[CH1613:001]
PATRI COLENDISSIMO FELIX HUIUS ANNI AUSPICIUM
EXOPTAT CONSTANTINUS HUYGENS
1613.
Chare Pater nostris toties celebrate Camoenis,
Unica laus studiis praesidiumque meis,
Unice Maecenas, quo non mihi charior alter
Qua sua diffundens lumina Phoebus agit.
(5) Accipe, (sed facilis, quando tibi nulla quietem
Impedit affligens tarda Podagra pedes:
Quando nec intentam spinosa negotia mentem
Dilacerant, nostris aemula deliciis.)
Accipe, quos non hoc tibi consecramus akairous
(10) Sed magis eukairous tempore versiculos.
[CH1613:002]
Frigida Bruma suas retulit de more Kalendas,
Ancipiti quondam tempora sacra Deo,
Illa Dies priscis toties celebrata Poëtis,
Illa meo toties omine fausta tibi;
(15) En redit; et simul ille Lyrae, simul ille Poësis
Inventor vires tentat Apollo meas.
Tentat, et instigans animum dat, et imperat idem,
O utinam vires addat et ille pares!
Sed moror, ac sero Divinis pareo iussis,
(20) Non fert tam longas noster Apollo moras.
Has tibi tam faustas igitur, Pater, opto Kalendas
Quam mihi te, si non carmine, corde scio.
Et precor, illa Dies Anni labentis origo
Sit quoque laetitiae semper origo tuae.
(25) O! si cuncta meis possent succedere votis,
Optandum in primis tunc, ut opinor, erat,
Ne tibi praesenti foret unquam tristior hora,
Quâ, puto, cum risu perlegis ista. Vale.
[CH1613:003]
VOTUM PRO ILLUSTRISS.mo PRINCIPE HENRICO
IN ANGLIAM NAVIGATURO AD AEOLUM ET NEPTUNUM
Aeole Ventorum pater, et tu caerule Divûm
Oceani qui sorte tenes et flectis habenas,
Percipite haec animis, et, si sint mollia fandi
Tempora, supplicibus date sint sua pondera votis.
(5) Albionum medio posita est circumflua Ponto
Insula dives opum validis habitata Britannis.
Nuper in hanc (nam quas terrae non pervolat oras?)
Parvus Amor motis placide devenerat alis:
Neu foret illa suis regio non cognita flammis,
(10) Perculit hic quandam praestanti corpore Nympham,
Quae quantum specie superat formosior omnes
Tantum etiam generis titulo supereminet omnes:
Illa quidem magni proles generosa Iacobi,
Qui regit hanc iusto Sceptri moderamine gentem,
(15) Forte tibi, Neptune pater, mage nota, quod illas
Aequoreis circum terras allaberis undis.
Iamque Palatino (simili quem vulnere pridem
Fixit Amor binis iungens duo pectora telis)
Sponsa Puella viro, taedas dum laeta iugales
(20) Praeparat, optatumque thorum, dulcesque Hymenaeos,
Noluit hoc nostro peragi sine lumine festum,
Lumine, quod repeto (Batavûm quis dicere lumen
Henricum dubitet?) sed per Maris interiecti
Horrisonos fluctus, vocat ad convivia laeta
(25) Connubii Sacra casta sui, thalamique iugati.
Vos igitur veneranda piis duo Numina nautis,
Tuque pater Neptune prior, dum caerula verrit
Et secat exiguâ pelagum, tua regna, carinâ,
Exere pacatos ponto bonus, exere vultus,
(30) Imperioque tuo subiectos deprime fluctus;
Sterne viam Heroï, placido stet marmore Pontus:
Sospes ut optati contingat littora Portus,
Qua ferus in refluas Thamesin rapit impetus undas.
Tu quoque (nulla vetat divûm regina, nec illi
(35) Gens inimica hodie Tyrrhenum navigat aequor
Ilium in Italiam portans, victosque Penateîs),
Aeole, quod potes, adversos preme carcere ventos,
Propitium dimitte, suo qui flamine puppim
Trudat, et erecto curvet cava carbasa malo.
