. Mynheer daar is een woord in de Thema, dat my veel verhinderd heeft. DE TAALMEESTER. En wat was dat voor een woord? FREDERIK. Het was,.... ei Zuster hoe is ’t ook? DE TAALMEESTER. Ha, ha! ik hoor al hoe yverig gy geweest zyt, waar is de vertaaling? FREDERIK. Ik zoek ’er al na Mynheer. DE TEKENMEESTER tegen Maria. Waar is uwe tekening Mejuffer? MARIA. Hier Mynheer. [p. 62] DE TEKENMEESTER. Waarom wilde uw Broeder ze verscheuren? MARIA. Om dat de neus scheef is. DE TEKENMEESTER. Kom, kom, dat is een kleine zaak: het werk is over het geheel goed: en deeze kleine fout, (die, schoon zy de schrandere trekken in het gezicht eenigzins verduistert) is niet genoegzaam om het geheel daarom te verscheuren, ik zal ’t wat zien te veranderen; als het verscheurd was kon ik ’er niet over geoordeeld hebben. zy gaan beiden aan de tafel zitten. DE TAALMEESTER tegen Frederik. Wel nu, hebt gy de vertaaling nog niet? FREDERIK. Neen Mynheer! en zoo aanstonds is ze ’er noch geweest. DE TAALMEESTER. Ik begryp wel wat dat zeggen wil. Gy hebt ’er niets aan gedaan! maar ik zal het niet inschikken. Uw Vader moet het weeten; ik zal hem verzoeken dat hy daar orde in steld. FREDERIK. Ik verzeker u Mynheer, dat ik de geheele Thema reeds af had. MARIA tegen den Taalmeester. Ja Mynheer; hy heeft ’er omtrent twee uuren aan bezig geweest; maar om één woord dat hy niet kon vinden, heeft hy uit onverduldigheid alles verscheurd, hy durft het u niet zeggen: maar daar leggen de stukken nog op den grond. [p. 63] DE TAALMEESTER verzameld de stukken by elkander. Ik zal nu wel zien wat ’er van is. FREDERIK in de Thema zoekende. Zie Mynheer, dit woord was ’t dat ik niet kon vinden. DE TAALMEESTER. Gigas! FREDERIK. Ja, myn Zuster zeide my dat het schaapenbout te zeggen was. DE TAALMEESTER. Een kluchtig misverstand waarlyk! Zy heeft op het fransche woord gigot gedagt: de klank heeft eenige overeenkomst. FREDERIK. Wat betekend het woord dan, Mynheer? DE TAALMEESTER. Wel het betekend reus: maar gy die zoo onverduldig* zyt, van om één woord alles te verscheuren; hoe zult gy ooit vorderingen maaken? al wat men leeren moet vereischt geduld, en als dat met oordeel gebruikt word, maakt men vorderingen. FREDERIK. Ik heb ongelyk Mynheer: maar zoo gy ’t my voor ditmaal wilt vergeeven; zult gy in het vervolg niet weder over die misslag te klaagen hebben. DE TAALMEESTER. Wel nu ik zal zien wat gy doen zult. Volg het voorbeeld van uwe Zuster, die (wel verre van om eene enkele mistrek, haare tekening te verscheuren) verstandig oordeelt, dat het beter is aan een geleerd hoofd een scheeven neus te laaten behouden; als het zelven in’t geheel geenen te geeven. [p. 64] DE TEKENMEESTER. Regt Mynheer! ik ben van uw gevoelen. (tegen Maria.) En gy myn zoete Juffer, zyt in dit opzicht redelyker als uw’ Broeder: ik zal deeze tekening die (behalven de neus) zeer fraai is uw’ Vader laaten zien, en hem zoo veel van uwe verdiensten zeggen; dat hy niet zal nalaaten door een present uw yver, en geduld verder aantemoedigen.
[p. 66]
[p. 88]
 [p. 107]  [p. 133]  [p. 163]  [p. 191]  TWEEDE DEEL. [p. 1]  [p. 25]  [p. 51]  [p. 77]  [p. 111]  [p. 145]  [p. 173]  [p. 201]  [p. 223] 
Tekstkritiekp. 63: onverduldg er staat: onverduldg |