[CH1620:001]
EPITAPHIUM IACOBI GRUSII
Quicumque fluxas temporum exosus vices,
Et sempiternam mente praemensus diem
Delira rerum despicis crepundia,
Ades viator: ista iam pridem mihi
(5) Detexta tela, vel peracta est fabula;
Pridem illa Syrtis, illud omni torvius
Fretum Charybdi puppe trajectum meâ
Vix praeteractae fervet a vestigio.
Vixi; ista summa est: quantus aut quantum rogas?
(10) Spes Grusiorum prima, Patris corculum,
Pupilla Matris, utriusque mel merum:
Formâ, lepore, praeter annos indole
Par pene nulli, plurimis provectior,
Ter quinque paucos messibus iunxi dies,
(15) Cum parca pronam Parca deduxit colum.
Quid evocantis increpas Coeli manum?
Quid ampliores exigis, Pater, moras?
Praemittor. ecquid invides compendium?
Sequeris. ecquid ingemis functo viâ?
(20) Fletus malorum busta, non meum decet,
Matura vitae nulla non finis bonae.
17° Cal. Feb. (16 Jan.)
[CH1620:002]
TVROUWE-LOF ALIAS MANS HANDT BOVEN.
BOERTIGHE VERANTWOORDINGHE ANDE JEUGHT VAN
TSGRAVENHAEGEN
Haegse kindre, schielyck goet
Krevelachtich hoofs gebroet
Windich, toome-loos geselschip
Wispelturigh, licht Kernelschip;
(5) Sonderlinghe jy Monseurs
Onderdane vande Keurs
Vande Cappen en de Prucken,
Die je blindelingh ontrucken
’Talderwaertste Manne-pandt
(10) Macht, gebiedt en overhandt.
Vriende, ’khebje niet te hiete
Dan it moetje niet voordriete
Dattick om myn eyghen baet
Zoo een deuntgie mitje praet.
(15) Speciaeltges wat mach ’t wesen
Datter onglangs is eresen
Ongder jouluy jonghe maets
Daer ’t Noordende daer de Plaets
Daer de Vyver-bergh sen boomen
(20) Off van spreken off van droomen,
Daer met ’t Iuffer-ryck Voorhout
Hiele middich-malen houdt
Daer de Kneuter-dyckse bueren
Kindren me om mostert stueren,
(25) Daeret hiele Hoff off waeght
Daeret Spuy sen deel off draeght,
Daeret Waghe-grauw van Leyen
Zoo versierlick op gaet weyen
Datter Os en Clos om lacht
(30) Meer as om en smockel-vracht.
Ick onnoosel knecht van buyten
Die van blasen noch van tuyten
Noch van al dat Weten hiet
Weynich meer verstae as niet
(35) Hebb’ al over langh gaen pruylen
En gaen dencken watter schuylen
Watter ongder ongse jeught
Mocht ontsteken sucken vreught.
Dryffier weeckges mochtet lyen
(40) ’Khoorde dochtmen van ter sye
Datter erghens ongder ’tgras,
Zoome zeyt, en aeltge was:
Datter hier off daer wat spoockte
Daer de heele buert aff roockte.
(45) ’Tdraetge, dochtmen, hadd’ ick doe,
’Kpeurde strack nae ’t clouwen toe;
Kenn ick ’t byde mans niet vinne
(Zeyd’ ick soetges in men sinne)
’Tander hallif-mens-gedrocht
(50) Dat de mensch in lyen brocht
’Tvrou-gediert, dat om dry vyghe
Liever borste zou dan swyghe,
Selmen ommers opp en aen
Niet verleghe late staen.
(55) ’Tbeurden even as ick miende
D’eerste mutz die ’ck wordde ziende
Gaffme driemael meer bescheyt
Dan ick wachte vande meyt.
Caertge, seyse, wat zouwt wesen,
(60) ’Tvolckgen heyt en brieff elesen
Off’t je lieff is of ’t je quelt
Daer je naem wordt jn espelt.
Wel men naem is goet om spellen,
(Zeyd’ ick,) zouw ’kme daerin quelle?
(65) Wordd’ ick daeroff sieck, Godt loff,
’Klaegh al langh op ’t kerrickhoff.
Isset slechs ghien Condemnaci,
Trouw-beloft off Oblegaci,
Isset maer ghien Mangdement
(70) ’Tschrickelicke Boer-torment,
Rekenventie off Sentenci
Aller pesten pestelenti,
Staeter Mauritz noch Soo est,
Staeter purje noch arrest
(75) Staeter noch van compereren
Noch docere noch firmeren,
Spelt men naem vry dage langh
Daerom kyck ick suer noch bangh.
Soetges, soetges, al met sinnen
(80) (Ghingh de kleuter weer beghinne)
Luy te roepen is ’t niet al
Waren al de meyssies mal
Waren al de vrysters vlieghe
Wie en souse niet bedrieghe?
(85) Maer het goetgen is te gauw
’Tsiet al wydt al treet het nauw.
Kijck Cabouter hier is ’tbrieffje
Datje lest en seker lieffje
Op je hacken heyt estuert
(90) Doe je ginder in je buert,
(Trouwe, ’k wilder nimment melden)
Sulcke malle parte stelden
Datter scheen in’t heel’ A. B.
Ghien zoo costelicken D
(95) Van sen leven waer te vinne
Om en rympge te beghinne
Van en meysgen diemen hiet
Iuffer, Iuffer: (Wist ick ’t niet?
Most de saeck niet selver spreke?
(100) Siet sen backes nouw ontsteke!)
Doeme vyff ses Haegse troosjes
Schelde voor verlepte roosjes,
Al ter liefden al ter keur
Van’t verschreve Vryster-leur.
(105) Bloote, blinde Venis-seuntgie,
Wat ontstaeter menich deuntgie
Menich onbescheye praet
Daer jij tussen beye gaet!
Waer toe kenje ’tvolck niet brenghe
(110) Die her poot an jou versenghe,
Wat verblindje metje boogh
Menich calver-jeughdich oogh!
’Kmiende me iens op te fluyte
Om de meyt her mongt te sluyte.
(115) Hola! riepse, Lieve man
’Tsoetste comt eerst achter an
’Kmoetje ’tliefje noch iens noemen
Dieje die verlepte bloemen
Daer ick flus aff hebb eseyt
(120) Zoo suer op doen breken heyt.