(40) Si non nostra satis moveant vos carmina, si non
Terra Batâva satis, si non satis Anglia, saltem
Iste deus moveat, cui vos, si vulneris umquam
Dulce Cupidineï sensistis corde venenum,
Fas est tantillas aliquando rependere grateîs.
[CH1613:004]
(AD MAURITIUM PRINCIPEM)
Inclyte, Nassaviae celeberrima gloria gentis,
Mauriti, cui clara suas victoria lauros
Attribuit toties, toties dignata coronis
Cingere maiore dignos diademate crines,
(5) Cuius ab occasu memorabile nomen ad ortum
Transtulit immensum volitans vaga fama per orbem.
Hactenus horrendi patuere sacraria Iani
Belliferaeque fores, miseris invisa colonis
Limina, et herbosis nil tale merentibus agris.
(10) Dum furit insanus violentâ Marspiter irâ,
Oppida laeta viris viduans et messibus arva
Et pastore greges et dulci prole parentes,
Hactenus in tantis iactatur Belgia turbis,
Belgia cui clarum et nullo delebile seclo
(15) Nomen acerba dedit dubiis fortuna periclis.
Et nunc (pro superi!) laceras a caede recenti
Sanguinolenta genas vix tandem ad sidera tollit
Magno aerumnarum depressum pondere collum,
Et tibi coelicolûm rector supreme deorum
(20) Persolvat meritas longo post tempore grates.
Tu quoque magnanimi soboles generosa parentis
Mauriti, rabidis illi Palinurus in undis
Semper eras, te freta malis licet obruta tantis
Pertulit ingenteïs patienter Belgia poenas,
(25) Nec sinet illa tuas caecis ingrata tenebris
Condere plus meritas obscura silentia laudes,
Sed dabit hancce suis quibus inclyta floret Homeris
Iliadem longo memorandaque carmine gesta,
Et levibus quascumque solent impendere nugis
(30) Ingenii, in solo hoc intendant carmine vires
Certatim Batavi celebrantes nomen Achillis.
Et iam, quando piis toties optata querelis
Venit ad heu tardum! belli pax aurea finem,
Nec tibi sollicitos reboantia tympana somnos
(35) Impediunt, nec terribili tuba martia cantu
Excitat armatam poscentia proelia dextram,
Undique tuta quies, Batavae sine militis usu
Mollia securae traducunt otia gentes,
Postquam nil reliquum est, quo te tua, maxime princeps,
(40) Evehat ad maius virtus generosa cacumen,
Nec datur illa dies oculis, gratissima, nostris
Amplius, exacto ferventis tempore belli,
Quâ tibi purpureâ frontem cingente tiarâ
Obvius augusti venerabilis ordo Senatus
(45) Magnatum longâ soluit stipante caterva
Aut hos aut illos gratarier ore triumphos,
Iam Patriae tutor nullo dubitante vocaris,
Qui tumidae toties cursum rexisse carinae
Diceris, haud falso, mediis sapienter in undis.
(50) Iam tibi, quae quondam dubiis fidissima rebus
Praestitit auxilium Belgî flagrante tumultu.
Miratur, stupet, ac portat grata honores
Albion angusto tantum a te dissita ponto,
Insula dives opum gelidis habitata Britannis.
(55) Addit et ipse sui, tantae cui fata dederunt
Flectere regales moderamine gentis abenas
Magnus Iacobus magni documenta favoris,
Dum sibi te iungens socium regalia mittit
Vincla sodalitij meritarum praemia laudum.
(60) Aspicis expressas illic adamante perenni
Litterulas? non has temere (sic credere fas est)
Indidit artificum manus ingeniosa lapillos,
Sed veluti nullo superabilis esse metallo
Creditur, et vere non est superabilis ullo
(65) Ferrea durities Indae sine compare gemmae,
Sic ubi vos stabili semel associaverit ambos
Sanctus amor vinclo, non hoc iniuria longi
Temporis evincet, non invidiosa vetustas
Dissolvet, praeter dissolvens omnia fatum.
