Jan van Zwol - Margrietje

Jan van Swol: Margrietje. 1634.
Gedrukt door Jacob Thomasz Sergeant te Amsterdam; een deel van de oplage heeft een nieuwe titelpagina voor de uitgever Jan Phlipsz van Steenweghen in Rotterdam.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton087570 — Ursicula: Sergeant en Van Steenweghen
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. *1r]

ZWOLS

Margrietje,

Ghespeelt op de Amsterdamsche Academie, op Kermis,
ANNO 1630.

[Gravure: scène uit het spel]

t’AMSTERDAM,
________________

Ghedruckt by Iacob Thomasz Sergeant, woonende inde
Thuyn-straet in S. Joris. ANNO 1634.

[fol. *1r]

ZWOLS

Margrietje,

Ghespeelt op de Amsterdamsche Academie.

[Gravure: scène uit het spel]

TOT ROTTERDAM,
_________________

Voor Ian Phlipsz van Steenweghen, Boeckvercooper, woo-
nende by de Beurs. ANNO 1634.

[fol. *1v: blanco]
[fol. *2r]

Het Inhoudt.

MARGARETA, een ont-ouderde Dochter, onder hoede van Adriaen, by-genoemt Grim, eene in gierigheydt veele oude opweghende, wordt ghewilt ter eere van Frederick, ende soo verre ghevleyt, geholpen van weersin van te deune opsicht, dat sy ruymte kiesen, den and’ren honck wijsende, in welcke loop-wech Margareta, ghehielwieckt van angh en liefde, Frederick te vooren drijft, die wat traghende te comen, haer in trouwe doet aerselen, de nacht de opgaende vreese volmanende, vlucht, vercropt van spijte, Frederick onwetende, meer vliegende van vrolijckheydt te ylich, krijght kondschap, ontsint, dolt, ende weder by kennis, kiest de Landtwooningh, sijn droefheyt voedende met dagelijckxsche besoeckingh vande onder hun eenmael gekeurde plaetse, in Harders çiradie, gelijck oock Margareta, waer inne sy den anderen op’t laest worden kennende, met de meeste vernoeginge vorder haer trouwe vestende, in ’t bywesen ende met wille vande Heer van Noordt, Frederickx Vader, doch onwetende van sijn Soon, daer ghedwaelt in ’t naeloopen van eenich Wilt. waer over in hevicheydt ontstelt. dan van reden overwonnen brenght dese handelingh ten eynde.

Het Tonneel is in Stee en buyten.

[fol. *2v]

Personagien.

MARGARETA, het ghevrijde Meysje.
FREDERICK, Ionckheer van Noort, aenleggher.
ADRIAEN, byghenoemt Grim Ruwaert.
Vry-Heer van Noort, Fredericx Vader.

BELOT, Huys-Meyt
CLAES CLOMP, Huys-Knecht

}

van Grim.

PHILIPPO, Hoff-Ioncker,
IAN IOPPEN, oudt Hollander,

}

Vryers van Marg.

PIET VAECK
GOOSEN GEEUW
CORPORAEL
CRIMP

}
}

vier Stoepjes.

PRUTJE
PLATJE

}

twee Gaeudieven.

Een Iagher, en Iaghers.
Stoet van Speelluy in Masques.

[fol. A1r]

ZWOLS

Margrietje,

Eerste bedrijf, tot een ingangh.

Belot uyt al singhende, geaccoutreert op’t Enghels.

COm hedder, com wedder, com Ritchart, com com, com kusme by en by,
Ho dideler, dideler, dideler dom, dom dom dom dom dom dom.

Claes Clomp met een naebauwighe Echo op Belots singhen.

Claes. Ho dideler, dideler, dideler dom, dom dom dom dom dom dom.
Belot. Ay my ick schrickte daer. Claes. Waerom? Belot. Om dat ick hoorde
(5) Mijn Echo uyt een Clomp, soo dreunich dattet smoorde
En doofde. Cl. Jae, de galm de smoor sangh inje schort,
Niet waer? Bel. Wel ruyckjet niet? Cl. Hoe, het Belot estort?
Belot. Jou schelm flocx van hier, ick beusem jou nae binnen.
Claes. Nouw Moer en steurje niet, ick wil jou vlas niet spinnen,
(10) Ick gun jou Ritcher ’t war. Bel. O Ritchert prette wens,
O Clomp: Cl. Wat ist Belot? Bel. O Clompje waer jen Mens.
Claes. Wel hey ben ick een biest? Bel. O neen, je bent een pronckje.
Claes. Een kool? Bel. Een dove kool, ondienstich. Cl. En waer toe?
Belot. Tot stovingh vande Pels. Cl. Gheen noot Belot, een Koe,
(15) In jy te grillich bent, die kanje me wel warmen.
Belot. Waer me? Cl. Wel hey Trijn Crimps, met d’uytloop van zijn Darmen.
Belot. Daer roost jou hielen an, wat rijtme dese uyl.
Claes. Jae wel, jae schoone bel, Ot wort van praten vuyl.
Belot. Van ’t stincken van je keel, flocx segh ick, spoel je backhuys,
(20) Je smet me suyverheydt. Cl. Jae wel, me Juffrouw kackhuys.
Belot. Ick segh blijf van mijn lijf. Cl. En jy benedens wints.
Belot. Och waer ’s mijn rieck-bal nu, och foey, maer foey hoe vuns,
Ghy stinckt, deynck ick, en trots den Wyth, of Bock, of Bonsingh.
Belot. Maer lieve, hoor Moer Ot, mijn hooft het sulcken gonsingh
(25) En windt-breeckingh ehad, de jonghst ghesloopte nacht,
Dat ick niet kroppen kan. Bel. Hoe, benje uyt elacht?
[fol. A1v]
Claes. Jae, van mijn selfs, ick mien van ’t tuymelen van mijn sinnen.
Ick droomde. Bel. Wat? Cl. Wat vreemts. Bel. Hoe nae daynck ick van’t minnen.
Claes. Wat seghje? Bel. Van dat jy mijn vryde, of soo wat.
Claes. (30) Ick mocht voor Tatolff jou, het hooft in’t vuyles vat.
Neen Moer, het was gheen vel, dat my het hayr de rysen,
’t Was transformation, de vacht die wou my grysen,
De Romp, die wiertme clam en nevelde van angh,
En ’t Bed, zwom wegh alleen van ’t zwetich drop-ghevangh,
(35) Ick was soo hiet als brandt en lilde lijck vervroosen,
Mijn kleur ontginghme, die, oock niet licht weer sel bloosen.
Belot. Altoos soo langh je noch voor Monseur Krauwel dient.
Claes. Ay scheert niet met die langhst, het is de Kock zijn vrient.
Soo segh ick; Bel. Jae seght voort. Cl. Soo docht my, sonder jocken,
(40) Ick kreegh een staert, ontrent, daer jy lest had de Pocken.
Belot. Met eeren had ick die. Cl. Heer hoe was icker an;
Belot. Hoe? wierdje biestich? Cl. Jae ick wierdt en Conterman,
Een Inglis Boy, o lart, en datelijck was ick doemelijck
Beticht van diefte. Bel. Hoe, dat maeckt ons Eng’lant roemlijck.
Claes. (45) Maer niet daer ick doe was. Bel. Wel, waerje in gheen vel?
Claes. O jae, Belot, o jae, maer ’t schrockte inde Hel,
Mijn ooghen tranen noch van smoock, en durven nauwlijcx
De luycken lichten, voor de schim van yets rabauwlijcx.
Heer hoe wast daer ghestelt, de wanden en ’t ghewelf
(50) Dat druypte smout, en smeer, ick twijffelde an mijn self,
Of ick ’t oock selve was, jae dwongh de tongh te vraghen
Soo juyst ’t ghevoel my vont, op ’t vatten vande slaghen.
Heer wat was daer een drock, het haghelde van spock,
En tijdtloos goetjen dreef lijck Byen inde roock.
(55) Hier wierter een erolt op splinters, uyt de smisse,
Ghe-enckelt van het ront, ghedubbelt van het splisse,
Gheslangh om door een spat te konnen, als het wrock
Des Duyvels schieten wou, gins was Krauwel en Kock,
Die pekelde de huyt met toors-drop om te dueren,
(60) Jae wierdt oock d’eene rugh ghepast, om daer te schueren.
Men touwde daer het vel met Bocken, en de Ploegh
Die voorde palm-dicht, mijn tongh is niet ghenough
Te snacken wat ick sagh. Bel. En jy wierdt mis edobbelt
Van ’t Zee-nat? Cl. Min noch meer dan ’t Schuytje als het hobbelt.
Belot. (65) Wel waerje Enghels niet? Cl. O jae; Bel. Soo waerje vry.
Claes. O neen. Bel. Je lieght Claes Clomp. Cl. Wat rytme deuse Pry.
Ick segh, om dat ick was juyst staertigh lijck een Enghelsman
Soo nam de Duyvel vat, en boeyde mijn het henghels an,
En dreef my barrevoets, door Water en door Vier
[fol. A2r]
(70) In’t ruym van d’Hel. Bel. Ay waer? Cl. Maer in’t Enghels Quartier,
Daer danste Humfrey voor, en leerde Robbert duycken
In ’t Kennip-ront, en Jems, verplet van leghe fuycken
Boogh noch de vinghers om te haecken door ’t gheteen,
En Ritchert prette wens, most suyghen, en nae’t scheen
(75) Soo vingh zijn neus vast roock van stom ghenepen Poepen,
En Dudley galmde schor van al ’t couragie roepen:
Tamteller en his Wijf vervroosen oop den aer,
En keghelden, soo vast, oft in een Winter waer.
Dit kon ick kycken noch met onghewolckte ooghen
(80) Soo langh, tot dat een roep in ’t doncker quam ghevloghen,
Vat Hencker-Heeren vat, het vonnis is ghegaen,
Paert staert an staert, o lart! doe moster Clomp me aen,
De krul viel vande heup, de start, wiert slanck en sleepich,
Soo flocx, een Hel-beul, my aen Holiday greepich
(85) Vast strenghelde, ick bad en prachte, maer de Wrock
Had naulijcx staert an staert, of wiirp ons over een stock,
Daer hinghen wy verkeert by koppels, om te drooghen,
Tot, dat de wackerheydt mijn droom ontdee in looghen.
Allijckewel, soo dunckt my noch, dat my de kop
(90) Verdickt is van ’t ghehangh. Bel. Ick wou dat jou een strop
De keel had toe eschroeft, soo souwen nou jou wanghen
Van spot-windt, ronden niet, jou rechte half-ghehanghen.
Claes. Jou sterte dief. Bel. Wacht, wacht, ick droom wel mee eens wat.
Claes. Droom jy van lappen, Hoer, jou Ketel het een gat.
Belot. (95) O was ick Kattigh nou ick stroockte jou met krabben.
Ghemorghen Meester Grim.

Adriaen Grim aensienlijck out, op’t Hollants statich uytgheset.

Grim. Wat is hier weer te labben?
Ist weer krackeel om ’t jocx? Clomp veter my de Bronck.
Claes. Hoor goe Adriaen Grim, Belot rispt vloeck op vloeck.
Belot. En Clomp die gaept alliens al of hy ien wou byten.
Claes. (100) Wel, wil jy steelen Moer ick macht jou wel verwyten.
Belot. Wat steelen hanghe-bast? Cl. Dat weetje Wortel-teef.
Belot. Wacht, flocx ick siften sel jou woorden, met een seef
Daer aen mijn kneuckels staen. Grim. Of ick sel’t jou doen smarten.
Segh Clomp wat ist? Cl. Maer hoor, Belot het Apestarten
(105) Estolen, en enayt aen ’t rugh-bien van wat Enghels.
Belot. En Claes de klepel het ontstoolen, van wat benghels.
Claes. Nou is de sloor soo groots, se mient se het wat bonts,
En quispelt over Huys, en wordt te met soo monts,
Soo gapigh, as een geut, een sluys-gat, of een Oven.
Grim. (110) Wat seghje? Cl. s’ Het een Pels, en is van ’t krijt bestooven.
Grim. Moeyt jou dat Clompe-kynt? Cl. Se setter Meyers in,
[fol. A2v]
En lustet heur, se klopter eyghen Ayers in.
Grim. Ha, ha. Bel. Hoe lachje, Heer? Gr. Wel lachje mee niet Ot?
Belot. Daer is wel reden, maer, ick lach niet om een Sot.
Claes. (115) Soet Heer, die Broeck is vast. Gr. Belot, raijcs mijn Schoenen.
Belot. Daer is de Borstel Claes. Gr. Neen, wilt de Muts maer boenen.
Het veghen slyt te veel, de Beusem is een Brack
Die’t kael op doet, daer ’t school, en ’t blaeuw in ’t graeu verstack.
En’t vuyl, dat schut te met ’t gheen op de Wal sou byten,
(120) Ist mors wat onghesien, ’t waert weer de Broeck van slyten.
Hoe handel iy mijn kraegh met sulcke lompe handt,
Of daynckje niet, dat’t is een menschen halse-bandt.
Belot mijn povers moer. Bel. Ick haelse uyt de Treck-la.
Grim. Of laetse, ’t weer dat morst, mijn dunckt ick inde dreck sta
(125) Soo slijckt het op de straet. Loop Clomp nae boven siet
Of oock de Lucht in’t West, den reghen-rock uyt schiet;

Clomp schielijck binnen en weer uyt.

