Ian Soet: Iochem Iool. Amsterdam, 1637.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton101450 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r]

I. SOETS.

IOCHEM-IOOL,

Ofte

Ialourschen-Pekelharingh.

Daer jalousy de sinnen queld,
Is t’hooft en t’heele lijff ontsteld.

[Vignet: Stadswapen van Amsterdam]

Tot AMSTELREDAM,
__________________________________

Gedruckt door Dirck Cornelissz. Houthaeck, Boeckvercoo-
per woonende op’t hoeckje van de Kolck, int Boirgions-Cruys, 1637.



[fol. A1v]

Vierlingh, op den Ialourschen Pekelharingh
van, IAN SOET.

INdien Aristophaen was wederom int leven
En hy de Roomsche tael soo lofflijck sagh vertaeld,
Ick wed hy in het Rooms en t’Neerlandts wiert verdwaeld,
En souw wel light Ian Soet sijn eyghen name gheven.

                                                                N. Pels.
                                                    Veranderd in tijts.

_________________________________________________

Letter-gift ter Eeren den Soetvloeyenden
Rymer, Ian Soet.

INdien t geloofflijck is dat hier noch Geesten swieren
Soo looff ick swierdt de Gheest van Breed’ro by Ian Soet,
Dat die sijn Swang’re schaght soo vloeyend stroomen doet,
Vermits hy ons soo Soet wijst s’Werelds loos bestieren.

                                                                    W. van Kroos-beeck.
                                                                                t’Is al bekroost.


[fol. A2r]

AEN

De verstandighen ende Konst-wetenden

WILLEM RUYTER;

Konst Broeder.
GHesien hebbende de lust die uw E. is scheppende in bevallige boertigheden, ende mijn Pen (gheswangherd sijnde) dit ter Wereldt heeft gebraght: heb ik gheen bequamer hockelplaets kunnen vinden om dit selve te berghen, dan de Schaduw-rijcke Lommer van uw E.* bescheydenheyd. Waer onder desen onnoselen Iochem-Iool, bequamelijck sal kunnen schuylen voor de vinnigheyd van den Wyd-beckten All-bedil, door wiens ghevlymde tanden, desen soet-sapighen, anders lichtelijcken soude vernield werden.    Bidde derhalven uw E. daer soo mee te willen doen als de Henne met hare Kieckens, want hy selfs niet machtigh is om sigh daer voor te hoeden, vermits hy ghenogh gherib-sackt werd van sijn loose Styn ende den doortrapten Hans, doet derhalven by hem, als ick uw E. redelijckheyd toe vertrouw, ende het sal aen uw E. by geleghentheyd eens weder vergoet werden, door den ghehelen uwen
                                                                                  I. Soet.


[fol. A2v]

Aende kijckers.

Mijn Vrunden als ghy Jochem siet
Ick bidje doch, veraght hem niet,
Schoon dat hy slegt is van verstant
Hy heeft hier noch gelijck int Lant.

_________________________________________________

Personagien.

Iochem Iool, of Monsr. Pekel-haringh.
Stijn Smuls, sijn Vrouw.
Snoep-siecke Hans, een Meulenaer.
Droncke Iorisje een Hoere dopje.
Lubbert glas-oogh, een Duyvel-banner.

Continue
[fol. A3r]

Eerst uyt komen, Pekelharingh, en Stijn-smuls.

