Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden. Gebruikt ex.: UBGent. In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd (voornamelijk naar de lijst van errata op p. 343, die zelf ook veel fouten bevat) en gemarkeerd met een asterisk. Coenraad Droste vertaalde ook de Ilias (1721). G.v.S. (Staveren of Sambix) vertaalde de Odyssee (1651). Jan Hendrik Glazemaker vertaalde de Ilias. Ben Bijnsdorp vertaalde de Ilias en de Odyssee in proza, uitgegeven met de Griekse tekst Naar boek:
[p. 1]
[p. 2: blanco] [p. 3]
Waer van ’t Gemeenebest veel diensten heeft genoten; Die voor de Vryheit heeft van ’t Vaderlant gewaeckt, En in hooge Ampten heeft uw Naem vermaert gemaekt. (5) ’t Sy uw Voorouders syn aen Vorsten afgesonden, Tot het bevestigen of ’t maken van Verbonden, Of hun welsprekentheit gehoort wierd in den Raet, Hun wys bericht was steets voordeelig aen den Staet. Gy doet uw best om hen te volgen op hun stappen, (10) En oeffent uw verstant gestaeg in wetenschappen. [p. 4] Selfs in de Poëzy besteet g’uw legen tyd, Als gy in het beroep uws ampts niet besig zyt. Daerom heb ik dit werk, myn Vrient, u opgedragen, Nadien ik meenigmael u raet heb wesen vragen: (15) Als ik van onse tael d’uitdrukking duister vondt, Of als ik van den text den sin niet wel verstont. Gy hebt u niet ontsien behulpsaem my te wesen, Om dat gy ’t Neêrduits Dicht meer hebt, als ik, gelesen, En de naeuwkeurigheit daer beter van verstaet, (20) Dies ik op uw verstant en oordeel my verlaet. Gy syt selfs van de kunst, en weet de moeilykheden, Als men een uitheems Dicht in onse tael moet kleeden; Hoe dat men meenigmael vervalt tot hardigheit, Als in den selven sin een saek moet zyn geseit: (25) En dat men van een Vaers de snyding vaek moet krenken, Wanneer men ’t rechte Rym daer toe niet kan bedenken, Dat veeltyds tot de maet te lang is of te kort, En tot een quaden klank de stege Vaersen port. Daer gy sulks weet, sult gy misschien my hier op seggen, (30) Waerom besoekt gy dan Homerus uit te leggen? Wie dwingt u te onderstaen die moeielyke saek? ’t Is d’Ouderdom, die speent de menschen van vermaek, Het geen de Jeugt misbruikt; en mindert met de krachten. Myn overig geneugt bestaet in myn gedachten, (35) Die soeken tydverdryf. Dat geeft de Poëzy, Die ’t laetst den mensch verlaet. Daer mee vermaek ik my. Al weet ik dat de kunst ontbreekt aen myn Gedichten ’t Is my genoeg, dat sy myne eensaemheit verlichten. Ik soek daer door geen lof, en vrees de Vitters niet, (40) Wyl niemant meer, dan ik, de fouten daer van siet. Maer gy, die meent iets goets te vinden in myn Schriften, Om dat de Vrientschap u belet die naeuw te siften, Vrrdedig die, wanneer een Zoïlus die laekt, Mits sulks uw oordeel meer, dan dese Vaersen, raekt. K. DROSTE. [p. 5]
Den moeielyken tocht, en het langwylig dwalen, Te water en te lant, van dien vermaerden Held, Waer van de Faemsbasuin veel wonderdaden meldt (5) Wat streedt Ulysses kloek voor de Troijaensche wallen, En na dat Ilium in d’assche was gevallen, Wat onverwachte ramp en dwarsche tegenspoet, Weêrkeerende na huis, syn hem op zee ontmoet! Dies hy besoeken moest veel volkeren en steden, (10) Waer van hy heeft geleert den ommegang en seden. Wat heeft hy swarigheit en arbeit uitgestaen, Om syne makkers doot en ballingschap t’ontgaen! Maer dese syn verdelgt door schult van eigen zonden, Om dat sy hadden ’t Veê der groote Son verslonden, (15) Die toornig op dat volk hun weêrkomst heeft belet, En meenig hinderpael heeft in hun weg geset. Godin van Jupiter geteelt, wilt my verkonden, Waer die vergramde God hem henen heeft gesonden. Al d’and’re Vorsten dan, door wiens verbonde macht (20) ’t Hovaerdig Troijen was ten ondergang gebracht, Die ’t oorlog en de zee toen nog hadt willen sparen, Syn na behouden reis elk na hun lant gevaren. [p. 8] Ulysses maer alleen genoot dat voordeel niet: Maer wierdt door storm gejaegt gestaeg van syn gebiet, (25) En dreef aen ’t eilant aen, waer op Calypso woonde, Die aen den Vreemdeling veel gunst en liefde toonde, Op hoop dat hy met haer sou sluiten Hymens bant, En dus Penelopé vergeten en syn lant: Maer dit was te vergeefs. Want na verloop van tyden, (30) Kreeg’t Godendom met hem ten laetsten medelyden, En had syn wederkomst besloten in hun raet: Doch mits Neptunus hem vervolgde met syn haet Hoe gunstig dat aen hem de meeste Goden waren, Soo kon hy van syn Ryk de kusten niet bevaren. (35) Naer d’Ethiopiers hadt sich Neptuin gewend, Door de Natuer geplaetst aen ’s werelds uiterste ent. Daer heeft hy syn vermaek in gastery genomen. De Goden onderwyl syn in het Hof gekomen Van Jupiter, als hy weêr om Egysthus dacht, (40) En heeft op diens bedryf dees reden voortgebracht. Is ’t recht dat over ons de menschen sich beklagen, Of sy door ons bestier veel straffen moesten dragen? Daer sy van hun verdriet gemeenlyk d’oorsaek syn, En halen op hun hals, door sonden, selfs de pyn. (45) Gelyk Egysthus nu den doodsteek heeft verdragen. Door Agamemnons Soon, na dat hy had verslagen Diens Vader, komende met d’overwinning t’huis Van ’t smokend’ Ilium, bedekt met asch en gruis: Die uit syn Koningryk Orestes socht te houwen, (50) En Clitemnestra dorst, diens Moeder, echter trouwen, Schoon hem Mercurius syn doot had aengeseit, En dat eerlang de wraek sou volgen op het feit. Maer syn verstokt gemoet liet des sich niet bewegen, Dies hy verdiende straf heeft voor syn schult gekregen. (55) Als aller Goden Hooft dit uitgesproken hadt, Heeft wysselyk het woord Minerva opgevat. ô Vader, sprak de Maegt, van menschen en van Goden, Men heeft geen deerenis met diergelyke doden. [p. 9] Al wie die gruwelen moetwillig heeft begaen, (60) ’t Is billik, dat daer voor die plagen uit moet staen. Ulysses jammert my, die soo lang om moet swerven, En moet syn Vaderlant, syn Vrouw en Vrienden derven, Besloten door de see, die vloeit rondom dat lant, Dat door een meenigte van boomen is beplant, (65) Waer op de Dochter woont van Atlas, die de gronden Der diepen Oceaen tot grontvest heeft gevonden, En op syn schouderen den gantschen Hemel draegt. Calypso vryt hem daer, om dat hy haer behaegt. Sy soekt door goet onthael syn hart verlieft te maken. (70) Sal u noit derenis dan voor Ulysses raken, Die seer verlangt, dat hem de Nimph weêr mag ontslaen, En hy van syn paleis den rook mag op sien gaan? Vergeet gy, dat het is Ulysses, die blyft lyden? De wyste man van raet, en dapperste in het stryden, (75) Die meenig offerhant heeft t’uwer eer geslacht, Terwyl hy d’ondergang van Troijen heeft betracht. Neptuin, gaf Jupiter tot antwoort, is verbolgen, Myn Dochter, en geneigt den helt steeds te vervolgen, Om dat hy Polypheem heeft van syn oog berooft, (80) Het eenigst dat hy hadt in ’t midden van syn hooft. Schoon hy de sterkste was van alle de Cyclopen, Moet hy nu blindeling langs duin en stranden loopen. De Nimph Thoössa had hem aen Neptuin gebaert, Na dat in een spelonk sy met hem was gepaert. (85) Die was op haer verlieft, heeft haer alleen gevonden In hares Vaders hof, en heeft haer eer geschonden, Hoewel sy tot vermaek in Phorcys woning ging, Doch raekte daer niet uit voor sy dien Zoon ontfing. Maer laet ons overslaen om hem ter neêr te setten, (90) Of door eendrachtigheit syn euvelmoed beletten: Want tegens ons verbont schiet een alleen te kort, En kan het ongelyk niet wreeken, dat hem schort. Wilt naer Ogygia Mercurius dan senden, En dien met ons besluit doen tot Calypso wenden, [p. 10] (95) ô Hooft van ’t Godendom, heeft Pallas weêr hervat: Ik sal Ulysses Soon gaen vinden in syn Stad, Om ’t hart des Jongelings door wysen raet t’ontsteken, Op dat hy’t Grieksche Volk vergadert aen mag spreken En aen de Vryers sal syns Moeders doen verbot, (100) Dat sy niet van syn goet opeeten ’t overschot, Maer elk weêr na syn huis uit Ithaca moet keeren, En niemant op syn beurs sal langer blyven teren, Mits hy na Sparta moet of ’t sandig Pylos gaen, Om daer iets van ’t verblyf syns Vaders te verstaen: (105) Op dat hy grooten roem mag inde werelt krygen, En dat de Faem van hem voortaen niet stil mag swygen De wyse Pallas hadt dit naeuwelyks geseit, Of heeft sich toegestelt, en tot de reis bereidt. Dies aen haer voeten sy liet goude wieken binden, (110) Dreef over see daer op, en bergen, als de winden: Droeg in haer hant de spiets, die Helden heeft gevelt, Als sy door hun bedryf tot gramschap wierdt ontstelt. Dus quam sy van om hoog op ’t eilant nederdalen, En hieldt sich aen de poort der Ithacasche salen, (115) Vermomt als Mentes, Vorst der Thaphiers, en sag, Hoe trots de Vryers daer sich droegen dag aen dag, Die sich met dobbelen in d’open lucht vermaekten, Soo ras noch spys noch wyn hun satte tong meer smaekten. Elk wierdt wel opgepast, geseten op de vacht (120) Der runders, door hen selfs by meenigte geslacht. Telemachus bedroeft was met hen aengeseten, En kon in dat gewoel syn Vader niet vergeten. Hy dacht, soo die sulks sag, wat ongemeenen rouw Al syn verquiste goet in hem verwekken sou, (125) En of hy door het swaerd sich daer van niet sou wreeken? Och of ik aen syn zy d’uitsuipers doot mogt steken, En deelen d’eer met hem, soo wel als het gevaer! Dit sprak hy sacht, op dat het niemant wierdt gewaer. Toen heeft hy Mentes schyn ’t eerste in het oog gekregen, (130) En liep den vreemdeling beleeft in ’t voorhuis tegen, [p. 11] Misnoegt dat hem syn volk hadt buiten laten staen, En niet, gelyk ’t behoort, na binnen hadt doen gaen: Heeft hem de rechterhant, genadert, toegestoken, Van syne spies ontlast,* en aldus aengesproken: (135) Myn gast syt wellekom, sit met ons aen den dis, En als gy syt versaed, seg wat uw bootschap is: Wy sullen alle hulp en vriendschap u bewysen. Dit seggend’, ging hy voor, om hem den weg te wysen. Minerva volgde hem: hy heeft haer spies gestelt (140) By spiessen, die voorheen syn Vader droeg in ’t velt: Hing die aen een pylaer, daer ’t wapenhuis op leunde, Die soo verheven was, dat daer het dak op steunde; En op een gulden throon heeft hy hem neêr geset, Met kussens opgevult, soo sacht gelyk een bet; (145) Daer voor een voetbank stont. Hier heeft hy spys doen dragen, Op dat den gast ’t geraes der Vryers niet sou plagen; Dienstmaegden hebben hem daer vlytig opgewacht, En in een silver vat handwater aengebracht. Men heeft hem broot geschaft en lekkere gerechten (150) Ter tafel aengevoerd door koks en andre knechten. De schenker schonk hem wyn in een vergulde schael Men hoorde snarenspel en singen in de sael. Men heeft een gulde lier aen Phemius doen langen, Die, na wat tegenstant, een liet heeft aengevangen, (155) Dat het geselschap heeft vermaekt door nieuwe vreugt, Na dat het door den wyn te voren was verheugt. De Vryers syn daer op ook in ’t vertrek gekomen, En hebben aen den disch hun plaetsen elk genomen, ’t Geen aen Telemachus seer qualyk heeft behaegt, (160) Die na syn Vader graeg in vryheit hadt gevraegt, En daerom luisterde hy dit in Pallas ooren, Op dat het niemant sou van het geselschap hooren: Gy siet hoe dat dit volk gaet met myn goet te werk, Ik hou my niet te min als of ik het niet merk. (165) Myn waerde disgenoot, gy moet het my vergeven, Dat ik tot droefheit werdt en niet tot vreugt gedreven. [p. 12] Sy maken goede çier, daer dans en sang by past, En op myn vaders beurs wordt hier gestaeg gebrast: Die mogelyk nu dryft verdronken in de golven, (170) Of sit noch op het strant in d’aerde niet gedolven. Ach! sagen sy hem hier verschynen in syn goet, Wat souden sy dan haest verand’ren van gemoet, En wenschen niet soo seer om kostelyke kleeren, Als spoedig na hun lant ontvluchtende te keeren! (175) Maer, wat men seggen mag, Ulysses is vergaen, ’k Heb my vergeefs gevleit, ’t is met myn hoop gedaen. Ik vrees, dat ik dien dag sal nimmer sien verschynen, Waer in syn wederkomst sal eindigen myn pynen. Seg my nu vreemdeling, het geen ik van u wacht, (180) Wie dat gy syt, uw naem, uw woning en geslacht? Wat schip heeft u gevoert? want gy komt hier gevaren. Men doet geen eilant aen, dan langs den rug der baren. Komt gy voor d’eerste reis besoeken dese stat, Of heeft myn Vader u voorheen tot gast gehadt? (185) Ons huis van allen tyd stont open voor syn vrinden, Mits hy door goetdoen socht veel menschen te verbinden. Ik ben, antwoordde hem Minerva, d’Opperheer Der Thaphyers, en kende Ulysses hier wel eer. ’k Heet Mentes, ben gewoon veel schepen uit te rusten, (190) Waer door ik koopmanschap soek in uitheemsche kusten. Ik voer na Temesis om koper, dat ik socht, Op dat ik het aldaer voor yser ruilen mocht. Soo niet, om evenwel het voor myn gelt te koopen. Myn schip is in de baei van Rethros ingeloopen, (195) Legt onder het gebergt van Nojo, dicht beplant, Soo dat myn volk daer uit licht komen kan aen lant. Onse ouders hadden sich door vriendschap saem verbonden, Dies onder ’t gastvryrecht sy met malkandren stonden. Vraeg het Laërtes vry. Hoewel ik heb verstaen, (200) Dat d’oude man bedroeft schroomt in de stat te gaen, En sich houdt op het lant, en schuwt dit slorsig leven, Daer door een oude meit hem voedsel werdt gegeven, [p. 13] Als hy sich in syn thuin of wyngaerd heeft vermoeit, Daer alderhande fruit, door syne voorsorg, groeit. (205) Ik ben hier aengelant, om dat ik hadt vernomen, Dat van den tocht weêr t’ huis Ulysses was gekomen. Nu heb ik hier gehoort, tot ieders hartenleet, Dat niemant van syn doen noch wedervaren weet. Hy moet door tegenwint syn ergens aengedreven, (210) Daer het onmenschlyk volk geen afscheit hem wil geven. Maer ik verzeker u, al ben ik geen Propheet, Noch dat ik van de vlugt der vogelen iets weet, Schoon hy noch achter blyft, dat hy noch is in ’t leven: ’t Geen door het Godendom aen my wordt ingegeven. (215) Gy sult hem haest hier sien verschynen in de stat, Schoon hy nu was geboeit, en in een kerker sat, Hy sal sich door verstant weêr weten los te maken, En door behendigheit in vryheit echter raken. Soudt gy syn Soon niet zyn, ’k bidt dat gy ’t my verklaert, (220) Die hem soo wel gelykt van aensicht en van aert? Al ken ik u maer pas, en het is lang geleden, Dat ik uw Vader sag, eer Troijen wierdt bestreden. Ja, sprak Telemachus, nadien ’t myn’ Moeder segt, Ben ik syn Soon: maer wie kent synen Vader recht? (225) Och! of ik uit het bloet was van een man gesproten, Die van den Hemel hadt een beter lot genoten; Die vreedsaem in syn goet syn dagen slyten mag, En by syn huisgesin verwacht syn laetsten dag. ’t Is waer, dat ik niet kan een beter Vader wenschen, (230) Doch ongelukkiger als iemant van de menschen. Mits u Penelopé ter werelt heeft gebracht, Hervatte de Godin, kent ieder uw geslacht, Daer over al de Faem den roem van sal verkonden. Maer seg my, welken feest dat ik hier heb gevonden? (235) Is iemant desen dag van ’t hofgesin getrouwt, Dat men met soo veel pracht hier open tafel houdt? My dunkt niet, dat hier elk sal syn gelag betalen. Indien een eerlyk man verscheen in dese salen, [p. 14] Die sou sich ergeren door d’onordentlykheit, (240) Want ’t geen hier wordt gedaen, heeft reden noch bescheit. Waer op Telemachus dit antwoort heeft gegeven: Eelhartig Vreemdeling, al wat hier wordt bedreven, Sou u verwonderen. Hoewel het my verdriet, Mits gy het weten wilt, verswyg ik ’t voor u niet. (245) Ik ken in ’s werelds ront geen huis soo hoog geresen, Als ’t onse door de deugt en rykdom soude wesen, Indien ’t myn Vader selfs hadt altyd geregeert: Maer ’t gaet te gront, nu het syn wysen raet ontbeert. Syn rykdom wordt verspilt, sints hy het heeft verlaten. (250) Wat kan de roem, dien hy voor Troijen won, ons baten, Indien syn wederkomst belet wordt door de doot, Of dat ons een Harpy heeft van syn hulp ontbloot? Het is der Goden wil, dat hy sal achter blyven: Want anders sou men hier dese ontucht niet bedryven, (255) Waer door myn errefgoet wordt schandelyk verteert, Dat hy verhoeden sal, indien hy weder keert. Wat soude ik hem met vreugt die slempers sien bestrijen, Die, van ’t nabuerig lant, myn Moeder komen vrijen: ’t Syn geen geringe maets; maer Princen, die gy siet. (260) Die heeft Dulichium, die Samos tot gebiet, En van dien anderen ontfangt Zacynthos wetten. Daer onder synder noch, die’t hoorden te beletten, Dat men myn veê verslint, en gulsich suipt myn wyn, Mits sy van Ithaca selfs onderdanen syn. (265) Penelopé versint uitvlugten alle dagen, Om te verydelen hunne onbeschaemde vragen, Die haer de vrees belet vrypostig af te slaen, Schoon sy niet is gesint dat huwlyk aen te gaen. Indien Ulysses was voor Troijen doot gebleven, (270) En Hector door het stael hadt syn gevolg doen sneven: Hoe seer dat dit verlies bedroeft hadt ons gemoet, ’t Waer minder, als het geen, dat ons nu treuren doet. Dan hadt hem Griekenlant een prachtig graf doen bouwen En in een marmre sark syn daden uit doen houwen, [p. 15] (275) Waer van de luister sou neerdalen op syn Soon, Die nu syn bystant mist, en welverdienden loon. Of soo hy, na dien kryg, gesont was t’ huis gekomen, En dat hem daer de doot het leven hadt benomen, Wierdt syn roemruchtig lyk door vrienden hier beschreit (280) En op Cypressenhout met tranen neêrgeleit, Dat door syn naeste bloet sou werden aengestoken, Als ik, tot laetsten dienst, syne oogen had geloken. Nu schynt het dat men hem in Griekenlant vergeet, Mits niemant syn verblyf noch wedervaren weet. (285) Hier sweeg de Jongeling met tranen op de wangen, Waer door Minerva wierdt met deerenis bevangen, Die suchtende uit de borst, dit tot hem heeft geseit: Gy hebt gelyk, dat gy dien wysen Helt beschreit, Door wiens afwesentheit uw saken syn verloopen, (290) Waer van gy, sonder hem, kunt geen herstelling hopen, Die haast geschieden soude, indien hy hier verscheen, Gelyk ik hem in ’t huis myns Vaders sag voorheen, Met een helmet op ’t hooft, het harnas om de leden, Twee spiessen in de hant, als Mavors binnen treden, (295) Als hy van Ilus hof syn weg langs Taphos nam, En in het ons te rug weêr van Ephyren quam: Doch sonder het vergif, het geen hy quam begeren, Om van syn schigten ’t stael daer mede te besmeren, ’t Geen doodelyk sou syn aen ’t wilt daer hy na schiet. (300) Maer llus, uit ontsag der Goden, deedt het niet. Myn Vader evenwel heeft het aen hem gegeven, Die wist, dat hy daer mee geen menschen sou doen sneven. Wat u belangt, ik sal u geven goeden raet, Op dat gy door beleit de Minnaers tegen gaet; (305) Of onderwylen quam Ulysses te verschynen, Die haest in droefheit sou hun vreugde doen verdwynen, En van een huwelyk de hoop doen overgaen, Die door laetdunkentheit gesmeet is en door waen. De Goden souden sulks maer konnen openbaren. (310) Wilt morgen in den raet de Vryers doen vergaren, [p. 16] En seggen, dat elk moet begeven sich op reis, Weêrkeeren na syn huis, verlatende uw Paleis, En soo Penelopé gesint waer weêr te paren, Laet haer, tot sekerheit, na haren Vader varen, (315) Icarius, die haer beschikken sal een man, Met Peribeas raet, die haer beschermen kan, En prachtig op syn beurs de bruiloft houden laten. Gy moet na Pylos gaen, des wysen Nestors staten. Als de vergaring is gescheiden van malkaer, (320) Maek aenstonts u gereet, en ’t beste vaertuig klaer; Dat wel moet syn bemant met twintig bootsgesellen: Of van Ulysses daer de Faem iets mocht vertellen, Die hondert monden heeft, en’s menschen roem verbreidt Die somtyds leugens stroit, somtyds de waerheit seit. (325) Verneem nauwkeurig daer om iets van hem te hooren, Maer soo gy te vergeefs uw moeite hadt verloren, Na Menelaus trek, die Sparta nu regeert, En na den oorlog is de laetste t’huis gekeert; Soo gy daer iets verstaet, het geen u hoop kan geven, (330) Dat, naer veel sukkeling, uw Vadr is in ’t leven, En dat hy weder komt, neem noch gedult een jaer, Tot dat bevestigt sy dese aengename maer. Doch soo verzekert wiert, dat hy was overleden, En Clotho hadt den draet syns levens afgesneden; (335) Keer dan na huis, en sticht een ydel grafgebouw Dat waerdig sy syn naem, en grootheit van uw rouw. Trouw dan uw Moeder uit aen iemant van uw vrinden, Die machtig is den trots der Vryers in te binden: En jaeg hen uit uw Ryk, door list of door gewelt, (340) Op dat de rust daer in wordt wederom herstelt. Want gy syt op dees tyd gekomen tot die jaren, Waer in men ’t kinderspel behoort te laten varen. Hoort gy niet hoe veel eer men aen Orestes geeft, Om dat hy ’s Vaders doot soo braef gewroken heeft, (345) Die met syn eigen hand Egysthus dorst doorsteken, Als hem syn overspel en kroonsucht was gebleken. [p. 17] Gelyken yver moet ontsteeken ook uw hert, Op dat de werelt door uw lof verkondigt werdt. Ik spoed my weêr na boort tot myn verlaten vrinden, (350) Die myne uitblyventheit verdrietig sullen vinden. En gy, vergeet het niet, al wat gy hebt verstaen: Versuim geen tyt, en vang den arbeit moedig aen. Gast, heeft Telemachus tot antwoort hem gegeven, Uw woorden syn soo vast in myn verstant gebleven, (355) Dat ik steets denken sal om uw getrouwen raet. Al hebt gy haest, ik bidt dat gy my niet verlaet, Gy moet eerst aen myn disch wat voetsel noch ontfangen, En toestaen, dat ik u mag een vereering langen. Soo kostelyk, als ik kan vinden in myn schat, (360) En d’achting waerdig ook, die ’k voor u heb gehadt. Ik moet uit dankbaerheit iets treffelyks u schenken, Op dat gy daer door moogt Telemachus gedenken. Neen, seide de Godin, weêrhoud my langer niet: Bewaer voor my die gaef, tot gy my weder siet. (365) Dan sal ik u daer voor erkentenis bewysen, Doch d’edelmoedigheit, die gy my toont, nu prysen. Hier op is sy van hem gescheiden, en gevlucht, Gelyk een vogel dryft op wieken door de lucht. Straks heeft sy ’t hert vervult des Jongelings met krachten (370) En dapperheit, die hy moest door den tyt verwachten, Die met verwondering, dit voelende, besloot, Dat het een Godt moest syn, van wien hy sulks genoot Toen tradt hy na de sael, daer vrolyk wierdt gesprongen, Der Grieken wederkomst door Phemius gesongen, (375) Wierdt met stilswygentheit der gasten aengehoort, Die Pallas in hun reis soo droevig hadt gestoort. Dit goddelyk gesang, al kon het elk bekoren, Was aen Penelopé niet aengenaem in d’ oren, Die daer van het geluit in haer vertrek verstont, (380) Alwaer sy sich verselt door twee Staetjuffers vondt. Dies sy sich na de sael van boven heeft begeven, Een floers op ’t aengesicht, dat sy selfs hadt geweven: [p. 18] En steunende op den arm der vrouwen van haer stoet, Sprak sy tot Phemius met een beweegt gemoet: (385) Daer gy van buiten weet veel andere gedichten, Die’t hert vervrolyken, en de gedachten stichten: Het sy der Goden lof, of Heldendapperheit, Daer, door de raaet en rym, syn geestig in verbreit; Hoe komt het dat gy dan een liet hebt aengevangen, (390) Dat my de tranen doet neêrrollen langs de wangen? Dat my voor oogen stelt, dat ik Ulysses mis, Dien lieven man, die nooit uit myn gedachten is. Haer wyse Soon heeft haer daer op dus toegesproken: Waerom hebt gy het liet des sangers afgebroken, (395) Vrouw Moeder, sang, noch stem wil niet gedwongen syn, En Phemius, noch ’t vaers syn oorsaek onser pyn. ’t Is Jupiter, die sendt aen menschen d’ongemakken, Of voorspoet, die hun hert vervrolyken, of drukken. Ulysses is alleen niet op de see vergaen, (400) Meer Helden hebben noch dat nootlot uitgestaen. Laet meesters van die kunst na hun behagen singen: Elk luistert beter toe na nieuw geschiede dingen. Ga in uw kamer weêr, mits gy de vreugt hier breekt: Het voegt niet, dat ’een vrouw in de vergâring spreekt. (405) Het swygen is haer deel. Wil u na ’t weeftouw spoeien, Met klouwens, wod en sy u van borduirsel moeien: Geef aen uw vrouwen werk, en sie wat ieder maekt, Voorts laet aen my de sorg, die de regering raekt. Penelopé, verbaest, als sy die wysheit hoorde,* (410) Waer door Telemachus haer treurig hert bekoorde,* Ging weg, en heeft haer Man in haer vertrek beweent, Tot haer Minerva heeft een soeten slaep verleent, Die haer vergeten deedt, al wat haer mogt beswaren. De Vryers, die verlieft en minnenydig waren, (415) Verwekten veel geraes, elk vleide sich door waen, Dat hem de Koningin syn bede toe sou staen; Wanneer Telemachus het woort heeft opgenomen, En sprak de Princen aen vrymoedig, sonder schroomen. [p. 19] Dt gaet te hoog, bedaert, en wendt u tot de vreugt, (420) Men hoort den sanger niet, wiens stem ’t gemoet verheugt. Maer morgen sullen wy gelykelyk vergaren, Soo ras de Sonnekar uit Thetis schoot sal varen; Wanneer ik seggen sal, dat gy my hier verveelt, En dat gy lang genoeg de meesters hebt gespeelt. (425) Vertrekt uit myn paleis, gaet op een ander slempen, Ik kan met al myn goet uw gulsigheit niet dempen: Doch soo gy myn bevel niet achtervolgen wilt, Voor dat de laetste drop van myn wyn is gespilt, Soo sal ik Jupiter uit hopeloosheit smeken, (430) Dat hy het ongelijk, dat gy my doet, wil wreken. En met een blixemstrael u dryven uit myn hof, Of daer uw beenderen verbryselen tot stof. Hier sweeg hy, na dat hy den Princen had verweten Hun moetwil, die verbaest op hunne lippen beten, (435) Niet wetende waer hy die kennis hadt geleert. Waer op Antinous sich heeft tot hem gekeert: En seide Ulysses Soon, den schrandersten der menschen, Dese aenspraeck, waer in blykt uw trotsheid, doet my wenschen, Dat Jupiter niet ras de schepter van dit Lant, (440) Dien de geboorte u geeft, mag stellen in uw hant. Dus ging Telemachus die worden wederleggen: Neem het niet qualyk, Prins, dat ik aan u moet seggen, Dat ik met al myn hart ontfangen sou de kroon, Indien dat open stont, door Vaders doot, de Troon. (445) Maer meent gy dat het Ryk een slecht gift sou wesen? Ik niet, soo door het volk de Koning wordt gepresen, Die door rechtvaerdigheit syn lant gelukkig maekt, Niet uitput, en gestaeg voor hun bescherming waekt; Soo dat in overvloet syne Onderdanen bloeijen, (450) En hy selfs komt in eer en rykdom aen te groeijen. Maer of het al geviel, dat ik niet heerschen mogt, Na dat ik te vergeefs Ulysses hadt gesocht,* [p. 20] En dat ik alles sou, door syne doot, verliesen, Hier syn veel prinsen noch, die men sou konnen kiesen. (455) Voor my, ’t is my genoeg, dat ik myn huisgesin, En landerijen mag regeren naar myn sin. ’t Is, seide Eurymachus, noch in der Goden handen, Wie dat verkrygen sal ’t gebiet van dese landen. Doch laet my toe, dat ik nieuwschierig vragen mag, (460) Wat vreemdeling het was, die men hier onlangs sag. Hebt gy van hem verstaen uws vaders wedervaren; Of quam hy hier op hoop van schulden in te garen? ’t Was geen gering persoon, hy wou niet syn bekent, En heeft sich hier van daen ten eersten weêr gewendt. (465) Men sach aen syn gelaet en syn manhaftig wesen, Dat uit dooruchtig bloet syn afkomst was geresen. Ik wacht geen goede maer, Soon van Polybius, Hervatte wysselyk daer op Telemachus, Des geef ik geen geloof aen ’t geen de menschen seggen, (470) Noch wat een Wichelaer myn Moeder uit komt leggen, Waer van sy weten wil iets, daer sy na verlangt. Maer wat den vreemdeling, daer gy na vraegt, belangt, Op dat ik mag voldoen het geen gy komt begeeren; ’t Is Mentes, die gewoon is t’onstent te verkeeren. (475) Dit sprak hy, schoon hy hadt vermoeden in syn geest, Dat het Minerva was, die by hem was geweest. De Princen gingen sich tot vreugden weêr begeven, Tot dat de sachte nacht het licht des Hemels hadt verdreven, Als ieder uit de sael is na syn bed gegaen, (480) ’t Geen ook Telemachus, vol sorgen, heeft gedaen. Syn kamer was om hoog van alles afgescheiden, Waer heen Euryclea met toortslicht hem ging leiden. Sy was door d’ouden man Laërtes jong gekocht, Voor twintig runderen, die haer wel lyden mogt; (485) Hoewel dat hy haer noit hadt liefde toegedragen, Op dat door minnenyt syn huisvrouw niet sou klagen. [p. 21] Sy hadt Telemachus van kints been opgevoedt, Dien niemant hadt soo lief van al syns Moeders stoet. Soo ras sy van de deur ’t slot open hadt gekregen, (490) Trok hy syn kleeren uit, die hy haer af liet vegen; Ging leggen op syn bet, daer hy den ganschen nacht Heeft op de reis, die hem Minerva riedt, gedacht. Einde van het eerste Boek.