’Khoever niet langh nae te talen
Noch getuygen voor te halen,
’Tschrifje selver zoo as’t leyt
Gheeftme dubbel op bescheyt.
(125) Alsoo seker as den Hemel
Met sen eve-staech gewemel
Met sen nummer stille staen
Duysent lichten om doet gaen,
Alzoo seker asset s’merghens
(130) Oostwaert lichter is as erghens
Alsoo seker as den dach
Phebus dochter hiete mach
Alsoo seker asset huyen
Middich wese sel in ’t suyen
(135) (Hooghe tarme docht ick vast
Nae ’t de vrou-luy weynich past)
Bennen hiel den Haegh sen ooghe
Niet betoovert off betoghe
Die dit stickgen heyt versint
(140) Is ’tberoemde Visserskint,
A n n e fleurtge van je nati
Ienigh Hollancks reppetaci
Trouwe voorspraeck van ongs eer
Duysent dancken en noch meer
(145) Duysent groene Lauwer-croonen
Moete jou de moeyte loonen
Eere zy de cloecke hangt
Die de spotter brocht te schangdt.
Doen en cost ick ’t langher swyghe
(150) Van men selve niet vercryghe,
’Kstelde ’tlichum in pistuer
Lick en onderschoorde muer
Lick en craeckling van twie oortgies
Lick en pap-pot met twee oortgies
(155) Hadd’ ick d’ iene en d’ aere hangt
In men groene sy eplangt.
Wel mit oorloff, seyd ick, Vryster
Flusjes baerde je zoo byster
Op men kermesynde coon,
(160) ’Tscheen je tasten an men croon,
Rechs al waer en man te vanghen
Op ’tverschiete van sen wanghe,
Daer nochtangs de fijlosoop
Die al bloeyende verdroop
(165) Op en Iongmans haestich blose
Maeckten heel verscheye glosen
Noemde self die schielickheyt
Deuchdelick’ onnooselheyt.
Trouwe ’kwilme niet tribbleren
(170) Om dat stick te dispeteren,
Zoo veul segg’ ick jou allien
Ben ick noyt beschaemt esien,
Nouw en selme nimment laecken
Over ’tgloeye van men caecken,
(175) Haechgie, lieve Vaderlangt
’Kstootmen an jou eyghe schangt.
Kenne nouw men langts gesellen
Aers niet lesen, aers niet spellen
Kenme nouw en Roemer-dicht
(180) Mit en averechts gesicht
Niet verkennen uyt en cluchgie
Dat ick voor en puer genuchgie
Van en vrolick Iuffer-dier
’S morghens op men bedde schier
(185) Buers-gewyse quam t’ ontfange,
Daerse, loof ick, niet zoo langhe,
(Want ick hebb’ al starcker pangt
Van her ongemeyn verstangt)
Hadd’ me kenne besich wesen
(190) As veel andren om te lese,
Datse schier hadd’, zoo me docht,
Eer eschreven as bedocht?
Zouwme sucke blaeuwe bloemen
Amsterdamse schrifte noemen?
(195) Foey! de misslach is te groot,
Wel te tije benje doot
Noortwycx heeren seun en Vaertge
Onverglyckelicke paertge,
En jij Keyser-lieve man
(200) Haegse kintge Tweede Ian,
Waerje noch ter werrelt binne,
’Kloof je miste wel je sinne,
Jae mit rede meer as ick,
Om zoo schandeleusen stick.
(205) Doen ick zoo wat hadd’ staen malen,
Quam ick eerst ten principalen.
Voorder (sprack ick) Lieve moer
Hadd’ ick doe noch as en loer
Op men backes late smyte
(210) Songder weer iens uyt te byte,
En op ’t deuntge vande meyt
Niet en dinghetien eseyt
’Kwouwje selver al men leven
Recht, gelyck en reden gheven
(215) Totmen eyghe schangd en spot
Dieme nouw dryft sonder slot.
Maer ick ken me rappirtere
Tot men deughdelick verwere
Daer ick doen op staende voet
(220) Koelde me de kleuters moet.
Waerom heyt je hooft twie ooren
Dan om clacht en weer te hooren?
Waerom wysje ’theel preces
Op en reghel vyff off ses?
(225) Soeckt men schriften en men brieven
Leest men angtwoordt en men grieven,
’Kwedd je wyst wel haest ter deegh
Wieder sloegh off slaghe creegh.
Ick en meyt te laten tieren?
(230) Ick en meyt her mongt te vieren?
Songder slach off tegeweer?
Hola! Zoo mal nummermeer.
Alle broecken, alle baerden
Houw ick opper eer en waerden
(235) Ghien zoo weteloosen man
’Kwyck hem off ick schricker van,
’Kwil me mit men eyghe vleyen
Niet bedrieghen off verleyen,
Bijde simpelste van al
(240) Staen ick noch as nimmendal,
Maer de cloeckste vande Vrouwen
’Thooge woordt te laten houwen
Dat en raeckte noyt in myn,
Zou en man de minste zyn
(245) By het ribb-stick van sen lenden?
Dat waer ’t opperst onder wenden,
Teughens reden en Nettuer
Teughens stroom en over stuer.
Com ick inde Bybel-boecken
(250) ’Khoeff ghien oogenblick te soecken
’Kvinder schier an elcken oort,
Vrouwen hoort naer ’t mannen woordt.
Kyck ick inde Werelts-Wetten
’Ksiese nerghens meer op letten
(255) As op Vrouwen slechticheyt
Swackeyt en onwetenheyt.
Raeck ick by die aere quantgten
Die in Menssen, Beeste, Plantgten
Die in water, lucht en vier
(260) Slyten al der leven schier,
Vrouwen, seggen die gesellen,
Bennen hoofdeloose spellen,
Elcke vrouw en leghe schuer,
Elck en misslach van ’tnettuer
(265) Die wel altydt mans sou maecken
Costser altydt toe geraecken.
Seyder niet iens ien te deegh
Elcke Vrouw en man van deegh?
D’ouwe Grieckelandts Poweten
(270) Hebben ’t me becangs eweten
Watter in en Vrouwmens stack.
Daer uyt wasser ien die sprack
Vrouwtgies wilje loff vercrygen
Snoert je backes en leert swygen.
