Jan Zoet: Zabynaja. Amsterdam, 1648.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton101510 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

ZABYNAJA,

OF

Vermomde Loosheid.

POTS-SPEL.

Uit het Spaens, door d’E. Heer
Gerard Schaep Pietersz. Vertaelt,
En, in Neder-duitze vairzen, door
JAN ZOET, Gerymd.

Met een uit-koomst vermeerderd,
en op veel plaetzen verbeterd.

[Vignet: fleuron]

t’ Amsteldam, Gedruckt by Tymen Houthaeck.
______________________________

Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck, Boeck-verkoper
op de Nieuwe-zijds-Kolck. Anno 1648.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

OP-DRAGHT,

Aen de E. HEER

GERARD SCHAAP PIETERSZ.

Schepen der Stadt Amsteldam en Gecommitteerde
Raad ter Admiraliteit binnen Middelborg.

    E. Heer,
DAt Dom, gelijk de Hoog-duitschen zeggen, driest is, moet elk gelooven: dan of ’er noch eenighe waren die aen ’t zelve zeggen twijffelden, die zullen van my terstont overtuyghd zijn: want de daad spreekt; naar-dien ik zoo bot toe-loop, en my niet ontzie, om deze door-trapte Zabynaja onder uw E. oogen te brengen: Jae dat meer is uw E. tot een bescharm-Heer, voor’er, tegens ’t beknibbelen der neus-wijse bedil-allen, uit te kippen: doch mijne stoutigheid is evenwel met een weynigh redelikheids verzelt; naar-dien zy, door uw E. toe-doen, heure Spaensche spraak veranderd, en my in goed Neerduits heure bedriegeryen verteld heeft: my biddende om deselve den Schouburgh bequaam te maken, daar in ik terstont bewilligde: doende haer, beneven heure taal, ook in plaats verwisselen; vermidts onze geboort-Stadt Burgos genoeg met ’er armen om-halst. Wilt my, mis ik, verschoonen. Ontfangh het voor een werk van zoodanig een als ik ben. Vind ghy geen kunst, ’t is geen nood; evenwel is ’er de wil, die voor de daad, zoo ik vertrouw, zal aanghenomen worden; ’t Is zeker datze altemaal, die wel een paar schoenen tot Romen verslijten, den Paus niet spreken. Dit ’s mijn troost: Kox-maat is mee wat, ’t kunnen altemaal geen Schippers of Stierlieden zijn, al wenscht elk Boots-gesel om ’t zelve te worden: ’t gaat hier mee zoo, lukt het niet, ’t is my leet. ’k Doe mijn best, en blijf

                                              E. Heer,

                                                      Uw E. Mede-Burger

                                                                              J. ZOET.


[fol. A2v]

Kort Begrip.

    Hier schaft de wraak geen menschen spieren,
    Noch kind’ren vleesch de Moeder voor:
    Hier graest geen God-vergeten-Moor
    In moord, door lust naer ’t Roomsch bestieren:

            (5) Maer Venus laet ’er gouwe Disch,
            Met lekkerny, door een Moris,
            Die schande, in eer, weet te verkeeren,
            Zeer rijk, en naer de kunst, stoffeeren.


[fol. A3r]

POTZ’.

DOrothea, Gemalin van Bonifacio, lang een tijd, door Pedro de Burgos, wacht-meester, of Hooftman der Klapper-lieden, een oude en halve Kay, te vergeefs tot onkuysche Min verzocht, wordt ten lesten, door de listigheid van Zabinaja, Slavin van Claudio, jong Edelman, die een onuitblusselijcke brand, door ’er oogen, in zijn boezem ontfing, en al-ree verscheyden vergheefsche stormen, had gedaan, zoo ver ghebrocht, dat zy haer, half tegen wil, tot Venus offer begeeft: doch word, door een onghelukkigen toe-val van brand, door Pedro, in ’t zelve werk, beklipt, en daar over, met Claudio, ghevangen: maar, door een zeer loozen trek, van Sabinaja verlost: blijvende alzoo in eerelik een schijn, den Hooftman bestraft en bespot.

                Het Tooneel is

                                Vlooyen-burg,
                                ’t Huis van Singioor, &c.
                                En ’t Raad-Huis.

        ’t Pots-spel begind
            eer ’t endigt.


[fol. A3v]

Potze-makers en Potze-
maaksters.

 CLAUDIO, Portugees Edelman.
 DOROTHEA, Vrouw van Bonifacio.
 PEDRO de BURGOS, Hooftman.
 BONIFACIO, Man van Dorothea.
 ZABYNAJA, Slavin van Claudio, Moris.
KONSTANTIA,
ELIZABETHA,
MAGDALENA,		 }
} 		Portugeesche Koppelaersters.
HESUTTAM BENSNEGA,
NAJO à SARSANEWA,		 } Portugeesche Licht-missen.
 CATHARINA, Portugeesche Smots.
KOENRAED BAERENSTEYN,
JURIAEN PAS-OP,
HANS KYK-TOE,		 }
} 		Klepper-mannen.
 GUILELMO, Stok-waerder.
1 RECHTER.
2 RECHTER.
Continue
[fol. A4r]

ZABYNAJA:

OF

Vermomde Loosheid.

Claudio. Dorothea.
CLAU. MYn wil, ô Dorothe! heeft lang een tijt getragt
    Dat d’uwe buigen zou.
DOR. Al d’onvermoge kracht
    Kan met die sterrikten zich gants niet eeven-aren,
    Maar vind zich tot dat juk te wonder on-ervaren;
    (5) Des bid ik, Claudio, dat ghy uw arbeit laat;
    Naar-dien ghy achter-, in de plaats van voor-werts, gaat;
    U kozen is vergeefs, uw smeeken stopt mijn ooren,
    En maakt my horend doof.
CLAU. Ghy kunt mijn brand niet smooren,
    Door dese weygering. ik voel ’er meer en meer
    (10) In ’t midden van mijn hart, ontfoncken; des ik eer,
    In deze straffe vlam, zal smelten, en verlaten
    My zelfs, in ste? van u.
DOR. Dit ’s maar verloren praten,
CLAU. Hoe kunt ghy toch dus hard en ongevoelik zijn?
DOR. Hoe zijt ghy zoo verzot?
CLAU. Verzot! ik ben door pijn
    (15) En ongena geparst.
DOR. Zeg, door uw dartelheeden.
CLAU. O Schoone! ’t is de kracht van uwe fiere leeden
    Die my ’t geweld aandoet.
DOR. Die schroef is zonder klem,
    En springt zeer licht’lik los.
CLAU. De klaaggelikke stem
    Der menschen kan een Leeu in’t vinnig moorden stuiten.
DOR. (20) Dat Net vangt hier geen Visch.
CLAU. De min boeid, door ’er fluiten,
    De dulste Tyg’ren an ’er snoer, en maakt ’er tam.
[fol. A4v]
DOR. Ick ben geen Tygerin.
CLAU. Ghy schijnd noch wreeder. quam
    In u een zacht gemoed, zo zou uw schoonte rijzen
    Tot zulk een waarde dat m’er niet zou konnen prijsen
    (25) Naar heur waerdy: maar nu is deze held’re glans
    Met vuyle mist beswalckt.
DOR. Mijn vriend, die alle mans
    Begeeren volgt, verdoold.
CLAU. Haat and’re, en volg de mijne.
DOR. Dan waar ik roereloos.
CLAU. Ghy kunt alleen mijn pijnen,
    In vreugd, veranderen.
DOR. Daar is geen winst aan vast.
CLA. (30) Mijn Lief! eysch watge wilt; ’t zal u geworden.
DOR. Tast
    My noch zo stout niet aan.
CLAU. Hoe moogt ghy my dus tergen?
    Zie daar is goud by goud.
DOR. Ik blijf, schoon ik de Bergen,
    Van ’t blinckende Peru hier voorne zag, die ’k ben;
    Wijl ’t zien niets eygen maakt.
CLAU. Dit ’s uw.
DOR. Ja, ik beken,
    (35) ’tMag ’t mijne sijn wil ik ’t maar dier genoeg betalen.
CLA. Wilt my, mijn Engel, met meedogen eens bestralen.
    Dit, en noch tienmaal meer, is u geschoncken.
DOR. Ja!
    Is ’t voor zo weynig vail?
CLAU. Ik heb, zoo ’k uw gena
    En gonst, daar voor, geniet, een dub’le winst gewonnen.
DOR. (40) Ik had, indien ghy dit wat eerder had begonnen,
    Uw licht te wil geweest.
CLAU. Mijn schoone, ’t is noch tijd.
DOR. Ghy zoekt gena?
CLAU. Zo is ’t.
DOR. Ik schel u alles quijt
[fol. A5r]
    ’t Geen ghy my hebt mis-daan, doch onder dit bedingen:
    Dat ghy, van dit uur af, niet uit het spoor zult springen
    (45) Van u bepaalt bestek, en dat g’uw zotte Min,
    En gaile brand, en al uw dulle zucht, daer in
    Ghy niets zoekt dan mijn eer, in een lichtvaerdig mallen,
    Tot een vervloekte val, al blindlings, te doen vallen,
    Verlaten zult: of dat ghy, zoo ghy ’t weer begind,
    (50) Mijn vloeken ongenade, altoos, aen u verbind:
    Des hou u nu gerust, uw faal is u vergeven.
CLA. Mijn zon, is dit gena! dus doende moet mijn leven,
    In een gestage quel, al eeven eens als was
    Voor ’t al verteerend vuur, versmelten, en als gras
    (55) Verdorren, door die droogt.
DOR. Dat kan ik niet beletten.
CLA. Ghy kunt wanneerge wilt, de vriendelikke wetten
    Van Venus licht voldoen.
DOR. Die viertmen in ’t Bordeel:
    Maar niet by ’t Echte bed, dan met een huis-krakkeel,
    En onverzoenb’re twist.
CLAU. Dat ’s maar verkeert geloven.
    (60) De liefde heelt’et all’.
DOR. De liefde word verschoven,
    Wanneer men ’t oog, uit lust, te dertel weiden laat.
CLAU. Hoe zijtge toch dus koel?
DOR. Hoe maakt u d’overdaad
    Toch zo verhit?
CLAU. Mijn troost, laat u mijn smart bewegen,
    En stem met mijn verzoek.
DOR. ’t Is best daar van gezwegen.
    (65) Eer ik my meer versteur. uw praatjes zijn maar wind.
    Ik acht uw snappen niet.
CLAU. Ghy ziet en ghy bevint
    Een ongeveinsde trek, en minnelik behagen
    In my, tot u: ja, zoo een sterke liefde dragen,
    Die heel onbreeklik is. ’t is niet, gelijk ghy meent,
    (70) Een lust tot dartelheid: maar om te zijn vereent,
[fol. A5v]
    In liefde, eeuwiglik, met u, in zoo veel weelden,
    Als oyt de trouw aen twee geminde mede-deelde.
    ’t Geluk heeft my zoo mild, met staten en met goed,
    Begaeft, dat alle ding, in vol een overvloed,
    (75) In mijne haven vloeid. Ik zal u zoo verheffen,
    Dat ghy Gravinnen, in ?ieraad’ zult overtreffen,
    En ver te boven gaen de grootste vrouw van ’t land:
    Ghy zult als een Godin, of een gewijde Sant
    Geacht zijn en ge-eerd: uw kleed’ren zullen blincken,
    (80) Van perlen en van goud: en d’aller-minste wincken
    Uws brandende ogen, als een Wet, voor knecht en meid,
Verstrekken, die, terstont, in alle dienstbaerheid
    Alleen naar u bevel, zoo willig sullen draven,
    Als voor een Koningin; of als lijf-eigen slaven
    (85) Voor hunne Heeren doen. ja daar uw hart naar trekt
    Zal u geworden, zo de schreum geen eisch bedekt,
    Al was ’t ook yets dat ver met moeyten is te halen;
    Of datmen thienmaal meer als’t waard was most betalen;
    Ik zal daar niet op zien, zoo ghy daar lust toe hebt,
    (90) En met een hallif woord maar tegens my van rept;
    Mits ik mijn grootste lust schep in uw lust te boeten.
    Verschopt dan deze gunst zoo los tog niet met voeten.
    Bedenk wat onderscheid, mijn schoone, vinden zou,
    In die of deze staat. nu zijt g’een slechte vrouw,
    (95) Gants dienstbaar, voor de geen die by u komen kopen
    Dat hen van noden is. ghy kunt u pas bedropen
    Met kost en kleederen, door ’t geen ghy daaglix wind.
    En ’t gaat nu, zoo my dunkt, noch redelik, ghy vind
    Uw neering tamelik. maar quam die eens te mind’ren,
    (100) En dat ghy dan, daar by, van jaar tot jaar, in kind’ren
    Vervilt, wat zou ’t dan zijn als arremoede en druk?
    Uw jeugd allencxkens dus vergaet. ghy vind geen kruk,
    Die het verloomde lijf in d’ouderdom kan dragen.
    Uw huis word, in de plaats van vreughd, met droevigh klagen,
    (105) En karremen vervuld, zo datmen anders niet
    Dan sware ellende aan Man en Vrou en Kind’ren ziet:
[fol. A6r]
    Maar voor zoo hard een stoot wil u ’t geluk bevrijden.
    Doe dan naar mijne raad, en ’t lang-geleden-lijden
    Van uwe Claudio, door uwe min geneest.
DOR. (110) Ghy maakt my voor de slag van ’t nood-lot niet bevreest,
    Ik ben getroost om ’t quade en ’t goede te verwachten.
    Waar ick zoo vry als ghy zoo mochten mijn gedachten,
    Naar tijts gelegentheid, zich voegen naar uw wil:
    Maar ik ben eens getrouwt; dies bid ik hou u stil:
    (115) Want ghy sult Dorothe door geen gesmeek gewinnen,
    Dat zy u lusten boet.
CLAUD. O onverzetb’re zinnen!
    Wat hardigheid is dit? is dan u hard van staal?
DOR. Veel harder: maar ’t is vleesch.
CLAUD. Zoo is ’t dan altemaal
    Verloren ’t geen ik doe?
DOR. Jae, altemaal verloren.
CLAUD. (120) Waar om, ai zegh, waar om?
DOR. Ik heb uw min verzworen.
CLAU. Versworen! breek dien eed.
DOR. Dan brak een Diamant.
CLAU. Dan wierd ik eens verlost.
DOR. Die breuk was voor my schand.
CLAU. Zo wierd uw roem verhooght.
DOR. In ’t gild der lichte-kooyen.
CLAU. By vroom en reed’lik volk.
DOR. Om roemers uit te pooyen.
CLAU. (125) Ghy kroond, met staat, uw huis.
DOR. Mijn man, gelijk een Ram,
    Met kromme horenen: dan dat ’s in Amsterdam,
    En ’t heele Land, geen schand; men ziet die alle dagen
    By Koop-lien alzoo wel, als slechte Borgers dragen.
    Die kroning’ is gemeen, ’t is Vrouwen tijd-verdrijf,
    (130) En mannen roem, wanneer een ander met zen wijf
    Somtijts een snoep-reys doet, en gaet by nacht uit krollen,
    Al geeftze zellever noch gelt toe aen de pollen.
    Gewoonte heeft dat lang veranderd in een eer,
[fol. A6v]
    By ’t volckjen van dien aard: maar ik zal nimmermeer,
    (135) My zelven, noch mijn man, in deze poel verstoten,
    Al mogt ik, door ’t genot, mijn staten zo vergroten,
    Gelijk ghy roemt dat, door uw giften, zou geschiên.
CL. Geen roem alleen: de daad zou u dat strax doen zien.
DOR. ’t Is beter eerelik, in zoberheid, te leven,
    (140) Dan dat de schande aen my dien overvloed zou geven.
CLA. Ghy rekent schande, daar geen schanden in bestaet.
DO. ’t Is dan zo’t is: mijn geest schat het nochtans voor quaed.
CL. ’k Zal u, zo haest uw man maar dood is, wettig trouwen.
DOR. Ik ben daer me te vreen, en zal my eerlik houwen
    (145) Tot dien dag: by zo ver ghy dan noch vryer zijt,
    Ben ik voor u. nu ga.
CLAU. Gun, aen my, voor deez’ tijd,
    ’t Genot van uwe schoot.
DOR. Ghy moest mijn man dat vragen
    Die is ’er meester af.
CLAU. Ghy schept, zoo ’t schijnd, behagen
    In mijn verdriet.
DOR. Ik wensch ’t u eeuwigh wel mach gaen.
CLAU. (150) Uw doen wijst anders uit.
DOR. Zie gints koomt Pedro aen,
    Ai, ga, eer hy ons ziet.
CLAU. Ik moet, hoe wel ongaren.
    Vaer wel, met deze kus.
DOR. Stil! wilt die moeyten sparen.
    ’t Koomt hier nu niet te pas.
CLAU. Ik blijf uw slaef in als.
DOR. Hier jaegt den eenen wolf my d’ander van den hals.