Waer door de duisternis was voor het licht geweken, Wanneer Telemachus is vlytig opgestaan, En heeft zich reê gemakt om in den raet te gaen. (5) Een kostelijk gewaet heeft hy op ’t lyf gekregen, Van syne schouderen hing af een goude degen, Syn schoone beenen syn met brosen opgeschikt, Die waren door de naelt met silverdraet gestikt. Hy was soo wel gemaekt van aengesicht en leden, (10) Dat hy gelyk een Godt ter kamer uit quam treden, En liet door een Herout uitroepen langs de straet, Dat al het Griexsche volk moest komen in den Raet. Dat hem gehoorsaemt heeft, en samen is gekomen. Als ieder in de sael syn sitplaets hadt genomen, (15) Ging hy in ’t midden staen, verheffende zijn stem, Op dat die wierdt gehoort. Twee honden volgden hem. Hy heeft een piek, in plaets van schepter, meê gedragen, En Pallas stortte op hem de kunst van te behagen. Met veel verwondering sag ’t volk Ulisses Soon (20) Beklimmen eindelyk syn vaderlyken troon, En d’outsten, uit ontsag, syn wat van hem geweken, Wanneer Egyptius begonnen heeft te spreken, [p. 23] Een grysaert, die ’t getal der jaren wysheit gaf, Terwyl hem d’ouderdom deedt hellen na het graf. (25) Ulysses hadt syn Soon na Troijen meê genomen, Maer Antiphus, na dat sy sworven langs de stromen, En hy sich in het hol van Polyphemus vondt, Wierdt aes van den Cycloop, die hem het laetst verslondt. Drie Sonen boven dien hadt d’ oude man in ’t leven, (30) Daer twee van in het huis huns Vaders syn gebleven; De derde, Eurynomus, was onder het getal Der Vryers, kleine troost in ’t ander ongeval! Na dat syn oude wont weêrom is opgebroken, Heeft hy dus tot het volk al weenende gesproken: (35) Inwoonders van dit Lant, het is aen u bekent, Dat, sedert sich de Vorst na Troijen heeft gewendt, Men hier noch nimmermeer vergâring heeft gehouden. Wie roept ons tsamen dan? is het gedaen door d’ouden, Of door het jonge volk? wat set daer toe hen aen? (40) Heeft iemant uit het heir een nieuwe maer verstaen? Of iets dat voordeel kan aen de gemeente baren? Men moet hem voor een man van eer, wie ’t sy, verklaren. Ik hoop dat Jupiter sal segenen syn raet, En dat die strekken sal tot welstant van den Staet. (45) De woorden van den Man, die hy quam af te breken, Ontfing Telemachus als een gelukkig teken; Dies rees hy van de plaets, vol yver, daer hy sat, En, midden onder hen, heeft hy ’t woort opgevat. Als hy van Peisenor den schepter hadt ontfangen, (50) (Een wys en vroet Heraut, die dien aen hem quam langen) Toevoegende syn stem tot helt Egyptius, Begon de jonge Vorst syn’ redevoering dus: Uw oordeel, wyse Man, komt myn gemoet verkloeken. Gy hoeft hem, die het volk vergaert heeft, niet te soeken, (55) Gy siet hem voor u staen, die sulks bevolen heeft. Het is geen nieuwe maer, die daer toe reden geeft, Noch ook iets van belang, dat het gemeen kan raken: Ik wordt daer toe geport door myn bysond’re saken. [p. 24] Een dubbelt ongeluk komt over aen myn huis, (60) En heeft myn hert bedroeft door tweederhande kruis. Het eerste, dat my drukt, is dat ik moet onbeeren Myn vader, die hier pleeg genadig te regeeren; De glory van onse eeuw, die min een Meester scheen, Door syn rechtvaerdigheit, als Vader van ’t Gemeen. (65) Het tweede is, dat ik moet veel van de Princen lyen, Die hier de Koningin hartnekkig komen vryen, Die teeren op myn beurs, verslindende myn goet, Omdat hier niemant is, waer door sulks wordt verhoedt. Ulysses maer alleen kon sich daer tegen setten. (70) Ik ben noch in geen staet om sulks hen te beletten: Doch hoop, dat ik noch eens beleven sal den dag, Waer in ik vreesselyk aen hen my wreeken mag. Sy storen hier de rust door hun baldadig leven, En willen sich na ’t Hof myns Grootvaers niet begeven, (75) Alwaer Ikarius een Bruitschat schenken kan Aen hem, dien hy verkiest tot syne Dochters man. Het ongeluk, dat ik heb langen tyt verdragen, Dwingt my, dat ik van u, moet bystant komen vragen. Hebt deerenis, en toont, dat gy gevoelig syt (80) Op dat een nabuer u die lafheit niet verwyt, En dat niet op uw hooft de straf mag nederdalen, Die van der Goden hant verdienen sulke qualen. Uit vrees van Jupiter en Themis, staet my by, Die voorsit in ’t gericht, en stuit de slaverny, (85) Op dat hier myn gelag geen Vrijers langer krenken, En dat ik maer alleen mag om myn Vader denken. Doch meent gy, dat voorheên syn hert u heeft gehaet, Soo wacht ik niet, dat gy voorkomen sult het quaet; Maer dat gy, neffens hen, my na den gront sult stoten, (90) ’k Hadt liever dat door u myn rykdom wierdt genoten, Dan hieldt ik noch de hoop, als ik niets meer besat, Dat ik weêr onderhout sou vinden in myn stat. Dit heeft hy hen gesegt, door gramschap seer bewogen, Terwyl een tranevloet quam rollen uit syne oogen: [p. 25] (95) Hy smeet syn schepter neêr, en trat dien met den voet, Waer door het volk met hem kreeg deernis in ’t gemoet. De Princen swegen stil, en niemant dorst het wagen, Door waerheit overtuigt, t’antwoorden op syn klagen. Antinous alleen heeft met veel stoutigheit (100) Al wat Telemachus gesegt had, wederleit. Uw aenspraek, Prins, is vol van hatelyke reden, Waer door gy soekt onse eer en luister te vertreden: En laden op ons hals een lasterlyke schant. Maer wy syn d’oorsaek niet: dat men bederft uw lant. (105) Het is uw Moeder selfs, die ons heeft opgehouwen, Door hoop dat een van ons met haer sou mogen trouwen. Terwyl sy ’t een bedrog na ’t andere versint, Waer door sy stelt te leur de Grieken, en tyt wint. Het vierde jaer loopt nu, dat wy beloften kregen, (110) Dat ons versoek haer sou tot d’ echtenstaet bewegen. Dan sent sy boden uit, daer sy bescheit op wacht En segt het tegendeel van ’t geen werdt aengebracht. Siet hier de laetste streek, die door haer is versonnen: Ik heb een fyne web, heeft sy gesegt, begonnen, (115) Gy Princen, die versoekt van my myn rechterhant, Op dat die sluiten sou met d’ uwe een huwlyksbant: Nadien ik door de doot ben van myn Man gescheiden, Soo lang dat werk noch duurt, wilt met gedult verbeiden. Ik schei, daer niet eer af, voor dat het is gedaen, (120) Op dat myn arrebeit niet sou verloren gaen. Ik schik het om daer na een dootkleet van te maken, Wanneer Laërtes sal aen syne sterfuer naken. Wat wiert niet tot myn hoon al lastering verbreit, Indien hy sonder wael wiert in het graf geleit? (125) Ik moet met eygen hant het linden daer toe weven: Hoewel dat ik hem wensch een lang voorspoedig leven. Hier door syn wy misleit, nadien sy ’s nachts ontdeedt, Daer sy den gantschen dag haer vlyt hadt toe besteet. Dus stelden ons te leur haer loose arglistigheden, (130) Dat ons haer kamermaegt heeft eindelyk beleden, [p. 26] Waer aen sy het geheim der listen hadt vertrouwt, Die het ons heeft ontdekt, bewogen door ons gout. Wy hebben selfs gesien de draden door haer breken, Dies sy, daer op betrapt, dit niet kan tegenspreken. (135) Maer door ons overtuigt sich seer verlegen vont. Hoort van de Princen voorts het antwoort door myn mont. Ik sal myn swakke stem, soo veel ik kan, verheffen, Op dat, het geen ik seg, mach aller ooren treffen, En dat noch gy, noch ’t Volk uitvluchten soeken soud, (140) Dat in onwetentheit men u geduerig houd. Laet dan Penelopé weêr tot haer Vader keeren; Maer doet de Koningin, voor haer vertrek, eerst sweren, Dat sy van syne hant, een Helt uit ons getal, Die hem het best behaegt, tot Man aenvaerden sal. (145) Sy moet niet weigeren van Ithaca te scheiden, Noch soeken hoe dat sy ons om den tuin sal leiden: En treden achter uit, tot dat sy heeft verregt, Wat Pallas aen haer heeft tot onderwys gesegt. Die wysheit aen haer siel en deugden heeft gegeven, (150) Heeft haer de kunst geleert van stikken en van weven, Maer daer beneffens blies haer listigheden in, Die noit aen een Princes opquamen in den sin. Die Tyro noit bedacht, noch oit verson Mycene, Hoe seer sy syn vermaert, noch ook de schoone Alcmene. (155) Doch of Penelopé seer na uw voordeel tracht, Dat sy haer keur verswygt, daer meenig Prins na wacht, En meerder aenstoot wil in onse weg noch leggen, Sal u geen boesemvrient, maer eer een viant, seggen. ’t Is waer, dat sy daer door veel eer verkrygen sal, (160) En dat men haren naem sal roemen overal, Maer sy sal daer door ook uw ondergang betrachten, En niet doen eindigen uw swarigheit en klachten, Want niemant sal van ons na syn besitting gaen, Voor dat hy haer besluit heeft uit haer mont verstaen. (165) Dit antwoort heeft hier op Telemachus doen hooren: Sal ik Penelopé waer uit ik ben geboren, [p. 27] Die my heeft opgevoet, en heeft soo lief gehadt, Doen, tegens haren dank, verlaten dese stat? Daer mogelyk noch is Ulysses in het leven. (170) Kan op een vremde kust die Vorst niet syn gebleven? En schoon hy was in ’t ryk van Pluto neergedaelt, Na dat hy hadt het recht aen de Natuer betaelt, Antinous sal ik, het goet weêr konnen langen, Dat van Icarius myn Vader heeft ontfangen? (175) Dat ik sou moeten doen, soo men geen reden vondt, Als myne wil alleen, waerom ik haer versondt. Soo Vader weder quam, hy sou my straffen laten, En ’t Godendom sou my met reden daer om haten. De menschen souden my vervloeken om die saek, (180) En al de Furien vervolgen met de wraek. Ik laet noit uit myn mont dat wreet bevel ontslippen, Dat de Natuer belet, en wederhoud myn lippen. Dus sprak hy; Jupiter, liet daer op uit de lucht, Een koppel Adelaers sich geven op de vlucht: (185) Die van de bergen af op hunne vleugels dreven, En in malkanderens geselschap syn gebleven. Tot dat sy boven ’t hooft der scharen syn geraekt, Daer een verwart geraes wiert door het volk gemaekt Sy hebben tegens een geklapt hun taeije wieken, (190) En swierden meenigmael romtom d’ontstelde Grieken. Toen bleef hun oog gevest op al de Vryers hooft, Dat als een voorspook wiert, van hunne doot, gelooft Want naer dat met den bek d’ een d’ andren hadt gebeten, En door de veren heen de klauwen hadt gesmeten, (195) Soo dat het bloet daer door uit hals en koppen vloog, Trok elk ter rechterhant weêr na syn nest om hoog. Soo ras de meenigte dit teeken hadt ontfangen, Syn de gemoederen door schrik en vrees bevangen: Hen was’t gevogelte van Jupiter bekent, (200) Sy wisten dat die syn voorboden van elent. Mastorides de wyste en oudste man van jaren, Die meerder kennis hadt, als al de wigchelaren, [p. 28] Van vogels naer geschrei, soo wel als van hun vlucht, Om syne ervarentheit was door het lant berucht: (205) Die heeft op dat geval dit seggen aengevangen. ’k Sie boven Ithaca veel ongelukken hangen, Maer meerder over ’t hooft der Princen dryft het quaet Dat, Jupiter aen hen hier door voorseggen laet. Ulysses is niet ver, die haest hen aen sal tasten, (210) Soo ras hy hier verschynt, en dooden dese gasten. Doch sy syn ’t niet alleen, die dat lot treffen sal Die van de bovenstat dreigt ook het ongeval. Eer het ons over komt, wilt middelen bedenken, Die maken, dat de slag ons min sou mogen krenken. (215) En laet de Minnaers ook verandren van gedrag, Op dat d’aenstaende straf niet swaerder werden mag. Het is niet by geval dat ik dit kan verklaren, Maer door de wetenschap waer in ik ben ervaren. Want al wat ik voorheen Ulysses heb voorsegt, (220) Hoe dat hy veel gevaer soude uitstaen in ’t gevegt, En dat soude op de reis al syn geselschap sterven, Hy, voor syn wederkomst, sou twintig jaren swerven. Daer hy voor ieder een sou wesen onbekent. Dit sal haest syn volbracht na dien de tyt volendt. (225) Hier heeft Eurymachus aldus op uitgevaren Gy suft al oude man door menigte van jaren, Heeft hy spotswys gesegt, wy vreesen daer voor niet, Seg aen uw kinderen, in huis, het geen gy siet. Op dat geen ongeluk aen hen mach overkomen (230) Heeft men hier in de lucht noit vogels meer vernomen? Die van geen tegenspoet voorboden syn geweest. Soo wel als u, vervult de prophecy myn geest. Des seg ik u, dat is Ulysses overleden. Ach! waer uw levensdraet soo wis ook afgesneden! (235) Soo hadt gy niet verdraeit, wat dit gesicht beduit, Noch tegens ons syn Soon quaetaerdig opgeruit. Op hoop dat gy van hem geschenken sult verkrygen, Maer ik kan op myn beurt ook aen u niet verswygen, [p. 29] Dat soo gy voort wilt gaen, te stellen in het werk, (240) De streken die gy smeet, en die ’k van verre merk, (Waer door Telemachus met haet werdt ingenomen) Dan kunt gy sekerlyk voor eenig onheil schromen. En halen op uw hals een onverwacht verdriet, Dat u lang heugen sal, meer als gy nu voorsiet. (245) Uw jonge Vorst heeft noit geen beter raet gekregen, Dan nu van my, die meen, als dat hy moet bewegen. Soo ras het mooglyk is, syn Moeder tot de reis. Want geen der Princen sal ooit afstaen van syn eisch: Maer houden immer aen, hoe moeilyk het mach wesen. (250) Want wy syn sterk genoeg, om niemant hier te vresen, Selfs niet Telemachus, hoe wel bespraekt hy sy, Wy spotten onversaegt met al uw prophecy: Die noit sal syn vervult, maer u sal meer doen haten. Wy sullen onderwyl ons wel onthalen laten, (255) En teren op de beurs van het gemeene lant, Tot dat de Koningin verander van verstant: En openbaer haer keur, die wy gerust verbeiden, Niet konnende, om haer deugt uit ons vryadie scheiden. Noch elders eischen gaen ten huwelyk een vrouw, (260) Die door haer huwlyks goet ons ondersteunen sou. Eurimachus, en gy die komt myn Moeder vrijen, En op een trotsche wys uw wensch wilt doen gedijea: Antwoorde wysselyk Ulysses Soon weêrom. De menschen ergert gy soo wel als ’t Godendom, (265) Al wat hier is geschiet, en wat ik heb geleden: Ook wat ik te vergeefs van u heb vaek gebeden, Daer houde ik nu van op, dat is genoeg geseit, Nu vraeg ik maer dat men een schip voor my bereit, Met twintig rappe maets, die sich niet licht vermoeijen, (260) En my van d’eene kust na d’ andre konnen roeijen. Mits ik, na Sparta wil of ’t sandig Pylos gaen, Om van myn Vaders reis daer ietwes te verstaen. Waer hy gebleven is, of hy sal wederkeeren, Dan of my sal de Faem syn overlyden leeren. [p. 30] (265) Als hy gesproken hadt, is Mentor opgestaen, Ulysses oude vrient soo wel als onderdaen. Aen wien hy het bewint van huisgesin en staten, Doch onder d’ ouden man Laërtes, hadt gelaten: Eer dat hy met syn Vloot na Troijen over stak. (270) Die Mentor was ’t die dus tot de vergaring sprak. Inwoonders van het lant van Ithaca wilt hooren, Het geen ik door myn stem wil drukken in uwe ooren, Wat Koning kan voortaen rechtvaerdig syn en goet, En houden matigheit tot regel in ’t gemoet? (275) Sal hy niet eerder hart en ongenadig wesen, En d’Onderdanen doen voor syne wreetheit vreesen? Nadien men rechtevoort met veel misnoegen siet, Het voorbeelt dat men speurt in ’t Ithacaes gebiet. ’t Geen met veel eer en roem Ulysses heeft beseten, (280) Daer men al heeft syn deugt en wys beleit vergeten, Beneffens ’t goet dat elk van hem ontfangen heeft, Die met syn volk gelyk een Vader heeft geleeft. Myn insicht is nu niet, de Vryers aen te klagen, Noch te verkondigen dat sy sich qualyk dragen. (285) Ik swyg, dat door hen werdt Ulysses goet gerooft: Het syn geweldenaers, die spelen met hun hooft. Sy meenen, dat hy hen hier noit sal komen plagen, Het geen hen missen sal. Maer ik kan niet verdragen, Dat niemant heeft belet ’t vernielen van syn goet, (290) Ja tot berispen selfs den mont niet open doet. Gy hadt uw ongenucht behooren te doen blyken: Nadien dat in getal sy voor u moesten wyken. En hadt gy hart genoeg, ’t ontbreekt u aen geen macht Waer door dat losse volk kon t’onder syn gebracht. (295) Ten minsten hadt gy het weerom na huis gedreven. Waer op Leöcritus tot antwoort heeft gegeven; Wat is het ongegront, ô Mentor, wat gy segt! Wy hebben niet van doen uw sinneloos berecht: Dat nergens nut toe was, als om ons aen te setten, (300) Om d’onordentlykheit der Princen te beletten. [p. 31] Die soo gemakkelyk men niet verjagen kan, Hoe los sy mogen syn: want ieder is een man. Indien Ulysses selfs hen hier quam aen te tasten, En socht uit syn Paleis te dryven dese gasten; (305) Licht sou de Koningin niet houden lang de vreugt, Van syne wederkomst, waer door sy wiert verheugt. Sy sou hem dan misschien voor haer gesicht sien vellen, Al wiert hy bygestaen door meerder metgesellen. Doch vechtend’ op de plaets daer hy min voordeel vont (310) Soo dat gy redeloos geöpent hebt uw mont. Maer de vergadering hoeft niet by een te blyven, Een ieder kan in huis syn saken gaen bedryven. Op Mentor laet die sorg en Halitherses staen, Die syn Telemachus als vrienden toegedaen: (315) En sullen tot den tocht al de vereiste saken, Met veel genegentheit en yver vaerdig maken. Op dat de jonge Vorst niet opgehouden werdt, En dat hy volgen mach de neiging van syn hert. Wat my belangt, ik meen, dat hy niet ver sal varen: (320) Maer blyven hier ontrent afwachten goede maren. Dit seggende brak hy straks de vergadering: Dies ieder een van daer na syne woning ging. De Princen na het Hof, en buiten na de stranden, Telemachus, daer hy met water wies syn handen, (325) En biddende sprak hy Minerva daer dus aen. Godin die d’eer my hebt hier onlangs aengedaen, Verschynende in myn Hof, om my den raet te geven, Dat ik op ’t woeste meir moest langs de baren sweven, Tot dat ik tyding kreeg, soo Vader siet den dag, (330) Waer en waerom soo lang hy dan uitblyven mag. Dit opset soeken nu de Vryers te beletten, Soo dat ik uw bevel noch niet in ’t werk kan setten. Verdragende veel smaet en ongeregeltheit. Hier sweeg Telemachus als hy dit hadt geseit. (335) Maer Pallas, die verscheen, begon aldus te spreken: Telemachus u sal noit dapperheit ontbreken. [p. 32] (Van Mentor hadt sy sich verandert in ’t gelaet) Soo gy gesproten syt uit helt Ulysses saet, Soo hebt gy met syn bloet syn deugden ook gekregen: (340) Dat hy besloten* hadt, liet hy noit achterwegen. Maer voerden, wat hy hadt geseit, kloekmoedig uit; Gelykt hem daer in ook, volbrengende uw besluit. Laet daer de voorstel van niet als een waen verdwynen, Den dag van uw vertrek sal men haest sien verschynen. (345) Maer soo gy niet de Soon van Vorst Ulysses waert, Dien hem Penelopé heeft in dit ryk gebaert: Hoe seer ik u bemin, soude ik niet durven hopen, Dat al het geen gy wenscht gelukkig af sou loopen. ’t Is waer dat hedendaegs men selden siet een kint, (350) In wien gelykenis men van syn Vader vint. Wien hoort men om de deugt van syn Voorouders loven? ’t Is veel soo hy die volgt, maer gaet die nooit te boven. Doch ik heb al gesegt, dat gy voorteekens geeft, Dat uwes Vaders deugt en kloekheit in u leeft. (355) Vertrek dan en laet hier de dwase Princen blyven, Met samenspanningen en list den tyt verdryven. Sy weten niet wat lot dat hen hangt boven ’t hooft, Noch dat het leven sal hen werden haest ontrooft. Uw reis is voor de hant: wilt na uw Hof weêr wyken, (360) En laet geen teekenen van ongenoegen blyken. Maer houd u voorts of gy waert nergens op bedacht, Dan dat in uw vertrek de voorraet werdt gebracht. Wilt met den besten wyn opvullen reine vaten, En meenigte van meel, in vellen pakken laten. (365) Ik sal als metgesel u volgen op den tocht, En sorgen dat voor u goet bootsvolk werdt gesocht. Veel schepen leggen hier ten anker langs de kusten, Waer van de snelste kiel ik sal toe laten* rusten. Dan sullen wy daer in verlaten dese reê, (370) En soeken gaen herom uw Vader by de see. Telemachus is voort na syn Paleis geweken, Soo ras als de Godin ophielt tot hem te spreken. [p. 33] Daer op het nederhof hy sag de Vryers staen, Die menig vette geit geboden doot te slaen. (375) Sy hebben aen het spit Speenverkens laten steken: Antinöus, hem siende, is na hem toe geweken, En heeft al lagchende hem by de hant gevat: ’t Sou beter syn, sprak hy, dat gy dees reis vergat, En dat gy minder dagt op ingebeelde saken: (380) Maer quaemt u neffens ons aen taeffel vroilyk maken. Set uit uw hooft ’t besluit dat in uw herssens hangt. De Grieken dragen sorg voor ’t geen uw reis belangt. Neen, sprak Telemachus, ik heb de vreugt vergeten, En met moetwilligers als gy, wil ik niet eten: (385) Die noch de Goden selfs, noch menschen niet ontsiet. Is het u niet genoeg dat gy myn goet geniet? Gy neemt my alles weg het geen ik wil bewaren: Dat ik geleden heb, om myne kintsche jaren. Maer nu dat my de tyt gemaekt heeft tot een man, (390) Sal ik dese overlast beletten als ik kan. Ik sel myn best gaen doen, om u van hier te jagen, Of laten door de doot u loon na werken dragen: En wreeken eindelyk my van uw boos bedryf, ’ t Sy dat ik overvaer na Pylos of hier blyf. (395) Of gy het garen siet, of dat gy syt verbolgen, Al is ’t u lief of leet, ik sal myn reis vervolgen, Schoon ik als reisiger sou met een vragtschip gaen, Mits gy geen roejers my noch vaertuig toe wilt staen Om dat gy beter vint voor u, na ik kan gissen, (400) Van my door weigering dit voordeel te doen missen. Dit seggende heeft hy syn hant te rug gerukt, Die door Antinöus gevat was en gedrukt. De Vryers voeren voort met reê te laten maken, Hoe kostelyk het was, dat wel sou konnen smaken: (405) En schersten op het geen Telemachus besloot, En de toetakeling van syn versochte vloot. Meent hy ons op den hals een vyant te gaen halen, En seiden sy, aldus ons vrientschap te betalen. [p. 34] Wat hebben wy gedaen, het geen hy wreeken moet? (410) En door die neiging komt ophitsten syn gemoet? Wil hy na ’t vrugtbaer Lant ook van Ephyre varen? En koopen daer ’t vergift van doodelyke blaren? Dat in den wyn gemengt ons helpen sou van kant,* En ons door dese vont verdryven uit syn Lant. (415) Of wil hy langs de zee, gelyk syn Vader, dwalen: En ook gelyk die Vorst in d’afgront nederdalen. Dit sou, na dat my dunkt, het beste middel syn, Om ons, door syne doot, te brengen in de pyn. Want als wy met malkaer syn rykdom souden deelen, (420) Soo mogten onder een wy raken aen ’t krakeelen. Syn Moeder sou dan ’t Hof behouden, met den Man, Die tot haer Bruidegom haer best behagen kan. Waer op Telemachus ging na de kelders treden, Die had met marmersteen syn Vader doen bekleden. (425) Daer syn kleinodien en gelt in wiert bewaert, En alles wat die Vorst hadt voor syn Soon gespaert: Gout, koper, kisten vol met kostelyke kleeren, Welriekende Olyen om sich daer meê te smeren, Veel voedervaten vol van uitgelesen wyn, (430) Die selfs soude aen den mont der Goden smaeklyk syn. Die plaets wiert veiliglyk met deuren afgesloten, En in een dubbelt slot uitgaende toegestoten. Waer van de sleutelen een oude opsienster hadt, Euryclea genaemt die ’s Vorsten gunst besat. (435) Haer ging Telemachus selfs roepen aen de trappen, Bevelend dat sy sou den wyn in kruiken tappen. Pakt twintig maten meels in vellen wel bereit, Sprak hy, doch niet een woort mag hier van syn geseit. Dat alles sy gereet, soo ras de Son sal dalen, (440) Ik sal die voorraet ’s nachts doen uit uw handen halen: Om dat Penelopé daer van niets weten mag. Ik vaer na Pylos heen, tot Nestor met den dag Euryclea begon daer op bedroeft te weenen, Om dat dit opset haer gevaerlyk heeft geschenen. [p. 35] (445) En sei, beminde Soon, hoe komt dit in uw sin? Gy syt het eenig kint van onse Koningin: Die teerlyk u bemint. Wat uitkomst kunt gy hopen, Als gy de werrelt door uw Vader na sult lopen? Die doot is. En soo ras gy scheit uit uw Paleis, (450) Sult gy veel lagen steets ontmoeten op uw reis. De Vryers sullen u daer soeken te bederven, Om ’t goet, dat gy besit, daer na te mogen erven. Blyf, daerom in uw Ryk, daer elk u mint en eert. Heeft u het ongeval uws Vaders niet geleert? (455) Houd moet, antwoorde hy, ’k heb dit niet ondernomen, Als met der Goden raet: en sal ’t te boven komen. Maer sweer, dat gy ’t niet eer myn Moeder melden sult, Als dat, na myn vertrek, twee weken syn vervult. Op dat sy ’t wetende ook niet jammerlyk sou treuren, (460) En haer schoon aengesicht niet met haer nagels scheuren. Doch soo sy, voor dien tyt, daer eenig blyk van krygt, Sal het niet noodig syn, dat gy het langer swygt. Dan sult gy van den eed, dien gy doet, syn ontslagen. Sy deed daer op den eed, dien hy van haer quam vragen: (465) En riep het Godendom als tot getuigen aen. Waer na sy syn bevel nauwkeurig heeft voldaen. Minerva die niet liet haer insicht gaen uit d’oogen, Heeft van Telemachus het wesen aengetogen: Ging door de gantsche Stat, en ried aen ieder een, (470) Dat het sou nodig syn, dat elk op ’t strant verscheen. Soo ras de aenstaende nacht beklommen hadt haer wagen, Is sy van Noëmon syn vaertuig komen vragen: Dat haer wiert toegestaen, en wiert in zee gebragt, Soo ras’t door roeyers was, en voorraet wel bevragt. (475) Toen trat sy na het Hof, daer noch de Minnaers waekten, Doch door den damp van wyn aen ’t sluimeren geraekten: Mits Pallas door de vaek bedwelde hun verstandt, De bekers vielen hen al waglende uit de handt. Soo dat sy door de Stat in afgelegen hoeken, (480) Als dronkaers syn gewoon, een slaepplaets gingen soeken. [p. 36] Toen nam Minerva weêr den schyn van Mentor aen, En liet Telemachus aenhoren dit vermaen. Verlaet, sprak sy, ’t Paleis, wilt nu niet langer dralen, Op dat uw Moeder u niet wederom doe halen. (485) Uw roejers wagten u al scheep op het verdek, Kom laten wy dan gaen voortsetten ons vertrek. Dies traden sy na boort, men quam hen welkom heten, Soo ras Telemachus was by het roer geseten, Maekt men de zeilen los, die swellen door den wint (490) Soo dat in volle zee sich haest het vaertuig vint, Het geen door Zephyrus wiert vaerdig voortgedreven Dien haer van achteren Minerva hadt gegeven. De roejers leggen fluks de riemen uit de hant, En kroonen wyn en kroes met kranssen om den rant: (495) Daer d’eerste droppels uit syn in de zee gegoten, Die tot een offerhant Neptunus heeft genoten. Sy voeren immer voort. Dus wiert de gansche nagt, Tot aen den morgenstont, gelukkig doorgebragt. Einde van het tweede Boek.
En de verloope nacht de Maen deet nedersinken, Na dat Telemachus een weinig hadt gerust, Liep hy te Pylos in by de Neleesche kust. (5) d’Inwoonders van dat Lant vergadert op de stranden, Vont hy dien dag gereet tot plegtige offerhanden. Van soden hadden sy een Auter toegestelt, Die tot Neptunus eer stont in het open velt. En daer op wiert gebragt een koppel swarte stieren. (10) Sy hadden pas geproeft van ’t ingewant en spieren, Wanneer de haven in het vaertuig roejen quam, Dat met verwondering dien toestel daer vernam: ’t Sag rontom ’t heiligdom dat negen banken stonden, En dat vyfhondert mans op ieder sitten konden. (15) Dat negen runderen beneffens een vat wyn, Was ’t deel van ieder bank, om vroilyk meê te syn. Des liet Telemachus aenstonts de rapste gasten, Om ’t zeil te halen in, opklimmen in de masten. En sette, by de kaei, syn voeten op het Lant, (20) Terwyl dat de Godin hem leide by de hant. Die sprak hem aldus aen, wilt nu vrymoedig wesen, Gy hebt in dese Stat geen quaet onthael te vresen: [p. 38] Begeef u na het Hof, spreek Nestor van uw leet, En vraeg, of hy wat nieuws van uwen Vader weet? (25) Soo niet versoek hem dan, u raet te willen geven, Hoe gy vernemen kond, waer hy mag syn gebleven. ’t Is een verstandig man, van ongeveinst gelaet, Uit de natuer opregt, en die de leugens haet. Maer sei Telemachus sal ik niet blyven steken (30) In myn versoek, als ik den Konink aen sal spreken? Ik ben sulks ongewent, en heb noch niet geleert, Wat men behoort te doen, als men daer by verkeert. Behalven dat my dunkt, dat net niet wel sou voegen, Dat jongelings als ik hun vragen hem voordroegen. (35) Gy weet van selfs een deel van ’t geen gy seggen sult, Sprak Pallas, ’t ander deel verwacht dat met gedult, De Goden sullen u de kennis daer toe senden: Nadien sy syn gewoon sich steets tot u te wenden. Ook Pallas, die vooraen ip uw geboorte sat, (40) En sorrig naderhant voor uwe opvoeding hadt. Dus sprekende syn sy genadert tot de scharen, Die romtom Nestors lyf te sien vergadert waren. Met al syn kinderea, en menig trouwe vrint, Die van ’t aenstaende feest waernamen het bewint, (45) Soo ras de Pyliërs in het gesicht hen kregen, Ging het voornaemste deel de vremdelingen tegen. Des Koninks oudste Soon, Pisistratus vooraen, Die hen, uit ’s Vaders naem, beleeftheit heeft gedaen. Als hy hen hat gegroet, bestont hy hen te bidden, (50) Te sitten aen den dis, en plaetste hen in ’t midden, Van Prins Trasymedes en Nestor, op een vagt, Die boven over ’t sant des oevers was gebragt. Toen ging hy hen al voort op d’ingewanden noden, En heeft hen aen een deel van ’t ofler aengeboden. (55) Hy reikte aen Pallas eerst hoewel in Mentors schyn, Een gulden beker toe vol uitgelesen wyn. En seide, vremdeling hoor toe, wy vieren heden, Den Feestdag van Neptuin, stort aen hem uw gebeden: [p. 39] En doet uw plengingen ter eeren van dien Godt, (60) Die heeft het woeste meir, als Koning, tot syn lot. Wilt dan aen uwen vriendt den beker overgeven, Door wien, gelyk ’t behoort, sulks ook moet syn bedreven. Nadien gy d’oudste syt, denk ik niet dat hem quelt Dat ik heb eerst den kroes aen u ter handt gestelt. (65) Ik twyffel niet of hy heeft eerbiet voor de Goden. Daer is geen mensch die niet hun bystant heeft van noden: En die sich van hen af tot goddeloosheit wendt, Verkrygt daer van tot straf een ongelukkig endt. Minerva sag met vreugt dat soo veel deugden bleken, (70) In desen jongen Vorst, die dit quam uit te spreken: En riep eerbiediglyk den Zeegodt aldus aen. Gy daer de wateren des Werrelts onderstaen, Hoort ons: wilt met veel eer en voorspoet Nestor kroonen, En laet weldadigheit neerdalen op syn Soonen: (75) Ook op de Pyliërs, als een erkentenis, Van ’t offer, dat aen u door hen gegeven is. Laet ook Telemachus, die met hen u komt eeren, Met tyding die hy wenscht, naer Ithaca weêr keeren. Na dat hy heeft verstaen of noch syn Vader leeft, (80) Waerom hy sich op zee, met my, begeven heeft. Sy deede dit gebedt, dat sy selfs uit sou werken, Op dat men van haer niet sou de hervorming merken. En gaf een dublen kop toen aen den Jongeling, Die ’t selfde heeft gedaen als hy den kroes ontfing. (85) Soo ras gebraden was het vleis der offerhanden, Wiert het ter disch gebracht door Priesterlyke handen, Naer dat het was verdeelt aen ieder soo ’t behoort. En als den honger was, door goet onthael, gestoort, Sprak Nestor wyslyk aen aldus syne ondersaten, (90) Nadien de reisigers syn aen den disch gelaten, En hebben deel gehadt aen onse spys en wyn, Is ’t billyk dat sy nu verklaren wie sy syn. Segt vremdelingen dan waer dat gy syt’geboren, Laet ons uw Vaderlant en eigen namen hooren, [p. 40] (95) Sprak hy, na dat hy hadt het woort hen toegevoegt; Wat port u, dat gy hebt de baren doorgeploegt? Syn het bysonderen of algemeene saken, Die hebben voor myn stat u doen ten anker raken? Of is uw oeffening te varen op vrybuit? (100) Bewyst my dan de gunst dat gy my dit beduit. Ik ben Ulysses Soon, antwoorde op dese vragen Telemachus, en kom om u myn noot te klagen. ô Nestor het cieraet der Grieken: of gy wist, Waerom dat Ithaca haer Konink soo lang mist. (105) Een Prins die was begaeft met goddelyke zeden, Die neffens u voorheen heeft Ilium bestreden. Van wiens manhaftigheit de gansche werrelt waegt, En welkers lof de Faem tot aen de wolken draegt. Het lot is ons bekent van alle d’andre Helden, (110) Die tot den ondergang van Trojen hem verselden. Ulysses is ’t alleen, waer van men nergens hoort, Of hy verdronken is, of ergens is vermoort. ’t Is wis, dat syn Planeet, wanneer hy wiert geboren, Hem een rampsalig end, uit afgunst, hadt beschoren. (115) Verswyg niet ’t geen gy weet voor my door deerenis, En seg, of u bekent myns Vaders nootlot is. Ik werp my voor u neer omhelsend’ uwe beenen, Wilt my van ’t geen hem raekt, wat opening verleenen: Laet ik d’omstandigheit vernemen van syn doot. (120) Soo gy van desen Helt oit nut of dienst genoot, Het sy door wysen raet of door syn kloeke daden, Wilt geen ondankbaerheit op uwe schouders laden, Maer toont veel eer dat gy weldaden noit vergeet, En uit erkentenis, versagt myn droevig Ieet. (125) Denk om het geen gy selfs voor Trojen hebt geleden, Daer by besweer ik u, verhoor doch myn gebeden. Gy brengt weêr in myn sin, heeft Nestor hem gesegt, Wat rampen syn voorheên den Grieken opgelegt: Met wat stantvastigheit sy die te boven quamen, (130) Als sy van ’t Troische Ryk verscheide steden namen. [p. 41] Waer heen Achilles was met syne vloot gestiert, Eer dat de Hooftstat selfs daer na belegert wiert. Daer syn in ’t Graf geraekt de kloeksten onser Helden, Waer van ik moet den naem met groote droefheit melden. (135) Daer leit Achilles selfs, met Patroclus syn vrint, Waer van men het gelyk in weinig eeuwen vindt. Ook Ajax die sich selfs benomen heeft het leven, Om dat men hem ’t geweêr wouw van dien Vorst niet geven. Daer leit Antilochus, myn alderliefste Soon, (140) Die voor syn dapperheit de glory kreeg tot loon: Hy was soo rap te voet, als moedig in het stryden. De verdre tegenspoet, die wy daer moesten lyden, Is menigvuldiger, als een welsprekent man, In jaren achter een aen u vertellen kan. (145) ’t Omstandige verhael soude u daer van vervelen: Gy soud, eer ’t uit sou syn, te swygen hem bevelen. Tien jaren liepen door, met die belegering, Eer Troijen door gewelt en listen onderging. Daer syn in ’t gansche heir geen Overstens gevonden, (150) Die met Laërtes Soon sich vergelyken konden. In wysheit overtrof hy wie het wesen mocht, Door niemant syn soo veel krygslisten oit gesocht. De snooste konden niet die middelen bedenken, Waer door hy voorraet vondt, en kon den vyant krenken. (155) Met veel verwondering sie ’k dat gy syt syn Soon: My dunkt, dat ik hem hoor, gy hebt syn eygen toon. Het soude onmooglyk syn, dat in manier van spreken, Een ander Jongeling hem hadt soo wel geleken. Gedurende den tyt van die belegering, (160) Verscheelden van malkaer wy noit in eenig ding. Wy quamen over een, wanneer men raet moest geven, Wat beter waer gedaen, of achter waer gebleven: Wat men voordeliger voor het beleg bevondt, Als of de selfde geest sprak door ons beider mont. (165) Als eindelyk de Stat door ons was ingenomen, En ieder op syn vloot, voortzeilde langs de stroomen, [p. 42] Verstroide ons Jupiter door orrweer, van malkaer: Nadien ons over ’t hooft noch hing een groot gevaer. Om dat de Grieken dwaes en onrechtvaerdig waren, (170) Is een rampsalig end de meesten wedervaren. Minerva was door hen tot vyandin gemaekt Waer door d’Atriden syn in misverstant geraekt. Die Princen vonden goet de Grieken te vergaren, Wanneer de nacht begon, als sy beschonken waren: (175) Niet volgens het gebruik, noch uit nootsaeklykheit En hebben aen het volk de reden uitgeleit; Aen Menelaus scheen, dat sonder lang te wachten, Een ieder scheep moest garn, en sich te spoeden trachten. Maer dese raet beviel aen Agamemnon niet, (180) Die wilde dat men ’t heir.noch langer samen liet, Dat men alvorens eerst een offerhant moest slachten, Om daer de gramschap door van Pallas te versachten, Onsinnige als hy was! die meende dat naer ’t quaet, Het Godendom soo licht sich. weêr versoenen laet. (185) De Broeders syn geraekt daer op in hooge woorden, Die d’eenigheit en rust van de gemeente stoorden: De Grieken vlogen op, en ’t heeft niet veel gescheelt, Of men wiert hantgemeen, soo waren sy verdeelt. Wy bleven al den nacht in die verwarring steken: (190) Maer daegs daer aen soo ras de Son quam door te breken, Wiert, door een deel van ons, aenstonts gegeven last, Dat men de zeilen sou weêr hechten aen de mast. Elk droeg syn buit aen boort, en schoone krygsslavinnen, Die de Fortuin hen had in ’t plunderen doen winnen. (195) Met Agamemnon bleef het ander deel op ’t strant, Wy raekten onderwyl met onse vloot van lant: En met een voordewint doorsneden wy de baren, Die tot ons voordeel hadt Neptunus doen bedaren. Wy syn tot Tenedos gelopen op de reê, (200) En setten voet aen lant, verlatende de zee. Om daer een offerhant de Goden op te dragen, Op dat geen onweer ons moesrt onderwegen plagen. [p. 43] Maer Jupiter vergramt, was door ons niet voldaen, Dies hy weêr onder ons een tweespalt liet ontstaen. (205) Wy scheiden van malkaer. De wyse Ulysses keerde* Naer Agamemnon weêr, dien hy met achting eerde*. Ik heb myn reis vervolgt, om dat ik heb gelooft, Dat ons meer ongeluk bleef hangen over ’t hooft. Schoon Diomedes moest syn Volk daer toe bepraten, (210) Hy bleef by het besluit van ons niet te verlaten. En Menelaus haelde ons, op den avontstont, By ’t Eylant Lesbos in, daer hy myn schepen vondt: Soo als met overleg wy samen besich waren, Wat streek men houden moest, om veilig voort te varen.. (215) En mits een groot geschil toen onder ons ontstont, Soo bad men Jupiter, dat hy een teeken sondt, Langs welke kant wy het, van Chio, moesten wenden, Dat door een Donderslag hy ons quam toe te senden. Daer op verkosen wy het midden van het meêr, (220) En hadden niet van doen noch riemen noch geweêr: Nadien een labberkoelte ons zeilen had doen swellen, En schuimers van de zee syn ons niet komen quellen. Wy kregen in ’t gesicht Eubea naderhant, En setten tot Gereste ons voeten op het lant. (225) Daer wy door offerhant Neptunus gingen eeren, Om dat hy weêr en wint gemaekt hadt na begeren. Tydides is van ons den vierden dag gegaen, En quam met al syn maets gelukkig t’Argos aen. Dus heb ik voorts de.reis na Pylos ondernomen, (230) Alwaer ik eindelyk ben met myn Volk gekomen. Mits my de selfde wint tot daer toe heeft gedient: Doch heb daer niets.verstaen van mynen ouden vxient. Doch wat de Grieken raekt, sal ik u gaen vertellen. De brave Myrmidons Achilles metgesellen, (235) Syn door syn Soon geleidt na hun geboortestat: En Philoctetes heeft een goede reis gehadt. Idomeneus is ook weêr t’huis geraekt tot Creten. Van Agamemnon moet gy het geval al weten: [p. 44] Hoe dat Egysthus hem heeft schandelyk vermoort, (240) En deses straf hebt gy voorseker al gehoort. Waer door Orestes heeft een grooten naem verkregen: Dit voorbeelt, waerde Soon, laet u dat ook bewegen. Gy syt nu groot en sterk, daer boven wel gemaekt, Weest moedig, op dat gy meê tot die glory raekt. (245) Waer op Telemachus dus sprak: het is met reden, Dat dese jonge Prins dien hoon niet heeft geleden. ’t Is billyk dat syn naem daer over wert geroemt. ô Nestor, die men d’ eer van al de Grieken noemt; Ik sou van ’t Godendom niets anders konnen wenschen, (250) Als dat ik ook my dus mocht wreken van die menschen: Waer door myn Moeder wert door vryery geplaegt, En ik, gelyk gy siet, ben uit myn Lant gejaegt. Om dat ik, volgens eer, hun moetwil niet kon lyden, En had geen macht genoeg, om tegens hen te stryden, (255) Noch bergen ook myn goet. ’t Behaegt de Goden niet, Dat men de wederkomst noch van Ulysses siet: Soo dat ik ongestraft moet al dien smaet verdragen, Myn vee vernielen sien, en my vrywillig plagen. ’t Is waer dan, sprak de Vorst, al wat men daer van segt, (260) Heeft niemant van uw Volk iets in hun weg gelegt? Of heeft het Godendom de hant daer van gebonden? Schoon dat in hun gesicht uw rykdom wiert verslonden. Uw Vader sal misschien, als men hem ’t minst verwacht, Weêr werden in syn Ryk, door eenig schip, gebracht, (265) En sal sich van ’t gewelt der Medevryers wreken. Noit is Minervaes gunst meer aen een Helt gebleken, Als aen Ulysses selfs, toen hy voor Troijen streedt, Daer ieder, op syn beurt, veel ongelukken leedt. Indien dat die Godin u wouw haer bystant schenken, (270) De Vryers souden dan niet om te trouwen denken. ’k Vrees, sei Telemachus, dat noit geschieden sal, Dat ik een ent mach sien van al myn ongeval. Gy hebt myn geest gevleit met wonderlyke saken; De Goden konnen my noit soo gelukkig maken. [p. 45] (275) Minerva heeft het woort daer op dus opgevat: Gy hebt, ô Jongeling, met laster u beklat. Meent gy dat Jupiter den mensch niet kan bewaren, En brengen hem weêr t’huis naer menigte van jaren? ’k Hadt liever dat hy my gelukkig keeren liet, (280) Al hadt ik uitgestaen veel kommer en verdriet, Als dat Atrides lot aen my quam te gebeuren, Dien nu syn huisgesin moet jammerlyk betreuren. Ik weet wel dat een mensch moet sterven vroeg of laet, Hoewel men in de gunst der groote Goden staet. (285) Maer Mentor dat ’s genoeg, laet varen dese reden, Sprak weêr Telemachus, al heb ik veel geleden, Het is om niet, dat ik om mynen Vader denk, En door die mymering vergeefs myn harsens krenk. De Goden hebben hem medogeloos vergeten, (290) Ik moet van Neleüs Soon voortaen wat anders weten. Mits hy te boven gaet de menschen in beleit, In goddelyke deugt, en in rechtvaerdigheit. Men segt dat Pylos hem de derde eeuw siet regeren, En dat den ouderdom hem echter niet kan deren. (295) My dunkt, als ik aenschouw syn treffelyk gelaet, Dat een der Goden selfs dan voor myne oogen staet. Ik bid eerwaerde Man, dat gy my wilt verhalen, Hoe Agamemnon quam in Plutôs ryk te dalen? Was Menelaus ver, wanneer sulks is geschiedt, (300) Belette hy den moort van synen Broeder niet? Dus is het toegegaen, sprak Nestor, eer dat scheide Atrides uit syn Hof, en ons na Troijen leide; Gaf hy ’t bewint van ’t Ryk Egysthus in de hant: Om dat syn Soon was jong van jaren en verstant. (305) De schoone Koningin, om haer hoedanigheden, Wiert van Egysthus haest om wedermin gebeden. Maer Clytemnestra hielt sich wysselyk soo lang, Als sy weerhouden wiert door snarenspel en sang: En seker Musikant, die by haer was gebleven, (310) Heeft op haer ommegang geduerig acht gegeven, [p. 46] Door Agamemnons last. Soo ras als sulks verstont, Egysthus, die daer door syn min belemmert vondt, Heeft hy den kunstenaer in een woestyn gesonden, Daer die door Arenden en Leeuwen wiert verslonden. (315) En kreeg syn boosen wil toen van de Koningin, Bedankend’ voor ’t genot, de Goden, van syn min: Waer aen hy offerde veel gout en ryke stoffen. Omdat hy, buiten hoop, syn oogwit hadt getroffen. Nadat men onderwyl hadt Ilium verbrant, (320) En Menelaus was tot Sunium gelant, Soo wel als ik, die saem seer groote vrienden varen. En ons gesamentlyk begaven op de baren, Wiert Phrontis door een pyl van Phebus daer gedoodt: Van Mehelaus Schip d’ ervarenste pyloot. (325) Hoe grooten haest die hadt, hy wilde niet vertrekken, Voor hy het ligchaem hadt met aerde doen bedekken: En op het graft syns vrients een offerhant gedaen, Als hy dat hadt verricht, is hy weêr scheep gegaen. Maer hy was nauwelyks ontrent de punt gekomen, (330) Van Malea, wanneer hy heeft een storm vernomen, Die Jupiter, wiens oog de gantsche werrelt siet, Om te verhinderen syn weêrkomst, waeijen liet. En hebbend’ los gemaekt d’onstuimigste winden Liet golven hem op zee gelyk als bergen vinden. (335) En scheide vol gevaer de gansche vloot van een. Waer van een deel gesolt voor Cretaes kust verscheen, Het andre deedt de mist op Lissas klippen raken, Waer op tot spaenderen de meeste kielen braken. Het bootsvolk bergde sich, door swermnen, van de dood: (340) Des hy maer over hielt vier schepen van de vloot, Waer op hy nauwlyks kon Egyptus stroom bevaren. Daer heeft die Prins gekocht veel kostelyke waren: En onderwyl dat hy heeft met dat Volk verkeert, Soo heeft hy hun gebruik en ommegang geleert. (345) Egysthus in die tyt volbracht syn schellemstukken, En dorst in ’s Konmgs hart het dootlyk lemmet drukken, [p. 47] Bleef heerschen in syn plaets, tot in het achtste jaer, En Clytemnestra heeft getrouwt den moordenaer., Toen quam Orestes t’ huis, om ’s Vaders doot te wreken, (350) Heeft daer de Koningin met haren Pol doorsteken, En gaf aen Argos Volk hun beider uitvaerts feest, Dat van syn kloeke daet getuigen was geweest, Juist op dien selven dag, naer hartelyk verlangen, Wiert Menelaus weêr in Spartas Hof ontfangen: (355) En heeft een groote schat uit dat gewest gebracht, Soo veel de gansche Vloot innemen kon tot vracht. Die lantstreek is soo ver van dese kust gelegen, Dat die van daer komt is een gansch jaer onderwegen. En Menelaus komt daer echter weêr van daen: (360) Des rade ik u dat gy hem wilt besoeken gaen. ’t Sy dat gy met uw Schip u derwaerts wilt begeven, Of tot een rytuig wert uw neiging meer gedreven, Om over lant te gaen, daer staet’er op myn stal, Daer uit gy kiesen kunt, ’t geen u behagen sal. (365) Ik sal het door myn knechts doen tot den tocht bereiden; Een van myn Soonen sal u selver derwaerts leiden. Bid Menelaus daer, dat hy wil ongeveinst, U seggen wat hy weet, of van Ulysses peinst. Mits syn gemoet gewoon de leugens is te haten, (370) Sal hy niet ongetroost u weêr vertrekken laten. Keert dan na uw Paleis, en blyf niet langer uit, Noch laet uw goederen de Vryers niet tot buit. Soo gy die laet begaen, myn Soon, is het te vresen, Dat door afwesentheit gy soud bedurven wesea. (375) Minerva nam het woort, soo ras dit was gesegt, Doch Nestors wysen raet heeft sy niet wederlegt. Maer deed daer by, dat men Neptunus op moest dragen, De tongen van het vee, dat voor hem was geslagen. Op dat hy weêr en wint mocht geven na den eisch, (380) Soo ras Telemachus aennemen sou de reis. En dat men moest weêr wyn in kruiken laten brengen, Om van al ’t Godendom d’ autaren te besprengen. [p. 48] En nademael de Son syn toors heeft uitgeblust, Is ’t tyt dat ieder een ga denken om de rust. (385) Na ’t offer moet men niet soo lang aen taeffel blyven, Soo tegens het gebruik wy willen niets bedryven. Al wat men uit de mont van Pallas hadt gehoort, Wiert achtervolgt: dies ging Telemachus na boort. Maer Nestor leedt dat niet, en quam vergramt te seggen, (390) Heb ik geen beddegoet om u daer op te leggen? Gy siet my dan wel aen voor een behoeftig man! Die niet een vrient in huis te slapen leggen kan. Behoede Jupiter, dat men van my sou hooren, Dat ik myn goederen hadt soo naby verloren, (395) Waerom Ulysses Soon sou wyken uit myn huis, En na syn schip sou gaen vol woelen en gedruis. Als of een vreemdeling hier qualyk wiert ontfangen, Doet my die smaet niet aen, en wederhoudt uw gangen. De Koning heeft gelyk, heeft Pallas weêr geseit, (400) Den Prins Telemachus voegt de gehoorsaemheit, En hy moet met ontsag, op uw versoek, ontfangen De kamer, die gy hem in uw Paleis wilt langen. Wat my belangt ik schei voldaen van dese plaets, En ga, met u verlof, weêr scheep tot onse maets. (405) Het is nootsakelyk, dat ik daer ga beletten, Dat sy geen voet aen lant, by nacht en onty, setten. ’t Is weeldrig volk, dat licht.baldadigheden doet, Wanneer, die hen gebiet, niet intoomt hun gemoet. Ik meen den nacht aen boort met slapen door te brengen, (410) En morgen als het licht des Hemels ’t wil gehengen, Sal ik weêr uitgerust na de Cauboners gaen, Daer ik een groote som van schulden uit heb staen. En nu Telemachus sal in uw Hof vernachten, Sal hy tot syn vertrek een rytuig van u wachten. (415) Als Pallas hadt verklaert het geen sy hadt in ’t sin, Soo gaf sy kenbaer blyk dat sy was een Godin. Verandert in een Uil is sy van daer gevlogen, En tot verwondering verdwenen uit hunne oogen. [p. 49] Als dit was opgemerkt door Nestor met verstant, (420) Heeft hy Telemachus gegrepen by de hant: En seide, ô Jongeling, wie twyffelt naer dit teken, Dat gy niet boven elk in grootheit uit sult steken? Nadien het Godendom alreets sorg voor u heeft, En een van hen aen u zich tot een Leitsman geeft, (425) ’t Is Pallas sekerlyk die van ons is gescheiden, Waer van gy kunt gerust de bystant nu verbeiden. Gy blyft in het beschut van die Godin voortaen, Waer onder, in de kryg, Ulysses heeft gestaen. Genadige Godin wilt my doch gunstig wesen, (430) Myn Vrouw, en al die syn uit haer en my geresen. Verwacht op morgen dan op uw gewydt outaer, Ter slachting t’ uwer eer een hokling van een jaer, Dat nimmermeer het juk heeft om den hals gedragen. En Pallas liet de beê van Nestor sich behagen. (435) Die sich met syn gesin aen taeffel heeft geset, En naer het Avontmael ging ieder een na bet. Een prachtig Ledikant van gout en sy geweven, Wiert aen Telemachus tot syn gebruik gegeven. Waer op Pisistratus sich by hem heeft gelegt: (440) (Die tot die tyt niet was getreden in den echt) Als hy vertrokken was, is Nestor ook gaen slapen, In ’t binnenst van ’t Paleis, ontkleet door flukse knapen. Doch is weêr opgestaen, soo ras de dag begon, En men doorbreken sag de stralen van de Son. (445) Hy heeft sich neêr geset op witte albaste steenen, Om aen syn kinderen gehoor daer te verkenen. Waer aen hy heeft gesegt, de schepter in de hant, Gaet iemant na myn huis, het welk ik heb op ’t lant: Laet daer van daen het runt hier door een Harder leiden (450) Het geen ik heb belooft ter slachting te bereiden. Een ander ga na ’t schip, en ’t bootsvolk hier ontbie, Op dat het neffens ons den offer toestel sie. De rest blyf hier by my, die moet bevel gaen geven, Dat alles sy gereet, het geer moet syn bedreven. [p. 50] (455) Minerva selfs verscheen op het aenstaende feest, Aensiende met vermaek het opgepronkte beest, Dat, by de horenen door Stratius gehouden, Al de genodigden eerbiediglyk aenschouwden. Aretus droeg het meel daer achter in een vat, (460) Dat men tot d’offerhant gemeenlyk nodig hadt. Syn Broeder Perseus hielt hem volgende op syn gangen, Een bekken van fyn gout om ’t bloet daer in t’ontfangen. Na dat de Koning hadt gesproken syn gebedt, Wies hy syn handen af om niet te syn besmet. (465) Hy trok uit ’t offer runt syn voorhooft weinig haren, Heeft daer op meel gestroit, en zegende de scharen. Toen gaf Thrasimedes den dodelyken slag, Waer door het beest gevelt, haest voor syn voeten lag De Koningin, daer op, en al haer Dochters baden, (470) Dat Pallas veel geluk wilde op hun hoofden laden. En daer mee wiert het feest seer prachtig toebereidt. Toen wiert Telemachus eerst na het bat geleidt, Door Nestors jongste kint, de schoone Polycaste, Die volgens het bevel der Ouders op hem paste. (475) En, toen hy sich, naer ’t bat, met oly hadt besmeert, Een mantel en een rok heeft sy aen hem vereert. En is hem heuselyk ter taeffel komen noden, Daer hy verschenen is, gelykende de Goden. Na dat door wyn en spys den honger was geblust, (480) Soo wiert, door Nestors last, een wagen toegerust. Met voorraet wel voorsien, en met geswinde paerden, Waer van Pisistratus de teugels aen quam vaerden: Die met Telemachus sich daer op heeft geset, Na dat die verder niet door heusheit wiert belet. (485) Sy syn ter poorten uit van Pylos afgereden, En joegen voort, soo lang de dag het heeft geleden. Maer ’s avonts hebben sy ’t tot Pheres aengebracht, En sliepen, in ’t Paleis van Diocles, die nacht: Die hen verversing heeft en goet onthael geschonken. (490) Maer ’s morgens als de Son heeft aen de lucht geblonken, [p. 51] Vervolgden sy hun reis, en joegen soo lang voort, Tot sy tot Sparta syn gekomen in de poort. Wanneer de nacht begon de starren te vertoonen, En dat sy ’t moe gespan met voeder moesten loonen. (495) Sy stonden voor ’t Paleis van Menelaus af, Dat, om syn heerlykheit verwondering hen gaf. Einde van het derde Boek.