De Mist betuyght nochtans, in ’t vallen, dat ’t wil klaren.
Claes. Heer Grim, de zuyer Son die is gaen speule varen.
De Wolcken zijn oneens, en dringhen schier den aer
(130) Te barsten. Gr. ’k Docht het wel, mijn borst gingh my soo zwaer
In ’t opstaen, en soo schor, al hadse willen rispen,
En d’exsters* aen mijn voet, die klappen sonder lispen,
Ick weet niet watme schort, ’t lijf wortme Almenacx,
Wilt ’t weeren, ’t weet de voet, wilt Winteren, d’hiel wort kacx,
(135) Of ’t grilt een door ’t lijf, wel aerhalf Jaer te vooren,
En wackert wat de windt, stracx voel ick ’t an de Ooren,
En mistet, ’t raspt de borst, en mottet, ’t vylt de Tant,
Wat is de oudtheyt? Cl. Een rechte stoocke-brandt.
Grim. Wat seghje? Cl. Maer ick segh jou Ouderdom is weerlijck,
(140) Se slacht mijn buyck. Gr. De tijdt slyt wel, maer maeckt weer eerlijck.
Claes. Heer Grim de Son die het de dach al langh esplist,
’t Is over middach Vaer, heb jy jou oock vergist?
Grim. De oudtheydt wit het Hooft, lijck Snee de bruyne tacken.
Claes. Au, au. Gr. Wat ist? Cl. Maer Heer, mijn Maegh is an ebacken.
Grim. (145) Daer toe ist vasten goet. Cl. Neen Heer ick segh, s’ is jeucx.
Grim. Soo krautse. Cl. O mijn buyck. Gr. Wat isse? Cl. Maer s’ is kreucx.
Grim. Ontploytse. Cl. Wel eseyt, had ick maer een graetje
Wt ’t rugh-bien van een Os. Gr. Jae ist een hongher praetje.
Claes. Neen Heer, gheen praetje, neen, gheliefje ’k wil mijn luyck
(150) Wel achter lichten, siet, siet, selfs dan in mijn buyck,
En vinje niet verroest de grendels vande deuren,
Soo wil ick, jae ick wil, mijn buyck-vulsel verbeuren.
Grim. Dat voelt allijckwel gheen oudtheydt, wordt ick graegh
Te eeten, ’t fleut weer of, met d’hongher vande Maegh
(155) Die ick heb op de zy, daer in de schyven klincken.
[fol. A3r]
Wech uyter wint Claes Clomp, mijn dunckt u aem wil stincken,
En Ot. Bel. Wat ist Heer Grim? Gr. Brenght flucx de Pot te Vuer,
Ick ty te merckt. Bel. Maer Heer de Pens is t’hans soo duer.
Grim. Wat Pens, ist niet St. Job, we willen Vis-dach houwen.
Claes. (160) Vier uyt de Broeck-bandt dan, soo selwe Cabbeljauwen.
Grim. Holla, die Coorsen, neen, een Spierinckjen ebruynt
In Vlays-drop, Heer dat smaeckt, in’t maer te veel niet kruymt
En welicht ’k vrees*, de Maegh daer van heur sou verkroppen
Ick weet, dit welt niet op. Cl. Wat mienje? Gr. Mossel-soppen.
Claes. (165) Daer vet jou Gansen mee. Gr. Wel hey, al weer verlet,
Mijn dunckt die pillen slickt, die het de naers verset,
Of isse selfs gheen Heer, kijck, dwinghse niet de voeten
Te keeren, of ick wil, sel ick eerst kacken moeten.
Ot, Ot, de stoel. Bel. Wat ist? Gr. Ras wackert inme tree
(170) Nae binnen Ot segh ick, Belot mijn Broeck. Bel. Daer mee.
Grim. Dat Clomp de Winter sla, mijn Veters zijn vernaghelt.
Ot ras een Mes. Bel. Laet los. Cl. Laet schyten, dattet hagelt,
Hy draeght zijn eyghen Broeck. Bel. Soo boender jy hem weer.
Grim. Kom Otje Moer, kom voort. Cl. Loopt heen jou malle Meer.
Grim. (175) O Ot het loopt het loopt, o Ot het loopt van kant an.
Belot. Waer? Gr. Sieje niet het vonckt, en roockt, al wasser brant an.
Claes. Mijn wondert dat mijn ’t lijf niet revelt van ’t ghelach,
Belot? Bel. Jae wel Claes Clomp. Cl. Hoe hebje heylghe dach?
Of schorter ’t veghen an? Gr. Claes, segh ick, flocx kom binnen.
Claes. (180) Wat ist Heer Arye Grim? Gr. Flocx boven iy an ’t spinnen,
Ick oordeel jou niet waert te eeten, voor den dach
Eblint is. Cl. Waerom Heer? Gr. Om dat ick ’t wil, jou lach
Sel ’t veurslach zijn van traen, en leghe darmen reutel.
Ot jaeght hem inde Balck, en kluyst hem, daer ’s de sleutel.
(185) Wat het een Mens oock al te stellen die het lijff
Wat heerich het, noch meer, als buerman met zijn Wijff,
Die om dat hy eens het, uyt schemp of wat te spytelijck
Sijn selven Moer enoemt, by Moer soo is verwytelijck
Dat sy hem boendert, in, en uyt in ’t vuyles vat,
(190) En noemt heur selven Vaer, jae welt te met het gat
Soo boven, dat de Jan dunckt hy wordt overreden
En smoort in Belis muts, ay brave Heerlijckheden
Van Heere Mannen, die heur laten aende Spil-
Ringh neusen, dat de Tas heur is alst Vrouschop wil.
(195) Neen ’k weet wel ben ick Heer, en wil ick huys-vooght blyven
Soo moet ick Ot en Clomp de duyghen t’samen dryven,
En wesen selfs de Hoep. Hoor wat een drock wast lest,
Clomp zwoer hy was wat Eels, en Ot sy was de best,
Clomp wees aen ’t buyckbien dat hy kon de steeck-speer draghen,
(200) En Ot dee blyck van snee, se was Ridder eslaghen,
[fol. A3v]
Daer hadjet an den aer, ick meende ’t was uyt jocx:
Maer neen, Ot wiert soo broecx, en Clomp soo onder-rocx
Dat d’hoofden raeckte ’t soeck, ick ronckte vast hout Moris,
Soo Ot, Rosbeyert wiert, en Clomp de Ruyter Floris,
(205) Wat dunckje had de biest zijn meeter niet ekent,
Sou niet St. Joris ’t huys my hebben of ement.
Maer holla, ’k kreegh de weet, waer van het vel soo ruymde,
’t Was haer vulsel, die de toom te mondt uyt schuymde.
Ick klaert nou andrs, neen, al sinse niet edost
(210) Met Huspot, kyck goeluy, Pottage mee is kost.
Niet dat de gierigheydt, de Pan-vis, toelaet bruyicheydt,
Neen, maer die Boter spaert die het de ware suynicheydt,
Die houdt het gouwe ront onschiftich, sonder sleet,
Lijck ick, die tendloos heb, hoe wel ick niet vergheet
(215) Te tellen, dach an dach, dat my deVinghers dicken,
En eelten van ’t gheschiet. O mijn! wout nootlot schicken
Een weer-sin in het jonck, mijn soetste Margareet,
Mijn toe vertrouwde pant, dan ’k vrees, ick vrees de neet
Sal mee al in heur Pels te met wat luysigh hipp’len,
(220) Ick siet al aende zwier, de voetjens loopen tripp’len,
En treejen, langhs de vloer, of ’t lijf had vallens lust;
En zaylt sy aen de Man, soo dryf ick vande Kust,
En vreemt, van ’t gheen ick haer al noch heb doen vervreemden,

Belot uyt.

O Groote-Vaders goet. Belot, mijn dunckt de Beemden
(225) Al groenen en het Loff, de Lovers Hymene
Al buyghen, tot een Krans voor Maeghdelijcke tree,
Nae ’t Choor. Wat doet ons Kindt? Bel. Se strenghelt vast heur Tuytjes
Met strickjes van de Man. Gr. Hoe? Bel. Lijck heur speul Kornuytjes
Wel d’een, als Diaen haer Maeghden naem uyt dee.
Grim. (230) Er trouwtse ’t is mijn doodt. Bel. En sterfje, ick sterf mee.
Grim. Segh? goelijcke Belot, waerom quam Doctor Kanje
Flus zwieren om de deur? Bel. O Heer, ’t was om de Franje
Die ick heb an mijn schort, te kussen, of jet weet
Hy vryt my. Gr. Is hy rijck? Bel. Hy mocht een kale Neet.
(235) Oock weet hy vande kunst soo veel als Meester Meelis,
Die voor sloegh, daermen gaept, dat daer het Buyck-vel heel is,
En dat een Menschen leck te stoppen is met Mos
Of Tou-pluys. Gr. Seyt hy dit? Bel. Hy blaesbalcktet wel trots
Wt bry-lippen, alliens al had hy alle krancken
(240) Esloopt u in sieckte, met zijn Marcuriale drancken.
Grim. Soo het hy uyt met jou? Bel. O jae, hy het de schop.
Grim. Ick meende hy Grietje socht. Bel. O neen, ’t was dese Pop
Daerom de drumpel sleet kreegh, van het strijcke-bienen.
Grim. Ot inje mijn recht brieft, sie daer je selt verdienen
[fol. A4r]
(245) Het Silver gheschier van Peet-Oom Sinnen Frit,
Niet van een Knaepje, neen, maer van de hiele rit
Der Eyer-baerden die soo sneegh op Grietje gissen,
Dat sy van angh ons stoep, ontverwen met anpissen.
Mijn walght de rekel-jaght, Ot segh ick kipjer een
(250) Met stort-drop, uyt de lucht, ick loof je selt alleen
Een stuyver winnen kynt, daer meughje vry op bouwen.
Gae heen nae Grietje toe, en schrickt heur af te trouwen.

Belot binnen.

Ick sleepje nae de Kerck. Maer Heer hoe holt de straet,
Dat doet dat Paerde-volck, ay my, jae wel wat raet?
(255) Ick strompel aller weegh, soo, soo sel ickje vynen
Mijn Mackers, daerse haer aen praete-vaertjes bynen.

Grim aen d’oversy ingaende.

Eerste Deel.

Margareta, Belot.