Pedro de Burgos. Dorothea.
PED. (155) Wel schone Dorothe, ’k wensch u een goede morgen.
    Hoe vaert ghy al?
DOR. Mijn Heer, gelijk ghy ziet.
PED. Wat zorgen
[fol. A7r]
    En kom’ren drijven u, dus vroeg, alleen op straet?
DOR. De zorgen voor mijn huis en huisgezin.
PED. Hoe staet
    Uw man u toch al aen?
DOR. Ik ben met hem te vreden,
    (160) En hy met my.
PED. Ghy hebt al vry wat ramps geleden,
    Zint dat uw vader en uw moeder, door de doodt,
    Van u zijn weg-gerukt.
DOR. Die slag was, voor my, groot
    En swaer; dan ’t schijnd men moet dat, met geduld, verdragen.
PED. Dat’s waer. ’t is beter dat vergeten, dan, met klagen,
    (165) Daer jaren om getreurt.
DOR. Hebt ghy mijn ouders dan
    Zoo wel gekent?
PED. Wel ja. uw Vader was een man
    Van mijnder lengte, doch wat dicker, bruin van ogen,
    En blanck van aengezight; van kints been op-getogen,
    In grote koopmanschap; hoe wel ’t met hem verliep,
    (170) Door teegen-spoed op zee: dat schadelik mars-diep,
    Heeft op een dagh ’t geen hy in jaren had gewonnen
    Door een zuidwesten storm, op kerstijt eens verslonnen;
    Zoo dat hy in dien nacht een tonne gouwts daer liet.
DOR. Dat was al voor mijn tijt?
PED. Hy had u moeder niet
    (175) Toen dat gebeurde.
DOR. ’k Heb daer wel van horen zeggen:
    Maer noyt geen recht bescheidt.
PED. Wie kon die knoop beleggen?
    ’t Was weêr en wind daer door hy arrem wierd gemaekt:
    Doch deze stoot heeft hem allenig niet geraekt:
    Hier was een Land-zaet die ’t ook weynig minder koste;
    (180) En op dien selven nacht deez’ koopmans vrou verloste,
    In ’t kinder bedde, van een Dochter, die daer na,
    Tot een gedachteniss’ genoemt wierd Texel-Scha.
DOR. ’k Heb dat wel meer gehoort.
[fol. A7v]
PED. ’k Was toen al achtien jaren.
DOR. Wat was mijn Vaders doen?
PED. In d’Indiaenze Waren,
    (185) Hy zich, met Makelen, voort eerlik heeft geneerd.
DOR. ’t Is moeylik als ’t geluk een zoo den rug toe keert.
PED. Omtrent zijn veertig jaer, is hy, aen uwe Moeder
    Her-huwt: in ’t zelfde jaer vertrok uw oudste Broeder
    Naer Indien; op ’t Schip, den ouden Bonte-Koe;
    (190) Een jaar daar na voer daar de jongsten ook naer toe,
    ’t Schip was van Rotterdam, van outs genoemt St. Steven.
DOR. Dat was een kost’lik Schip.
PED. Daer is vry wat gebleven,
    Toen ’t voor ’t Goerese-gat, met man en muys verzonk.
DOR. Ik weet hoe naar die maar my inmen ooren klonk;
    (195) Vermits het toen mijn broêrs hun goed en leven koste.
PED. ’t Verzonk, toen ’t op de grond de kiel aen stukken boste,
    Gelijk een steenen berg. zo dat’er kat, noch hond,
    Noch mens geberrigt wiert: ’t Goerese-zand-duin stond
    Vol vollix: maer men dorst met boots noch pinken varen,
    (200) Om hen te hellippen; vermits de wind de baren
    Zo hoog als kerken joegh. Zy hoorden het gekrijt,
    Van ’t arme volk perfekt: maar ’t was geen bergens tijt:
    ’t Schip most met volk met al daar voor hun ogen blijven.
DOR. Mijn broeders quamen dood tot Helvoets-sluis aendrijven,
    (205) Den eenen op een plank, en d’ander op een pael,
    Mijn oogen tranen noch nu ik dit weêr verhael.
PED. Ja, ik geloof dat wel: maer ghy hebt yets genoten?
DOR. Wat kan men krijgen, daar niet over is geschoten?
PED. Niet over! dat is vreemt.
DOR. ’t Doet niet, men Heer.
PED. Hoe dat?
DOR. (210) Zy hebben hun verdienste in Indien gehadt.
    En die daer angelegt, aen allerhande Waren.
PED. Zijn ’t vrye-luy geweest?
DOR. Ja ’et, voor verscheiden jaren.
PED. Wel! dat ’s wat anders. ’t is dan niet onnut verdaen.
[fol. A8r]
DOR. Och neen ’t! ’k liet over al de boeken open-slaen,
    (215) En vont genoeg verdiend; maar tot een duit gegeven.
PE. Wat ginder wort gelangt, dat wort’er hier geschreven.
DOR. Ik zie wel dat’et an de Compagnie niet schort,
    Al zeggen sommigen: ik koom daar veel te kort;
    Mijn rekening is meer, dan zy men laten tellen.
PED. (220) Dat ’s zeker, Dorothe, die ruige Boots-gesellen
    Gaen ’t gunder dickwils an als grave, en ’er goet
    Vermag ’et niet; ’t raakt op, en komtme weer, dan moet
    Men met een leege beurs, of voor de kruizen loopen.
DOR. ’t Gaet zo. dit moeten dan de Heeren hier bekoopen.
PED. (225) En ’t is ’er wye keel die hen heeft kaal gemaakt.
DOR. Mijn broêrs sijn kloek geweest; maer die het onluk raakt
    Helpt geene zuinigneid, of naerstig t’zamen-schrapen.
PE. Dat ’s zo, en ’t schijnt die tot den penning is geschapen
    Wort nooit een stuiver heer.
DOR. Wat kan men daer om doen
    (230) Als het geval zoo loopt? den eenen boom wort groen,
    En d’andere blijft dor, en krijgt, nog knop, nog blaadren.
P. Men ziet dat aen den mensch! want d’eene zijn zen aadren
    Vol bloets en warremten, en d’ander koud als Ys.
DOR. Daer word den zot weer jong’ al is hy noch zo grijs.
PED. (235) Men leeden schijnen dor: maer ’t hart is noch zoo vrolik
    Als ’t was voor viertig jaer’.
DOR. Ja, als een olm, zoo olik,
    En vrugteloos.
PED. Ik ben gelijk een jongelingh
    Van twintig jaren. By zoo ver ik maer een dingh,
    Te weten, dat ik grijs, kon naer men zin beletten,
    (240) Ik vond geen onderscheid. Ik kan men lijf noch zetten,
    Gelijk een kaars, zoo reght.
DOR. Maer ’t buigen schort ’er an.
PED. ’t Gezigt is ook noch goet, wanneer ’et naut, ik kan
    Noch zonder bril, by daegh, een heel capittel lezen,
    En braef, op staende voet, een zieke Bruid genezen.
DOR. (245) Zoo wel als Doctor Klaes met zijn purgacy deê
[fol. A8b]
    Toen hy de Bruigom was.
PED. Wat zeit mijn Dorothe?
DOR. Ik docht daer om men broers.
PED. Struyf, struyf, laet dat nu varen.
DOR. Ja, ’t is ook allerbest.
PED. Hoe zullen wy ’t nu klaren,
    Met onze zaken? zijn uw zinnen wat verkeert?
DOR. (250) Ik weet noch niewers van. wat is ’t dat ghy begeert?
PED. Niet anders, dan dat ik voor dezen openbaerde.
DOR. Dat ’s my al uit men hoofd.
PED. Eer ghy, in d’Echt vergaerde,
    Heb ik, van u, een ding, op ’t minlicxt, al verzocht.
DOR. Dat ’s waer! ick heb daer zint niet eens weêr om gedoght.
    (255) Wat was ’t ook, laet eens zien!
PED. Wel is u dat vergeten?
    Om my een dienst te doen.
DOR. Ik kan zo waer niet weten,
    Waer in de dienst bestond.
PED. Lief! om, met my, een nacht,
    In d’eedle Min, wanneer uw Man eenmael ter wacht
    Is, zoet te zijn.
DOR. Wat ’s dit! zijt ghy berooft van zinnen?
    (260) U leên zijn oud en loom. denkt gy noch om het minnen,
    En zulke dartelheid! dat had ik nooyt gedacht.
    Weg, weg met deze gril; al wou ik, aen uw magt
    Zou ’t zeper, op ’et lest, noch zellever gebreken.
PED. Ik tart daer in uw man.
DOR. Laet ons, daer van, niet spreeken.
    (265) ’t Is best dat ghy om ’t graf, en om een dood-kist denkt,
    Dan om die malligheid.
PED. Beproeft’et eens, en schenckt,
    Aen my, ’t geen ik verzoek, ik zal wel aêrs betonen
    Dan ghy van my gevoelt, zie deze gouwe kronen,
    Die bag’, die arrem-ringen, en deze diamant
    (270) Vereer ik u, en zet mijn hals, daer by, te pand,
    Dat ghy geen ouderdom of loomheid zult bespeuren.
[fol. B1r]
DOR. My lust geen stink-vis, vaer, my mag wat mooys gebeuren,
    Wanneer ik ben belust. nu houd u handen thuis.
PED. ô Dorethe! ik brand.
DOR. Help Sinte Pieters Kruis,
    (275) Eer dat de man verstikt; loop zetje naars in ’t water.
PED. Mijn lust groeit meer en meer.
DOR. Ja, benje dusk een kater?
    Dat had ik noit gedocht. Loop naer de bonte-pels,
    Daer is verschiets genoeg aen Dieuwer of Mooy-Els.
PED. Ik zoek geen Hoeren.
DOR. Niet! wie zal u lust dan boeten?
PED. (280) Geen mensch, dan ghy alleen.
DOR. Ai, warrem eerstje voeten,
    By Besjes kool-pot. weg. je waer gelt hier geen gelt.
PED. Mijn zoete Dorothe.
DOR. Wel, wilje met geweld?
    Dat hoop ik immer niet.
PED. Laet u mijn smart bewegen,
    En toon toch eens gena.
DOR. Knap Theunis, uit de reegen;
    (285) Ghy maekt je mantel nat.
PED. Ik bidje, doe men wil.
DOR. Dat is een kleinigheid, eens kakken zonder bril,
    Hurck op je hielen neêr.
PED. Wel hoe! dit lijkt wel scheeren?
DOR. Ik weet ook anders niet.
PED. Dat doen geen luy met eeren,
    Met die haer ouwer, en al tot zen jaren is.
DOR. (290) Nou, bestevaer, ’t is wel, jey grijpt de struyf ook mis,
    Of meenje dat ’et jou al vry staet dus te praten,
    Dat met een eerb’re vrouw, loop heen by u Soldaten,
    En strooy daer lang genoeg uw vuile woorden uit.
PED. Ik bidje Dorothe.
DOR. Wel bidje! daer ’s een duit,
    (295) Loop koop een bolletjen, zo hebje watte kauwen.
PE. Mijn liefde wort niet bang voor kijven noch voor grauwen:
[fol. B1v]
    Maar groeyt ’er tegen an, gelijck den noten-boom
    Door harde slagen doet. al is my wind en stroom,
    En alles tegen, ’k hoop het nochtans zoo te maken,
    (300) Dat ik uw zinnen, hoe verstokt ze zijn, zal slaken,
    En buygen naar mijn wensch.
DOR. Ja, hebje dat geloof,
    Soo winje ’t heele spul.
PED. Wat zegje?
DOR. Datje doof,
    En dik van ooren zijt.
PED. Daar zijtge al in bedrogen:
    Ik hoor noch gauw en wel.
DOR. Zoo heb ik dan gelogen.
PED. (305) Holla! dat zeg ik niet.
DOR. Niet! wel wat zegje dan?
PED. Dat, dat gemist was.
DOR. Zoo! nu Pedro, daar ’s men Man:
    ’t Zal best zijn dat wy dat, daar by, zo laten steken.
PED. Vaar wel.
DOR. Uw Baard is vuil.
PED. z’Is niet.
DOR. Ghy kunt eerst streken.
PED. Mijn Engel, ’t gaat u wel.
DOR. U ook zoo bestevaar.
    (310) Ga heen mijn ouwe zul.


Bonifacio. Dorothea.
BON. Wel liefste, zijt ge daar,
    Waar hebje toch geweest?
DOR. Ik heb hier wat staan praten.
BON. Met wie?
DOR. Met Burgos.
BON. ’k Weet. wacht-meester der Soldaten.
    Wat zey hy goets?
DOR. Niet veel, hy vraagde hoe ’k al voer.
BON. Is ’t ouwe-kennis?
[fol. B2r]
DOR. Ja ’t, mijn Vader en men Moêr,
    (315) En al men heel geslacht, heeft hy, voor lange jaren,
    Zeer wel gekent.
BON. Ia wel!
DOR. Hy wist ’er wedervaren
    Zo prompt, en op zen duim, of hy ’t daar voor me las.
BON. Is ’t mooggelik!
DOR. Zo waar. wat man men vader was
    Eer hy men moeder had, hoe ’t met hem was verlopen,
    (320) Door ongeluk op Zee, zijn kopen en verkopen,
    In Indiaansche waar, hoe hy men moeder kreegh,
    Wanneer mijn outste broer, Phlip, naar Oost-injen teeg;
    Wat jaar, en op wat schip, hem Benedictus mede
    Gevolgt is, hoemen my, in ’t Maagde-huis, besteede;
    (325) Hoe schielik en hoe vreemd ik daar weêr moest van daan,
    Zo haast men hoorde dat Sint Steeven was vergaan:
    Daar mijn twee broeders, voor ’t Goereeze-gat, meê bleven,
    En al hun koopmanschap verzonck. hy wist men leven,
    Van mijn geboorten-dag, tot nou, zo wel als ik.
BON. (330) ’t Is wonder van de man.
DOR. Dagh, uur, en oogenblik,
    En plaats, wanneer dat dit, en wanneer dat geschiede,
    Geen stip ontbrak’ er an.
BON. Ia kijnt, der oude lieden
    Geheuggen reykt vry veer, zy weten alle dingh,
    Daar jonge blind in zijn.
DOR. ’t Was een verandering,
    (335) Voor my, dat hy me dat zoo klaarlik kon vertellen,
    Van oud’ren en van broers.
BON. Wilt u daar in niet quellen.
    De tijt is al verby. ai! zet u hart gerust,
    En op een zagte grond. al waarje trek, of lust,
    Of zindlikheit toe krijgt, gy hebt maar slechs te spreken,
    (340) ’t Zal u geworden, of ’t moest aen men macht ontbreken.
DOR. Dat weet ik wel, mijn lief, ik heb al ’t geen ik wens,
    Aan u, mijn Bonifaes.
[fol. B2v]
BON. Nu uitverkoren mens,
    Ik heb aan u ook al mijn wil en wel-behagen.
DOR. Waer gaje?
BON. Eens besien, of ’t gout al is geslagen,
    (345) En haast getrokken word, ’t geen ik by meester Phlip,
    Verleden woensdag brogt. ik moet in ’t Emder Schip,
    Dat over-morgen vaart, wel negen onz’ bestellen,
    Van ’t fijnste dat ’er is. de Leyenaren quellen
    Ons meê, met brief, op brief, om grove kartel-draad,
    (350) En z’ is schier niet in huis. ik weet by-kans geen raad,
    Om ’t gaande en komend’ volk ter degen te gerijven.
DO. Dat ’s waar: daar moet altoos wat in de winkel blijven.
BON. As ’t moet. een die zen deur voor ellik open zet
    Dient voor-raad, en verschiet; Vermits hem altemet,
    (355) Eer hy daar eens op gist, een koper koomt verrassen,
    En neen te zeggen, wil toch by geen neering passen.
    Die gelt van doen heeft, dient van alle ding verschiet.
DOR. Ai, koom wat gau weerom.
BON. Mijn Engel, zorrig niet;
    Al eerder alsge meent. laat Coen die zijde eens wegen
    (360) Dien ik huinochtend van Silvester heb gekregen.
    Zeg dat Dominicus de knopen voort doozijnt,
    Die flus zijn opgemaekt.
DOR. Ik zal.
BON. Ai lieve kijnt,
    Neem jey de winkel waar, men mag geen knegs betrouwen.
    Ik koom strax weer.
DOR. Wel lief. Ik zal ’er oogh op houwen.
Verpoozinge.