Waer door het is omringt, en sterkte heeft gekregen Het is wyt uitgebreidt, een groote en ryke Stat Daer Menelaus toen den Ryksthroon van besat. (5) Hier syn de Reisigers des avonts aengekomen, En hebben in ’t Paleis een Bruiloftsfeest vernomen. De Koning trouwde twee van syne kindren uit, Soo dat Hermioné met Pyrrus was de Bruit? Die was aen hem verlooft, als noch Achilles leefde, (10) Terwyl dat Ilium voor syne wapens beefde: Dat huwelyk wiert nu voltrokken op dien dag, Het geen het Godendom van over lang voorsag. Sy ging, door ’s Vaders last, sich na Larissa wenden, En alles was bereidt om derwaerts haer te senden. (15) Een wagen stont gereet voor haer in het Paleis, En voor ’t gevolg, dat haer geleiden soude op reis. Voor Megapenthes heeft hy tot een vrouw verkoren (Al was die Soon aen hem uit een slavin geboren) Een Spartise Princes, die tot haer Vader had (20) Alector, die veel goet in ’t Koningryk besat. De Goden hadden hem dien Soon, alleen gegeven, Nadien syn Gemalin onvruchtbaer was gebleven. [p. 53] Sins sy Hermione ter werrelt hadt gebracht: Die nu wiert in de Stat der Myrmidons verwacht. (25) Na dat de Reisigers op ’t voorhof syn gekomen, Wiert door hen groote vreugt, in het Paleis, vernomen. Sy hoorden snarenspel, en aengenaem geluit Van stemmen, en gedans ontrent de jonge Bruit. Wiens schoonheit het gelaet van Venus op kon wegen. (30) Etëoneus heeft eerst hen in ’t gesicht gekregen: En diende hunne komst den Koning aenstonts aen, Hem vragende ot men hen sou binnen laten gaen; Of senden elders been, tot iemant van hun vrienden. (Hy was d’eerste in gesag van alle de bedienden) (35) Sy syn, heeft hy gesegt, soo deftig van gelaet, Dat my dunkt dat sy syn geteelt uit Godlyk saet. Soon van Böethöus, gy hebt my noit geschenen, Soo van verstant ontbloot, als gy my nu doet menen, Wanneer gy dese vraeg aen my hebt voorgelegt, (40) Heeft Menelaus gram aen hem daer op gesegt. Ik heb selfs op myn reis in afgelegen hoeken, Waer in ik was verdwaelt, huisvesting moeten soeken. Behoede Jupiter, dat sulks niet meer geschiet, En dat ik hebben mach een ent van myn verdriet. (45) Ga dan van stonden aen de vremdelingen tegen, En nodigt aen myn disch hen ras van mynen ’t wegen. Na dat Etëoneus dit antwoort hadt verstaen, Door menig slaef gevolgt, is hy daer heen gegaen. Hy gaf de knechten last het rytuig aen te vaerden, (50) De staldeur t’ openen, en spannen uit de paerden. Daer na heeft hy geleidt de Princen in het Hof, Het geen behangen was met goude en silvre stof. Daer ongemeene vreugt door ieder wiert bedreven: Dat veel verwondering heeft aen hun oog gegeven. (55) Hier op wiert elk gebracht in een bysonder bat, En als hy sich gebaedt, en ’t lyf gereinigt hadt, Quam hen een schoone Maegt met riekende oly smeren, En heeft aen hen vereert de kostelykste kleeren. [p. 54] Sy wierden aengeset aen den gedekten dis, (60) Daer, neffens’s Konings sy, hen plaets gewesen is. En Menelaus heeft de hant hen toegestoken, En met een bly gelaet, aldus hen aengesproken. Syt welkom in myn Hof, wie gy soud mogen syn, Versadigt u met spys, en laeft uw hert met wyn. (65) En naer het avontmael sal ik, met uw behagen, U naer uw naem, uw lant en wedervaren vragen. My dunkt niet dat gy moet door een gering geslacht, Maer eer door Koningen ter werrelt syn gebracht. Van het gemeene volk siet men geen kindren teelen, (70) Dan die, door hun gelaet, seer veel van u verschelen. Toen heeft hy, soo men doet gemeenlyk aen een vrient, Het lekkerst van den disch hen selver voorgedient. Des heeft Telemachus dit tot syn vrient gesproken, Met wat verwondering is myn gemoet ontstoken! (75) Wat is in dit Paleis een ongewone pracht! Wat is hier huiscieraet van silver ingebracht! Het Hof van Jupiter kan niet soo kostlyk wesen, Daer, in de fabelen, soo veel van is te lesen. Dat Menelaus hem, die sulks geluistert hadt, (80) Niet toe heeft willen staen, en ’t woort heeft opgevat. En seide een mensch kan sich by Goden niet gelyken, Maer al wat hy besit moet voor den Hemel wyken. Ik wert door menschen selfs daer in wel overtreft, Naer dat elk de Fortuin of min of meer verheft. (85) Ik heb veel goet vergaert, terwyl ik heb gesworven, Dat ik in Cyprus heb tot Sidon meest verworven, By d’ Ethiopiers of in Egyptelant, In ’t brandend Lybien gedolven in het sant. Alwaer sy driemael ’s jaers van schapen jongen trekken (90) Wier voorhooft horenen voor de geboorte dekken: Soo dat de Harders noit onbreekt noch melk noch vleis. Terwyl de tegenspoet verachterde myn reis, Heeft een verraders hant myn Broeder durven doden: Maer u moet syn bekent het einde van dien snoden. [p. 55] (95) Soo wel als al het geen, dat ik voor Troijen leedt, Alwaer ik vruchteloos myn tyt niet heb besteedt. Doch hoe veel dat ik daer en elders heb verkregen, Ik wilde ’t derdedeel wel missen van dien segen, Indien ik daer voor kon vrykoopen van de doot, (100) Al die syn in die kryg geraekt in Charons boot. Het ongelukkig lot, dat hen daer moest gebeuren, Geeft, als ik ben alleen, my reden om te treuren. Dan soek ik weêrom troost in ’t knagende verdriet, Want droefheit, die lang duert, behaegt de menschen niet. (105) Maer ik beklaeg soo-seer geen van al d’andre helden, Die Hector en syn volk voor Troijens wallen velden, Als my bewogen heeft Ulysses ongeval, Het geen, soo lang ik leef, ik noit vergeten sal. Wanneer ik daerom denk, kan ik op ’t bed niet rusten, (110) En aen de taeffel selfs, kan my de spys niet lusten. Gelyk oneindig is syn droevig ongeluk, Sal ook oneindig syn, komt hy niet weêr, myn druk. Wy hebben van dien Vorst, tot noch toe, niets vernomen, Of hy noch levent is, of ergens omgekomen. (115) Ik twyffel daer niet aen dat hy geeft grooten rouw, Aen Vader en aen Soon en syn getrouwe Vrouw. Soo ras Telemachus hoort van syn Vader spreken, Begonden uit syn oog de tranen door te breken. Hy dekte vol verdriet syn aensicht met syn kleet, (120) Verbergend te gelyk syn schaemte en ook syn leet. ’t Geen aen den Koning deed opmerking daer door krygen, En twyfflen of hy hem aenspreken soude of swygen; Tot dat Ulysses Soon syn aenspraek eerst begon, Dien door d’ ontsteltenis men klaer toen kennen kon. (125) Daer op quam Helena ter kamer ingetreden, Gelyk Diana selfs van aengesicht en leden. Sy bracht een soeten reuk met sich alwaer sy ging, Die van Adrestâs hant een* arremstoel ontfing, Waer op Alcippe leide een kussen, van gout laken. (130) En Phylo bracht een ben van silver met veel saken, [p. 56] Die tot den gouden rant was met borduerwerk vol, Als silverdraet en sy met purper roode wol. Een spil en rokkenshooft met ’t fynste vlas bewonden: Dat haer tot een geschenk Alcandra hadt gesonden: (135) Vrouw van Polybius, Vorst der Thebaensche Stat, Die selver ook vereert aen Menelaus hadt, Twee kuipen tot het bat, om ’t ligchaem te verkoelen, Van silver, en daer by twee schoone drievoets stoelen, Met tien talenten gouts. In ’t midden van de zael, (140) Sat Helena, die sprak aldus tot haer gemael: Heer Koning nademael gy noch niet schynt te weten, Wat vremdelingen syn beneffens u geseten, Hoor dan het geen my dunkt. Ik hou het voor gewis, Dat een van dese twee Soon van Ulysses is. (145) Ik speur gelykenis in hem van ’s Vaders wesen, En van die deftigheit die daer in wiert gepresen. Hy was noch jong wanneer de felle kryg ontstont, Dien gy helaes! om my rampsalige begont. Gy brengt my, sprak de Vorst, het selfde in myn gedachten (150) ’k Hoef syn belydenis niet uit syn mont te wachten. Hy is hem soo gelyk van aensicht en gelaet, Dat my dunkt dat die Vorst weêr voor myne oogen staet. En boven dat, als ik daer van begon te spreken, Is door syn tranen sulks aen my genoeg gebleken (155) Voorseker, heeft daer op gesegt Pisistratus, Het is Ulysses Soon genaemt Telemachus. De zedigheit belet hem sulks aen u te seggen, En u, van stonden aen, syn onheil uit te leggen. Myn Vader Nestor sendt, hem hier in uw Paleis: (160) En gaf tot metgesel aen hem my tot de reis. Hy hadt, om u te sien een ongemeen verlangen, Op hoop, dat hy van u sal goeden raet ontfangen. ô Goden, sprak de Vorst, beleef ik noch den dag! Dat ik Ulysses Soon alhier omhelsen mag. (165) Wiens Vader heeft om my soo veel gevaer geleden, En heeft om myn geschil soo moediglyk gestreden. [p. 57] Hy hadt de grootste plaets in myn genegentheit, Soo dat ik in myn geest heb dikmael overleit, Of ik hem niet een Stat in myn gebiet sou geven, (170) Indien den Hemel hem gehouden hadt in ’t leven. Daer in hy met syn Volk, syn Vader, Vrouw, en Soon, Verlatende Ithaca, sou trekken met de woon. Dan hadden wy met een ons dagen konnen enden, En niets hadt, als de doot, ons vrienschap konnen schenden. (175) Die woorden hebben elk tot treuren aengeport: Ja selfs Pisistratus heeft tranen ook gestort. Aen wien te binnen quam, dat Memnon hadt doorsteken, Antilochus wiens deugt voor Troijen was gebleken. Atrides, sei hy voort, het is aen u bekent, (180) Wat vlyt en kloekheit heeft myn Broeder aengewendt. Myn Vader, groote Vorst, heeft noit van U voor desen, Gesproken, of hy heeft uw wys beleit gepresen. Vergun my niet te min, dat ik u seggen mag, Dat droefheit niet wel voegt op feest of bruilofts dag. (185) Ik weet wel, dat men moet de doden helden eeren, En dat men, op hun graf syn hairen af moet scheren: En met syn tranen die besproejen, maer de tyt, Sal met de morgenstont verschynen, die sulks lydt. Der overledens lof kan men dan doen herleven, (190) Daer Menelaus op tot antwoort heeft gegeven: Prins gy hebt groot gelyk; het geen gy hebt gesegt, Kan door de wysten selfs niet werden wederlegt. Men hoort wel dat gy syt uit Nestors bloet gesproten, En dat de Hemel heeft wat groots met u besloten. (195) Het blykt gemenelyk aen een verstandig kint, Dat syne Vader wert door Jupiter bemint. Die noit heeft soo veel gunst aen iemant willen toonen, Als aen aen uwen steets, door wel gemaekte Soonen, Die wys en moedig syn, en door een Gemalin, (200) Die met hem over een in zeden komt en sin. Van tranen en beklag laet ons een eind nu maken, Op dat wy wederom aen taeffel mogen raken. [p. 58] Dat men hantwater breng. Soo ras het morgen daegt, Sal ik Telemachus voldoen op ’t geen hy vraegt. (205) Daer op is ieder een weêr op syn plaets geseten, En men wiert weêr verheugt door drinken en door eten. Te meer mits Helena weêr om een poejer dacht, Waer door de vreugt in ’t hart der menschen wert gebracht. Al sagen sy dat men hunne Ouders om ging brengen: (210) Dit heeft sy door den wyn, dien ieder dronk, doen mengen. Soodanig was de kracht van dit betovert goet, Dat het verheugen kon een hopeloos gemoet. Door Polydamna Vrouw van Thonis was’t gesonden, Waer onder in die tyt d’ Egyptenaren stonden. ’. (215) Daer komt verscheide kruit, soo goet als quaet vandaen, En Artsen, die de kunst van heelen wel verstaen: Waer uit ook het geslacht van Pëon is gesproten. Na dat de Koningin daer wyn hadt op gegoten, Sprak sy den Koning aen, en seide groote Vorst, (220) En gy genodigden weest vrolyk uit de borst. De Goden rechtevoort die schynen sulks te lyden, Sy willen dan den mensch bedroeven, dan verblyden. Wiens gansche levenstyt, gelyk gy weet, bestaet, In een vermengeling doorgaens van goet en quaet. (225) Op dat langwyligheit ons niet sou mogen quellen, Laet ons malkanderen iets wonderlyks vertellen. Ik sal daer selver eerst van maken een begin, Met een geschiedenis die my komt in den sin. Ulysses, op een tyt, dorst iets gevaerlyks wagen, (230) Als hy syn ligchaem hadt gescheurt door geeselslagen, Hadt hy, gelyk een slaef met lappen sich bedekt, Die wegloopt, en den dienst sich van syn Heer ontrekt. Hy quam aldus vermomt in Ilium gelopen, Als of hy veiligheit dorst in die vryplaets hopen. (235) Wie kende desen Helt in dat verachte gewaet, Die ’t al te boven ging in dapperheit en raet? Hy scheen een bedelaer. Maer ik wiert niet bedrogen, En onderscheidende de waerheit van den logen, [p. 59] Heb ik behendiglyk al het bedrog ontdekt, (240) En heb door goet onthael, geloof in hem verwekt. Naer dat ik my voor af met eeden moest verbinden, Dat ik ’t noit melden soude aen iemant van myn vrinden. Des hy heeft eindelyk het aen my selfs bekent, Na dat ik menig vraeg aen hem hadt voorgewendt. (245) Wegvluchtend syn, door hem, veel Troijers omgekomen, En heeft syn volk verstaen het geen hy hadt vernomen. Ter selver tyt ontstont door Vrouwen een geschal, In Troijen, weenende om dat onverwacht geval. Maer ik voelde in myn hert een heimelyk genoegen, (250) Om dat de Hemel haer dat leet quam toe te voegen. Nadien een inkeer hadt verandert myn gemoet, Bedroeft, dat wiert om my vergoten soo veel bloet: En dat ik hadt myn kint en myn gemael verlaten, Ontvluchtende uit myn Lant met Paris na syn Staten, (255) Die niet soo deugdelyk als Menelaus was, En die den meesten tyt sat voor een spiegelglas. ’t Is waer al wat ik hoor, ging Menelaus seggen, Ulysses placht my selfs syn listen uit te leggen. Noit heb ik met een man voor desen omgegaen, (260) Van wien ik soo veel lof en wysheit heb verstaen. Wat heb ik dienst van hem in ’t houte paert genoten, Daer hy met menig Griek en my was ingesloten. Gy trokt ter poorten uit met uw gevolg verselt, Om ’t maeksel eens te sien, daer het stont in het velt. (265) Het scheen of ’t Godendom u daer hadt willen leiden, Op dat gy soudt den roem van Ilium verbreiden, Dat sulken offerhant naer het ontset genoot, Terwyl de Griekse macht wegzeilde met hun vloot. Gy syt rontom het paert, tot driemael toe, getreden, (270) En hebt de hant gelegt ook driemael op syn leden. Of gy kreegt achterdocht van list in uw verstant, Hebt gy Deïphobus genomen by de hant, En riept de namen op van ’t Volk, dat was daer binnen, Nabootsende de stem van hunne gemalinnen. [p. 60] (275) Tydides en ik selfs gelegen neffens hem, Wy hoorden het geluit, en kenden straks uw stem. Dies dacht ons, dat men hadt ontdekt ons hinderlagen: Soo dat wy voor de vuist een uitval wilden wagen. Ulysses hielt ons in, die daer toe niet verstont, (280) En sloot ter selver tyt aen Antielus den mont. Die wouw door onverstant antwoorden op uw spreken, En daer door in gevaer syn metgesellen steken, Indien Ulysses niet met bei syn handen hadt, Byna tot wurgens toe, hem by de keel gevat. (285) Tot dat gy langer niet syt daer omtrent gebleven, Het geen, door Pallas gunst, aen u wiert ingegeven Telemachus daer op wiert droeviger van geest, En sei, myn Vader is alom vermaert geweest, Maer schoon hy was begaeft met veel hoedanigheden, (290) Het ongeluk heeft hem, syn leven lang, bestreden. Vertelt van hem niets meer, Heer Koning, gun my rust; Nadien my beter slaep voortaen als eten lust. Ik heb, om myn verdriet te stillen, dien van noden. Waer op de Koningin heeft aen haer stoet geboden (295) Dat men verlichten soude een welbehangen zael, Die diende maer alleen tot vorstelyk onthael. En daer een ledekant van purper sou bereiden: Daer sy door een heraut de Princen in liet leiden. Die by malkanderen daer in sich sloegen neêr, (300) Als elk hadt afgelegt syn kleren en geweer. Selfs Menelaus is in syn vertrek geweken, En heeft ontkleet in ’t bedt syn voeten uitgesteken. De schoone Helena, begaeft met majesteit, Heeft onder ’t deksel sich naest hem te rust geleit, (305) Soo ras des andren daegs de lucht begon te blosen, Stont Menelaus op, trok aen syn purpre brosen, Als hy hadt aengedaen een kostelyk gewaet, Het geen meer heerlykheit gaf aen syn schoon gelaet. Na dat hy op syn heup syn degen hadt gehangen, (310) Soo wende, na ’t vertrek der Princen, hy syn gangen. [p. 61] Die waren al ontwaekt, doch lagen noch te bet, Dies hy sich aen de spont heeft op een stoel geset: Op dat sy met gemak malkandren hooren mochten. En heeft hen afgevraegt wat sy van hem versochten? (315) Waer op Telemachus een aenvang heeft gemaekt, En seide, groote Vorst, gy vraegt na ’t geen my raekt. Een ongelukkig Prins, wiens Vader is verloren, Verschynt in uw Paleis, en wenst van u te hooren, Soo gy het weten mocht, eerst of Ulysses leeft, (320) Of anders waer hy sich soo lang onthouden heeft? Myn rykdom wert verspilt, myn have wert verslonden, Myn Moeders Vryers syn hovaerdig, ongebonden. Ik wert door hen gebracht in een bedroefden staet, Dies bid ik, dat gy my vergunnen wilt u raet. (325) Daer Menelaus op, ontsteken door misnoegen, Dit antwoort aen den Prins beleeft quam toe te voegen. ô Goden kan het syn! dat iemant dus ontaert, Soekt met Ulysses Vrouw, door d’echt te syn gepaert! Gelyk een hart syn jong komt in het hol te dragen, (330) Van een verwoede leeuw die besich is met jagen, En als die weder komt, het daer in leggen vindt, Het jonge beest verscheurt, en ’t vleis daer van verslindt. ÊSoo sal Ulysses ook, als hy sal weder komen, Al die baldadigers voor syne wraek doen schromen. (335) ô Jupiter geef hem weerom deselfde kracht, Daer Philomelides door wiert op ’t sant gebracht: Die hem tot worstelen, tot Lesbos, uit quam dagen, En, tot der Grieken vreugt, wiert schandelyk verslagen. Die laffen souden dan, die nu staen na syn Vrouw, (340) Haest sien veranderen hun trouwens lust in rouw. Maer Princen sonder u de waerheit te verswygen, Op dat gy van dien Helt soudt eenig naricht krygen, Sal ik oprecht aen u verklaren tot bescheit, Het geen een Zeegodt heeft, voor desen, my geseit. (345) Op myne wederkomst van Troijen, wat verlangen, Myn ongeduerig hert, hadt op de reis bevangen: [p. 62] Om, naer veel sukkeling, te raken in myn lant, De Goden hebben staeg daer tegens sich gekant. ’k Wiert na Egyptus stroom onwillig heên gedreven (350) Om dat ik hadt versuimt offranden hen te geven. Sy willen dat een mensch geduerig om hen denkt, En dat het tot hunne eer op ’t autaer wierook schenkt. Ik vondt omtrent den mont der Nyl een eilant leggen, Dat Pharôs wert genaemt, gelyk d’ Inwoonders seggen, (355) Van daer kan men dien stroom bevaren in een dag. Terwyl ik, met myn Vloot, aldaer ten anker lag, En dat de Goden my daer hielden twintig dagen, Begon de hongersnoot het scheepsvolk wat te plagen. Dat, als de kost onbreekt, sich haest verlegen vindt, (360) Des trat het op het lant, verwachtend goeden wint: Daer, met de hengelroe, het vissen socht te vangen. Ik, die naer elders heên gewendet hadt myn gangen, Wiert door Eidothea de zeenimph daer ontmoet, Die Protheus Dochter was: als ik haer hadt gegroet, (365) Sprak sy my selfs eerst aen, en seide, wat behagen, Schept gy hier, dat gy wilt doorbrengen daer veel dagen? Is ’t* dwaesheit of versuim? dat gy hier langer wacht? Terwyl uw flauwe maets verliesen moed en kracht. Antwoordend seide ik haer, men siet wel aen uw wesen, (370) Dat gy syt uit het bloet van eenig Godt geresen. Die medelyden hebt met myn bedrukt gemoet, ’t Is myn verkiesing niet, die my hier blyven doet. Is vrees, dat eenig Godt door gramschap is ontsteken, Die sich door tegenwint van my begeert te wreken. (375) Seg my dan, mits gy syt beweegt door derenis, Wie dat my hier weerhoud, om dat hy toornig is? En door wat middelen ik in syn gunst kan raken, Op dat hy my den weg na huis wil open maken. Beleefde Vremdeling, heeft sy daer op gesegt, (380) Van al het geen ik weet, sult gy syn onderrecht. Een oude Zeegodt komt sich vaek op ’t strant vermeiden, Verberg u hier omtrent, en wilt syn komst verbeiden, [p. 63] Die Protheus is genaemt, en die myn Vader is, Neptunus heeft hem lief, syn antwoort is gewis. (385) Hy weet al wat gebeurt op d’ongestuime baren, En sal u wysen aen den weg dien gy moet varen. Hy kan u seggen ’t geen is in uw Hof geschiedt, Naer dat gy herwaerts trokt, en uw gesin verliet. Maer seide ik wederom mocht het aen u behagen, (390) Te seggen, hoe men hem verrassen kan in lagen. Een Godt wert niet soo licht, door ’s menschen list betrapt, Die door voorwetenschap diens handen weêr ontsnapt. Myn bede wiert verhoort, de Nymph ging my ontdekken, Het geen dat ik moest doen, om Protheus te betrekken. (395) Onthoud wel sprak sy, ’t geen aen u nu wert verhaelt: Op ’t midden van den dag, als Phebos vinnig straelt, Verlaet hy de spelonk, waer in hy heeft geslapen En gaet een frisse lucht weêr in een andre rapen, Met schuim en wier bedekt, in ’t diepste van de zee, (400) Alwaer hy wert omringt, van Amphitrites veê, Soo ras als hy syn lyf heeft ergens neergeslagen: Dat silten reuk verwekt, die men niet kan verdragen. Begeeft u weêr na ’t strant, op morgen met den dag, Op dat ik in een kuil u daer versteken mag. (405) Maer laet drie brave maets in uw geselschap blyven, Om door hunne onderstant uw pogingen te styven. Hoor dan voor af wat list gy van hem sult verstaen. Als hy de monsters heeft voor by hem laten gaen, Sult gy hem uitgestrekt in ’t midden van hen vinden. (410) Soo ras hy valt in ’t slaep, soekt hem dan vast te binden. Daer hebt gy toe. van doen uw heldenmoed en kracht: Valt alle hem op ’t lyf, schoon hy ’t t’onrworstlen tracht. Als hy geknelt sal syn, sal hy bestaen te flemen, Dan sal hy het gelaet van wilde dieren nemen. (415) Al hadt hy sich herschept in vuer of waterbeek, Of aen een felle leeuw of wilde stier geleek, Laet hem daer om niet los, hy sal niet staeg verdwynen, Maer eindelyk eens-weêr, gelyk hy was verschynen, [p. 64] Eer hy lag in de rust. Gebruik dan geen gewelt. (420) Als gy aen hem de vraeg sult hebben voorgestelt, Wat Godt verhindering steets in uw weg komt leggen, Sal hy, op uw versoek, de waerheit aen u seggen. Als sy dit hadt gesegt, sprong sy weêr in de zee, Die gaf een groot geluit en schuimde langs de reê. (425) Ik socht myn schepen weêr, die noch voor anker dreven: En heb tot schaffen last, mits ’t avont was, gegeven. Na dat het avontmael was door de maets gedaen, Is ieder na syn koi tot ’s andren daegs gegaen. In ’t krieken van den dag ben ik na ’t strant getreden, (430) Drie makkers volgden my van flukse en sterke leden. De Nymph rees uit het meir, en heeft met sich gebracht Van vier Zeekalveren de huiden vers geslacht. Gekomen op het sant, groef sy daer in vier kuilen, En ging myn maets en my daer listig in verschuilen: (435) En heeft ons overdekt elk met een natte huit, Waer door sy hadt gemeent t’ uitvoeren haer besluit. Maer dit gaf sulken stank, dat die niet was te lyden, Dies sy stak in ons neus, ons soekend te bevryden, Een droppel ambrosyn, dat sy daer toe verson, (440) Van Goddelyken reuk, die ’t ongemak verwon. De monsters onderwyl die kropen uit de baren, En leiden sich ter neêr daer wy verborgen waren. De Zeegodt quam daer ook, en heeft syn veê getelt, En onder dat ons ook, gescholen in het velt. (445) Hy kreeg geen achterdocht dat men hem hadt bedrogen, Maer tot de rust geneigt, sloot hy vol vaek syne oogen. Wy sprongen uit ons hol, en vielen op syn lyf, Van ’t momgewaet ontbloot, en bonden hem wel styf. Hy schreuwde dat het klonk, begon syn oude streken, (450) Om door verandering syn banden los te breken. Wy knelden hem noch meer, wat uitvlucht dat hy nam, Tot hy in d’ eerste schyn weêr voor ons oogen quam Den welken hy vergeefs hadt menigmael verlaten: En siende, dat syn list hem niet sou konnen baten, [p. 65] (455) Sprak hy my selver eerst, naer groote moeiten aen. En vraegde wie my hadt dat onderrecht gedaen, Waer door een sterveling een Godt kon overheeren; Voorts wat ik quam van hem, nu los gemaekt, begeren. Waer op ik met ontsag, ô Protheus, heb gesegt, (460) Voor wiens doordringent oog het Nootlot open legt. Gy weet, het geen gy vraegt, om my wat uit te stellen, Verklaer my maer alleen, wat Godt my soekt te quellen, En hoe ’k gevareloos kan raken in myn Lant? Slacht, maer voor Jupiter, sei hy, een offerhant. (465) En licht het anker niet, eer gy dat hebt bedreven. Het Nootlot evenwel wil u geen voorspoet geven, Waer door gy weêr moogt sien uw Vrinden en Paleis, Eer gy Egyptus stroom bevaert de tweede reis. Hy sweeg, terwyl myn hert met droefheit wiert bevangen, (470) Om dat ik na dien stroom weêr wenden moest myn gangen. Waerheen de weg soo lang en vol is van gevaer. Doch ik weerhielt my straks, en maekte geen misbaer, En seide, ik sal uw last, o wyse man, nakomen. Maer eer gy van my noch uw afscheit hebt genomen, (475) Verklaer my, bidt ik u, wat seder is geschiet, Als ik de Troische kust met myne vloot verliet. Wat aen ons medemaets, die daer gebleven waren, Is op ’t onstuimig meir, t’huiskerent, wedervaren. Atrides, ’t geen gy vraegt, konde oorsaek aen u syn, (480) Heeft Protheus weêr gesegt, van droefheit en van pyn. Ik spreek niet van die geen, die d’oorlogsrampen velden, Gy hebt het selfs gesien, daer sal ik niets van melden. Twee van uw Helden syn gesturven onderweeg, Ajaks Oileus Soon, die rasernijen kreeg, (485) (Door Pallas wrekenslust hem op den hals gesonden,) Hadt door Neptunus hulp behoudenis gevonden, Terwyl hy met de kiel op harde klippen stiet; Maer mits hy sich te trots het woort ontvallen liet, Dat hy door eygen kracht behouden hadt het leven, (490) Soo deedt die Godt de klip door synen drietant beven. [p. 66] Waer van het eene deel in ’t water is gestort, Met hem, en heeft daer door syn levensdraet verkort, Uw Broeder raekte vry van ’t onweêr dat bedaerde; Want Juno stont hem by, die hem daer voor bewaerde. (495) Maer als hy by de punt van Malea verscheen, Dreef hem een dwarrelwint na de gewesten heen, Daer op den throon voorheen Thyestes heeft geseten, En Koning op die tyt Egysthus wiert geheten. Daer liep Atrides in met de behouden vloot, (500) En vont daer, eer hy dacht, een onverwachte doot. Egysthus hadt op hem te voren laten wachten, Door moordenaers, die hem, aen lant gekomen, slachten. Versuimt uw tyt hier met, maer spoeidt u tot de wraek, Indien Orestes niet volbracht heeft dese saek. (505) Als ik dit hadt gehoort, is myn gemoet besweken, Daer quam een tranevloet langs myne wangen leeken. De Zeegodt trooste my, dies ik van hem versocht, Dat ik den derden Helt van hem ook weten mocht. Dat is Laërtes Soon, d’ eer van de Griekse volken, (510) Wiens lof, sprak hy, de Faem verheft tot aen de wolken. Ulysses is niet doot; maer schoon hy siet den dag, Calypso lyd het niet, dat hy vertrekken mag. Hy blyft in haer Paleis, omringt met woeste baren, En heeft noch schip noch loots om daer van daen te varen. (515) Maer wat dat u belangt, schep Menelaus moedt, Het Nootlot dat u heeft, in veel gevaer, behoedt, Lyd echter niet dat gy sult binnen Argos sterven, Gy sult van ’t Godendom een beter plaets verwerven: Het Elyseesche velt, aen ’t ent van het heelal, (520) Daer u noch sneeuw, noch kouw, noch onweêr deren sal. Daer Rhadamantus heerst, en daer de vrome menschen Hun dagen brengen door, gelyk sy selver wenschen. Dit wert u toegestaen, om dat gy hebt getrouwt, Een vrouw die Jupiter voor syne Dochter houdt. (525) Des gy syn Swager syt. Als hy dit hadt gesproken, Heeft hy vaerwel gesegt, en is in zee gedoken. [p. 67] Ik vol bekommering ben na myn schip gegaen, Daer ik heb aen de mast de zeilen laten slaen. Men lichte ’t anker op, myn bootsvolk viel aen ’t roeien, (530) En deden soo hun best, om weg te konnen spoejen, Dat ik Egyptus stroom haest kreeg in myn gesicht, Alwaer ik by den mont een auter heb gesticht: Daer ik heb opgelegt veel plechtige offerhanden, Door ’s Priesters mes geslacht, en liet veel wierook branden. (535) Als ik hadt op het lant een ydel graft gemaekt, Voor Agamemnons geest, ben ik in zee geraekt. En mits een goede wint is uit de lucht geresen, Geloofde ik, dat versoent de Goden moesten wesen. Want naer een korte reis geraekte ik in myn lant. (540) Nu weet gy wat aen u kan seggen myn verstant. Maer blyf hier noch een week. Kan u dat uitstel krenken? Op dat ik onderwyl iets soek om u te schenken. ’t Sy paerden uit myn stal, of koppen net vergult, Waer door gy t’ Ithaca my noch gedenken sult, (545) En het gebruik kan u tot plengingen verstrekken. Neen sprak Telemachus, ik moet aenstonts vertrekken. Myn makkers wachten my tot Pylos. Gy geniet Een Koninkryk, waer in men groote weiden siet; Waer in gy paerden houdt om op de jacht te ryden: (550) Het lant van Ithaca begeert dat niet te lyden. Mits het bergachtig is, en maer voor geiten goet, Doch hoe het is, het kan verheugen myn gemoet. Ik ben genoeg voldaen door die manier van leven, Soo dat ik u bedank, voor ’t geen gy my wilt geven. (555) De Princen tegens een die hebben dit gesegt, Als hen gebootschapt wiert dat men hadt aengerecht. De minnaers onderwyl die waren seer verlegen, Als van Telemachus vertrek sy tyding kregen. Sy wilden weten wie hem ’t vaertuig hadt geleent, (560) Soo dat Antinous de stoutste heeft gemeent, Dat men met een galei moest op syn weg gaen leggen, Waer toe hy bood syn dienst, en dorst noch verder seggen, [p. 68] Ik smyt hem buiten boort, raekt hy in myn gewelt, Soo werden wy daer na door hem niet meer gequelt. (565) Soo ras Penelopé de kennis heeft bekomen, Wat dit boosaerdig volk te doen hadt voorgenomen: En wiert in ’t werk gestelt dit goddeloos besluit, Wiert sy bedroeft van geest, en trok haer hairen uit. Sy heeft haer kleet gescheurt, en heeft luitskeels gekreten, (570) En met een felle hant sich op de borst gesmeten, En wierp sich eindelyk mistroostig op haer bet. Minerva die daer op nauwkeurig hadt gelet, Heeft haer een diepen slaep genadig toegesonden, Waer door haer angstig hert van sorgen wiert ontbonden. (575) Dat troost van nooden hadt, en soo was afgeslooft, Dat ’t afgematte brein van geesten was berooft. Daer naer heeft de Godin het schynsel laten komen, Van Iphtima, die dus haer aensprak in haer droomen. (Met Koning Eumelus was die Princes gepaert) (580) Het is der Goden wil, dat uw gemoet bedaert, ô ÊSuster. Want uw Soon sal hier haest weder keeren, En niemant sal op zee door list hem konnen deren. Hy heeft noch niet verdient de goddelyke straf. Waer op Penelopé bedwelmt dit antwoort gaf. (585) Hoe Suster komt gy hier, die my noit quaemt besoeken, Gy die tot Pheres woont, in vergelegen hoeken? En nu my seggen komt, dat ik uit myn gemoet, Door goddelyke last, myn droefheit setten moet. Ik die myn Man al reets rampsalig heb verloren, (590) En vrees haest van myn Soon het ongeluk te hooren. Schep, Suster, beter moedt, gy syt vergeefs bevreest: Telemachus vaert wel, antwoorde haer de geest. Soo gy geweten hadt, wie dat hem wil geleijen, Gy soud dus hopeloos niet kermen noch niet schreijen, (595) Maer u besadigen, ja selver vroilyk syn, Het is Minerva selfs Êin Mentors loose schyn: Haer stem heeft het aen my believen te openbaren. Ten sy gy selfs die waert, kont gy dat niet verklaren. [p. 69] Hernam Penelopé, des bidt ik dat gy segt, (600) Of noch Ulysses leeft, of onder d’ aerde legt? Het geen hem raken mag, daer wil ik niet van spreken, Sei ’t spook, en is daer op ter kamer uit geweken. Ook is Penelopé ter selver tyt ontwaekt, Die door dien blyden droom een weinig was vermaekt. (605) Antinous en die met hem vertrokken waren, Bleef dryven onderwyl op d’ ongestuime baren: En heeft met syn galei naer een verblyf gesocht, Daer hy Telemachus syn leven nemen mocht. Het eylant Asteris heeft hy in ’t oog gekregen, (610) Dat tusschen Samos is en Ithaca gelegen: Daer heeft hy van dien Prins de weèrkomst afgewacht, Om uit te voeren ’t geen hy listig hadt bedacht. Einde van het vierde Boek.