Margareta WAt seghje schorter an? Bel. An my? de kleur van Roosen,
Heer, dat de kille tijdt my ’t vel soo het vervroosen.
Margareta Dat vraegh ick niet Belot. Bel. Jae dat oock dat niet was
(260) Ick wou wel trotsen kynt, mijn Hennip by jou Vlas.
Margareta Segh hoe staet mijn het hooft? ist Kapje oock t’ondeghen?
Belot. Maer ’t is soo, grauwt de Hay stracx wilmer ’t huys mee veghen.
Margareta Mijn dunckt de Bouwen my te sluyck hanght. Bel. Van gheen noot,
Leeght maer de Meel-pot, ’k wed mijn Semel mee wort Broot.
Margareta (265) Wat prevelje Belot? Bel. Wou maer het Mesje snyen
Al ist gheen eer, kedaer ick teeghje selfs aen’t vryen.
Margareta Ach vryen schrander woort, hoe qualijck toeghepast
De vryen Maeghden, die met vryen raecken vast,
Gheboeyt, ghestrenghelt, in een niet t’ontwarren warnet,
(270) Voor dat des levens zeyn haer op de zwarte* Kar set.
En lijckewel Belot. Bel. O jae, je bent soo moy,
Laet sien jou doeckjen, Heer daer is al weer een ploy
Vergheten inde Kant, ’k segh noch ick moet de stijfster
Eens overhalen. Marg. Nou Belot wees jy gheen kijfster,
(275) Het is versinningh. Bel. Jae ’t is dat ick niet en segh,
’t Is platwerck, Aeff die ployt de Helfdoeck op heur regh,
En maeckt de stijfsel, datse dunt en wordt te stortigh,
En segh ick het heur eens, se blaest en wordt soo sortigh
[fol. A4v]
Dattet mijn woortjens dooft. Marg. Gaet groet Joanna Nicht.
Belot. (280) En knelis ick heur, ’k zweer ick wortel heur soo dicht
Dat sy gheen lappen hoeft van onse Ketelbuyters.
Margareta Wat kalje? ’k seghje gaet. Bel. Tot Bartel inde Snuyters,
O dats een Bier-vliegh, hoor de ouwe kouwe sas
Vil lest in ’t Kelder-hol, en zwoer hy Hemels was,
(285) En dat hy uyt de Kraen het Heliconse nat las:
En schofte voort een Ton en steende lijck een Atlas,
En draeyde vast de Kop nae d’omloop der Planeten
Die daer in tonne-bandt in’t ront waren gheseten.
Margareta Wel baert de Oudtheydt raes, soo wens ick, dat ick jonck
(290) Mach Hemelen. Bel. Jae Joost dat hy niet kreupel gonck
Was moy, maer Claes die scheelt, die dient niet om te vryen,
In’t soenen mist hy staegh, en tast altoos besyen,
Maer dat jou lust eens sloegh op Ritchert prette wens,
Dat is een puyckje, O dat is een Enghels Mens.
(295) Sie, schoone Margareet, as jy van het begietsel
De dorst dan had elest, dan kreegh ick ’t overschietsel,
Daer sou ick lurcken van. Marg. Wech met die malle praet.
’k Segh noyt Joanna hier, en spoeye over straet.
Belot binnen.
Hoe hossebost het teer ghemoet?
(300) Hoe welicht, en hoe droeft het bloedt?
Hoe laeckt het hert, en schynt te loven?
Mijn sinnen-raders zijn ghedeelt:
En ’tVuerslagh sonder mate speelt,
Nu dryft de wil, dan weer-wil boven.
(305) Wat heeft de wulpse sinnelijckheydt
Te keuren? ach de minnelijckheydt
Van Frederick, stil tongh, wat eyschje?
Hoe, loff van Dochters is gheen bee,
De Aura koelte maeckt ghedwee
(310) De Telghers, dienst verdient het Meysje,
En hoe, wat krimpt, wat stramt, wat slijt,
Doch, by d’onhouwelijcke tijdt
Meer als de foey die teghen-drubbelt
Het Maysje, alst wel wou en sou
(315) En niet en kan; daer vroechjes Vrouw,
Vroech vrolijckt, jonckt, en ’t leven dubbelt,
De eensaemheydt wel mee wat gheeft,
By wie? by die is afgheleeft,
Om sinnen garingh of herdenckingh
(320) Op ’t nootelijck, wanneer de lust
De Aerde walght, ey soeckt de rust
Als ziel-braeck, wil de Hemel schenckingh
Doch, in dat spoor te treden, ick
[fol. B1r]
Niet laeck, o neen, maer ’tjonck het schrick,
(325) Het blos, met traen of’t bleeck te smetten,
’t Versellen vrolijckt, drinckt de rouw,
’t Smelt d’eensaem Maegt, en niet de Vrouw,
Oock schent gheen eer ’t ghevolgh der wetten.
Guilielmet comt uyt, met een Maeghdelijcke groetingh aen Margareet.
Guilielmet Wat jaeght de schoonheydt op de straet,
(330) Het weer? Marg. O neen, de wyser staet
Te wicken gaeu, een onweers buytje.
Guilielmet Mijn wens, die schutte haghel-stort
Op Margareet. Marg. U soetheydt port
Geen Anghel, neen? Guil. O neen Kornuytje.
(335) Het knickebeenen van een Knaep,
En ’t poetse maken van een Aep
Ick samen keur, heur tongh gheschetter
En stamer-klap, braeckt eyghen dieft,
Wat seyt een Knecht dat niet ghebrieft
(340) Is, door de Druck en Letter-setter.
Het tolcken dient den Indiaen
Of onduyts wil de tongh-riem slaen,
Voor eyghen tael gheraeapte woorden.
Neen, neen, al klapt een goethart fraey
(345) Hy dient my maer voor Pappegaey,
Voor tijt-kort. Mar. Soet, oft ymant hoorde.
Guilielmet Wel hoe, mijn tongh is niet verset.
Margareta Dat blijckt wel schoone Guilielmet.
Guilielmet Waer toe te zwyghen segh Margrietje?
Margareta (350) Om dat ghy niet uyt-keurlijck spot.
Guilielmet Gheen Appel mispelt, of hy rot,
’t Is Meysjes krijgh, wachje ick schietje.
Opt groeten van een verbygaende Courtisaen.
Ay siet hoe buyght de Henghel-teen
En kromt, of hy te breecken scheen.
Margareta (355) Ist anders dan beleefdelijck groeten?
Guilielmet ’t Is meer of min, ’t is wat of niet,
’t Is eer die boven ’t hart gheschiet,
’t Is strijck van gayle spartel-voeten.
’k had laest Margarietje hoor een reys,
(360) In ’t weligh groen wat oogh-gheweys,
Omtrent, daer onse Hoff is endigh,
Daer ’t Beeckje uyt de Born schiet
En looft een silvere droppel-vliet,
En schuylt in ’t Lis de Vis behendigh,
(365) Daer sagh ick wat een moeyt men dee
Te vanghen, ’tglad gheschobde Vee,
De Anghel doock in ’t Pierich krulsel,
En ’t lock-aes, duyckelde om leegh,
Tot, daer de dobber brack de seegh
[fol. B1v]
(370) En’t Visje buyckte ’t doodtlijck vulsel,
Soo gaeuw de Henghel hoeckigh droegh,
De Doorn scheen niet zwack ghenoegh
Te buyghen, o bedrieglijck groeten,
Maer doe de Corper was te Landt
(375) Doe ginght op ’t Vryen met de Tandt,
Als ’t Meysje Vrouwt, dan suert het soeten,
Dan weersint ’t gheen soo willich scheen
En zwackte lijck een Henghel-teen,
Margreta ’t schrickt my af te trouwen.
Margareta (380) Wanneer het Roosje eerst ontluyckt
Het Dorent fel, maer alst ontstruyckt
Dan wilt de blaen wel selfs ontvouwen,
De Dochters aert is niet te bars,
Te soet, te siltigh, of te vers
(385) Te wesen, maer altans te kiesen
Het middel-padt, de opspraeck bloost
En maeckt dem Rooselaer ontroost,
En ’t Palm de groente te verliesen.
Hoor Guilielmet, wat lest ick sagh
(390) Daer aen een Maeght haer spieghelen mach,
Een Schuytje met ontvouwe doecken
Dat lach, en ploeghde lest het Meer
Met losse touwen heen en weer,
Om voortganck teghen windt te soecken,
(395) Hoe ginckt, nu buyckt ’t zeyl te veel
En dreef te rugh, dan bleeft gheheel
Weer legghen stil, ’k docht ’t moeten wichten,
Of altoos gheen Schiplieden zijn
Die ’t Roer beheeren, ’t bracht mijn pijn
(400) In ’t sien, tot sy het zeyltje zwichten,
Doe snee het Schuytje water-pas,
En groefde door de water-plas,
De Wimpels scheenen af te wijcken,
Maer ’t steventje, dat bleef althans
(405) Op’t kabbelen vanden water-dans
Nae ’t wensigh haventje te kijcken,
En oft wel scheen, de Schuyt afdreef;*
Nochtans sy aende winningh bleef;
En quam soo overleggich binnen.
(410) Een Maeght te trots, blijft legghen stil,
Te wulps, dryft an, en vande spil,
’t Is voorderlijck niet los te minnen.
Guilielmet Dooft dan de dartele tochtjes, dooft
Margareta, eer* de Bloem ontlooft
(415) Ontbladert, of u wordt te slensich,
[fol. B2r]
Ick bidde, dat Diane hoet
Het eerbaer root, in ’t Maeghden bloet.
Margareta De selve bee is by my wensich.
Guilielmet Den Hemel hoede Margaret.
Margareta (420) En waer mijn beste Guilielmet.
Guilielmet binnen.
Margareta Hoe weynigh heeft de hit, haer minder-jarigh bloedt
Doen sieden, kick de Min wel heeft dit teer ghemoet,
O Ouderloose Maeght, hoe doet u ’t nootlot zwerven
En setten inde waegh van ’t wettelijck verderven,
(425) Het vluchten, ’t waer een kleyn, een sieneloose schim:
Maer my niet radelijck, den suffen oude Grim,
Mijn Arregus, heeft langh zijn graeuwe hondert oogen
Verdeelt, en uytgheset, zijn wacht ick niet sal moghen
Ontzwieren, onghekent, ick ben vol hoop en schrick,
(430) En twiste met mijn selfs, daer komt mijn Frederick,
Frederick uyt.
Mijn leven, en mijn doodt, wat jaeght u? Fred. Lief, de Minne.
Margareta Ach Min! Fred. De Min mijn dryft uytmuntende Godinne,
Te off’ren danckbaerlijck, op d’Autaer van u Lipjes
Een sughtvallighe kus, vergun u slaef de tipjes.
Margareta (435) Ach! Heer, u Dienaeres onwaerdight haer de eer.
Frederick. Hoe gierigh is de ziel? hoe graeghtse? ’t sien wel eer
Vernoeght wierdt, als u Son mijn ooghen de’en staren,
Nu ylt mijn ’t leven, en wenst hier het Hemel-varen.
U Lipjes als een Kars
(440) Ontsullen Myrthe luchjens,
En wincken toe soo vers
De sincken van mijn suchjens.
Ach! als u wil mijn bee
Dan gunt het anne-raken,
(445) Dan zwimt mijn ziel op ’t snee
En blos van uwe Kaken.
Margareta Wat wil beleefde Mondt
Lof singhen d’onghecierde?
Frederick. Och! of ick Lofsangh songh
(450) Volcomen ghemanierde
En heusche Margareet:
Gheloof ’k ben niet mijn selven,
Mijn Lely naeu en weet
Te Noorden u ghewelven
(455) Koraligh, t’ leven heeft
Te kussigh my ontsoghen,
Nu leef ick niet, maer leeft
Wat in my, ’t doen u Ooghen;
Het flickerende git
(460) In ’t bruyn Agaet gheseten
[fol. B2v]
Soo keurlijck, dat het rit
Ontkruyckt, en welckt Planeten.
Margareta Ey wat vervreemt die gheen
Die huyst uyt d’eene Kamer
(465) In d’ander? wy zijn een.
Frederick. Mijn Phenicx, dat ick stamer
En sucht-galm, (klincktet dwars)
Vergheef, ’t is schrick van sinnen.
Margareta Mijn woortjens zijnse vers,
(470) Lieff soutse met weer-minnen.
Hoe is noch twyffel in
De boesem die ziel-tochtich
Haer, offert, neen de Min
Is nimmer achterdochtich,
(475) Ghelooff mijn Frederick
U heuchelijck bycomen
Voor langh een ander Ick
In u heeft aenghenomen.
Wilt, en ick wil het mee.
Frederick. (480) Ick wil, wy willen heden
Vertrecken. Marg. Keurt de stee.
Noch ted’re Maeghden schreden,
Noch Dochters angh, noch schrick, noch grimmers nors, noch grauw,
Noch oude vrock mijn vluch sal sluyten, maer eer gaeuw
(485) En driftigh maken Heer. Fred. Mijn welighe Margrietje.
Margareta U vleughelen hoeden my. Fred. Hoe soetert, ’t kleur verschietje.
Margareta ’t Is Meysjes flaeuwt, ay my! Fred. En twist niet met u self.
Margareta Ick ben vol hoop en vrees, anghstvalligh. het ghewelf
Van d’Hemel dunckt my bars, ’t ghestarnt dreyght, en ’tnachtlicht
(490) Diaen begrimt my, ach! ach! voetjes, sinje jaght-licht.
Vernaghelt u, en zwaert, ach! Frederick. Fred. Mijn Lieff.
Margareta Ick lief u. Fred. ’k Twijffel niet. Marg. Dat haer een buy verhieff
En donderden ons bey. Ick meen dat d’oude grimmer
Ons kipte inde vluch, op ’t flaeuwe nacht-gheschimmer.
Frederick. (495) Mijn Lieff, van over langh ick dee een overslagh
Op wat te vreesen stont, ick bidde laet de lach
Weer vrolijcken u Son, mijn ooghen licht, mijn leven,
Dat blixem sla den grieck, den ouden Grim het beven
En sidd’ren van zijn huyt, dat hy onsienlijck wort
(500) En smelte in ’t ghedacht der levende. Marg. Ick stort
Een Beeck van bigglich nat, niet dat ick niet en wille
Voltoyen ons opset, o neen, neen Lieff, laet drillen
De voetjens door ’t gheschrab, en kras van Dooren spruyten,
[fol. B3r]
Door warrigh Krepel-groen, door nacht-spoock, schuym van Guyten,
(505) En alles dat het spoor my teghent, als maer ick
U vinde t’eynde loops. Fred. Soo duyckje voort de schrick
Altoos, en eeuwelijck van u, en ryse nimmer;
De keur van plaets mijn Lieff, best zy, in ’t Landt-ghetimmer
Mijns Vaders, d’Heer van Noordt, by westen d’Herder gangh,
(510) Besyden ’s weeghs, in ’t groen, daer Vader heeft eer langh
Een spruyt-vliet, ofte Beeck, voor d’Ackerlien doen richten
Soo suyver als Cristal. Marg. Helpt Cinthia in ’t lichten,
En Hecate, draeght toors, en Fackel-brandt op weegh,
Ick tye datelijck heen, en twijffel niet aen zeegh
(515) En gunstelijck beschick. Fred. Daer op ick moet omvatten
En raken met een kus, de waerster aller schatten.
Mijn schatkist. Marg. Mijn Juweel. Fred. Mijn ziel-doel. Marg. Mijn ghedacht.
Frederick. Mijn opperste vermaeck, mijn vreugt. Mar. Soet Heer, al sacht,
Dat ons de banden niet, met weerklanck en verklicken.
Frederick. (520) Aijn dan de stemmen eens? Marg. Ick salder my nae schicken.
Frederick. Soo kort, o treetjes kort de paetjes, dat ick mach
Voorcomen, ’t komelijck schrick, dat vrolick damp de lach,
Noyt rol van ’t blyde blos mijns Margareets. Mar. Dat nimmer
Mijn Frederick, mijn Lieff verdwael in’t bruyn gheschimmer.
Frederick. (525) Mijn uytverkooren Bloem. Marg. Mijn suyver Sonne went,
De Hemel veste ons die liefde knoopt. Fred. En schent
De schenders van ons Trouw, met knaghende gheweten
En Tanden knars, met pluck van Hayr, hantwringh, en eeten
Van eyghen herte-vleys, ick gae mijn Lieff. Marg. Jae gaet.
Frederick. (530) Hoe sal ick sonder roer, ick dwale over straet,
Mijn Lieff, ick leef in u, en sonder u ick kan niet,
U by-zijn reust my ’t hart, acht Ciphon voor de man niet
Die Berghen kruyen kan, en senuwt my soo styf,
Dat ick de Hemel-dracht selfs schoften mach op ’t lyf,
(535) En dwael ick van u of, soo troont my ’t Maenlicht doncker,
Soo Eclipseert dit rif, en suft. Marg. Mijn Heer, den roncker,
Den ouden snoffelaer, mijn Brack, ick vrees ons praet
Sal luystervincken. Fre. Wel ick moet dan, wil ick? Marg. Gaet?
Een kus versel u reys. Fred. Een kus verseghel heden
(540) Ons woortjens. Marg. En een kus die wackert u treden
In ’t loop-pat. Fred. Noch een kus. Marg. Wel dry. Fred. Soo sal ’t Compas
Recht steken na de Bay. Marg. Of icker eenmael was.
Ick schrickte gheen Mousson te Zuyen noch te Noorden.
Frederick. Wel Lieff alst wesen moet, soo sluyt een kus ons woorden.
Margareta (545) Tot daer de open lucht ons vryer uytspraeck gheeff.
Vaert wel. Fred. Vaert wel mijn Lief, in, en door wie ick leef. Binn.
[fol. B3v]

Jan Joppen een oudt Vryer, Belot.

Ian Iopp. Hem, hem, Signeur Belot. egomme ’k schrickte schier
Soo dreefje voor me heen. Bel. Roert jou dat malle Pier.
Ian Iopp. En trouwen sou het niet, wat dunckje datje schortje
(550) In’t vluchten wintvangh kreegh, en vleughelde een fortje,
Of datje Rock, vlugh op, wou onder gheven dach?
Sou niet jou after son my tronien tot lach?
Belot. Soo wistje inganck mens, wat rytme deuse Oene.
Ian Iopp. Nou Otje, daer ’s een Duyt, nou segh ick laetje soenen,
(555) Het bruynt en stilt, ’t is nacht, daer drilt noch Mens noch Muys.
Belot. Och dats een cleynicheyt, het drebb’len van een Luys.
Nou veeghje mondt niet of, je vryft de geur van Lippen.
Ian Iopp. Neen, ’t nat dat glat, Belot ick mocht je keel in slippen.
Heer, Heer, hoe soet, alliens, as Craemkoeck, noch een reys,
Belot. (560) Al safjes. Ian. Heer Belot, wat hebje safter vleys,
Ick loof dat gheen Ferwiel met jou sou durve vryven
Of Bontwerck, neen beget ’t sou borstelen en styven.
Belot. Wat seyt Jan Joppen al? Ian. Dat mondtje, Heer hoe soet,
As Heunich, wat ick jock, as Moskendel. Bel As Roet.
Ian Iopp. (565) Je lieghtet. Bel. ’kWeetet best. Ian. Ick loof jou Lipjes moeten
Van Kars-dranck zwieten, Heer hoe conje aers soo soeten,
Segh, suycker Meysje segh? Bel. Jae segh ick. Ian. ’t Is ondieft,
Mijn wondert datje eer van mijn niet bint elieft.
Belot. Jae wel dat sach ick niet, wie of je het ereghen
(570) De Boxen, hier de Naelt an ’t garen. Ian. ’t Is mijn Deghen,
Mijn stae, en wyckje Ot. Bel. O ’t is jou leuningh-stoep,
Jou byndan van je Kalff? Ian. Daer hadjet, lijck een Hoep
De Duyghen, sonder cryt. Maer segh, hoe vaert Margrietje?
Heer dat ick die eens sagh; Bel. Die nuert al vast het Liedtje
(575) Van wie wil inde slagh. Ian. O mocht ick, mocht ick, Ot
Mijn Doffert keylde stracx wel op heur Duyve-Kot,
Maer of de sport-deur sloot, of toe was? Bel. Niet te schromen,
Tot mijnent sluyt gheen Poort, daer keunje staech in comen.
Ian Iopp. O daer, daer, ryst mijn Star, en blieckt de Maen, o Wolck
Margareta vertoont haer inde deur.
(580) Wat schuylje after deurs, ick stamer, Ot wees Tolck
Daer is een Pistolet, huylt veurme, schreeuwt van branden
Of ick ’t was, en dan weer, trilt, beeft en blaest in handen
Soo ysich asje keunt, wanneer dan vraeght mijn Lieff
Wat ist? soo segh alliens hou daer Jan Joppens Brieff.
(585) Ick dryfje onderwyl alliens een roerloos Schuytje
Rontom, en stelme schrap, voor moy weer of een buytje,
Voor donderslagh, of stort, van Haghel, of voor driff
In ’t diep, op ’t sant, in ’t ruym, of op een clippigh Riff.
Belot. Mijn Heer clop flusjes an ick sal ’t wel alles schicken.
Ian Iopp. (590) Doe jy wat doenlijck is, maer laet je niet verclicken. Ian Iopp. Binn.
[fol. B4r]
Belot. Den Avondt brenght gheluck, den nacht rust, en den dach
Een blyden inganck to een heuchelijcke lach.
Margareta Waer quelt Belot my mee? Bel. Mijn soetert met een Liefje.
Margareta Een Liefje? Bel. Jae, Margareet, gheliefde leest dit Briefje.
Ot de Brief ghelevert hebbende gaet binnen.