(275) Daerop sey en blindeman
Die de prys van alle wan
Daerom seuve stede keven
Waer hi hadd begost sen leven,
’Tspreke, seyd’ hi eerst en lest
(280) Past de mannen alderbest.
Maer de grooten Rotterdammer
Maecte ’tgoetjen noch al grammer.
Hoe? sey die, de man en ’twyff
Schele lick as siel en lyff.
(285) Selle wy dan deuse baggens
Voere laten al de vlaggens?
Noch hersegg’ ick ’t, foey de man
Dien en wyff verbiene can.
’Ksagh wel an de meyt her ooghe
(290) Die al gins en weder vloghe
Dat ick hier en daer al wat
Op her veer eschoten hadd’,
’Topper-hooft beghon te schrimpe
’Twange-vel begon te crimpe,
(295) ’Thiele backes over dwors,
Elcke lipp-lap was en kors.
(Zoo fernynich is de waerheyt
Ass’ en vrouwen-hooft by ’thaer heyt.)
Kintgie, seyd ick, noch en woordt,
(300) Meuglick hadje ’t al ehoort
’Tsouwje niet zoo seer mis-hagen,
Zoo veul moetje wel verdragen
Hy, is waerdigher as, Zy,
Maer dit puntgie staeter by,
(305) Hoe de Vrouluy dan geraecken
Mannen cloeckheyt meer te naecken
Hoese dan de rechte lyn
Van prefecksi naerder zyn.
Alle dinghen hebben trappen
(310) Zoo de broecken as de cappen,
Ghien paer menssen off het heyt
Min en meer en onderscheyt;
Daeruyt sietme sommes beuren
Datter ongder duysent leuren
(315) Wel en moye paerel leyt
Die wat meer is as en meyt.
(Dieder zoo en deel wil coopen
Hoeft uyt Hollandt niet te loopen,
Seker, zoo ’k niet mis en tel
(320) ’Kweter inden Haegh noch wel)
Hier uyt strack en angder voordeel,
Dierte blindt het menssen oordeel
Al dat selde wordt esien
Gelt wel seuve bet op tien,
(325) Overvloet doet lust vertragen,
Nieuwicheyt ontsteeckt behagen,
Wystmen hondert wyse mans,
Nimment sieter nae becans,
Nimment kender werck off maecken
(330) Daer ’t soo licht is an te raecken,
Wystmen ien wys Vrouwen-dier,
Wat ontstaeter strack en tier!
Wat en loop van arm’ en rycke
Om het mongster te bekycke!
(335) Noyt en quam te Bruyssel Gheus,
Noyt in Hollangt dwergh off Reus,
Tygher, Luyper, Aep t’ anschouwen
(Buyte comperaci, Vrouwen)
Die in winckel, straet off steegh
(340) Zoo veul duysent kyckers creegh.
Om de waerheyt niet te decken,
’Kben al me wat vande gecken
Die de selsemheyt verleyt
Om en mans-gelycke meyt
(345) Om en relick wyff te kenne
Wil ick vlieghen en niet renne:
Maer dat aere leppich seer
Daerje flus men jonghe eer
Schandich miende me te smetten,
(350) Dat de mensse doet verpletten
Dat de ooghen bindt en blindt,
Daeroff hebb’ ick lucht noch windt.
Hebb’ ick altemet men dichgies
Onbedachtelick en lichgies
(355) Opte werrelt-baen ebrocht,
Meer as rede lyen mocht,
Hebb’ ick sommes zoo en reysge
Hier en kleuter daer en meysge
Opten eeren-trap eset
(360) Meughlick dieder nauw op let
Selder by, off an off binnen
’Tien of ’t aere puntgie vinnen
Dat sen prysen waerdich was.
’Tcomt by tyen oock te pas
(365) Dat de sinnen werck behoeven
Om her crachten te beproeven,
’Kweeter dien het cleynste beest
Sprekens waerdich is eweest,
Muysen, luysen zonder lyven
(370) Hebben wyse luy doen schryven,
Hoe verachtelicker stoff
Hoe verheffelicker loff,
Hebb’ ick dan oyt Vrouw epresen
Meer as looffelick con wesen
(375) Hoort vry allegaer die ’t leest
’Twas maer oeffeningh van geest.
’Kweet van vryen noch van rasen,
Noch van al de vise vasen
Dieme van vrouw Venis dicht
(380) ’Ksach men leve boogh noch schicht
Vande Ionghe die we lesen
Dat den hemel plecht te vreesen,
’Ksach men leve vier noch vlam
Dieme van men selve nam.
(385) ’Kheb wel duysent mael gaen weghen
Wat de mannen mocht beweghen
Tot zoo vreemden raserny?
’Ksaghse droevich, ’ksaghse blij,
’Ksagse lachen, ’ksachse pruylen,
(390) ’Ksachse smeecken ’ksachse huylen,
’Ksachse clagen sonder end,
’Ksachse suchten van gewent,
’Ksachse lymen, ’ksachse neuren,
’Ksachse singen by de deuren,
(395) ’Ksachse springen buyten macht,
’Ksachse rymen dagh en nacht,
’Ksachse spreken meer as weten,
’Ksachse vasten meer as eten.
Eisch ick reden of bediet,
(400) D’ iene seyt het is om Griet
S’ heyt en ooghjen as en craeltge
D’aere seyt ’tis al om Aeltge
S’heyt en keeltgen as en veel,
Noch en aere ’t is om Neel
(405) S’heyt en haertge geel as koren
Wie en souse niet bekoren?
Neeltge, docht ick, Griet en Ael?
Arge meyssens altemael.
Meyssens? meyssens? jae gans pocken,
(410) Wie en souwer niet mé jocken!
Om en meysgien om en gans
Zoo veul sinneloose mans?
Och! of ’t paert sen starcke lenden,
En de man sen waerde kende
(415) Met wat schielicker geraes
Sagh ick vande knecht den baes!
Wat al paedjes sach ick heeren!
Wat en kangsje wouwer keere!
Asmen al de mans in ’tlach
(420) Boven an de tafel sach,
Asme voor, honeur au dammes,
Singhe mocht honeur an’t wammes,
Sacke tabbert, muts en doeck,
Vive mantel, hoet en broeck.