Zabynaja, Claudio.
ZAB. (365) Mijn Heer, wat schorter an? ik zie ghy quijnt en treurt.
CLAU. Sabynaja, ’k heb reen.
ZAB. Wat is ’er dan gebeurt
    Dat nu zoo moedeloos de luister doet vervallen,
[fol. B3r]
    Die, in u zoo klaar blonk, dat elk een wel-gevallen
    En groot behagen, by u, in ’t geselschap vond,
    (370) Door uwe vrolikheid? hoe is ’t?
CLAU. Ik ben gewont,
    Met een vergifte schight, en niemant ken my helpen.
ZAB. Gewont!
CLAU. ô Ja, gewont.
ZAB. Is ’t bloeden niet te stelpen?
CL. Wat stelpen! ’t is geen wond die zoo uitwendig bloed.
ZAB. Zoo veel te slimmer is ’t.
CLAU. Daar spreekje waar. ik moet
    (375) Van langer hand, helaes! in deze pijn versmoren.
ZAB. Bey, spaer geen gelt, men heeft hier Meesters en Doctoren
    By hopen in de stat.
CLAU. Die richten hier niets uit.
ZAB. Hoe dat?
CLAU. Hier hellepen geen Zalleven noch Kruid,
    By hen wel toe gemaekt; het moest wat anders weezen.
ZAB. (380) Wat dan?
CLAU. Ik schroom.
ZAB. Schroom niet. kan yemant u geneezen?
    Zoo spreek, en zeg ’et vry.
CLAU. Ziet ghy niet wat me schort?
ZAB. Ik zie dat uwe pijn al meer, en slimmer word,
    En welk den oorspronk is, dat zou men licht’lik raden.
CLAU. Waer komze dan van daen?
ZAB. Ik bid u om genaden
    (385) Zoo ik te vry’lik spreek.
CLAU. Zeg vry al ’t geen ghy weet.
ZAB. Uw pijn spruit van een vrou, uw quelling en u leet
    Koomt uit een ziedend’ bloed, en minnelikke hette.
CLAU. Zoo is ’t Sabynaja: wie kan de kraght beletten
    Van Venus dart’le Zoon? zijn scheuten zijn te wis,
    (390) Hy treft een eer men ’t weet.
ZAB. Ik hoor hoe ’t met u is.
    Ghy zijt gevangen, en weet niet weêr los te raken.
[fol. B3v]
    Wat vrouw is ’t die ’t u doet?
CLAU. Die met ’er rooze-kaken,
    Den blyen morgen tart; wier oogen, als een vier,
    Steets blaak’ren op men borst.
ZAB. Waar woontze toch?
CLAU. Waar? hier
    (395) Niet ver van daen is ’t huis, daar mijne zon moet schuilen.
ZAB. Is ’t ook een eed’le vrouw?
CLAU. Mocht ik men staat verruilen,
    Aan heur gemeene staat, zoo was ik wel te vreên.
ZAB. Is ’t noch een vrij perzoon?
CLAU. Zabynaja, ô neen!
    z’ Is korteling getrouwt.
ZAB. Hoe koomtmen haar te spreken?
CLAU. (400) Heel makkelik en wel.
ZAB. Wat is de leus, of ’t teeken,
    Daar door dat moet geschiên?
CLAU. Men kan dat altoos doen,
    Wanneer men wil.
ZAB. Maar krijght heur man geen quaed vermoên,
    Als ymand by ’er koomt?
CLAU. Heur huis is altoos open,
    Elk gaet ’er in, die maar het een of ’t aar wil kopen.
ZAB. (405) Wat waren zijn der veil?
CLAU. Zy, gouwd en zilver-draad,
    Al daar men meê borduurd.
ZAB. Wel an: zoo weet ik raad
    Dat ghy uw lust, met haar, noch naar uw wil zult boeten.
CLAU. Hoe zou dat moog’lik zijn, z’ is al te tay.
ZAB. Wy moeten,
    Hier in, voorzichtigh zijn, en werken, op dit stuk,
    (410) Met een heel rijp verstand.
CLAU. Ik zal, zoo zich ’t geluk,
    Zoo gunstig t’my-waart toont, dat ik ’er kan verwinnen,
    En, tot mijn wil, beweeg, u eeuwiglik beminnen,
    Voor mijn behouster, en herstelster van mijn staat.
[fol. B4r]
ZAB. Dat ben ik schuldig.
CLAU. Wel Zabynaja, wat raad,
    (415) En middel is ’er toe?
ZAB. ’k Moet my eerst wel bedencken.
CLAU. Ontbreekt ’et u aan gelt? ik zal u zo veel schencken
    Als u van nooden is. zie maar geen kosten aan.
ZAB. Nu heb ik het begin, ’t zal met ’et eind wel gaan.
CLAU. Wat hebtge toch bedocht, om haar in ’t net te krijgen?
ZAB. (420) Een makkelikke vond.
CLAU. Wat is ’t?
ZAB. Ik zal, met Vijgen,
    En Dadelen, en met Sitroenen, my verzien,
    En kleeden my wat vreemd, gelijk de eedelliên
    In Arragon hun volk, en hun Slavinnen kleeden.
CLAU. Hoe dan toe?
ZAB. Dan aan gout en zijd wat gelts besteeden?
    (425) Op dat ik, met haar, in dien schijn, eens spreken mag.
CLAU. Dat kuntge maklik doen.
ZAB. Zoo zalze dezen dagh,
    Door my, al eer zy ’t waent, in Venus gouwe strikkcn,
    Gewis, gevangen zijn.
CLAU. Hoe zultge dat beschikken?
    Za. De zoete spaansche vrucht zal, daar toe, ’t lok-aes zijn:
    (430) Voort pronk ik het bedrogh, met een vergulde schijn,
    Van eerbaarheid en deugd.
CLAU. Ghy moet ’et wel beleggen,
    Dat zy om my niet denkt.
ZAB. Mijn schip ligt an drie dreggen,
    ’t Raakt van geen spring-vloed gaans. mijn opzet kan niet mis,
    Ik maak ’er wijs, dat hier een vrouw gekomen is,
    (435) Van een zeer grooten staat, en om gewigte zaaken,
    En die, by leege tijd, heur allermeest vermaaken
    In teikkenen, en in heel net borduren heeft,
    Dat deze, haar het fruit tot een vereeringh geeft;
    Om dies te beter goud, en zilver te bekomen;
    (440) En by zoo ver die gift wort by ’er angenomen,
[fol. B4v]
    Zal ik terstont wel zien, en hooren an ’er praet,
    Wat vorder dient gedaen.
CLAU. Sabynaja, ik laat
    Dit dan zoo op u staan.
ZAB. Ik zal dat heel wel maken,
    Hebt daar geen zorrig voor: die noot is licht te kraken.
    (445) Ik acht dat voor geen kunst; een vrou verwintmen light,
    Al is ze noch zoo kuisch. hoe wird Di‘gos night,
    Nu kortelingh noch van Salcenio verwonnen
    Door wat geschakeld gout? terwijl heur malle bonnen,
    By Marry-mondtjens, een gemeene en schrale snoek
    (450) Bedong, kreeg zy in heur klein vyvertjen juist hoek,
    En vingh een baers.
CLAU. Quam dit Zabitha niet te weten?
ZAB. Zijn oogen zijn al blint, hy schaft zen zwagers eten,
    En taptze wijn en bier, en zit meê an den dis.
CLA. Ja, ’t is een man als spek, daar wat te smullen is.
    (455) Dan doch men vint ’er meer die by die nering’ leven.
    Ik weet ’er een, die raed wel even of oneven,
    Of warript in het bord, of roem-steekt met de kaart;
    Of hy, of Ekurslon des nachts zen wijf bewaert:
    Maar die dat spul dan wint, moet strax ’t gelag betalen,
    (460) En twalef haken, voor Heer Mal, te goed doen halen.
    Dan is zijn hart gerust, daar mee gaat Tegri heên,
    De Hen vliegt op ’er rek, maar ’t Haentje blijft beneên,
    En krait den heelen nacht, van onweer, en van vlagen.
    Za. Ik maekten hem kappoen, hy sou geen kam meer dragen,
    (465) Was ik zoo wel zen wijf. Is ’t noch een fluxse vrouw?
CLAU. Op ’t beste van ’er tijd.
ZAB. Ik nam een eintjen touw,
    Ontrent een arrem dik, en zou zen lenden smeeren,
    Dat hy die galliaerd wel haest, van my, zou leeren.
    Is ’t malligheid! wegh, wegh, loop hutz’len met die man,
    (470) Hy is geen oortjen waerd.
CLAU. Zabinaja, wel an,
    Dit praten spoed geen werk, ’t is best dat wy dat staken,
[fol. B5r]
    Tot op een ander tijd.
ZAB. Ik ga men vaerdig maken,
    Om ’t goed te pakken dat men haer vereeren zal.
CLAU. Gelukten ’t u maar wel.
ZAB. Ik stel altoos de val:
    (475) Zoo Muisjen bijten wil, is ’t wis genoeg gevangen.
CLA. Ik zal geweldig naar uw wederkoomst verlangen.
Kleyne verpozinge.


Zabynaja, Bonifacio.
ZAB. Nu heb ik my verzien met lieffelikke waer,
    En zoete zomer-vrught; op hoop, dat ik met haer,
    Daar door te lighter, en vrypostiger magh spreken.
    (480) Mijn heer is heel verzot, en brand, en schijnt te steken
    Bedoven in een gloed, en gloeyend minne-vuur;
    Zoo dat hy nacht, en dagh; ja bykans uur op uur,
    Niet anders denkt of spreekt, dan van de schoonigheden,
    En lachjes, lonkjes, praet, verstant, gezight en zeden,
    (485) Daar meê hem Dorothe zoo vast gevangen houwt.
    Deshalven, hy de zaak my, als heim-raad, vertrouwt:
    Ik hebb’ belooft zijn smart’ en quelling’ te genezen,
    En haar, in ’t net, te slaen. laat zien! ik moest hier wezen,
    Na dat ik an de waar, en aan ’et voor-doen merk.
    (490) Ja ’t is ’er. ’k zie de man vast bezig met zen werk,
    En neemt de kopers waar. ick moetmen zinnen wetten,
    Om deze strikken zo bedrieggelik te zetten,
    Dat ik die vogel, zonder fluiten, vangen kan.
    Hy heeftmen al in ’t oogh.
BON. Vriendin, watschort ’er an?
    (495) Koom binnen, zoekje yets? men zal u wel gerijven.
    Ghy moest, indien ghy yets begeerd, op straet niet blijven.
    Kijk waarje zin in hebt.
ZAB. Ik weet ’et zelver niet
    Waar dat ik wezen moet. ik ben hier vreemd.
BON. Hoe hiet
[fol. B5v]
    De man daar ghy naar zoekt?
ZAB. Ik weet dat niet te zeggen.
BON. (500) Wat waren zijn ’er veil?
ZAB. Ik zie zulk goed niet leggen.
    Daar ik om ben gestuurt, dat ’s goud en zilver-draad.
BON. Daar ben ik meê verzien. in deze heele straat,
    Ja in de gantsche stad, geen fijnder noch geen beter.
ZAB. Wat hangt hier uit? laat zien. wie is ’et?
BON. Sinte Peter.
ZAB. (505) Zoo ben ik al te regt.
BON. Wie heeft u hier gestuurt?
ZAB. Een vreemde Edel-vrouw, die kostelik borduurt;
    En overmits zy hier om veel hoogwigte zaken,
    Een tijt lang blijven moet, zo zoekt zy yets te maken,
    Daar by zy Amsterdam altoos gedenken magh.
BON. (510) Ik heb verschiets genoeg van alles. koom.
ZAB. Zy zagh
    Van daag een staaltje, ’t geen haar wonder wel behaagde,
    Des zy die vriend, die ’t had, met groot een yver vraagde,
    Waar dat gekoft was, of waar datmen dat best vond?
    Men wees ’er hier: waar door zy my strax herwaart zond,
    (515) Om, tot een proef, een onz’ of twee van elcx te halen,
    Van ’t beste datge hebt, zy wil het wel betalen;
    Als ’t maar slegs goet is.
BON. Goet! weest daar voor niet bedught:
    ’k Verkoop het op men woord.
ZAB. Zie daar, die Spaansche-vrugt,
    Zy u, by ’t geld, vereerd.
BON. Dat ’s onverdient, mijn waren
    (520) Zijn my voor gelt te koop, zy kan, die kosten, sparen.
ZAB. ’t Komt daar niet eens op aan, al was ’t noch thien-maal meer,
    Zy zal daar niet op zien, is ’t gout goet.
BON. By zoo veer
    Zy beter heeft gezien, of zien zal van ’er leven,
    Zoo zal ik u uw gelt thien-dubbeld weder geven.
ZAB. (525) Wel weeg die strengen eens, en reken hoe veel gelt.
[fol. B6r]
BON. Daar ’s effen drie onz’ gout, en vier onz’ zilver.
ZAB. Telt
    Hoe veel dat t’zaam bedraagt.
BON. ’t Is, als ik ’t nauwste reken,
    Net veertien guldens.
ZAB. Wel, ’k wil daar niet tegen spreken.
    Zie daar is ’t net gepast, een enckele Fransche-kroon,
    (530) En vier rijcxdaalders.
BON. ’t Is te deeg’, de waar is schoon:
    Maar gy zijt ook niet deun, of knibb’lende in ’t bedingen.
ZAB. Me-vrou is rijk genoeg, laat slegte luiden wringen,
    En zoeken op een duit, of penningh, heur profijt.
BON. De rijken doen dat, schoon ’t niet voegt, het meest.
ZAB. ’t Is tijt
    (535) Dat ik naar huis toe ga. ik wensch u goede dagen.
BON. U diesgelijcx: maar wil voor al toch zorrig dragen,
    Dat ghy u juffrou ook, van mijnent wegen, groet,
    Zeg, dat ik haar bedank, zoo wel voor ’t geld als ’t goet,
    En heeftze meer van doen, zoo kuntge bymen koomen.
ZAB. (540) Dat zal wel haast geschiên. vaar wel.
BON. Jey ook. zijn ’t droomen,
    Of is ’et spookery! waar koomt dit luk van daan?
    Ai liefste koom eens veur, ik moetje wat verslaan.


Dorothea. Bonifacio.
DOR. VVel vaar, ik koomje by, ’k moet eerst men handen wasschen.
    VVat is ’er?
BON. Zie, hoe ons ’t geluk hier koomt verrasschen.
    D. (545) Wel! waar komt dat van daan? wie heeft dit hier gebrogt?
BON. Ik heb terstont wat waar aan een slavin verkogt,
    Die heeftmen, boven ’t gelt, dit goetje toe-gegeeven.
DOR. VVat was ’t voor een slavin?
BON. Ik heb ’er, van men leeven,
    Nooit meer, dan nou, gezien.
DOR. VVel! hoe ging dit dan toe?
[fol. B6v]
BON. (550) Heel vreemt en zonderling.
DOR. Ik bidje, zegmen, hoe
    En waar door dat dit quam?
BON. Wel an, ik zal ’t verhalen:
    Zy ging hier voor de deur al heên en weder dwalen.
    Dan keekse eens regt in huis, en dan weêr eens om hoog
    Naar ’t uithang-bort. Ik hiel haar gaende-wegs in ’t oog,
    (555) En riep op ’t lest: vriendin, koom in, wat zelje kopen?
DOR. En quam ze?
BON. Neen. ze stond in vreezen en in hoopen,
    En wist niet hoeze zou.
DOR. Wat zeyze?
BON. ’k Zoek hier goet
    Te kopen: maar ik weet niet waar ik wezen moet.
    Ik zey, hoe hiet de man?
DOR. Wel! wistze dat te zeggen?
BON. (560) Neen. ’k vraegde, zieje hier u gading ook niet leggen
    Van ’t geen gy zoekt? ’t was: neen, dat zie’k hier ook noch niet.
    Toen zeid ik: lieve schaep, zeg eens hoe’t goetjen hiet.
DOR. Wel dee z’et?
BON. Ja ze.
DOR. Zo! dan kostje haer gerijven.
BO. Een vreemde Edel-vrou, die hier wat lang moet blijven
    (565) Om zaken van gewigt, die zy hier in de stad,
    Met grooten heeft te doen, een groot behagen had,
    Om zomtijts, op den dag, heur overige uren,
    Met aertig-naelde-werk, en treffelik borduren
    Te spillen, zond, met haar, dit fruit, op dat Mevrou
    (570) Te beter zillever en goud-draad krijgen zou.
DOR. Wel gaf je’r al van ’t best?
BON. Och ja ik tog, in trouwen.
DOR. Waar is de Juffer thuis?
BON. Ik heb dat niet onthouwen,
    Of ’t is men niet gezeit.
DOR. Ai! dat is al te sleght,
    Dat niet onthouwen? wat!
[fol. B7r]
BON. Ik heb ’er wel bereght.
    (575) Zy heeft nu maar een proef, van ellix, meê genomen;
    Des zalze, heeftze meêr van doen, wel weder komen.
DOR. Wel, koomtze weêr, ik bid, ai roepmen dan eens veur.
BON. Dat zel ik doen. Domijn’, oog jey wat op de deur.
    ’t Is middag, en hoog tijd dat wy te zaem wat eeten.
DOR. (580) De tafel staat gedekt, dat werk dient niet vergeten.


Pedro de Burgos. Claudio.
PED. Hem, hem.
CLAU. Wel heer, hoe is ’t?
PED. Al wel, en tot uw dienst.
    Hoe is ’t met u?
CLAU. Gezont. dit ’s opzen onverzienst
    Malkaar verzoght.
PED. As ’t doet. Ik zag u daar zoo eeven
    Dat hoekjen om-slaan.
CLAU. ’k Wierd wat haastigh voort gedreven
    (585) Door zeekren brief, dien ik, uit Spanjen, strax ontfingh.
PED. Wat heeft men daar voor nieuws?
CLAU. Hy schrijft my niet een ding
    Van ’t oorlog. Weet gy yets, wilt ons dat mede deelen?
PED. Niet. dan dat al de twist, d’onrusten en krakkeelen,
    In Andolousa, nu bykants, weêr zijn gedaan,
    (590) En Medina verhoogt.
CLAU. ’k Hoor dat den Castiljaan
    Een aanslag heeft gehad.
PED. Hoe is de plaatz’ geheten?
CLAU. Olieveneo, digt by Bayados, te weten
    Op de rieviere Guädiniana.
PED. Dat
    Is een heel vaste plaatz’.
CLAU. Wis, ’t is een sterke stat.
PED. (595) Wel, is ’t hen niet gelukt?
[fol. B7v]
CLAU. Zy waren an de wallen.
PED. Waer schorten ’t an?
CLA. Alleen, an moed om an te vallen.
PED. Dat’s al te slegt verzien.
CL. Maer ’t is een groot geluk,
    Voor Portugaal.
PED. As ’t doet. want hier op drait’et stuk.
    In dien de Portugees zen grenzen kan bewaren:
    (600) Zoo moet Castielien het oorlog laten varen.
    ’t Is best dat Phlip zen zeil wat strijkt, en reeven bind;
    Vermits hy jaer op jaer meer quijt raekt dan hy wint.
CL. Dat’s zeeker: maer wat hoortmen van de Nap’litanen?
PE. Daer is ’t meê heel in roer; vermits den Paus zen vanen,
    (605) Omtrent hun grenzen swiert, en swerft heen en weêr,
    Met zijn gehele maght.
CL. VVat zoekt hy daar?
PE. Zoo veer
    Het mooghlik waer zen volk den winter daer te houwen.
CL. VVel weigeren zy dat den Vader?
PE. Jaze trouwen.
CL. VVaarom?
PE. Misschien uit vrees voor schade en overlast,
    (610) Des krijgsvolcx: want daar zijn geen voordeelen an vast,
    En yder zoekt altoos zen landen te bevrijden,
    Zo veel als ’t mooglik is.
CL. Dit zijn heel vreemde tijden,
    Dat Sinte Pieter nu zen sleutelen verruilt,
    En geeft’er voor een zwaard.
PE. Dat is niet vreemt, hier schuilt
    (615) Een tweederleye maght, te weeten: vloek en zegen,
    En valt het woord te zwak, zo stijft hy ’t met den deegen.
CL. Staet dat den Vader vry?
PE. VVel, waar om zou’et niet?
    Hy heeft in ’t werreltze en in ’t geestelik gebied.
    Hy kan de Koningen in ban doen, en de deuren
    (620) Des hemels, voor die geen die zijn bevel verscheuren,
[fol. B8r]
    In gramschap sluiten, en in ’t slot slaen, als hy wil;
    En gunnen weêr genade aen hen, die, zacht en stil,
    Zich buigen voor zijn wett’, en heilige geboden.
CL. Dat ’s maar een bullebak, om slegte, en om de bloden,
    (625) In dwang te houden: maar het maakt geen wijzen bang.
PED. Nochtans vreest elk die straf.
CL. Die vreze is overlang
    Van ’t stoute volk verjaegt. men schrikt nu voor geen woorden
    Van een geschoren kruin.
PED. En lijkwel zy behoorden,
    In alle billikheid, te knielen voor den staf
    (630) Van dezen harder.
CL. Struif, men weet daar nu niet af.
    ’t Is nu maar: zig voor dig, elk zoekt om ’t meest te rapen.
    Geen Koning is nu bang voor ’t bulderen der papen:
    Maar volgt zen eigen hoofd, en stopt den wyden mond;
    Geen kap verschoont ’er, maken zy het maer te bont,
    (635) ’t Is: swijg, wy laten ons van geen gepeupel dwingen,
    VVy zijn hier voogd. ga heen uw mis en Choor-zang zingen,
    Daar zijtge toe gestelt: maar niet om in den raad
    Uw snap te voeren, by zoo ver hy dan niet laat,
    ’t Geen hem verboden word. zo gaan ’er stijver buyjen,
    (640) Hy moet het land voort uit.
PE. VVat het ’et te beduyen!
    ’t Is wel een gruwel die de heyligheid verdrijft,
    En zo als quaad verband.
CL. Hoe ’t is, of niet, dat blijft,
    Van my in zijn geheel. ik wil die bogt niet regten.
PE. Ik ook niet. laten zy daar met elk-aêr om vegten:
    (645) VVy leven hier gerust, en veilig, buiten nood,
    Van dwang en overlast.
CL. De vrydom is heel groot
    Die wy genieten; want men mach hier, zonder vreezen,
    Schier al doen watmen wil. elk blijft ’er in zen weezen,
    En zo hy best gevoelt; ’t is ook in wat geloof
    (650) Het is, behalven een.
[fol. B8v]
PED. Men zoekt nu van geen roof
    Te leven, als men deê, toen ’t, door ’s Lands-over-heeren,
    Uit het gemeene volk, met schatten, en met scheeren,
    Zoo deun wierd af-geschraept, dat somtijds wol en vel,
    Aan ’t Schaer-mes hangen bleef.
CLAU. De tijd heeft deze hel
    (655) Al heelendal gebluscht. men weet nu van geen dwingen.
PED. As ’t doet. nu Claudio, ’t is tijd dat ik men dingen,
    Die noodig zijn, beschik.
CLAU. ’k Heb ook wel wat te doen.
PED. Het gaatje wel.
CLAU. Jou ook. Mijn hart begint te bloên
    Door vrees.