Margrietje blijft en leest.

Brief van Ian Ioppen aen Margareta gheschreven.

(595) Vriendelijcke groetenisse seer courant
Aen moye Margrietje zy deuchdelijck gheschreven,
Ick jonghe Jan Joppen in’t vryen constant
Wort van een sonderlinghe beroeringh edreven,
Jou hayrtje, soo krul, lijck een Spinneweb eweven,
(600) En eeuwigh egeelt met een stroyighe kleur,
En asinght, soo wit as met Meel-bloem evreven,
En Ooghjes, lijck kool, dwinght my jou sarviteur,
Kyck, wouwje, ick trouwe, en Vrouwe veur sanct
Toch.

By my Ian Ioppe
mijn eyghen hant.

(605) Oock selfs de Pier hoe dooff hy leeft
In ’t Puyn, hy boort en boven zweeft
De Aerde, als de Lucht wil warmen,
En dese, alhoewel vercleumt,
Sou mee, en was hy niet beschreumt,
(610) Met Pan de hitte wel omarmen.
O blodaert, neen al waerje rap,
En afgherecht op Vryerschap.
Gheen Vryer sal mijn vryheydt binden,
Mijn vryheydt, die met minne-strick
(615) Ghehecht is, aen mijn Frederick,
Mijn Lieff, die ick haest hoop te vinden.
Margrietje binnen.

Hoff-Joncker Philippo, Margrietje.

Philippo. Ryst, ryst mijn Star.
Margareta Wat zeydt de Knecht?
Philippo. Het dackje schaduwt.
Margareta ’t Deurtje slecht,
[fol. B4v]
De stoep twist.
Philippo. Laet mijn Son niet duycken,
(620) Mijn Leylicht.
Margareta Vriendt de Meysjes peyl
Is met de Son te strijcken zeyl,
Te dryven mis, Vryer Fuycken.
Philippo. Wat vanght hy: die hem selven vanght?
Mijn Leyster.
Margareta Neen, dat wast niet, hanght,
(625) Dat Snepper strickje vry in ’t Bosje,
Het Vlieghe vatten gaet onwis
By ’t Maenlicht.
Philippo. Waer of’t Maentje is?
Jae siet het bleeck schimt voor u blosje.
Margareta Hoe Honight u den Anghel-voet.
Philippo. (630) Hoe bittert Flora my het soet,
Of liever, waer toe, wilt ghy roeten?
U ooghen daghen, luchters zijn
Vol reghen, en vol Sonneschijn,
Mijn Noorder suer en Zuyer soeten.
Margareta (635) O Knechje, dat noyt meysje wist
De Vryer streken, Vryster Cust
Wiert meer bezeylt, en min misdreven.
Philippo. Gheen Coppel coursen ick beren,
Noch en dryf op gissingh, soo schen
(640) Mijn wintvangh, en Boreas in’t reven,
Soo buyght mijn Atropos, en maeck
Dit Riff, een overloop, en braeck
De barre Lucht op mijn syn donder.
Margareta Het Kinder payen, is wat Kindts,
(645) En Vryster vlayen is wat windts,
Ghy wout wel d’eer, wou icker sonder.
Neen Heer, den Havick over langh
My leerde lest de Vryer-sangh,
Op’t strijcken van onvaste voeten.
(650) Hy dreef en keylde door de Lucht
Lijck jy, en loste sucht op sucht,
En scheen den Oester te begroeten.
Nau had ick d’ooghen wat verblickt
In ’t Zee nat, daer ’t de drempels lickt
(655) De Landtvoet van versande Clippen,
Of siet den Oester was ghevat
En opghevoert, in’t blaeu, soo rat,
Dat hy de windt-zweep scheen t’ontslippen:
Maer laes! wat baerde hem de eer?
(660) Een harde smack van boven neer
[fol. C1r]
Op ’t blaeuw Arduyn, soo dat de schelpen,
Die eerst te nepigh slooten toe,
Selfs spronghen op, daer d’Havick doe
Syn Oester lust, met rust mocht stelpen.
Philippo. (665) Mijn dienst is ware dienstbaerheydt,
Godinne, toeft, u Dienaer vleyt,
En bid, en buyght hem voor u neder,
Vergun hem dat hy mach de soom
U schaduw kussen. Marg. Stuyt de Stroom
(670) Het water-ty; en comt dan weder.
Margrietje binnen.
Philippo. Ick sal mijn Nimph, mijn Galatee,
En brenghen Hemel-Reyen mee,
De Lier Orphei sal ick leenen,
Al hanghse nu te blinck in ’t blaeuw
(675) En lockt de Starren, ’k salse gaeuw
Doen murrewen u harte steenen.
O wat een Goden gift, noch Lamies ghesicht
Seylsteenigh, noch de tongh op’t singhen afghericht
Van Leis, om heyligh volck onheyligh te doen zwerven,
(680) Noch Flora, die wel Room eer Room wel haer con derven,
Wtlockte, met ghevlay, en jeuckigh tongh ghezwier,
Sy waren dry, maer hier is een, en dry, en vier,
En meer, o Margareet, dat u de eerste vinder
Van ’t maeckseloos ghedroch eens vont, hy sou niet minder
(685) Voet-vallen voor u neer, als hy dee voor Athanas
Die Plato wel bevont dat gheen Idee en was.
Mijn Hermie, ghy sout bet doolen doen de Starren
Of Aristot’les selfs, wat nar ick van de Narren?
d’Aspunten dryven los, ick dryve buyten coers,
(690) Neen, ’t vloeckt gheen eer, o neen, al praet ick van wat Hoers,
Ick lijck mijn Nimph veel eer by d’ongheschende Louwer,
Mijn Daphne, Maeghden pronck, en eeuwigh groente houwer.
Mijn Pallas vol vernuft, mijn suyvere Diaen,
Mijn vrolijckheydt, mijn lach, mijn droefheydt en mijn traen.
Binnen.

Belot komt inde deur, nae Jan Joppen siende.

Belot. (695) Heer dat soo dra de gist de meysjes niet de rysen
De meel-pot, ’k sou wel, jae ick sou Jan Joppen wysen
Waer dat hy kneen most, en waer de Oven gaept.
Waer blyft mijn kostelijckheydt? ’k word nieuwelijck, hoe aept
En Erstert oock mijn tongh? zwygh, ’k hoor een luystervvinckje,
(700) Hoe nou myn Avondt-star, pinck-ooghje? Jae ick winckje,
Com soetheydt, com en brenght wat Suycker Erten mee,
Gheen noot, al rolter een, ick weet ghy houter twee,
[fol. C1v]
Hoe malick? niet een beet, daer ’t schurft is, daer crautme,
En daer men Claver scheert, daer Koeytme, ercautme.
(705) Heer, dat den Heunigh-mondt myn soo verheunight het,
Mijn quelt gheen sieckte, en ick wil by daegh te Bedt,
’t Is gheck, en evenwel en ist gheen luye traegheydt,
’t Is werrick-lust, jae meer, ’t is senu-loose graegheydt,
Ick ty nae moye griet, clop Joppens kynt, ay clop.
(710) Ick sluyt, o neen ick liegh, myn deur blyft voorje op.
Binnen.

Tweede Deel.

Adriaen Grim, Poppyes Oom.

Grim. DE praetjes van wat oudts, Poppyes Oom, dat jeughtme,
Dat jonghtme. Pop. Jae, van Freerck de tweede Keyser heuchtme.
Kyck, ’t had syn mieningh Grim, Ketterde hy al wat
Te gybellynich, ’t was om ’t Kussen daer de Mat
(715) Schier in ghecomen was. van ’t saet van Pieter Kyers,
Heer wat het Romen wel ehadt verschiet van Vryers;
Maer ’t is daer, blauwter wat op ’t vryfsel vande scheen,
Men smeerter Vyghen op, en heelt de een tot gheen.
Gheen dinghen senuwt meer de Landt-styl, dan de siftingh
(720) Van warre-knoopers in het richsnoer, heeft de schiftingh
De keur van eyghen sin ons niet te veel eleert?
Hoe ’t hoofdeloose biest meer als Tyrannich heert,
Dat hoeft gien verder heugh, dan doe het kittel-ooren
In Griet van Bayers tijdt, wou dolle Wllem hooren.
(725) Doe menschen naem verzwam ghelijck een een wollick-schaeuw
En aerde d’een in Hoeck en d’aer in Kabbeljaeuw.
Mijn wallight noch van Vis as icker van hoor praten,
De Neus was doe soo teer, se mocht gheen Broecklucht vaten,
Een neers-tromp binnens burghs, daer eertijdts ’t volck plach
(730) Te schuylen, voor de schuym van Roovers, doe de lach
Met blasen, soo bot of, uyt Borgher asinght strijcken,
Op ’t springhen over Klingh, en dansen over Pijcken,
Dat my de huyt van ’t sien, schier borst van eyghen leest,
En doemen, ’t ondersocht, wast om een Hoecxse veest.
(735) Daynckt, wat de Mugghe-twist al anghelen kan spillen?
Grim. En wat de meene man verliest, met eyghen willen?
Poppyes. Neen, Wintert mijn het lyf; allijckewel de Hoet
Moet syghen vande cruyn, voor Hoocheydt, even goet
[fol. C2r]
Hoe dat de Kolderstock het Roer dwinght, ben ick Bootsman
(740) Ick wacker op de Riem en laet het Stuer de Lootsman.
Grim. Maer segh eens. jy die hebt soo dickmaels overrolt
Het Zee-nat daer ’t bereyt de Lucht en weerom holt
De Kerckers van de Hel, can oock het Hemels Taen-ront
Verdonckert worden door het omghekeerde Maen-ront.
Poppyes. (745) Mijn heught voor hondert Jaer dat ick ghepekelt ben
In ’t schuym van siltigh sop, dat ick van doe de ren
Al wust van Eb en Vloed, en waer de Stroomen stuyten,
En waer de langhe wegh scheurt met ghecruyste Kuyten,
En waer de Wereldt-Soom van ’t Water wordt ghecust,
(750) En waer de Son houdt stal, en waer de Maen het rust,
Oock waer de Windt-mondt is, de gorghel van ons Voerman,
De zweep van ’t Houte Paert, het dryf-spoor van ons Roerman.
Grim. Ick weet wel datje huyt Visschobbich is enerft.
Poppyes. O jae, se is etout, etaent, en bruyn everft.
(755) Heer dat ick ooghen con off eenmael over kycken
De Kimmen. Gr. Waerom? Popp. Om de duysenden te strycken
Die noch te beuren staen by die die passen can
De wegh van Oost en West tot op een halve span.
Grim. Wel hebje niet eweest daer ’t Aerdtrijck schynt te raken
(760) De Hemel. Popp. Ariaen, wat dunckje sou wel maken
Een Mugh een Elyphant? waer mienje waer dat straelt
De Son wanneerse blinckt in ’t West. Gr. Wel hy dan daelt,
De siender lancx de bocht en meet dat jy woudt meeten,
En wint de Premie. Popp. Neen, hy kyckt dan deur de spleeten
(765) In’t Hersen-huys, oft oock gravelight, Heer hoe Rost
En Berrigh-clipt het hooft daer nummer Steen en lost.
Grim. De Stien Poppyes Oom starrickt en stuyft het Scheepje,
En Kay is menschen vracht. Popp. Holla, ick veegh dat streepje,
De top-zwaert crenckt. Gr. ’t Is waer, maer jy buyght opje stock.
Poppyes. (770) Grim was je Tongh een mes, ick namse mee veur Kock.
Grim. Maer segh en waerje niet eens kael van Water-Mieuwen,
Doe ’t Landt Graeff Marry hadt evrouschopt, doe den nieuwen
Noachschen Arick meer als Krakich neder dreeff,
En sloopte Net en Vis en Visscher, doe de seef
(775) Had Mechelen ontsift de Raedt van stoute Carel,
Op ’t luyster boven van die Nederlandtsche Parel,
Het wonder van die tijdt of Nancy noyt en loegh,
En ’t bondich Zwitserlandt. Popp. Hout op, al veer ghenough,
Die crans die groent noch die my doe als Water-Heerschop
(780) Ruigh-hoofde, doe de Schulp omhobbelde dat Meerschip,
Een Schullip segh ick, jae een minder navenant,
By lijckenis, een Duym teghen een Boere Want.
Heer kaylden ick doe niet meer of ick scheen te vlieghen,
En zwabberde de Zee van schuym op ’t Water-wieghen.
[fol. C2v]
(785) Doe wast dat Texel eert een suyver Zee-blinck sagh,
En ’t Hol en ’t Zeelandt droegh de Beusem inde Vlagh.
Grim. Doe ruymde jy het ruym van Clissen met van Clippen.
Poppyes. Van Roovers. Gr. Niet van Sant en blinde Berrich-tippen.
Poppyes. Ick schrobde Zee, en niet het barre vande Strant.
Grim. (790) Het ryf het meeste rooft. Popp. ’tOntrooft het dooff verstant
Van Starluy, die de Son in’t ruym aers blindlinghs schieten,
En ’t wapper-zeyl vol Hop en Moutich Water gieten.
Grim. Soo ist dan noodigh dat het Riff in ’t Water schiet.
Poppyes. O jae, aers was het loon van Stuermanschap een niet.
Grim. (795) Wel deughelijcke Man, jou wens ick vrolijck oudtheydt.
Poppyes. En ick jou dagh-sleet vree, vergheef de praet. Poppyes binnen.
Grim. Mijn stoutheydt.
Hoe slibb’rich is de tijdt wanneer het woortjens Snuwt,
Wanneer ’t vervroren oudt ontdoyt wordt en vernuwt
Van ’t uytgheleefde Volck, die ’t grysen vande Haeren
(800) Toerekenen de leet van meer dan hondert Jaeren.
Kyck, is den dagh niet wech? jae schier de Avondt-Star
Al moe eloopen voor Lackay by Mane-Kar.
Hoe jeuckrigh is oock ’t Oor nae wel ghevoerde snackjes,
Nae onghebooren clucht en praet van Almenackjes.
(805) ’K Verfoeyme, waerom? om of Vryer-jaght wat vonck.
’K Vercleum. O neen, ick zwier, ick stamer, voet nae honck.
O suyvere Belot jou wil ick toevertrouwen
De Maeghdelijckheydt van Griet, hoe sou het Meysje Vrouwen,
De gront is noch te zwack voor Huysbouw, niet een beet,
(810) Hy schreumt gheen Waterplas die garen Mossel eet:
Maer ’k hoop ick twijffel niet. Hoe, sou mijn goelijck Grietje
Belblasen sonder Siep al hadse oock een Rietje,
En daer is trouwe Ot die deughdelijcke Meyt,
Al scheeltse wat, die sel wel hooren waer het weyt
(815) Op Dack, en isser lucht se selt wel troulijck stoppen.
Soet, hier ben ick by honck, ick moet eens schromigh cloppen.