(425) Hoor (beghon de feex te kallen)
’Ksie wel ’t isser al van ’t mallen,
Hoe je diep en dieper raeckt
Hoejet argh en argher maeckt,
Wilje dus noch langher praten
(430) Gaet je gangh, ick gae men straten,
’Klien ghien ooren meer, Gedieuw,
Schier off merghen op en nieuw.
’Tspeet men al en lutgie seker
Datse sucken cloken spreker
(435) Sucken elequenten tong
Zoo verachtelick ontsprong,
Maer geluckich mach hem roemen
Die uyt allerhande bloemen,
Die uyt allerhande ruycht
(440) Mette Byetges heunich suycht.
’Kleerden uyt dat leste partge
Datter in en Vrouwen hartge
Watse toont off niet en toont
Weynich passienci woont.
(445) Haegsche kindre, noble maetges
’Kben ten ende van men praetges,
Keurt men in gerechticheyt,
Draecht men in men slechticheyt,
’Khebje nae men cleyne crachten
(450) ’Tmanne-schepsel leeren achten,
Daer je nouw uyt schatte kent
Watje bent en niet en bent;
’Khebje voorder willen toonen
Tot men eyghen hoofts verschoonen
(455) Watter tussen liefd’ en myn
Menich duysent mylen zyn.
Daer uyt meughje voort bedencke
Nimment in sen eer te crencken,
Off ’t en blycke voor gewis
(460) Hoe de man van binnen is:
Wilje zoo veul van me leeren
’Kselt op ienen reghel keeren
Dit’s ’tsommarum van men som,
Lacht niet meer, off weet waerom.
23°. Jan.
[CH1620:003]
GAR . . . .
Tweederhande slach van Vrouwen
Selmen uyt ons dicht onthouwen,
Paerlen, segh ick, synder veel,
Maer oock leuren meestendeel.
(5) Dat syn d’ouwe Werelts-wetten,
Hondert puycken, duysent sletten,
Al het schepsels heerlijckheyt
Staet in scheel en onderscheyt.
Vrouwtges, wie wil d’eerste wesen
(10) Die her stooren sel in ’t lesen?
Hoor, ick spreeckje nouw as vrient,
Wie de paerel-eer verdient
Onder jouluy, meughjij weten,
Dat syn yegelycx secreten.
(15) Die het meest te seggen heyt
Meestendeel het minste zeyt,
’Tbenne dick de volste vaten
Die her weynichst hooren laten,
En in ’t diepste vande Maes
(20) Gaet het minste stroom geraes.
Iene saeck staet hier te letten
Voor de leuren en de sletten,
Datse mitter eyghe boogh
Niet en schieten in der oogh;
(25) ’Tswyghe sel de meeste vlecken
Off vercleynen off bedecken;
Die der selve leurich acht,
Deckt heur on-eer zoose lacht
Asse leuren hoort vermelden:
(30) Ick heb nimment willen schelden,
Maer gelooft vry altemael
Dattick opte tong en tael,
Oppet tieren, oppet kyven,
Oppet pruylen vande wyven
(35) Rontom dapper acht sel slaen.
En genomen, ’kquam gegaen
Daer ick onder tien laudaten
Ien van tiene vondt staen praten
Die op ’t leurich leure-woordt
(40) Overleurigh waer estoort,
Dieder op te naem van sletten
Vrouwelick in clere setten,
Waer ’t en redeloose keur
As ick seyde, Dat’s een leur?
Prid. Cal. Febr. (31 Jan.)
[CH1620:004]
Faire de don debvoir, de courtoisie deste,
C’est avoir trop d’oreille, ou n’avoir point de....
[CH1620:005]
[Grieks-]Tetradákruon[-Grieks]
Stabat inexhausto madidus pia lumina rivo
Pastor ad Aglaïae naufraga busta suae,
Hic ubi (Naïades rubeant a crimine Nymphae)
Passa puellarem traxerat unda pedem.
(5) Stabat, et ut carum diffundere flumina crinem
Vidit, et ut surdos tristia verba Notos,
(Talis Io Arethusa, Io Arethusa vocanti
Excidit Ortygiam vecta puella Deo)
En, ait, en, mea vita, sequor; par ussit amantes
(10) Flamma, dabunt finem nunc quoque fata parem:
Unda tuos necat, unda meos submerget ocellos,
Et poterunt lachrimae quod potuistis aquae.
4°. Non. (2) Feb.
[CH1620:006]
DU MESME SUBJET
Un Berger eschappé dessus le triste bord,
Le rivage tesmoing d’une glace meurtriere,
D’un ruisseau ravisseur de son jour, sa lumiere,
Sa Bergere, son coeur, sa vie, son support,
(5) Impuissant à brider les efforts de la mort,
Forcené de la veoir desdaigner sa priere,
Le coeur glacé d’ennuis, l’oeil fondu en riviere,
Bien belle, (ce luy fit dire le desconfort)
Si j’eu part à ton coeur, j’en auray à tes maux,
(10) Si j’en eu à tes feux, j’en auray à tes eaux.
Ha! fleuve trop jaloux de ma trop courte joye
Ne soyez envieux au fleuve de mes pleurs,
Si pour la veoir mourrir dans mes yeulx je me noye,
Et pour la veoir noyer dans mes eaux je me meurs.
3°. Non. (3) Feb.
[CH1620:007]
NEL MEDESIMO SOGGETTO
Stava Tirsi scampato in su la riva
D’infido fiume e ghiaccio traditore,
Mentre che Filli il suo promesso core
Annegata fra l’onde in fondo giva.
(5) E vedendola già di senso priva,
Per triomphar la morte dell’ amore,
Dissero in lui sdegno, ardor, e dolore,
Sequoti pur non men morta che viva,
Gradita Filli, bel sol occidente,
(10) Vissero insiem’, moriran’ parimente,
Uguali fiamme in somiglianti cori,
Tannega un fiume, affogherammi un rio,
E come lagrimata in acqua mori
Morirò lagrimando in acqua anch’ io.
Prid. Non. (4) Feb.