Zabynaja, Claudio.
ZAB. Hoe is ’t men heer?
CLAU. Sabynaja, ’t verlangen,
    (660) Naar u, verbaasde my.
ZAB. Ik koom, met stijve gangen,
    Zoo vaardig als ik mag.
CLAU. Hoe is ’t u toch vergaan?
ZAB. Al wel.
CLAU. Al wel! hoe dat? ai, zeg.
ZAB. De zaken staan
    Zoo schoon als ik ’er wensch, om tot men wit te komen.
    Ik heb het gelt, dat ik, van u, had mee genomen,
    (665) Aan mooye waar besteed.
CLAU. Wel, spraaktge Dorothe,
    Of zagje’r?
ZAB. Neen.
CLAU. Hoe, neen! waar troostge my dan meê?
    Ghy houwt u of ge haar al hallef had gewonnen.
ZAB. Niet hallef; maar al meer; zoo is ’et spul begonnen.
CLAU. Hoe kan dat moog’lik zijn?
ZAB. ’t Is zoo gelijk ik zegh.
[fol. C1r]
CLAU. (670) Wat hebt ge dan gedaan?
ZAB. Ik ging, met overlegh,
    Wat kuiren heen en weer, en scharripte men zinnen,
    Met loosheid, hoe ik best den anslagh zou beginnen:
    Ik vond, op ’t lest, een vond, en middel tot men pijn.
CLAU. Wat list bedogt ge dan?
ZAB. Ik ging een wijl, in schijn,
    (675) Of ik verdwaalt was, zoo wat heen en weder dralen,
    Tot dat de man men riep, en zey: wat zelje halen?
    Ik trad toen daar op in, en antwoord of ick quam
    Van zeek’re edel-vrouw, die korts in Amsterdam
    Gekomen was, en die altoos heur ledige uren
    (680) Bestede in de kunst van teik’nen en borduren,
    En dat die hem dat fruit vereerde, om daar door,
    Te beter waar voor gelt te krijgen: zijn gehoor
    Wierd open: en zen tong begon beleeft te spreken.
    Ik kreeg het geen ik zocht.
CLAU. Zijn dit de lose treken,
    (685) Daar meê ghy, zoge waent, mijn smart genezen zult?
    Zoo zijtge heel verdoolt.
ZAB. Ik bid u, heb geduld.
    Ik sweer u ’t zal wel gaan: wilt ghy geen kosten sparen?
    ’t Ontbreekt my an geen list, om dit voort af te klaren.
CLAU. Ik zie noch weinig kans.
ZAB. Wel, ik verzeker u.
CLAU. (690) Wat staat ons dan te doen?
ZAB. Ik moetmen op een nuw
    Met aerdig fruit verzien, en weer wat goud-draad kopen.
CLAU. Dat ’s al maar wind.
ZAB. ’t Is niet. ik zal die knoop ontknopen,
    Eer ghy het zelver gist.
CLAU. Maar ’t kan zoo niet geschiên.
    ’t Is averechts.
ZAB. ’t Is rechts: ghy zult ’et zelver zien.
    (695) De man is slecht en goed, hy zal zen vrou vertellen
    Hoe hy dat fruit kreegh, wat ik van hem koft, en stellen
[fol. C1v]
    Haar zelf de zaak zoo voor, en alsze dit maar hoort,
    Naar dien ze mee borduurt, zoo weet ik dat ze voort
    Nieuwsgierigh zijn zal om met my een reis te spreken.
CLAU. (700) Wel nou, dat was al zoo.
ZAB. Dan moetmen ’t dus besteken,
    Dat zy, of dat ’er man geen achterdogt op quaedt,
    Of looze trekken krijght.
CLAU. Dat dient wel: maer wat raedt
    Om zulcx bedekt te doen?
ZAB. Wilt my dat maar vertrouwen:
    Ik weet dien middel wel. ik ken verscheiden vrouwen,
    (705) Die voor den droes, om gelt, op hekels zouden treên.
CLAU. Wat zou men daar meê doen?
ZAB. Die moestmen eerlik kleên:
    Want vossen moetmen ook in schijn van vossen vangen.
    Ik weet dat Dorothe geweldig zal verlangen
    Om ’t werrik eens te zien, daar aan men juffer werkt,
    (710) Want kunst heeft zucht tot kunst; indien mijn loosheid merkt
    Dat dat zoo is, en dat zy maar begind te vragen:
    Wat maakt je juffer al? ik zou een groot behagen
    Gevoelen, mocht aan my eenmael die eer geschiên
    Om ’t werk, van zulk een vrou, met aandacht, te doorzien.
    (715) Begintze zoo, gewis zy zalmen niet ontsnappen,
    Al wasze noch zoo gauw.
CLAU. Zy laet ’er zoo niet kappen,
    Als ghy wel meent; en schoon ghy hebt ’er zoo geblindt.
    Wat voordeel kan dat doen?
ZAB. Zoo veel, dat ghy, voor wind,
    En vlak voor stroom, die reede, of haven zult bevaren,
    (720) Daar al uw lust naar vloeit.
CLAU. Hoe zultge dat toch klaren?
ZAB. Als ik den dardenmaal daar kom, is ’t varken schoon;
    Vermits ik zeggen zal dat haar me-vrouw laat nôôn,
    Om deze nacht, met vreugd, de vasten in te wyen,
    Naar dienze heeft verstaan, dat zy de schilderyen,
    (725) Van Rembrant zellever, verduistert met de naald,
[fol. C2r]
    Die een pinceel verstrekt, daar zy met goud meê maalt,
    En dat daar door me-vrouw in lust zoo is ontsteken,
    Dat zy verlangt, om haar eens van de kunst te spreken.
CL. En of ge haar verwon, wat raad dan met ’er man?
ZAB. (730) Die zal ’t niet weigeren. Ik zie hem daar voor an
    Dat hy gewillig haar heur lust zal laten boeten.
CL. Hoe krijg ik dan van haar men wil?
ZAB. Al wel. wy moeten
    Dan daatelik een vrouw verkleden, in den schijn,
    Eens vreemde en eed’le vrouw, die zal als juffer zijn,
    (735) En twee wat slegter, om de stacy te vermeeren,
    En pronken zoo ’t bedrogh met eerelikke kleêren,
    Dan moet ’er in de zaal een tafel zijn, bereid
    Met Vasten-avonds kost, en alle lieflikheid,
    Als zang, en snaren-spel, en ghy zult onder ’t schranszen,
    (740) Met noch twee Bazen, een Balet en Maskus danssen;
    Vat dan men juffer eerst, en daar na Dorothe,
    Dan zullen d’and’re voort, om u, by haar, in vre?
    Te laten, gaen. wilt dan uw grijns van ’t aanzigt trekken,
    En aan haar, danszende, u heete min ontdekken.
    (745) Smeek haar heel vriendelik: en schoonze al eeven hart,
    En straf schijnt, hou maar an: want door den oorzaak wart,
    Altoos den dief gemaakt. de wijn kan lust verwekken,
    En d’eerb’re schaamte, tot een digt gordijn verstrekken,
    Want zy maakt het gezigt der achterdogt heel blind.
CL. (750) Zabynaja, dat ’s waar. ick voelt, mijn hart begint,
    Door uw getrouwe hulp, alre? weêr aam te scheppen.
ZAB. Koom gaan we.
CL. ’k Ben bereid.
ZAB. ’t Is tijd om ons te reppen:
    Want die naar vossen jaagt dient weynig tijt verlet.
CL. Dat ’s zoo; want anders snapt hy lichtlik uyt ’et net.
Verpozinge.


[fol. C2v]
Dorothea. Pedro de Burgos.
DO. (755) Wel Pedro! wat is dit? ik kan men nieuwers wenden,
    Of ’t schijnt ghy zijt ’er oock, wie moet u boden zenden
    Dat ghy men altoos vind?
PED. Mijn engel vraagje dat?
    De liefde wijstmen staag waar dat ge zijt.
DOR. Koom kat
    Hier ’s kat-vis voorje. weg met deze malle parten.
    (760) Dits nou al twies van daagh.
PED. Ja kijntje ’t is van harten,
    En niet uyt kalver min, dat ik je dus verzoek,
    Al meenje ’t lichtelik zoo.
DOR. Ja wel! hou nouje broek,
    Daer koomt een ooste wind. is ’t zo met u gelegen?
    Dat had ick noit gedocht, ’k heb nu ’t verstant gekregen.
PED. (765) Wat zegje? vatje ’t nou?
DOR. Gelijk de muis het Spek,
    Zoo graag. Hoor Pedro, hoor.
PED. Mijn troostjen koomt ’er trek,
    En zindlikheid? dat’s goed. wel, wat is u begeren?
DOR. Maar Heer je bint zo grijs, gelijk de noordsche beiren;
    En brandje noch van min?
PED. Die vlam, door uw gezight,
    (770) Alleenig word gevoed.
DOR. Ja droog houwt brant heel ligt,
    As ’t vuur raakt: want dat blijkt wel aen de swavel-stokken,
    En ghy zijt alzo droog.
PED. Wat kanje vriend’lick jokken
    En boerten, as je wilt. je mondje staat zoo zoet
    As zuikker, as je praat, een yder woordje doet,
    (775) Al was men hallef quaad, een schier te barsten lachen.
DOR. Wat groenigheid is dit! waar leerje al dit prachen,
    En vrijen op zen hoofs?
PED. In Venus Hoge-school,
    Daar ghy proffesser zijt.
[fol. C3r]
DOR. Y gut! hoe smaeckt die kool?
    Spijt Elsje van Abkou, al kanze noch zo koken.
    (780) Ga jey by Venus school! daar wort verstant gebroken.
    ’t Is wonder datje hooft dat noch verdragen kan.
PED. Verdragen, ho! genoeg. ik weet noch nieuwers van.
DO. Noch nieuwers van! hoe dat? kan ’t u verstant niet grijpen?
PED. Hoe grijpen?
DOR. Venus les, om ’t plomp hooft scharp te slijpen.
PE. (785) Nou weet ick wat je meent, daar hapert niet een koot.
    Zoo fix as ymand.
DOR. Ja gy zyt al reedlik groot,
    En zegmen eens hoe oud?
PED. Ruim acht-en-sestig jaren.
DOR. Niet ouwer!
PED. Neen, zoo waar.
DOR. Hoe zelje dan noch varen,
    Wanneer je langer leef?
PED. Hoe dat?
DOR. Dan wordje puur,
    (790) As malle tierebus, door al dit dolle vuur,
    ’t Geen u de zinnen braad.
PED. Wel wat is dat te zeggen!
DOR. Verstaje dat noch niet?
PED. Niet zonder uit te leggen.
    Ick bidje, seg wat is ’t?
DOR. Wel, of ick wil of niet?
PED. Wanneer het u beliefd.
DOR. Dat’s een beleefde griet.
    (795) Koom noch wat dichter by, ontsluyt uw doove ooren,
    En snuit je neus men vaar, zo kan je zien en hooren.
PED. Wel an, wat zegje nou?
DOR. Ik roem van uw gebrek;
    Dat dubbel-vouwig is, te weeten: oud en gek,
    En ’t is, zoo veerje noch wat leef, niet aêrs te maken,
    (800) Of gy zult tot Provoost, van ’t nieuwe dolhuis, raken.
    Ghy zoekt hier naar een dingh dat u in ’t minst niet past.
[fol. C3v]
    Foey, schaamje.
PE. VVat is hier!
DOR. Ik hangmen an geen bast
    Die half verrot is. vriend, weg met die broedze grillen.
    Hier bonne met de klap, zou ook nog wel eens willen
    (805) Weg, alje best naar huis, uw besje wagtje al.
PE. Hoor sletvinck, ’k zweer dat ik u dat betalen zal.
DOR. Betalen! doeje best. ’k ontzetmen van geen blazen.
PE. Jou troggeltas.
DOR. Jou bok, jou vaartje van de dwazen.
PE. Ik raje! houje mond, eer ikze hier mee znoer.
DOR. (810) Ja wel, bekakje niet. loop Oene by je broer.
    Kijck dat’s een man as klaas, die durft met niemand vegten.
PE. VVas ’t maar slegs eers genoeg, ’k zou ’t anders mitje regten.
DO. Met my! dat loof ik wel, as ik dan stil bleef staen.
PE. ô Bloed!
DOR. Zoo, dat is best, te scheyen eerwe slaan.
    (815) Het tughthuis staat’er toe, men moet geen messen trekken.
    Vaar wel heer Pedro.
PE. Swijn, ’k zal ook eens metje gekken.            Binnen.


Zabynaja, Bonifacio, Dorothea.
ZAB. Ik heb dat wel gepast, de vrou juist in de deur!
    Of is ze ’t niet? wel ja. ze blijft allenig veur.
    Daar koomt de man ’er by. nou hoop ik zel ’t eens lukken,
    (820) Dat ik’er, naar men wil, ’t net over ’t hooft zal rukken,
    En lokken z’ in de strik, dien ik’er heb gestelt.
    Waar zinje hier?
BON. Al hier.
ZAB. Ik zou hier weêr wat geld,
    An goud en zillever, vermits mevrouw uw waren
    Vry goed bevind, besteên.
BON. Wel an vriendin, zeer garen.
    (825) Zeg u gebrek maar, en hoe veel ghy hebben moet.
ZAB. Zo veel as flusjes.
[fol. C4r]
BON. Wel.
ZAB. Maar is dat al zoo goet,
    As ’t aêr?
BON. Van ’t zellefde, ghy kunt geen beter krijgen.
ZAB. Men juffer zend u weer wat dadelen en vijgen,
    En wat Chitroenen, nu zy uw opregtheid ziet.
BON. (830) Uw Juffer is te mild, ’t behoefde zeper niet.
    Ik zouje evenwel van ’t alderbeste langen.
ZAB. Te mild of niet, zy wil dat ghy dit sult ontfangen.
BON. Wel as ze ’t hebben wil. ik neem ’t dan garen an.
    Waar zinje liefstentje?
DOR. Hier kijnt.
ZAB. Zijt ghy een man,
    (835) En al getrouwt?
BON. Wel jaa’k.
ZAB. Ik dogt ghy waart noch vryer.
BON. Noch vryer! neen vriendin. een vryer is een lyer,
    En een goed-wilge-slaef. een man is voogd, en heer.
    Daar komt men wijfje an, ai lieve zit wat neêr.
    Z’is helendal belust om mitje wat te praten.
DOR. (840) Wat segje vaar?
BON. Kijk hier.
DOR. Wel heer! waar zelmen ’t laten?
    Dus veel van dese vrugt, dat van de selfde vrou?
BON. Ja kijnt. daar is de meit, die brengt me dat voor jou.
DOR. Breng jey die soetigheid?
ZAB. Ja, van men juffers wegen.
DOR. Ik dank’er hooggelik, en vind me heel verlegen
    (845) Hoe ik dit weêr an haar en jou vergelden zal.
ZAB. Wat struif, is ’t malligheid? wel dit is nietmendal.
DOR. Is dat noch nietmendal! zo ben ik heel bedrogen.
    Dan doch u juffer is licht van zo groot vermogen.
    Dat dit wel nietmendal by ’t heure hieten mag.
ZAB. (850) Z’ is magtig rijck.
DOR. Ik wou dat ik’er een reys zag.
ZAB. Dat kon wel ligt geschiên.
[fol. C4v]
DOR. Ik ben wat vreemt van kuren.
BON. Zeg: wat nieusgierig.
DOR. Toch. ik hou veel van borduren.
ZAB. Zo doetmen juffer ook. zy hoort geen liever ding,
    Dan datmen daar van praat; vermits zy zonderling,
    (855) Daar in ervaren is.
DOR. ’k Plegt meê wel wat te maken.
ZAB. Nou noch wel?
DOR. Ja, somtijds.
ZAB. Hoe kon ik beter raken!
    Mejuffer springt, wanneer z’et hoord, regt op van vreugd.
DOR. Is ’t moggelik!
ZAB. Zoo waar.
BON. Men vrouw deê in ’er jeugd,
    En noch, geen liever ding dan met de naald te werken.
DOR. (860) Heeft juffer wezen zien in onze groote kerken?
ZAB. Ja, door de gantsche stad.
DOR. Daar is een outer-kleet,
    Dat ik gemaakt heb.
ZAB. Ghy?
DOR. Ja, ik.
ZAB. Ey zeg, hoe heet
    Die Kerrik daar dat is?
DOR. Die zal ik u wel noemen.
    Z’is Sinter Klaas gewijd; en ’t kleet is eerst met bloemen
    (865) En loof-werk, als een lijst, met goud en zijd bewrogt.
    Ik heb, in ’t middel-perk, de Kars-nacht fraey gebrogt:
    Men ziet, in ’t diep verschiet, d’onnooz’le harders schrikken; Naerdien zo groot een ligt koomt, van den hemel, blikken.
ZAB. Is ’t mogelik! hebt gy dat werrik met de naald,
    (870) En met u hand, gemaakt?
DOR. Ik ben der voor betaalt,
    En heb het ook gedaan. Heeft juffer dat bekeken?
ZAB. Verwis.
DOR. Wat docht ’er toch?
ZAB. Zy kon in ’t eerst niet spreken,
[fol. C5r]
    Zoo wonder was ’t ’er doenze dat te deeg bezag.
DOR. Bey! ’t is zoo passelik.
ZAB. Zoo passelik! het mach
    (875) Niet beter zijn as ’t is. zoo ik me vrou hoor zeggen.
DOR. Wel, preesze ’t zoo?
ZAB. Wat vraag! zoo haast zy ’t maar zag leggen,
    Heeft zy ’er strax gekruist, en zey: ik zie me blind.
    Is dit eens menschen werk! Maria met ’er kind
    Zijn ofze leefde, zoo van aangezigt als leeden.
BON. (880) Het was de Bisschop zelf, die ’t an men vrou bestede,
    Eer ik noch om ’er docht, en door dat maken quam
    Zy altemets eens hier en koft wat, en ik nam
    Strax voor om haar, tot trouw, te vleyen en te vryen,
    Gelijk ik de, en ’t scheen dat zy me wel moght lyen:
    (885) Des ik het ja-woord kreeg, en wierd ’er eigen Man,
    En zy myn eigen Wijf.
ZAB. Zoo raaktmen zomtijts an,
    Wanneerme ’er minst om denkt.
DOR. Dat machje zeper zeggen.
    ’t Is zoo met ons gegaen.
BON. Die knoop is ligt te leggen.
ZAB. Maar qualik los te doen.
DOR. ’k Wou niet of ’t was gedaan.
ZAB. (890) ’k Gelooft ’t wel.
DOR. ’t Is zoo.
ZAB. ’k Magh me Juffer gaan verslaan,
    ’t Geen ghy men hebt verhaelt. zy zel’ er meer verwonderen,
    Dan of zy ’t, voor ’er oor, tot Keulen hoorde donderen.
    Wanneerze al ’t verslag, ’t geen ik verstaan heb, hoord.
DOR. Zy moet nieuwsgierig zijn?
ZAB. Zoo zeer, dat zy u voort
    (895) Te gast zal laten noôn, om zelver u te spreken.
DOR. Wat zouze!
ZAB. Dat is wis, ik weet, en ken ’er streken.
    ’t Is haggelik, of zy men datelik niet zend,
    Om u te halen.
[fol. C5v]
DOR. Bey! ik ben ’er onbekent.
ZAB. Ja, onbekent of niet, dat zelje wel haast horen.
    (900) ’t Is Vasten-avont. ’k heb, juist even van tevoren,
    Eer ik hier by u quam, een koopmans vrou, drie vier,
    Gints onder weegs genood. ’t gebraed is al te vier,
    En alle ding gereed, om tavond wat te smullen.
    O menschen z’ is zoo zoet,wie weet wat vreemde krullen
    (905) Zy deeze nacht zel doen, wanneerze gaanden is.
    En dat ge by ’er zijt.
DOR. Hoe praatje!
ZAB. Dat is wis.
    Ik ken ’er.
DOR. Ik wou, geen doek, daarom, te winden,
    Haar ook wel graag eens zien.
ZAB. Ghy zult ’et zoo bevinden,
    As ikje zeg. ’t is tijt dat ik naar huis toe ga.
    (910) Ik wcnsch u goeden dag. vergeet ik ook yets? ja.
    ’k Weet noch niet hoeje heet. dat dien ik wel te weten.
DOR. Mijn naam is Dorothe.
ZAB. Dat zel ik niet vergeten.
    Me juffers broeders lief hiet zelf ook Dorothe.
    Nou, vrienden, ’t gaatje wel, en goeden dagh.
DOR. Jou meê.
    (915) En wiltje juffer toch van onzent wegen groeten.
    Zeg dat ik haar bedank.
ZAB. ’k Zel ’t doen: ’t is of mijn voeten
    Op vuur staan, door de haast.
DOR. Ik ben wat goet van praat.
ZAB. Licht koom ik stracx weerom.
DOR. Doe, zoo ’t me-vrouw verstaat.