Grim clopt ende voeght hem aende zy vande stoep als ware hy noch Ionghman, Belot meenende hy sy Ian Ioppen haer schromighe Vryer, derhalven hem omhelsende, wort Grim kennende.

Belot. Welcom, welcom mijn Jan, mijn suycker-mondt, mijn Room,
Mijn soetert, nou mijn Vaer, en schrickt niet, hebje schroom
Veur Adriaen de Grim, die is gaen Duyvel-jaghen
(820) ) In Oostlandt, neen de Gheck, al quam hy ’k sout wel waghen,
Nou laet jou Roose mondt eens luycken, Heer hoe soet
Ontvloogh jou Lipjes lest, ’k segh soentme Jan of doet
De Mantel van je schoft, mijn Jufferschop wordt nuwelijck.
Grim. Heer waerme voor de Droes, wech trony jy bent gruwelijck.
(825) Jae Ottemoer is dit de Huys-wacht. Bel. Duyvels schim
[fol. C3r]
Vertreckt. Gr. Foey straet-hoer, dwynt voor ’tblixemen van Grim,
En dat jou ritse voet ons drempel noyt benevel
Noch vlecke, wegh segh ick, je schaemroot onse Ghevel.
Ick treck de deur in slot, en ty nae Peete Giert
(830) Hier by, en oogh een reys van ver wie dat al zwiert
Om ’t Kaers-licht van Margriet, sie daer, en krijgh ick kennis
En wetenschop van een, ick claegh hem aen van schennis
En Stoep-kreuck, mocht ick, jae ick mocht wel Ot een crans
Van Palmen vlechten, voor soo suyverlijcke dans
(835) In ’t Venus paetjen, nou die vaetsheydt is eboendert
En uyt eveeght, sy gaet nou daer heur Jantje hoendert.
Gaet van daer ghecomen is.

Margareta.

Margareta ’t Gunstigh uurtje is verschenen,
Weligh nachje donckert niet,
Blinckt Diana, luchtert henen,
(840) Leydt u dartele Margariet,
Vlugghe kootjens niet te wacker,
Waerom niet ghewickte hiel?
Wortelt voetjens, neen al stracker,
Spoock in’t Bosje, vlotje Kiel;
(845) Evenwel het helden hartje
In een Meysje soo niet reust,
Dattet sonder angh ick tartje
Snorcken sou, ach! ’t hart my kneust,
Kuytjes, welight met te drillen,
(850) Waerom niet? ’t gheluck my laeght,
Ach! hoe woel ick? ’k schrick te willen
Daer de wil mijn zieltje jaeght,
Immers sal de wil niet keuren
Roosjes luyster vande Roos?
(855) Ach! ’t ghevreesde can ghebeuren
Noyt op ’t gheen ick oyt verkoos.
Frederick mijn woortjen griften
Mijn den boesem, soo dat Jae,
Jae is, Jae eer ’t Jae sal schiften
(860) Gae ick, Jae ick, Jae ick gae. Sy vlucht.

Claes Clomp met een Haspel boven in ’t Venster sittende.

Claes. Heer dat oock hooghte het of steltigh lijck een Weerhaen
Kan Dackjes oversien, lijck ’t Meysjen ’t heen en weergaen
Van Knechjes deur de spleet van ’t halff gheloocken Luyckje,
Lijck ick, hier op de Beun, de pijnbanck van mijn Buyckje.
[fol. C3v]
(865) Wat set een avontuer de nacht al wonder by?
Belot het schop voor soen, en vryt met vryen vry,
Wat dochje dat de Hoer de norsse Grim dorst vleyen,
Of wisse niet hoe dat syn Loonse Kooten dreyen.
Mijn wondert datse niet voort missen meer en dreeff
(870) Dan thien voet achter uyt, die eer-vergheete Teeff,
Die wurgher van mijn crop. Holla, de draet wil ruwen,
De Haspel valt, gheen noot, soo hael de Duyvel ’t cluwen.
Laet de Haspel vallen en worpter ’t Cloen nae.
Daer is noch wrock ghenough voor Grim een warre-strick,
Te spinnen, soet, ick deynck, al heb, o neen, ick schrick,
(875) Ick beul gheen Heerschop, hoe, wat Heerschop? ouwe Nieren,
Sijn Bockingh kaken moet al had hy jouwe Klieren
En mang’len aende Strot, te beter gaetse toe,
Al langh enoech evast, de hongher ben ick moe,
En welighe Margriet, de wiecken die jou decken
(880) En schuylen, sal de veer wel weynigh wyder recken
En Wolcken dese Clomp, jou ouwe trouwe Knaep,
Jou tranen-veegh, jou lach, jou vrolijckheydt, jou Aep,
Jou tweede Freeck, als Freeck vertraeghde om te comen,
Jou Josep, soete meyt, detael-knecht van je Droomen.
(885) Heer die oock soo een Vrouw en soo een meester had;
Mijn voeten worden loops, ick sul, de baen is glad.
Comen eenighe Speelleden, daer van Philippo aenvoerder is.
Holla! wel hey, een stoet van graeuwe Duyvel-Jaghers,
’t Zijn Spangiaerts, jae beget het sinnen Hooren-draghers,
Se dryven herwaerts an, waer of de schortingh is?
(890) ’t Zijn Vryers vande nacht, se vryen by de gis.
’t Is volckje dat by daegh loopt met ghecruyste bienen
En schermen met de Naelt, deynck ick, ick moet heur dienen.
Nou Grietje is van honck veur Vryster sonder vonck.

Hier gheschiet de Aubade en Masquerade.

SANG-VAERS.*

(895) HEeft oyt dat leeft, en sweeft,
In ’t Wilt, Bos, Duyn en Ros, Wortel, los
Ghedrilt? rayigh, Mayigh, weyigh, op
Snaer-gherammel door een aemloose crop,
Sal een Mens, een Nymph, een Goden-wens,
(900) Ach! een Hemels Mens
Blyven steen, neen ô neen,
Reen murruwt hardicheen.
Lachje, wachje niet te langh.
[fol. C4r]
’t Droppel, traentje spoelt de Wangh,
(905) Siet u Knaepje, Ooghjes slaepje,
Gaepje Rosemond?
Verluchje mijn suchje, siet
Hoe wacker u Macker vliet,
En ’t Maentje het vaentje verschiet,
(910) Voor u die noyt weergae en vondt.
Speelluy binnen.

Hoff-Joncker Philippo nae ’t vertreck der Speel-lieden.

Aerdigh Nymphje, can met vleyen
Bos en Bergh en Steenclip reyen,
Kan het doove lenen ’t Oor
Aen het Snaer-gherammel? hoor,
(915) Hoor, al of by ’t Oor gheen lust is,
Hoor, lijck ’t Oor dat wel bewust is
Hert en wens eer Tongh-riem slaet,
Woortjens schuw van gayle praet,
Stuyt mijn suchjes met een snickje,
(920) Lijck het Bosje tick, een ickje
Sonder Loverschenningh sent.
Clomp kijckt door een spleet van boven, ende antwoort hem als ware hy Margareta.
Claes. Wie is Buerman? Phil. Lieff ick bent,
Ick* u Dienaer. Cl. Benje Keesje.
Philippo. Neen Philippo. Cl. ’K docht of’t gheesje
(925) Vryen wou. Phil. Myn vryheydt stuyt:
Glinstert vonckje. Cl. ’t Vuer is uyt.
Philippo. ’t Vuer my stooft, meer dan een stoof-pot
’t Vlees, ick brand. Cl. Cruyp in een Doof-pot.
Philippo. Koelt mijn Aura. Cl. Noorder koelt
(930) Het de meulen. Phil. Ach! hoe woelt
Ziel en mens, ay laet gheen Luyckje
Kaersjes dompen? ’t weerich Huyckje
Dient voor mot, voor reghen-stort.
Clomp opent overlanghsaem het venster hem.
Claes. Heer die oock evryt wordt.
Philippo. (935) Soo, wat soo, laet Venster rijsen
Dat ick mach volcomen prijsen,
Dat ick mach u Perel-glim
Trotsen met de Mane-schim,
Dat ick mach u glans van Lipjes
(940) Roeren met ververster tipjes.
Nu, waer toeft mijn trecke-beck.
Foey, ick zweerje. Cl. Her uyt Gheck.
’K Sweerje. Cl. Jae zweert byje Knoopen,
By Trijn after in. Phil. Ick sloopen
[fol. C4v]
(945) Sal u. Gr. Wat is hier van zweer?
Wech van hier, en zweert van veer.
Wordt van Grim versnorct, Clomp ’t Hooft intreckende.
’K Wonder mijn dat Stoep en Drempel
Niet en suylen tot een Tempel,
’t Schort aen Bevaert noch aen Preeck,
(950) Noch aen ’t backigh oogh gheleeck,
Neen, ay siet de straet eens glimmen
Vande drift van Vryer-schimmen,
’K Vrees ick strompel over ’t glat.
Claes. Hem, Heer Grimmer, weetje? Gr. Wat?
Claes. (955) Heer costelijcker mallen,
Grietje is in ’t ruym evallen,
Het het Wijn-vat schier de hals
Of ereden. Gr. Spreeckje Wals?
Claes. Neen beghet, dorst ick verclicken,
(960) ’K Praetje van het Vaetje zwicken,
Van het Fretten sonder Boor,
Van het trouwen buyten ’t Coor,
Van hoe Juffrouw Joncker Symen
Op heur Schorteldoeck laet zwymen,
(965) Hoe de achter-weuningh schier
Swemt van plengh van Wijn en Bier.
Grim. Swijgh, ick hoor, och! con ick hooren,
’t Rammelt. Cl. Jae dat zijn Teljooren.
Grim. Heer mijn sinnigheydt lijt last.
(970) Eetje mee? Cl. O neen, ick vast.
Grim. Och! wat mocht ick praetjes hooren
Daer de Rotten soo in ’t Cooren
Wayen, hoor. Cl. De Bruygoom lacht.
Grim. Heer mijn Spaer-pot wordt vercracht.
(975) Clomp doe op. Cl. Ick ben eslooten.
Grim. Loopt op de Deur. Opent of ick sel opstooten
Met een averecxse ren,
Deur dat jou de Donder schen.
Claes. ’K Weetje beter raet. Gr. Segh soetjes.
Claes. (980) Wilje weten paer van voetjes?
Grim. Jae, wie ’t Meysje manschop trouw.
Claes. laet een katroltou sygen. Maeckje vast. Gr. Maer of het Touw
Brack in ’t hysen. Cl. Niet te schricken,
Kennip-strenghels nummer zwicken.
Grim. (985) Klaer ben ick. Cl. En ick ben ree,
’t Radt is rondt, ten hout gheen stee.
Grim. Noch een treck en daer mee boven.
Claes. Hoogh ghenoegh om Windt te cloven.
Grim. ’K Looff niet datje by de tast
(990) Ophaelt? Cl. Neen, ick maeckje.*
[fol. D1r]
Grim. Hoe? nou Clompje hebje hongher?
Ryst weer boven, com ick ongher
By mijn keel ick vulje op.
Claes. Jae met stronck-cool. Gr. Neen met sop
(995) Wttet Vaetje vande claren.
Claes. Grim, ick gunje ’t Hemel-varen.
Grim. Schelm, segh ick, maeckme los.
Claes. Murruwt Clomp en wieckt een Ros.
Clomp gaet wat aen d’een zy en laet Grim hangen.

Goosen Geeuw, Piet Vaack, en twee Stommen.

Goosen. Gort manne ’k schrick. Piet. Ick oock. Goos. Ick revel. Gr. Niet te schroomen,
(1000) ’t Is vrient. Piet. Geloofjet? Goos. Neen, ’t is spoock. Clomp. De Duyvels droomen,
Ick wijck en sie wat endt mijn eerste weevingh het,
En spinne Grim op nieuw een tweede warre-net.
Piet. Stae. Gr. Och! ick hangh, maeck los. Goos. t Is risselingh van Boomen.
Piet. Segh, binje Vis of Vleys, com of. Gr. Och! con ick comen,
(1005) Ick ben ghevetert. Goos. Stil, wat sien ick? ’t Is een Brieff,
Een huer-ceel van een Huys. Piet. Neen ’t leeft. Goos. O gort ’t is een Dieff.
Ras Ratel bueren op. Gr. Och! mannen sietme hanghen,
Ontknoopme. Piet. Neen beget, flocx, geefje eerst ghevanghen.
Grim. Ick hangh tot jou ghebie. Goos. Laet syghen dan, hy clim
(1010) Een beter Gallich op. Piet. Gort mannen goet, ’t is Grim.
Grim. Ick ben ’t, ras, breeckt mijn deur, daer scheylen Dieve-nesten,
Kom binnen, vulje op, de Kelder is ten besten.
Loopen de deur open ende gaen binnen.

Claes Clomp yselijck toeghemaeckt met een Masques.