Als Jupiter den raet der Goden liet vergaren. Hy selfs was aen het hooft vol glans en heerlykheit, Wanneer Minerva hem ’t verdriet heeft uitgeleit, (5) Dat door Calypsos min Ulysses moest verdragen, Daer hy heeft doorgebracht veel kommerlyke dagen. Schoon, sei sy, hy verlangt te aenschouwen syn Paleis, En vaertuig heeft hy niet noch roeijers tot de reis. Daer boven quam sy noch aen haren Vader klagen, (10) Hoe dat Telemachus kon vallen in de lagen Der Vryers, daer syn doot soo seer wiert door begeert, Als hy van Pylos sou of Sparta syn gekeert. Myn Dochter heeft daer op de Dondergodt gesproken, Wat segt gy, heeft het u aen macht of wil onbroken? (15) Dat gy hem selver niet uit komraer hebt geredt, En hem geen middelen hebt in de hant geset? Om van syn vyanden behoorlyk sich te wreken. En wat Telemachus belangt, het is gebleken, Dat gy sorg voor hem draegt, gy kunt daer voort in gaen, (20) En leiden desen Prins, soo gy het sult verstaen. Maek dat hy weder kom by syn getrouwe vrinden, En dat hy onderweeg geen ongeluk mach vinden: [p. 71] Maer dat hy selft na huis de Vryers dryven mag, En dat men hem weêr geefs behorelyk ontsag. (25) Daer op heeft Jupiter Mefcurius ontboden, En heeft tot hem gesegt, ik heb uw dienst van noden, Want boven ’t ander werk, dat aen uw plicht is vast, Syt gy gemeenelyk d’uitvoerder van myn last. Wilt u dan tot de reis ten eersten vaerdig maken, (30) Om in Calypsos hof, als myn Gesant, te raken. En overreedt haer geest door kracht van goeden raet, Dat sy Laërtes Soon aenstonts vertrekken laet. Ulysses, wil ik niet, dat daer sal langer blyven, Al sou hy met een boot in syne Staten dryven, (35) Schoon dat hem ieder een voortaen verlaten hadt, In al syn sukkeling. Myn Soon ga seg haer dat. In ’t vruchtbaer Scheria sal by, naer twintig dagen, By de Pheaciers, sich langer niet beklagen. Dat machtig Volk sal hem weêr voeren in syn Lant, (40) En eeren als een God, om syn verlicht verstant. Het sal hem koper, gout, en kostelyke kleeren, En wat hy heeft van doen, tot een geschenk vereeren. Des sal hy alsoo ryk verschynen in syn Stadt, Of hy door schipbreuk niet syn goet verloren hadt: (45) En hy hadt meê gebracht wat binnen Troijens wallen, Van den verkregen buit hem was ten deel gevallen. In dese staet vindt ik, beneffens ’t Nootlot goet, Dat hy syn Vader, Soon, en Gemalin ontmoet. Dit seide Jupiter. Mercurius ging heenen, (50) En bondt van louter gout hielwieken aen syn beenen. Waer op hy dryven kan, veel snelder als de wint, En ’t Landschap, dat hy soekt, met weinig moeite vindt. Hy nam syn gulde roe, waer mede hy doet dalen De menschen in den slaep, en daer weêr uit kan halen. (55) Die hebbende in de handt gaf hy sich op de vlucht, Gelyk een Adelaer doorsnydende de lucht. Wanneer hy by de grot was van de Nymph gekomen, Heeft hy bet wierooksvat, omtrent de deur, vemomen,* [p. 72] Waer op van Cederhout een stapel was geleit, (60) Dat brandend heeft rontom een soeten reuk verspreidt. Daer sat de schoone Nymph, die hy beleeft ging groeten: Een kunstig weefgetouw van gout stont voor haer voeten. Sy sondt den gouden spoel, met een geswinde handt, Door de gespanne web, van d’een na d’andre kant. (65) En makende een stuk werks, dat Goden kon bekoren, Liet sy haer heldre stem in soete maetsang hooren. Die dag hadt sy tot kleet een kostelyk gewaet, Het geen een weêrschyn gaf aen leden en gelaet. Haer woning was omringt met schaduwryke boomen, (70) Waer in het pluimgediert hadt syn verblyf genomen. Vier bronnen daer omtrent, die sprongen uit den gront, Besproeiden ’t lustig dal, waer op een wyngaert stont, Met menig ryppen tros van druiven vol geladen, Waer door men kon het oog en ook den smaek versaden. (75) De Goden konden niet, als met verwondering, Aenschouwen dese plaets, daer sy Mercuer ontfing. Dien sy straks heeft gekent. Want niemant van de Goden, Tot kennis van malkaer, heeft onderricht van noden. Ulysses was daer niet, maer wandelde op het strant, (80) Daer hy met droef gepeins ging quellen syn verstant. Hy had het oog gewendt na d’ongestuime baren, Die, dat hy daer soo lang moest blyven, d’oorsaek waren. De Nymph rees schierlyk op, als sy den Bode sag, En ging hem in ’t gemoet, hem groetend met ontsag. (85) Als hy beneffens haer was op een stoel geseten, Ik bid u Goden tolk, sprak sy, dat ik mach weten, Wat reden dat gy hebt, dat men u heden siet, Nadien ik d’eerstemael dese eer van u geniet? Gy kunt versekert syn, dat ik het na sal komen, (90) Al wat ik uit uw mont heb tot uw dienst vernomen: Ik sal gehoorsaem syn, soo het is in myn macht. Maer eer ik, op die saek, uw antwoort noch verwacht, Gebiedt de gastvryschap dat ik u moet ververssen, Met vruchten uyt myn hof, met vygen of met kerssen. [p. 73] (95) En aenstonts wiert voor hem een taeffel neêrgeset, Met Nectar in een fles, en ’t Godendoms banket. Soo ras Mercurius wat voedsel hadt ontfangen, En sich hadt uitgerust van syn geswinde gangen: Sei hy, door Jupiter, Godin, wert u belast, (100) Dat gy moet laten gaen uw opgehouden gast. Het is my leet, dat ik u moet die bootschap brengen, Maer hy begeert van ons geen weigren te gehengen, Hoe moejelyk het is, dat ons wert opgelegt. Soo dat tot uw vermaen hy dit my heeft gesegt: (105) Calypso meent dat ik en ’t Nootlot sou gedogen, Dat sy soude in haer hof Ulysses houden mogen. Den ongelukkigsten, hoewel den wysten Helt, Van alle, door wiens hulp is Ilium gevelt. En als elk met den buit, dien hy daer hadt verkregen, (110) Op syne wederkomst na huis was onderwegen; Heeft Pallas, die door hen beledigt was geweest, Bestoten wraek daer van te nemen in haer geest, En heeft een harden storm hen op het lyf gesonden, Waer door sy van malkaer sich afgesneden vonden. (115) En hy die schipbreuk leedt, gestoten door den wint, Dreef aen uw eilant aen, daer hy sich noch bevindt. Doch het sal ’t Nootlot niet noch Jupiter behagen, Dat hy verwyft met u doorbrengen sal syn dagen. Maer dat hy syn Paleis en vrinden vinden sal, (120) We’r in syn Vaderlant, bevrydt van ongeval. Na dat Calypso hadt gehoort die scherpe woorden, Die haer gelyk een vlym ’t bedroefde hert doorboorden Antwoorde sy daer op, wat syt gy Goden wreet, Die ’t Hemelryk bewoont, en tot den nyd gereet! (125) Door afgunst lyd gy niet, dat d’andere Godinnen, Een sterveling, hoe seer hy haer behaegt, beminnen. Noch dat sy hem als Man toelaten tot haer bedt. Als op Orion hadt Auroor haer hert geset, Heeft sy niet lang de vrucht van dese min genoten, (130) Om dat Diana heeft haer Minnaer dootgeschoten. [p. 74] Soo ras in Jasion heeft Ceres sin gehadt, Heeft aenstonts Jupiter minyver opgevat, En door den blixem hem syne ongena doen voelen. Ik ook mach nu myn brant met iemant niet verkoelen. (135) Wiens leven ’k heb* bevrydt van een aenstaende doot, Dien ik verkoren had tot echten bedgenoot. Selfs heb ik hem getracht onsterffelyk te maken, Soo dat hy nimmermeer tot ouderdom sou raken. Maer wat het Nootlot wil dat werden sal volbracht, (140) Is, om ’t te niet te doen, niet in der Goden macht. Laet dan die lieve Prins uit myn geselschap scheiden, En trekken elders heên, daer ’t Nootlot hem wil leiden: Licht in ’t gevaer daer ’k hem voorheên heb uit geredt. En wat voorts my belangt, myn bystant wert belet, (145) Mits ik geen vaertuig heb noch bootsvolk om te roeijen, Waer op na Ithaca hy sich sou konnen spoeijen. Ik kan niet anders doen, als hem te geven raet, Op dat hy daer door mach sich wachten voor verraet. Waer op Mercuer aen haer tot antwoort toe ging voegen, (150) Godin, van Jupiter voorkomt het ongenoegen. Daer licht op volgen soude een onverwachte elend: Dies rade ik u dat gy den Prins na huis toe sendt. Daer op verdween de Godt weêr uit Calypsôs oogen, En is, gelyk een pyl, na den Olymp gevlogen. (155) De Nymph verliet haer hof, is na het strant gegaen, Alwaer Ulysses was, en sprak hem aldus aen. Rampsalig Prins ik kom uw droevig hert verquikken, Mits ik sal tot uw reis, wat nodig is, beschikken. Hak aenstonts boomen om, uit ’t dichtste van myn wout, (160) En maek u selfs een boot van het gevelde hout. Dek die met planken dicht, op dat die zee kan bouwen, En dat gy moogt u lyf daer veilig in vertrouwen. Ik sal u leveren den voorraet tot de reys, Haelt al wat nodig is uit myn voorsien Paleis. (165) Versorgen sal ik u van lynwaet en van kleeren, Op dat het ongelyk der lucht u niet sou deeren, [p. 75] En boven dat ik sal u geven goeden wint, Op dat gy spoediglyk daer door uw woning vindt. Indien sulks andersins behaegt aen d’ Oppergoden. (170) Want al wat ik kan doen heeft hun verlof van noden: Door hen wert een besluit behendiger bedacht, En beter, als door my, volvoert door hunne macht. Als hy dat hadt gehoort, soo wiert hy seer verslagen, Niet wetend hoe hy sich in dese saek sou dragen. (175) En sprak haer aldus aen, verstandige Godin, Waerschynelyk gy hebt wat anders in uw sin: Als my te laten gaen. Hoe kan ik op de baren My geven met een boot, soo woest en vol gevaren? Waer op het beste schip, met een zeekundig man, (180) Selfs met een goeden windt veel rampen lyden kan. Des moet ik, wat gy segt, voor af aen u verklaren, Dat, tegens uwen dank, ik niet van hier sal varen. En boven dat sult gy my sweren met een eedt, Dat gy geen quaet besluit in uw gedachten smeedt; (185) Daer op begon de Nymph al lachchende te seggen, Hy moet doorslepen syn, die soekt u wat t’ ontleggen. De woorden die gy spreekt, syn daer van een klaer blyk. Maer gy hebt evenwel in alles geen gelyk, Ik sweer u dan by Styx, dat ik niets heb versonnen, (190) Het geen uw leven soude of welvaert hindren konnen; Dit is den grootsten eedt. Wanneer een Godt dien doet, Kunt gy versekert syn, dat hy dien houden moet. Ik geef u sulken raedt, als ik sou konnen wenschen, Dat my wiert toegevoegt door Goden of door menschen, (195) Als ik was in de staet waer in gy syt gebracht: Hoe komt dat gy van my bedrog of listen wacht? Myn hert is niet van stael, maer wert door druk bewogen, Dies ik rechtvaerdigheit heb altydt voor myne oogen. Toen syn sy met malkaer na het Paleis gegaen, (200) Waer in Ulysses vondt, vol spys een taaffel staen: Waer door een sterflyk mensch verquikken kan syn leven, Maer, door de schoonheit wiert haer Godenkost gegeven. [p. 76] Toen voer Calypso voort en heeft tot hem geseit, Gy syt dan tot de reis, Laërtes Soon, bereit? (205) Hoe hart dat gy moogt syn, ik wensch aen u veel zegen En dat gy myden sult veel rampen op uw wegen. Maer soo gy wist wat u, daer op, te wachten staet, Gy soudt niet vroilyk syn, om dat gy my verlaet. Maer d’ongeduerigheit tot reisen haest verliesen, (210) En voor die sukkeling d’onsterflykheit verkiesen. Wat is ’t dat naer uw Vrouw gy soo geweldig haekt? Is sy soo schoon als ik, of ook soo wel gemaekt? Of heeft sy meer verstant, of minnelyker zeden? En overtreft een mensch my door hoedanigheden? (215) Neen sekerlyk Godin, antwoorde haer de Heldt, Ik bidt, dat gy uw geest door gramschap niet ontstelt, Staet my lankmoedig toe, dat ik u mach verklaren, Dat ik al ben verhart door rampen en gevaren. En daer en boven weet, dat myne Gemalin, (220) Sich niet gelyken kan in glans met een Godin. Die maer een sterfling is uit menschen voortgesproten Daer gy d’onsterflykheit van Goden hebt genoten. Die noch den ouderdom noch ook de doot noit quelt, Maer houdt het schoon gelaet, waer in gy syt gestelt. (225) Uw eilant overtreft in lustigheit myn woning, Doch ik, raek ik daer in, wert een gelukkig Koning. Ik wensch om die te sien, daer ik myn ongeval In d’omring van myn volk gerust vergeten sal. Als hy dit hadt gesegt, begon de nacht te komen, (230) Dies hebben sy hun rust in hare grot genomen. Ulysses sprong van ’t bed, soo ras de morgenstondt, De stralen van de Son weêr over ’t aerdryk sont. Als hy hadt aengedaen syn dagelykse kleeren, Quam hem de Nymph een byl, een saeg en boor vereeren (235) Waer van het hantvat was van schoon Olyvenhout, En heeft hem selfs geleidt na’t diepste van het wout. Van ’t fynste lynwaet was haer tabbaert en haer rokken, Die door de Graciën hna ’taer schenen aengetrokken. [p. 77] Een sluijer om haer lyf van gout blonk als de Son, (240) Soo dat men op diens glans het oog niet houden kon. Als sy hem na het endt van ’t eilant hadt gesonden, Daer elsen, popeliers, en veel mastboomen stonden: Het droogste timmerhout, dat minst in ’t water sonk, Liet sy den Prins alleen, en ging na haer spelonk. (245) Daer op begon hy werk, en velde twintig boomen, Die hy den rouwen bast en takken heeft benomen. En heeft soo lang gesaegt, geboort, geschaeft, gehakt, Tot dat het vaertuig is in ’t water afgesakt: Na dat het in de kiel den mast al had ontfangen, (250) En dat het roer daer aen alvorens was gehangen. Hy heeft het gansche werk voltoit den vierden dag, Na dat men van de byl gehoort hadt d’eersten slag. Soo hadt hy sich gespoeit, door groote hoop gedreven, Dat hy na ’t Vaderlant, sich soude op reis begeven. (255) Calypso heeft hem doek tot zeilen aengebracht, En met veel wyn en spys de nieuwe boot bevracht. Beschikte goeden wint, om af te konnen varen, Soo dat hy van de kust geraekt is op de baren. Na dat hy hadt ververst syn leden in het bat, (260) En kostelyk gewaet van haer ontfangen hadt.Ê Na dat in volle, zee de zeilen syn ontbonden, Heeft staeg na het gestarnt Ulysses ’t oog gesonden. Die selver sat aen ’t roer, en noit geen rust genoot, Op dat hy niet door slaep verzeilen mocht syn boot. (265) Naer den achttienden dag heeft hy ’t gebergt vernomen, Van de Pheäciers, bedekt met hooge boomen. Dit was syn kortste weg. Het eilant scheen van daer, Door dampen van de mist, gelyk een beukelaer. Uit Ethiopien Neptunus weêr gekomen, (270) Heeft van ’t Solyms gebergt Ulysses boot vernomen, Die hy van verre sag genieten goeden spoet, Waer op syn toorn ontstak syn wrevelig gemoet, Hy schudde met het hooft, voortbrengent dese reden. Wat sie ’k daer! schoon het is soo weinig tyds geledens [p. 78] (275) Dat ik vertrokken ben; en ik vindt niet te min, Het Godendom voor hem veranderen van sin, Ulysses raekt in gunst: die eerlang aen de stranden Van de Pheäciers gelukkig aen sal landen, Alwaer het Nootlot hem gewenste rust belooft: (280) Maer ik heb tegens hem wat anders in myn hooft. Ik ben noch niet versoent: eer dat sulks sal gebeuren, Sal hy syn ongeluk noch menigmael betreuren. Als hy dit hadt gesegt, ontstont’er een orkaen, Die swellen deed de lucht, en duisternis ontstaen. (285) Hy sloot den kerker op van d’alderfelste winden, En deed door Eolus den Noorden eerst ontbinden: Die tegens d’anderen onstuimig aengekant, Het nieuwgemaekte schip deed stooten tegen ’t lant. Toen wiert Ulysses bang, dien moed en kracht begaven, (290) Als waterbergen hem begonden te begraven. En dat hy heeft gehoort een ysselyk geluit, Brak hy, door noot geperst, in dese klachten uit. Ach ongelukkige! wat staet u meer te hopen! De zee, tot uw verderf, doet hare afgronden open. (295) Wat schroom ik dat de Nymph de waerheit heeft geseit, Als sy my heeft gedreigt met soo veel swarigheit. De Goden willen nu haer prophecy vervullen, ’k Vrees dat de golven my nu liefst inswelgen sullen. Den Hemel is bedekt door dikke duisternis, (300) Soo dat niet als de doot my voortaen over is. Gelukkig duisentmaal al die voor Troijens wallen Den sabel in de hant, syn vechtent neergevallen! Hadt ik dat lot gehadt, als om Achilles lyk, Ik van myn dapperheit getoont heb soo veel blyk. (305) Dan sou myn naem en roem noch by de Grieken leven, Die hadden, tot myn eer, een uitvaert my gegeven. Nu sterf ik, als een slaef, een seer verachte doot, En van begraeffenis wert des myn lyk ontbloot. Dit hadt hy nauwelyks al suchtende uitgesproken, (310) Wanneer een dwarrelwint den steven heeft gebroken, [p. 79] Van ’t reddeloose schip, het roer viel uit syn hant De mast brak, synde ontbloot van zeilen en van want. Ulysses met een golf wiert over boort gesmeten, Als ’t vaertuig was geraekt van alle kant vol reten. (315) Hy, door die golf bedekt, sonk aenstonts na den gront, Om dat hy door syn kleet, syn lyf belemmert vondt: Soo dat hy nauwelyks weêr boven is gekomen, En spoog het water uit, dat hy hadt ingenomen. Maer echter hy behielt het oordeel, en hy swom (320) Na ’t reddeloose wrak, het welk hy weêr beklom. Dat op de baren wiert staeg heen en weêr gedreven, En hy daer in geraekt behielt alsoo syn leven. Gelyk een doornehaeg wert door een storm gedrukt, En somtyts met gewelt wert uit den gront gerukt: (325) Soo wiert de lekke boot geslingert door de winden, Terwyl hy dacht om Vrouw, om Vader, en om Vrinden. Als hem Leucothoé, Ino genaemt voorheên, Die Cadmus Dochter was, in dese noot verscheen. Sy was eertyts een mensch, doch wiert toen aengebeden, (330) Gelyk een Zeegodin, begaeft met schoone leden: Sy sprak Ulysses aen, daer hy mistroostig sat, Met wiens rampsaligheit sy medelyden hadt, En seide, wyse Prins, wat maekt Neptuin verbolgen, Dat hy, waer dat gy komt, u wil gestaeg vervolgen? (335) Hy sal al evenwel niet raken tot syn wit, Schoon dat gy met uw boot op harde klippen sit. Doet maer alleen het geen, dat ik aen u sal seggen, Gy moet uw kleederen van uwe leden leggen. Verlatende het wrak, swem soo gy kunt, na ’t strant (340) Van de Pheäciers, dat zegenryke lant. Daer vindt het Nootlot goet, dat gy sult voorspoet vinden. Den sluijer, die ’k u geef, wilt om uw lenden binden. Maer als gy worstelende op ’t lant gekomen syt, Is’t noodig dat gy hem weêr in de baren smyt: (345) Werp hem soo ver gy kunt, om hem in zee te senden, Maer gy moet achterwaerts uw hooft en oogen wenden. [p. 80] Daer op is de Godin weêr na de gront gedaelt, Als sy hadt, aen den Helt, dit onderrecht verhaelt. Hy die vast overdacht het geen hy quam te hooren, (350) Hadt het vertrouwen haest van de Godin verloren, En seide by sich selfs, ach ongelukkig man! Wat Godt mach het doch syn, die my dit raden kan: Ik meen het evenwel niet in het werk te stellen, Hy doet het mogelyk om my noch. meer te quellen. (355) Het lant op ’t geen ik sou my bergen, na hy segt, Kan ik van hier wel sien, dat noch ver van my legt. Maer ik sal weêr aen een het vaertuig samen binden, Met touwen die ’k misschien sal op het water vinden. En als het eenigsints aen een sal syn gehecht, (360) Sal ik afwachten ’t geen dat my wert opgelegt. Maer soo het eindelyk aen stukken wert geslagen,* Dan sal ik naderhant ’t gevaerlyk swemmen wagen. Terwyl Ulysses sich, dus denkende, onderhielt, Wiert door een golf het schip, aen een gelapt, vernielt. (365) Gelyk een dwarrelwint het kaf van een kan scheijen, Soo liet Neptuin van ’t schip de spaenderen verspreijen:Ê De Prins sprong op de mast die hy gegrepen hadt, Waer op hy schreijelings, gelyk een ruiter sat. En hy trok daer op uit syn natte en sware kleeren, (370) Waer van de last hem soude in ’t swemmen konnen deren: Daer hy sich toe begaf, de sluijer om het lyf, Dien van Leucothoé hy kreeg tot dat bedryf. Neptunus die dat sag, begon sich te verblyden, Om dat hy desen Helt sag soo veel rampen lyden. (375) En schuddende het hooft, sprak hy dit in syn hert, Vaer in het dwalen voort soo gy niet moede wert: En win ’t gelukkig Lant (kan ik het niet verhindren) Daer Jupiter het Volk onthaelt gelyk syn kindren. Maer als daer eindelyk uw wensch sal syn vervult, (380) Geloof ik niet dat gy noch vroilyk lachchen sult, Ter selver tyt heeft hy syn paerden voortgedreven, En heeft tot Aigues sich in syn Paleis begeven, [p. 81] Maer Pallas onderwyl, die heel wat anders dacht, Bedaerde weêr de lucht, en brak der winden kracht. (385) Ulysses evenwel kon aen het lant niet komen, Eer hy geworstelt hadt twee dagen met de stroomen. Maer als de derde dag de Son op ’t aerdryk sondt, Soo naderde de Vorst de kust en voelde gront. Een kint dat van de doot syn Vader siet verrysen, (390) Dien hy bemint, sou noit soo grooten vreugt bewysen, Indien de sieke man verlost wiert van syn smert, Gelyk Laërtes Soon gevoelt heeft in syn hert, Wanneer hy door een golf verheven tot de wolken, Sag naderen het lant van die vermaerde volken. (395) Toen schepte hy weêr moed, en met vernieuwde kracht, Heeft hy sich soo naby voort swemmende gebracht, Dat hy, hadt van een stem het roepen konnen hooren: Hier kreeg hy veel geraes, dat vreeslyk was, in d’ooren. De golven stieten sich op meenig harde klip, (400) En bryselden van een gelyk een strandent schip. Hy vondt geen haven daer die schepen kon ontfangen. Ah dit Ulysses sag, heeft hem de vrees bevangen, Des riep hy uit helaes! al nader ik het lant, De golven drijven my geduerig van het strant. (405) Na dat de zee my heeft soo meenigmael doen schroomen, Weet ik niet, hoe dat ik daer uit sal konnen komen. ’k Sie rontom ’t eilant niets als hooge rotsen staen, Waerop, met groot gedruis, de felle baren slaen: Die der naer weêr een reeks van scherpe gront ontblooten, (410) Waer op ik sou myn lyf vol wonden konnen stooten. Een dwarrelwint kan my weêr smyten in de zee, En geven my tot proi aen Amphitrites vee, Dat de vergramden Godt my daer sou laten vinden, Om my rampsaligen met tanden te verslinden. (415) Want syn quaetwilligheit is my niet onbekent; Waer door hy d’eene plaeg, aen my, naer d’andre sendt, Als dees herdenkingen hem maekte seer verlegen, Soo heeft hy goede raet van Pallas weêr gekregen: [p. 82] Die deernis met hem hadt en blies in syn verstant, (420) Dat hy aengrypen moest een rots met d’ eene hant, Soo ras daer van de vloet was achterwaerts geweken, Schoon hy syn vingeren daer aen sou mogen breken. Het geen hy aenstonts heeft, doch te vergeefs, gedaen. Nadien een nieuwe golf hem daer van af quam slaen, (425) En heeft hem plotselyk weêr na den gront gedreven, Toen was’er weinig hoop meer over voor syn leven. Maer Palles gaf hem in, als hy weêr boven quam, En als hy wederom tot swemmen toevlucht nam, Dat hy niet al te na moest na den oever dryven, (430) Noch ook niet al te ver daer af sou mogen blyven. Maer echter houdea die geduerig in ’t gesicht.; Als hy dit andemael naeuwkeurig hadt verricht, Heeft hy van een rivier den mont in ’t oog gekregen Die niet ver van hem af, voort swernment, was gelegen. (435) Hy sag geen barrening, noch klippen daer voor aen, Dies swom hy daer na toe, en riep den Stroomgodt aen. Dien hy m syn gemoet aldus heeft aengebeden. Gy siet een Vremdeling, die heeft veel ramp geleden, En heeft uw hulp van doen, om dat Neptumis haet, (440) Hem overal vervolgt, en nergens rusten laet, De staet daer ik in ben veroorsaekt medelyden, Des bidt ik u dat gy my daer van wilt bevryden. De Goden weigren noit hun huip noch derenis, Aen iemant, die, door ’t lot soo swaer geslagen is. (445) Ik sal my werpen neêr, ô Stroomgodt, voor uw voeten, Soo ’t u behagen mach myn lyden te versoeten. Syn bede wiert verhoort de vloet kreeg sachter loop, De kalmte volgde haest, Ulysses schepte hoop, Wanneer de Stroomgodt self hem quam op ’t drooge slepen. (450) Maer syn gemoed was soo, door sukkeling, genepen, Dat hy pas aengelant een harde flaeuwte kreeg, Soo dat hy plotselyk op d’ oever neder seeg. Syn kniën bogen sich, en konden hem niet dragen. Syn swakke pols gaf niets als ongewisse slagen: [p. 83] (455) Syn oogen bleven toe, syn mont gaf geen geluit, Maer ’t water, dat hy hadt gedronken, liep daer uit. Als hy bekomen was, en kon verlichting vinden, Was het syn eerste werk den sluijer los te binden, Dien hem gegeven hadt de Nymph Leucothoé, (460) En smeet dien achter uit, soo ver hy kon, in zeê, Dien Ino met de hant kwam aenstonts onderhalen. As hy was opgestaen ging hy door ’t eilant dwalen: En dacht, indien ik hier door brengen moet den nacht, Alwaer ik niets als kouw en ongemak verwacht, (465) Soo naekt, gelyk ik ben, sal ik daer door verstyven, Of mogelyk tot aes voor wilde dieren blyven. Na dat hy by sich selfs die woorden hadt gesegt. En met een ryp beraet hadt alles overlegt, Is hy na ’t bosch gegaen, waer in hy heeft gevonden, (470) Twee boomen van olyf, die by malkander stonden, Soo dicht aen een verknocht door takken en door blat, Dat daer de Son noch wint nooit doorgedrongen had. Daer sloeg hy sich ter neêr, en vondt daer drooge blaren, Waer van dat hy een hoop ging tot een bet vergaren. (475) Daer lagender soo veel, dat in de winter tyt, De menigte, van kouw, drie menschien hadt bevrydt, Hy ging noch boven dat een deksel daer van maken, Om sonder, ongemak in ’t slaep te konnen raken. Gelyk een mensch alleen, die woont in een woeftyn, (480) Daer nergens rontom hem geen naeste bueren syn, Wanneer hem d’avontstont doet na syn huis vertrekken, Gewoon is eerst syn vuer met assche te bedekken Op dat het niet verga, maer op den naesten dag, Hy d’ overblyffelen daer van weêr vinden mach. (485) Aldus is onder ’t loof Laërtes Soon godoken, En heeft gerustelyk syne oogen toegeloken: Waer op een soeten slaep de wyse Pallas sondt, Daer hy sich door verquikt van synen arbeit vondt. Einde van het vyfde Boek.
Van ongemak verlost, verlaten van de sorgen: En voor syn arrebeit van Morpheus wiert geloont, Heeft Pallas nieuwe gunst aen desen Helt getoont. (5) By de Pheaciers is die Godin verschenen, Een seer gelukkig Volk in die tyt; dat voorhenen, Eer dat het was verplaetst, Hyperien besat, Alwaer het weinig heil en vergenoegen hadt. Mits het tot buren hadt d’onrustige Cyclopen, (10) Die daer in, met gewelt geduerig, quamen stroopen. Soo dat Nausithoüs hun Koning het besloot, Te voeren na ’t gewest, daer het nu rust genoot. Toen Scheria genaemt, gelegen ver van landen, Daer werden voortgebracht vernuftige verstanden. (15) Hy gaf daer erven uit, en bouwde een schoone stat, Die hy tot veiligheit met mueren heeft omvat. Hy stichtte tempelen voor Goden, maekte wetten, Om d’onrechtvaerdigheit, en twisten te beletten. En is, na dat hy lang syn Volk hadt geregeert, (20) Tot syn voorvaderen in Plutoôs Ryk gekeert. Als aen Alcinoüs syn Soon, hy kroon en staten, Als naesten erfgenaem, al stervent heeft gelaten. [p. 85] Daer is Minerva toen, na haer volbrachte reis, Vol heerlykheit en glans gekomen in ’t Paleis. (25) Daer Nausicaä sliep, soo schoon als de Godinnen, Soo wel gemaekt van lyf, begaeft met wyse sinnen. Twee Vrouwen van haer stoet, besliepen elk een bedt, Dat aen de beide kant was van de deur geset. Schoon die gesloten was: Minerva is geslopen, (30) In ’t maegdelyk vertrek, al deedt men het niet open. En quam aen ’t hoofdenendt in Dymes Dochters schyn, Waer in sy was vermomt, om niet bekent te syn. Daer sy tot de Princes, noch niet ontwaekt, ging seggen, Hoe syt gy thans soo leui, dat gy te bedt blyft leggen: (35) Na dat de morgenstont de bergen heeft vergult, Schoon dat de tyt genaekt, dat gy haest trouwen sult. Gy sorgt voortaen niet meer, voor alle uw schoone kleeren, Waer van gy’t rykste pak moet aen doen, en vereeren, Aen vrienden van uw Man, het overig gewaet, (40) Als gy, daer door verselt, na Hymens tempel gaet. Door die mildadigheit wert een Princes gepresen. De Son is rechtevoort uit Thetis schoot geresen, Laet ons uw tabberden ten eersten wassen gaen, Gy sult daer in door my selfs werden bygestaen. (45) Gaet daer een wagen toe, van uwen Vader vragen, Om, uw persoon daer heen, en ook uw stoet te dragen. Het voegt niet dat daer heen gy treden soudt te voet, Want de rivier is ver, daer gy het spoelen moet. Doet voort uw oogen op, en set den slaep ter syden, (50) En volgt van uw Vriendin den raet. ’t Sal niet lang lyden, Mits gy tot Vryers hebt de grootsten van dit lant, Dat gy aen een van hen verleenen sult de hant. Als sy dit hadt gesegt, is de Godin verdwenen, En weêr op den Olymp, der Goden Hof, verschenen, (55) Daer nimmer onweer is, maer altyt klare lucht. Alwaer men nimmer hoort onaengenaem gerucht. En daer d’onsterflykheit vol vreugden wert genoten, Door alle die van ’t bloet der Goden syn gesproten.’ [p. 86] Soo ras Aurora hadt den dauw van ’t kruit gelekt, (60) Wiert door haer de Princes des morgens opgewekt. Die seer verwondert was om ’t geen sy quam te droomen: En is in het vertrek der Koningin gekomen, Daer ook haer Vader was, waer aen sy heeft vertelt, Wat Morpheus in haer slaep ’s nachts aen haer hadt gemeldt. (65) Haer Moeder sat by ’t vuer, omringt van haer vriendinnen, Die hielpen vlytig haer om purpre wol te spinnen. De Koning was gereet om na den raet te gaen, Dien sy by Princen vondt, en sprak hem aldus aen. Myn Vader, magh het syn, verleent my doch een wagen, (70) Die my met myn gevolg na de rivier kan dragen. De weg is ver, eer men tot aen den oever raekt, Ik ben vroeg opgestaen, en heb my reê gemaekt, Om met den stoet, die my gewoon is op te passen, Het afgelegt gewaet weêr suiver te gaen wassen. (75) Het voegt een Vorst als gy, ’t sy dat hy na den raet, Of de vergadering van de gemeente gaet: Eer dat hy daer verschynt, dat hy heeft aengetrokken, Uit syne kleederkast, aen ’t ligchaem schoone rokken. Vyf Soonen hebt gy, Heer, waer van syn twee getrouwt, (80) En drie die syn noch jong, des gy die by u houdt. Die soeken net te syn, als sy sich vaerdig maken, Om ergens aen den dans, met Jufferschap, te raeken. Waer van de sorg aen my wert daeglyks opgelegt. Sy sweeg het geen aen haer van trouwen was gesegt. (85) Daer de gedachten van haer aensicht deden blosen, Al of het was bedekt met verschontloken rosen, De Vader, die daer van de reden kon verstaen, Antwoorde, wat gy wenst heb ik u toegestaen. Met al d’omstandigheit heeft sy haer eisch verkregen, (90) Soo dat sy met haer goet op ’t rytuig is gestegen. De Koningin droeg sorg, dat daer wiert ingeleit, Dat tot haer middagmael was, door den kok, bereidt. Een kruik met goeden wyn is daer by niet vergeten, En ruikende olijen, syn ingepakt by’t eten. [p. Ê87] (95) Op dat, als de Princes sou komen uit het bat, Sy, neffens al haer stoet, om sich te smeren hadt. Soo ras sy was geraekt tot aen de waterboorden, Die door haer kristalyn d’ aenschouwers oog bekoorden, Syn door haer maegden hant de paerden los gemaekt, (100) En in een vette weide uit het gareel geraekt. De pakken syn om laeg van ’t rytuig afgedragen, En in den stroom gebracht, gewrongen en geslagen. Een ieder deedt syn best, tot alles suiver was, Toen wiert het goet gespreit op ’t bygelegen gras. (105) Sy gingen onderwyl in de rivier sich baden, En, als de Son ’t gewaet gedroogt hadt, sich versaden, Met d’ingepakte kost, toen kaetsen met malkaer, Als elk hadt uitgekemt de vlechten van haer haer. Terwyl dat de Princes haer soete stem liet hooren, (110) En streelde met haer sang der Nymphen hert en ooren. Soodanig is Diane als men haer jagen siet, Wanneer een vluchtig hart voor snelle honden vliedt: Dat op Taigestes berg, of bygelegen stroomen, Het nakende ongeval door loopen soekt t’ontkomen. (115) De Nymphen volgen haer, die sy te boven gaet, Hoe schoon die mogen syn, in heerelyk gelaet, Die schynen by haer klein, wanneer sy haer omringen, Het geen Latonaes hert van blyschap op doet springen. Dus overtrof haer stoet ook Nausicaa ver, (120) Als d’ andre sterren doet de heldre morgenster. Als die nu was gereet, om weêr na huis te trekken, Dacht het Minerva goet Ulysses op te wekken. De vrouwen kaetsten noch, wanneer door ongeval, In ’t water is geraekt een hartgeslagen bal. (125) Waerdoor, met groot geschreuw, sy ’t spelen moesten staken En op dat luit gerucht begon de Prins t’ ontwaken. Niet wetende evenwel het geen hy hadt gehoort, Of het van menschen quam of van Godinnen voort. En rysende overent ging hy sich selfs dit vragen, (130) In wat gewest ben ik? sal ik het durven wagen, [p. 88] Van ondersoek te doen, wat volk dit lant bewoont, Of het barmbartigheit aen Vremdelingen toont? Dan of het die vervolgt, en niet ontsiet de Goden? Hoe dat het wesen mach, ik heb hun hulp van nooden: (135) Dies ik vernemen moet, of het my by wil staen, En of ik nadren mach, of elders heên moet gaen. Daer op hy ’t dichtste loof ging van de boomen trekken, Om daer meê van syn lyf de naektheit te bedekken. Gelyk een leeuw die sich op syne kracht vertrouwt, (140) Komt kruipen uit syn hol, en wandelt door het wout, Op dat hy langs syn weg mach eenig wilt ontmoeten, Met welkers vleis hy kan syn gragen honger boeten. Soo deedt Ulysses ook, die tot de Nymphen tradt, Schoon dat hy niets om ’t lyf als groene blaren hadt. (145) Want de nootsaeklykheit heeft hem daer toe bewogen. Als hy verschenen is dus in der vrouwen oogen, Liep ieder van hem weg, maer Nausicaä niet, Die weten wou wat dier dat sy verschynen siet: Waer toe Minerva haer hadt hert in ’t lyf gestoken. (150) En naer veel overleg heeft hy haer aengesproken, Doch evenwel van ver, weêrhouden door ontsag, Dat minder scheen, indien hy voor haer voeten lag. Des hy niet van naby haer beenen dorst omhelsen; Maer hy riep dit haer toe, gescholen achter d’ elsen. (155) (Door welkers lommering syn ligchaem was bedekt, Dat door het schuim der zee was morsich en bevlekt.) Ik ben een Vremdeling beladen met elenden, Princes, ik bidt u wilt uw oog niet vin my wenden. Soo gy syt een Godin, laet ik my niet ontgaen, (160) Dat gy de Dochter syt van Jupiter, Diaen. Gy hebt haer Majesteyt, haer schoonheit en haer leden, Die alle waerdig syn te werden aengebeden. Indien gy syt een mensch, uit sterflyk bloet geteelt, Beken ik, dat ik nooit gesien heb schoonder beelt. (165) Gelukkig d’ Ouderen! waer van gy syt geboren! Gelukkig! die door u tot man sal syn verkoren! [p. 89] Dat haest gebeuren sal. Gelukkig ’t huisgesin, Waer in u leiden sal Godt Hymen en de min! Gelukkig eindelyk uw Broeders! en uw Vrinden, (170) Die dagelyks vermaek in uwen omgang vinden. En lien verheugt dat gy, door deugden en gelaet, Van al de Nymphen hier verduistert het çieraet. My dunkt dat ik weêrom tot Delos ben gekomen, Alwaer ik heb gesien een reeks van Pallemboomen, (175) Om Phebus auter staen, waer onder was een spruit, Die munte in stam en loof ver boven d’andren uit, En was gelykelyk uit ’t aerdryk opgeschoten. Een tocht, waer uit voor my veel onheil is gesproten, Hadt my daer heen gevoert, met een groot heir verselt, (180) Daer over ik, als hooft, in die tyt, was gestelt. Gelyk ik desen boom, verwondert heb bekeken, Soo is uw schoonheit ook my rechtevoort gebleken. Want ik heb noit gesien, waer dat ik ergens quam, Noch aengenamer mensch, noch wonderlyker stam (185) Siet een rampsalig Prins, die twintig gantsche dagen, Het woeden van de zee gemartelt heeft verdragen. Van ’t Lant Ogygia vertrokken, wiert ik hier, Gesmeten op het strant, door Goddelyk bestier. Misschien om langer noch vervolgingen te lyden. (190) Want ik durf door de hoop afreets my niet verblyden, Dat dese Godt, die my heeft aengedaen veel quaet Door al myn ongeluk sal eindigen syn haet. Nadien gy d’ eerste syt, die ’t lot my doet ontmoeten, Indien ik dorst, ik sou my werpen voor uw voeten. (195) Maer niet te min ik bidt met Goddelyk ontsag, Dat ik een ouden rok van u verkrygen mach. Waer mede ik voor soo lang myn schaemte kan bedekken, Tot my de naeste stat wat beters sal verstrekken. Wys my daer heen den weg. Soo wil het Godendom (200) Verlenen u tot Man een hupsen Bruidegom,* Die waerdig uw mach syn, en u gelyk in deugden, Waer mee gy leven meugt in eenigheit en vreugden. [p. 90] Want dat is ’t hoogste goet, het geen aen vrouw en man, En huwelykenstaet, de Hemel geven kan. (205) Dit spyt hun vyanden, die dat geluk benyden, Doch aen hun vrienden geeft in tegendeel verblyden. Dat grooten naem en roem aen d’Echtgenoten geeft. Daer Nausicaä op dit hem geantwoort heeft. Beleefde Vreemdeling door ’t geen gy my doet hooren, (210) Blykt, dat gy niet moet syn uit duistren stam geboren. ’t Behaegt aen Jupiter te gunnen goet of quaet, Naer hy besloten heeft in syn verborgen raet. Het heeft hem goet gedacht met rampen u te plagen, Gy moet met lydsaemheit, wat hem gelieft, verdragen, (215) Wat ons belangen mach, wy sullen rechtevoort, U bystaen, en door hulp onthalen soo ’t behoort. Ik sal u kleederen om u te dekken geven, Gelyk men met een gast, die komt van ver, moet leven. De stat, daer gy na vraegt, sal werden u getoont, (220) En u den naem geseit van ’t volk dat daer in woont. ’t Syn de Pheäciers myn Vaders ondersaten, Die loffelyk regeert dit Koningryk en staten. En u verlossen sal van ’t vorige verdriet, Mits ik syn Dochter ben, die gy hier voor u siet; (225) Ik sal u leveren al wat gy hebt van nooden. Toen riep sy tot haer stoet, die van haer was gevloden, Lafhartige waerom syt gy gevlucht? bedaert, Syt gy voor eenen man alleen soo seer vervaert? Weet gy niet dat een mensch, dien sou de moed verkloeken, (230) Om door de wapenen onse ondergang te soeken: Een schierelyke doot niet soude lang ontgaen, Nadien de Hemel ons heeft altyt bygestaen. Behalven dat wy syn aen ’s werrelts endt gelegen, Daer weinig omgegang heeft iemant meê gekregen. (235) Hy, dien gy hebt gevreest, is een rampsalig Heer, Die door veel ongeluk valt voor myn voeten neêr. Men moet uit derenis aen d’armen bystant geven, Die worden naer ons heên door Jupiter gedreven. [p. 91] Het minste dat men hen, uit medelyden doet, (240) Baert groote erkentenis in hun verdrukt gemoet. Geeft hem dan spys en drank, en wilt hem op gaen passen, Op dat hy mach syn lyf in ’t water af gaen wassen. De Vrouwen hebben haer getoont gehoorsaemheit, En hebben op een plaets den Vremdeling geleit, (245) Daer hy bevrydt kon syn van ’t ongemak der winden, En setten by hem neêr wat kleederen en linden. Ook riekende olysalf in een doorluchtig glas, Het geen, naer haer gebruik, daer van noch ovrig was. Als hy ’t ontfangen hadt, gaet Nymphen wat ter syden, (250) Heeft hy tot haer gesegt, ’t ontsag wil het niet lyden, Dat ik my baden sal, terwyl dat gy het siet. Sy gingen van hem weg: hy smeet sich in den vliet, Daer hy heeft afgespoelt syn vuil bemorste leden. En hebbend sich gesmeerd, begon hy sich te kleeden, (255) In ’t kosteh/k gewaet, dat de Princes hem sondt; Soo dat hy sich ververst en ook welriekend vondt. Minerva quam hem noch met Majesteit verryken, En deedt hem van Persoon aensienelyker lyken. Sy gaf hem meerder swier, en leven in syn oog. (260) En syn schoon hair weerom, dat langs syn aensicht vloog, En om syn schouders bleef als Hyacinthen hangen, Daer quam een grooter glans op syn gebloosde wangen. Gelyk een Arbeitsman, die door Vulcanus gunst, En Pallas onderwys verkregen heeft syn kunst: (265) Die koper, silver, gout kan door malkandren mengen, En dus een meesterstuk tot proef weet voort te brengen. Aldus heeft Pallas ook Ulysses opgeschikt, Met aengenaem geklet na dat hy was verquikt, Hy spiegelde met vreugt syn aensicht in de baren, (270) Die door de kalmte gelyk en effen waren. En sette sich wat neêr aen d’oever van de vloet, Om te besadigen d’onsteltheit van gemoet. De Nymph, die van den Heldt kon haer gesicht niet houwen, Kon ’t niet versadigen, hoe sy hem mocht aenschouwen. [p. 92] (275) En seide tot haer stoet, ’t is buiten kennis niet Der Goden, dat die man dit weeldrig eilant siet. Voor een veracht gesel heb ik hem eerst genomen, Maer nu soo schynt hy my van Goden afgekomen. Ach! als die my door ’t lot tot man is toegeleit, (280) Mocht hebben syn gelaet en syn hoedanigheit! Of dat hy syn geluk mocht in dit eilant vinden, Soodanig dat hy sich daer in socht te verbinden! Maer set hem eten voor, ’t is lang genoeg gewacht, Op dat hy weêr herstel syn afgesloofde kracht. (285) De Vrouwen deden straks het geen haer was geboden, Sy setten voor hem neêr al wat hy hadt van nooden. En nademael dat hy had langen tyt gevast, ’t Heeft hy syn maeg voorsien, gelyk een grage gast. Doch Nausicaä dacht terwyl op andre saken, (290) Voor eerst liet sy haer stoet het rytuig vaerdig maken: De paerden wierden weêr gespannen in het touw, Toen sprak sy tot den Prins, dien sy meê nemen wouw Staet op nu Vremdeling, begon sy hem te seggen, Nadien dat neffens my verscheide pakken leggen, (295) Is hier voor u geen plaets, maer volg ons achter aen, Waer gy my ryden siet, dat is de rechte baen: Daer langs men in ’t paleis kan van myn Vader raken. Veel Heeren sullen u het Hof daer komen maken, Als hen, wie dat gy syt, door my sal syn verklaert, (300) Want de Pheaciers syn vriendelyk van aert. Terwyl gy treden sult ter syden van myn wagen, Sal ik u kennis doen, hoe dat gy moet u dragen, Al syt gy wys genoeg, noch is het voor u goet, Dat gy weet wat gy doen, of wat gy laten moet. (305) De stat, waer heên wy gaen, is niet seer ver gelegen, En heeft een steene muer rontom de vest gekregen. Een haven vndt men daer aen d’eene en d’andre zy, Waer in de Schepen syn van alle winden vry. Daer tussen heeft Neptuin een tempel hoog verheven, (310) Waer in wy dagelyks hem offerhanden geven. [p. 93] Een marktvelt leit daer om, dat ieder is gemeen: Het tuighuis staet daer by gebouwt van harden steen, Dat dient om kabels, wandt, en masten te bewaren, En wat men heeft van doen om over zee te varen. (315) Het is de koopmanschap waer door dit volk bestaet, Dat sich min op geweêr, als op een vloot verlaet. Als ik u tot naby sal van de stat geleiden, Dan moeten wy van een, om goede reden, scheiden. Ik vrees quaetsprekentheit, indien men wiert gewaer, (320) Dat langs den selfden weg wy quamen met malkaer. Want de Pheaciers syn daer toe wat genegen. Hadt een boosaerdig mensch ons in ’t gesicht gekregen, Soo wiert met dat gerucht vervult de gantsche stat, Dat ik een Vremdeling in myn geselschap hadt. (325) Heeft Nausicaä dien, in afgelegen hoeken, Sou seggen ’t nieuwschier Volk, tot Bruigom wesen soeken? Is het een Reisiger? hoe komt hy hier m ’t lant? Het geen de zee besluit rontom van alle kant. Wat is hy welgemaekt! van aensicht en van leden! (330) Is het een mensch of God, daer sy heeft om gebeden? Die, neêrgedaelt op d’Aerd, het Hemelryk verlaet, Om met haer aen te gaen den Huwelykenstaet. Soo dat het schynt dat sy haer Lantslui wil verachten, Waer van d’uitstekensten na haer besitting trachten. (335) Sy doet seer wysselyk, dat sy self heeft gesocht, Een Vryer op het oog, die haer behagen mocht. Dit is de lastering die men my na sou geven, Om te beswallikken de glory van myn leven. Ik selver sou misschien dit denken van een Maegt, (340) En iemant die haer hadt ten huwelyk gevraegt. Eelhartig Vremdeling, gy moet u des bedenken, Dat men niets seggen mach, het geen myn eer sou krenken. Soo ras gy syt in ’t Hof, spreek mynen Vader aen, Op dat hy uw versoek genadig toe wil staen. (345) Hy heeft in overvloet al wat gy hebt van nooden. Wy sullen onderweeg dat bidden van de Goden: [p. 94] Als wy gekomen syn omtrent een heilig wout, Waer in een Tempel is tot Pallas eer gebouwt. Daer staet rontom een reeks van schoone Popelieren, (350) Die neffens een fontein het lustig velt verçieren. Daer heeft Alcinous een lusthof wyt vermaert, Waer in hy meenigte vruchtboomen heeft vergaert. De bloessem kan alleen den neus en oog bekoren. Niet verder van de stat als men een stem kan hooren. (355) Houdt u daer soo lang op, tot dat ik, in ’t Paleis, Myn Vader heb gegroet, naer myn gedane reis, Soo ras gy gissen kunt dat ik in ’t hof kan wesen, Volg my dan: het Paleis wert u licht aengewesen. Het is too wel bekent, dat u het minste kint, (360) Daer aen gy ’t vragen sult, sal wysen waer men ’t vindt. Want in de gantsche stat, moet alles daer voor wyken, En niemant kan syn hof by ’t onse vergelyken. ’t Is kennelyk genoeg aen prachtig gevelprael, Het voorhof wyst den weg na ’t marmere portael. (365) Maer houdt u daer niet op, gy moet met vlugge stappen, Tot aen de voorste zael, opklimmen langs de trappen. En dringt door ’t een vertrek tot andre kamers in, Tot dat gy vinden sult dat van de Koningin. Die gy daer spinnende sult met haer stoet ontmoeten, (370) Doet uw eerbiedigheit en werp u voor haer voeten. Op dat gy krygen moogt het geen u noodig is, Door myne Moeders hulp, tot uw behoudenis. Gy kunt myn Vader ook in dat vertrek aenschouwen, Soo deftig als een Godt in d’ormnering der Vrouwen. (375) Geseten voor een disch, doch moeit hem echter niet, Het is genoeg dat gy myn Moeders gunst geniet. Sy sal, vindt sy het goet, wel door haer voorspraek maken, Dat men u sal voorsien, om in uw landt te raken. Soo ras als de Princes dtt uitgesproken hadt, (380) Sloeg sy haer paerden voort, en koos het naeste padt. Soodanig evenwel socht sy sich niet te spoeien, Dat sy, die haer te voet navolgden, mocht vermoeien. [p. 95] Sy quamen, eer de Son noch onder was gegaen, Doer sy de Popeliers en Tempel segen staen. (385) Ulysses wachtte daer, en storte syn gebeden, Terwyl dat de Princes is na de stat gereden. ô Dochter Jupiters, sprak hy, hoort myn gebedt. Al hebt gy meenigmael daer weinig op gelet; En dat ik in myn noot, vergeefs u quam te smeken; (390) Laet rechtevoort daer in verlegen my niet steken. Geeft de Pheäciers een medelydend hert, Op dat ik gunstiglyk van hen ontfangen werdt. Wilt in Antinous genegentheit verwekken Op dat hy tot myn reis een vaertuig wil verstrekken, (395) En wat ik noodig heb. Hy heeft in overvloet, In ’t tuighuis opgeleit, al wat ik hebben moet. Matrosen sullen hem niet tot myn dienst ontbreken, En hy heeft meenig Schip gereet, om af te steken. Minerva heeft verhoort al wat hy heeft versocht, (400) Maer vreesend dat Neptuin het qualyk nemen mocht Indien sy daer verscheen, ging sy sich niet vertoonen, Om dat sy sich daer na kon aen haer Oom verschoonen. Wiens opgenomen haet als noch geen einde nam, Maer duerde tot de Prins tot Ithaca weêr quam. Einde van het sesde Boek.