Pekelh.     IA of het soo dan was, en as het niet wil wayen
                Soo weetje dit wel Stijn, en can gheen Meule drayen
Stijn-s.         Maar Hans maald mee mit stroom,
Pekelh.                                                                Ja; die staat dickwils stil:
                Of krijght zijn Meulen gangh as jy maer sluysen wil?
Styn-s.         (5) Wel dat is ooc een klap, kan ick de stroom doen lopen,
Pekelh.         k’Doch ofje altemet de schot-deur sette open
                Wanneer hem wint ontbrack: je lijckt goet van gherijf,
                En buurigh by de luy, en Hans die het en Wijf
                Die overloopt van grim.    S.S. Je bind soo diep van woorde,
                (10) Men kanje nau verstaen.    P.H. Stijn, k’wed dat Hans je moorde
                Je seyde danckje toe.    S.S. Hem dancken nae men dood,
                Wel dat sou drolligh staen, dan doch t’en heeft gien nood
                Dat hy men moorde sel.    P.H. Ja! wilt soo stout niet spreken
                Hy hoorend altemet, en punt hem op het steecken
                (15) Met meerder vinnigheyt als Krelis knor en bul.
Styn-sm       Je droomt.    P.H. Men leven wacker niet.     S.S. Ygort wat binje krul
                Van sin-staert.    P.H. Ja! niet waer; ick sou een Varcken tarten
                Al was het noch soo raer, en k’heb de braefste parten
                En narje trots en gheck: gut Stijn wat vilder luck
                (20) Op jou, doe Pekel quam en hilpje uyt je druck,
                En gingh jou leeghe Kuyp met puyck van Vleys weer stoppen;
                Maar Stijn, de duyvel! Hans, sou die nou komen soppen,
                En dopen op mijn vet.    S.S. Wel Hans het selver vleys:
Pekelh.        Maer swickt hy altemet mijn vadt niet wel een reys?
Stynsm.        (25) Wel dat is oock een vraegh, kan iey dat niet beschicke?
Pekelh.        Maer Hans na datmen dunckt, verstaet hem op het zwicken
                Noch wel soo wel as ick.    S.S. Wat zwick sou in het gadt
                Doch passen, binje mal, van soo een Enghels-vadt?
                Je kraen is schier te kleyn.    P.H. Ja dat is oock men vrese
                (30) Soo bruyckje zijns, voor mijns, die mach wat dicker wese.
Stynsm.        De zijne valt wat kloeck, en vry wat zwaer van stoff,
                Ick hebse eens gheliend.    P.H. Wist daer sen Wijf wel of?
Stynsm.        Jae wel dat weet ick niet, sen Vrou is niet gherijfelick.
Pekelh.        Maar Hans is om sen hart, nae dat men dunck vry Wijffelick.
Stijnsm.        (35) Jae paslijck vaer is best, t’quelt hem oock niet te seer.
Pekelh.        Wel Stijn ick gae eens uyt.    S.S. Maer wanneer komje weer?
Pekelh.        Altoos voor middagh niet.    S.S. Ey wilt soo langh niet blijve.
Pekelh.        Wel hebje yets van doen, Hans selje wel gherijven:
                Je meugt het weer versien, nou Stijn het gaje wel.
Stynsm.        (40) Jou oock Vaer.                                Pekelh. binne.
[fol. A3v]
Stynsm.                                        k’Wed ick haast mit Hansje malen sel:
                Met wat een slimmigheyd soght hy de gront te peylen
                Of Hans oock altemet mijn Haven komt beseylen?
                Och lieve soete sul wat binje verd verdwaeld,
                Dat ickje segghen sou hoe datje Stijntje maeld
                (45) Mit Hansjes meulewerck, wel Vryer mitje klompe,
                As t’ Schip niet scheur-dight is soo moetmen dickwils pompen:
                Je bint noch veel te sleght, en weet noch weynigh raad
                Te nayen nae de kunst een Vrouwe binne naad,
                Twee schuynsjes anmenkaer, ghespaenst, en dan noch sticke
                (50) Met dubbelt perrel-werck, en dat kan Hans beschicke
                Trots ymand die der leeft, al was hy uyt den Haegh:
                Waer of men sloverd blijft? t’komt nou soo moytjes slaegh
                As t’oyd sen leven mach, men dunckt ick hoor hem stappe;
                Soo hy nou stijve wil soo mach ick voort gaen slappe?
Hans uyt     (55) Daer is hy by men keel: wat Enghel was soo goet
                Die jou de bootschap braght van klare lught?    Hans. t’Ghemoet
                Mijn troetel siecke tas, komt mijn dat openbaren,
                En treckt mijn strack nae jou, k’verstaa men op die snaren
                Al beter as Claes-luyt.    Styn. Gut Hans, k’heb sulcken pret
                (60) Met onsen Jool ghehad, hy breyde hier een net
                Van woorden tot mijn vanghst, op dat ick hem sou segghen
                Wanneer dat jy je vleis doch in mijn Kuyp komt legghen.
Hans m.     Wel kreegh hy al wat snoff?    Styn. Ja als een doode brack.
                Neen Stijn is al te slim.    Hans. Dats waer men soete sack:
                (65) Nou Stijntje asje wilt, t’is hier heel braef eschapen
                Vercierd je Scherrem-School met Ridderlijcke wapen:
                Want Hans al punt ree is.    Styn. En Stijn die is mee klaer,
                Kom tyen wyder an, hier is gheen lijfs ghevaer.

Tweede uytkomst.

Droncke-Joris singhende, Op de Stem:

Hier buyten daer de Zwaen uyt hingh.

                        DIe steets sen keeltje laven moght
                        (70) Met Rotterdammer nadt,
                        Of datmen van de Fransche voght
                        Altijt te hosen had,
                        Ick wierd het nimmer sadt
                        Wou Kniertje maer sleghts tappen
                        (75) Al is het Beursje plat
                        Ick liet het lidt weer klappen.
                            O! bloet wat is het soetigheyd
                        Deur alje hiele lijf,
                        Die met een snobbel-siecke Meyd
                        (80) Wat speeld voor tijt verdrijff,
[fol. A4r]
                        Je leen worden schier stijff
                        Wanneer men soo mach jocken,
                        En hebben wat gherijff
                        Van wel ghevoerde Rocken.