Wat dunckje, sou de Nicker niet
Wanneer hy sulcken aensight* siet,
(1015) Verschricken? of ten minsten gruwen?
Een Neusje lijck een Steven, en
Twee Ooghjes lijck Soucieren, ’t ken
Niet minder, sou de draet aers ruwen,
Dat Wambas, Broeck, en Hosen niet
(1020) Wat meer dan Clompich uyt en siet.
Gheen noot, de Mol die selt niet ooghen.
Daer crimpt de Deur weer binnewars
En spuwt Stoepschyters, heer hoe bars
Tuurt Grim, al was hy al bedroghen.
Clomp wyckt wat aen d’een zy.
[fol. D1v]

Komen altsamen weder uyt Grims Huys.

Goosen. (1025) Och jae, gheen twijffel Heer, wy sellen wel het spoor
Mis loopen. Gr. Och! docht ick, docht ick dat Grietje ’t Oor
Soo jeucken sou, ’t can niet, neen ’t can in mijn niet comen.
Piet. Stae, al esien. Gr. Ist Volck. Piet. Ick mis, het sinnen Bomen.
Stoepjes bin.
Nou Heerschop Grim wy gaen. Gr. Wat gaen? ick seghje loop.
Clo by Grim.
(1030) Ick sluyt mijn Deur en volgh. Cl. Er Her hat goede hoop.
Grim. Wech Spoock, ick soeckje niet. Cl. Ich sorch ter Her, so warlich
Het donckelt uber wech, soo is tyn gangh ghevaerlich.
Grim. Wie binje? Cl. Doe bist Grim, on ich Hans Baurenbach,
Den Knokenholder. Gr. Wech, ick schreumje. Cl. Schrick, kyn dach,
(1035) Kyn voorsegh, kyn ghezwets, mijn wijs-sagingh can helpen,
Doe soeckst Margreta. Gr. Och Margrietje. Cl. ’K sal dich helpen,
Dar Her is met den Pol op Kollen, unjers Hoer
Ter Dammosel Belot ryt voor ter Duyvels-moer
Voor Nacht-meer. Gr. Dat heur schen. Cl. Mijn cunst ter Hoer sal schennen,
(1040) Ich had Visibel croet, eyn croet dat die ontkennen
Ond blinden doet, die ’t had, eyn croet daer doe Heer Grim
Mit waren selft, alleyn eyn Nicker edder schim.
Grim. Heer dat mijn dienen sou onsienelijck te loopen,
Waer ist Visibel cruyt. Cl. Wil stoe het? Gr. Jae ’k wilt coopen.
Claes. (1045) Sie daer ter Her, man tast vry diep ter Buytel in,
Pas slaffrement ick vloogh, wae is ter Her. Gr. Ick bin
Noch in mijn Wambas, soo, soo moetmen Duyvel stricken.
Claes. Was is ter Her? Gr. Ick zwygh, de spraeck sou mijn verclicken.
Claes. Her Grim, doe truyer man, der schilmen is in aus,
(1050) Noer bin ich kael, ach wo eyn Netleyn edder Laus,
Ich ryt mich stucken, jae. Gr. Holla, die Windt sou raken.
Ick wijck wat achter aff. Cl. Wat sal her Hans noer maken,
Com Duyvel helliff mich, soo verne helpen can,
Der Nicker brengh hem mit. Gr. Maer Heer hoe dolt die man?
(1055) Sijn Neus die wagghelt. Au, wat Duyvel is dat slingheren?
Claes. Ich vret mich selven op. Gr. Ja loopt en kaut je vingeren. Cl. bin.
Nou trots ick op den dagh de ooghen vande Son,
En al wat kijcken can, Heer dat ick nou slechs von
De Dieven van Margriet, hoe wod ickse verclicken,
(1060) Gort ’t Hooft is mijn schier los van ’t slaen, gheen noot, de sticken
Die lassen noch aen een. Nou vind ick ’t segghen waer,
Dat ongheluck en luck staach drijven op den aer,
Gheen ongheluck vrees ick, neen, daer op kies ick dit straetje,
’t Gheluckigh cluwen Kyns, moet volghen, ’k heb het draetje.
Grim binnen.

[fol. D2r]

Derde Deel.

Margareta.

’S Linde Paetje
Lijck een draetje
Reghel-recht,
Sonder schroom, of
Schrick van Boom, of
Schaeu-ghevecht,
Is ghemeten;
Voetjens weten
Naeu hoe gaeuw,
’K Scheen te zeylen:
Jae te keylen
Lijck een Kaeuw,
Vluggher Voghel,
Pijl noch Coghel,
Sneller windt
Dreeff ’t ghedreven
Kinder-leven
Van het Kindt.
Soetste straeltjes,
Parrel Craeltjes,
Weynigh bat,
Trouw ghetuyghen,
Laet my suyghen,
Gunstigh nat.
Ach! het rusten
Doet verlusten,
Siet den Daeu
Bigghel-droppen,
Roose knoppen,
Luycken naeu,
’t Waghen-raetje
Breeckt het paetje
Vande nacht,
’t Bruyn gheschimmer,
Spoock-ghetimmer,
Wordt belacht,
Welich Nimphje
Somder rimphje,
Dagh-Bodin,
Root u Lipjes,
Sonne-tipjes,
[fol. D2v]
Jaeght de Min,
Hemel gouwje?
Waerom souwje
Niet? ’t ghewolck
Morst u aensien,
Laet de Maen sien
’t Onder volck,
Nachje, lachje,
Waerom wachje?
Dwijnt, ick schrick,
Ach! ick dwijn, van
’t Achter zijn, van
Frederick,
Frederickje,
Ick verclickje,
Coomje niet,
Ach! het wachten
Doet verachten,
’t Nachje vliet,
Sou soo trouwe
Minnaer houwen
Woortjes, och!
’K Vrees, ick vreese,
Noyt op dese
Oyt bedrogh,
En, waer is hy?
Soet, daer is hy,
Ach! ’t is schaeuw,
Neen, ’k hoor riss’len,
Treetjes wiss’len
Vlugh en gaeu,
Wat ’t zijn suchjes,
Lommer luchjes,
Rammel Loff,
Tengher tackjes
Swackje smackjes
An en off.
Groene vlockjes,
Stoye jockjes?
Neen ick sie,
’K Sien hem jachten,
’K Sie vercrachten
Voet en Knie,
Weer an mis ick,
Waer op gis ick?
Op ghevlay,
[fol. D3r]
Op de lonckjes,
Minne-vonckjes,
Oogh gheway,
Op de praetjes,
Tol van straetjes,
Sleep van voet,
Op het dienen,
Strijcke-bienen,
Sleet van Hoet,
Op verheffingh,
Overtreffingh,
Hemel gouw,
Op belovingh,
Ziel-berovingh,
Eeuwigh Trouw.
Waer vlie ick? voor den dach,
Voor spot, voor hoon, voor lach.
Gheen Grimmer wil my houwen,
Ach! Frederick, wat mach
U lusten schaemt van Vrouwen?
Waer vlie ick zwacke Maeght
Onsienich? ’t Lichaem draeght
Gheen hart, de voetjes vreesen,
Ach! Frederick, wat jaeght
My kil, u ysich wesen?
O dolle domme ren
Op praetjes, daer de schen
En schennis graeuwt de Telghen.
Ach! Frederick, wat ken
U boesem looghen zwelghen?
En lijckewel ghy traeght,
Ick blijve suyver Maeght,
Onbochtigh tot de schandt-bouw,
Draeght Frederick, gaet draeght
U roem, ick kies de Landtbouw,
De eerste wooningh die
Ick door de Tackjes sie,
Soet-schuynigh sie ick driften,
’t Is wattet is, ick vlie
En laet u loogh’nen siften.
Margrietje vlucht op ’t uytcomen vande Stoepjes, die alvooren eenigh gherammel maken, latende haer Neusdoeck vallen.
[fol. D3v]
Corporael, Piet Vaeck, van d’een zy, Goosen Geeuw en Crimp van d’ander zy uytcomende.
Corporael Gort Vaeck-oom reyckje, gins. Piet. ’t Sin Tacken. Corp. ’t Sinnen Piecken.
Piet. ’t Zijn Rijsen. Corp. Neen beget, ’tzijn menschen by me siecken,
Het drijft ons. Piet. Je lieght, ’t is schimmeren vande Maen,
’t Is schaeuw. Corp. Alliens, ick rep, en reeme om te slaen.
Stae. Piet. Holla, dat staet my te segghen alst wil honden.
Corporael Roep jy dan. Piet. Stae goeluy. Goos. Al Vrient. Piet. Wie binje? Goos. Ronde.
Piet. Ras Crael neem jy het woort. Corp. Segh, of ick schietje los?
Goosen. Een Koe, versinningh Heer, hoe hiet een Snyers Os?
Crimp. Een Pekel-Haringh. Corp. Goet. Piet. Wel Geeuw, is Grimmen Meysje
Evonden. Goos. Wat, een Kous, dat jeuckerighe Vleysje
Mach wentelen in’t saft van Hulst en Haghe-dooren,
De Duyvel vintse. Piet. Jae hy schortse op syn Hooren
En cruytse Grimmer t’huys, het soecken ben ick moe.
Goosen. Com kreucken wy een poos de Knien. Piet. Wel ick doe
Dat doenlijck is. Goos. Heer wat een teghen-loopingh
Is ons op gangh emoet, al wast een Nicker-stroopingh,
Mijn Py is schier esenght van louter Hellebrant,
Kijck. Piet. Wat is dat? Goos. ’t Is greep van claeu, mijn iene Want
Die het de schellem mee, hy mach hem selven beulen.
Piet. ’K Looff jou wat is ontmoet van ’t gonsen vande Meulen.
Goosen. Nou Vaeck-Oom scheert gheen luy van waerheyt, toch mijn mont
Is al te deughdelijck voor jock. piet. Ick weet de gront
Jou is al te wieck veur leughen an keradie.
Goosen. Wel jock ick ’t is niet schae, ick gun jou Tongh sleetgadie.
Piet. Wat seghje, liep de roock op stelten? Goos. Wat ick sagh,
Ick loof, en loven sel, Heer sal de jonghste dagh
Oock braken sulken luy, soo ongheleckte Beeren,
Soo lompe ruwe maets, soo wens ick dat de veeren
Die jy Griets after ruym wel eertijdts hebt ontsloopt
Mijn decken, dats alliens. piet. Waer of de Duyvel loopt?
Ick tartem, noch een reys, ick tartem. Goos. Dats maer hoesten.
Piet. Ick bie hem scharp, hy byt, al sou mijn schouwer roesten.
Prutje een ghemaeckte Weerwolff, met Platje.
Waer blijfje wolckschauw, com schrick van banghe Geeuw,
Com Gryns, com Bulleback. Holla, ick tart gheen Leeuw,
O lieven Heer stae by, gort mannen gaeje loopen,
Heer ’t is soo niet emeent, Heer die soo lach ecroopen
In ’t hol van Besjes schort, au au, o moort. Prutje. Schud uyt.
Piet. De Broeck, ’t Wambas, neen, om Godts-wil laet de huyt.
Prutje. Toont de Beurs. Loop daer de vrees je jaeght, en segh niet die je vraeght.
Gort Platje of de Heer noch droegh dit ruyghe buyten
[fol. D4r]
Sou hebben wel de claeuw meer sleet, van roof of ruyten?
Platje. Van Jaghen jae, maer niet van vanghen. Prut. ’K Loof de ang
Van Duyvel soo niet schrickt in ’t Wambas lijck de drangh
Van dit verleghen Bont wel doet, hoe spillebiende
De creupel Ruyter inde Koe-grip, ’k looff hy miende
Doe hy ontruymde ’t sop van ’t uytghekaeude Gras,
Dat hy niet halff, maer heel mee een Bay-vangher was.
Platje. Wat dunckje Prut, in Stee is daer wel soo te grasen?
En lijckewel ick hoor daer meer van Wolven rasen
As hier, hoe comtet? Prut. Hoor, de Wolven in Stee
Die loopen met de staert voor uyt, en maken twee
En spoor voor tackigh volck, clip-looperen en schricken
Alleen d’onthielde die licht zijn in ’t overzwicken,
Sy sinnen wel met ons in een ghelijck ghelooff
Van ’t Alghemeyne, maer wy leven byde Rooff,
Wy tasten nae het Ghelt, en sy slechs nae het Beursje,
Wy soecken ’t inde Broeck, en sy in ’t onder-Keursje.
Platje. Allons. Prut. Alree, eer dagh het nachje dryven derff.
Platje. Eer Galligh hael het Kindt. Prut. Dat is ons Vaders erff. Binn.
_________________________________________________________
Vierde Deel.
Frederick met een wandel-teentjen, jachtigh tredende.
HOe rolt begheerte oock de Waghen, als de Wielen
Met sorrigh zijn ghelaen, ick looff Mercuri hielen
Nau gauwer lichten tree, las d’onder Vaer al drift,
Als ’tlooptuygh van dit Riff, de wech geen toon-geschrift
Noch voetdruck wiert ghegunt, al haddet gulde droppen
Ghereghent, ’t mocht gheen stap noch enckel treetjes stoppen.
O schoone Margareet, of soeter morghen-root,
Of blyder ochtent-lach de Lent u Speelghenoot
Op ’t wentelen in Tapeet van onghewelckte cleuren,
Ghehecht met Parel-snoer in liever May ghebeuren,
Als my in doncker stilt, o wel veraerde tijdt,
Daer ’t bruyne schrickt en trilt, my ’t duyster nu verblijdt.
O nacht, ghewenste nacht, uytwercker van mijn wenschen,
Vloeyt Beeckje vloeyt, en straelt, en laet u dropje renschen
En Wijnen voor mijn Vrouw, en Boomtjes vers ghehult
Met Loover-cransjes wieght, ay zwackt en ’t paetje vult
Met afgheschudde blos, dat voetjes niet en zwicken,
Dat ’t leven van mijn ziel niet dijst, dat gheen verschricken
En stuyt mijn Sonne-loop, ick creuck wat graesjes, en