(70) Sic fuat, et nostris clementi numine votis
Iuppiter aspiret, summi regnator Olympi.
Ah! potuitne dies oculis iucundior Haga
(Haga quater felix tantique principis aulam
Augustosque lares in amoena sede reservas)
(75) Affulsisse tuis, albo mage digna lapillo?
Eia simul Batavi iuvenilia pectora cives
Laetitiae date signa novae, celebrate choreas
Et bene compositis date ludicra vulnera turmis,
Undique succensis lucescant compita flammis.
(80) Aspera bella foris cessant, nunc pacis in usum
Aerea flammivomo resonent tormenta boatu.
Credite quod vestri partim devinctus amore
Mauritium merito decorat Iacobus honore.
Maxime Mauriti, non huc te stemmata, non huc
(85) Queîs facile ante alios fulges insignia stirpis,
Non proavitus honor, sed te tua praepete pennâ
Evehit ad tantum virtus generosa cacumen.
Belgia dum dubitat quaenam satis ampla rependat
Munera, digna tuis nec habet Diademata gestis,
(90) Impatiens has ferre moras venit Albion, et tu,
Tu mihi militibus quondam auxiliaribus aucte
Nunc titulis, ait, esto meis, cape praemia solis
Debita Principibus quos aut sua bellica virtus
Aut sacra cum pietate fides ad sidera tollit.
[CH1613:005]
DOMUI DISCESSURUS VALEDICO
Tandem chara Domus Vale. Valete
Vernans hortule, tuque Scena blanda,
Nec posthac oculis videnda nostris,
Quae denso lupuli implicata nexu
(5) Phoeboei reprimis caloris aestum,
Et nostros toties aprica cantus,
Leni murmure frondis obstrepente,
Phyllidosque Amaryllidosque Amores
Audisti, et Dryadum leves choreas.
(10) Et vos Thessala iam Valete Tempe,
Te te pergula dico, quae racemis
Hinc illinc redimita, pendulisque
Nutans fructibus arborum virentum
Centum millia passuum meorum
(15) Et tot millia, credo, caeterorum
Sensisti. lachrymis quidem subinde
Irrorata meis, sed et subinde
Fervens tota iocisque risibusque.
Et tu pulchrior ordo liliorum
(20) A dextrâ, patulas obambulantum
Fragranti recreans odore nareîs.
Et vos mitia poma, pyra, pruna,
Quae iam linquere cogor immatura,
Quicquid denique continetis usquam
(25) Horte, Scena, Domus, loci venusti,
Supremo hoc iubeo, Valere, verbo.
Hem! quid dico? Valere? Vosne nostras
Unquam credibile est potesse Musas
Sic rellinquere? vah! quis iste vester
(30) Iam durus dominus, quis iste avarus?
Hei! quantum dominaris, et quousque
Auri sacra fames, cupido turpis?
Tu vero interea (coactus istud
Verbum profero) ter Vale quaterque.
(35) Domus chara nimis, nimisque cara.
[CH1613:006]
DOCTISSIMO ORNATISSIMOQUE VIRO
IOAN: LUDO: CALANDRINO
Calandrine, decus iuvenum, laus summa virorum,
Cuius ad exemplum, quanquam discrimine magno,
Omnes optatam cursu contingere metam
Nitimur, et longum requie finire laborem:
(5) Dum tua ferventi Zelo vestigia pone
Insequimur, non assequimur, studiosa juventus.
Hactenus obtinui quid enim, non tanta tenellae
Vis fuerit nostrae, non confidentia Musae,
Ut tibi, qui celebres inter numerare Poëtas,
(10) Prodat abortivos puerilia carmina foetus.
Ne tamen hasce aliquas ficte connectere causas
Aut nodum in laevj videar tibi nectere scirpo,
Hoc unum tandem taciturna silentia longi
Temporis evicit durum sine lege poëma,
(15) Quo tibi, quot niveos immixta grandine floccos
Proxima fudit hyems, quot ver super arbore frondes,
Quot gravidas aestas cerealia munera spicas,
Quot dabit autumnus tumidos in vite racemos,
Tot procul a Batava mitto tellure Salutes.