                    (85) Niet te kreucken by gort, isser gien ghelt, k’heb kleeren
                Al sou het rockje uyt, k’moet noch de keel eens smeeren
                Sie daer ick word schier aars, deer denck ick ande deun,
                En soetheyt van te naght, met korte bolle Pleun,
                O bloet dat was een pret, die meyt wist vande slaghen,
                (90) Die had een nieuwe vond vant wigg’len en vant saghen,
                Soo gierigh asse is, ick houwer by men keel
                Veul over dubbelst puyck, wat wiecke bliecke Neel
                Die hetter niet eens by, sy weet bygort te wroete
                Al hadje gans gien lught, je sout perfors schier moete,
                (95) See treck beckt as een Duyf, sy weetje vande moord
                Trots eenigh ouwd’-Soldaet, gut liertse soo noch voort
                Soo hetse gien ghelijck, neen Pleun je bind een staeltje,
                En van het snobbel goet, het puyckigh ammeraeltje;
                Schijt Jenne of Susan, dat op ghepronckte goet
                (100) Met schijn van Jufferschap, ik wed dat Pleun het doet
                Met meer bevalligheyd, as ymand van heur alle,
                En d’Amstel-Jonckertjes gaen sulcken ghelt vermalle
                Met dit ghesplete tuygh, ja wie weet wat het kost,
                Wanneermen (k’sie je wel) een reysje hossebonst:
                (105) Tis niet as Wijn-brule dat dese sloofjes meughen
                En dat hiel sobertjes, een pijntje is twee teughen
                Deurt tere teug’re goet, denckt hoet de beursen vilt,
                Och veur een hand-vol vreughd, soo moetje over mild
                In scheut van schijven zijn, neen k’wil by Pleuntje blijven,
                (110) Die selje noch in nood om Gouds-wil wel gherijven:
                Dats noch een eligheyd, en nobel voor een Meyd,
                Niet naeu van keur te zijn of kruys juyst onder leyd.
                Nou dit en spoelt gien keel, want sulcke langhe posen
                Drooghsteyls te seylen maet, dat eyst weer wacker hosen,
                (115) Laet sien! wat doen ick best? de klanck is uyt de Beurs,
                En nochtans tockt het hert weer nae de Kittebreurs.
                Men doosje, doeck en Mes, mach dat een vaentje halen?
                Wat ja, genogh by gort, hoe sou een goed-mens dwalen.        Binne.

Derde uytkomst.

Snoep-siecke Hans, Styn-Smuls.

Hans m.    Gut Stijntje dat had smaeck, jae wel sie daer t’verstand
                (120) Dat reuteld men der off, by gort ick water tand
                Noch nae de soetigheyd, e Stijntje.    Styn. Nou al slapjes,
                En houtje schappelijck.    Hans. Werentigh al te knapjes
[fol. A4v]
                Was daer de wieck e reest, de Meulen kreegh eerst gangh
                En stracx was t’Kooren kleyn.    S.S. Ja t’duertje noyt te langh
                (125) Je bint te graagh opt werck.    H.m. k’Wou soo altijt wel slove.
Stynsm.      Wel isser noch wat vonck, laet Besje dat voort dove,
                Nou Hans t’is al ghenoch, je handen zijn te gauw.
H.mole.      Dat comt soo deur ghewoont, wel mickje dat soo nauw?
Stynsm.      Ja of het ymant sagh.    H.m. Je moet soo vies niet wese,
                (130) Gut Stijntje k’hoor daar ien.    S.S. Jae wel met duysent vrese
                Besetje daer men hart.    H.m. Wat struyf weest wel ghemoet,
                Daer is gheen swarigheyt, want Jochem is te goet
                Al sach hy al wat vreems, om quaet daer om te worde,
                Daer is hy.    Pekelh. uyt aende hoeck vant Thoneel.
H.mole.                    Datjet saght hoe dat de Meulen snorde
                (135) Deur overval van Wind, k’wed datje stil bleef staen,
                Nou Stijntje gaetje wel, tis tijt voor mijn te gaen
                En hebje wat van doen ie kunt het late weten.
Stynsm.      Spreeckt altemet eens an, ick mochtje aars vergheten.
H.mole.     Alwel.    Binne.                    Styn om een hoeck.

Pekelharingh spreect.