[CH1620:008]
OP DE SELFDE SINN
Doe Thyrsis machteloos den droeven oever-boort
Al schrickende gevat al schreyend’ hadd’ becropen,
Daer ’t schielick ijs-bedrogh syn wenschen en syn hopen
Syn hert en al verdronck in Phillis herde moort,
(5) En voelde syn gebedt ten Hemel onverhoort,
En voelde synen schat syn eyghen handt ontslopen,
En voelde syn gemoet met tranen overloopen;
Wel, seyd’ hy noch voor ’t lest (off wanhoop voerde ’twoordt)
Wel myn’ gedaelde Son, U sterven wil ick achten
(10) Zoo ick U leven de’: Versinckt ghy in het nat,
Daer zoeck ick oick myn doot maer in een tranen-badt,
Soo sult ghy dan beschreyt ick schreyende versmachten.
Want zoo doch d’een zoo wel als d’ander sterven doet
Wat can een coude stroom meer als een heete vloet?
eod. die. (4 Febr.)
[CH1620:009]
PASSANDO L’ALPI
Giunto con stanchi passi
Alla cima de’ sassi,
Ove il piu chiaro giorno
Fa nuvole d’intorno;
(5) Ove i diletti horrori,
Le nevi sono fiori,
Emmi vicino al Cielo,
Dissi nel mezzo gelo:
Fa tu, ch’in Cielo siedi
(10) Padre del Ciel Signore,
Ch’acostandone i piedi,
Non n’allontani il core.
Scrissi à Verona a 10. di Giogno (Juni).
[CH1620:010]
ITALIA DECOLOR
Hesperii Manes, Mundi morientis imago
Praevia, faex rerum, splendida barbaries,
Marcide flos, cinis, umbra tui, salve Itala Tellus,
Indigenam Patriae frigidioris habes,
(5) Frigidioris habes, non deterioris alumnum,
Hospitii sociâ qui rogo jura fide.
Illa per ingenteis olim dilapsa Triumphos
Illa super geminum Fama levata Polum,
Quâ Caput atque Orbis late dominator ocellus
(10) Diceris, hos oculos impulit, hosce pedes,
Iussit ab Arctoïs discedere littoris undis,
Qua Batavi fontem nescit arena soli,
Scandere monstrosum per inhospita nubila culmen,
Ferre per aestivas torpida membra nives
(15) Iussit, et ô vanis utinam ne lapsa revolvens
Luserit ignarum rumor imaginibus!
Infelix, at enim quam prisci rara decoris
Semina, pauca virûm, nulla vigoris habes,
Nulla pudoris et ingeniti (fas dicere) bruto
(20) Luminis ingeniti quas alis ipsa feris.
Impia divinos, specie pietatis, honores
Eripis immenso qui videt ista Deo;
Quod colis ipsa creas, quod edis colis, horreo dictis,
Mente Creatorem non capis, ore teris;
(25) Cui gemitus de corde pios, cui viscera debes,
Contritique sacras pectoris exuvias,
Dona viris, pueris spernenda crepundia profers,
Aera, faces, tabulas, marmora, thura, sonos.
Improba, cognatas agis in sua viscera dextras,
(30) Tota rubes fratrum sanguine, tota Patrum:
Flagra, sicas, aconita doces, non praelia, civem,
Ivit in acceptos fraus homicida jocos.
Luxu, foeda, fluis; quicquid congesta dederunt
Saecula vel patras una vel exsuperas;
(35) Non gladium raptor, non novit adultera Legem,
Non Sodomae sordes, non pice digna Venus.
Plura jubet calamus, jubet indignatio plura,
Ni vetet ingenuus plura referre pudor.
Sisto manum, pede linquo tuos, indigna, Penates,
(40) Forsitan his olim qui capiatur erit,
Quo sociae veteres Romae placuere Batavi
Candor, et egregius mentis ad alta vigor
Fervet adhuc, studiisque idem Constanter abhorret,
Roma, sed heu! quam nunc altera Roma tuis.
(45) En reducem dilecta tenes Hollandia Civem;
Da subeat veteres non novus hospes agros.
Rettulerint alii insanae novitatis amorem,
Italiae solus taedia sola fero.
Clavennae in Rhaetis. Iulio.
[CH1620:011]
LIBELLUS LECTORI
Cum Batavis Venetas socialis dextera vireîs
Iungeret, et geminus mutua ferra Leo:
Tanta cui Proceres volvere negotia curae,
Transiit has, peregre me comitante vias.
(5) Hinc levis in modicam crevi cum foenore molem,
Qualis in affixas massa voluta niveîs.
Qui totidem pernosse volet, non visere, fineîs,
En teneat Domini sedula scripta mei,
Et sine dente jocos; expertes criminis horas,
(10) Innocuas nocteîs, et sine labe dies.
Vidit hic, ille sciet: tulit hic, fugit ille labores;
Quaero, cui cuius gaudia pluris erunt?
Fallor, an ex trutina feret aequior arbiter aequa,
Ille tulit mentem, quo tulit iste pedes;
(15) Sed Patrios posthac fugias praeposterus agros,
Si pote quos nôris non adysse locos.
Basileae. 8°. Cal. Sextil. (25) Juli).
[CH1620:012]
PRO EODEM
Qui negat hoc tam multa Libro, tam dissona posse
Scribier; et mixtos seria ferre iocos;
Quo sibi tam veteres avias pulmone revellat,
Audiat: Hos Matri scripsimus, ista Patri.
(5) Qui duo sunt, et idem; quibus est mens una duobus,
Ista legent; geminum quid vetet esse librum?
Spirae. 4°. Cal. Sextil. (29 Juli).
[CH1620:013]
EX ITALIA REDUX
Ignoscite Viri Magni, Pii atque Eruditi, quorum in tantâ barbarie
ingentem numerum relictum esse oculatus testis assero. Saeculi apud vos
vitia perstrinxi, cujus adeo vos convitia non tangunt, ut ad laudem
inprimis facere videantur: Vos autem
Infractâ Coelo meriti virtute locari,
Nî foret in stellas astra referre parum.
[CH1620:014]
MISOGAMOS. SATYRA
Coniugii male fausta dies, male festa viris Nox,
Nescio vos, neque scire libet. Dos lauta, supellex,
Praedia displiceant, domus et grex? Tolle quod adstat,
Faemineum caput, et triti pia taedia lecti,
(5) Sum Deus; adde, necas. O, quâ sumus, et Batavorum
Nomine turgemus, pretio pretiosior omni
Libertas, oriunda Diis, optanda viris dos!