En van het rytuig af, op ’t voorhof, was getreden, Is, door haer Broeders komst sy vriendelyk ontmoet, Die droegen weêr in huis het uitgewassen goet; (5) En deden na den stal de moede paerden leiden. Sy ging in haer vertrek niet willende verbeiden. Enrymedusa heeft aenstonts vuer aengestookt, En daer op ’t avontmael van de Princes gekookt. Dit was haer Kamermaegt, seer tot haer dienst genegen, (10) Die sy tot een geschenk hadt van het volk gekregen, Dat uit Epiren haer gevoert had in die stat, En die daer na de sorg voor hare opvoeding hadt. Ulysses meende nu dat hy sou volgen mogen, Mits de gesetten tyt was onderwyl vervlogen. (15) Minerva heeft aen hem haer onderstant verstrekt, En heeft hem met een wolk het ligchaem overdekt. Dies hy niet sichtbaer was, en dus bevrydt voor ’t spotten Van ’t volk, dat om hem heên inkomende mocht rotten. En vragen wie hy was, en waer hy quam van daen? (20) Wanneer hy door de stat na het Paleis sou gaen. Toen heeft sy van een maegt het wesen aengenomen, En is hem by de poort in het gemoet gekomen. [p. 97] Dies hy haer heeft gesegt, schoon kint, met uw verlof, Wyst van Alcinous aen my het prachtig hof. (25) Dat sal ik garen doen, heeft sy tot hem gesproken, Soo de stilswygentheit door u niet wert gebroken. De weg, daer gy na vraegt, is my niet onbekent, Nadien myn Vader heeft syn woning daer omtrent. Gy moet, voor alle ding, dit onderricht onthouwen, (30) Dat gy d’Inwoonders moogt noch vragen noch aenschouwen Het is zeevarent Volk, wat ruw en onbeleeft; Het geen niet veel ontsag voor Vremdelingen heeft. In de welleventheit syn sy niet seer geslepen, Sy steunen maer alleen op welbezeilde Schepen. (35) Soo dat door hen een Vloot wert dikmael uitgerust, Waer op sy naderen een vergelegen kust. De hoop van groote winst kan haer gemoedt verkloeken, Om, selfs in lyfsgevaer, daer koopmanschap te soeken. Hun kielen vliegen voort soo snel gelyk de wint, (40) Dies geeft hen in syn ryk Neptunus het bewint. Daer op is voor den Helt Minerva voort getreden, Soo dat hy langs den weg geen aenstoot heeft geleden. Om dat hy was bedekt door schaduw van een wolk, Waerom hy niet gesien kon werden van het volk. (45) Met wat verwondering begon hy daer t’aenschouwen, De ruimte van de straet, de prachtige gebouwen, De havens wyt en diep, daer meenig Schip in lag, De groote markt, waer op hy veel Koopluiden sag, Pakhuisen opgevült met kostelyke waren, (50) De Tempelen verwulft op marmere pylaren, De torens hemelhoog, de sterkte van de wal, En van de borgery ’t oneindige getal! Als sy voor het Paleis gelyk gekomen waren, Laet bloode omsichtigheit, sprak de Godin, nu varen. (55) Hier siet gy rechtevoort waer dat de Koning is, Met Princen van syn hof geseten aen den dis. Gaet by ’t geselschap in, doch geeft geen blyk van vreesen, Een edle Vremdeling mach wel vrypostig wesen. [p. 98] Want die flaeuw hartig eist, krygt selden dat hy vraegt; (60) En die raekt tot syn wensch, die ’t aldermeeste waegt. Spreekt daer Areta aen; aldus is sy geheten, Door haar sal uw versoek de Koning beter weten. Sy, sins sy syn getrouwt, is van hem soo bemint, Dat hy tot haer vermaek geduerig iets versint. (65) Een Suster en een Broer syn aen een weinig nader, Nadien Neptunus is hun beider Grootevader. Dien Peribea hadt Nausithoüs gebaert; De schoonste Vrouw die toen bekent was op der aert. Waer uit is Rhexenor, haer Vader, weêr gesproten, (70) En ’s Konings Vader ook het leven heeft genoten, Dies sy, voor ’t huwelyk geweest syn Neef en Nicht, En uit het selfde bloet gekomen in het licht. Noit sag een Koningin sich van het Volk meer eeren, Het geen gehoorsaem doet al wat sy mach begeren. (75) Gelyk Beschermgodin bitdt het haer plechtig aen, En zegent haer, wanneer sy langs de straet komt gaen, Als d’Onderdanen sich in ’t recht betrekkcn willen, Neemt sy door wysheit weg de swevende geschillen. Haer Soonen hebben ook voor haer gelyk ontsag, (80) En quetsen ’t selve noit door woorden noch gedrag. Soo gy haer achting ktint, door uw verstant, verwecken, Sult gy haest naer uw Lant, met wat gy vraegt, vertrecken. Daer op is de Godin verdwenen uit syn oog, Die Sceria verliet, en naer Athenen vloog, (85) Vermaerde Erectheus stat, daer sy wert aengebeden. Ulysses is daer op na het Paleis getreden: Doch vol gepeins bleef hy wat in de voorzael staen, Om dat daer alles blonk soo helder als de Maen. Met kopre platen was de muer rontom beslagen, (90) Daer op van hemelsblaeuw gesneden lysten lagen. De deuren syn van gout, van silver het portael, Met koper overdekt de vloeren van de zael. Aen weêrkant van de poort sag hy twee grote honden, Van silver en van gout, die daer als wachters stonden. [p. 99] (95) Vulkanus hadt die selfs door syne kunst gevrocht, En ook d’ onsterflykheit aen het metael verknocht. Hy sag de binnezael rontom beset met stoelen: En om de hardigheit der selven niet te voelen, Soo waren tot gemak daer kussens opgeleit, (100) Waer van de stof in ’t Hof door Vrouwen was bereidt. Daer de Pheäciers, daer toe versocht, op saten, De machtigsten van ’t Volk, die met den Koning aten. Waer aen hy dag voor dag weêr gasterijen geeft, Soo dat elk hem soo lief, gelyk een Vader, heeft. (105) Men kon, rontom de zael, op konstige schabellen, Veel kindertjes van gout, aen een geschakelt tellen. Met toorssen in de hant, waer van het helder licht, Van de genoodigden deedt schemeren ’t gesicht. Daer sweefden door ’t Paleis een menigte slavinnen, (110) Die malen graen tot meel, sy weven of sy spinnen, Of voeren vlytig uit, het geen men haer gebiedt, Soo dat mert haer noit stil maer in beweging siet, Gelyk de wint beweegt de, takken van de boomen. De stoffen syn soo schoon, die uit haer handen komen, (115) En van soo grooten glans, dat men geen vlakken siet, Schoon dat men, by gcval, wat oly daer op giet. Gelyk het manvolk hier munt uit om zee te bouwen, Soo pryst men overal het hantwerk hunner Vrouwen. Minerva heeft haer selfs die wetenschap geleert, (120) Die door haer daerom ook wert plechtelyk geeert. Een schoone Lusthof is aen het Paleis gelegen, Die van vier morgen lants een omtrek heeft gekregen. Gelyks vloers kan men daer, uit het Paleis, in gaen; Men vindt, op hooge stam, vruchtboomen daer in staen. (125) Van peren, appelen, granaten en van vygen, Oranjes, daer ’t gesicht alleen doet lust toe krygen. Men heeft daer altyt fruit, dat men by winter dag, Nadien het daer noit vriest, als somers plukken mach. De zuidewint verwert en doet de boomen bloeijen, (130) Waer op men d’eene vrucht naer d’andere siet groeijen. [p. 100] Soo ras men heeft geschudt een appel of een peer, Spruit aenstonts uit den tak een diergelyke weêr. Als den Oranjenboom de bloesem heeft verlaten, Groeit daer aen nieuwe vrucht, en dus ook aen granaten. (135) d’Olyven vallen af door een olyf gedrukt, En d’eene vyg wert voor, en d’andre na geplukt. Hier heeft men overvloet van pruimen en van kerssen, Van druiven, dien men droogt, of wyn daer uit laet perssen; Meer als het huisgesin tot drank van nooden heeft, (140) Of menig feest vereist, die steets de Koning geeft. Dit staet aen d’eene kant, aen d’andre vindt men kruiden, Voor de gesonden goet, goet voor de sieke luiden. Het sy dat sy tot spys op tafel syn geraekt, Of dat een wandelaer sich door ’t gesicht vermaekt. (145) In ’t midden van den tuin siet men twee klare bronnen, Die springent na de lucht veel water geven konnen. Door d’eene wert het kruit dat op de bedden groeit, En Floras bloemgewas in ’t heete weêr besproeit. De tweede vult een vliet, die door bemoste wallen, (150) Komt in een marmre kom, die voor het Hof staet, vallen: Ten dienste van ’t gemeen, dat daer uit water schept, En, als het dorstig is, de frissche koeldrank lept. Dus heeft het Godendom, door heerelyke gaven, Op Vorst Antinous syn zegen willen staven: (155) En heeft syn Hof verciert met Koninglyke pracht, By ’t geen dat de Natuer daer toe hadt voortgebracht. Ulysses stont verstelt als hy het heeft bekeken, En door verwondering is hy by na besweken. Hy tradt al evenwel na binnen, daer hy vondt, (160) ’t Geselschap, dat versaet weêr op van tafel stont Terwyl het overschot de knechts weg gingen brengen; Sag hy de Princen wyn op d’aerde neder plengen. Elk goot wat droppelen uit syn vergulde schael, Tot slapen nu geneigt, in ’t midden van de zael: (165) Ter eeren van Mercuer, de leste van de Goden, Daer dese plechtigheit, door hen, wiert aengeboden. [p. 101] Ulysses naderde noch met de wolk bekleet, Tot by de Koningin, daer hy sich neder smeet. Hy heeft met veel ontsag omarmt Aretâs beenen, (170) En daer op is de wolk weêr van syn lyf verdweenen. Al de Pheäciers die waren seer verstelt, Als sy dus onverwacht daer sagen desen Heldt. Die seide, met een glans van Pallas overgoten, Doorluchtige Vorstin, uit Rhexenor gesproten, (175) Die Goden was gelyk in edelhartigheit, Toont nu dat uw gemoedt tot deernis is bereidt. Gy hebt voor uw gesicht geen voorwerp ooit gekregen Dat meer, als ik, uw hert behoorde te bewegen. Ik die van de Fortuin heb rampen uitgestaen; (180) Die ’s menschen lydsaemheit, helaes! te boven gaen. ’t Herdenken drukt alken de tranen uit myn oogen. Ik ben het alles quyt, dat my sou helpen mogen: Soo dat ik nimmer weêr kan sien myn Vaderlant, Indien gy daer toe niet my reiken wilt de hant. (185) Dit doende wensch ik dat u Jupiter wil geven, Tot uwen ouden dag, een lang voorspoedig leven, Ook aen Antinous uw waerdige Gemael, En aen de Princen hier vergadert in de zael. Dat sy hun goederen, hun schatten en hun staten, (190) Aen hunne kinderen tot erf na mogen laten. Dit seggend sat hy neêr op ’t overschot der as, Van ’t vuer dat aen den haert vergaen, gebleven was Dit heeft verwondering in ieder een ontsteken, W aer op Echeneüs begonnen heeft te spreken. (195) Die van ’t geselschap was en d’oudste en wyste heldt Eln wiens welsprekentheit wiert door de Faem gemeldt. Die door de jaren hadt ervarentheit bekomen, En die vernedering soo qualyk heeft genomen, Dat aen Antinous hy daer op heeft verklaert, (200) Siet gy dien Vremdeling niet sitten op uw haert? Is u de gastvryschap soodanig dan vergeten? Dat gy door uw bevel hebt geen Heraut gehetea, [p. 102] Dat die hem van de plaets, die niet betaemlyk is. Opheffen soude, en hem versoeken aen u dis. (205) Belast dien dan, dat hy ga halen wyn van binnen, Op dat wy wederom de plengingen beginnen: Tot eer van Jupiter, die ’t leven aen ans geeft, Die de behoeftigen in syn bescherming heeft, En eer bewysen doet door mensohen en door Goden. (210) Des heeft Antinous aen. hem de hant geboden, En aen den Vremdeling, in d’armen opgevat, Gaf hy de plaets waer op Leodamas eerst sat: Dien hy het alderrmeest beminde van syn Soonen. Toen, om tot een begin, syn gunst aen hem te toonen, (215) Wiert in een gulde vat hant water aengebracht, En op de tafel spys, meer als hy hadt verwacht. Na dat Ulysses hadt gegeten en gedronken, En ieders beker was vol tot den boort geschonken, En dat de plengingen daer waren uitgedaen, (220) Soo liet Antinous de gasten van sich gaen. Naer dat hy hadt gesegt ’t is tyt van een te scheiden, De nacht begint de Son naer Thetis schoot te leiden. Op morgen sullen wy weêr komen by malkaer, Na dat een offerrundt verbrant is op ’t autaer. (225) Dan sal men overslaen, om onsen, gast t’onthalen: Gaet nu, dat Morpheus eist, elk in uw bedt betalen, Ik sal besorgen selfs al wat hy hebben moet, Op dat hy niet op nieuws verval in tegenspoet. Maer dat hy komen mach op de gewenste kusten, (230) Daer van syn Gemalin in d’armen weêr mach rusten. En in syn Vaderlant hem wedervaren mach, Dat hem beschoren is, op syn geboortendag. Maer sou hy mogelyk niet een der Goden wesen? Die d’eer van syn besoek heeft onbekent bewesen, (235) Aen de Pheäciers, het geen noit is geschiedt, Ten sy het Godendom een offerhant geniet. Of het sou moeten syn om ongewone saken, Als sy sich soo gemeen met menschen willen maken: [p. 103] En die sich in gevaer bevinden op een tocht, (240) Waer in ootmoediglyk hun bystant wcrt versocht. Dan willen sich somtyts d’onsterflyken vertoonen, En onse plechtigheit ligchamelyk bywoonen. Want tusschen hen en ons is meer gelykenis, Als tusschen Reusen aert en de Cyclopen is. (245) Voor dat gevoelen, seide Ulysses, wilt u wachten Heer Koning, en daer op verandert van gedachten. Ik ben geen Godt, noch heb syn eigenschap noch aert, Noch ligchaem, noch ook iets het geen hem evenaert. Maer sekerlyk een mensch, ’t geen door myn ramp kan blyken, (250) En die in ongeluk voor niemant hoeft te wyken. Indien gy wist al ’t geen dat ik heb uitgestaen, Na dat ik heb gesien myn schip eh volk vergaen, En selver op een wrak heb in de zee gedreven, Dan soudt gy my den naem van ongdukkig geven. (255) Toen ben ik quyt geraekt myn makkers en myn schat, Die ’k door de wapenen tot buit verkregen hadt. Maer om niet lang te syn, sal ik daer nu van swygen, My dienent van den tyt om myn bekomst te krygen. Want hoe bedroeft men is, den hanger overwint, (260) ’t Gevoelen van den drak, daer men sich in bevindt. Die wil gehoorsaemt syn, en somtyts doot het eten, Kan ik myn ongeluk en myn verlies vergeten, Voort bid ik u met ernst, soo ras het morgen daegt Dat gy my* geven wilt al wat ik heb gevraegt. (265) Op dat ik eindelyk eens mach myn Hof aenschouwen, Myn Vader, Soon en Vrouw. Dan sal het my niet rouwen, Indien dat Lachesis van leven en elent Den draet breekt, en my daer genieten het my ent. ’t Genoegen is daer op van ieder ten gebleken, (270) Na dat Ulysses quam syn reden af te breken. En door Echeneus is aen den Heldt geseit, Dat reets tot syn verttek een vaerturg wiert bereidt, En wat hy verder noch hadt tot dt reis van nooden. Waer op Antinous de gasten heeft geboden. [p. 104] (275) Dat elk sich na syn huis tot rust begeven sou; Maer met Ulysses bleef hy selfs daer en syn Vrouw. En onderwyl dat wiert de tafel weggedragen, Begon Areta dus den Grieksen Prins te vragen, Wie heeft u doch beschikt dien mantel met het kleet, (280) Waer van ik ’t laken heb met myn gesin gereedt? Hebt gy niet uit uw mont ons aenstonts laten hooren; Dat gy door storm op zee hadt al uw goet verloren. En dat gy moedernaekt gedreven syt op ’t lant, Door wien is dan die gift gekomen in uw hant? (285) Toen heeft hy haer vertelt, wat hem was wedervaren, Eerst op Ogygia, daer naer weêr op de baren: En eindelyk hoe hy gesmeten op haer kust, Door Nausicaä was soodanig uitgerust. De Koning sprak daer op, wilt haer des niet verschoonen, (290) Sy heeft seer.wel gedaen barmhertigheit te toonen. Dien misslag maer alleen heeft de Princes gehadt Dat sy u selver niet geleidt heeft in de stat. Ulysses sei daer op, ’t woort hebbend opgenomen, Indien men haer met my hadt in het hof hen komen, (295) Soo hadt gy mogelyk vermoeden opgevat, Dat sy genegentheit voor onbekenden hadt. Want wy syn uit den aert tot achterdocht genegen. Die hertstocht heeft in my geen ingang ooit gekregen, Antwoorde Antinous, wat billyk is en goet, (300) Dat stem ik altyt toe, ’t vindt plaets in myn gemoet. Ik wilde dat het mocht aen Jupiter behagen, Dat ik u, wie gy syt, myn Dochter op mocht dragen. En gy genegentheit in uw gedachten vondt, Waer door gy trachten soudt, te sluiten dit verbont. (305) Ik soude een schoon Paleis en rykdom aen u geven, Soo gy goet vinden mocht by my te blyven leven. Denk niet, dat ik u wil ophouden met gewelt: Het vaertuig met het volk en voorraet is bestelt. Soo ras als morgen vroeg de Son sal syn geresen, (310) Sal alles tot uw reis soodanig vaerdig wesen, [p. 105] Dat hy niet anders hoeft te doen, als scheep te gaen, Begeeft u nu tot rust, laet alles op my staen. Uit het ervaren Volk, dat ik heb uitverkoren, Sult gy, wanneer gy moet vertrekken, konnen hooren. (315) Die sullen gade slaen, het ty, het weêr en wint, Op dat gy, sonder ramp, uw Vaderlant haest vindt. Schoon dat het verder als Eubea was gelegen, Wy hebben daer alleen de kennis van gekregen, Door lootsen, die voorheên daer voerden Rhadamant, (320) Als hy ging Tytius besoeken in syn Lant. Het geen sy gins en weêr in eenen dag volbrachten, Schoon dat sy daer toe niet inspanden al hun krachten. Door d’ondervinding sult gy werden haest gewaer, De waerheit van het geen, dat ik aen u verklaer. (325) Ulysses hadt voorheên noit soo veel vreugt genoten, Als uit Alcinous beloften was gesproten, ’t Verquikte soo syn hert dat hy de Goden badt, Dat bloeijen mocht het Ryk dat dese Vorst besat. En dat syn glory mocht tot aen den Hemel rysen, (330) Indien hy door de daet syn woorden quam bewysen. Maek kort uw duisternis Godinne van den nacht, Op dat het licht verschyn, sprak hy, dat ik verwacht! Areta heeft daer op gekregen in gedachten, Dat soude in het Paleis Laërtes Soon vernachten. (335) Aen iemant van haer stoet heeft sy daer op belast, Dat men bereiden moest een bedt voor haren gast. En ’t in een lucht vertrek, met goude stof behangen: De Vrouwen hebben straks den arbeit aengevangen, En alles aengebracht, met fakkels in de hant, (340) Het geen gemakkelyk kon maken ’t ledekant. Soo ras het was gereet, syn sy hem komen seggen, Dat hy sich tot de rust, daer in kon nederleggen. Dies hy syn afscheit nam eerst van de Koningin, Toen van Alcinous, en van het Hofgesin. [p. 106] (345) En heeft sich na ’t vertrek doen door de Vrouwen leiden, Om sich, soo ’t mooglyk was, tot slapen te bereiden, De Koning insgelyk is na zyn bedt gegaen, Daer van de Koningin de koets stont neffens aen. Einde van het sevende Boek.