Konstantia. Elizabetha. Magdalena.
Zabynaja. Claudio.
KON. ’t Is rechte-voort een tijd dat yders kaken danssen:
    (920) Maar ’t loopt met ons te sleght.
[fol. C6r]
ELI. ’k Had flus drie ruige hanssen;
    ’k Wil zeggen van die maats, die met ’et kort geweer
    Veel liever schermen, dan met slag-zwaard of met spheer.
    Ik docht, ik krijg hier gelt om waaffelen te bakken:
    Maar ’t was juist mis.
MAG. Hoe quam ’t? of waren ’t leege zakken?
ELI. Neen, ’t schorten an geen kruis.
KON. (925) Waarom wou ’t dan niet gaan?
ELI. Mooy Deboraetje stont die snoepers noch niet aen.
MAG. Hoe quam ’et by?
ELI. Zy was hen al te bliek van kaken.
MAG. Wel, bruine Catharijn.
ELI. Quaad raad om aan te raken,
    Daar was Hesuttam en Sarsenewa meê deur.
MAG. (930) Die drie zijn staag by een.
KON. ’t Is volkje van een kleur.
ELI. Daar spreekje waar. ik weet niet hoe zy ’t zoo lang harden.
MAG. Dat ’s regt, altoos goed-vriend, en niet eens quaad te werden.
KON. Hesuttam schijnt nochtans heel kortzelig van hooft.
MAG. Hy blaast wel wat: maar ’t is een bloed die hem gelooft;
    (935) Of voor zen woorden schrikt.
KON. Hy kan zen tong wel roeren.
MA. Hy snoeft staeg van zen doen: dan heeft hy by de boeren,
    De fuiken eens geligt, en vulde ’er weêr met drek,
    En steenen.
KON. Zeit hy dat?
MAG. Wel jaa ’y.
KON. Zoo is hy gek.
    Roemt hy zijn eigen schand, men hoord hem uit te jouwen.
ELI. (940) Hy zeit al’t geen hy weet; ja zelver met wat vrouwen,
    Of dochters, dat hy wel zen kortswijl heeft gehad.
KON. Die snappers doen ’t hem niet. ik ken ’er in de stad
    Die zich met spek verzaan al eer zy ’t varken steken,
    En dikke muren met ’er woorden stukken breken.
    (945) Dan is ’t: ’k was gist’ren daar, gut, hadje ’t eens gezien
[fol. C6v]
    Hoe ’t op een scheeren ging, ik vogt ’er tegens tien,
    En ellek had, zoo wel als ik, een blanke degen:
    Maar ’t hilp hen niet. ik kon dat vaatze kroegje vegen
    Of ’t met een boender of een schrobber was gedaan.
    (950) De zeven gingen deur. dog d’and’re bleven staan.
    En wouden eerst, zo ’t scheen, nog vry wat hagen wreken:
    Maer d’eene kreeg een hou in d’arrem. d’aar drie steken
    Dwars deur zen lufter bil. toen hompeldenze voort.
    Daar na: ’k heb van de week de Stoepjes aan de poort
    (955) Zo wakker of getout. ’t was of ’er vuisten vlogen.
    Geen slag, of ’t maakte strax een neeger met blau-oogen.
    Zy riepen al: geef gelt, daar staat de regel-kaard.
    Wel ben je dol! hoe is ’t? mit greep ik een zen baard,
    En rokte ’em zo om-veer. toen teeg ik voort an ’t rekken
    (960) Naar bolle Kattalijn, daar ik me warm liet dekken;
    Doch als men dan de zaak, daar na, wel onder-tast;
    Zo kreeg hy zellever wat stok-vis op zen bast:
    Want hy staat, koomt hem een aan boord, met lamme handen,
    En klemt zen lange tong strax met vier boter-tanden.
MA. (965) ’k beloof dat dat genoeg in ’t light-vinx-gild geschiet.
KON. De honden leeren ’t, want de keffers bijten niet.
ELI. Y gut, hoe weetje ’t ook op ’t aardigst uit te leggen.
    K. Wel, waar om zou ik niet? men moet de waarheid zeggen,
    Dat vollik jaagt ons tog geen schijven in de tas.
MAG. (970) Ik heb een zeker vriend, gut wist ik waar hy was,
    Ik zouje alle bey van navond zoo onthalen,
    Dat ’etje heugen zou.
ELI. Kan hy ’t zoo wel betalen.
MAG. Betalen! alzoo wel als Sinjoor de Leeuwin.
KON. Wat doet hy?
MAG. Niemendal, zie daar koomtzen slavin.
KON. (975) Die ken ik wel.
ELI. Ik ook.
MAG. Zwijg stil. ’k moet haar wat vragen.
    Zabynaja, waar heên?
ZAB. Wel heb ik van men dagen!
[fol. C7r]
    Hoe koomje alle drie men dus van pas te moet,
    Ik zoekje juyst.
MAG. Wie! ons?
ZAB. Jou alle drie.
ELI. Dat ’s zoet.
MAG. Wat is ’er toch te doen?
ZAB. Men Jonker wilje spreken.
KON. (980) Maar weetje niet waarom?
ZAB. Heel wel. ô eleweken!
    ’t Zel zulk een vetjen zijn, zet buik en kelen schrap.
KON. Daar schort ’et zelden an.
ZAB. ’t Zal wezen, schenk, en tap.
    Schreum niet, van ’t geen ’er is, ’t zy schuttels, kannen, glazen.
ELI. Ik hoor dat liever dan op thien trompetten blazen.
MAG. (985) Waarom zel dit geschiên?
ZAB. ’t Moet wezen: mondtje toe;
    Of anders waar ’t verbrod.
MAG. Zabynaja, wel hoe!
    Waar zie j’ons toch voor an? wy kunnen heel wel swijgen.
ZAB. Beloofje ’t?
MAG. Ja.
ZAB. Ghy zult een goe vereering’ krijgen.
KON. Gut! smullen, en gelt toe. waar komt ons dit van daan?
ZAB. (990) Kom volgmen. ’k zie men Heer gints voor zen deur al staan.
CLAU. Hoe is ’t Zabynaja?
ZAB. Zoo schoon als wy ’t begeeren.
CLAU. Maar spraakje’r?
ZAB. Wis. en ’k wist ’er daadlik te besweeren
    Dat zy verlangden om men Juffer eens te zien.
    Ja, ’k ga haar daadlik nôôn.
CLAU. Moet dat zoo voort geschiên?
ZAB. (995) Zo strax. ’t is tijd. eer wy de vrouwen wat stoffeeren
    Is ’t avond.
CLAU. Koom dan gauw, en helpt ’er in de kleeren.
    Maar is ’t nou alles wel?
ZAB. Daar is geen vreez’ an vast.
[fol. C7v]
    De vrouwen zijn heel dight.
CL. Zoo lijd de zaak geen last.
    Nou, vrouwen, tree vry in. gy hoeft hier niet te schromen.
ELI. (1000) Men heer, wy schromen niet; maar zullen daadik komen.
KON. Zo ’t u belieft ga veur, wy volgen op u tret.
CL. Dat is alleens. ik bind hier niemand an die wet.
Verpozinge.


Hessutam Bensnega. Najo à Sarsenewa. Catharina.

HE. De drommel dat ’s een pots, ik lachme schier te barsten.
NA. Ik by men ziekken ook.
PED. Twee zulke lek’re harsten,
    (1005) Om niet, om niet, om niet te kluiven, en voor bier.
    En voor tobacq, al nul.
CAT. Al nul!
PED. Ja, niet een sier
    Voor al den orlement.
CAT. Hoe konje ’t zoo verzinnen?
PED. Verzinnen! dat ’s geen kunst om zo de kost te winnen,
    Ik heb wel honderd maal, door zoo een abelheid,
    (1010) De vrye slemp gehad.
CAT. Ia dat is mooy bescheid.
    Al waar ’t wat minder ’t zou niet dan te beter wezen.
HE. Ho! om een lutje schand; daar moetje niet voor vrezen.
CAT. Geefje om geen schand?
PED. Als ghy.
CAT. Mooy lichtvink.
NAJ. Ben je mal?
    Hy ziet maar naar proffijt.
PED. Dat ’s waar: om over al
    (1015) Te speelen: hey! schep op, en niet een speld te geven.
NAJ. Bensnega is te leep: want hy heeft al zijn leven
    Schier anders niets gedaan, dan duske schelmery
[fol. C8r]
    Te dencken en te doen.
CAT. Sarsenewa, neen ghy
    Hebt ook al wel geleerd.
PED. Zijn proef word opgenomen,
    (1020) Hy zal haast meester zijn.
NAJ. Dat moest by gunst toe komen,
    Maar niet, gelijk als ghy, door kunst en abelheid
    In ’t werck.
PED. Niet? vraag dat eens aan Frans de braders meid,
    Die ghy de Hoenderen zoo fraai wist af te stropen,
    En deed ’er, op een draf, weer leeg naar huis toe lopen.
NAJ. (1025) Dat was u eigen werk. ik diende slegs voor knecht.
PED. Koks-krauwel meenje, niet? best houje jou wat sleght.
CAT. Wat! kreeg hy van een meid twee Hoenders?
PED. Ia hy trouwen.
CAT. Hoe droes kost dat geschien?
PED. Zoo kon hem slegt-hooft houwen.
CAT. Ai zeg, hoe ging dat toe?
PED. Wel, ik en onze maat,
    (1030) Laveerden door de stat, en in de kalver-straat
    Was juist een bruiloft, daar quam deze meid, geladen
    Met Hoend’ren, by men keel, heel lekkertjes gebraden.
    Hy kreeg die zoete lucht zoo warrem in de neus.
    De meid ging ons verby, en stapte as een reus;
    (1035) En zijn verlaten maag’ begon terstont te krijten:
    Waar drommel loopt die meid daer heen met ons ontbijten.
    Toen haalde hy zijn hemd een stukweegs uitzen broek
    En krulden ’t om zen lijf, gelijk een schortel-doek.
    Strax leek hy Ian de kok, en daatelik an ’t rekken,
    (1040) ’t Klaarrisse Klooster deur.
CAT. Is ’t waar?
PED. Jaa ’t zonder gekken.
    Verby de kaats-baan, met een snap’ het hoekjen om,
    By ’t huis daar ’t bruiloft was. ik speelde maar voor stom,
    Vermits hy, met de meid, doorgaens, alleen moest spreken.
    ’t Begin van ’t spul was: wel, waar blijfje? ô eleweken!
[fol. C8v]
    (1045) Men meester is zoo quaad. hy knort gelijk een beer.
    Al ’t vollek zit en wagt. geef hier. loop jey eens weêr
    Naar huis toe, as een meid, en haal noch wat olijven:
    Maar watje doet, by gort, nou niet lang uit te blijven;
    Of hy sprong uyt zen vel, en ’t spul was heel verbrot:
    (1050) Toen was ’t des meids beurt. zy verzag ’em met de pot.
    En zey: wat meent den baas, wel hey! ik kan niet vliegen.
    Mit teegze op ’t fartelen.
CAT. Men zou de droes bedriegen,
    Door zoo een loozen trek.
NAJ. Hey, ’t was Bensnegaas schuld.
PED. Wy naar de kroeg, en die daar warrem op gesmuld.
CAT. (1055) Hoe smaakten ’t?
PED. Braaf. daar ging geen mond-vol van verloren.
CAT. Wat kijven heeft de meid, daarom, wel moeten horen.
PED. Wy dochten daar niet om.
CAT. ’k Geloof dat seeper wel.
NAJ. Is dat nu uit?
PED. Wel ja ’et.
NAJ. Ghy zijt een fijn gesel.
    Ghy legt, al ’t geen ghy zelf bewrogt hebt, op een ander.
PED. (1060) Is dat niet mooy?
NAJ. Wel ja ’et. Hoor, hoe hy slechte Sander,
    De wolve-grijper, in zijn achtste jaar, bedroog.
CAT. Begon hy al zo vroeg?
PED. Niet waar? dan moet ik hoogh
    Geleert zijn.
CAT. Maar kon zo een kind een man bedriegen?
PED. Ai steur hem niet, hy is belust om wat te liegen.
NAJ. (1065) Neen, ’t zal geen logen zijn.
PED. Zo is ’t gewis een droom.
NAJ. Ook niet
CAT. Wat deed hy toch?
NAJ. Maar hoor: daar stond een boom.
CAT. Waer?
NAJ. Voor zen vaders deur.
[fol. D1r]
PED. Een linde, of was ’t een eikken?
NAJ. Zy had altoos een hol.
PED. Dat kon ik niet bereikken.
NAJ. Ghy klomt ’er by.
PED. En toen?
CAT. Ai lieve houd u mond.
PED. (1070) Wel an.
CAT. Wel nou, dat hol?
NAJ. Stoffeerde hy met stront.
CAT. Met stront! waarom?
NAJ. Om daar den vanger meê te vangen.
    Hy drukten uyt een spons, wat waters op zen wangen,
    En hield hem heel bedroeft, en keek staag na zen schat;
    Mit als hem Zander zag, zoo vraagt hy, hoe, en wat,
    (1075) En waarom dat hy daar zoo stond met druypend’ ogen,
    Men Mosje, zey hy, is daar op de boom gevlogen,
    En ’t kroop strax in dat hol. nou, huil niet, as een man;
    Wees vroet. ik zal eens zien of ik ’et grijpen kan,
    Zey Zander, en hy trat heel zoetjes op een bankje,
    (1080) En greep toen naerstig toe. dit boefje riep: ick dankje,
    Voor ’t Mosje, datje daar verrast hebt op het nest.
    De dieveleyer spoogh, en hy teeg alzen best
    An ’t lopen.
CAT. ô Men buik. maar mach men ’t na vertellen?
NAJ. Wel jaje.
PED. Ja ’t is waar. men moet, die nikkers quellen,
    (1085) Daar is niet an verbeurt, ook was ’et maar koppy.
NAJ. Koppy! hoe dat?
PED. Ik was toen Uilen-spiegel, hy
    Men biegt-vaar, en die klugt bootzeerde wy naar ’t leven.
    Gelijkze in ’t opera van dien Held staat beschreven.
    Cal. Ja legje ’t daar meê of.
PED. Men word daar door ge-‘ert.
NAJ. (1090) Ja achter-over.
PED. Neen voor-over. die wat leert
    Word by verstandige met mond’ en pen’ geprezen.
[fol. D1v]
NAJ. Geloofje dat?
PED. Wel jaa ’k.
NAJ. Nou laat ’et zoo dan wezen:
    Maar deze snappery maakt my men keel weêr droog.
PED. Koom gaanwe.
NAJ. Waar?
PED. Gints, in de ballik in ’et oog.
NAJ. (1095) Maar valt ’er wat?
PED. Genoeg, daar zijn heel brave snollen.
NAJ. Koom Caat’.
CAT. Noch op een aêr?
PED. Wis, ’t is nou tijd van krollen.