Quâ subeat mercede tui caruisse? quis ultro
Excutiat sibi te, patriisque eliminet arvis?
(10) Ducimus uxorem. Superi, quam cara voluptas!
Ducimur; haec summa est: Et fluxerit alter ab illo
Qui tuus est, Hymenaee, dies; vos advoco testes
Quae volucri volitatis ad haec pede sacra puellae,
Quantillum, cui serus equos disjungere Titan
(15) Visus, et optatas producere Vesperus horas,
Hesternâ teneat reliquum de fronte Maritus.
Rideat, exultet, fundatur in oscula, quorum
Nec potiora Neaera tulit, nec Lesbia poscat,
Rossa suum potiora neget fudisse Poetam:
(20) Vidimus et moesto festivum gutture carmen
Exprimier; ridere foris, quem flere domi lex
Naturae, gemitumque rogo debere Paterno
Iusserat, hinc alacrem Scenâ poscente Bathyllum.
O miser! Illud heri festum Comoedia nunc est:
(25) Spectator, Conviva, venis: qui seria nuper
Gaudia, personatus agit non seria Sponsus:
Hinc animo gemit, hinc tremulo simulator ocello
Ridet, et admoto convivam fallere Baccho,
Si potis, ipsum sese parat: invita cachinnos
(30) Labra, sales invita docet; dum flebile presso
Pectore, Poenituit, roso fovet intestino.
Tolle graves Hymenaee faces; fuge tecta Diones
Cum telo pharetrâque Puer; duxisse triumphum
Sat sit, et hac fatuo tenus illusisse veneno.
(35) Interea subiti variatâ pelle stuporis
Caussa rogatur, et in rerum libet ire latebras.
Nempe oculos nox una dedit, cum nocte refugit
Fascinum, et Idalii blande vaga somnia Morpheî.
Omnis, ut in summo, quantum pote, culmine rerum,
(40) Res stetit, instanti nutat vicina ruinae:
Stare vetat Natura quod usquam vivere iussit.
Fac voto potiatur, et omnis ad interitum Spes,
Omnis it ad metam fervor, metus, ira, cupido.
Hinc animi subito facies diversa, colorque
(45) Discolor, hinc quod sperat, amat, quod possidet odit,
Et satius caruisse putat: Miraris? At ille
Impetus in summo graduum stetit, ulterius qua
Non datur; inde, cadat ratio docet, et monet ordo.
Credibile est arsisse Iovem Iunone, quousque
(50) Ivit in amplexus, precibus mollita, cupitos.
Vix totâ gaudere datum, vix coepta vocari,
Quae Soror, et Coniux; Quid agis Pater atque hominum Rex?
Languet et ad nova claustra recens ergastulus horret,
Et cuperet non esse quod est sine fine futurus.
(55) Iam Danaën aerata (cave Saturnia) turris
Non tenet. excubiae prohibent? erit imber adulter,
Qua nequit ire, pluet. Iam taurus Agenore natam
Avehit, illicitos Cretâ satiante calores.
Iam cygno decepta duos promittit ab ovo
(60) Tyndaridum pellex simulandos nomine fratres.
Iam novus Asterien rostro premit ales adunco.
Mnemosynen pastor, Satyri Nycteïa vultu
Ludit, et Alcidae mentito conjuge matrem.
Te, quoque terribilis tremor Ennosigaee profundi,
(65) Nonne ducem simulare gregis, delphina, juvencum,
Defraudata suis amplexibus Amphitrite
Vidit, et esse suas jam pridem taedia taedas?
Ecce Diis, quod habent, vile est; et finis amorum
Coniugii nox prima fuit: Vos, dicite sponsi,
(70) Copula qui faciat nunquam solvenda beatos?
At lucri mellitus odor quâ compede dignus
Non sit, et in quâ non adigat sudare palaestrâ?
Displiceat nova nupta, peplus placet, arca, domus, res:
Hac miseri mercede sumus; spontanea gratis
(75) Vincula non sumuntur; habet sua commoda carcer.
Prô pudor, et virtute parum condigne Batavâ
Sermo! rei servire virum! prosternier auro
Cui pedibus calcare dedit Natura quod usquam est!
Faemineos fastus pretio conductus adoret
(80) Ille solo, ille salo late datus arbiter! Audi
Faemina, de magno cui tollere forsan acervo
Contigit, et grandes auro subducere naevos;
Celsior his animis calet et generosior ardor;
Nec pretio prostant: facilis jactura peculi
(85) Fortibus, et (quis it inficias?) super omnia natis.
Macte virûm virtute vigor! nisi desumus ipsi,
Nil deerit. Fortuna fabrum si fecerit; eia,
Si volo, dives ero manibus, quod sufficit; adde,
Liber ero, propriisque laboribus imperitabo,
(90) Ipse meae rector, remex, antenna carinae.
Das melior fortuna togam? Dabit aula clientes,
Haec nummos mihi turba; quod auri forte fodinam
Dixeris haud sine mente: Quid amplius? otia, rerum
Perniciem, fervente manu vel voce fugabo.
(95) Nec foede vacuus languebo, nec undique curis
Impediar; summa est, Dominabor coelibe toto.
Nec rugas frendentis herae, nec probra timebo
Pallidus, aut soleam; nec qua libet urbe vagari
Pone traham male formatos, mea viscera, partus.
(100) Nec famulae servus furtivâ nocte cubile
Concutiatne, et ridiculo ditaverit aedes
Foenore, curabo. Nec (si licet addere, quantum
Suggerit importuna trucis compunctio veri)
Discruciabor ad abstrusam lenone fenestram
(105) Deprenso; quia nempe crepuscula diligit uxor,
Postponitque tuo fraternum Cynthia lumen.
Nec peregre per longa graves insomnia curas
Sudabo; nec mente ferar, quo corpore latum
Suspicio non vana notet, qui semina nostris
(110) Spargat adulter agris; et, quo profecerit absens,
Praepatulum reduci cornu paret Amphitryoni.
Sed Satyros pridem Satyrâ saturavimus; et jam
Fallor, an hic aliquâ pruritum fronte notavi?
Hag. Com. Cal. (1) Octob.
[CH1620:015]
MOERIS. THYRSIS.