De flikkerende kar voor Phoebus vaerdig maken: En hy daer opgeraekt verdwynen deed de Maen, Is van het swanendons Ulysses opgestaen. (5) Hy heeft al reets gekleet Antinous gevonden, Die daer op een heraut heeft aen het volk gesonden, Op dat hy ’t in den raet aenstonts versamelt vondt, In de vergaderplaets die by de haven stont. Al de Pheäciers daer, door syn last, verschenen, (10) Die hebben sich geset op gladde marmre steenen. Minerva nam ’t gelaet van een staetsdienaer aen, En is de gantsche stat met yver doorgegaen, Om de Pheäciers door voorspraek aen te setten, Dat niemant het vertrek mocht van den Griek beletten. (15) Raetsluiden van het Lant verleent een gunstig oor, Aen desen Vremdeling, die van u vraegt gehoor. Heeft hy tot hem gesegt; al wie hem komt ’t aenschouwen, Sal hem eer voor een Godt als voor een stervling aenschouwen, En die, schoon hy syn vloot met schatten hadt bevracht, (20) Door schipbreuk rechtevoort tot armoede is gebracht. Soodanig dat hy naekt is op dees kust gedreven, En al syn goederen syn in de zee gebleven. [p. 108] Toen overstorte sy met glory syn gelaet, Dat hy veel grooter scheen als hy was in der daet. (25) Waer op Antinous aldus heeft aengevangen. Gy die steets overlegt met my de Ryksbelangen, Wat dunkt u, sal ik hem, die bystant van ons eist, Niet helpen op dat hy voldaen van hier verreist? Wy lieten nimmermeer elendigen verlegen, (30) Die hebben altyt hulp in hunnen noot gekregen. Kiest dan een vaertuig uit, met wat daer toe behoort, En twee en vyftig maets, sendt van u volk aen boort. En onderwyl dat gy dien toestel laet bereiden, Op dat wy van malkaer met vreugde mogen scheiden, (35) Soo moeten wy met een eerst eten ’t afscheitmael, Gaet iemant na ’t Paleis, en maek daer reê de zael, Op dat wy aengedist de tafel mogen vinden:’ En dat ik met gesang onthalen mach myn vrinden. Segt aen Demodocus dat hy daer komen moet, (40) Die door syn soete stem vervroilykt het gemoet. Dit alles wiert volbracht, het zeil wiert aengeslagen Op ’t toegetakelt schip, en voorraet in gedragen, Door ’t uitgekosen volk, dat wachtte na den Helt. In ’t Hof wiert insgelyks de maeltyt toegestelt. (45) Veel schapen, runderen, en.biggens liet men braden, Om groote menigte van gasten te versaden. En een Heraut heeft daer den Sanger ook geleidt, Voor wien een Sanggodin hadt veel genegentheit. Sy deedt hem goet en quaet, door een gemengt, verdragen (50) Nadien hy, tot syn leet, met blintheit was geslagen. Het geen vergolden wiert door soetheit van syn keel, Die lieffelyker was als orgel of als veel. Pontonous heeft hem een zetelstoel gegeven, Daer waren nagelen van silver in gedreven; (55) En hing aen een pylaer, daer syn stoel tegenstont, - Syn luit hem boven ’t hooft, op dat hy die licht vondt. Voorts wiert hem voortgeset wyn en een disch met eten, De gasten quamen in, en syn ook aengeseten. [p. 109] En als door spys en drank den honger was belet, (60) Is door de Sanggodin de Sanger aengeset, Om in een kunstig liet den lof der Griekse helden, En Troijens ondergang, al singende te melden. Hy liet dan schateren syn Goddelyke keel, Aenvangende syn sang met het vermaert krakeel, (65) Dat met Laërtes Soon Achilles hadt gekregen, Die schier malkanderen uiteisten voor den degen. Soo hevig was ’t geschil, en dat noch op een feest, Daer tegenwoordig selfs Atrides was geweest. Maer dese oneenigheit sag hy met vreugt verwekken, (70) Om dat hy ’t antwoort scheen van Pythius t’ontdekken,* Waer in hem was voorsegt, als sulks sou syn geschiedt, Dat dan van Ilium sou naderen ’t verdriet. Door ’t Hemelsche gesang was ieder opgetogen, En op Ulysses selfs hadt het soo groot vermogen, (75) Dat het heeft uit syn oog gedrukt een tranenvloet, Doch hy weêrhielt door schaemt die swakheit van gemoet Dit merkte Antinous, die naest hem was geseten, En seide, nademael de gasten niet meer eten, En de gemoederen syn door gesang verheugt, (80) Laet ons gaen sien hoe dat sich oeffent hier de jeugt. In loopen, worstelen, in danssen en in springen, Of om malkanderen iets uit de hant te wringen. Op dat hy, t’huis geraekt, aldaer vertellen mach, Het geen, dat in die kunst, hy hen bedryven sag: (85) En hun behendigheit, naer waerde, mach verheffen, Waer in sy, door hun kracht alle andren overtreffen. De Princen syn daer op van tafel opgestaen, En met Antinous na ’t worstelperk gegaen. Daer groote menigte van kykers hen verbeiden, (90) Waer heên ook een Heraut Demodocus ging leiden. De sterksten van het volk verschenen op de baen, En boden heusselyk sich om te loopen aen, Daer onder heeft gehadt Antinous, drie Soonen, Die nevens d’anderen hun rapheit wilden toonen. [p. 110] (95) Clytoneus, Alius, en ook Leodamas, Die van de kinderen des Konings d’oudste was. De gront van ’t renperk wiert de loopers aengewesen, Daer uit een wolk van stof is tot de lucht geresen, Die door de voeten wiert der medemaets gemaekt, (100) Eer sy syn tot den pael, hen voorgestelt, geraekt. Maer Clytoneus soo ver heeft d’andren overwonnen, Of met het paert een os dien wedloop hadt begonnea. En daer op is gevolgt een kloeke worsteling, Waer van Euryalus de lauwerkrans ontfing. (105) Amphialus die heeft verwondering gegeven, In ’t springen, waer van hy verwinnaer is gebleven. Elatreus smeet soo ver de ronde schyf van loot, Dat hy daer van den prys met grooten lof genoot. Leodamas begon een hart gevecht met vuisten, (110) Waer in men beukt malkaer met omgewonden knuisten: Syn tegenstrever vondt hem soo vol kracht en moed, Dat hy hem afgemat gerallen is te voet. Als ieder was voldaen door ’t spel der metgesellen, Quam Prins Leodamas om aen hen voor te stellen, (115) Of men niet vragen moest den dapren Vremdeling, Of hy niet hadt geleert ook eenige oeffening? Want hy, heeft hy gesegt, is van soo sterke leden, Soo wel gemaekt, en heeft al de hoedanigheden, Die d’oeffening vereist. Maer mogelyk syn kracht (120) Is door de zee verswakt, die wegneemt ’s menschen macht. Euryalus sei, Prins, gy kondt niets beter seggen, Als onse schuldigheit voor oogen ons te leggen Wilt selfs dan dadelyk uitdagen uwen gast, Op dat hy blyken geeft, wat oeffening hem past. (125) Waer op Leodamas is na hem toe getreden, En seide, Vremdeling, gy wert van ons gebeden, Dat gy ook toonen wilt, tot korting van den tyt. In wat voor handeling gy meest ervaren syt. Ik twyffel niet of gy sult daer in meester wesen, (130) En uw behendigheit van ieder een doen vreesen. [p. 111] Een Helt gelyk als gy, heeft in syn jeugt geleert, Het geen men kennen moet, als men aen ’t Hof verkeert. Laet ons dan worstelen, of loop met een beginnen, En sien wie dat malkaer sal konnen overwinnen: (135) Ten waer dat gy de kunst van danssen meer bemint. Uwvaertuig is gercet, en wacht maer na de wint, Die gy van nooden hebt, om naer uw Lant te varen. Waer op Ulysses ging syn meening dus verklaren. Waerom Prins set gy my tot oeffeningen aen? (140) Die nergens meer om denk, als om van hier te gaen. Schoon ik door kracht en moed al mocht bewysen geven, Dat ik in ’t een en ’t aer niet qualyk ben bedreven, En dat ik lof en eer van ’t Volk verkrygen mocht, Sou het my vorderen in ’t geen ik heb versocht? (145) Ik heb door sukkeling soo veel op zee geleden, Als ik de barrening in ’t swemmen heb bestreden, En heb schier in dien noot verloren myn gedult, Dat ik hoop, dat gy my verschooning gunnen sult. De fiere Euryalus, die dit niet kon gehengen, (150) Wiert driftig, en begon scheltwoorden voort te brengen. Ik heb u, sei hy, noit gehouden voor een man, Die van die wetenschap ietwes bedryven kan; Daer alle volkeren, die meest in kennis raken, Om hare nuttigheit, soo grooten werk van maken. (155) Een pikbroek lykent gy veel eerder als een Helt, Die Koopmanschappen soekt, of andre schepen quelt: Die gy, ten roof gerust, komt op de zee t’ ontmoeten, Om met hun plondering uw gierigheit te boeten. Of schryver van een schip, aen wiens sorg is vertrouwt, (160) De voorraet, en die daer d’aenteekening van houdt. Ulysses heeft daer op die woorden afgebroken, En seide, Jongeling gy hebt niet recht gesproken. Gy toont, dat gy niet wel syt met het hooft bewaert, Ten minsten dat gy syt van wrevelingen aert. (165) De Goden schenken niet hun gaven aen de menschen, Gclykkelyk aen elk, het geen sy souden wenschen. [p. 112] Maer sy verdeelen die met een spaersame hant, d’Eene is seer wel gemaekt, doch heeft niet veel verstant. Een ander waer aen kan een goede swier onbreken, (170) Sal werden wyt vermaert, door syn bevallig spreken. Hy segt niets als het geen dat ieder een behaegt, Daer komt niets uit syn mondt dat hy daer na beklaegt, Syn woorden syn gemengt met lieffelyke reden, En werden voortgebracht met kracht en sedigheden. (175) Men eert hem als een Godt, als hy treedt langs de straet, En syn gevoelen is ’t orakel van den raet. In tegendeel hoe wel* een man gemaekt mach wesen, Gelyk als gy (wiens leest van ieder wert gepresen) Hoe seer dat hy behaegt door syn gestaltenis, (180) Men haet hem, als men merkt, dat het een loskop is. Gelyk ik u nu haet, en sal myn gramschap toonen, Aen u, die niet ontsiet een Vremdeling te hoonen: Dien alle volkeren onthalen als een vrient, En die bejegening van u niet heeft verdient. (185) Ik ben niet, als gy meent, in ’t stryden onervaren, Maer munte daer in uit in ’t bloeijen van myn jaren. Nu ben ik afgemat door al de swarigheit, Die my syn in de kryg, en reisen opgeleit. Maer dat belet my niet, een kans met u te wagen, (190) Mits ik u snorkery niet langer kan verdragen. Syn mantel noch om ’t lyf, greep hy daer op een steen, En slingerend syn arm rontom syn schouders heên, Heeft boven d’anderen dien ver voor uit gesmeten. Men hoeft het onderscheit, riep Pallas, niet te meten. (195) Die sich, als een van ’t volk vermomt, daer by bevont, En onder het getal van duisent kykers stont. Euryalus, sprak sy, sult gy hem noch verachten? Looft overwonnen eer syn ongehoorde krachten. Syn steen snorde in de lucht, soo ras die voorwaerts vloog, (200) Soodanig dat elk ’t hooft verwondert neder boog. Geen der Pheaciers sal langer tegenstreven: Heeft hy geen proef genoeg van dapperheit gegeven? [p. 113] Quam iemants schyf by syne in swaerte wel te pas? Ulysses hoorende, dat dese voor hem was, (205) Greep moedt, en heeft de maets dit verder toegesproken. Gy hebt, sprak hy, door spyt myn ingewant ontstoken: Kiest uit uw oeffemng den stryt dien gy begeert, Ik sal u blyken doen, het geen ik heb geleert. En sal hem tegen gaen die sich sal durven noemen, (210) ’k Heb handling van ’t geweêr. En sonder my te roemen Schiet ik wel met den boog, myn pylen syn gewis, En missen ’t voorwerp niet, het geen myn doelwit is. Daer in moest ik alleen voor Philoctetes wyken: By Helden van voorheên wil ik my niet gelyken. (215) Als Euritus, die jong door Phebus wiert gedoodt, Die door hem uitgetart, vertorent hem doorschoot, Om wien Oechalia bedroeft heeft rouw gedragen. Noch Hercules, vervolgt door syn Styfmoeders plagen. Ik werp een piek soo ver als iemant doet een pyl, (220) En weet ook om te gaen met een geslepen byl. Voor ’t loopen eenigsins soude ik nu moeten schroomen, Mits door vermoeitheit my de krachten syn benomen. Komt alle niet te min, die d’oeffening bemint, Als maer Leodamas daer onder sich niet vindt. (225) Want myne erkentenis sou het niet konnen lyden, Dat ik sou tegens hem om glory mogen stryden. Ik ben door hem soo wel onthaelt in syn paleis, Dat ik hem wyten moet den voortgang van myn reis. Als hy niet langer sprak heeft ieder stil geswegen, (230) Alcinous alleen, die tot hem was genegen, Antwoordend heeft aen hem gegeven tot berecht, Wy syn seer wel voldaen van ’t geen gy hebt gesegt, En dat gy niet ontsiet uw gaven ons te toonen. Gy moet Euryalus syn jongheit wat verschoonen. (235) Geen mensch is soo verblint van geest, noch onbeleeft, Die geen eerbiedigheit voor uw verdiensten heeft. Hoort my dan, op dat gy moogt in uw lant vertellen, Aen Vrouw en kinderen, en die u daer versellen, [p. 114] Als gy met hen weêrom sult sitten aen uw dis, (240) Door wat voor tytverdryf men hier gelukkig is. Het is ons werk hier niet veel spelen aen te rechten, Als wedloop maer alleen, geen worstelen noch vechten. De scheepsvaert trachten wy te leeren soo ’t behoort: En gastery is ’t geen, dat ons het meest bekoort, (245) Wy konnen snarenspel, dans, kostelyke kleeren, De badstoof, minnery, niet tot vermaek ontberen. Komt danssers toont uw kunst, sangmeesters maekt geluit Door stemmen, orgelen, door cyter of de luit. Wy moeten met malkaer ons tot de vreugt bereiden, (250) En laten herwaerts aen Demodocus geleiden. Toen heeft de menigte gekosen negen mans, Die souden rechters syn van den aenstaenden dans. d’Opsienders marden niet hun sorgen te besteden, Op al wat noodig was tot de vermaeklykheden. (255) Men effende voor eerst den hobbeligen gront, Op dat men met den voet geen aenstoot ergens vondt. Men heeft een ruime plaets voor kykers vry gelaten, En stoelen daer geset, op dat de Princen saten. De danssers vingen aen en maekten menig sprong, (260) Terwyl Demodocus een wondren voorval song. Syn liet was, hoe dat Mars Vrouw Venus quam te minnen, Wat gaven hy haer schonk, om hare gunst te winnen. Hoe sy dien eindelyk aen hem heeft toegestaen, En selver in ’t vertrek van haren man Vulkaen, (265) De Son, die nydig was, en dit niet kon gehengen, Reed ras’er door de lucht, om ’t schennis uit te brengen. Ging seggen aen den Man, dat Mars by Venus lag, Die sulks heeft aengehoort gelyk een donderslag. En brandende van wraek, is na syn smis getreden, (270) Daer hy van yserdraet een net bestont te smeden. Dit bracht hy na ’t vertrek, waer in hy was gehoont, Noit hadt hy van syn kunst een grooter proef getoont. Aragne hadt geen draet oit fynder konnen spinnen. Een list die noit bedacht was door de Wraekgodinnen. [p. 115] (275) Schoon het onsichtbaer was, het was soo hegt geraaekt, Dat niemant ’t breken kon, die daer was ingeraekt. Dit heeft hy rontom ’t bedt van de Godin gehangen, Om het verliefde paer daer in te mogen vangen. Dat heeft gelegentheit tot nieuwe vreugt verwacht (280) En door de Min verblint, om lagen niet gedacht. Hy om geen achterdocht in iemant te verwekken, Hielt sich of hy van huis na Lemnos ging vertrekken, Het geen het lantschap is, daer hy het meest van houdt, Van die, hem toegewydt, syn aan syn sorg vertrouwt. (285) Mars die hadt opgepast, wanneer hy weg sou wesen, En meende dat hy nu geen onheil hadt te vreesen, Ging vinden syn Godin, die schoonder was als oit, En uit den Hemel quam, seer çierlyk opgetoit. Hy greep haer by de hant, die hy begon te kussen, (290) En seide, ’t is nu tyt, om onsen brant te blussen. Terwyl hier niemant is, die het beletten kan, Noch ons verhinderen, door ’t afsyn van u Man. Die by de Sintiërs, in afgelegen hoeken, Ver van syn schoone Vrouw, is nieuw vermaek gaen soeken. (295) Sy, die niet beter socht, heeft het haest toegestaen. En sonder schroom syn sy met een te bedt gegaen, Het net sprong los, en quam de rainnaers soo bedekken, Dat sy het van hun lyf daer na niet konden trekken: Noch roeren van de plaets, waer in het hen besloot, (300) En wierden dus betrapt, het geen hen ’t meest verdroot. Vulkanus, die, niet ver, vertrekkent was geloopen, Quam aenstonts op het slag, en deedt de kamer open. Nadien hy door de Son, die daer op schiltwacht stont, En alles hadt gesien, sich haest gewaerschouwt vondt. (305) Aen d’ingang sag hy Mars in Venus armen leggen, Waer door hy wiert soo dol, dat schreuwent hy ging seggen, ô Vader Jupiter! ai Goden wie gy syt: Komt hier getuigen syn, van myne schande en spyt. Siet hoe myn Gemalin heeft d’eerbaerheit verloren (310) Sy haet haer Man, om dat hy kreupel is.geboren. [p. 116] En is verlieft op Mars, die my te boven gaet, In leden wel gemaekt, en aengenaem gelaet. Maer ik ben d’oorsaek niet van myn verminkte beenen! De Goden wilden my geen anderen verleenen. (315) Indien daer schult in is, het is myne Ouders schult, Hoewel ik leelyk ben, ik draeg sulks met gedult. Heeft sy my niet gesien, eer dat wy samen trouwden? Waerom heeft sy haer hant toen niet te rug gehouden? Sy slapen nu gerust selfs in myn Ledekant, (320) Wat gruwelyk gesicht voor een Gemael! wat schant! Maer hoe verlieft sy syn, de stont sal haest genaken, Als sullen uit de rust hunne oogen weêr ontwaken, Dat het hen rouwen sal, al wat hier is geschiet, En hunne vreugde sal verandren in verdriet. (325) De Vader van myn wys die schantvlek van myn leven, Sal my de morgengaef, die ’k aen haer heb gegeven, Met menig andre gift eerst stellen weêr ter hant, Eer dat ik slaken sal de strikken van dien bant. Hoewel haer schoonheit wert van ieder aengebeden, (330) Sy schent hare achtbaerheit door ongebonde zeden. De Goden naderden op ’t roepen van Vulkaen, En syn in syn vertrek verwondert ingegaen. Neptunus wiens gewelt den aertboôm kan doen beven, Mercuer geswinde boô, waerheen hy wert gedreven, (335) En onder andren meer Apollo, wyt vermaert, Die het toekomende door Godentael verklaert. Godinnen syn daer niet uit eerbaerheit verschenen, Die tot ontuchtigheit hun oog niet wilden leenen. Soo ras het Godendom omtrent den dorpel quam, (340) En ’t schouwspel, dat men sag, al spottende vernam Het berste in lagchen uit, om de doortrapte streken, Waer door Vulkanus socht syn ongenucht te wreken. En seiden tot malkaer al is de man gehoont, Men siet dat in het ent het quaet syn meester loont. (345) De lichte linkers staen vaek bloot aen ongelukken, En niemant is soo mank of slaet somtyts met krukken [p. 117] Dat blykt in dit geval, Mars die rap is te voet, Is evenwel betrapt door desen kreuplen bloet. ’t Geen aen Natuer ontbreekt, dat kan de kunst versoeten. (350) En Mars is onderwyl vervallen in de boeten: Die d’overspeelders is met reden opgeleit, Wanneer men hen betrapt op dat verboden feit. Daer op is aen Mercuer Apollo komen seggen, Soudt gy wel in de plaets van Mars daer willen leggen; (355) En wesen achterhaelt met Venus in dat net? Naer dat gy door haer waert ontfangen in haer bedt Ik sou, sei die weêrom, my seer gelukkig houwen, Een diergelyk geval sou nimmer my berouwen. Al waren noch soo sterk de strikken van metael, (360) En boerten met myn schant gy Goden al te mael. De schoone Venus sou my troosten met haer gunsten; En ik sou niet ontsien Vulkanus loose kunsten. De Goden lachten weêr als hy dat hadt geseit: Neptuin, die statig wiert, heeft voor God Mars gepleit: (365) En badt met ernst den smit, dat hy hem los wouw laten, Kan syn gevangenis, heeft hy gesegt, u baten? Voor ’t oog van ’t Godendom, beloof ik op myn woort, Dat hy betalen sal de boete, soo ’t behoort. Het is niet wel gedaen, dat gy wilt borrig blyven, (370) Antwoorde weêr Vulkaen, voor hen die quaet bedryven. Ik ben te seer verstoort. Vergt my dat verder niet. En of het al geviel, dat ik hem loopen liet, En hy de schult dan was onwillig te betalen, Kan ik dat wel op u, die woont in zee, verhalen? (375) Vreest daer niet voor, sei weêr Neptuin, tot onderpant, Stel ik het recht, dat ik heb op het Morenlant. Dit synde, sei Vulkaen, wil ik niet tegenstreven, En heeft daer op aen Mars syn vryheit weêr gegeven. Soo ras de goede man het net hadt los gemaekt, (380) Is Venus te gelyk uit hechtenis geraekt. Bly dat sy haer Gemael hadt ongestraft bedrogen, En schaemteloos is sy na Paphos heén gevlogen. [p. 118] Een stat haer toegewydt, daer sy haer tempel heeft,’ En ’t Volk, op haer autaer, steets geurge wierook geeft, (385) Alwaer de Gracien haer quamen voort ontkleeden, En reinigden in ’t bat haer Goddelyke leden. Toen trokken sy haer aen een kostelyk gewaet, Dat nieuwe luister gaf aen haer verfrist gelaet, Mars is seer vergenoegt na Thraeien geweken, (390) En heeft syn oorlogstoors daer wederom ontstéken. Dit is het eint geweest van ’t aengename liet, Het geen Demodocus d’omstanders hooren liet. Ulysses luisterde daer na met open ooren, En syn geheugchenis heeft niet een woort verloren, (395) Van ’t geen door het gesang soo geestig was vertelt: En de Pheäciers die stonden als verstelt. Dit heeft Alcinous met groot vermaek vernomen, En heeft Leödamas en Halius dpen komen: En sei, mits niemant u betwisten wil den prys, (400) Danst samen dan alleen op een bysondre wys: Sy volgden syn gebot, en maekten wondre sprongen: Als d’eene hadt syn lyf gebogen en gewrongen, Sloeg hy tot in de lucht een bal vol wint gevult, Die d’andre, toen hy daelde, afwachte met gedult; (405) En heeft hem weêr te rug syn Broeder toegedreven. Toen wiert door hen een proef van lager dans gegeven, Waer in wert op de maet met deftigheit gestapt, Soo dat d’omstaende jeugt heeft in de hant geklapt. Ulysses heeft daer op den Koning aengesproken, (410) En sei, doorluchtig Vorst, uw woort is niet gebroken, Ik smeer door vleyery geen honing om uw mont, Uw danssers syn soo goet als ik oit ergens vondt. ’k Heb met verwondering hun vaerdigheit bekeken, Maer niets is hier aen my roemwaerdiger gebleken, (415) Als uw gestaltenis, die’t al te boven gaet, In leden wel gemaekt, en aengenaem gelaet. Dit heeft den Vorst behaegt, die daer op quam te seggen, Wy moeten een geschenk uit onse spaerkist leggen, [p. 119] Voor desen Vremdeling, het geen hem heugen sal, (420) En syn verdiensten waert. Gy syt twaelf in getal. Die men siet onder my het Koningryk regeren, En recht doet aen het Volk, om ’t ongelyk te weren. Dat ieder hem dan geef een mantel en een kleet, Met een talent in gout, Eurialus die weet, (425) Dat hy hem onverdient quaetsprekende dorst hoonen, Moet nevens syne gift, leetwesen daer van toonen. Die sulks ook heeft gedaen, en seide Vremdeling, Indien ik tegens u my flus te buiten ging, En myn bejegening met recht u heeft gespeten (430) Laet uw eelhartigheit het ongelyk vergeten. ’t Is my van herten leet, neemt myn verschooning aen, En daer by het geschenk dat door my wert gedaen. Het is, dat ik u geef, een kostelyke degen, Die ’k selver tot een gift heb van een vrient gekregen. (435) De scheede is van yvoor, van gout is het gevest, Van ’t fynste stael de kling, uit een uitheems gewest. Daer op Ulysses hem met d’armen heeft omvangen: En heeft voldaen het swaert straks op syn heup gehangen, En seide, ’k hoop dat gy ’t noit noodig hebben sult, (440) Ik denk voortaen niet meer om uw begane schult. Soo ras als Phebus ging in Thetis schoot vernachten, Verschenen de Herauts, die de geschenken brachten: En voor de voeten synder Komngin gelegt, Waer aen Antinous, Areta heeft gesegt, (445) Laet van de solder af uw beste koffer halen, Of in de plaets daer van twee van de fraeiste malen, En pakt daer samen in al dit geschonken goet, Op dat het voor bederf of dieven sy behoedt. Legt daer ook in het geen, dat gy hem wilt vereeren, (450) Tot een gedachtenis, ’t sy silverwerk of kleeren. Ik doe daer by van gout een groot gedreven vat, Het schoonste dat ik sal verkiesen in myn schat. Laet water onderwyl heet in de badstoof gieten, Soo kan myn gast voor ’t mael verversing noch genieten. [p. 120] (455) Dan sal in onse spys hy vinden beter smaek, En in het snarenspel of stemmen meer vermaek. Dit alles wiert verricht. Laet Nausicaä komen, Sei toen de Koningin. Soo ras die was vernomen, Is haer de Griekse Vorst getreden in ’t gemoet, (460) En heeft, sich buigende, haer heuschelyk gegroet. Toen heeft hem de Princes verwondert aengekeken, En met veel zedigheit begonnen aen te spreken. En heeft tot hem gesegt, ik wensch u soo veel goet, Beleefde Vremdeling, als was uw tegenspoet, (465) En hoop, dat u voortaen geen ongeluk sal krenken. Maer in uw Vaderlant wilt somtyts om myn denken. Die d’oorsaek ben geweest van u behoudenis. Ulysses sei daer op, Princes dat is gewis, Ik weet wel, dat ik u myn leven dank moet weten. (470) En sal myn selven eer, als uw persoon, vergeten, Ik heb de middelen verkregen uit uw hant, Waer door ik hoopen kan te raken in myn lant. Des ik als een Godin sal myn behoutster eeren, En tot u dagelyks met myn gebeden keeren. (475) Want gy hebt uit de doot my hoopeloos geredt. Daer op heeft aen den dis sich ieder weêr geset, Waer aen Demodocus in ’t midden was geseten: Aen wien Ulysses sondt het lekkerste van ’t eten, Dat hem was voorgedient. En seide waerde man, (480) Dien men noch dank noch eer genoeg bewysen kan, Hoedanig dat myn hert door droefheit is bewogen, Noch ben ik, door u sang, verquikt en opgetogen. ’t Is of een Sanggodin, door een bysondre gunst, U selver hadt geleert die Goddelyke kunst. (485) In uwe liederen hoort men d’omstandigheden, Van ’t geen de Grieksche macht voor Troijen heeft geleden. Of gy selfs hadt gesien, al wat daer is geschiet, Vervolg dan, en vergeet het houte Paert ook niet, Daer Pallas van ’t ontwerp hadt selver voor geschreven, (490) En de gedaente wiert door Epeus aen gegeven. [p. 121] Hoe ’t door Ulysses list geraekt was in de stat, Na dat men het gevult met menig krygsman hadt. Soo gy dat wel verhaelt sult gy my doen belyden, Dat gy door Phebus krygt de kennis van die stryden. (495) De Sanger ving des aen: met de geschiedenis, Als onderrecht van ’t geen daer voorgevallen is. Hoe de belegering wiert schierlyk opgebroken, De hutten om den wal syn in den brant gestoken, En door de Grieksche vloot het anker wiert gelicht, (500) Die de belegerden verloren uit ’t gesicht. En dachten dat sy nu sich vroilyk maken konden. Sy gingen ’t Leger sien, en hebben ’t Paert gevonden, Het geen gelyk een Berg verhief sich uit den gront. Daer uit in ’t dwase Volk oneenigheit ontstont. (505) d’Een meende, dat men fluks het in de zee moest stooten; Een ander dat men moest den hollen buik ontblooten, En weten of daer niet een krygsbedrog in sat: Een derde dat men het moest trekken in de stat, Mits het was tot een gift aen Pallas opgedragen. (510) En dit gevoelen kon de Troijers meest behagen. Want Ilium was veeg. En ’t ingehaelde Paert Heeft, daer ’t van swanger was, gewapent Volk gebaert. Waer mede Ulysses voort de Burgt heeft overvallen, En heeft het Grieksche heir geroepen in de wallen. (515) Het geen, in de een het swaert, de toors in d’andre hant, De Troijers heeft gedoodt, en Ilium verbrant. Terwyl Ulysses maets, met Menelaus samen, ’t Hof van Deïphobus bestormden en innamen: Daer scherp gevochten wiert, soo dat men lang niet sag, (520) Wie winnaers souden syn van den begonnen slag. Maer echter d’overhant bleef aen de Grieksche Helden, Die door Minervaes hulp hun tegenstrevers velden. Ulysses wiert beweegt door ’t aengenaem gesang: Soo dat men tranen sag op syn bedouwde wang. (525) Hoe seer hy sich weêrhieldt, hy kon sich niet bedwingen, En voelde uit syn gesicht, de silte druppels dringen. [p. 122] Gelyk een Weduwvrouw haer lieven Man beweent, Die dootgeschoten is, daer over sucht en steent: Schoon hy voor ’t Vaderlant roemruchtig is gebleven, (530) En op het bedt van eer verloren heeft syn leven, Soo ging ’t Ulysses ook: ’t herdenken van de pyn Die hy geleden hadt, deedt hem weêr droevig syn. Soo ras Antinous hem sag soo bitter schreijen, Heeft hy Demodocus geboden uit te scheijen. (535) En seide ’t is genoeg: uw sang verwekt verdriet, In onsen Vremdeling. Dat is myn meening niet. Men moet door goet onthael vervroilyken syn gasten, Niet op voorgaende leet in hun gedachten tasten. Hy heeft belang, naer ’t schynt, in ’t geen gy hebt vertelt, (540) Dat syn ontroert gemoet weêr heeft op nieuw ontstelt. Voort sprak hy, waerde gast, laet eindelyk ons weten, Van waer gy komt, hoe dat uw Ouders syn geheten: Wat naem gy selver hebt, eu-ooknw Vaderlant: Segt alles oogeveinst, weêrhoudt met uw verstant. (545) Wilt onse onwetenschap dan langer niet gehengen, Op dat myn vaertuig mach u veilig derwaerts brengen. Want, eer dat gy vertrekt, moet ik u doen verstaen, Dat ieder schip van my weet waer het heên moet gaen, En sonder roer of loots, of in syn vaert te seilen,: (550) Kan het van selfs de kust, daer ’t wesen moet, bezeilen: Maer ’t heugt my, dat aen my myn Vader heeft gesegt, Dat het Neptnnus spyt, en op de lever legt, Dat den Pheäciers dit voorrecht is gegeven, En sy door syn gebiet alleen soo veilig dreven. (555) Doch dat daerom een schip, het geen een Vremdeling, Op die bysondre wys, na huis toe voeren ging, Gelyk hy hadt gedreigt, daerom sou schipbreuk lyden, Nadien het op de zee de klippen niet sou myden. Dit was Nausithous, die het my heeft vertelt, (560) Door Godspraek in die tyt door hem gehoort, gemelt. Maer edelmoedig Vrient wilt ons noch laten hooren, Hoe dat gy hebt uw weg op ’t woeste meir vedoren? [p. 123] Waer dreef u ’t onweêr heên? wat Volk hebt gy ontmoet, Was het omenschelyk, of tegen Vremden goet? (565) Seg ook wat u bedroeft kon in uw selven maken, Soo ras men ’t ongeluk der Grieken aen quam raken. Dat overkomt den mensch door Goddelyke hant, Op dat de Dichtkunst sou doen blyken haer verstant, En den nakomeling in preutsche vaersen leeren, (570) Wat ons voordeelig is, of door gevolg kan deren. Heeft Trojen u gekost, eer dat het over ging, Een Vader, Broer of Neef, die daer de doot ontfing? En neffens duisenden aldaer is overleden, Of een getrouwe Vrient van aengename zeden? (575) Waer in gy wysheit vondt en ongemeen verstant: Dien mist men al soo noô dan eenig bloetverwant. Einde van het achtste Boek.
Soo dat hy moest voldoen ’t verlangen van den Koning. Des hy ving aldus aen, gy die te boven gaet De Koningen* in macht en wetenschap van staet. (5) Vermaerde Alcinous, ’t syn aengename saken, ’t Aenhooren van een stem, die hert en ziel kan raken, Waer meê Demodocus ons straks begunstigt heeft, Van alle Sangeren d’uitstekenste die leeft. Een Koning, na my dunkt, kan nergens mêer om wenschen, (10) Als dat hy maken mach gelukkig alle menschen. Wat is het heerelyk dat men in syn gebiet, Door alle huisen vreugt en gasterijen siet! De tafels wel gedekt, de schotelen geladen, Met lekker vleis en vis, gesoden en gebraden. (15) De bekers opgevult met d’alderbesten wyn, En singende onder een de Burgers vroilyk syn. Maer waerom hiet gy my, dat ik u sou verhalen? Myn leven en bedryf, vol tegenspoet en qualen. Gy syt niet wel bedacht: mits gy nu syt verheugt, (20) En dese kennis sal verminderen uw vreugt. Doch ik sal u voldoen. Voor eerst moet gy dan weten, Dat ik, door die my kent, Ulysses wert geheten. [p. 125] De Vorst Laërtes Soon, wiens ouderdom men eert. ’k Heb Ithaca voorheên als Koning geregeert: (25) Maer seder dat ik my na Troijen heb begeven, Daer ik veel saken heb door list en moedt bedreven, Is de Fortuin gedraeit. Nu vinde ik overal, Behalven hier alleen, geduerig ongeval: ’t Herinneren daer van berooft my schier van sinnen. (30) Waer sal ik myn verhael voleinden! waer beginnen! Ik vang dan aen, op dat het wesen mach een bant, Van gastvryschap voortaen, van uw Ryk met myn Lant. Hoe ver het uw van ’t myn is door de zee gescheiden, Die kan al evenwel ons tot malkandren leiden. (35) ’t Gebergt van Neritus met boomen dicht geplant, Dekt voor de Noordewint de kusten van myn Lant. Daer men veel klippen vindt, die het rontom bevryden; Soo dat geen vyant ons met voordeel kan bestryden. ’t Heeft een gesonde lucht te heet noch ook te kout, (40) Die d’ingesetenen lang in gesontheit hout. Zamos, Dulichium, Zacyntus vol van boomen, Eilanden, daer de zee syn golven om doet stroomen, Syn bueren van het myn, dat ik vooral bemin, En noit, soo lang ik leef, sal setten uit myn sin. (45) Calypso de Godin socht my by haer te houwen, Door veel aenlokselen, en wilde met my trouwen. Circe de Toveres die soo veel kunsten kan, Heeft ook aen my gevraegt of ik wouw syn haer Man. Maer vruchteloos, sy kon my daer toe niet bewegen: (50) Myn Vaderlant heeft my soo seer aen ’t hert gelegen, Dat ik het hooger acht, wat voordeel men my biedt, Als eenig vremt gewest, daer men meer lust geniet, ’t Is tyt nu dat ik u myn rampen ga vertellen: Als ik van Troijen week, met al myn metgesellen, (55) En naeuwelyks myn vloot het anker hadt gelicht, Soo dat ik Ilium verloor uit het gesicht, Toen heeft ons Jupiter een onweêr toegesonden, Of Eolus gelyk syn winden hadt ontbonden. [p. 126] Waer door wy syn am ’t lant Ciconien gejaegt, (60) Daer ik den Oorlog heb kloekmoedig meê gewaegt. ’t Is over Ismarus een groote stat gelegea, En heb het eindelyk in myn gewelt gekregen, Geplundert, en daer uit gedragen groote buit: Daer dikmael onder ’t Volk oneenigheit uit spruit. (65) Maer ’k heb dien rechtelyk doen onder hen verdeelen, En liet hen, dat elk weêr naer boort sou gaen, bevelen. Maer door ’t geluk verblint heeft men my niet gelooft, Myn last wiert niet volbracht, elk leefde na syn hooft: Sy maekten goede çier, maer moesten ’t duer bekoopen, (70) Als sy ver van het strant het velt syn ingeloopen. Want de Ciconiers, door vrienden bygestaen, Syn op ’t verstroide Volk eerlang gevallen aen, En hebben het vervolgt met houwen en met steken, Dat vluchtent na de Vloot is weêr te rug geweken. (75) Ik heb het soo ’k best kon, in ordening gestelt, En socht te wederstaen ’t vyandelyk gewelt. ’t Gevecht ging hevig aen, nadien de hullep benden Sterk waren, en de kunst van Oorlog beter kenden. Sy dreven ons te rug den degen in.de hant, (80) Wy vochten dapperlyk, en boden tegenstant, En hebben ons geweert, soo lang de Son bleef schynen: Maer kregen het te quaet, als’t licht quam te vendwynen Ses maets van ieder schip syn in ’t geveeht gedoodt, De rest heb ik gebergt op d’overloop der Vloot. (85) Ik heb der dooden naem. hoe* haestig dat wy waren, Doen driemael roepen uit, eer ik ben afgevaren, Op dat het strekken mocht tot hunner zielen rust. Toen stak ik weêr in zee, verlatende de kust, Daer op heeft Jupiter een onweêr op doen komen, (90) Soo duister, dat het ons heeft het gesicht benomen: De Noordewint heeft ons in onsen loop gestoort, Het wandt viel, afgerukt met stengen, overboort. Wy hebben van de mast de zeilen neêrgestreken, Uit vrees dat die de wint aen stukken soude brekea. [p. 127] (95) En raekten door de kracht der roeijers op een ree, Waer in wy syn ontvlucht het woeden van de zee. Twee dagen liepen door met splitsen en met knoopen; Als ’t onweêr was bedaert, syn wy weêr uitgeloopen. De lootsen stevenden recht na het Vaderlant, (100) En kregen Malea haest op de rechterhant. Maer syn door Boreas gewelt te rug gedreven, Ver van Cythera heên, waerom wy swerven bleven, Tien dagen, als myn Vloot de kust bevaren heeft, Der Lotophagiers, Volk dat van bloemen leeft. (105) Waer op ik door myn maets heb water laten halen. Doch ik had hen belast dat sy niet moesten dralen: Maer ondersoeken gaen, wat Volk dat lant bewoont, Het geen hun wel ontflng, en vriendschap heeft getoont. Sy lieten aen myn maets van Lotos bloemen eten, (110) Die hebben ’t Vaderlant en ons daer door vergeten. Sy wilden niet meer scheep, noch na hun makkers gaen, Soo wel stont hen die spys, en dese lantstreek aen. Maer ik sondt sterke mans, die hen daer gingen vinden, En dreven weêr na boort, daer ik hen vast deedt binden. (115) En op dat niemant mocht daer proeven van de vrucht, Soo ben ik weggeroeit, en ’t ongemak ontvlucht. De winden dwongen ons daer naer weêr in te loopen, Aen de Barbaersche kust der woedende Cyclopen. ’t Is een hovaerdig volk, dat na geen wetten leeft, (120) Maer aen de voorsorg sich der Goden overgeeft. Sy planten nimmermeer, noch syn gewoon te saeijen, Het koren wast van selfs, sy hoeven ’t maer te maeijen. De vruchten syn hun spys, die’t aertryk wassen doet, Al wert het niet gebouwt, het geeft in overvloet. (125) Sy breken noit hun hooft met de gemeene saken, Maer leven op ’t gebergt, daer sy voor inval waken. Spelonken syn hun huis, daer ieder in regeert, Syn Vrouw en Kinderen, gelyk hy selfs begeert. Want d’eene heeft daer niets op d’anderen te seggen. (130) Men vindt niet ver van daer een klein eilantje leggen, [p. 128] Het geen ik in ’t gesicht der haven heb ontmoet, Dat niet als boomgewas en wilde geiten voedt. De Reusen hebben daer noch niet in konnen raken, Om dat dit lompe Volk geen Schepen weet te maken. (135) Als andre menschen doen, die voegen samen hout, Soo dat daer door een Vloot wert door de kunst gebouwt. Schoon dat sy door de zee syn ver van een gescheiden, Sy weten middelen vernuftig te bereiden, Om met malkanderen in vriendschap om te gaen: (140) En door de Koopmanschap d’een d’ander by te staen. Dat ’t eene Lant ontbreekt, kan ’t dus van ’t andre trekken, ’t Geen onderlinge winst aen beide kan verstrekken. De Reusen hadden lang in ’t eilant post gevat, Soo geen Scheepstimmerman aen hen ontbroken hadt. (145) Wy hebben ’t aengedaen, en vruchtbaer het gevonden, De Nymphen hebben ons veel geiten toegesonden; Myn volk ging met den boog die schieten op de jacht, Waer van het negen stuks heeft voor elk schip geslacht. En is de goede vangst na boort toe komen slepen, (150) Myn welbemande Vloot bestont uit twalef schepen. Het wiltbraet wiert bereidt, wy hadden goeden wyn, Soo dat ons niets ontbrak om vroilyk meê te syn: Waerom wy, tot den nacht, aen tafel syn gebleven, En hebben welgevoedt tot slapen ons begeven. (155) Als ’t licht wiert heeft aen ons het eilant sich vertoont, Dat door de woedende Cyelopen wert bewoont. Waer op ik by malkaer myn makkers liet vergaren, En seide aen hen, ik wil met een schip derwaerts varen. Op dat ik weten mocht wat Lantaerd men daer vondt. (160) Gy, wacht my hier, en smyt het anker in den gront. Soo ras ik was aen lant met twalef maets gekomen, Vondt ik niet ver van daer een grot omringt met boomen, Waer uit gebleet van Veê straks in onse ooren klonk, Dies ik na binnen ben gegaen van de spelonk. (165) ’k Heb met verwondering de ruime plaets doorkeken, Daer in veel schiklykheit is overal gebleken. [p. 129] Hier korven vol van kaes, daer lammers in een hok, De geiten daer van afgescheiden met een stok, De melk en stremmelis in reingewassen vaten. (170) Myn makkers baden my die woning te verlaten, Meêpakkend’ kaes en veê, te vlieden na myn schip, ’k Wouw Polyphemus sien, eer ik verliet de klip. Dit was een monsterdier dat men geen mensch kan heten, Soo hoog gelyk een berg, die niet is af te meten. (175) Hy was niet in het hol maer met syn veê na ’t velt, Dat hy weêrkomende heeft een voor een getelt. Intredend heeft hy ’t hol met sarken toegesloten, Die twintig sterke mans niet open konden stooten. En smeet een dracht droog hout ter neêr met sulk gedruis (180) Dat het deedt daveren het onderaertsche huis. Wy waren in de knip, en syn by na besweken: Myn makkers liepen weg en gingen sich versteken. Hy melkte selfs syn veê, dat volle spenen hadt, En ’t suivel wiert gedrukt in een rein aerde vat, (185) Waer in het, met een schuim, uit d’uijers is gesprongen, Als hy dat hadt gedaen, heeft hy weêr kaes gewrongen: De wei, die daer uit droop, heeft hy tot drank bewaert, En daer na vuer gemaekt. Toen wierden wy vervaert, Om dat het lichter wiert: dies hy heeft ons sien leggen, (190) In hoeken hier en daer. En hy begon te seggen, Wat Volk syt gy, dat ik hier onverwacht ontmoet? Van waer uw komst? wat is ’t dat u hier komen doet? Is het de koopmanschap? of om myn goet te stelen? Neen, heb ik hem gesegt: maer om u meê te deelen, (195) Van d’alderbesten wyn, dien gy hebt oit gesmaekt, Dies hoeft het niet, dat gy des u bekommert maekt. ’t Was van dien wyn, dien my door Maro was gegeven, Als ik tot Ismarus geborgen hadt syn leven, Toen het geplundert wiert, waer van hy wiert verschoont (200) En heeft syn dankbaerheit door dese gift betoont. Waer van hy vullen lier tot twalef lere sakken, Die ’k in myn vaertuig deedt, met acht talenten pakken, [p. 130] En een vergulde kop, aen my door hem vereert, Mits ik hadt van syn Vrouw en kroost ’t gewelt gekeert. (205) Soo ras als de Cyclôp hadt van dien wyn gedronken, Waer van ik hem een kroes hadt boordevol geschonken, Sprak ik hem aldus aen. ’t Syn Grieken die gy siet, Die d’overwinnaers syn van het Troijaens gebiet: En ’t speeltuig syn geweest lang van de woeste baren, (210) Als wy na ’t Vaderlant besochten weêr te varen. Maer ’t onweer heeft myn schip op dese kust gejaegt, Ik hoop dat onse komst niet aen uw oog mishaegt, En dat gy gastvryschap als vrient ons sult bewysen, En wy het goet onthael genoten sullen prysen. (215) Denk dat ’er Goden syn, die sien het geen gy doet. Maer ik heb niet beweegt dat onversaegt gemoedt. In tegendeel, hy heeft twee maets van my gevonden, Die hy heeft als een vraet onmenschelyk verslonden. En seide, Vremdeling hoe syt gy soo verkeert! (220) Meent gy dat een Cyclôp de Goden vreest of eert? ’k Geef niet om, Jupiter, noch ook om d’andre Goden, Wy hebben in dit lant hun bystant niet van nooden: Die niet soo sterk ak wy, noch ook soo machtig syn. Des achten wy die niet. Maer geeft my noch eens wyn, (225) Heeft hy daer op gesegt: en sonder sich t’erbermen, Greep hy twee makkers weêr van myn gevolg, in d’ermen: Die tegens syne borst met sulke kracht hy wrong, Dat hen ’t geronne bloet uit neus en monden sprong. Van hun gekneusde hooft ging hy de leden scheiden, (230) En tot syn avondmael in stukken die bereiden. Daer hy syn holle maeg me vulde soo verwoet, Gelyk een grage leeuw met jonge geiten doet. Hy liet niets overig van vlees noch ingewanden, En ’t halfgebraden bloet droop van syn mont en tanden. (235) Ik schrikte als ik het sag. Vrees niet heeft hy gesegt, Het is uw beurt noch niet, ’k spaer u voor ’t laest gerecht. Eer dat ik aen u kom, moet gy my kennis geven, Waer dat uw ander Volk en vaertuig is gebleven. [p. 131] Ik merkte, dat hy dit gevraegt hadt tot een list, (240) Dies ik niet seggen wouw het geen ik daer van wist. Die my bedriegen wouw, dien heb ik weêr bedrogen, Dies ik hem heb betaelt, antwoordend, met een logen. Neptunus, wiens gewelt het aertryk beven doet, En my vervolgt, sprak ik, met ramp en tegenspoet, (245) Heeft eindelyk myn schip, verdubbelend, syn plagen, Op klippen voor uw lant aen spaenderen geslagen. Het Volk, dat daer op was, is in de zee vergaen, Behalven die gy hier, benevens my siet staen. Wy swommen na het lant, maer die niet swemmen konden, (250) Syn vol van ’t siltig nat gesonken na de gronden. En soo ras als de Son gedroogt hadt ons gewaet, Ben ik in dit verblyf geraekt op hoop van baet. En nademael dat gy myn naem begeert te weten, ’k Wert Niemant overal van ieder een geheten. (255) Een wondèrlyke naem, die ’k van myne Ouders kreeg, Op myn geboortendag: na welk verhael ik sweeg. Nadien ik aen den Reus syn oogen konde merken, Dat de gedronke wyn in hem begon te werken. Die suisebollende viel op den gront ter neer, (260) En snorkte als het geluit van een benarde Beer. Syn leden uitgestrekt, in ’t midden van syn schapen, Sag ik hem, door den drank, verwonnen, hartig slapen. Ik hadt hem door myn swaert, dus leggent wel gedoodt, Maer dan hadt ik geen kans te raken uit den noot: (265) Mits met een halve rots den ingang was gesloten, Die het onmooglyk was, met myne maets, t’ontblooten. Minerva stont ons by in dese twyffeling, Waer van ik, in myn geest, weer goeden raet ootfing. Ik heb een. lange spar sien staen omtrent de wanden, (270) Die heb ik hart gemaekt in ’t vuer dat noch bleef branden: En als de punt daer van gescherpt was door myn swaert, Naer dat myn Volk en ik die hadden aengevaert, Wiert met dat gloeijent hout het oog hem uitgesteken, Soo dat hem door de pyn het hert begon te breken. [p. 132] (275) Dies hy om bystant riep met ysselyk geluit. Wy weken van hem af, hy trok de spar daer uit: Het bloet quam uit de wont, als uit een bron, geloopen, En rontom de spelonk verschenen de Cyelopen, Genadert op ’t geschreeuw, en hebben hem gevraegt, (280) Wie heeft u quaet gedaen, dat gy soo droevig klaegt? Helaes! heeft hy gesegt, ’t is Niemant. Sy bedrogen, Door ’t dubbelsinning woort, syn weêr te rug getogen En seiden, is ’t een quael die Jupiter u sendt, Is ’t best, dat gy voortaen u tot Neptunus wendt: (285) En roept uw Vader aen, wiens bystant gy moet wachten; Wy konnen door ons hulp uw pynen niet versachten. Ik grimmelachte als ik hun dwaling hadt gehoort, Om dat sy niet den sin verstonden van dat woort. De Reus is tastende na d’ingang toe geweken, (290) Dien hy heeft opgemaekt, en d’armen uitgesteken, Op dat hy grypen mocht, die daer socht uit te gaen, Maer ik heb, ’t geen hy hadt versonnen, haest verstaen. Des heb ik my bedacht om iets in ’t werk te stellen, Dat hem beletten mocht myn maets of my te knellen. (295) Want die door ongeluk waer in syn hant geraekt, Gelyk als d’anderen, hadt haest syn ziel gebraekt. Men krygt vernuft wanneer men ’t leven moet bewarenr. Ik sag dat onder ’t vee veel sterke rammen waren, Waer van ik drie aen drie vast aen.malkandren bondt, (300) En onder aen den buik, van- die in ’t midden stont, Hechte ik een van myn maets. En by gebrek van touwen, Heb ik daer toe den bast van wilgenrys gevouwen. Dit deedt ik ook voor my; doch koos den sterksten ram, Die ’k om de middelen met bei myn armen nam, (305) Waer van de wolge vacht myn handen kon bedekken. Als Polyphemus liet syn veê na buiten trekken, Hoewel hy ’t op den rug, in ’t uitgaen had betast, Noch wiert hy niet gewaer wat onder ’t lyf was vast. Myn ram was d’achterste, dien heeft hy aengesproken, (310) En seide, myn lief beest wat heeft u doch ontbroken? [p. 133] Dat gy de leste syt die nu de koi verlaet, Daer gy gemeenelyk voor uit te velde gaet. En de gewoonte hebt myn kudde in ’t gras te leiden, Nadien u is bekent waer syn de vetste weiden. (315) Die ’t eerst in ’t water springt, ais men de kudde wast, Hoe komt het dat gy nu niet wel hebt opgepast? Is ’t om dat gy gelooft, dat ik u niet kan hoeden? Die my soo jammerlyk hebt uit myn oog sien bloeden. Een afgerechte guit, helaes! die Niemant heet, (320) En syn ondeugent Volk, syn oorsaek van myn leet. Die hebben my ’t gesicht verradelyk benomen: Wee hen! soo sy daer naer oit in myn handen komen. De schelmen hadden my de sinnen dol gemaekt, Door lekkren wyn, waer door ik ben in ’t slaep geraekt. (325) Ach hadt u de Natuer vergunt te konnen spreken! En dat gy seggen kost waer dat sy sich versteken. Soo dat ik Niemant vondt, dien ik sou, met vermaek, Verscheuren van malkaer, en suipen ’t bloet tot wraek, Tot troost van myn gemoedt, hoe seer het is verbolgen. (330) Dit seggend liet hy ’t beest den hoop van d’andren volgen. Ik, die terwyl aen ’t lyf van den Belhamel hing, Dien hy soo lang hielt staen, was vol bekomniering. Dus syn wy, door die list, uit de spelonk geslopen, Het geen wy nauwelyks te voren dorsten hopen. (335) Soo ras wy daer van daen syn een stukweegs geraekt, Heb ik myn banden eerst, toen van myn maets geslaekt. De vetste lammeren, die by de kudde waren, Heb ik doen op een hoop uit d’anderen vergaren, En dreef die na myn schip, dat noch voor anker lag. (340) En ons behoudenis met groote vreugde sag. Maer als ons medemaets het ongeluk verstonden, Der genen, die de Reus moordadig hadt verslonden, Betreurden sy hun lot. Wy raekten weêr in zee Doch eer ik noch verliet die hatelyke ree, (345) Riep ik dat monster toe, dien ik sag met verblyden, Een gruwelyke pyn door syne blintheit lyden. [p. 134] De Goden straffen u, die gy soo weinig acht, Omdat gy, tegens ’t recht, myn maets hebt omgebracht: Die gy, na het gebruik, als gasten moest onthalen, (350) En hebben, door myn hant, u laten dus betalen. Die woorden tergden hem, dies smeet hy na myn schip, Een afgehouwen sark van ’t bovenst van een klip. Die vallend daer by neêr heeft het te rug gestooten, Als of het nieuwen vloet had uit de zee genoten, (355) Die ’t na de klippen dreef. Ik kreeg iets in de hant, Waer door ik het met kracht afhieldt van ’t harde lant. En heb myn maets vermaent, dat sy sich moesten spoeijen, Om ras uit het bereik van dat gevaer te roeijen. Sy baden, dat ik hem niet meer beschimpen wouw, (360) Of dat hy andersints meer steenen werpen sou. Uit vrees dat eenigen daer van in ’t vaertuig vielen, Wier swaerte sou het schip doen sinken en vernielen, Maer te vergeefs: ik was op hem te seer verstoort, Dies voer ik evenwel in het verwyten voort: (365) Barbaer heb ik gesegt, als iemant u sal vragen, Wie dat tot blintheit heeft het oog u uitgeslagen? Segt dat Laërtes Soon Ulysses het u deedt, Die langer u niet vreest, schoon gy de schennis weet. Hy schreeuwde weêr op nieuws soo ras als hy dit hoorde, (370) Soodanig of ik hem het oog toen eerst doorboorde. ’t Is nu vervult, riep hy, het geen my was voorseit, Dat my de blintheit was, door ’t Nootlot, opgeleit: En dat Ulysses my sou dat verdriet doen lyden, Soo dat ik overal moest syne ontmoeting myden. (375) ô Soon van Eurymus! dat ik ’t Orakel weet. Is door u Telemus, gy syt een waer Profeet, Maer myne inbeelding was, dat het een Helt sou wesen, Die sich door syn gedrag en grootheit sou doen vreesen, Seer schoon van aengesicht, kloek, sterk, en wel gemaekt, (380) En het is maer een dwerg, wiens leelykheit men laekt. Ik bidt u kom weêr hier Ulysses, wilt ontfangen De gift van gastvryschap, die ’k u beloof te langen. [p. 135] Voor u sal ik om gunst Neptunas roepen aen, Dat hy geduerende de reis u by wil staen. (385) Hy, die myn Vader is, kan my, wil hy, genesen, Hy heeft my teekenen van gunst altyt bewesen. Vleit u niet dat uw oog sal immer syn herstelt, Cyelôp, riep ik hem toe. Hadt ik u doch gevelt! En ’t leven te gelyk met het gesicht benomen, (390) Soo waert gy rechtevoort in Plutos ryk gekomen. Dit maekte hem soo boos, dat hy Neptunus badt, En seide, indien ik u tot Vader heb gehadt: Wilt aen Ulysses dan de wederkomst beletten, Of in syn weg na huis veel hinderpalen setten, (395) Soo ’t Nootlot heeft beraemt, dat hy daer komen moet, Vervolgt hem, op syn reis, met ramp en tegenspoet. Soodanig dat hy noch veel jaren om moet swerven, En van syn medemaets den laetsten eerst siet sterven. Dat op een uitheems schip tot Ithaca geraekt, (400) Hy vindt syn huis beroert, syn rykdom opgemaekt, En als een bedelaer met slecht gewaet behangen, Hern niemant van syn Volk wil kennen noch ontfangen. Toen heeft hy van een rots een halve klip geklooft, En heelt die twee driemael geslingert over ’t hooft, (405) Gewurpen na myn schip, hadt hy het konnen raken, Het waer gedaen geweest met ons verloopen saken. Waer achter met gedruis de rots in ’t water viel, Dat, daer door aengeset, gaf vaert aen onse kiel, Na ’t eilant, daer de Vloot bleef op ons weêrkomst wachten: (410) Wy gingen op het lant gesamentlyk vernachten. En trokken op het lant ons vaertuig uit de zee, Verdeelden onder een het meêgevoerde veê, En maekten goede çier ten koste der Cyelopen. De ram waer onder ik was uit het hol gekropen, (415) Wiert my gesamentlyk door al het Volk vereert, Het eenigste dat ik hadt van den buit begeert, Om hem aen Jupiter dankseggende op te dragen. Maer door dese offerhant kon ik hem. niet behagen: [p. 136] Nadien hy middelen in syn vernuft besloot, (420) Waer door hy naderhant sou doen vergaen myn Vloot. Des morgens als ik hadt het daglicht weêr vernomen, Deedt ik weêr in het boort myn metgesellen komen. Die namen uitgerust de riemen in de hant, Dies wy daer door ’t gesicht verloren van dat lant: (425) En sneden met de kiel door ’t schuim der holle baren. Verheugt in ’t hert dat wy de doot ontkomen waren, Hoewel die vreugde was gemengt met het verdriet, Dat ik naer het gevaer veel makkers achter liet. Einde van het negende Boek.