Elizabetha. Magdalena. Zabynaja. Dorothea. Bonifacio.
ELI. Ik ken men zelven, door dit kost’lik goetje, niet.
    Ja wel! is ’t mooggelik.
MAG. Nou zieje dat ’et kliet
    Een Juffer maken kan.
ZAB. Ghy moet u stemmig houwen.
MAG. (1100) Ai! zorrig daar voor niet. Ik heb wel honderd vrouwen,
    Hier binnen Amsterdam, door dusk een looze vond,
    Bedrogen en verleid.
ELI. Die schijf loopt altijd rond.
    Ik acht dat voor geen kunst, wy zijn daar in ervaren,
    En ’t is ons daaglix werk.
ZAB. ’k Hoor wel, zo doeje ’t garen?
ELI. (1105) Verwis, geen liever ding. de schoorsteen rookt daar van.
    Wat zoumen anders doen?
ZAB. Ghy hellipt menig man
    An zijn gerijf.
ELI. Ik moest wel zeven dagen tellen,
    Zou ikze u allegaar op een register stellen,
    Die door mijn listen eerst geraakt zijn in de zaal.
ZAB. (1110) Dan winje wakker gelt, al gaje zoo wat kaal?
[fol. D2r]
MAG. Ia gelt! wy doen al veel om aan de slemp te komen.
ZAB. En valt ’er noch wat by, dat is goet meê genomen.
ELI. Die kost en kleeren heeft, ai! wat behoeft die meer,
    ’t Blijft hier toch allegaar.
ZAB. Dat ’s waar.
MAG. Men kon wel eer,
    (1115) Wanneermen naarstig was, een stuiver over winnen:
    Maar nou, nou moet me ’er noch een draatjen onder spinnen,
    Indien men leven wil gelijk ’et wel behoort.
ZAB. Waar by koomt dat toch toe?
ELI. De luy zijn rechte voort
    Al veel te karig, die voor dezen daalders gaven,
    (1120) Zien ’t nou met stuivers of.
ZAB. Na ’t volk is.
ELI. Die, als Graven,
    In ’t Fullep en Ferwiel, van hooft tot voeten gaan.
ZAB. Verslapt de neering zoo?
ELI. ’t Is heel, daar meê, gedaan.
ZAB. Hoe of dat wezen mach?
MAG. Ik zelje dat verhalen:
    De rijkste van de stadt, die ’t best kunnen betalen,
    (1125) Bezitten, door de bank een juffer by ’et jaar,
    Voor eigen tijd-verdrijf, die zy dan, hier of daar,
    Een kamer huren, en voort alle ding beschikken,
    En zulk een Koetz-Godin moet, op ’er Afgods kikken,
    Gereet zijn en bereid, en voegen ’er voort vlak,
    (1130) Naar ’t heerschaps zin. kijk, dat maakt onze nering swak.
    Za. ’k Geloof dat wel, ’t heeft schijn en over groote reden.
ELI. Is ’t zoze zeid.
ZAB. Nou, koom. ’t is tijd om an te treden.
ELI. Wel zijn we ’er noch niet haast?
ZAB. Kijk om. dat is ’et huis.
    Sla jey dat hoekjen om, en ’t ander deur, quansuis
    (1135) Of jey van my niet wist, en houje drok in ’t praten:
    Maar kijk niet een reys om.
ELI. Wy zullen ons gelaten
[fol. D2v]
    Of ’t haastig was te doen, en of we by geval
    Die weg zo komen gaan.
ZAB. Als ikje zie, dan zal
    Ik roepen, koom voort in, en help men meê wat smeken.
    (1140) En stelt ’er zoetjes voor.
MAG. Dat zijn de rechte streken.
    Wy gaan: pas jey maar op.
ZAB. Dit hoeckje strax weerom.
    Waar zinje?
DOR. Wel wat ’s dit!
ZAB. Verschiet zoo niet. hier kom
    Ik nou om jou.
DOR. Om my! dat lijken zeper dromen.
ZAB. Zey ik dat flusjes niet? nou moetje daatlik komen.
    (1145) Me juffer is zoo blijd, zoo blijd, ik weet niet hoe!
    Zy zey: nood Dorothe zoo datelik. zie toe
    Dat zy strax met u gaat; of ghy behoeft uw dagen
    Niet weêr te komen. vlieg. en wilt hier zorg voor dragen.
    Ai lieve! ga toch meê.
DOR. Wat is ’et malligheid.
ZAB. (1150) ’t Moet wezen: wantze wagt. de kost is al bereid.
DOR. Zoo waar. ik durref niet.
ZAB. Wel waar voor magje vrezen.
    Daar zel geen ander volk, as noch twee vrouwen wezen.
DOR. Wat vrouwen zijn dat toch?
ZAB. Ik ken ’er zeper niet.
DOR. Waar woonenze?
ZAB. Dat op. wel, is ’t wel meer geschied?
    (1155) Daar gaan ze t’zamen heen verby de blauwe stoepen.
DOR. Zijn ze dat?
ZAB. Ja zoo waar. ai wacht ik zel’er roepen.
DOR. Doe zoo.
ZAB. Juffrouwen, hoor.
ELI. Waar koomt ghy toch van daan?
ZAB. Ik wacht naar deze vrouw.
MAG. Laat ons te zamen gaan.
[fol. D3r]
DOR. Ai lieve ga jey heen; ’t zal tog, met my, niet lukken.
ZAB. (1160) Wel, koomje niet, me vrou scheurt al’er goet aan stukken.
    Zo hoog beval ze my dat ickje brengen zou.
ELI. Koom kliedje gau: ga meê, ’t is een beleefde vrou.
    En openhartig. gut je zelje zo vermaken.
DOR. Dat loof ick wel.
ZAB. Ai koom, de kost zel ook wel smaken.
MAG. (1165) Hoe staje dus?
DOR. Wel nou, ik wil wel, vraagmen man
    Of die ’t oock hebben wil. zie daar, daar komt hy an.
BON. Hoe hebje ’t hier zo drok?
ZAB. Ja hier is wat te stellen.
BON. Wat is’et?
DOR. Denkt eens vaar! hier komenze men quellen
    Om meê te gast te gaan.
BON. By wie zou dat dan zijn?
ZAB. (1170) Me juffer laat ’er nôôn op vasten-avonts-wijn,
    En ’t geen daar by behoort.
BON. Wel, kan je dat ontzeggen?
DOR. Niet, zo ghy ’t hebben wilt.
BON. Wat magje ’t daar op leggen.
    Dat ’s immers niet men dal. ga, alsje wilt, maar heên.
ZAB. Zie daar wat segje nou? je man is wel te vreên.
MAG. (1175) Nou schort ’et maar an jou. hier valt niet meer te praten.
    Gau, gau: ’t is tijd.
ELI. Nou, nou, ghy moet u zeggen laten.
DOR. Wel ik zal metje gaan.
BON. Maar wanneer koomje weêr?
ZAB. ’t Zel licht wel ochtend zijn.
BON. Dat’s wel: maer by zoo veer
    ’t Noch nacht was, hoe zel dan men wijfje thuis geraken?
    (1180) ’t Is nu geen Maneschijn.
MAG. Wy zellen dat wel maken.
    Zy zal alleen niet gaen, zijt daar voor niet bevreest.
DOR. Nou liefste, ’t gaatje wel.
BON. Jou ook zo kijnt, en weest
[fol. D3v]
    Vry vrolik, hoorje wel, ’t mach u altijd niet wachten.
DOR. Dat zei ik doen.
ZAB. Wie weet hoe veelderley gedachten
    (1185) Me juffer heeft gehad, zint dat ik van ’er gingh,
    Om dat ik zoo lang wacht.
DOR. Zy moet wel zonderlingh
    Vrypostig zijn?
ZAB. Dat zult ghy zelver haast bevinden.
ELI. Zabynaja, dit ’s ’t naast.
ZAB. Men dunkt, ik slagt de blinden,
    Ik ga schier by de tast, zoo is men hart verheught.
    (1190) Hier zijnwe digt by huis.
MAG. ’k Hoor, na men dunkt, de vreugd.


Claudio. Konstantia.
CL. Wat dunkt u, zel ’t wel gaan?
KON. ’t Zal, aen my, niet ontbreken.
CL. An d’and’ren alzo min, zoo wel is ’t al door-steken:
    Maar hou u wat beleeft, en vriendlik van gelaat,
    Wanneer ze by u koomt.
KON. Ho! ik weet, daar toe, raad.
    (1195) Zet u hart maar gerust. Ik zel dat heel wel klaren.
CL. Eet vry eerst lustigh.
KON. Och! ik doe dat werk heel garen.
    Ai lieve, praat geen meer; of ’k moet ’er daatlik an.
CL. Die kop moet rond gaan op ’t welvaren van ’er man.
    En voort op al de geen die ’t naalde-werk beminnen.
KON. (1200) Dat is de rechte slag, men moest ook zoo beginnen.
    Indien men tot zen wit en oogmerk komen zou.
CL. Ja maakt ’er vry verheugt: want zie, zy is een vrou
    Die bijster schaamrood is.
KON. De wijn zel dat wel doven;
    Zo veer zy anders maar mijn zeggen wil geloven,
    (1205) En volgen my zoo na, as ick ’er voor zal gaan.
CL. Dat ’s wel: maar hoor, zoo haast de maaltijd is gedaan,
[fol. D4r]
    Roep dan om speel-luy, en ontbied de mommeryen,
    En nood ’er meê ten dans. Ik zalme zien te vlyen
    Aan heure lincxze zijde, om, met ’er, hand aan hand,
    (1210) Te danssen, pakje dan stil-swijgend aan een kant,
    En laat ons hier alleen.
KON. Ik zal daar op wel passen.
CL. Ik hoor ’er. zetje neer, eer datze ons dus verrassen,
    Ik vlieg naar boven toe, en maak men makkers klaar.


Magdalena. Konstantia. Dorothea, Elizabetha. Zabynaja.
MAG. Genavond juffrouw.
KON. Wel vriendinnen zijtge daar?
    (1215) Ik heet u wellekoom. ’k verwagte u vast met smarten.
DOR. Vergeef mijn stoutigheid.
KON. Och! ghy zijt my van harten,
    Geloofme, wellekoom, en doet my groote eer
    Dat ghy my niet versmaad. ai lieve, zit toch neêr.
ELI. Me-vrouw, ghy eerst.
KON. Wel nou, ik zel dan d’eerste wezen.
    (1220) Koom Dorothe, ghy hier.
DOR. Verschoonme.
KON. Zonder vrezen.
    Wy zijn toch van een kunst, naar dat ik heb gehoort.
DOR. Ik heb zoo meê verstaan.
KON. Waar wachtje na? koom voort.
    Zit aan men zyde. ai koom, ’k heb metje wat te praten.
DOR. Ik zalme, wijl ’t u zoo beliefd, gezeggen laten.
    (1225) Me-vrouw, met orelof.
KON. Ghy moet vrypostig zijn.
    Zabynaja.
ZAB. Me-vrouw.
KON. Daar, schenk die kop vol wijn.
ZAB. Wanneer ’t me-vrouw gelieft.
KON. Tast toe, ai niet te schromen.
[fol. D4v]
MAG. Mevrouw, wy doen zo al.
KON. Ghy zijt om vreugd gekomen.
ELI. Dat ’s waar.
KON. Nu, Dorothe! ghy zit, zoo ’t schijnt, te prijk.
DOR. (1230) Mevrou ik doe men best, en leg een vaste dijk.
    K. Dat’s goet, men diend die dan met wijn wel eens te hozen.
    Uw mond, dunkt my, word moe, ik mach ’er wat verpozen.
    Zie Dorothe.
DOR. Mevrouw, ’k weet niet wat dat beduid.
KON. Die moet, in ’t rond, eens op u mans gesondheid uit.
    (1235) En die ’t niet doet, die zal tot straf noch een ontfangen.
DOR. Ik weet niet of ick kan.
MAG. Mevrouw gaat ghy uw gangen.
KON. Wel zelje ’t ook zoo doen. wat zegje?
ELI. Ja.
KON. Zie daar
    Dat gaatje veur. z’Is leeg’.
MAG. Laat zien, ja z’al zoo waar.
    Men zou ’er met een doek, bykans, niet schoonder vegen.
KON. (1240) Nu Dorothe, hou daar, en maakt ’et ook ter degen.
DOR. Ik dank u hooggelijk. ik breng’ et jou dan ook
    As ’t mijn gedaan is.
ELI. Wel ik wacht ’et, ’t is geen rook
    Die een in d’oogen bijt.
DOR. Zie, gaat ’er yets verloren?
KON. Dat ’s braaf. Zabynaja, schenk weer als van te voren.
ZAB. (1245) Wel an mevrouw, ik zal. vriendin.
DOR. Ghy hebt gezien
    Hoe ’k voor gedaan heb.
ELI. ’t Zal zoo ook van my geschiên.
    Maak jey je mond gereed.
MAG. Ik kan dat niet ontzeggen:
    Men dunkt ik heb noch plaats om zo veel wijns te leggen.
ELI. Dat ’s al zoo schoon as ’t jou.
KON. ’t Is naar men zin geklaart.
ELI. (1250) Daar buur-wijf.
[fol. D5r]
MAG. Ik ben ’t lest. ik koom op ’t hinckend paard.
    Dit uit, dan elk zen meug. Mevrou, ’t zal u gelieven.
KON. Ik wacht u al.
MAG. Zie daar, die post-bóó heeft zen brieven
    In lijf-land gauw bestelt.
KON. Zabynaja, ga heên,
    En haal de speel-luy eens.
ZAB. Hier in de zaal?
KON. VVel neen!
    (1255) Zeg dat ze boven gaan, en op de gallerijen
    VVat speelen.
ZAB. Ik stap voort.
ELI. Dat mach ik zeper lijen:
    Noch speel-luy over ’t maal? wel dat is deeg’lik goed.
KON. ’t Is vasten-avond. ai, ik bidje zijt toch zoet.
MAG. Mevrou, dat spelen doet men voeten al schier drillen.
KON. (1260) Och, ik moet danssen; want ik kan men lust niet stillen.
ELI. Koom, alle gaar gelijk.
KON. Wat zegje Dorothe?
DOR. Mevrou is dat een vraag? zoo jey wil, wil ik meê.
    Mijn hooft is nou al licht, en alle schroom verdreven,
    Door al die zoete wijn: ’k begin nu eerst te leeven.
KON. (1265) Zabynaja, haal ons de mommeryen hier.
MAG. Hoe! Momme-danssers ook?
KON. Wel, wat is wijn en bier,
    En eeten toch alleen? de kost zal zoo verteeren.
ELI. Zijn ’t Meesters.
KON. Ja ’et verwis,
ELI. Zoo maghmen noch wat leeren.
ZAB. Mevrouw zy staan gereed hier an de zyel-deur.
KON. (1270) Koom Dorothea.
DOR. Wel, Mevrouw, dans jey ons veur.


Claudio. Dorothea.
CLAU. Mijn engel, ’t is genoeg, ik heb uw aartigheden
    Voor dezen wel gezien.
[fol. D5v]
DOR. Ben ik hier om gebeden?
    Wat loozer vond is dat! wel Claudio, wat ’s dit!
    Hebt ghy my dus verraên?
CL. Neen niet verraden, ’t wit
    (1275) Daar ik op doel, mijn zon, en mik om eens te raken,
    Is om, door liefde, my uw eigen slaaf te maken.
    Uw lonkende gezigt, verstrekt my tot een wet.
    Hoe staatge doch dus stom?
DOR. Helaas! de schaamt belet
    Mijn tong’ de spraak. ik ben in mijn gemoed verslagen.
    (1280) Ooy my! ooy my! wat raad?
CL. ’t Is nu geen tijt te klagen:
    Maar om verheugt te zijn. zet toch u hart gerust.
    Geen mensch zal ons bespien, of steuren in de lust.
DOR. Ik vind my lijkewel te gruwelik verlegen.
CL. Uw man denkt nieuwers om.
DOR. ’t Wort zelden wel verswegen,
    (1285) Als ’t heimelik bedrijs in vijf of ses bestaat.
CL. ’t Gelt bind de monden toe.
DOR. Zomtijts. ik weet geen raad;
    En tobbel, als een Schip in Zee, door dwarrel-winden,
    Dan dus en dan weêr zoo, en kan geen haven vinden.
CL. Mijn Engel, ’t is hier veil, ’k verzeker u daar van.
DO. (1290) Uw woorden zijn wel goet; hing daar mijn eer niet an.
    ’k Liet u zoo lang niet staan.
CL. Ik bid, voldoe mijn lusten.
DOR. Mijn lieve Claudio!
CL. Ik kan niet langer rusten.
    Mijn hart leit in een vuur, en bid u om gena.
DOR. Ach Claudio!
CL. Mijn lief.
DOR. Och Claudio! ik sta
    (1295) En weet niet wat ik zal, zoo worstelen mijn zinnen.
    Sweert ghy my trouw te zijn?
CL. Ik zal u zoo beminnen,
    Dat ghy u meeste lust zult scheppen uit mijn doen.
[fol. D6r]
    Dat sweer ik by die kus.
DOR. Hier dient noch geen gezoen.
    Ik bid u hou u rust, de tijt wilt niet gehengen.
    (1300) Waar is u slaap-plaats?
CL. Daar zal ik mijn engel brengen.