AMARYLLIS. ECLOGA
Indomitae fastus Amaryllidos, et fera semper
Fulmina, non oculos, non illâ lumina fronte
Digna, nec ore minas, fugiturus trans Mare Thyrsis,
Thyrsis ad aridulas Nereî diffusus arenas,
(5) Flebat, et aridulas fletu maculabat arenas.
Cum pueri late complentes littora planctus,
Et sparsas miseratus oves et ovilia Moeris,
Thyrsidos alter amor, sed post Amaryllida, Moeris,
Talibus incauti rupit suspiria verbis.
(10) Thyrsi, viden’ pleno subeuntem littora fluctu
Nerea? mox refluas idem reuocaverit undas,
Mox Mare littus erit, et erunt mox pontus arenae.
Gurgitis una vices Phoebe regit, una puellas
Temperat, alternoque ciet praecordia motu.
(15) Non, si dura Lycoris erat, confecit Amyntam;
Oderat hunc alias, et amat Galatea Menalcam;
Nisa supercilium fregit, fastidia Phyllis;
Daphnidos hinc, illinc Lycidae sua gaudia fletus,
Et laetae subiere vices: Amaryllis habebit,
(20) Crede, suas, et tunc Amaryllida Thyrsis habebit.
Crede, sed hos alterna etiam sine, Thyrsi dolores
Intervalla regant; nec quos adspexerit Eös
Humidulos, tales vesper deprêndat ocellos.
Thyr. Charior hisce, Puer, quos quando adspexerit Eös
(25) Humidulos, tales vesper deprêndet ocellos,
Moeri, quid hanc toties iterato verbere plagam
Tundis, et, exemplis collatâ sorte beatis,
Bis miserum esse jubes? Curetne Lycoris Amyntam,
Daphnida Phyllis, et agrestem Galatea Menalcam,
(30) Nisa suum Lycidam curare Amaryllida credis?
Adspice, quae rerum circumfert saecula, molem,
Perpetuosque sed et stabiles per inane rotatus,
Et vaga finito labentia sidera calle:
Hos gressus Amaryllis amat; hunc, nec prece nec vi
(35) Flexibilem, dicas animo obfirmasse tenorem.
Scilicet aethereos quo nemo negaverit ortus,
Et patrio ductum Coelo genus, aetheris instar
Immotos animo decuit praescribere motus?
Nec poteras, nisi dura, Diis prognata videri?
(40) Heu! poteras, formosa; et, qui mortalibus exstat,
Coelestes decor addit avos; Ignoscite Nymphae,
Non damus haec merito vestris cunabula sylvis.
Moe. At facilis natura Deûm est; Ignoscite Divi,
Non damus haec temere vestris cunabula Coelis.
(45) Si tamen illa Dea est, et in illo lumine Numen,
Nec specie deceptus, amas; age, Thyrsi, resurge,
Iam, verbis invicta, moris superabitur olim,
Et dabit hora, quod hora negat: non omnibus omnem
Protinus advertunt Superi mortalibus aurem.
(50) Non ego, si primos hodie de rure maniplos
Frugiferae Cereri, non, si tibi, Cynthia, cervam
Obtulero, tibi, Bacche, caprum, tibi, Faune, capellam,
Cras iubeo parere Deos, placataque fumo
Numina praesentem votis deferre salutem.
(55) Saepe equidem, si multa pias infecerat aras
Victima, et innumeras populârat flamma bidentes,
Tantane vos tuguri cepisse oblivia nostri,
Dii superi, dicturus eram, cum dexter ab ortu
Coelicolas corvus monuit sperare faventes:
(60) Speravi; mollesque Deos a tempore sumpsi.
Disce breves in amore moras, potieris amatâ.
Th. Adde graves in amore moras, occidis amantem.
Omnia perpessos annorum taedia porro
Perpetienda mones? heu! pascere Thyrsida sylvas
(65) Questibus, hirsutum flammis Amaryllida Mopsum!
Moeri, fatebor enim, poterant fastidia ferri,
Atque oculi, tot flagra, truces, nisi Mopsus ab illis.
Mopse, quis es, qui nostra tuis componere certes
Carmina, et hisce tuas, Parnasso judice, Musas?
(70) Me Satyros, nemorumque, nec ultima, Numina, Faunos,
Me Dryadas, mariumque, nec infima, Numina, Nymphas,
Ad modulos, tua dona, meos testabere Clio,
Non semel aestivis circumfudisse choreis:
Invideas Rhodope, sectatos Thyrsida montes,
(75) Saxa, feram, volucres, volucres, fera, saxa loquentur.
Dicite Pierides, quid amarunt numina Mopsi?
Me pius, et sacrâ redimitus tempora lauro,
Sylvander, tuus a teneris, Dictynna, sacerdos,
Ille Calydoniis pridem memoratus Hybernos
(80) Confudisse greges, et confudisse Britannos,
Sylvarum Sylvander amor laudasse canentem
Non neget, et docuisse suas Amaryllida ripas.
Da veniam venerande Senex, tua rura, paternos
Pertaesi remeamus agros, Amaryllida ripas
(85) Nunc quoque, sed duram docturi Amaryllida ripas.
Sat miseros vixisse domi, iuvat esse Britannos,
Si sterili Batavos decet insudare furori.
Da faciles in vela Notos, substerne benignas,
Salse sali Dominator, aquas, deducite maesto,
(90) Nereïdes, pastore gravem per caerula puppim;
Thyrsida vectorem vehitis, subsidite fluctus.
Moe. Thyrsida pastorem rapitis, subsidite venti.
Aeöle seclusos cohibe compagibus Euros,
Objice retrorsum Zephyris Mare Neptunine,
(95) Da remoras Melicerta rati, da monstra procellis
Cymothoë, da Glauce breves sub gurgite Syrteis.
Annuitur. commota pari conamine crimen
Numina ferre negant: ipsus, ne conscius esset,
Fortior adversas Tamisis devoluit arenas;
(100) Dira minatur hyems; jam te, timet ipsa videri
Cynthia, ne videat; condunt pia nubila Coelum;
Thyrsi, nec hunc Solem, nec habebis Sidera testes;
Quid iuvat adversos rapere in tua funera Divos?
Th. Moeri, per hunc Solem, per quae mihi sidera testes,
(105) Objicis adversos passis Amaryllida Divos?