                    De Kadt bijt Speck voort knabb’len vande Rot,
                (140) Op Sinternel-perdieu, dat het hiel weynigh slot,
                Neen Stijn dat is gien slagh, dat vat is sonder hoepe,
                En of jy anders praet, k’segh Hans die komt hier snoepe,
                De Nicker bijde Droes welhey! wat ofje mient,
                Dat hier gien en snof en is, k’segh noch dat Vleys en dient
                (145) Int minst niet in men Kuyp, of Pekel most verslappen:
                Maer kost ick y’ alle bey, eens by menkaer betrappen
                Ick stapten uyt het spoor van mijn bepaelt gedult,
                En sloegh ickje dan doot, dat was je eyghen schult,
                Siet toe by gort siet toe, raackt mijn de Longh aent koken
                (150) Ick brengh meer wonders voort als Heyntje pick kan spoken,
                Je kent mijn noch gien deegh; maer bin ick oock verdwaeld?
                Wie weet Hans hier niet het een of t’ander haeld
                Dat sonder achterdoght, jae wel ick bin vol sorghen
                Hoe dat het wesen mach, laet sien eens dat ick morghen
                (155) By Lubbert Glas-oogh gingh! en vraeghde die om raet.
Stynsm.      Jae doe jey dat men sul, die vond en is niet quaet.
Pekelh.      Dit dunckt men seper t’best om uyt de droom te wesen.
Stynsm.      Alwel, nou isser kans in hem voort te belesen.
Pekelh.      Ick magh van daegh noch gaen, soo raeckt het uyt men sin.
Stynsm.      (160) Hier krijght men soete vreught noch eerst te deegh begin.
Pekelh.      Heb ick wel ghelts ghenogh?    S.S. Ick selje wel wat lienen,
                Want tis tot mijn profijt.    P.H. Wat ja ick sou ick mienen,
                Men gheeft daer nae de gunst, dat volck en eyst gien loon,
                Nou.    S.S. liefste binje daer?    P.h. Stijn, hoe! wel dat cont schoon
                (165) Waer Droes kom iey van daen?    S.S. Wel hartje is dat vraghe,
[fol. B1r]
                Ick kom hier nae jouw sien.    P.h. Gut watte slinckse slaghe
                Gonsje int hondert heen.    Stijnsm. Hoe seghje dat men vaer?
Pekelh.      k’ Spreeck par gelijckenis, men reden zijn te raer
                Om twees verhael te doen.    Styn. Je woorden die zijn krachtigh
                (170) Je seght niet ofje spreeckt.    P.h. Ja Stijn dat is warachtigh,
                Soo bin ick van natuer, nou is de kost alree?
Stynsm.      De Tafel is ghedeckt, ie stoel staet op sen stee
                En waght vast naie komst.    P.h. So mach ick wat gaen smullen.
Stynsm.      Nou moet ick Jochem voort in Oenes kap gaen hullen.
                                                                                                        Binnen.

Vierde uytkomst.

Snoep-siecke Hans, weethebbende van Jochems voorneem.

Hansm.        (175) Ja wel ick lagh men dood, na Lubbert Glas-oogh gaen,
                En vraghen die om raed, waer komt het luck van daen
                Om Jochem voort te broen; want met sen eyghen doecken
                Men hem nu blinden kan dat hy sigh selfs sel soecken:
                Gut Stijn wat binje slim, hoe of set soo versind?
                (180) Sie daer k’wed Heyntje pick gheen beter list en vind
                Om ar’ge achterdocht een uyt het hooft te kloppe.
                Wel tis een bravigheyd die soo de Man kan foppe,
                Wanneermen scheur-buyck heeft en lustigh is naer groen
                Datment dan soo bestelt dat sy gheen quaet vermoen,
                (185) En dits de reghte slagh, ygut hoe sel ick laghen
                Wanneer dat Jochem-jool by mijn sel komen praghen
                En bedelen om raed, ja wel het komt te soet
                As men het wel bedenckt, nou tis men tijt, ick moet
                Voort eerst by Lubbert gaen en sient daer mee te maken
                (190) Dat ick mach met men lijff wat in sen kleren raecken.
                    Lubbert uyt met een ghescheurd-boeck, en kluchtigh ghekleet.
Hansm.      Siet hoe het luck hier valt, t’is al voor Wind en stroom
                Ick krijgh hier met een schep de Botter ende Room,
                O bloet dats een fatcoen, wat mach hy nou al soecken
                En prev’len binnens-monts, in zijn ghescheurde boecken
                (195) Ygut hoe maald dat hooft, die Man het wis een slagh
                Van Jutfaass meule wieck, of men hem oock wel mach
                Versteuren in sen werck; wat ja, ick sel het waghen:
                (200) Gendach men vrient.    L.G. Gendach.
Hansm.                                                                          Ick souje graegh wat vraghen:
                Soo ’t je believen was te hooren nae men reen.
Lubbert    Ghenogh, vraeghd watje wilt.    H.m. Maer hoort hier isser een
                Die van men Maaghschap is, en die schier alle daghen
                Sen Vrou met dronckenschap, met kijven, en met slaghen,
                Soo jammerlijck temteert, dat het een steenen hert
                By nae ontroeren sou: nu om haer dese smart
                (205) En alle daaghsche quel, een weynigh te verdrijven,
[fol. B1v]
                Was ons u dienst van nood, soo ghy ons wout gherijven.
Lubbert      Genogh, seght maer waer mee.    Hans. Maer dat ghy so veel deed,
                En liende te gheval, een weinigh dit u kleed?
                Ick salt met u versien.    Lubbert Mijn kleed, sou dat de kraghten
                (210) Dan hebben om de smart der Vrouwen te versaghten?
Hans m.    Soo ghy soo veel wilt doen, ick weet dat haer de pijn,
                En hem de jalousy, sal haest verdreven zijn.
Lubbert      Jae! is hy dan jalours?    Hans. Och ja: te uytermaten,
                Soo sonder achterdoght een Man komt by haer praten
                (215) Soo barst hy uyt sen vel.    Lubbert. Dat Leer is al te taey:
                Maer is de Vrunt dan sot! of leutert hem de kaey?
                Meent hy door jalousy de Vrouw haer lust te toomen?
                Dats maer een veest int Seyl: een Vrou wert nu door droomen
                Wel lightelijck met kint, jaloursheyt is om niet,
                (220) Soo nou een Vrou eens host, t’is in haer droom gheschiet,
                De Man bedinght geen praet;    Hans. De droes die mogt dat lijen.
Lubbert.    Jae wel! wat wilmen doen, as t’sware bloet komt rijen
                En krielen door de leen, een Mens die droomd dan light:
Hans m.    Ja! is dat dromen maet, soo droomde Fransjes night
                (225) Doe Symen by haer sliep, en quamt soo fraey beschicke
                Dat Trijntje binnent jaer lagh moytjes an twee sticke,
                En hiet jey dat een droom? wat wegh dan met de Man,
                De Hutspot vry verkoght, soo men soo dromen kan,
                Dan k’loofer t’mijnen of: maer Lubbertbaes, de kleere
                (230) Daer ick om by je kom, selje dat consenteren
                Dat ick die krijghen ken?    Lubbert. Men doet veel om een Vrou.
Hans m.     Daer hoor ickje by gort, nou hou ick het mit jou,
                Dats nae men sin epraet, k’lietm’om dat goetje hanghe.
Lubbert      Kom wilje mit men gaen? ick selse je gaen langhe,
Hans m.     (235) Daer raeckt de Schuyt weer vlot.                        Binnen.