Koenraed Barensteyn, Iuriaen Pas-op, Hans Kijk-toe.
KOE. Man Iurge, heur ein maol, heb toe mi wal vorstaon?
JUR. Heel-wel: maar ’t is me schier weêr uit ’et hoofd gegaan.
KOE. Ik zeg, dat ik, wen ik eins in den raod kon kaomen,
    Gelik ’t wol kon gescheên.
HAN. O lanst! wat magje dromen?
KOE. (1305) Woe noe tou! waar om nicht?
JUR. Neem jeyje Ratel waar.
KOE. Twie heeft de klok, twie. vrund, sto stil: mien zel’ge Vaor
    Heft binnen Paterborn. Hans, lek toe mik de haozen:
    Grien diene Mour no.
JUR. Nou, laat jeyje niet verbazen,
    Ga voort: jou zael’ge vaer.
KOE. Jo, die heft minnig maol,
    (1310) In triepen buxsen, al is ’t in mien hoes wat kaol,
    Geleuf y dat man vrie, in d’eerb’re raod gezeeten.
JUR. Dat wijstje weezen uit. hoe wasje Vaar geheeten?
KOE. Arnoldus Baorenstein. ’t was, op mien zeil, ein man
    Von anzeen, wie ein proust.
HAN. Wel Koen! zoo benje van
    (1315) Gien kleine osse-stront; doch ’t is wel te geloven,
    Want ghy gaat onze Baas, in wetensehap, te boven.
KOE. Twie heft de klok, twie.
HAN. Kijk, dat is een kromme swier.
    Wat wapen voerje toch?
KOE. Het steit op mien pitszier.
HAN. Kan ik ’et, zeg eens, of het daar al op-staat, raden?
KOE. (1320) Zue daor, bezuet’et: man y must ’et nicht beschaoden.
HAN. Wel! scheerje me, hoe is ’t! kan ik het nou bezien?
[fol. D6v]
KOEN. Y vuelt den rink, ja, wol.
IUR. Daer klapt yets op een stien.
HANS. Koenradus Barensteyn, je laet, gewis, wat vallen;
    Of zaeye, al willens, geld?
KOEN. Eyn drek! wat mag y kallen;
    (1325) Dat’s veel te goede waor.
IUR. Daar vil allijkwel wat.
    Daer licht wat wit’s. raap op.
KOEN. Gort loont y vrund.
IUR. Hoe dat?
KOEN. Het is den zeddel, on ’et blieken van oes eeten.
IUR. De duytzen! pas je daar niet meer op?
HANS. Ouwe scheeten!
    Wat’s aen die leurery? heeft Koenraed yets gebrek!
KOE. (1330) ’k Heb op mien zeil, in ’t schap, nichts dat eyn luttik spek,
    On miene Greit schol stoog het moel wol willen stoppen.
HANS. ô Koen! ik hoor’et wel, je soekt ons wat te foppen.
    Het schort een Raeds-heers Zeun, als ghy zijt, aen geen splint:
    Ghy houd de kas in slot.
IUR. De Suyer-kerck begint
    (1335) Daer al te speelen; dat zal van drie uuren weezen.
HANS. Ik hoor den dams-klok slaen.
IUR. Hier is wat aêrs te leezen.
    Koenradus roep; nu knap: of zoekje naerje mond?
KOEN. Drie heft de klok.
HANS. Dit deur, verby den swarten Hond.            Binnen.


Hesuttam Bensnega, Najo à Sarsenewa, Catharina.
*
HES. Nou ben ik belust op singen, en springen.
NAJ. (1340) VVel makker ik stelmen keel.
    VVeetje wat nieuwe dingen?
    Hey lustig dan elk zen deel.
HES. VVat dunktje van korte Steven, die even
    Zen krukken heeft afgeleyt?
[fol. D7r]
NAJ. (1345) Die tijt al weêr an ’t weven,
    Tot Krijntje, by Trijntje de meyt.
HES. Dat Ventje met blaeuwe kaken, die ’t laken
    Lest an Mooy-Dieuwertje schonk.
NAJ. Die kan geen nooten kraken,
    (1350) Hy slacht ons Pietje pronk.
HES. Hoe kon Broer Lubbert zen bollen, lest rollen,
    Op Simens geslegte baan.
NAJ. Die snoeper moet altoos krollen,
    Al zach ’et zen wijf ook aan.
HES. (1355) Dat kittelorige quantje, Swart-Iantje,
    Heeft van Aarjaantje de schop.
NAJ. Dat loof ik heel wel, Bleek-Antje
    Heeft van ’em een Kerremis-pop.
HES. Maer zel hy ’er moeten houwen?
NAJ. (1360) Ia trouwen.
HES. Zoo springt hy wis uit zen vel.
NAJ. Geen Pater met wye mouwen
    Verlost ’em uit deze Hel.
CAT. Nou, ’t is al lang genoeg van deze malligheid.
NAJ. Men keel is ook al schor.
HES. VVat dochtje van de meid
    (1365) Die flus dat lietje zong?
NAJ. Die merry wou wel trekken.
HES. Dat docht men zeper ook.
CAT. Hoe was z’in ’t trekke-bekken,
    Ging ’t ook al reed’lik toe?
NAJ. Heel abel, by men keel.
CAT. Ze luisterde, zo ’t scheen, heel vinnig naar de veel.
NAJ. Daar was geen schorting an, zy kon’er dingen aardig.
    (1370) Heur leste kabrijool was wel een daalder waardig.
HES. Ia, sprongze die zoo fraey?
NAJ. By gut, heel naar de kunst.
HES. VVat gafj’er?
NAJ. Niet een speld. ’k had al den bras om sunst,
    Zeit bremer Hans.
[fol. D7v]
CAT. Om niet?
NAJ. Wat zou men daar van geven?
CAT. Geen wijn?
NAJ. Een pintje, dat ’s beneên op ’t lag’ geschreven.
CAT. (1375) Wel zeper, ’t is heel mooy, dat hebben wy betaalt.
NAJ. Hy is, die ’t zo niet weet te schikken, veer verdwaald.
    Dat op veel schijven loopt wil dies te beter glyen.
CAT. Dat is de waarheid vaar: maar tyen hebben tyen.
HES. ’t Is nu u beurt geweest; maar d’onz’ is voor de hand.
NAJ. (1380) Pas ook maar snedig op as ’t slaags koomt.
Klepper-wacht roept binnen.
    Klep. Brand, brand, brand.
HES. Wat droes is daar te doen?
    Klep. Brand, wapen, wapen, wapen.
    Brand, buren brand, sta op.
NAJ. De drommel mocht hier slapen.
    Is dat by gort een keel?
    Klep. Brand, brand.
CAT. Waar of ’et is?
HES. Het lijkt hier after wel.
NAJ. O broek! ’k heb zulk een pis,
    (1385) Ik teeg, was ik ’er by, zo datelik an ’t struylen.
HES. ’t Zou hellepen daar ’t quam.
CAT. Lach jey? ik zou wel huilen,
    Zo bang is my men hart.
    Klep. Brand, brand, koom voor den dagh.
CAT. De Dams-Trompetter blaast zo droevig as hy magh.
    Klep. Brand, brand, brand, brand, brand, brand.
NAJ. Hoe gaat die mof de snater.
HES. (1390) Daar gunssen zie ’k de vlam.
    Klep. Help, water, water, water.
NAJ. Ik vlieg ’er eens naar toe.
HES. Wel wacht wat, ik wil meê.
CAT. Ik ga daar ginder weêr.
[fol. D8r]
HES. Dat ’s wel: ga jey in vreê.
    Wy komen flus je by.


Pedro de Burgos. Klepper-mannen.
PED. De deur is noch gesloten.
JUR. Zy slapen Kappetein.
PED. Knap. wiltze eens open stoten.
JUR. (1395) Brand.
PED. Claudi, brand, sta op.


Claudio, Pedro de Burgos, Dorothea, Klepper-mannen.
CL. Brand! heer is ’t dichte by?
PE. ’t Is in u eigen huis: maar an de achter zy.
CL. Zabynaja, breng ligt. waar vind ick hier mijn kleeren?
PE. Koom snoepers, ’k zelje nou dit snoepen wel verleren.
    Dus mooy twee vincken hier te vangen in een net.
DOR. (1400) Och Pedro laatme los, ’k lag maar alleen op ’t bed.
    ’k Heb hier te gast geweest.
PE. Daar spreekje ware woorden.
    De kost was u zo zoet, dat ghy geen roepen hoorden;
    Of op de brand niet docht.
CL. Nu Pedro laat ons gaan,
    Ik zal ’t met u verzien.
PE. Ik kan dat niet verstaan.
    (1405) Mijn dienst vermag ’t ook niet om u zo vry te laten,
    ’k Vond u in overspel, dat’s volgens de plakkaten,
    Drie hondert guldens elk voor d’ eerste maal verbeurt.
CL. Ik lagh niet by de Vrouw.
PE. Dat’s waar, ghy wiert versteurt
    Door ’t roepen van de brand.
CL. Wel laat my zoo langh wachten,
    (1410) Dat die gedaan is.
PE. ’k Zal.
[fol. D8v]
JUR. Heer Kappetein, de krachten
    Der vlammen mind’ren. de koken leit om veer
    Daar ’t uit begonnen is.
PED. Pas wel op u geweer,
    En laat de Burgery op alle plaatzen gieten.
JUR. ’k Zal ’t doen.
PED. Ghy zult van my daar drink-gelt voor genieten.
    (1415) Koom zuyv’re Dorothe, ga met uw’ liefste voort.
DOR. Ai my! hoe kloptmen hart.
PED. Ghy zijt noch niet versmoort.
    Had ik u niet gewekt ’t had slimmer afgelopen.
DOR. Ooyme.
CLAU. Zwijg stil, het is met gelt wel af te kopen.


Magdalena. Zabynaja. Elisabetha.
MAG. Zabynaja, wat raad, hoe dekmen deze schand?
ZAB. (1420) Die zaak lijt gants geen last. ik zorgde dat de brand
    Meer schade aan ons zou doen. dan ’t luk is ons noch gunstig.
    Ik heb haar flus weer vry.
ELI. Ja wel je bent heel kunstigh,
    Indienje dat beschikt, eer dat ’et ruchtbaar word.
ZAB. Dat zel ik doen. lang my die borst, en deze schort,
    (1425) En dan jou kapertjen. ’k zel door dat goetje maken,
    Dat ik gevangen blijf, en dat zy vry zal raken.
    Neem jey ’er zamen waar, en brengt ’er stil naar huis.
MAG. Je praat of ’t zoo al was.
ZAB. ’t Zel zijn, zoo waar dat kruis
    Daar in men handen leit.
ELI. Ja wel, ik zel verlangen
    (1430) Hoe ’t gaan zal.
MAG. Heer hoe blijd zal haar heur man ontfangen,
    As hy ’er weer ziet, want hy heeft ’er wel gezint.
ZAB. Koom in. dat ik begin: ’k heb toch al voor de wind.
Verpoozinge.


[fol. E1r]
Elizabetha. Zabynaja. Magdalena.
ELI. Gut, maakteje dat klaar, ’t zou zeper aardig wezen.
ZAB. Stil. ik weet de Suppier door woorden te belezen
    (1435) Dat hy me binnen laat.
MAG. Zoo moer! hy is geen kind,
    Al ziet hy zoo wat nesk.
ZAB. Ik maak hem daadlik blind.
MAG. Hoe blind? Zabynaja,wat wilje daar mee zeggen?
ZAB. ’k Zal hem op yder oog strax een rijxdaalder leggen,
    En duwen hem daar by een logen in de hand,
    (1440) Die hy geloven zal.
ELI. Ja hebje dat verstand,
    ’t Zal, meen ik, dan wel gaan: want men kan, met de schijven,
    En ronde goden, by dat volkje, veel bedrijven.
MAG. En die hem dan, daar by, wat stemmig houden kan,
    Koomt licht’lik tot zen wil.
ZAB. ô Heer! ick weet ’er van.
    (1445) ’t Geld is een sleutel, en ’t sluit alle sloten open.
MAG. Dat ’s waar: maar of ’et hier zo metje af zal loopen,
    Daar twijffel ik noch an.
ZAB. Ik stel men kunst te werk.
    Neem jey ’er ginder waar.
ELI. Waar?
ZAB. By de Nieuwe-Kerk.
    ’k Zal zeggen dat ze die verby moet gaan.
MAG. Dat ’s wel.
    (1450) Wy passen daar dan op. zie datje ’t zoo bestel:
    Maar maakt ’et kort.
ZAB. Ik zal. wilt niet te zeer verlangen.
    Guilelmo de Suppier. Zabynaja.
SUP. Wat zegje kijnt?
ZAB. Men Heer zit met zen meid gevangen,
    Daar was ik graag eens by, zoo ’t u believen was.
[fol. E1v]
SUP. Wat hebje in deze korf?
ZAB. Wat eeten.
SUP. En in ’t glas?
ZAB. (1455) Wat wijns.
SUP. Maar wanneer zijn die lieden hier gekomen?
ZAB. Zy zijn voor-leeden nacht van Pedro meê genomen.
SUP. Daar kanje noch niet by: want zy zijn niet verhoord.
ZAB. Ai laat ’et zijn. Hou daar.
SUP. Ja wel, ’t magh rechte-voort
    Niet wel geschieden.
ZAB. Nou, ai lieve laatje zeggen.
SUP. (1460) ’t Is my verboden.
ZAB. ’k Maghje noch een pleister leggen,
    Dat zie ’k wel. koom, hou daar. is nu de pijn gedaan?
SUP. Ik magje, om datje me zoo bid, in laten gaan:
    Maar maak ’et niet te lang.
ZAB. Dat hoefje niet te dencken.
    Suppier. Dorothea.
SUP. Wel brengje ’t goet weer om?
DOR. Ja ’k magh het jou wel schencken.
SUP. (1465) My! wel hoe koomt dat by?
DOR. Zoo zijn die luy bedroeft.
    Zy hebben van de kost of drank niet eens geproeft.
SUP. Je meester ook niet?
DOR. Neen.
SUP. Waarom?
DOR. Och Heer! zy klagen,
    En zeggen, ’k nut geen spijs voor datwe zijn ontslagen:
    Ga jeyje best weerom, en neem het huis wel waar;
    (1470) Vereert dit de Suppier.
SUP. Maar stellen zy ’t zoo swaar?
DOR. ’t Schijnt ja.
SUP. Dat ’s malligheid, en dolle luy ’er ranken.
DOR. Kluif jey dit hoen.
[fol. E2r]
SUP. Wel an.
DOR. Ik hebje te bedanken.
    ’t Is hoog-tijd om te gaan.
SUP. Wel ik bedank jou ook,
    Koom, alsje wil, eens weêr.
DOR. ’k Hoop neen.


Magdalena. Elizabetha. Dorothea.
MAG. Wel is ’et spook,
    (1475) Of droom! Elizabeth, ai kijk eens uit uw oogen.
    Is ’t Dorothe?
ELI. Wel jaa ’et, of ik ben heel bedrogen.
MAG. Ja z’ is ’t.
ELI. Voor zeker ’k zie mijn kaper op ’er hooft.
MAG. Dat is een slimme feex.
ELI. Ik had ’et niet gelooft.
MAG. Nou stemmig, spreek ’er an.
ELI. ’k Moet eerst men mond wat schikken.
    (1480) Och! binje daar men moer? ’k beswijm schier door ’t verschrikken,
    Van blijdschap, nou ’k je zie. Hoe raakteje toch vry?
DOR. Door list. Zabynaja zit in de plaats voor my,
    En ik ben dus, in schijn van haar, weer uit-gelaten.
ELI. Gantslichters, dat ’s een trek.
MAG. Laat Pedro nou wat praten;
    (1485) ’t Zel weezen: houd u mond, en schen geen eerb’re vrouw,
    Wy zien hier beter blijk.
ELI. Zabynaja is trouw.
MAG. En, daar by, loos.
DOR. Dat ’s waar: maar niemand dit te zeggen.
MAG. Neen zeper, ’t zel by ons wel dicht begraven leggen,
    Zijt, daar in, maar gerust: ’k beet liever op men tong’
    (1490) Eer ik ’et repte.
DOR. Wel jey ook?
ELI. Och heer! ik wrong’
    Haar daatlik uitmen mond, begon ik dit te denken.
[fol. E2v]
    Ik ’t zeggen! lieve moer, ’k zel eer men zelf verdrenken.
DOR. Hoe laat is ’t rechte voort?
MAG. Zoo even hallef tien.
DO. Wie weet hoe dat men man wel naar men uyt zal zien.
ELI. (1495) Ja! ik geloof gewis, dat hyje, met verlangen,
    Al waght.
DOR. Dat ’s wis.
MAG. ’t Is tijt. koom spoedenwe onze gangen,
    Al recht uit naarje huis.
DOR. Maar zelje met men gaan?
MAG. Ja trouwen:
ELI. Dat moet zijn. ’t zal dies te beter staan.
DOR. Dat ’s zoo. koom dit dan in. dat gast-maal zelmen heugen,
    (1500) Al leefde ik noch zoo lang.
MAG. Daar koomtje man ons teugen,
    Naar dat ik recht kan zien.
DOR. Swijg stil, hy is ’t, zo waar.