(20) Et modo quod poteram dum lumine Calandrini
Foelix Haga refulgeret patrisque penates.
(Nempe tuas aliquo venerari carmine Musas,
Quarum tu caput, et quarum tu verus Apollo es)
Litterulis nunc mando meis fidoque ministro,
(25) Qui ferat hasce tibi (si vis fortuna) tabellas,
Queis tu, seu placido recreatum murmure fluxus
Curva tenet liquidi spatiantem ripa Lemannj,
Seu potius residere domi, cum compare dulci,
Suasit amor roseis figentem basia labris,
(30) Seu quicquam Batavas animo meditaris in oras
Mittendum, veteres procul affaturus amicos:
Denique, quicquid agas momentum impende legendis
Si vacat exiguum; si non vacat, insere perae;
Perplacet iste locus, fratris quo Caesaris olim
(35) Carmina scripta manu, nostris meliora, solebas
Condere, quo magni servare volumen Homerj,
Quo Flavi, quo Nasonis, summique Maronis.
Mox ubi pacatum liquere negotia, tunc tunc
Perlege, sed qua nostra soles bonus omnia mente.
(40) Porro quid in Batavis regionibus usque geratur,
Quatenus inducias pactas servabit Iberus
Mauritio, quaeve has rumpent nova classica Martis,
Nescio: nos teneris involvimur undique Musis,
Linquimus ista viris quos experientia multa
(45) Prudentes facit, et sapientes longior usus.
Nunc velutj medijs cautus Palinurus in undis,
Dum clavo affixus rutilantia sydera spectans
Terrificos ventos tempestatesque sonoras,
Turbatasque videt, trepidat, vitatque procellas:
(50) Securum interea somno vinoque sepultus
Vector iter peragit, nec scit terraene propinquus
An letho fuerit magis, instantique periclo,
Nescit an ad populos ventis abigatur Eoos;
Nescit an Hesperiae scandet mox littora terrae,
(55) Nescit an aura favens, an sit contraria puppi:
Sic nos, dum patriae medijs fortasse procellis
(Quod Deus avertat), medijsque agitamur in undis,
Mollia securis traducimus otia libris,
Qui nos vivendi formam verumque laborem
(60) Virtutemque docent, ut cum maturior aetas
Adfuerit, quicquid juvenes congessimus, eius
Et merito, totum sumat sibi patria fructum.
Ergone qui nostros Graeci, Latijque frequentant
Authores pluteos, quis Aristoteles, quis Homerus,
(65) Quis Xenophon, quisnam Caesar, quis Livius, inde
Quis Maro, quis Naso, quis Horatius, aut Juvenalis
Narrabo? tenuine virûm diffundere laudes
Carmine conabor? tibi cui fortassis ad unguem
Maxima pars horum, toties lecta atque relecta est.
(70) Haudquaquam; satis est: nam jam suffusa pudore
Musa pedem retrahit, quod garrula tempore tanto,
Detinuit doctas nugis trivialibus aures:
Et iam Parnassi repetens fastigia, vires
Calliope lassata meas animumque reliquit:
(75) Ergo Vale memori Batavos in pectore servans,
Qui te mente colunt, et te meditantur amicos.
[CH1613:007]
EPIGRAMMA, IN EQUOS CERTATIM DECURRENTES
Dum rapidos nuper Coelo spectaret ab alto
Currentes Batavo littore Phoebus equos,
Ite mei, dixit, quo vos feret impetus, ite,
Praeparat ecce alios terra Batâva mihi.
[CH1613:008]
INGENUO IUVENI IOANNI DEDEL PUBLICE PRO GRADU DOCTORATUS
DE PIGNORIBUS ET HYPOTHECIS DISPUTANTI.
EX PURIS IAMBIS
Amice Dedel, ô mihi inter intimum
Reposte semper ordinem sodalium.