En ego post ignes undam, post Cypridis iras
Despicio Theti dura tuas; si fata iubetis,
Naufragus extremum subiturus in aequore casum.
Ut videas, Amarylli, tamen; Sceverinaque longe,
(110) Securos comitata greges, per littora, spectes,
Si pote, non duro morientem Thyrsida vultu.
Quae pelagi pietas, miserebitur unda perempti:
Forsitan haec eadem, quae rettulit unda peremptum
Alcyonae Ceyca suae, miserebitur, et te
(115) Invitos super ora pedes invisa jubebit
Ponere, et has etiam, Miserandum Thyrsida, voces
Addere, et has etiam, Quid erat prae Thyrside Mopsus?
Plura Puer fudisse parat, cum plura paranti
Nuntiat optatis intendi carbasa velis
(120) Ponticolûm clamosa cohors; levat anchora dentem,
Vela viri, fugiunt ripae, volat ocyor Euris
Ipsa ratis; summâ miserum sua littora puppi
Thyrsida spectantem solatur Moeris, aditque
Vocibus, ingeminatque procul, Reminiscere Thyrsi,
(125) Spreverit una, sed una, tuos Amaryllis amores.
Hag. Com. 13°. Cal. Nov. (20 Oct.)
[CH1620:016]
AEN DEN HEERE DROSSART HOOFT, ENDE DE IOFF.wen ANNA
ENDE TESSELSCHADE VISSCHER, OP ’T OVERLIJDEN
VAN HAER’ VADER
De Visscher diemen roemt dat nemmer niet en miste,
Die uyt den Poppen-sinn de Sinne-poppen viste,
De Roemer daer Natuer haer schatten in verschonck,
Daer all dat mondigh was siel-wateren uyt dronck,
(5) Was eindelijck gevelt, en die Oraclen sweghen,
Met als den Tempel-bouw ter aerden was gelegen;
Wijse Anna sagh bedroeft, schoon’ Tessel stond verbaest;
Ach! seyde d’een dus vroegh! en d’ander, ach! dus haest!
Dus jong en Vaderloos! O myn’ bestorven dichten,
(10) Waer is de Sonne nu die u behoort te lichten?
Waer is ’tbegheerigh oogh dat uwer voeten pass
En altydt vierich volchde, en altydt gierich las?
En Ghy gepresen Stift, en ghy vernaemde Naelden,
En ghy beroemde Pen die myn’ gedachten maelden
(15) By tyden op den Doeck, by buyen op ’tgelas,
By beurten op ’tpapier als ’t ernst en yver was,
Waer is de blyde handt die lievers niet en raeckte
Dan daer van uwer dry yet bleeck, yet blonck, yet blaeckte?
Troostloose Weesen-hert, waer is de wyse mondt
(20) Die t’uwer onderwys noyt toe, noyt still en stondt?
Waer is. De voorder klacht wierdt schielyck wedersproken,
De diepst geschapen sucht in synen traen gebroken
Door een bekende Stem, het droeffelyxste woordt
Soo tydelyck gestopt als minnelyck gesmoort.
(25) Der Princen taelman Hooft (die ’t Nederlandt ter eeren
Den Koninghen syn’ spraeck, den Keyseren doet leeren,
Roept eewen achterwaerts, brenght landen in syn landt,
Sleept steden in syn’ Stadt, dwinght scepters in syn’ handt)
Beweeghde dit gekerm. Stelpt die verloren tranen
(30) O een’ en ander Maeght (begon hij te vermanen)
Vermeestert uwen rouw, Wat schaet een ancker quyt
Zoo langhe ’tschip ter zee noch op een ander rydt?
De Vader die ghy mist belett ick U te derven,
Mijn leven zij voor U in plaetse van sijn sterven,
(35) In ’sWerelds drooghe diep, en ongebaeckte sandt
Belov’ ick U myn hulp, myn’ herssenen, myn’ handt.
De daghen myner jeughd en ombevleckte nachten,
In deughden toe gebroght, en ernstighe gedachten,
In weten-giericheyt sorchvuldichlyck besweet,
(40) In tael en wetenschap geluckelick besteedt
Bested’ ick weer voor U, de langh verleden jaren
Van ’s Werelds maecksel aff, en zoo veel holle baren
Als zedert tot op nu daerover syn gejaeght
En zyn mij niet ontkent, ick hebb’ het al doorknaeght,
(45) En all tot uwer baet, zoo verr’ u lust te maeyen
My lust soo goeden grondt van ’tmijne te besaeyen.
Op ’tsluyten van een Sin in rijmende gedicht
(Hoewel daerin u handt voor niemant niet en swicht)
Verstaen ick ruym mijn deel, en mogelick wat vonden
(50) Wt mijnen koker u by wylen sullen monden,
Wy konnen ’t al niet all, de groote Ghever geeft
Aen eenen menighmael dat ijeder niet en heeft.
’Twas te gewilden waer om langer aen te prijsen
Der maeghden blij gelaet begonde te verrijsen,
(55) De droeve Wolck verdween, de Sonne scheen verheucht,
Strack schreyd’ er twee van rouw, strack loegh’ er 3. van vreught.
O meer als echte knoop geluckelyck gebonden!
O drijhoeck vande Deughd van boven aff gesonden!
Volmaeckste Sielen-bandt van all die Phoebus siet,
(60) Wat vruchten wachten wy, wat vruchten van u niet?
Geluckich Hooft-Poeet van all die Hollandt baerde
En Hollandt baren sal, O! onder de vermaerde
Vermaerste Sophoclist, waer was ’t U mogelyck,
’Ten hadde hier geweest, te vinden Ws gelijck?
(65) ’Ten hadde hier geweest, waer was het U te raden
Dat swanghere vernuft zoo mildelyck t’ontladen?
Geseghent Suster-paer, der Amstel-nymphen eer
Verarmt den Hemel U off seghent hy u meer?
Neen hy ont-oudert u, maer wil u niet ontrieven,
(70) Dus moet ghij t’eener tydt verliesen en verlieven,
Dus gheeft hy nemende (dat ’s hemellyck gerooft)
Hier zoo verwaerden kop, daer zoo vermaerden Hooft.
17° Kal. Ian. (16 Dec.)