Vijfde uytkomst.
Pekelharingh om Duyvel-banner.

Pekel h.                                                      k’Bin seper al schier moe,
                Dat niet alleen van t’gaen, maer soo verlangh ick hoe
                Dit kluwen eynden sel, men sinne zijn ant holle,
                Ick slae men selven dood gaet onse Stijn uyt krollen,
                Dan k’hoop een beter maer: gut Jochem grijp nu moet,
                (240) Fronst trony wel te deegh wanneerje Lubbert groet,
                Dat statight eerst een Man wanneermen soeckt te wercken
                Na’t grontgadt, wel sie daer! nae dat ick reght kan mercken
                Soo komt hier wijsheyts-broer.

Snoep-siecke Hans, in Duyvel-banners
habyt, met een groot boeck overt Toneel.

                                                                    Sie daer by gort t’verstant
[fol. B2r]
                Dat gleurt op sen ghesight, hier raeck ick noch te Land
                (245) Wt Zee-spoel, wel hy naed, ygut hoe kan hy lesen
                Int Bybel-groote Boeck: nou met een stemmigh wesen.
                Bon sjoirs, daer dat is stap: hoe droes kostje dat raen
                Dat ick hier komen sou? je komt soopashier gaen
                Alsje je leve mach: de Nicker mach je hale,
                (250) Je weet een dingh eert schiet, dat jey by gort sout dwalen
                Dat most de drommel doen: maer weetje wat ick soeck?
H.mole.    Om Meulenaer te zijn.    Pekel. Wel staet dat in je boeck?
                Je raeckt de bout op t’hooft: maer altijd niet te blijven.
H.mole.    Neen! maer sleghs om te sien of Stijn je wouw gherijven
                (255) Wt vruntschap voor een uur.    Pekel. De drommel op je hooft,
                Hy weet het op een prick, wel wie had dat ghelooft?
                Maer weetje dan oock raet dat niemand aers kan kijcken?
                Of ick sel op en top ons Hans de Meuller lijcken,
Hans M.*    Soo ofjet selver was.    Pekel. Wel soo je dat bestelt,
                (260) Soo loon ick je kontant in specy, dat’s ried ghelt,
                Wel nou gheef raet, ey voort! dat Jochem Jool sen leden
                Inde ghelijckenis van Muller Hans kan kneden
                Van kruyn tot toon, segh op: neen soetjes stil, hou vast,
                Soeck jey je boeck wat deur, ick krijgh daer afterlast,
                (265) k’Bin soo wat wieck int lijff, k’sel hier een vraghje losse.
Hans m.    Hoe sel ick nou te naght met Stijntje hossebosse.
Pekelh.    Wel vindje wat?    H.m. Ick hebt.    Pek. Dat ligt een pont drie vier,
                Wat soo, ey Lubbert baes heb iey niet wat Pampier?
Hans m.    Waer toe?    Peke. Wel is dat vraegh; om t’Hemt niet te besegelen.
                (270) Met geel.    Hans. Ja schuurt het wat met huyt van jonge Egelen.
                Of barnde netel blaen.    Pekelh. Gien nood, ick bin al klaer,
                k’Heb hier een All-menack noch vant verleden Jaer:
                Die komt nu moy te pas.    Hans. Kostje je Tongh wat misse?
                Die voeghd’ het alderbest om Miesters Naers te wisse.
                                        Pekelharing over end.
Pekelh.    (275) Nau asje wilt gaet voort.    Hans. Maer weetje watje doet?
Pekelh.    Wel vraeghjedat?    Hans. Te naght je driemael lopen moet
                Slincx om het Kerrick-hof, en spreken dese woorde
                La forma Muller Hans, doch sooje ymand hoorde,
Pekelh.    Wat sou ick?    Hans. Schricken niet, maer loopt voort op een draff
                (280) Daermen de doon begraeft, en dan het t’eerste graff
                Aen t’West-noord-wester end, dat selje open vinde,
                En daer in leyd een steen, neemt die, en wiltse binde
                Hier aen je luchter sy, soo langh as die daer is,
                Ghelijckje Meuller Hans, als ofjet was    Pekelh. Ist wis?
Hans m.    (285) Soo wis as Gijsjes roer, je macher op betrouwen,
Pekelh.    Ick looft werentigh wel, ygort ick selje houwen
                Men leven voor men vrient, wat binje oock een Man?
                Ick weet werentigh niet hoe jet versieren kan.
[fol. B2v]
Hansm. Dat kost men breyns ghenogh.
Pekelh.                                                    Maer ick heb niet te vresen
                (290) Voor eenighe spokery.    Hans. Dat sel ick wel belesen
                Dat jou gien leet gheschiet.    Pekelh. Wel aen soo gae ick voort
                En doeje raet; haddieu.    Hans. Maer Jochem noch een woort,