Quid istud esse dixerim rei novae,
Quod ante publicum hocce Litterarium
(5) Tribunal aridi inficetias styli,
Meisque me domesticis repagulis,
(Sed ante tempus) haud vocas sed eripis?
Egone, cui nec incolam, nec hospitem
Biverticis fuisse Montis obtigit,
(10) Cui nec ipse Delphicus quidem Deus
Favens fuisse visus uspiam potest,
Egone (verbulo uno ut exprimam) puer,
Scaphâque vectus hactenus scholasticâ
Subibo turbidum hoc Calumniae Mare?
(15) Et inde. fac subire me. quis hinc honos
Tibi? mihi quis? haud mehercle conspicor.
Sed, euge, mitto nunc ineptias. iubes?
Capesso iussa protinus. nihil moror.
Egone, Amice, te volente, non velim?
(20) Ego negare quippiam tibi queam?
Vetant amoris aeviterna vincula,
Vetat vetus sodalitas, vetat pudor.
Fave Thalia, tuque Musici Chori
Apollo praesul, et merum decus, fave:
(25) Canenda pauca pauculis sibi petit
Is ille candidissimus sodalium
Ianvs, ille amicus omnium intimus.
(Quis huic negare possit?) eia, opem date.
[CH1613:009]
AD ILLUSTREM ACADEMIAM LUGDUNO-BATAVAM. HEROICIS
Alma iuventutis Nutrix, atque altera Mater,
Flos Patriae lumenque meae, sine compare, Leyda:
Cuius ab Occasu dilapsum nomen ad Ortum
Sentit uterque Polus, nullis non cognita terris.
(5) Heû, ubi prisca sonat Latiae facundia linguae,
Heû, quo translatas stupeat vel Achivus Athenas,
Inventum sibi Naso parem, Maro forte Maronem.
Tuque corona Virûm, toti veneranda Iuventae,
Quâ florente viget, quâ flaccescente iacebit
(10) Gloria Leydensis (superi prohibete!) Lycaei.
Vos, inquam, ante alios, vos qui ter sancta tenetis
Iuridicae delubra Deae, quibus Illa quid aequum,
Quid fas, quidve nefas, nullâ non indicat horâ.
Dicite, num quidquam vobis meruisse videtur,
(15) Quem sibi Pieridum teneris Sacravit ab annis
Castaliosque dedit latices gustare caterva,
Quem quintâ vixdum aetatis trieteride gestâ
Ardua scandentem Themidos sacraria vestrae,
Atque ibi (ceu medio rupes validissima Ponto
(20) Perstat, et immoto manet undique fundamento)
Publica senserunt perstantem pulpita; crebras
Usque retorquentem Rationum hinc inde sagittas?
Annuitis. (quis enim sanus dubitare potessit?)
Vos igitur, quibus haec animo Sententia constat,
(25) Pollicitis nunc state Viri, (nec iniqua rogamus)
Dedelioque meo meritam persolvite laurum.
Hic ille est (testor Patriam Patriosque Penateîs)
Quem, velut immensum sinuantia flumina Pontum,
Virtutum petit omne genus, genus omne decoris.
(30) Hic ille est, qui vela Notis passurus in amplum
Oceanum Iuris, vestro de littore puppim
Duxit, et e vestro solvit retinacula portu,
Nunc post continuos exantlatosque labores,
Post varios casus, spretis quae prava Voluptas
(35) (Blanda Iuventuti Siren) mala fata parabat,
Littora, curvatis, quondam bene cognita, velis
Ingreditur, placido date Vos considere portu,
Victor, ut optatâ tandem potiatur arenâ.
Tibi, proinde, Dedel, integerrime,
(40) Amice magne, cuncta summa gratulans,
Ut iste cursus institutus optime
In ultimum laboris usque terminum,
Et alta laudis exeat cacumina,
Vel hisce si quid amplius tibi queas
(45) Imaginarier boni, Deos rogo.
Tui quidem Cupido plura me iubet
Amorque scriptitare, sed potentius
Id omne frigus ingenj vetat mei.
Habebis ergo quicquid istud est boni.