Een eilant inde zee, doch dry vend op de stroomen: Daer Eolus regeert, der Goden gunsteling. ’tHeeft binnen om sig heen een kopre muer tot kring: (5) Die buiten met een reeks van klippen is besloten, Daer schepen menigmael sich op aen stukken stooten. De Soon van Hippotes hadt, by de Koningin, Ses Dochters en ses Soons, een talryk huisgesin. Die met de Broeders heeft hun Susters laten trouwen, (10) Om door dien dubblen bant de liefde t’onderhouwen. Die leefden met malkaer. in een gestage vreugt; Men rook jn het Paleis een lucht die ’t hert verheugt. De dag wiert doorgebracht in sang en gasteryen, In snarenspel en dans, die het gemoedt verblyen. (15) En ’s nachts ging ieder paer, gestrengelt hant aen hant, Sich leggen tot de rust op een sacht ledekant. Wy quamen in het Hof, en wierden wel ontfangen: De Koning liet aen ons aenstonts verversing langen. En heeft van my gevraegt, hoe dat men Troijen won? (20) Hoe de belegering van dese stat begon? Hoe menigmael op ons de Vyant uit quam vallen? Eer dat wy meesters syn geworden van de wallen, [p. 138] Van waer men onderhoudt, tien jaren lang, genoot? En eindetak waar bleef, daer na, de Griekse Vloot? (25) Als ik op alles hen genoegen had gegeven, En dat ik was een maent in het Paleis gebleven, Versocht ik, dat ik mocht weêr vorderen myn reis. Hy heeft my toegestaen myn redelyken eis: En seide, op dat gy moogt geen ongelukken vinden, (30) Geef ik u desen sak gevult met al de winden, Die te geweldig syn. Want hy heeft in syn macht, Van dese onstuimigen te matigen de kracht, Een gift door Jupiter aen Eolus geschonken. En als ik met hen hadt den afscheitswyn gedronken, (35) Heeft hy selfs in myn schip den leren sak gebracht, En heeft het, boven dien, met onderhoudt bevracht. Aen Zephyrus alleen, die my sou konnen baten, Heeft hy den vryen toom, tot blasen, toegelaten. Onse eige: dwaesheit heeft het hem daer na belet. (40) Want als die hadt ons reis tien dagen voortgeset, En dat wy ’t Vaderlant al kregen in onse oogen, Door moeiheit afgemat wiert ik tot slaep bewogen. Want ik hadt selfs het roer gehouden in de hant, Op dat ik eerder mocht geraken in myn lant. (45) Myn makkers, toen ik sliep, die hebben raet gehouwen, Door sotheit aengeset, en kregen het vertrouwen, Dat in dese ossenhuit veel gout of silver stak, En dat het dienstig was, dat men hem open brak. Ulysses, seiden sy, moet wel staen by de Goden, (50) Nadien hy schatten krygt, die hy niet heeft van nooden. Hy was van Ilium gegaen met grooten buit, Nu geeft hem Eolas weêr rykdom in dees huit. Soo dat hy met meer goet tot Ithaca sal komen, Als hy tot desen tocht van daer hadt meê genomen. (55) En echter wy syn arm, die met hem syn gegaen, Schoon dat wy ’t selfde lot steets hebben uitgestaen, En hebben nevens hem gelyk gevaer geleden. Toen hebben sy den sak moetwillig opgsneden. [p. 139] De winden syn daer uit met sulk gewelt geraekt, (60) Dat alles op de Vloot geschudt heeft en gekraekt. Die setten ons te rug van de gewenste haven, Nadien sy niets als storm en vreeslyk onweer gaven. ’k Wiert wakker door ’t geraes en ’t schreeuwen van het Volk, Dat meende te vergaen door ’t bersten van een wolk. (65) Ik hoorde niet rontom als kermen en als kryten, En twyffelde, of ik my niet in de zee sou smyten. Dan of ik met gedult verdragen sou dat leet: Het geen ik eindelyk, naer veel versinning, deedt. Niet luistrend na het geen de wanhoop my mocht seggen, (70) Ben ik op d’overloop van ’t vaertuig blyven leggen: De mantel over ’t hooft, en wachtte daer in af, Of ’t onweêr wat bedaert ons eenige uitkomst gaf. Naer dat wy langen tyt in dootsnoot syn gebleven, Syn wy ’t Eolien weêr op de kust gedreven. (75) Myn makkers konden sich niet troosten in ’t verdriet, Dat door hun gierigheit en sotheit was geschiedt. Wy setten voet aen lant, ik liet de spys bereiden, En naer het middagmael, ben ik van hen gescheiden, Ik ben na ’t Hof gegaen, door een der maets verselt, (80) Beneffens een Heraut, die my heeft aengemelt, Terwyl ik op den voet was van de poort geseten.- Gekomen in de zael, sag ik den Koning eten; Aen syne linkerhant hadt hy de Koningin, En voorts sat om den dis het gantsche huisgesin. (85) Die met verwondering begonden my te vragen, Wat reden dat ik hadt, dat sy my daer weêr.sagen? Heb ik, sprak Eolus u niet ter hant ghestelt, Het geen gy tot de reis hadt noodig, droevig Helt? Daer aen, heb ik gesegt, heeft het my niet ontbroken: (90) ’t Is Morpheus die door slaep my d’oogen heeft geloken, En van myn eigen Volk het schandelyk verraet, Die d’oorsaek syn geweest van ’t onverwachte quaet. Dies keer ik my weerom tot u myn trouwe Vrinden, Op hoop dat ik van u sal nieuwe bystant vinden, [p. 140] (95) In myn verlegentheit, dat ik noit hadt gedacht. Ik bidt u staet my by, gy hebt het in uw macht. De Goden sullen u voor dese weldaet loonen; En wilt myn moeilykheit, door gastvryschap, verschoonen. Sy swegen alle stil, en spraken niet een woort: (100) De Koning toonde my, dat dit hem hadt verstoort; En seide, ’k wil dat gy myn eilant sult verlaten, Mits het gebleken is, dat u de Goden haten. Gy moet een booswicht syn, die staeg door ongeval, Waer dat gy henen gaet, vervolgt wert over al. (105) Ik sou, stont ik u by, voor ’5 Hemels straffen duchten, Soo dat ik u beveel uit myn Paleis te vluchten. Wy hebben dit gedaen, hoe qualyk ’t ons beviel, Verlatende die kust bedroeft tot in de ziel. Myn volk wiert moedeloos, mits het hadt veel geleden, (110) En na wy tot de reis een gantsche week, besteden, Syn wy by Lamus stat gekomen voor het strant, In Lestrigonien, een groot en vruchtbaer lant. Daer groote menigte van klippen rontom stonden, Dies wy de haven eng, en ontoeganklyk vonden. (115) Myn makkers evenwel syn aen de wal geraekt, Maer ik heb aen een rots myn vaertuig vast gemaekt. Daer boven op ik klom, op dat ik mocht ontdekken, Of ik uit dat gewest kon eenig voordeel trekken. ’k Sag akkers wel gebouwt, en rook heeft sich vertoont, (120) Waer door ik sag dat het door menschen wiert bewoont. Dies ik met een Heraut twee makkers heb gesonden, Die, naer hun wederkomst, my kennis geven konden, Van ’t geen hun van het Volk was onderweeg ontmoet. Sy volgden langs den weg twee karren op de voet, (125) Die hadden eenig hout op het gebergt geladen, En na de stat te rug, met weinig voortgang, traden. Sy sagen daer omtrent een jonge dochter staen, Die water hadt gehaelt, en spraken ’t meisjen aen. En seiden, schoone maegt, wy wilden gaerne weeten, (130) Hoe dat de Koning wert van dit gewest geheten? [p. 141] En wat hy in syn Ryk voor Onderdanen heeft, Van wat voor ommegang, en hoe het Volk hier leeft? Hy hiet Antiphates, sprak sy, het is myn Vader, Daer siet gy het Paleis. Des traden sy wat nader, (135) En vonden aen de poort van ’t Hof de Koningin: Sy schrikten van te sien een wyf als een Reusin. Sy riep haer Man, die sich ging op de markt vertreden, Soo ras hy quam ging hy een van myn maets ontleden: En met hun bloedent vleis deedt hy syn middagmael. (140) De makkers vreesende voor diergelyk onthael, Syn ieder na syn schip tot veiligheit geloopen, De Lestrigoniers vervolgden hen met hoopen. Door ’t ysselyk geschreeuw des Konings aengeset, Die syne tanden hadt op ’t lekker aes gewet. (145) Sy schenen aen ons Volk onmenschelyke Reusen, En quamen onse Vloot met groote steenen kneusen, Van boven het gebergt, soo dat die gantsch verging. Ik kapte van myn schip het touw los met myn kling, Dat buiten lag, terwyl wy binnen hoorden karmen, (150) Het geen myn roeijers deedt kloek rukken, met hun armen, De riemen door de zee: de vrees van te vergaen, Deedt hen, tot schuimens toe, daer meê de golven slaen. Wy raekten eindelyk uit het bereik der steenen, Maer het verlies der Vloot en makkers deedt ons weenen. (155) Die dat boosaerdig Volk gelyk als vissen vong, Als iemant over boort, in ’t water vluchtend, sprong. En nademael de lucht begon wat op te klaren, Syn wy, na Circes lant Aëta, heên gevaren. Vermaert door toovery, de Dochter van de Son, (160) Van stem en aensicht schoon, die hy by Persa won: Een aengename Nymph uit d’Oceaen gesproten, Waer van hy listiglyk den maegdom hadt genoten. Wy traden uit het schip met blyschap op de kust, En hebben afgemat twee dagen daer gerust. (165) De derde, als ik myn swaert hadt op de sy gehangen, Myn spies hadt in de hant, om kondschap selfs t’ontfangen [p. 142] Ging ik de velden in, en mits de gront was plat, Klom ik een heuvel op, van waer ik uitsicht hadt. Toen sag ik uit een bosch van verre rook op trekken, (170) En voelde in myn gemoedt nieuwsgierigheit verwekken, Om daer na toe te gaen; mits ik daer uit besloot, Dat dese Lantstrcek niet van menschen was ontbloot. Maer ik bedacht my weêr, en vondt in ’t wederkomen, Een hart dat dorstig was, en socht na versche stroomen. (175) Terwyl het voor my liep, heb ik het soo gewondt, Door myn schicht achterhaelt, dat het viel op den gront. Ik trok de spies daer uit, en breide met myn handen, Op dat ik ’t om myn hals kon dragen, teene banden. En bracht het aldus scheep, daer ’t neder wiert geleit, (180) En tot ons avontmael door onsen kok bereidt. Het scheen als of een God ons die hulp hadt gesonden, Nadien wy hongerig en in gebrek ons vonden. Maer als door goede çier den honger was vergaen, Sprak ik op dese wys myn metgesellen aen. (185) Wy kennen in dit lant de menschen noch de wegen, Niet wetende of het Oost- of Westwaerts is gelegen. Alleen heb ik gesien, dat het een Eilant is, En dat het is bedekt met bosch en wildernis. Op dat wy dan daer van den toestant mogen leeren, (190) En dat een klein getal ons niet sou konnen deren, Soo moet van ons de helft intrekken ’t eene pat, En.sien of het een vlek kan vinden of een stat. Ik sal het overal als hooftman selfs geleiden. Eurylochus moet sich met d’andre helft bereiden, (195) Om elders heên te gaen. Hen heugde noch het leet, Het geen Antiphates en de Cyclôp hen deedt. Des wierden sy bedroeft, en vingen aen te schreijen, Om dat ik van malkaer de makkers wouw doen scheijen. Sy hebben sich omhelst met sulke tederheit, (200) Of hen een ongeluk aenstaende was voorseit. Soo dat ik ieder rot het lot heb laten trekken, Welk dat van beide sou het Eilant gaen ontdekken. [p. 143] ’t Viel op Eurylochus. Soo dat hy d’eerste kans Moest wagen aen het hooft van twee en twintig mans. (205) In ’t binnenst van een dal is Circes Hof gelegen, Dat ons gesonde Volk heeft in ’t gesicht gekregen: Van hartgehouwen steen is ’t heerelyk gebouwt, Omringt van alle kant met schaduw van een wout. Aen d’ingang lagen sy met schrik dat wolven stonden, (210) En leeuwen, doch die sy niet hebben wreet bevonden. Mits sy ’t bedeesde Volk niet vlogen woedent aen, Maer hebben die gestreelt, en vriendschap aengedaen. Mits de Godin hun aert door kruiden wist te dwingen. Men hooide by de poort bekoorlyk Circe singen, (215) Terwyl sy besich was te maken een tapyt, Van d’alderfynste zy, onslytbaer voor den tyt: Een werk dat een Godin alleen maer toe kan stellen. De brave Polites sei tot syn metgesellen, Ik hoor een vrouwe stem, laet ons daer binnen gaen: (220) De Nymph, als sy hen sag, is aenstonts opgestaen, Sy opende de deur en badt hen in te komen, Eurylochus alleen begon voor list te schroomen, En is niet ingegaen, door achterdocht belet. Maer d’andren hebben sich op stoelen neêrgeset, (225) En gulsich uit een kroes betoovert nat gedronken, Dat Circe hadt bereidt, en hen hadt ingeschonken. Het geen soodanig heeft gewerkt op hun verstant, Dat niemant langer dacht om maets noch Vaderlant. Niets kon hen aengenaem dan dit verblyf meer schynen: (230) Soo dat sy door ’t vermaek verandert syn in swynen. Sy knorden in de plaets van spreken, om hun huit, Van kleederen ontbloot, daer groeiden borstels uit. Sy wierden in een stal ten laetsten opgesloten, En voor hen in een trog syn akels uitgegoten. (235) Het denken bleef hen by, het geen niet over ging, Van iets dat was geschiedt voor hun verandering. Hun leitsman, die dit sag, is daer niet lang gebleven, Maer heeft sich aenstonts weêr naer ons te rug begeven. [p. 144] En na dat hy vermoeit wat adem hadt gehaelt, (240) Is hem uit het gesicht een tranevloet gedaelt. Toen heeft hy van syn maets het selsaem wedervaren, Aen myn verwondert Volk begonnen te verklaren. Als ik dit hadt gehoort, hing ik op sy myn swaert, En heb een werrepschicht kloekmoedig aengevaert, (245) Om te verdedigen myn selven, was ’t van nooden: En heb, niet afgeschrikt, Eurylochus geboden, Dat hy my wysen sou den weg die derwaerts leidt. Maer hy viel my te voet, en heeft tot my geseit: Ach! edelhartig Vorst, laet varen die gedachten, (250) En voor die tooveres wilt u voorsichtig wachten. Sy heeft bekoringen die niemant wederstaet: Wy sien u nunmer weêr, soo gy daer henen gaet. Laet my ten minsten hier, ’k heb eens myn maets verloren, Op dat ik naderhant van u mach tyding hooren. (255) Sy sal om uwent wil ons makkers niet ontslaen; Maer u het selfde lot arglistig uit doen staen. Laet ons dan het gevaer, het is noch tyt, ontvluchten. Omarmende myn knien, begon hy weêr te suchten, En bidden andermael, wel seide ik, blyf dan hier, (260) Weest vroilyk op u schip, en maekt daer goede çier. Wat vorder my belangt, de noot wil niet gehengen, Dat ik dit achter laet, dies wil ik het volbrengen: Het is vergeefs dat gy my die vermaning doet. Voortgaende na ’t Paleis, is my Mercuer ontmoet. (265) Gelyk een jongeling in ’t beste van syn leven, Waer wilt gy Vremdeling u dus na toe begeven? Heeft hy tot my gesegt, my nemend by de hant, Gy kent de wegen niet, noch de manier van ’t lant. Gy gaet u dwaesselyk aen Circes list vertrouwen: (270) Uw makkers werden daer als varkens opgehouwen. En staen, met draf gevoedt, hier in een vuile stal, Wilt gy vermeerderen ’t rampsalige getal? Indien gy binnen gaet, sult gy het selfde lyden: ’k Heb met u deerenis, en om u te bevryden, [p. 145] (275) Ontfang dit tegengift, waerdoor gy weit behoedt, Onthoudt myn voorschrift maer, hoe gy ’t gebruiken moet. Als sy den swymelwyn aen u geeft, om te drinken, Laet aenstonts in den kroes van dese kruiden sinken: Soo sal de tooverdrank verliesen al syn kracht, (280) En het wert vruchteloos al wat sy heeft bedacht. Voorts tot bevordering van haer begonnen saken, Soo sal sy met haer roe, u trachten aen te raken. Wanneer sy daer meê slaet, trek dan uw degen uit, En houdt u of gy wouwt haer steken door de huit. (285) Als sy die stoutheit merkt, soo sal sy daer voor vlieden, En sal haer ledekant bekoorlyk aen u bieden. Soo gy verlossen wilt uw makkers, weigert niet, Op dat sy, boven dat, van alles u voorsiet. Maer wilt, den swaren eedt by Styx, haer eerst doen sweren, (290) Dat sy geen lagen sal u leggen om te deren, U niet verwyven sal, noch nemen u den moedt, Als sy de wapenen u nederleggen doet. Als hy dit hadt gesegt, begon hy ’t kruit te plukken, Het geen een menschen hant niet uit de gront kan rukken: (295) Een plant wiens wortel swart seer vast in d’aerde sit, Die Moly wert genaemt, de bloem daer van is wit. Dit was het tegengift het geen ik heb gekregen, En daer op is hy weêr ten Hemel opgestegen. Ik vorderde myn weg, tot ik by Circe quam, (300) Daer ik, al wat Mercuer my hadt voorsegt, vernam. Sy dacht dat sy met my weêr in het werk sou stellen. Het geen sy hadt gedaen met onse metgesellen. Maer door het tegengift is alles haer gemist, Nadien ik onderrecht my wachtte voor haer list. (305) En als sy voor myn swaert begonnen heeft te vreesen, Laet ons, heeft sy versocht, weêr goede vrienden wesen. Gy moet Ulysses syn, Mercuer heeft my voorseit, Dat die door ’t Nootlot eens sou werden hier geleidt. Voor myn betoovering kon noit een mensch sich wachten. (310) Gy moet door.uw verstant besitten grooter krachten. [p. 146] Steek in de scheede uw swaert, ik heb geen quaet in ’t sin, Wy moeten maer alleen gaen koesteren de min, Laet ons door teederheit daer teekenen van geven; En met malkanderen in goet vertrouwen leven (315) Hoe kan ik, seide ik haer, soo lang gy niet herstelt, Myn makkers, die gy noch als uw gevangens knelt? Ik kan niet vroilyk syn, tot dat sulks sal geschieden. Gy sult my te vergeefs uw ledekant aenbieden, Soo lang ik door een eedt niet sa1 versekert syn, (320) Dat gy my naderhant niet brengen sult in pyn, Daer dubbelsinnigheit sal wesen uitgesloten, Mits lichtgeloovigheit myn makkers heeft verdroten. Sy weigerde sulks niet, maer heeft een eedt gedaen, Des ben ik onbeschroomt met haer na bedt gegaen. (325) Viet Nymphen dienden haer, van bronnen en van stroomen, Van het omleggend velt, en van de omstaende boomen. Soo schoon, dat noit een mensch hun aensicht heeft aenschout, Dat niet straks heeft gewenst, daer meê te syn getrouwt. d’Een ging met schoon tapyt de stoelen overtrekken, (330) Een andere begon een silvren disch te dekken, En sette mandekens daer op seer net vergult. Een derde heeft met wyn de kruiken opgevult, En spoelde in sulter nat de gulde en silvre vaten. De vierde heeft op ’t vuer het water koken laten, (335) Sy selfs heeft my geleidt in het bereide bat, En vreef my, tot ik weêr myn kracht gekregen hadt, Die van my, seer vermoeit door arbeit, was geweken: Met riekende olyen heeft sy myn lyf bestreken., En heeft aen my gebracht een kostetyken rok, (340) Dien sy met eigen hant aen myne leden trok. En als ik in haer zael aen tafel was geseten, Beneffens haer geplaetst, versocht sy my tot eten: Maer siende, dat ik niet heb hongrig toegetast, Heeft sy gesegt, gy syt wel smakeloos myn gast. (345) Wat ik heb voorgedient, gy laet het voor u leggen, En ik hoor niet een woort tot vroilykheit u seggen. [p. 147] Gy sit stil vol gepeins, ik weet niet wat u schort: Vreest gy noch ergens voor? soo doet gy my te kort. ’t Waer schandelyk voor my, dat gy niet soudt gelooven, (350) Het geen dat gy my hebt met eeden doen beloven. Godin, antwoorde ik haer, wat mensch soude in myn plaets Syn lustig, als hy siet het lyden van syn maets? De droefheit sal niet eer uit myn gemoedt verdwynen, Voor dat ik hea herstelt sal voor my sien verschynen. (355) Als sy dit hadt gehoort, is sy straks opgestaen, En met haer tooverroe na ’t verkenshok gegaen. Waer meê sy voor haer heên myn makkers heeft gedreven, Die knorden tot die stont, en swynen syn gebleven: Maer als sy daerom heên gegaen was en gekecrt, (360) En elk van hen met salf had uit een pot gesmeert, Soo hebben sy daer door de borstels weêr verlorea, En hun gedaente weêr gekregen als te voren. Maer jonger van gelaet, en schoonder als voorheên, Het sy dat sulks soo was, of dat het ons dus scheen. (365) Sy kenden my terstont, syn om myn hals gevlogen, En schreiden soo van vreugt, dat Circe wiert bewogen: En sei, Laërtes Soon, uitmuntent in verstant, Gaet spoedig in uw schip, en trekt het op het strant, Sluit op in een spelonk, die daer is by gelegen, (370) Uw wapens, tuig, en buit, en wat gy hebt verkregen. En komt dan met uw maets die ginter syn, weêr hier: Sy sullen altemael ontfangen goede çier. Ik heb haer last gevolgt, als ik daer was gekomen, En ’t volk de vryheit heeft van hunne maets vernomen, (375) Soo schreiden sy van veugt en sprongen, als in ’t groen De kalveren, die lang hun moeders missen, doen, Wanneer die naderen. Dus ook myn metgesellen, Terwyl sy hoorden my myn vremt geval vertellen. Myn weêrkormst kon soo seer vertroosten hun verstant, (380) Of sy tot Ithaca reets waren aengelandt. Tot die tyt waren sy bekommert voor myn leven, Myn tegenwoordigheit heeft dese vrees verdreven. [p. 148] Ik sprak hen moedt in ’t lyf, na dat ik hadt verrecht, Het geen my de Godin by ’t afscheit hadt gesegt, (385) En heb belast, dat sy my derwaerts souden volgen. Ach! seide Eurylochus hoe syt gy soo verbolgen? Dat gy met ons wilt gaen, daer Circe ons in een stal, Door toovery herschept in verkens, sluiten sal? Of leeuwen van uw maets en tamme wolven maken, (390) Om hen voor haer Paleis, als honden, te doen waken. Hoe veel heeft de Cyclôp daer van alreets gedoodt! Hoe veel Antiphates gesteenigt op de vloot! Hy meende daer door vrees in d’andren te verwekken, En te doen weigeren, daer heên met my te trekken: (395) Die daer geen swarigheit noch hadden in gemaekt. Waer door myn gram gemoedt aen ’t woeden is geraekt; Ik trok myn degen uit om hem het hooft te klooven, En in syn laffe bloet die blooheit uit te dooven. Maer door myn makkers wiert ’t uitvoeren my belet, (400) Die hebben, tusschen ons toeschietend sich geset: En baden dat ik hem, om ’t maegschap, wilde sparen, En laten, seiden sy, het schip door hem bewaren. Leidt ons waer dat gy wilt, wy sullen met u gaen. Het geen ik weêr bedaert heb eindelyk gedaen. (405) Soo ras ik in ’t Paleis quam de Godin begroeten, Syn de gebleven maets hun makkers gaen ontmoeten: En hebben die omhelst, gekust, en hen verhaelt, Hoe hunne elende was, door goet onthael betaelt. Hoe Circe hen in ’t badt hadt wassen doen en smeren, (410) Door riekende olyen, en schoon gewaet vereeren: Naer dat ik hen verliet, hadt aen den disch geleidt, Daer alle lekkerny voor hen stont op bereidt. De vreugt van sich te sien, drong tranen uit hunne oogen. Waer over Circe my heeft wat op sy getogen, (415) En heeft tot my gesegt, Ulysses moedig helt, Ik weet al wat u heeft op ’t lant en zee gequelt. Maer dat is nu voorby, wilt u tot vreugt begeven, Tot dat gy krachten voelt en moedt in u herleven. [p. 149] Die seer vermindert syn door rampen en verdriet: (420) Ik bidt u dat gy sulks ook aen u maets gebiedt. Laet die door goede çier hun teere droefheit staken, En wy gesamentlyk ons herten vroilyk maken. Door desen wysen raedt syn wy ter neer geset, En hebben in genucht daer een gantsch jaer verlet. (425) Naer dat het een gety naer ’t ander was verdwenen, En dat de Lentezon moi weder quam verleenen, Begonden weêr myn maets te denken om hun lant: En hebben, saemgerot, my daerom aengerandt; Sy seiden, is ’t geen tyt naer Ithaca te keeren? (430) Of wilt gy voor altoos uw Vaderlant onberen? Door dit vermaen wiert ik soodanig aengeport, Dat, soo ras als den dag door d’avont was verkort, En sich myn Volk vol vaek hadt tot de rust begeven: En ik met Circe alleen was in de zael gebleven, (435) My voor haer voeten wierp, en seide haer Godin, ’k Sal uw weldaden noit verliesen uit myn sin: Maer sal daer overal tot uwen lof van spreken. Nu tot de laetste gunst kom ik om u te smeken, Dat ik vertrekken mach. Gy hebt het my belooft. (440) Myn Volk breekt my gestaeg, door hun verlangen, ’t hooft. En selver kan ik niet myn Vaderlant vergeten, Schoon ik voor uw onthael u eeuwig dank moet weten. Een ingebore drift is daer de rede van, Hoewel het in vermaek by ’t uw niet halen kan. (445) ’k Soude onrechtvaerdig syn indien ik wouw beletten, Uw reis, antwoorde sy, daer henen voort te setten. Maer eer gy t’ Ithaca uw Hof aenschouwen sult, Moet noch een tocht door u te voren syn vervult. Gy moet Tiresias in Plutôs ryk gaen vinden, (450) Die sal u van uw lot de duisterheit ontwinden. Al is hy blint, syn geest is echter soo verlicht, Dat hy niet noodig heeft ’t ligchamelyk gesicht, In het toekomende kan hy noch echter lesen. Soo dat hy naer de doodt verstandig noch moet wesen, [p. 150] (455) Dies d’overledenen, by hem, maer schimmen syn. Een voorrecht dat hem heeft gegeven Proserpyn. Die woorden hebben my het hert soo seer verslagen, Dat myne beenen my niet langer konden dragen. Ik viel op ’t ledekant, dat ik heb nat gemaekt, (460) Met tranen, en ik heb myn leven schier versaekt. Na dat ik hadt getoont wanhopige misbaren, En dat ik eindelyk begon wat te bedaren, Wat mensch, heb ik gesegt, is in de Hel gedaelt, Die noch aen de Natuer haer recht niet hadt betaelt? (465) Wat ongesturve loots weet dese kust te vinden? Wie kent den weg? wat eist de Hellevaert voor winden? Laërtes Soon, sprak sy, syt des niet ongerust, Besadigt uw verstant: het Nootlot kent die kust. Maek weêr uw vaertuig klaer, doet daer de mast op rechten, (470) Wilt aen de dwarse ree de zeilen laten hegten, Haelt die tot in den top, laet Boreas begaen, Die sal u dryven voort aen ’t endt van d’Oceaen. Daer is een veilig oort by ’t bos der dorre boomen, Aen Proserpyn gewydt. Als gy dat hebt vernomen, (475) Gaet dan na het Paleis van Pluto daer omtrent, Daer Phlegeton in Styx syn brandent water sendt. En nadert tot de rots alwaer die beide stroomen, Met ongemeen gedtuis tot schrik te samen komen. Maek daer een diepe kuil een el in ’t vierkant groot, (480) Giet daer in driederlei uitstorting aen de doodt. Van honing en van melk moet d’ecrste uitstorting wesen, De tweede alleen van wyn, de derde (naer ’t belesen Der schimmen) van klaer nat uit d’Onderaertsche vloet, Daer wat gemale meel men onder mengen moet. (485) Belooft de dooden dan, als gy sult t’ huis geraken, Dat gy de schoonste queen tot offerhant sult maken. Van al uw Vee voor hen, en stoken noch van hout, Een lykmyt, opgehoopt met silver en met gout. Noch voor Tiresias een swarten ram bysonder, (490) Die van uw gantsche kud’ het hooft sal syn en ’t wonder; [p. 151] Op ’t outer moet door u, het slachtbeest syn geset. Noch offert, als gy hebt geëindigt uw gebet, Een swarten ram en schaep, wier hooft gy om moet draeijen, Na de Erebus, dien gy daer plechtig door sult paeijen. (495) Maer wendt uw oogen af selfs van den Oceaen; Veel zielen sullen daer om henen komen staen, Verhaest u echter niet: laet eerst uw metgesellen, Van ’t Vee dat is geslacht, aftrekken huit en vellen. Verbrant het: en roep dan de Helshe Goden aen, (500) Als Pluto, Proserpyn, en die daer onder staen. Trek dan uw degen uit, om daer door te beletten, Dat sich niet met het bloet de schimmen eer besmetten, Eer van Tiresias gy noch het antwoort weet. Gy sult eerlang tot u sien komen dien Propheet. (505) Die door syn onderrecht aen u den weg sal leeren, Die veilig voor u is, om in uw lant te keeren. Terwyl dat de Godin die woorden tot my sprak, Sag ik den morgenstont, die door de wolken brak. Sy kleede my selfs aen, en quam aen my vereeren, (510) Een aengenaem geschenk van kostelyke kleeren. Selfs schikte sy sich op, een floers hing van haer haer, Van gout en silver was met bloemen haer samaer: Die door een gordel was haer om het lyf gesloten, Of sy van Venus selfs dien hadt te leen genoten. (515) Soo ras ik was gekleet, ging ik door het paleis, Myn makkers wekken op, tot ons aenstaende reis. Ontwaekt, heb ik gesegt, ’t is nu geen tyt van droomen, Het uer van ons vertrek is eindelyk gekomen. De tedere Godin heeft my sulks toegestaen: (520) Sy hoorden met vermaek die goede tyding aen. Schoon sy niet altemael syn in myn schip getreden, Elpenor een van hen, slecht van hoedanigheden, Mits hy noch dapperheit noch groote kennis hadt, Hadt ’s avonts sich vervult met lekker druivenat: (525) En was op ’t dak van ’t huis door soeten slaep bekropen, Hy, door ’t geraes gewekt, wouw na beneden loopen. [p. 152] Maer heeft de trap gemist, daer hy noch hallef sliep, En viel van boven doot, mits hy ter sy den liep, Daer geen beletselen voor ’t nedervallen waren: (530) Dus is syn ziel voor ons in Plutos ryk gevaren. Naer dat ik by malkaer myn makkers hadt vergaert, Soo heb ik ongeveinst myn meining hun verklaert: Dat ik niet regelrecht naer Ithaca mocht trekken, Maer eerst den Acheron sou moeten gaen ontdekken. (535) Om van Tiresias aldaer te vragen raet, Hoe dat ik verder my bevryden mocht van quaet. Sy sidderden van schrik, als sy die tyding hoorden, En kermden of ik hen in ’t sin hadt te vermoorden. Sy trokken uit hun hooft de hairen door verdriet: (540) Maer alles was vergeefs, de tranen hielpen niet. Soo ras ik met myn Volk my heb by ’t schip gevonden, Quam Circe selver daer, en heeft aen ’t roer gebonden, Twee schapen swart van vacht, en is van ons gevlucht, Door haer betoovering verdwenen in de lucht. (545) Wy sagen haer niet meer. Een mensch heett geen vermogen, Als sich een God verbergt, dien na te konnen oogen. Ik raekte scheep, en wiert door ’t kermen niet belet. Want de nootsaeklykheit is d’alderhoogste wet. Eurylochus was selfs niet achteruit gebleven, (550) Maer was syn maets gevolgt, door d’eer daer toegedreven: Hy vreesde, dat het hem sou strekken tot verwyt, Dat hy meer het gevaer als andren hadt gemydt. Einde van bet tiende Boek.