                Hoe! dit vergeetie noch.    Pekelh. Dat was uyt men malmory,
                Doordien men hooft soo werckt int pit van dees History,
                (295) Sie daer is vijfthien duyts, en soo’k men wens gheniet
                Soo sel ick noch besien wat datter overschiet.
Hans m.    Ick ben mit jou te vreen, en k’wensie wel te varen:
Pekelh.    K’jou oock soo Lubbert Baes.
                                                                                Pekelharingh binne.
Hans m.                                                  Hoe soument beter klaren
                Met duske sleghte bloets; ygut hoe boltmen dat
                (300) Men reusel groeyter of, k’heb gien meer pret ehadt
                Soo langh ick heb gheleeft, soo hoortmense te klouwe
                Diet Buyckleer na de kunst niet weten reght te touwen:
                Ick prijs bygort men self, ick weet noch hoe het hoort
                In tyen van de Krijgh daer niemand werd vermoord:
                (305) Nou ick mach dit gewaed aen Lubbert weer beschicken,
                t’Heeft nu sen dienst ghedaen, wie weet hoe Stijn sel schricke
                Van blijschap, asse hoort dat Jochem is ghekapt,
                Ick wed datse van vreughd uyt Paters vatie tapt,
                En pooyt eens op’t gheluck, met vreese en met hoope,
                (310) Verlangtse namen komst, k’mach almen best gaen loope
                En brengen mie van kans.
                                                                                          Binnen.

Seste uytkomst.

Stijn-smuls, Snoep-siecke Hans.

Stynsm.                                              Ick hou men buyck schier vast,
                Wast varcken soo drae schoon?    Hans. De saack en lee gien last,
                t’Was met een veegh beschickt.    Styn. Hoe kost jyt laghen laten
                Van al sen malligheyd?    Hans. Ghenoch, wat machje prate,
                (315) Soo stemmigh as een stoep.    Styn, Ja wel het isser ien
                Wat ghelt het hondert: Hans.    Hans. Men heefter meer gesien.
Stynsm.      Soo mal niet as hy is;    Hans. Soo mal niet? jae al sotter,
                Dat scheeld by gort soo veul as t’Kallif by een Otter,
Stynsm.      Wat praatje?    Hans.    k’Segh t’is waer, ick ken een Advocaet,
                (320) Waer by een Poe-haen lest quam bedelen om raet
                In een seer wichtigh stuck, want na zijn eyghen segghen;
                Gingh door goethartigheyd, sen Vrou by and’re legghen
                En joegh de Vos int hol, hy spreeckt de Dockter aen
                Wat dat hem in dit stuck op t’best doch diend ghedaen,
                (325) Den Advocaet stont stom, en keeck vast op dees Jorde
[fol. B3r]
                Met groote nieuwigheyd, en daght wat sal dit worde,
                Ten lesten seyt hy: Vrunt maer weetje wel en wis
                Den handel vanje Vrou datse soo kim-leck is?
                Wel sou ick niet men Heer, seyt Lubbert, ja ick trouwen
                (330) Tis lestend noch ghebeurt, dat ick de Kaers gingh houwen
                En sagh al t’spul perfeckt.    Styn. Beurt sulcx oock inde Steen?
Hans m.      Dats daer gheen nieuwigheyt, dats al by kans ghemeen,
                Ist lestend niet gheschiet? dat soo een slechte Harmen,
                Sen Vrouw vant op het Bed haer by een aer verwarmen,
                (335) En dat hy niet en dee, als seyde, ja: tis fraey,
                Schietje hier met men kaer dus moy de Papegaey?
                Tis goet dat ick het sie, maer saght soo wel een ander,
                Bedenckt eens watte schand begingje met menkander?
                En daer was niet meer of, de slockerd was vernoeghd,
                (340) De Vrund had wel ghedaen die d’Acker had gheploeghd
                En Kool voor hem gheplant, hy moght doe struyck-sop smullen.
Stynsm.      Jae wel ick hoormen doof, Hans zijnder sus ke sullen?
Hans m.      By vijfentwintighen, nou Stijntje t’is men tijd
                Ick almen best nae huys, doch wat voorsichtigh zijt.
Styn sm.      (345) Gheen acxy! lieve vrient: ick sel dat bier wel vate,
Hans m.      Je meughdje voor dees reys dan soo vernoeghen late,
                Daer na weer twees voor iens.     Styn. Daer sel geen scheel om zijn.
Hans m.      Hadieu.    Styn. Vaert wel.
                                                                                                    Binne.