Bonifacio. Dorothea. Elizabetha. Magdalena.
BON. Dat heb ik wel gepast.
    Mijn Engel, benje daar;
    Waar blijfje toch zo lang? ik kon in huis niet duren;
    Zo bang was me men hart. ’k heb heele en halleve uren
    (1505) De gantsche nacht getelt.
DOR. ’k Geloof dat zeper wel.
    Ik was mee heel begaan, ’k bin noch niet opmen stel,
    Zo ang was ik voor jou.
BON. Daar is niet aan gelegen,
    Nou ikje dus gezond en wel heb weêr gekregen:
    Mijn meeste zorrig was voor eenige ongeval.
    (1510) ’t Is donker in de nacht, en ’t loopt nu over al
    Vol dronkerts, en geboeft. hoe binje toch gevaren?
DOR. Al wel.
BON. Dat is me lief.
[fol. E3r]
ELI. De Juffer had ons garen
    Noch dezen heelen dagh gehouden; zo verblijd
    Was zy met Dorothe.
DOR. Wat had ik ook een strijd,
    (1515) Eer datze me liet gaan.
ELI. Dat ’s waar.
MAG. En al ’er praten
    Was: blijf, ik zelje man hier daatlik halen laten.
BON. Ia zeper, zeyze dat! wel waarom bleefje niet?
DOR. Maar vaar! is ’t noch geen tijd?
BON. Ia ’t hartje lief: maar ziet,
    Ik gunje wel wat vreugd.
DOR. Neen ’t magh zoo heel wel sloeren.
BON. (1520) Wat hadje toch voor kost?
MAG. By d’ouwer-kercker-boeren
    Word zulke niet geschaft, as daar was toe gemaakt.
BON. Was ’t dan zoo puik, en zoet?
DOR. Och ’t heeftme zoo gesmaakt;
    Ik heb in jaar en dag zoo hartig niet gegeten.
ELI. Ik ook niet Dorothe, dat zeg ik, by men weten.
BON. (1525) En was ’er ook vol op?
MAG. Voor eerst een Venezoen
    In ’t midden, en daar by, voor yder vrouw, een hoen;
    Mooy op zen Spaans gestooft. daar na gebraden duiven,
    En snippen.
BON. Die zijn goet voor tijd-verdrijf te kluiven.
ELI. Ja hadje z’ eens geproeft, ’t is heel een ander slagh
    (1530) Van braden as wy doen, of jey je leven zagh.
BON. Noch lekkerder?
ELI. ô Heer! dat lijkt niet by malkander.
    De snippen waren zoet, en ’t zopje mooy wijn-schrander.
DOR. Ik at daarin, een jeugd.
MAG. Zoo deed ik deeglik ook.
DOR. Ja vaar, je mien dat ik vry mooytjes bra en kook:
    (1535) Maar ’t het ’er niet eens by.
ELI. Hoe hebben jou de vladen,
[fol. E3v]
    En waaffelen gesmaakt?
MAG. ’t Oog was niet te verzaden:
    Maar ’t schorten an de buik, dat ik niet eten kon.
ELI. Wat was dat zoete wijn!
DOR. Niet waar! daar door begon
    Mijn vreugd en vrolikheid van langer hand te wassen.
MAG. (1540) Het ging, met my, zoo ook.
BON. Veel druppels worden plassen.
DOR. Daar ging een gouwe kop op u gezontheid om.
BON. Op mijn gezontheid?
DOR. Ja. mijn tong was eerst schier stom:
    Maar zy wierd, daar door, los tot praten en tot zingen.
BON. Ik ben, daar in, verheugd.
ELI. Jey kon wel lustig springen.
BON. (1545) Wat, hebje meê gedanst?
DOR. Wel lustig.
MAG. Alle vier.
ELI. Me juffer ging ons veur, en dwong ons zeper schier,
    Eer Dorothea wou.
BON. En liet z’ er niet bepraten?
ELI. Och jaze.
DOR. Lieve kijnt men kon dat daar met laten,
    Zoo lietze speelen, op de Fluit, Vyool, en Bas.
BON. (1550) Wat zegje van me-vrouw.
DOR. ’t Leek oft ’er bruiloft was.
MAG. Nou Dorothe, ’t is tijd. ik hebje te bedanken
    Voor goed gezelschap.
DOR. Hoe! wat zijn dit toch voor ranken,
    Koom altoos meê in huis.
BON. Wel ja ’t is zoo gezeid.
MAG. Denk datmen man meê wacht.
DOR. Struif, struif, jey hebt een meid
    (1555) Die ’t werrik voorje doet.
ELI. Mijn tijd is ook verlopen.
DOR. Een omme zientje maar. je zelt geen land verkopen.
ELI. Dat is wel waar.
[fol. E4r]
DOR. Wel nou, waar zorrigje dan veur?
ELI. Koom Magdalena.
MAG. Ik ga datelik weer deur.
DOR. Dat ’s wel, je zelt hier ook geen zeven uren blijven.
MA. (1560) Men man zou, zo ik zulcx nu deê, wel dapper kijven.


Hesuttam Bensnega, Najo à Sarsenewa, Pedro de Burgos.
HES. O bloed! dat’s wel geholt.
NAJ. Hoe vaart’et met je bol?
HES. Z’is schier an duigen, en ze dreytmen als een tol.
NAJ. Zo is’t hier meê gestelt. hoe kan ’t ook anders vallen?
    ’t Is in de derde week dat ik begon te mallen,
    (1565) En ’k heb in al die tijd geen nacht te deeg gerust.
    ’t Is zeeker wat te lang.
HES. ’t Is niet. word jou je lust
    In zulk een korte stoot gebroken en benomen?
    Ik meen in d’ eerste maand noch niet weer t’huis te komen.
NAJ. Y gort hoe praetje ook?
HES. Ja, dat zweer ik by men keel.
    (1570) Bleek-Ael, Mooy-Els, Catt’lijn, Stijn, Griet, Swaan, Swarte-Neel,
    Teun, Krijn, Kornelia, Klein-truy, Angeniet, Will’mijntje,
    Aegt, Diewer, Anthonet, Lijs, Klaesje, Marry, Trijntje,
    Susanna, Petronel, Jutt’, Hille, Judith, Klaer,
    Baef, Anna, Jacomijn, Helena, Baertje, Saer.
    (1575) Fem, Engel, Magdaleen, Fy, Rijkje, Cely, Doetje,
    Maey, Ienne, Ledia, Constans, Rebekka, Zoetje,
    Rins, Nies, Francijntje, Heil, Geert, Dibberig, Colet,
    En, holla! by dit goet moet ik noch eens te bedt,
    Eer ik bedaren kan. En dan weer by de boeren,
    (1580) Men zinnen wat vergaert.
NAJ. De duiker hoe veel hoeren
    Zijn daar wel in ’t geheel?
HES. Niet een.
NAJ. Niet een! hoe dat?
[fol. E4v]
HES. Hey, snaak! hier zijnder geen in deze heele stat.
NAJ. Wat volkje is dat dan toch?
HES. Gerieffelikke vrouwen;
    Of zustertjes van ’t gild, die altemets eens trouwen;
    (1585) Naar ’t zuivere geloof, dat Knipper-dollink dreef:
    Mijn geest begeert jou vleis, en zonder nicht of neef,
    Of maagdschap an te zien.
NAJ. Dat ’s een heel goed gevoelen.
    Daar maghmen onbeschroomt, en vry in ’t honderd woelen.
HES. Och jaje.
NAJ. In die gemeent begeef ik my dan ook:
    (1590) Want al dat ander volk heeft veel te knoddig spook,
    En krullen in ’er staart.
HES. Die zijn niet uit te drijven.
NAJ. Maar magh jou vollik hier vry leeren en vry schrijven,
    Naar hun gevoelen is?
HES. Neen ’t. ’t is noch onder ’t kruis.
NAJ. Hoo! op zen Socynjaens, zoo ywers in een huis.
HES. (1595) Wy hebben plaats genoeg.
NAJ. Al waren ’t varkens kotten.
HES. ’t Is ons al even eens waar datwe t’zamen rotten,
    Niet uitgesonderd, dan in geen gewijde ste?.
NAJ. Dat ’s op zen Pureteins, die volgen dat nou meê.
HES. Wy zijn, in dat stuk eens, hoe wel we veel verschillen,
    (1600) Naardien wy haar somtijts zoo stip niet volgen willen:
    Wy leenen Zondags noch aan ymand wel een hand,
    Zy niemand, op zen Ioods, al riepmen moord en brand.
NAJ. Hesuttam! Claudio.
HES. Ik had hem al vergeten.
    Waar vindmen d’oude zul? dat diendenwe te weten.
NAJ. (1605) Koom gaanwe eens aan zen huis.
HES. Hy ’s nou al op den tril.
NAJ. Dat weetje niet. zie hier!                  Pedro uit.
HES. Ia wel! het hoer-huis wil
    Gemaakt zijn, zeyde Floor, en zou een klooster bouwen.
NAJ. Mijn Heer dus haastigh voort?
[fol. E5r]
PED. ’k Zou wel een praatjen houwen,
    Had ik wat beter tijt.
HES. Is ’t altoos even drok?
PED. (1610) Hoe laat is ’t wel?
HES. Hoe laat? thien uren heeft de klok.
PED. Dat kan noch gaan. ik moet flus by de Schepens wezen?
NAJ. Wat zelje daar toch doen?
PED. Een aardig lesje lezen.
    Ik heb, voor leeden nacht, een jonker op ’et nest,
    In overspel beklipt.
HES. Dat ’s al een slimme pest.
    (1615) Wat was ’t toch voor een haan?
PED. Een van uw goe bekenden.
HES. Van mijn bekenden! wie?
PED. ’t Spul sel heel klugtig enden:
    Maar weetje niet wie ’t is?
HES. Neen. help ons uit den droom.
PED. ’t Is Claudio.
NAJ. Wat struyf! die slokker is te vroom.
HES. Hey! Pedro gekt ’er meê.
PED. ’k Doe niet. hy zit gevangen.
HES. (1620) Hoe na met zen Slavin?
PED. Ik zag ’er liever hangen;
    Dan die te vatten, neen, ’t is al een ander dier.
HES. ’k Zeg, ’t is Zabynaja.
PED. Wel hey! hoe gaet ’et hier?
    Scheerje men heelendal? wat meenje, ’k heb noch ogen.
    ’t Is Dorothe, en hy.
NAJ. ô Bloed! dat is een logen.
PED. (1625) Wat zegje, dat ik lieg?
NAJ. Behoudens heer uw eer,
    En ampt, maar anders niet.
PED. Wel zo dan, by zoo veer
    ’t Niet waar is, wil ik goed en leven wel verbeuren.
HES. Zoo ben je ’t nou al quijt.
PED. Moet ik me dan versteuren?
[fol. E5v]
    Hoe drommel is ’t met jou! wat zel hier noch geschiên?
NAJ. (1630) Wy hebben Dorothe huinochtend zelf gezien.
PED. Waar?
NAJ. In ’er eigen huis.
PED. Daar moest geen een meê spelen.
HES. Foey! schaamje, een eerb’re vrouw heur eer en faam te stelen.
PED. ’k Geloof men selven best.
HES. Loop heen beziet ’et dan,
    Daar staat ’er huis, z’ is in de winkel by ’er man.
PED. (1635) ’k Zeg dat is gogel-spel, is zy zoo los gekomen.
NAJ. Zabynaja zit vast.
PED. Ik heb haar meê genomen.
HES. Hoor, hadje dat gedaan zy zat voor zeker vast.
PED. ’k Ga naar de boeyen.
NAJ. Wel wy meê, beleefden gast.
HES. Ghy hebt, met zulk een werk, u meeste goed veroverd.
PED. (1640) Is zy ’er uit, zoo heeft de droes haar uit getoverd.


Suppier. Pedro. Hesuttam. Najo.
SUP. Men Heer zin jey daar?
PED. Ia. hoe vaart dat volkje al,
    ’t Geen ik te nacht hier broght?
SUP. Vast in de groote val.
    Hy zingt.
PED. En ’t vrou-mensch ook?
SUP. Neen, dat doet niet dan krijten:
    Zy zou, in dien ze kon, haar zelfs de keel af-bijten.
PED. (1645) Ik voegme boven: want de Schepens zijn gereed
    Om hen te hooren. ga, doe jey ’er deze weet.
SUP. Wel an. dat ’s na ’er zin, en zoo ze ’t zelfs begeeren.
PED. Koom wilje meê?
PED. Verwis.
PED. ’k Wed datje voor de Heeren
    Uw monden snoeren zult, al zijn ze nou wat rad.
    (1650) De juffer zit noch met me jonker in ’et gat.
[fol. E6r]
NA. Dat ’s goet, dan zullenze u, in die tijd, niet ontsnappen.
    Maar ’k wed men zel haast uit een ander vaatjen tappen.


Eerste Regter, Pedro de Burgos, Tweede Regter.
1 REG. Wel Heer, wat ’s d’oorsprongk, of de reden van de zaak,
    Daar om ghy vierschaar spant?
PED. Mijn Heeren ik eisch wraak,
    (1655) Of straf op overspel.
1 REG. Men zal ze u niet ont-zeggen:
    Indien ghy deze twee vond by elk-ander leggen.
PED. Mijn Heeren ik heb zelfs hen op de daad gevat.
2 REG. Verhaal ons op wat wijs.
PED. Ik ging te nagt de stad,
    Ia alle straten door, om, naar mijn plicht, te letten
    (1660) Hoe ’t met mijn wagten stont. mit hoorden ik trompetten,
    En klok en ratels gaan, en over al geluit.
    Ik zag, van ver, de vlam, dees spreyde zich wyd uit,
    En wies stijf door de wind: de burgery ontwaakte.
    Ik vloog ’er voort na toe; maar toen ik ’t huis genaakte
    (1665) Was ’t rond-om dicht in ’t slot, al ’t volkje lach en sliep,
    En buiten alle zorg: zy hoorden, hoe men riep,
    En kreet, gants geen gewag. ik stiet de deur strax open,
    Daar door quam Claudio, in ’t hemd, in ’t voor-huis lopen,
    En zag geheel verbaast, hy hoorde wat ’er was,
    (1670) En vloog weer binnen, maar ik volgde hem. zoo ras
    Ik in de kamer quam daar ’t ligt was, door ’et branden,
    Vond ik ’er Dorothe te bedde, die ’er handen
    Vast wrong, en luids keels kreet, zo haast ze my zag staan.
    De brand wierd voort geblust, zy mosten met my gaan;
    (1675) Hoe wel my Claudio door gelt zocht te bekoren
    Hen vry te laten.
1 REG. Wel, men zal ’er daar op hooren.


[fol. E6v]
Suppier, eerste Rechter, tweede Rechter, Claudio, Pedro de Burgos, Sabynaja, Hesuttam, Najo.
SUP. Gelieft men Heeren yets?
    1 Re.Breng de gevangens hier,
    Die Pedro nu te nacht verlost heeft uit’et vier.
SUP. Mijn Heeren, bey te gaar?
1 REG. Neen, een.
SUP. Wie van hen beyden?
1 RE. (1680) Breng eerst den Edelman.
2 RE. Zo kan men onderscheiden
    Wat yeder hier bekent, en wikken ’t in de schaal
    Der reden, daar ’et regt op dreyt, en t’ eenemaal
    Op steunt.
1 RE. Wel Claudio, hoe zijt ghy dus vervallen
    Van eerbaarheid en deugd; dat ghy, in ’t dertel mallen,
    (1685) Uw naam en faam versmoord, en u vermaart geslacht
    Dus schent?
CLA. Mijn Heeren, hoe versta ick dat?
1 RE. Te nacht
    Heeft Pedro u, men vrunt, in overspel bevonden.
CLA. In overspel! dat’s vreemt. ik ben noch ongebonden,
    En aen geen vrou getrout; dies breek ik ook geen Echt
    (1690) Al slaap ik by men meit.
2 RE. Hou u niet eens zo sleght.
    Heeft Dorothe geen man?
CLA. Mijn Heer, wat’s dat te zeggen?
    Ik ken geen Dorothe.
1 RE. Gaat ghy dan by ’er leggen,
    En kenj’er niet?
CLA. Mijn heer, lagh ik by Dorothe?
1 RE. Ja.
CLA. Waar?
2 RE. Waar! in u huis, of op uw leegerste?,
    (1695) Zo ghy dat best verstaat.
CLA. Ik heb de vrouw met oogen
[fol. E7r]
    Mijn leeven nooit gezien: hoe word ik dus belogen?
1 RE. Die praatjens gelden niets. wy weten dat het waar,
    En zeeker is.
CLAU. Hoe dat?
1 RE. Hoe dat! vermits men haar
    In onze sloten heeft, die met ’er eigen woorden,
    (1700) U overtuigen zal.
CLAU. Ja wel, mijn oren hoorden
    Nooit wonderlikker ding. mijn heeren is het spot,
    Of errenst?
2 RE. Vraagje dat?
CLAU. Wel jaa ’k. is Pedro zot,
    Of blind? of ben ik dol? of zijn dit toveryen?
    ’t Is waar, dat ik te nacht die spijt en hoon moest lyen,
    (1705) Dat hy my als een boef liet kneev’len, naar zijn zin,
    Maer met geen Dorothe.
1 RE. Wie dan?
CLAU. Met mijn Swartin.
    ’t Is mijn Zabynaja die hy heeft meê genomen,
    En die hier ook noch zit.
2 RE. Zo! ’t zal noch schooner koomen.
1 RE. Is ’t uw’ Swartin?
CLAU. Ia Heer, die vond hy op mijn bed.
    (1710) Is daar in yets verbeurd? ik voeg my naar uw wet;
    En wil de boeten, heel gewillig, voort betalen.
1 RE. Guilelmo, ga terstond het vrou-mensch hier eens halen,
    ’t Geen Pedero te nacht, met Claudio, hier brocht.
SUP. Wel heer.
2 RE. Ghy hebt dan nooit om Dorothe gedocht?
CLAU. (1715) Neen heer, ik ken ’er niet.
1 RE. Wy zullen u geloven
    Wanneer wy ’t zelver zien.
CLAU. De waarheid leid staag boven.
    En daar is mijn bewijs.
1 RE. Wel Pedro, zijtge blind?
    Is dit nu Dorothe?
[fol. E7v]
PED. Is ’t niet?
2 REG. Dat zou een kind,
    Halfslapende, wel zien.
CL. Hy is al in de bonen.
1 RE. (1720) Die faal is al te groot: hoe kan men dit verschonen?
    VVant Dorothe is blank, en dit is een Swartin.
2 REG. Ziet ghy niet beter toe: dat ’s niet naar onze zin.
PED. Mijn Heeren, ik ben oud.
1 REG. Dat kan me niet ontkennen.
PED. ’k Zie zomtijts niet te wel.
2 REG. Een eerb’re vrou te schennen,
    (1725) Daar is al meer aan vast, dan ghy u voor laat staan.
PED. ’k Beken dat, heer: maar dit ’s onwetende gedaan.
1 RE. ’t Is daar me niet genoeg, ghy hebt heur eer gestolen.
CL. En my gewelt gedaan.
PED. De kloekste kunnen dolen.
    Het is mijn yvers schuld. ’k zal, op een and’re tijdt,
    (1730) VVel beter voor my zien.
1 RE. Schelt ghy dan Claudi quijt,
    En hou zijn breuk vergoed?
PED. VVel aan, heel graag mijn Heeren.
    Ik zou, al wou hy zelfs betalen, niets begeeren.
2 RE. VVat dunkt u Claudio, zijt ghy daar meê te vreên?
CL. Mijn Heer, ’t is nu geschied. wat zal ik doen?
1 RE. Ga heen.
    (1735) Ghy zult, voor u Swartin, geen schade of kosten dragen.
    Hoor Pedro, koom aan ons zo lichtlik niet weer klagen,
    Of ’t zal zoo niet vergaan; des zie wel watge doet.
PED. Mijn Heeren, ’k zal ’et doen.
PED. Schay uit jou mallen bloed,
    De dienst is u niets nut.
ZAB. Een kind zou hem bedriegen.
CL. (1740) ’t Koomt kluchtig, ’t geen hy zag, en deê, dat moet hy liegen.
ZAB. De loosheid en het gelt maakt alle krom-hout regt.
N. Dat ’s waar: die twee doen meer dan waap’nen en gevegt.
UIT.
Continue

Tekstkritiek:

Het lied van Hesuttam Bensnega en Najo à Sarsenewa in vs. 1339-1362 komt ook voor in de klucht van de Krollende Ritzaart (vs. 600-615) met een referentie in de liederenbank