[fol. D4v]
Verschrickt, siende het gelaten geweer der Stoepjes.
Verbeyde, wat is dit? O Hemel waer ick ben,
De Aerde keert haer om, de groente schijnt te bleecken,
De Blommen luycken, ach! ach! Beesjes conje spreecken,
Dach-weckertjes, fluyt op, waer schuylt mijn luyster-Blom?
Sephirus sucht my toe, de Beemden blyven stom,
Ach! ongheluckigh Mens, leen dagheraet u vleughelen,
Leen nacht-oogh u ghesicht, ay my! of ick con teughelen
’t Verbysterde ghemoet, de hollingh van ’t verstant
Mijn sinnen twist, ach! ach! de toom is uyt de handt,
O banghe Phaeton, segh Beeckje soetste vlietje
Wat Pluto ruckt mijn Blom? woe schaeckt mijn Margarietje?
Ach! Aretusa segh, laet niet een droever carmer
Beseylen Lethis, weest, weest lijck ghy waert ontfarmer
Van meer dan Aerdt-ghewas,* toont my of cloef of clieff,
Toont dese Ceres, ach! zijn Proserpinen Dieff,
Of is het u te veel, duyckt, laet u Beeckje spreecken,
Laet bobbelen een Bel, een Belletjen laet breecken,
Of is Ortigia alleen u spraeck ghewent,
Ach! ’t is Alpheus niet die vleyt, ach! neen ick bent,
Vindt ende neemt op den neusdoeck die Margareta in ’t vluchten ontvallen is.
Stil, soet, ist niet een doeck, ay my! ick crijghe kennis,
Mijn Thisbe, siet Piram, ay my! wat vreeder schennis,
Stuyt hersseloose ren, bly-gheestighe Diaen,
Wech Leyster, dieve-spoock, Star-doofster, soete Maen,
Verschoyster van het bruyn, ontdeckt my, ach! ontdeckt my,
Ontdeckt my boeven-jaght, stil, stil, de nacht begheckt my,
’K Hoor lacchen, ’t is ghehuyl, waer schuylje soete Meyt?
Ick sie, o al esien Margrietje, soet, wie vleyt
Wie troetelt Minos Kindt? dael Croon, dael, dael, weer segh ick,
Orsiris wil het, jae hy wil het, neen, wat segh ick?
Mijn Ariadne crult haer pruyckjen eerst, o Son
Wat gaefje wel dat soo jou Cransje gouwen kon?
Siet, siet, ay siet hoe bloost, hoe schaemroot nou heur Kaeckje,
Neen Rosemontje, neen, ontworstelt niet, ick raeckje,
Wat grijp ick? windt, ay my! Siringa wisselt niet,
Ay wisselt gheen ghedaent ’t veranderen in Riet,
My fluytjes maken sou, waer ben ick? holla Paertjes,
Span uyt Margrietje, dorst-schep Necter Hemel-vaertjes,
Het lurcken vanden Dau de dart’le Flora past,
Gheen Goden wens, o neen, gheen Pallas. Hoor hoe bast,
Hoe buldert norsse Grim, hy gaept al wou hy byten.
Claes Clomp uyt.
Claes. Wel hey, wat wil de Man? Fred. Com schellem ’k wilje smyten.
Claes. Siet toe, siet watje doet. Fred. Blyf Margrietje blyf.
’t Is risselingh van het Loff. Cl. Jock schelm ’t is mijn lyff.
Frederick. Jou Wijff? Cl. Mijn Wambas Heer. Fred. Dat jou de dolle Donder
Verplette, stae, stae, jae, jae, staet, lech, flocx lech onder.
[fol. E1r]
Claes. Ay Heerschop niet te mal, onnodich toch mijn vrient.
Frederick. Wat lusje slaghen? Cl. Och, och, Heer ’t is onverdient.
Frederick. O moorder van mijn hart. Cl. Seper, soo waer ick Clomp hiet.
Frederick. Wie sloopt mijn water-loop? Cl. Och, Heer ick ben jou Pomp niet.
Frederick. Wie voert mijn zieltjen wech? smelt Berghen, smelt in traen,
En huylt, huylt voor my, ach! mijn tongh maer sucht can slaen.
Claes. Gort lieven Heer stae by, Heer Freeck-Oom, gort ick kenje,
Ick kenje by mijn keel, lock wordje. Fred. Wie, wie benje?
Claes. Wel hey, jou Sarviteur, Heer Adrianen Knaep,
Jou Mondt, jou groote Brieff, jou geeuwer, en jou gaep.
Frederick. Waer dwael, waer dwael ick heen? Cl. Gheen noot, ick can de spraeck noch.
Frederick. O Margareta Lief. Cl. Rust, seper jou quelt vack noch.
Margrietje het al langh de Drempel over-reen,
Se is of comt hier stracx. Fred. Sy was hier, ach! wat reen?
Wat sucht, ach! wat ghevlay, wat voorspraeck sal mijn schoonen
Van achteloosheydt, ach! ick hate het bywoonen
En wesen vanden Mens, ick berghe mijn in ’t diep,
In ’t doncker van ’t Gheberght. Cl. Toch, datje weynigh sliep.
Frederick. Het schorre sy my groent, het dorre sy my jeuchdigh,
Het harde sy my saft. Cl. Maer Freeck, hoe dus ondeughdigh?
Frederick. O Nicolaes mijn Vrient. Cl. Dat bin ick. Fred. Jae ghy zijt,
Ghy zijt mijn tongh gheweest, in’t stommen vande tijdt,
Mijn spraeck, wanneer het Oor te teeder was te hooren,
Mijn blyde boo, ay my! leent droefheydt nu u Ooren.
Ryst vochte dampen, ryst,
Ryst, en met tranen spyst
Den dagh, of niet, verluchtse,
Sackt liever, ’t licht my wyst
Margrietje, ach! waer vluchtse?
Waer vluchtse lieve Son?
Ick vlay, of vlayen con
U murwen, wie ontvoert my
Margrietje? ach! de Son
Loopt schuyl, het bloedt ontroert my.
Neen, duyckelt niet in’t nat
Alsiender, sie ick wat?
Opsoecker, krijghe kennis,
Oogh-maecker, ’k bid het bad
Van bloedt toch past by schennis.
Toogh-paetjes, ’t spartel-spoor,
En holte, droeff ghehoor
Van krytingh, laet weerclancken,
O diepte, diept my Oor
Ick hoor Margrietje jancken,
Ick hoorje soet Meyt,
[fol. E1v]
Ick hoor, wie datje vleyt,
Ick hoor, wat hoor ick? Cl. Waeyen.
Frederick. Klieft Berghen, Aerdtrijck scheyt,
En scheurt. Cl. En lost joou Kaeyen.
Frederick. ay my! Cl. Ick segh niet veul, maer Freeck-Oom by St.Velten
Jou costelijck verstandt loopt lydigh nou op stelten.
Frederick. Wel schoone Margareet, ghy zijt, en waer ghy zijt,
Ghy blijft en woont in my, en al hoe wel de tijdt
De sleet van Rotsen sleept, en schaeft de Elementen,
En roest de Donder, ’t sal, o neen, ten sal ontprenten
De druckjes die het Hart van u begrepen hout.
Claes. Een cluft Heer Freeck. Fred. Ay Knecht. Cl. Ick heb Grim uyt ejouwt.
Grim uyt, al snuffelende, met sijn Visibel Brief inde handt.
Kyck ginse comt hy, kyck, hy schijnt de wegh te kneen,
En buylen. Fred. Laet de Man. Cl. Ick laet hem Angels treen.
Frederick. De vrede, outheyt craft. Cl. Ick heb hem blint ehockt,
Siet ofje niet en sach. Gr. Heer waer ’t gheluck my lockt,
Ist Clomp? o jae hy ist, al ver ghenoegh lucht voetje,
Visibel heyligh cruyt, mijn ongheluck nou boetje,
En allijckewel het Oor is noch niet nae ghenoegh,
Ick ruck wat heynder. Cl. Jae had ick hem, ’k zweer is sloegh
En beuckte hem lijck Vis, lijck drooghde Cabbeljauwen,
Lijck Hennip, jae alliens. Gr. Heer waerme voor sulck grauwen.
Gheen noot. Fred. En doet niet Clomp, den goeden ouden Grim
Is menschelijck. Gr. Jae beget. Cl. Sijn grijsheydt grauwt. Fred. Sy slim
By u niet rechtelijck is. Cl. ’t Is Schollen aert te scheven.
Frederick. En was hy Neutebooms soo mochje slaghen gheven
Met winningh. Cl. Heer die gal lickt lijck een Water-stroom
De oever van mijn Hart, ick wreeck en breeck de Boom
In schyn oft Grimmer was, ick can aers niet bedaren.
Frederick. Ick gun den ouden vree. Cl. Ick gun hem ’t Hellevaren.
Grim. Wat dunckje, dat hy wust dat Grim soo nae hem was.
Claes. Laet stuyten. Gr. Ackrement, sulck clincken sou het glas
Doen scheuren. Fred. Ach! Margareet wat baert u wegh-zijn wond’ren.
Grim. Schuyl wat onder ’t Loff, en hoor van verre dond’ren.
Claes. Wat dunckje het de Mol niet redelijckjes verclaert
Sijn ooghen? Fred. ’K wilde Clomp wy waren daer de Aerdt
Het suchten stilte gheeft, daer woelingh nummer sinnen
En roeren, daer ’t ghehuyl ghevoet, en ’t hooploos minnen
Ghehouden wordt in staet, daer Steesche pronck en pracht,
En Hoofsche zwier, voor windt, voor ydel wordt gheacht.
Claes. Het Boeren wel niet past mijn Steemanschap. Fred. U winckel
[fol. E2r]
Het Lant-tuygh raylt. Cl. Nochtans ick Boertje trots een Kinckel
Ast jou believen is. Fred. Dees plaetse sy my trouw,
Mijn clacht, mijn stamer-liedt, mijn daghelijckse rouw.
Com soecken wy het Landt, ons Meester wel sal tooghen.
Claes. Die werrick van mijn siet zweer ick het linckse oogen. Beyde binnen.
Grim comt uyt sijn hoeck.
Grim. Nou krijgh ick weer wat cleur, ick slacht een Herrist-dach,
En aerd een droef ghedaent in een onwisse lach
In Sonnen blinck, ick schyn te trotsen Winter buyen,
Flus Noorden ick te veel, nu dryff ick weer in ’t Zuyen.
Noch hoop ick dat mijn Oogh onsienelijcke sal
Ontdecken ’t schuyl gheloop, in ruyght, in Bos, in Dal,
Of waer d’onhebbelijckheyt wegh hockelt mijn Margrietje,
O deuchdelijck Tover-cruyt, hoe craftelijck ontschietje
Mijn uyt het doodlijck sien van Clomp, o Baselisch,
Ghy raeckte inde blindt, maer raeck ick, ’k raeckje wisch,
Laet maer de grauwe tijdt gheleghentheydt verleenen,
Graeuw ick dan, ’k zweerje dat mijn woorden worden Steenen,
’K Sweer by ’t Visibel Cruyt.
Belot bekreten uyt, voor grim onverhoets te voet vallende.
Belot. Och zweert niet soete Grim,
Siet hier u droefheyt selfs, u Maghet. Gr. Duyvel, clim
En ratel trappen op, spuwt Solpher Helse colck,
En spoock. Bel. O neen, neen Grim ick ben van ’t rechte volck.
Grim. Je bent een Nickers gryn, een Aconith ghelovert,
Ay my! waer raeck ick nu, de Hoer heeft my onttovert,
Docht ick, wie Duyvel docht de Ooghen van een Snol
Ontdecken sou,dat selfs noch Duyvelin noch Kol,
Noch kyckers vande lucht ontdee of sou ontdecken.
Belot. ’K Verneder my. Gr. Stae op. Bel. Ick wil u schaduw lecken,
Vergheeff het misverstant, verweckt gheen verder toorn,
Ghebie, ick wentel my ghenaeckt in ’t Haghe Doorn,
In Neetlen, heeft het Vlees te weligh uytghebraeckt,
Weest Dooff-pot Heer, en bust, daer vonck is in gheraeckt,
Nou moye costelijckheydt, nou Ariaen ’k looff trouwschop,
Hoor hoe ick huyl en steen, ist niet d’oprechte rouschop,
De lipjes stoopen’t jae, nou soetheyt, siet hoe bidt
Belot, en vleyt voor u, die op haer Outaer sit.
Grim. Daer leyt de moghentheyt, de craft van ’t visibleeren,
Mijn moet, waer vliegh ick nu, men kent my aen mijn veeren,
Wech Ot, ick can jou niet begunstighen, mijn gunst
Is wech, en mijn ontvreemt, met ’t vreemden van mijn cunst.
En lijckewel, ick deynck, had ick het niet estolen.
Den Knokenholder. Bel. Jae, wilje ick tree op kolen
[fol. E2v]
Met bloote Schoenen Heer, of rolme op een Kar
Op Elsen over Dijck tot aen den avondt Star,
En segh, en doe niet meer, ick leeff mijn leven qualijck.
Grim. Wech, wech, je bint te vuns, jou aesinght is t’ongalijck.
Belot. Wel gaeje, ’k volgh en vlay soo langh u tongh niet spreeckt,
De tranen meer als Mens ick harde steenen weeckt.
Beyde binnen.
Margareta in Herderinne ghewaet, voortstoeyende eenighe Lammeren, singhende of niet.
DWaelt Schaepjes, dwaelt,
Ach! dwaelt, het Graesje schraelt,
En ’t soetste groen
Dat u sou voen
Naeu wil op-doen
Of darf de Lovers roeren niet,
Van vrees hier op gheen anghel schiet,
Ach! dach,
Wat mach
De glim
U schim
De strick
Van schrick ontdoen
Van dit ghewitte swart
Verrader van mijn hart,
Ay my, ay soen.
Krult traentjens krult,
Krult en de grebbels vult,
Die angh en schrick
Die ’t naer beschick
Die Frederick,
Die ’t welcken van u kaken blos
Gherimpelt, heeft ghe-eghert tros,
Ach! Ros,
Ach! Bos
Sucht, sucht
Op sucht,
De sucht
[fol. E3r]
U sucht
Met dropjes toch
Weer sluyten sal tot groey,
Maer my, ach foey! ick foey
Weergalmt bedroch.
Smelt, smelt op ’t Veldt,
Veldt dat gheen Claver quelt,
Daer ’t dorre dooff
Ghegroeyde Looff
Daelt tot een rooff,
En deck, en schuyl, van vinnigh vuyl,
Van gift, van Slangh ghehuyl.
Ick swack,
Ick sack,
Ick lygh,
Ick sygh,
Ach! help,
Ick stelp,
Ick stort, ick gly,
Dwaelt graeghe Beesjes dwaelt,
U Hoeder-Meysje daelt
Te graeff, ay my!
Frederick uyt, in Herders kledingh.
Frederick. Wat Nimphjen dryft te rugh
Door ’t Bosje ach! te vlugh
Mijn naeu ghehaelde juchtingh?
Mijn naeu ghe-uyte snick,
Mijn clacht, mijn stamer-hick,
Mijn droeve ziel verluchtingh?
Of schuylt Salmacis hier
In ’t deck van Eglentier,
En wenst het dobbel wesen?
Margareta Wat montje sonder lach,
Wat daghje sonder dagh,
Wat nachje naer begresen,
Wat Hemel sonder lucht,
Wat Aerde sonder vrucht?
Frederick. Wat Lely neer gheboghen,
Wat Roosje leyt en slenst,
[fol. E3v]
Wat Hiacinthe wenst
Den Herrest hier? Marg. Luyckt Ooghen,
Ach! luyckt, en eeuwigh slaept,
De doodt, verhonghert, gaept,
Gun Frederick het zwerven,
En loopen nae de schaeuw
Van looghen, ach! ick flaeuw,
Ick sterref, con ick sterven.
Frederick. Ick lil en ben vol schreum,
En styve en vercleum,
En twijffel of ick wortel
En schorsse tot een Eyck
Op ’t dreunigh Oor ghereyck,
Het hart my kneust te mortel.
Margareta Hoe! ben ick niet alleen?
Frederick. Ach! Nimphelyn, ach! neen.
Margareta Wegh Herder. Fred. Gun my ’t drincken,
Mijn smachtigh zieltje dorst.
Margareta Vertreck, u wesen morst.
Frederick. Het stromp’len hest aen ’t hincken,
Keur ick te mensich u,
Lucht Meysje. Marg. Wech, ick gruw.
Frederick. Ick eer u Aerdtsche Godtheydt,
Ick kniel, en vley, en bid,
En buyghe. Marg. Wat is dit?
Frederick. Dienstbiedingh. Marg. Malle sotheydt.
Frederick. Vlucht niet Margrietje. Marg. Wat?
Wat Mondt mijn name vat?
Frederick. De Mondt die bleeck van Lippen,
Van stamer-clachten is,
Van sucht, heb derenis
Me-vrouw, laet ’t wranghe slippen.
Margareta Ach! wat een blyde blick
Verschynt my Frederick,
Ick werde opghetoghen,
Mijn hartje hippelt, en
Mijn zieltje lacht, ick ken
Van vreughd nau Kaeckjes drooghen.
Frederick. Ick spieghel lijck Narcis,
En traen daer ’t tranen is
Beroeringh van ’t begrepen,
Van ’t wel ghevatte schoon,
Mijn pronck. Marg. Mijn Parel-Croon.
Frederick. Mijn Diamant gheslepen;
Spilt tengher tackjes Loff,
En schut de bloeysem off.
[fol. E4r]
Margareta Jae dat het weeghje saft wordt,
En kussent voor de seet
Van* u. Fred. Van Margareet.
Margareta Goet ist.
Heer van Noort, Fredericx Vader, toeghemaeckt op syn Jagers. als vermoeyt uytcomende.
Heer v.N. Dat niet ghestraft wordt,
Ick sie en werd’ niet sat,
Al ben ick afghemat
Van jaghen, ’t lieve-koosen
Van dese met een wenck
Mijn rucken tot herdenck
En doyingh van ’t vervroosen
Van kille Winters Min,
Ay deughdelijck begin
Van aenlegh, siet sy beyde
Verschamen in versoeck,
En elck is even cloeck
De schandt in toon te leyden.
Eenigh gherucht binnen van Iaghers.
Margareta Wat hoor ick Frederick?
Frederick. Verschietje? Marg. Ach! ick schrick.
Frederick. ’t Zijn Jaghers. Marg. Laet ons vluchten.
Heer v.N. Blyf Harder-Knaepjes blyff.
Frederick. ’t Is Vader. Marg. Ach! het lyff
My revelt. Heer v.N. Niet te duchten.
Mijn Heer, terwyl de Lent
Noch groeyt en groent, en sent
Verjonghingh in ’t veroude,
Soo schrift gheen weligh loff
Te botten, oock wel off
De May coelt al wat koude.
Wy nemen ’t weertje waer.
Heer v.N. O wel gheluckigh paer,
Vernoeght, wat soudt ghy wenschen
In ’t leven anders. Fred. Heer,
U jae op ons begheer,
Ons Echt-staeff. Heer v.N. Vrome menschen,
En sluyten redens loop,
U trouw-ghevlochten knoop
Ick nummer wens t’ontvlechten,
Dat Gode zy u vrint.
Frederick. En Vader van u Kint,
Een Knecht van uwe Knechten.
Frederick schut sijn Harders ghewaet uyt, ende laet hem kennen aen sijn Vader.
[fol. E4v]
Heer v.N. Wel Frederick is dit ’t vervolghen vande reden,
Te treden Venus nae in losse dartelheden?
Is dit opweghingh of voorloopingh vande weet
Van letterleyinghe, segh? wat seghje? Fred. Niet een beet.
Heer v.N. Is dit de winningh die ghy jonghst my wildet tooghen,
In rade lossingh? foey! wech segh ick uyt mijn ooghen.
Is dit de Kinder vrees, de Vaderlijcke schandt?
Frederick. Ick ken, onwetentheydt. loshoofde, onverstandt
Den Jonghelingh beheert, o Vader, maer in desen
Heeft rijpe kennis my in ’t keuren onderwesen.
Wat is ick bidde segh de woelingh vande Mensch?
Heer v.N. U doen is volheydt. Fred. ’t Is betrachtingh vande wensch
Van ’t ghene wenslijck is, noch uyt gheleerder wijsheydt,
Noch opghehoopt verstandt, noch overleefde grijsheydt,
Noch alles wat het breyn te vatten wordt gheduyt,
Heeft meer begrepen oyt als ick mijn waerde Bruyt,
Mijn laeste overgangh, mijn hoogher School berenningh,
Mijn diepste leeringh, ach! in een mijn eyghen kenningh.
En wat ick heb ghedaen, o Vader, ’t is met wil,
Met toeslagh van gheluck van u, gheen weder-wil
Vercrachte Manne-trouw. Heer v.N. Schort segh ick, schort u vleyen,
Heeft Gode u ghevoeght, gheen Mensch en sal u scheyen.
Grim van verre aerselende.
Frederick. Com vry, com naeder Grim. Grim. Ick sie. Fred. Wat siet ghy? Grim. Kennis.
Frederick. En ist Margrietje niet? Grim. ’t Is haer of haer lijckenis,
O Herder Jonghelingh, of hier een Herder Knaepje
Mijn wegh ghedwaelde, ach! mijn toe vertroude Schaepje,
Mijn sooghelingh, mijn Lam, mijn eenigh, ach! mijn al,
Heen dreeff. Marg. Hoe mijn Vader. Grim. Tranen dal
My Hemels zy, ay my! ay Margareet. Marg. Hier ben ick.
Grim. Hier ben ick. Marg. Adriaen. Grim. U ken ick.
Heer v.N. De vensters zijn ghedickt van traen. Grim. Geen noot, mijn Fock
Wel tooghen sal of ’t praet, of waerheydt is, of jock.
Frederick. Wat siet de blinde? Grim. Niet. Heer v.N. Wat seghje sieje? Grim. Menschen.
Margareta en meer. Grim. Mijn Margareet, mijn soet, mijn goet, mijn wenschen,
Mijn t’eynde loops, mijn rust, mijn Schaepje dat ick soeck,
Druypt Hemel Honingh nou, en reghent Suycker-koeck,
En al wat soetheydt het, mijn soetheydt is ontloocken,
Mijn aesem is ghestickt, en suyt met soet ghebroocken.
Margareta Soo oock mijn Water-wolck van ’t hoogh Altemarijn,
Het deck van ’s levens tent. Fred. Waer straelt mijn Sonneschijn?
Margareta Mijn Heer het Maeghden hert ryst, en met een Cawoerde
[fol. F1r]
Daelt van een Piere tree, en dort. Grim. Wie voerde
Of bracht de schoonheyt hier? Marg. Begeerte. Grim. Wel eseyt,
Tot speulevaringh. Marg. Tot Echt-eenigh, wullupsheydt,
Gheen Meysje heeft ghehart gheloof noch Maeghder zwackheyt,
Noch Knechten kracht in’t minst ghebrocht heeft redens traegheyt.
Frederick. Wat dat ghedaen is Heer, is dobbel eerst bedocht.
Margareta Dees heeft in my syn rust, en ick in hem ghesocht,
Dees hout mijn levens draet. Grim. Wat hoefje dan te loopen,
Bin jy ebonde kynt, ick wilje niet ontknoopen.
Neen, ’k wensje luck voor druck, en dat hier sonder tal
Een tonne vol van Splint die t’onsent staen op stal,
En dat jou Vaertjes goet mach duyren lijck de Climmer
En Eylof, die in vorst verliest zijn groente nimmer.
Belot voorloopende, wort van Clomp vervolght.
Belot. Och! waertme, waertme Heer. Cl. En houtme niet, gans wonde.
Grim. Wat ist Belot. Bel. Och Grim, de Duyvel doet de ronde.
Claes. Jou afghereden Tel. Bel. En lost niet, voor hy lost
De Nicker, ackrement. Cl. Hoer, ’k vloeckje, waerje cost
Ick lietje vretten. Grim. Claes, heb jy je hiel vergheten,
Of schorter wat? Bel. Och hout, hout Clomp hy is beseten,
Hy schuymt, wie can S. Jan? wie leest hem wat in ’t Oor?
Claes. Ick bidje Freeck laet los. Bel. Hoe vlayt de Nicker, hoor?
Hy weet hy ritsen moet. Cl. Nou Varcken laetje boenen.
Belot. Och Clomp ick gheefje blaes, je hoeftme niet te soenen,
O moort, hy kraftme, moort, o suyverheydt sta by.
Grim. Claes, wat is dit? rijs op, de Son haer blinckt te bly
Voor water-ooghen, ras, jou Steemanschop laet Hoven,
Schep uyt. Cl. O Hoer, per fors. Bel. Wat soo, soo dryff ick boven,
Voor dit, voor dat, voor lest. Cl. O Juffrou Ot ghenae.
Belot. Ghenae, jou schellem zwygh, voor sus, voor soo. Cl. Och slae.
Belot. Dat doen ick. Cl. Slaet gheen Man, of wilje nimmer Vrouwen.
Belot. Man ick Meester-Knecht, en leer jou Ledder touwen.
Grim. Ot jeuckt jou ’t kneuckel-vleys. Fred. Ick lachme selve slap.
Belot. ’k Sweer, en ick laetje. Cl. ’k Sweer. Bel. Sweer by me Ridderschap,
By Mayde pit, by murch en kraft van Vryster schoncken,
En loofme trou. Gr. Goet ist. Cl. ’k Sweer by de zwarte voncken
Van jou ghedoofde kool. Bel. Jou schellem. Cl. ’k Roep ghewelt.
Belot. Kockerlockoe koe, Ots Hen is Haen in ’t Veldt.
Claes. Gort, noch prijs ick de Beun, daer con ick sien en hooren,
De Nicker deckt Belot ick souwer onder smooren,
Mijn aem is schier ontlucht van puff, en ’t Wambes doff,
En dooff, en voos. Grim. Waer van? Cl. Van Ottemoeren snoff.
Belot. Welcom Sustertje-lief met jou ghevonde breurtje.*
Margar. Met jou gewenste Claes. Fred. Ist hier? Bel. Wat sou het schreurtje
Rock nayen, of hy wel weet handelingh van Naelt.
[fol. F1v]
Grim. Tree toe, se wilje. Cl. Och! hoe blixem-valligh straelt
Mijn staert-star Appelmont, is soenen niet nootsaecklijck,
Ick liefje Vrysterschap. Bel. Wech seg ick. Cl. Nou weest raecklijck,
Ick weet ick heb emist, ick niet, maer ’t Mol-ghesicht
Dat ick gheen kennis droegh van ’t teyseterende licht
Dat jou te snel ontschiet uyt mormer gitte ballen,
Soo kraftigh, dat een Mens, ’k laet staen een Clomp sou vallen.
Belot. Mijn lust jou niet. Grim. Belot, daynckt eerje hem versmyt,
Het is een Cavellier. Bel. Jae een die onder ryt.
Claes. Ot, eens en andermael, mijn lust niet langh te vryen,
Segh, wilje? Bel. Ja segh ick. Grim. Wat soo, die woortjens vlyen
En passen. Bel. Neen beghet mijn trouw hoeft gien verff,
Se roost noch. Marg. Isser schaemt? Bel. ’t Leyt op mijn Besjes erf.
Grim. Wat soo, een reys esoent. Cl. Heer Freeck op een ghesontheyt,
De Roemer staet an jou. Heer v.N. So Zeeuwen houwje rontheyt,
Grim. Com tyen wy nae honck, en Bruyloften in Stee.
Een Iagher met noch eenighe Iaghers met Honden ende eenigh ghecoppelt Wilt.
Heer v.N. Wat vangh? Iager. Een hoopen Wilt. Heer v.N. Mijn vrienden alle mee,
Zijn ’t Haesen? Iag. Siet, ay siet hoe zwaer de copp’len hanghen,
De Harten zijn ghemist. Heer v.N. Ick hebse hier ghevanghen,
Mijn uytvercoren com, ons Hoeff een blyde Dis
Sal decken voor het paer dat noch te paeren is.