Sevende Wtkomst.

Pekelharingh uyt met een steen.

Pekelha.                                                Sie daer de kunst is ficx, gut Stijn
                Nou sel ick haest besien of Hans by iou komt male,
                (350) En soo’t by gort soo is, de Nicker selie hale,
                Men leve gien goet woord, nou isser dubbelt kans:
                Gut Stientje toondje kraght, maeckt nou van Jochem, Hans
                Hier bin ick by sen huys, hoe sel hy zijn verwonderd
                Als ick in zijn ghedaent kom voor hem op ghedonderd?
                (355) Daer datser reght op an, waer sinje hier int huys?
                                Hans Moolenaer roept van binnen.
                    Alhier ick komje by.    Pekelh. Ick sel hem soo quancuys
                Wat vraghen nae de wegh.
                            Hans uyt, hem houwende of hy verschrickt.
Hans m.                                                Ygut is dat verschiete?
                Jou reghte Duyvels broer, kan jey je dus vergieten
                In mijn ghedaaent? de Droes, waght; blijft hier noch wat staen,
                (360) Sie daer k’sel by men keel men Deghen halen gaen:
                En loyen die der deur.


[fol. B3v]

Hans in huys en met sen deghen uyt, onder
tusschen sackt Iochem de Stien, en spreect.