(50) At imbecillitatis interim memor
Meae, benignus arbiter fuas velim.
Tuus, nec inter infimos, sed intimos,
Constantinus Huygens.
(AD HUGENIOS)
Post varios casus (gentis clarissimae vestrae
Lumina) iam patriam visere coepit amor;
At nisi traiectis undis pelagoque remenso
Non alius dictam nunc petiisse modus.
(5) Ille tam facilis, nostras si navita merces,
Aequi pro naulo carmina consuleret;
Sed quos carminibus doctus non flexit Aryon,
Quae spes est nostra flectere posse lyra?
Hinc est quod vestrum curvato poplite limen
(10) Veni, nam naulum turba molesta petet.
Aequa foret tenuis menti si sortis egestas,
Si qua fides vobis, aurea dona darem;
Hoc quando invidit pridem inclementia coeli,
Quod superest saltem, vota precesque dabo.
Vester obsequentissimus servus
Johannes Couperus anglus.
[CH1613:010]
(AD JOHANNEM COUPERUM)
Pro lepido insulsum, magno pro carmine parvum
Non facit ad gustum, Coupere, credo, tuum;
Sed magis hoc, Cape tres uno pro carmine nummos.
Numquid acu videor rem tetigisse tibi?
(5) Hoc scio, quod ternis malles tria carmina nummis
Vendere, quam tria sex carmina carminibus.
[CH1613:011]
NOBILISSIMIS AMPLISSIMISQUE VIRIS CONSILIARIJS STATUS
CONFAEDERATARUM BELGI PROVINCIARUM FOELIX
ANNI EXORIENTIS INITIUM OPTAT
CONSTANTINUS HUYGENS
Magnifici Proceres, Patrum veneranda corona,
Curia Romanis aemula nominibus,
Vos quibus et vitam, et servatos Belgica cives
Debet, inexhaustis Belgica clara malis,
(5) Vos quibus auspicibus tantis erepta periclis
Gaudet ab Hesperio libera facta iugo.
Inter mille virûm (quorum se Patria foelix
Iactitat ingeniis) Carmina, Vota, Preces,
Quae vobis oblata novis de more Kalendis
(10) Omina Perpetuae prosperitatis habent,
Unus ego ingenui perfringens vincla pudoris
Profero cum reliquis non habitura locum.
Carmina, quae poterunt, aliis coniuncta, videri
Qualia prae radiis sidera Phoebe tuis,
(15) Cynthia sive tuis, coelo si quando sereno
Surgis ab Eoô flammea tota sinu.
Forsitan hic aliquis senior, cui longa senectus
Traxerit horrendum fronte supercilium,
Quae tua te tandem (dicat) fiducia movit
(20) Mittere ad Augustos non placitura lares?
Hic ubi doctrinae radiant tot lumina, tu te
Posse putas minimi sideris esse loco?
Ingrate senex, sic te decoctior aetas
Praeteriti memorem temporis esse vetat?
(25) Scilicet ingentes elapsa est Belgica poenas
Albanaeque manus vulnera, flagra, neces.
At quorum auspiciis (si quis mortalia prudens
Inspiciat) quorum viribus, auxilio?
Horum, certe, horum, quos postera nulla tacebunt
(30) Sive puellarum carmina, sive virûm.
Ergo ego tantillo ingratus non digner honore
Quos dedit afflictis coelica cura Patres?
Pol mihi si totus liceat satiarier ardor
Praecipitique rotâ quo rapit ille feri,
(35) Dispeream, si non faustas optare Kalendas
Impiger immensâ niterer Iliade.
At vero Icarios aequum est vitare volatus
Qui timet Icarii dedecus excidij.
Ergo Musa Tace. lectis cadat anchora velis,
(40) Ne feriat teneram durior unda ratem.
Vobis interea Patriae Spes, Lumina, Patres
(Ne loquar hac temere dissona verba die)
Omnia contingant, quaecumque hispanica vestri
Invideat vobis Gens inimica boni.
(45) Quisquis es, innumeris corrade poëmata votis,
An poteris longo carmine plura loqui?