FINIS.

t’Amsterdam,
_____________

Ghedruckt by Iacob Thomasz Sergeant, woonende inde Thuyn-straet in S. Joris. ANNO 1634.

[fol. F2r-F2v: blanco]

Tekstkritiek:

fol. A2v exsters moeilijk leesbaar; er staat wsch. ersters
fol. A3r ’k vrees moeilijk leesbaar
vs. 132 exsters moeilijk leesbaar; er staat wsch. ersters
vs. 163 ’k vrees moeilijk leesbaar
vs. 270 zwarte er staat: zwatre
ibid. Guilielmet wordt niet genoemd in de lijst van personen op fol.*2v.
vs. 407 afdreef; er staat: asdreef;
ibid. eer er staat: een
voor vs. 895 SANG-VAERS. er staat: SAMG-VAERS.
vs. 923 Philippo is al aan het woord, maar abusievelijk wordt zijn
naam opnieuw in de marge aangekondigd
vs. 990 hier ontbreekt een rijmwoord, mogelijk ‘vast’
fol. D1r aensight er staat: aensinght
fol. D4v Aerdt-ghewas, er staat: Aerdtgh was
fol. E4r Van er staat: Vau
fol. F1r breurtje. er staat: beurtje.

ZWOLSMargrietje,Ghespeelt op de Amsterdamsche Academie, op Kermis,ANNO 1630.

t’AMSTERDAM,________________Ghedruckt by Iacob Thomasz Sergeant, woonende indeThuyn-straet in S. Joris. ANNO 1634.

ZWOLSMargrietje,Ghespeelt op de Amsterdamsche Academie.

TOT ROTTERDAM,_________________Voor Ian Phlipsz van Steenweghen, Boeckvercooper, woo-nende by de Beurs. ANNO 1634.