Pekelh.                                        Gut Stientje jey hebt krachte
                Nou moytjes in men sack, ick moet hier soo langh waghte
                Tot dat hy komt.    Hans. De droes.
Pekelh.*                                                         Wel Hans buer hoe dus quaet?
Hansm.    Ygut had ickje nou: ben jey der Jochem maet?
Pekelh.    (365) Hoe dus versteurt?    Hans. Men bloet, is Jochem buer ant koken
                Hier quam terstont de droes in mijn ghedaente spoken,
                En leek mijn op en top.    Pekel. Strak quam men een te moet
                Ick miende dat jeyt was, ick seyde met een groet
                Hem seper goeden dagh, maer hy en wou niet spreke.
Hansm.    (370) Dat was hy; had ick hem, ick sou hem los doorsteken,
                Soo is men t’hooft ontstelt, vond ick hem op een plaets
                Ick teykende (by gort) met dit Rampier de kaets
                Dat hem despraeck vergingh.    Pekel. Ja k’wil dat wel geloven,
                Nou Hans buer t’gaetje wel, en wiltje thoren doven,
Hansm.    (375) Ja k’sel dat moeten doen, hadieu.    Pekel. Wel goeden dagh.
                                                                                Hans binnen.
Pekelh.    Ygort is dat een deun, het komt soo braef alst magh
                Nou almen best nae Stijn, en daer terstont ant smeken,
                En sien of Hans sen kraen oock in men vadt komt steken:
                Wel stientje noch een reys mijn tot een Meuller maackt,
                (380) Dat Jochem voort te deegh ant reghte gront-gadt raeckt:
                De deur die is noch toe, wel souse nou noch slape?
                Wat neen! ick klop maer an, ick ben al weer verschape,
Stynsm.    Wie klopt daer soo?    Pekel. Al vrient, ey Stijntje kom doch veur.
Stynsm.    Wel Hans buer wat jaeghd jou vroegh morghens an men deur?
Pekelha.    (385) Wel Stijntje vraegje dat.    Styn. Ja, sou ick het niet vraghen.
Pekelh.    Maer iey, versinje wel, je weet wel van de slagen
                Van ouwts.    Stynsm.    Wel mallen bloet, hoe ist? loopt byje Wijff,
                En maeckt hier niet veul spuls.    Pekel. Gut Stijntje t’hiele Lijff
                Is jeuck’righ; datjet wist.    Stynsm.    Wel gaet en laet het klouwe
                (390) Met Roskam.    Pekel. Stijntje.    Stynsm. Hans.
Pekelh.                                                                    Hoe kanjen ie soo houwe.
                By gort je weet wel aers.    Styn-sm. Wat aers segh malle gheck?
                K’segh houje handen thuys, ja wel togh hoddebeck,
                Jan Trijntjes, Lubbert sul, Hans schiefkin, Esels-ooren.
                Mal oene brant van lust, gaet lello, laetje smoren
                (395) In Doof-pot, wegh her-uyt, hier kapstock, k’heb een Man
                Waer mee ick as ick wil, wel soetheyd hebben kan,
                Jey boort dat gaatje niet, tis voor een aer doen maken
                Wel hey! hoe mach een mensch dus vroegh an ghecken raken
                Loop nae de Slijpstien toe, je kaey die leutert vrient,
[fol. B4r]
                (400) Tis overdubbeld tijd datjey esneden dient
                Ja wel siet Koeckoeck hier.    Pekel. Wel Stijntje dus ongalickjes
Stynsm.      Niet waer togh Symen sul, best houje wat qualickjes
                Jou stront die stinckt al mee. Pekel. Nou Stijntje noch een woord.
Stynsm.      k’Heb mitje niet te doen, hey gexc-kap packje voort:
                (405) En sooje soo weer komt ick selje byloo Groeten,
                Met kleun van vuysten, nar, en trappeje met voete.
                                Hans an d’een sy vant Thoneel.
Hans m.    Dats by men solen goet, hoe braef is dat s past,
                Hoe wil ick hem terstont gaen pompen op sen bast,
                Met dese sack.    Pekel. Hoe ist? wel hey! versinje beckje
                (410) k’Bin Hans de Meulenaer.
                        Hans dost Pekelharingh met de Meel-sack.
Hans m.                                                      Dat lieghje fielt, wel gheckje
                Hier nou noch mit de luy? hou daer je Toveraer,
                Kom hier verschepje weer in Hans de Meulenaer:
                Dats Meel, hou vast, siet soo, best tyje op het lopen.
                                                                                        Pekel binne.
                Want bleefje langher hier ick souw je huyt af stroopen
                (415) En sien eens wieje was.    Styn.-s. O mijn! men buyck, jae wel,
                Hans stil, ick weet schier niet hoe ick bedaren sel
                Dats pret, ygut je kent.    Hans. Wat duncktje, quamt niet aerdigh?
Stynsm.      Ja ’t seper, Hans sie daer dat was een daelder waerdigh
                Van laghen maer allien:    Hans. Nou soete bolle tas
                (420) Snap in, ick bin ghereet, en t’ komt nu moy te pas,
                Want Jochem kan terwijl sen sinne wat vergaren
                Als wy in vreughd zijn.    Styn-s. Kom je moet eens overvaren.
                                                                                            Binne.

Achste uytkomst.

Pekel-haringh.

                    Wat seghje men van Hans, dat was een kroesde kop,
                Hy was niet gierigh, neen! hy schafte rijck’lijck op.
                (425) Nou k’scheyer daer mee uyt, ick bin nou wel te vrede,
                En hou men voort ghenoegh, met Jochems eyghen leden,
                Men hart is nou gherust, ick sie nou by men keel
                De vroomheyd van mijn Wijff, neen Liefste je bind eel
                En eerelijck by gort, t’ zijn niet as vysevase
                (430) En kriele van zwaer bloet, dat mijn het legghen rase
                En rammelen door’t hooft, met watte vinnigheyd
                Verdedighden s’haer eer, en wat een nors bescheyd
                Gafse men evenstaegh, hoe vriend’lijck dat ick vleyde:
                Nou loof ick by men keel dat niemand haer verleyde
[fol. B4v]
                (435) Hy dee oock wat hy dee, se staat by gort te vast,
                Daer is gheen snyen an, tis al te harden quast,
                Ja trots Lucretia, nou sel ick haer oock prijsen,
                En as het billick is, voort alles goets bewijsen
                Dat gaet dan nae haer toe, nou bin ick seper vry
                (440) Van alle achterdoght, en quade Jalusy,
                k’ Sie Hans gien kans en het: nou t’gaet je wel te samen:
                En bin ick wat te sleght, ick hoeftmen niet te schamen,
                k’Heb hier noch broers ghenoch die’t gaet ghelijck as mijn,
                Wiens Vrouwen eerlijck zijn ghelijck as Jochems Stijn.

I. Soet.

Niet Soeter.

Tot Amsterdam, Ghedruckt by Ot Ba-
rentsz. Smient, Boeckdrucker woonende buyten
d’oude Regeliers Poort, inde nieuwe Druckery, 1637.

Continue