Is ’t vaertuig zeewaerts in van dese kust gedreven: Van mondkost wel voorsien, ook was daer ingebragt, Het offervee, dat moest syn in de Hel geslagt. (5) De voorgenome reis heeft onse maets verdroten; Sy hadden goede çier in Circes Hof genoten: Daerom verlieten sy ’t, met teekenen van rouw, En afkeer voor de plaets, daer ik hen voeren wouw, Sy deden evenwel hun best om voort te komen, (10) En rukten met gewelt de riemen door de stroomen. De winden hielpen hen. Des liep het niet lang aen, Of wy syn aen het endt geraekt van d’Oceaen. Wy hebben in een dag die wytens afgevaren, Door kennis van de loots, en kalmte van de baren: (15) En als het aerdryk was beschaduwt door den nacht, Is ’t vaertuig op het drooge in sekerheit gebracht. Hier wonen in een hoek de Cimmerensche volken, Daer nimmermeer de Son breekt door de swarte wolken, De menschen leven daer gestaeg in duisternis, (20) ’t Sy dat de dag begint, of dat het avondtis; Wy hebben eindelyk de plaetsen ook gevonden, Daer wy de teekenen door Circe van verstonden: [p. 154] En als het offervee was op het lant geraekt, So heb ik myn myn swaert de kuil daer op gemaekt, (25) En alles achtervolgt dat my was voorgeschreven. De schimmen syn niet lang van daer te rug gebleven, Van vrouwen en van mans, van maegden jong en out, Van alderhande slag, gehuwt of ongetrouwt, Van Grysaerts uitgeteert door menigte van jaren, (30) Van Helden in de school van Mars voorheên ervaren, Met wonden in het lyf, gedoodt op ’t bedt van eer, Noch hebbende in de hant het bloedige geweêr. Elpenor, die sich hadt onlangs den hals gebroken, Was d’eerste dien ik sag. Ik heb hem aengesproken. (35) Hoe komt het, seide ik hem, dat gy die syt te voet, U rasser als myn schip hebt herwaerts aengespoet? ’k Was veeg, heeft hy gesegt, de wyn die ’k hadt gedronken, Was d’oorsaek dat ik ben in Plutôs ryk gesonken. Ulysses ’k* bidt u dan, om al wat gy bemint, (40) Om uw Penelopé, Laërtes en uw kint, Dat, naer uw Hellevaert, gy weêrom my sult denken, En aen myn dooden romp een eerlyke uitvaert schenken: Die voor de poort van ’t Hof noch onbegraven legt. Wilt sorgen dat daer wert een houtmyt opgerecht, (45) En laet daer op myn lyk en wapenen verbranden, Soo ras gy wederom in Circes ryk sult landen. Ik weet dat gy van hier daer noch eens komen sult, Vertrekt niet, eer myn beê door u sal syn vervult. Ik vrees, indien dat gy mocht blyven in gebreken, (50) Dat ik op u den toorn der Goden soude ontsteken. ’t Is beter, dat gy daer een grafsteê voor my bouwt, En dat gy myn gebeente en asch daer in vertrouwt: Waer op gy sult myn naem in marmer laten schryven, Op dat ik naer myn doodt, mach in ’t geheugen blyven, (55) Van den Nakomeling. Hang ook myn riem daer aen, Tot teeken van den dienst dien ik u heb gedaen. ’k Hadt derenis met hem, en was soo seer bewogen, Dat my de tranen syn gesprongen uyt myne oogen, [p. 155] Als ik ’t geronnen bloet sag druipen van syn hooft, (60) Dies ik hem, wat hy my versocht heeft, heb belooft. Terwyl ik met hem sprak, liet ik myn degen blinken, En joeg de Schimmen weg, die quamen om te drinken, Van het vergoten bloet, waer na sy greetig syn. Wanneer ik wiert gewaer myn doode Moeders schyn: (65) d’Eerwaerde Anticlea, die ’k noch liet in het leven, Als ik my met myn Volk na Troijen heb begeven. ’k Wiert in de ziel ontroert, haer siende tot my gaen, Onwetend van haer doodt, en schreide traen op traen. Maer schoon myn hart schier brak, en ik wist haer begeren, (70) Heb ik haer van dat bloet stantvastig blyven keeren. Soo lang Tiresias noch niet te voorschyn quam: Wiens hoogverlichte geest ik eindelyk vernam. Ik sag hem in de hant een gulden Schepter dragen. Als hy my hadt gekent, begon hy my te vragen, (75) Waerom ik ’t Hemels licht, en Sonneglans verliet? En by de dooden quam, daer niets is als verdriet. Ach ongelukkige! maer eer ik voort sal spreken, Sei hy, wilt eerst uw swaert weêr in de scheede steken: En wendt uw van den kuil gevult met offerbloet, (80) Op dat ik met een teug mag laven myn gemoedt. Als ik gedronken heb, sal ik u konnen seggen. Al wat het Nootlot u noch verder op sal leggen. Soo ras dit was geschiedt, ving hy ’t Orakel aen; En seide, moedig Vorst, met recht syt gy begaen (85) Hoe gy gelukkig sult tot Ithaca geraken, Het geen Neptunus u beletten sal te naken. Wiens wreveligen haet noch niet is uitgedooft, Om dat gy Polypheem hebt van ’t gesicht berooft. Maer hy kan evenwel u daer van daen niet weren, (90) Gy sult, in spyt van hem, daer echter wederkeeren. Indien gy houden kunt uw makkers in den bant, Als tot Trinacria gy treden sult op ’t lant. Alwaer gy runderen en schapen sult sien weiden, Die van ’t gemeene Vee syn door een gracht gescheiden: [p. 156] (95) Om dat sy door het volk syn aen de Son gewydt. Maekt dat gy selfs en ook uw volk sich daer voor mydt. Indien gy daer aen raekt, en eenigen wilt slachten, Voorseg ik u, dat gy geen weêrkomst hebt te wachten. Maer schipbreuk lyden sult: en of het al geviel, (100) Dat gy behouden mocht, door Goden gunst, uw ziel, Sult gy veel jaren lang elendig moeten swerven, En al uw medemaets, eer gy daer komt, sien sterven. Soo dat gy maer alleen sult hebben dat geluk, Op een geleende kiel, naer armoe, ramp en druk. (105) En selfs in uw Paleis sult gy wanordre vinden: De Vryers van uw Vrouw, die ’t alles daer verslinden, Sult gy, naer tegenstant, verdelgen door het swaert. Neemt op uw hals een riem, en gaet dan landewaert, Tot volken, die de zee noch ook de scheepsvaert kennen, (110) En die sich noit tot sout, in hun gerechten, wennen. Wanneer gy daer ontmoet op uwen weg een man,* Die van u vragen sal, wat draegt gy daer, een wan?* (Dat gy daer wesen moet, geef ik u dit tot teeken) Wilt van uw schouders dan den riem in d’aerde steken. (115) En offert aen Neptuin een schaep, een stier, en ram: Of hy door desen plicht eens tot bedaren quam. Dan sult gy met gemak tot Ithaca weêr raken. Daer gy een offerhant moet voor de Goden maken, Die den Olympus draegt, vergetende niet een, (120) Maer laet uw toestel syn volmaekt en ongemeen. En eindelyk een schicht sal uit de zee opkomen, Daer ’t veege leven sal u werden door benomen. Dies gy door ouderdom sult dalen in het graf, In ’t Koningryk, dat u Laërtes overgaf: (125) Dat gy vol overvloet en weeldrige ondersaten, Dan aen Telemachus uw Soon sult achter laten. Hier sweeg hy. Doch ik heb ten laetsten noch versocht Dat eer hy my verliet ik van hem weten mocht, Waerom myn Moeder my geen kennis hadt bewesen. (130) Die my hadt opgevoedt, en lief gehadt voor desen. [p. 157] Dat is, antwoorde my Tiresias, geschiedt, Om dat toen sy ’t versocht, gy haer niet drinken liet. De geesten, die gy hier siet waren, sullen swygen, Soo lang sy niet een dronk uit dese kuil verkrygen. (135) Sy kennen iemant eerst als haer geheuchenis, Door het gedronken bloet, weêr opgeheldert is. Als ik d’Orakelen hem uit hadt hooren spreken, Is hy den Acheron weêr dieper in geweken. Ik bleef, tot dat ik weêr myn Moeder hadt ontmoedt, (140) Die noch al lustig was, na het vergoten bloet. Als sy gedronken hadt, of sy begon t’ontwaken, Heeft sy my straks gekent, en socht my te genaken. Sy seide al kermende met ysselyk getier, Eer gy gesturven syt, myn Soon, hoe komt gy hier (145) Het is voor levenden beswaerlyk hier te komen, Die van de dooden syn gescheiden door veel stroomen: Selfs door den Oceaen, het einde van ’t Heelal, Een weg daer men ontmoet gevaer en ongeval. Na dat gy Priamus hadt van den Throon doen dalen, (150) Weerkeerende na huis, syt gy geraekt aen ’t dwalen? En hebt de baen gemist door misslag van uw loots, Dat gy vervallen syt in het verblyf des doodts? Daer niets als duisterheit en gruwel is te vinden, Eer dat gy hebt besocht uw Vrouw, uw Soon en Vrinden. (155) ’k Moest weten, seide ik haer, wat my was opgeleit, En ben daer toe geport door de noodsaeklykheit. En daerom kom ik hier om in dees duistre hoeken, Met opset den Propheet Tiresias te soeken: Die my sulks seggen kan, gelyk hy heeft gedaen. (160) Maer waerde Anticlea, seide ik, doe my verstaen, Wat toeval dat het was, waer door gy quaemt te sterven: Was ’t krankheit, of een wondt, die deedt u ’t leven derven? En segt my hoe myn Soon, en hoe myn Vader vaert: De Koninglyke macht is die door hen bewaert? (165) Heeft een geweldenaer sich in den throon gedrongen? Die hen heeft uit de hant den Schepterstaf gewrongen. [p. 158] Wat doet Penelopé heeft sy gelooft myn doodt, Soo dat sy trouwen wil een ander bedgenoot? Of eindigen als weeuw haer overige dagen? (170) En heeft sy voor myn Soons opvoeding sorg gedragen? Myn Moeder sei daer op, uw trouwe Gemalin, Bemoeit sich maer alleen met sorg van ’t huisgesin. En blyft in haer Paleis geduerig opgesloten, Waer in sy menigte van tranen heeft vergoten. (175) Uw Soon is in ’t besit van uw verlaten goet, Verlustigend gestaeg in feesten syn gemoedt, Die het gemeene lant, of Princen doen bereiden. Laërtes is voortaen van Ithaca gescheiden, Komt selden in die stat maer houdt sich op het lant, (180) Daer hy niet heeft tot rust een prachtig ledekant, Maer gaet, dicht by syn haert, op drooge blaren leggen, Uit hartseer, sints hy niets van u heeft hooren seggen. Dat meerder noch den mensch veroudert als de tyt: En daer aen is het ook dat ik myn sterven wyt. (185) Duersame krankheit heeft myn ligchaem niet doen quynen ’t Is niet in ’t graf geraekt door het gevoel van pynen: Daer gaf geen oorsaek toe Dianas sachte schicht, Maer dat ik missen moest uw aengenacm gesicht, En dat ik wist, dat gy leedt veel elent en plagen. (190) Dat kon ik langer niet in myn gemoedt verdragen, Het moederlyke hart besweek door het verdriet: En daerom is ’t dat gy my hier verschynen siet. Ik heb driemael na haer myn armen uitgesteken, Driemael gelyk een damp is sy te rug geweken. (195) Of het een schaduw was, heb ik staeg mis gevat, En of ik maer een droom hadt in myn slaep gehadt. ’k Heb haer geen teekenen van teerheit konnen geven; Daer is een dikke lucht staeg tusschen ons gebleven. Ach! Moeder seide ik haer, met jammerlyk geklag, (200) Hoe komt het dat ik u niet eens omhelsen mag? En dat wy niet met een ons tranen mengen mogen, Heeft my Proserpina, door valschen schyn, bedrogen? [p. 159] Neen Soon, heeft sy gesegt, als’t leven is gedaen, En dat ons vlees en bloet in ’t lykvuer syn vergaen, (205) Is geen bestendigheit meer in een geest te vinden, Soo ras de dood van een komt ziel en lyf t’ ontbinden, Wert in de vlam of d’aerd ’t ligchaemlyk deel verteert, Terwyl het geestlyk deel de siel sich herwaerts keert. Maer gaet soo ras gy kunt weêr ’s Hemels licht aenschouwen (210) En wilt, het geen ik u gesegt heb, wel onthouwen, Op dat gy’t aen uw Vrouw, vertellen moogt met vreugt, Als gy Penelopé hebt door uw komst verheugt. Geduerende dat wy noch met malkandren spraken, Soo heeft Proserpina veel Vrouwen doen ontwaken, (215) Met Dochters nevens haer, van Helden wyt vermaert, Die tot een hoop gerot, syn om den kuil vergaert. Maer ik heb die verstroit door ’t swaeien van myn degen, Soo dat sy niet gelyk van ’t bloet te drinken kregen. Maer een voor een. Mits ik wat uitstel heb gesocht, (220) Op dat ik onderwyl haer onderhouden mocht. Bysonderlyk gevraegt heeft elk my laten hooren, Haer naem, van wien, en waer, dat ieder was geboren. Tyro, de Dochter van Salmoneus quam voor aen, Die my haer liefde deedt tot Enipeus verstaen: (225) De schoonste Watergod van alle d’andre stroomen. En hoe sy by syn boordt was wandelend gekomen, In welkers schyn Neptuin haer maegdom hadt gerooft, Om dat sy, dat hy was haer minnaer, hadt gelooft. Na haer Antiopé, die pogchende quam seggen, (230) Dat sy d’eer had gehadt van in den arm te leggen, Van Jupiter, dien sy twee Sonen had gebaert, Zethus en Amphion, syn Priesters hier op d’aerdt. Alcmene volgde haer verschynend voor myne oogen, Vrouw van Amphytrio, door Jupiter bedrogen, (235) Waer uit sy Hercules ter Weerelt heeft gebracht, Dien Juno seer vergramt te dooden heeft getracht. Megare quam daer na, uit Creon voortgesproten, Die Hercules tot man en minnaer had genoten. [p. 160] Maer toen hem eindelyk de dolheit over quam, (240) Was hy het die aen haer het leven ook benam. Jokaste Lajus weeuw heeft deernis my gegeven, Die door onwetenheit bloedschande had bedreven. En daer na onderrecht sich ophing uit berouw, Om dat sy Moeder was van Oedipus en Vrouw. (245) Die had syn Vader, hem niet kennend, doodt geslagen: Waerom de Goden hem toesonden soo veel plagen, Dat hy syn selven heeft van het gesicht berooft, Uit wanhoop rukkende syn oogen uit het hooft. Soo dat hy tot syn doodt syn misslag ging beweenen. (250) Naer dese is Chloris noch Amphions kint verschenen: Die Neleus hadt getrouwt, en by haer heeft geteelt, Drie Sonen en een Maegt soo schoon gelyk een beelt: Die Pero hiet, begaeft met Veel aenminnigheden, En door veel Princen wiert ten huwelyk gebeden. (255) Maer Neleus weigerde syn Dochter wie haer vreê, Die niet van Iphiclus kon rooven ’t rundervee, En schenken ’t hem daer voor. Melampus ging dat wagen, Een seer gevaerlyk werk. Maer hy wiert afgeslagen, En wiert door Iphiclus in hegtenis geset. (260) Doch naer een jaers verloop, heeft hy sich weêr geredt: Mits hy heeft uitgelegt den sin van prophecyen, Die lang verduistert was, door het verloop van tyen, ’t Was Leda, Tyndaers Vrouw, die daer na my verscheen, Die van de Tweelingen de Moeder was voorheen. (265) Geen paerdt was soo verwoet dat Castor niet kon dwingen, En Pollux kon een knots elk uit de handen wringen. By beurten leefden sy, als d’eene ’t licht genoot, Dat niemant is gebeurt, was d’andere weêr doodt. Dat voorrecht hadden sy van Jupiter verkregen: (270) Soo dat sy dagelyks malkandren quamen tegen. Iphimedea, tradt naer Leda, Gemalin Van Alocus, trots op God Neptunus min. Daer Ephiakes door en Otus syn geboren, Die negen jaren oudt, hoog waren als een toren, [p. 161] (275) En negen vadem dik syn om het lyf geweest, Soo dat het Godendom was voor hun kracht bevreest. Sy hadden Pelion op Ossa konnen hechten, En van die storremkat het Hemelryk bevechten, Volwassen hadden sy dat zekerlyk volbracht, (280) Indien tot die tyt toe vermeerdert waer hun kracht. Maer eer hen om de kin noch groeiden stoppelharen, Heeft hen Latonas Soon doen na den afgront varen. ’k Sag Phedre en Procris ook met Ariadne staen, Waer mede Theseus was uit Creta weg gegaen. (285) Die hy tot zekerheit t’Athenen dacht te brengen: Doch de volvoering wou Diana niet gehengen, Die haer tot Dia hielt, en dat voornemen brak, Uit oorsaek dat van haer God Bacchus qualyk sprak. En dat sy was gestoort, om dat sy had bevonden, (290) Dat Ariadne had haer Heiligdom geschonden. Voorts heeft Eriphyla den bloetkuil ook gesocht, Die ’t leven van haer man had voor een ring verkocht. Noch Maera, Climene met soo veel andre Vrouwen, Daer ’t my niet mooglyk is de namen van t’ onthouwen. (295) De nacht soude eindigen eer ’t alles was verhaelt: En nademael de Son is al in zee gedaelt, En dat men in de lucht de starren kan sien sweven, Is ’t noodig dat ik my gâ tot de rust begeven. Het sy, gelyk ik placht, in uw vermaert Paleis, (300) Of ’t vaertuig dat ik heb gekregen tot myn reis. ’k Verlaet my op de gunst, en goetheit van de Goden, Afwachtend van uw sorg al wat ik heb van nooden. Ulysses eindigde daer meê syn lang verhael, Dat opgetogen hadt de Princen altemael. (305) Sy swegen alle stil. Des hen Areta vraegde, Of syn welsprekentheit aen ieder niet behaegde? En seide, isÊde Natuer niet milt aen hem geweest, Die hem soo heeft volmaekt van ligchaem en van geest? Het is myn gast, en gy syt alle ryk en machtig, (310) Maekt dan dat hy noch lang uw miltheit sy gedachtig, [p. 162] En dat hy van ons lant een goet gevoelen heeft, Gebruikt daer toe het geen dat Jupiter u geeft. Van de Pheaciers die d’oudste was van jaren, Echeneus heeft gesegt elk moet syn eer bewaren; (315) Mits d’edelmoedigheit en deugt der Konigin, Aen ons, door haer vermaen, brengt onsen plicht in ’t sin, Laet ons Alcinous het voorbeelt selver geven, En seggen, wat door ons daer in moet syn bedreven. De Koning sei daer op, ’t moet alles syn volbracht, (320) Het geen de Koningin van onse miltheit wacht. Daer werden hier en daer bedriegers steeds gevonden, Die tot hun eigen baet veel fabelen verkonden, Maer Vremdeling, die wel op uw gedaente let, Merkt licht, dat met bedrog uw geest niet is besmet. (325) Door al de wonderen, die gy komt te verhalen, Siet men al evenwel een schyn van waerheit stralen. In ’t geen gy van ’t beleg van Troijen hebt gesegt, En van uw ongeluk, blykt dat gy syt oprecht. Vertelt of gy niet saegt de geesten van die Helden, (330) Die Hector dalen deed, in d’onderaerdsche velden. Waer van ik het verhael aenhooren sal met lust, Wy hebben tyts genoeg noch over tot de rust; Al deedt gy daer noch by wat over is gekomen, Aen d’anderen, naer dat was Troijen ingenomen, (335) Waer op Ulysses heeft syn reden dus hervat, Naer dat hy sich een wyl daer toe versonnen hadt. Soo ras Proserpina de Vrouwen deedt verdwynen, Quam Agamemnons geest voor myn gesicht verschynen. Seer droevig, en na ’t scheen, noch gruwelyk verstoort, (340) Met alle die met hem Egysthus hadt vermoort. Hy kende my soo ras hy hadt van ’t bloet gedronken. Daer syn bevattingen begonden door t’ ontvonken. Wy grepen na mal-kaer. Ik vatte niet als wint, Om dat men In een geest geen vaste ftps meer vindt, (345) Ik wiert met derenis, door syn gekerm, bewogen, En heb hem afgevraegt, met tranen in myn oogen [p. 163] Of hem Neptunus hadt door schipbreuk doen vergaen, Dan of de Vyant hem de doodt hadt aengedaen: Versloeg men u om dat gy ergens Vee wouwt rooven? (350) Neen heeft hy my gesegt: maer kunt gy wel gelooven, Laërtes Soon, dat ik ben op een feest gedoodt? Daer op Egysthus my hadt met myn Vrouw genoodt. Die samen hebben my doen brengen om het leven, En deden te gelyk myn metgesellen sneven. (355) Die rontom om myn lyf, als schapen syn geslacht, Wanneer een Bruidegom veel Bruiloftsgasten wacht. En in de selfde stont dat my die schelm vermoorde, Dacht my, dat ik gelyk Cassandra kermen hoorde: Die myn trouwloose Vrouw medoogeloos doorstiet, (360) Ik taste na myn swaert, half doodt, maer vondt het niet. Mits Clytemnestra hadt het ergens weg gesteken, En heeft noit na myn lyk, daer na, meer omgekeken. Sy heeft myn oogen niet gesloten, noch bereidt Een grafsteê, waer in is myn overschot geleit. (365) ’k Geloof niet dat men soude iets ergers konnen vinden, Als een ondeugend wyf, dat sich durft onderwinden, Misdaden, die met schrik de gantsche weerelt siet; Waer door ik ben berooft van ’t leven en gebiet. En door een vrouw die hadt haer jeugt met my versleten, (370) En evenwel soo ver haer selven heeft vergeten, Dat sy de schantvlek is van ’t vrouwelyk geslacht, Dat in verachting is, door haer bedryf, gebracht, Ja d’eerelyksten self: en dat noch in de tyden, Als ik dacht dat myn komst myn vrienden sou verblyden. (375) ô Goden! riep ik uit, als ik dat hadt gehoort, Gy moet op Atreus huis wel vinnig syn gestoort, Dat gy daer voor soo veel onheilen hebt gebrouwen, Die ’t overkomen syn, en altyt door de Vrouwen. De misdaet van Heleen, die haren bedgenoot (380) Soo schandelyk ontliep, kost veler Helden doodt. Nu Clytemnestra weêr verstrekte u in haer lagen, Na dat gy voo ’t gemeen uw lyf hebt wesen wagen: [p. 164] En d’overwinning u met zegen hadt gekroont, Heeft sy haer valschen aert door uw verderf getoont. (385) Myn voorbeelt, sei daer op Atrydes, kan u leeren, Dat gy voorsichtig moet met uwe Vrouw verkeeren: En dat gy ’t alles haer niet openbaren moet, Dat gy besloten hebt, en wat gy laet of doet. Doch van Penelopé hoeft gy sulks niet te vreesen, (390) Wiens deugt en wysheit wert van ieder een gepresen, Sy was seer jong als sy laetst afscheit van u nam, Uw Soon Telemachus lag toen noch aen de mam. Die nu gekomen is tot mannelyke jaren: Met wat vermaek, sal hy verstaen uw wedervaren! (395) Myn wyf, die tot een straf de Hemel aen my gaf, Hielp my, voor dat ik sag Orestes, in het graf. Alsoo sy my terstont liet, naer myn komst, vermoorden Onthoudt tot onderrecht, Ulysses, dese woorden: Als gy met veel gevaer uw reisen hebt volendt, (400) En komt tot Ithaca, houdt u daer onbekent. Selfs aen Penelopé wilt u niet licht vertrouwen; Want, in een woort, men moet sich wachten voor de vrouwen. Wat hebt gy van myn Soon, spreek ongeveinst, verstaen, Is hy na Orchomene of Pylos heên gegaen, (405) Of heeft hy na myn Broer tot Sparta sich begeven? Want ik geloof dat noch Orestes is in ’t leven, Om dat hy noch aen my hier niet verschenen is, Noch neder is gedaelt in ’t ryk der duisternis. Daer van, antwoorde ik hem, kan ik u niets vertellen: (410) Mits ik Achilles sag door Patroclus versellen. Die sich al kermende heeft na my toegewendt: En dit my heeft gesegt: mits hy my hadt gekent. Ulysses soo vermaert door listen en door vonden, Wie heeft u na ’t Paleis van Pluto doch gesonden? (415) De hagchelyksten tocht, dien gy hebt oit volbracht, Daer gy niet vinden sult als schimmen en als nacht. ’t Is om Tiresias, antwoorde ik hem, te vinden, Om my de swarigheit omtrent myn reis t’ontwinden, [p. 165] En seggen hoe dat ik sal raken in myn Lant, (420) Daer tegens sich Neptuin, tot noch toe heeft gekant, Daer ik uit al myn hert gedurig blyf om wenschen. Gy syt gelukkiger als iemant van de menschen, Achilles, mits toen gy noch in het leven waert, Gy syt ontsien geweest, bemint en wyt vermaert. (425) En hebt de heerschappy, na dat gy syt gesturven, Hier over al die geen, die geesten syn, verwurven. Beklaegt u dan* niet meer. Ach! heeft hy my gesegt, Mocht ik noch levend syn, al was ik maer de knecht Van eenig arbeytsman, die wroeten moet en sweeten, (430) Op dat hy winnen mach de kost, die hy moet eten, Dat ik verkiesen sou, voor ’t onderaertsch gebiet, Daer ik noch eer noch lof noch vreugde door geniet. Maer wil my van myn Soon getuigenis nu geven. Myn voorbeelt heeft het hem tot dapperheit gedreven? (435) Speurt men in hem den aert van een manhaftig Heldt? En doet syn degen hem uitmunten in het veldt? Daer nevens wilt aen my noch tyding hooren laten, Van Peleus, is hy noch ontsien van d’ondersaten? Of om syn ouderdom wert hy door hen veracht? (440) Ik kan hem nu niet meer byspringen met die kracht, Die soo veel Vyanden voor Troijen heeft verslagen. Indien d’oproerigen my daer verschynen sagen, Soude ik hen, leefde ik noch, haest dwingen tot hun plicht. Van ’t geen uw Vader raekt ben ik niet onderricht. (445) Maer wel, antwoorde ik hem, wat Pyrrus heeft bedreven: Die door syn jonkheit was tot Scyros noch gebleven. Daer ik hem, op myn schip, heb selfs van daen gehaelt, Eer Troijen was in d’asch door ’t Grieksche vuer gedaelt. Daer men hem in den raet met wysheit hoorde spreken, (450) En syne dapperheit is, in ’t gevecht gebleken. En heeft sich in ’t gevaer altyt voor aen gestelt, En door syn kloeken arm veel Helden neêrgevelt. Hy heeft Erypylus manmoedig neêrgehouwen, Die meende dat hy sou met Priams Dochter trouwen. [p. 166] (455) En daerom hadt hy hem een leger aengebracht. Dat rontom hunnen Prins wiert door uw Soon geslacht: Hy deedt ’t Geteers heir, hoe strydbaer, voor hem wyken. Maer daer voornamentlyk hy liet syn moedt in blyken, Was toen hy sich met ons in ’t houte Paert opsloot, (460) In wiens buik menig Heldt benauwt was voor de doodt, En droogde in ’t heimelyk de tranen van syn oogen. Maer men sag noit dat hy was door de vrees bewogen. In tegendeel hy heeft. my menigmael versocht, Dat men uitvallen soude, op dat hy vechten mocht. (465) Als ik het teeken gaf, heeft hy sich braef gedragen, En heeft de dappersten der Vyanden verslagen. Na veel vergoten bloet, verdelgden wy de stat, En van de plondering heeft hy syn deel gehadt. Die hy heeft op syn vloot m pakken laten slepen, (470) En is gesont en fris vertrokken met syn schepen. Naer dat hy hadt veel eer door dapperheit behaelt, En dat hy door een prys was voor syn deugt betaelt. Achilles is vernoegt de Hel wer ingeweken, Als hy my van syn Soon met lof hadt hooren spreken. (475) Maer Ajax die met hem gekomen was, hielt stant, En toonde dat de wrok noch bleef in syn verstant. Het speet hem, dat wanneer Achilles quam te sterven, Diens heerlyk wapentuig hy niet hadt mogen erven: Dat ik hem hadt betwist, en eindelyk ook kreeg. (480) Ik sprak hem echter aen, doch te vergeefs, hy sweeg, Verwaerdigend sich niet, om antwoort my te geven, En is, als hy vertrok, verstoort op my gebleven. Ik hadt hem achtervolgt, en aen hem my verschoont; Maer Minos heeft aen my sich op een throon verthoont. (485) De schepter in de hant, quam hy om uit te spreken, Wat ieder hadt verdient, door weldoen of gebreken. Orion was niet ver, die noch na beesten joeg, Gelyk hy die voorheên op het gebergt versloeg. ’k Sag Tityus de Soon der aerd die moest verdragen, (490) Dat hem twee gieren staeg de lever quamen knagen, [p. 167] Die groeide weêrom aen. Syn ligchaem was soo groot, Dat het tien mergen lants bedekte naer syn doodt. Hy hadt getracht voorheên Latona te verkrachten, Die tusschen Pytho en Panopé hy bleef wachten. (495) Ook sag ik Tantalus, die voelde grooten brant, Door onlesbaren dorst, in ’t quynent ingewant. Schoon dat hy tot de kin in ’t water lag gedolven: Maer als hy drinken wilde, ontsnapten hem de golven. Soo dat hy rontom sich, niets. als de drooge grondt, (500) Met modder overdekt, tot syn verquikking vondt. Dit was de helft noch maer van d’opgeleiden pynen, Mits hy van honger moest, omtrent veel vruchten, quynen. Schoon die hem boven ’t hooft afhingen aen een tak, Het was vergeefs dat hy de handen daer na stak, (505) Een harde wint heeft die tot aen de lucht verheven. De straf van Sisyphus heeft my daer na doen beven. Die tillen moet een rots op het gebergt; die staeg, Als hy quam aen den top, weêr rolde na om laeg. Dies hy syn arbeit moest gedurig weêr beginnen, (510) En hoe hy hadt gesweet, kon hy de kruin noit winnen. Toen sag ik Hercules dat is geseit syn geest, Want hy was selfs al lang op den Olymp geweest: Daer Nectar en Ambroos hy daeglyks heeft genoten, Om dat hy was uit ’t bloet van Jupiter gesproten. (515) Diens dochter Hebé heeft hy boven tot syn Vrouw, Daer Juno, nu versoent, bevestigt heeft die trouw. De schimmen liepen weg daer sy hem sagen komen: Hy kende my soo ras als hy my hadt vernomen. Maer ik hem niet soo licht. De schaduw van de nacht, (520) Hadt dikker duisternis rontom syn hooft gebracht. Hy hadt een leeuwen huit rontom syn hals geslagen, En bleef een harden knots op d’eene schouder dragen. Hy sprak my selfs eerst aen, en heeft tot my gesegt, Wie heeft u desen tocht, Ulysses, opgelegt? (525) Ach ongelukkig mensch! heeft iemant van de Goden, Dien gy vertorent hadt, de Helvaert u geboden. [p. 168] Gelyk het ’t Nootlot my veel arbeit hadt bereidt, Eer ik de menschlykheit voorheên hadt afgeleit. En onder anderen, dat ik moest nederdalen, (530) Om Cerberus van hier den wachthondt weg te halen. Het geen Eurysteus my, myn minder, selfs geboodt, Die meende my daer door te helpen aen myn doodt. Doch ik heb ’t uitgevoert, en ’t monster weggedreven, Mits Pallas en Mercuer my hulp syn komen geven. (535) Dit seggend, week hy weêr in ’t diepste van den nacht, En heeft op syn bericht myn antwoort niet gewacht. Ik bleef daer noch een wyl, op andre Helden wachten, Mits de nieusgierigheit noch duerde in myn gedachten, Of ik Perithous met Theseus vinden mocht, (540) Maer ’k wiert door menigte van schimmen noch gesocht, Die gruwelyk geschreuw rontom my lieten hooren, Ik heb daer door verschrikt, myn moedigheit verloren. En vreesde boven dat, dat Plutôs helsche Vrouw, Aen my Medusas hooft voor oogen stellen sou. (545) Waerom ik aenstonts my heb na myn schip begeven, Daer niemant van myn volk ook langer is gebleven. Sy namen seer verheugt de riemen in de hant, En roeiden zecwaert in van dat rampsalig lant, Einde van het elfde Boek.
Te boven eindelyk van d’Oceaen gekomen: En syn aen Circes kust te Ceä weêr geraekt, Dae ’t rytuig van de Son Aurora vaerdig maekt. (5) Wy setten voet aen lant, geloopen in de haven, Daer wy tot ’s andren daegs ons tot de rust begaven: Naer dat wy hadden ’t schip getrokken op het sant, Leide ieder een sich neer tot slapen op het strant. In ’t krieken van den dag, als wy ons fris bevonden, (10) Heb ik na het Paleis myn makkers heen gesonden, Die hebben de Godin, uit mynen naem, versocht, Dat men Elpenors lyk hen laten volgen mocht. Dat hen gegeven wiert. Die hadt den hals gebroken, Den selfden dag, als ik was van de kust gestoken. (15) Wy hakten aenstonts hout, en maekten ’t lykvuer ree, Op ’t uitterste van een kaep die ver sprong in de zee. Waer op, met syn geweêr, wy ’t doode ligchaem leiden, Dat wy met teekenen van hertenleet beschreiden. Vergaderden syn asch als’t ligchaem was verbrant, (20) Die in een lykbus wiert begraven op het lant: Waer op ik naderhant een rustplaets heb doen stichten, En tot gedachtenis een marmre grafnaelt richten. [p. 170] Daer men syn naem op schreef, en ook syn riem aen hing, Tot blyk van syn geslacht, en van syn oeffening. (25) Wy hadden naeuwelyks ons van dien plicht gequeten, Als Circe selver quam, om welkom ons te heten. Soo ras als de Godin ons weêrkomst hadt gehoort, Bracht sy verversingen uit haer Paleis aen boort, Die sy door haer gevolg liet op den oever leggen, (30) En midden in haer stoet aen ons begon te seggen: Ach ongelukkigen! die levend syt gedaelt, In ’t ryk der duisternis, waer in de Son noit straelt. Daer voor de tweedemael gy sult weêr moeten komen, Als u het leven sal door ’t Nootlot syn benomen: (35) Daer andre menschen sulks maer eens is opgeleit, Het ovrig van den dag brengt door in vroilykheit. Dien gy met droevig werk Godvruchtig hebt begonnen. Op morgen sult gy weêr uw reis vervolgen konnen, ’k Sal wysen u de weg waer langs gy varen moet. (40) Op dat gy myden moogt de verdre tegenspoet. Want gy wert noch gedreigt met veelderhande qualen, Die gy selfs onbedacht op uwen hals soudt halen; Waer in gy soudt vergaen door onvoorsichtigheit, Maekt hier nu goede çier van ’t geen ik heb bereidt. (45) Wy wierden overreedt, en hebben wel gegeten: Sy trok my wat van ’t volck, en neffens my geseten: Versocht sy my, dat ik aen haer vertellen sou, Wat ik sag in de Hel, het geen sy weten wou. Als ik haer hadt voldaen, is sy dus voortgevaren, (50) De Goden hebben u tot noch toe willen sparen: Ulysses, hoort nu voort wat ik u seggen sal, Daer gy aen denken sult, geraekt in ’t ongeval. Als gy sult op uw weg ontmoeten de Sirenen, Die sullen aen uw oor sen aerdig liet verleenen. (55) Maer al het varent volk, dat na haer stemmen hoort, Betoovert door dien sang, wert door haer straks vermoort. Sy weten door haer keel d’aenhoorders te verleiden, Die sy verlustigen in aengename weiden. [p. 171] Doch werden naderhant van niemant meer ontmoet, (60) Noch door hun kinderon noch vrouwen oit gegroet, Sy raken aen hun doodt. De rotsen, daer om heenen, Vertoonen aen ’t gesicht een hoop van doode beenen, En lyken, die de Son, daer leggende, verdroogt. Vaert dit verdacht gewest voorby, soo ras gy moogt: (65) Vergeet niet van u maets met was te stoppen d’ooren, Op dat sy het gesang, dat doodlyk is, niet hooren. Gy selfs moogt luisteren, maer laet u binden vast, Door uwe makkers eerst met koorden aen de mast. Doch met verbodt dat sy, die, wat gy segt, niet slaken. (70) Maer u, door vreugt verrukt, noeh vaster sullen maken. Als dese voorsorg u heeft voor ’t gevaer behoedt, Sult gy selfs overslaen wat streek gy houden moet. Dat ik nauwkeuriglyk aen u niet uit kan leggen, Maer wat gy rechts en lings sult sien, kan ik u soggen (75) Gy sult voortvarende twee rotsen vinden staen, Waer op de golven sich tot schuim en brysels slaen. De Goden noemen hen dwaelklippen die bedriegen, Soo hoog, dat op den top een vogel niet kan vliegen. De duiven raken daer niet over sonder pyn, (80) Die voor den Dondergod aenvoeren d’ambrosyn. Daer wert’er hier en daer somtyts een doodt gevondea, Maer straks door Jupiter een andre weêr gesonden. Die d’open plaets vervult, volmakend net getal. Een schip vergaet dat komt daer heên door ongeval, (85) Het stoot aen spaenderen, en heeft niets meer te hoopen. Het volk mach op de klip om sich te bergen loopen, Maer moet daer evenwel vergaen uit hongersnoot, Of een tempeest met vuer en donder slaet het doodt. ’t Schip Argo is alleen die barrenmg ontkomen, (90) Dat van de Grieksche jeugt de bloem hadt ingenomen, En onbeschadigt is van Colchos weêr gekeert; Een Koningryk door Vorst Aëtes geregeert. En mogelyk het sou daer ook al syn gebleven, Hadt Juno ’t niet gestiert, en hulp daer. aengegeven. [p. 172] (95) Die het doorzeilen deedt met een bequame wint, Om dat sy Jason hadt, die het geboodt, bemint. Een klip van die daer staen rontom die diepe kolken, Verheft haer spitsen top tot in de hoogste wolken. En is gestaeg omringt met dikke duisternis, (100) Daer is geen tyt van ’t jaer dat sy daer vry van is. Een mensch, hoe rap die sy, kan noit den kruin genaken. Of soo hy daer op klom niet weêr beneden raken. Soo steil is die rontom en glat van alle kant, Dat daer geen steunsel is voor voeten noch de hant. (105) In ’t midden is een hol, waer aen dat is gegeven, Na ’t weste een opening, maer is soo hoog verheven, Dat met een vlugge pyl selfs d’aldersterkste man, Van syn gespannen boog het niet beschieten kan. Daer is ’t dat Scylla woont: des laet uw volk sich spoeijen, (110) Verdubbelend hun kracht, om ras voorby te roeijen. Men hoort van ver haer stem met ysselyk geschreeuw, Als of men wiert gewaer het brullen van een leeuw. Dit gruwelyk gedrocht is niet om aen te schouwen, De Goden schroomen selfs het oog daer op te houwen. (115) Dat sespaer klaeuwen heeft, waer meê het alles rooft, Ses halsen, en daer staet op ieder hals een hooft. Een open muil waer in drie rijen syn van tanden, Waer door het menig mensch slokt in syn ingewanden. De helft van ’t schriklyk lyf leit in ’t hol uitgestrekt, (120) Waer van het achterste by na den gront bedekt. Het voorste blyft daer uit staeg passen op de schepen, Om daer van in het hol het varend Volk te slepen, Of om een wallevis te vissen in de zee, Een meirhont of dolphyn vau Amphitrites vee. (125) Geen loots is met syn schip daer oit voorby gedreven, Waer van niet eenig Volk is in de klem gebleven. De tweede is niet soo hoog, en daer niet ver van daen: Een wilde vygeboom sult gy daer op sien staen, Waer van wyt uitgespreidt de takken syn en blaren. (130) Daer onder woont de Nymph Charybdes, die de baren, [p. 173] Driemael des daegs in slokt, en driemael van sich dryft. Wacht u, als sy die slorpt, dat gy daer toeven blyft. Indien gy daer in raekt, syt gy gewis verloren, Hoe gy Neptunus badt, hy soude u niet verhooren. (135) Wykt liever na de kant van Scylla met u schip, Verliest ses makkers eer in d’afgront van die klip, Dan raekt gy veilig door; ’t is beter die te derven, Als dat, met al uw Volk gy soudt in d’andre sterven. Maer seide ik haer, Godin, als ik na Scylla wyk, (140) Is ’t my niet mogelyk te wreeken ’t ongelyk, Dat sy sal willen doen aen myne metgesellen? Ach lieve gast! sei sy, wilt uit uw sin dat stellen. Denkt gy om ’t stryden noch in ’t midden van verdriet, En wykt gy rechtevoort noch voor de Goden niet? (145) ’t Is geen gemeen gedrocht het geen gy soudt bevechten. Het sou noch eerder ses verscheuren van uw knechten, Eer gy gewapent waert; derhalven neemt gedult, Het is onsterffelyk, des gy ’t niet dempen sult. Cratea de Godin haer moeder moet gy smeken, (150) Dat sy den euvelmoet wil van haer Dochter breken: Die maken sal, dat gy Trinacria bevaert, Waer in veel schapen syn en runderen vergaert: In kudden van malkaer bysonder afgescheiden, Gaet die Lampetia met Phaëtusa weiden: (155) Gesusters, voortgebracht als vruchten van de min, Der Son en syn meestres Neëra de Godin, Die Moeder, die sich wouw voor qualyk spreken hoeden Hadt in Trinacria die beide op laten voeden: En seven kudden elk van vyftig stuks vertrouwt, (160) Van ’s Vaders heilig vee. Daer van uw handen houdt, Dan sult gy sonder ramp in Ithaca weêr komen. Doch soo daer van maer een wert door uw Volk genomen, Voorseg ik, dat gy sult, met al uw maets vergaen; Of komt gy selfs daer van, veel onheil uit sult staen: (165) En noch veel jaren lang uw Vaderlant sult derven, Na dat gy van uw Volk den laetsten hebt sien sterven. [p. 174] Als sy dit hadt gesegt, ging sy, na haer Paleis, En ik weêr na myn boort, vervolgende myn reis: Daer Circe goeden wint heeft gunstig toegesonden, (170) Waer door sich wat verlicht myn moede roeijers vonden. By die gelegentheit heb ik aen hen verklaert, Het geen door de Godin my was geopenbaert. Ik moet, heb ik gesegt, u kennis daer van geven, Waer van afhangen sal ons aller heil en leven: (175) En door wat middekn dat men voorkomen sal, Om niet te sneuvelen, in ’t nakent ongeval. Dit seide ik, en wiert straks door harden wint gedrcven, Na’t eilant waer om heen die Sangeressen sweven. Door de Sirenen wiert bet al in ’t werk gestelt, (180) Het geen ons Circe hadt van haer bedryf gemeldt. Die singende vergeefs ontrent ons vaertuig quamen, Om dat wy tegens haer d’ontdekte voorsorg namen. Al riepen sy my na, Ulysses moedig Heldt, Waer van door Griekenlant de glory wert vermeldt. (185) Hoe komt het, dat gy niet naer onse stem wilt hooren? Noit heeft een Vremdeling daer voor gestopt syn ooren. Maer nemend dat vermaek, heeft hy van ons verstaen, Wat saken in ’t Heelal syn onlangs omgegaen. Ik weet dat onse sang uw makkers sal hehagen, (190) Vertoeft, een korte wyl, gy sult sulks niet beklagen. Wy weten al het geen voor Troijea is geschiedt. Maer wat my wiert gesegt, ik luisterde echter niet, En spoeide my van daer. Toen sag ik rook oprysen, Men hoorde het gebrul der golven met afgrysen. (195) Die sich vrbryselden op het ontdekte lant, De riemen vielen ’t volk uit de verbaesde hant. Dies ’t vaeruig sonder spoet bleef op de baren leggen. Ik wist wel wat het was: maer dorst het hen niet seggen, Dat Scylla ’t monsterdier aldaer hielt haer verblyf. (200) Sy waren seer verschrikt: ik sprak hen moedt in ’t lyf. Dit is het grootste niet, van alle d’ongelukkea, Gesellen, seide ik hen, die ons geduerig drukken. [p. 175] Syt gy van de Fortuin de slagen niet gewent? Door de stantvastigheit ontgaet men alle ellendt. (205) Vergeet gy hoe gy waert door den Cyclôp besloten? En dat gy door myn list uw vryheit hebt genoten. Vertrouwt op myn verstant, moedt en voorsichtigheit, En luistert wel na ’t geen dat u wert opgeleit, Gy roeijers doet uw best, en wilt geen moeite sparen, (210) Doet schuimen door den riem de kabbelende baren: En denkt, hoe swaer het valt, dat alles wat gy doet, Gy door dien arrebeit uw leven bergen moet. En gy bevare loots, die troer hebt in de handen, Wykt soo ver, als gy komt, van de verdachte stranden, (215) Daer gy de barning siet, en dikken rook opgaen: Stuert na de-kftp, die gy ter linkerhant siet staen. Want soo de stroomen ons na d’andre syde brachten, Niet anders hebben wy dan onse doodt te wachten. Sy hebben altemael wel op hun plicht gepast, (220) En dapper uitgevoert, al wat ik hadt belast. Dat stelde my gerust. Doch ik hadt het vergeten, Wat Circe verder hadt, my rakende, geheten. Dat quam my niet in ’t sin, ik trok myn wapens aen, En ging met myn geweêr voor op den steven staen. (225) Om soo het mooglyk was, aen Scylla te beletten, De klaeuwen op myn maets, uit haer spelonk, te setten. In welkers opening schoon ik naeukeurig keek, Ik haer niet konde sien, mits myn gesicht besweek. Charybdes barrening syn wy van afgebleven, (230) En d’engte tusschen haer en Scylla door gedreven. Als d’eerste na de zee te rug de golven stiet, En ysselyk geruis van verren hooren liet. Het water kookte, en rees op ongelyken hoopen, Gelyk het uit een kuip door kracht van vuer komt loopen. (235) Doch Scylla niet te min liet ons niet ongemoeit, Hoe dapper door myn maets het schip wiert voort geroeit: Sy heeft daer echter ses der besten uitgegrepen. ’k Sag d’ongelukkigen haer in de moortkuil slepen. [p. 176] Hun beenen spartelden verheven in de lucht. (240) Sy hebben te vergeefs om myn ontset gesucht: Maer bleven opgelicht in ’t monsters klaeuwen hangen, Gelyk een vis aen ’t snoer waer door hy wert gevangen. En wierden voor het hol onmenschelyk verscheurt. Dit is het dioevigste, dat oit my was gebeurt: (245) ’k Wiert woedende wanneer ik aen heb moeten kyken, Dat sich het schendier heeft versadigt met die lyken. Waer van ik het gekerm voort vluchtend hooren kon. Wy raekten eindelyk aen ’t eilant van de Son, Ik dacht, terwyl ik daer syn heilig Vee sag weiden, (250) Om ’t geen Tiresias en Circe my voorseiden. Dies ik myn makkers heb. aldus gesproken aen: Laet ons van dese kust een andren weg in slaen. Wyl ons d’orakelen verbieden daer te komen, Die ’k door Tiresias en Circe heb vernomen. (255) Of dat een ongeluk ons daer gebeuren sou, Het geen sou syn gevolgt door jammerklacht en rouw. Myn Volk wiert seer bedroeft, als het dit hoorde seggen, Om dat het tot de rust sich meende neêr te leggen, Sy waren door de vaek en arbeit afgemat. (260) Waer op Eurylochus het woort heeft opgevat: En sei, Laërtes Soon, sult gy gestaeg volherden, In ’t quellen van uw maets, en selfs noit moede werden? Krygt gy geen derenis in uw verstokt verstant? En is van hart metael uw hert en ingewant? (265) Uw makkers syn vermoeit, die wat verquikking wenschen, Gy blyft medoogeloos, als d’alderwreedste menschen, En gunt aen hen geen rust, die hen soo noodig is: Mits gy wilt zeewaerts in by swarte duisternis, Wanneer de winden meest beginnen op te steken, (270) Op morgen als de Son sal door de wolken breken, Sal ieder tot.de reis sich maken weêr gereet, De nacht wil, dat men slaept, en dat men eerst wat eet. Laet ons het avontmael op ’t eilant gaen bereiden, Wy sullen met den dag dan van den oever scheiden, [p. 177] (275) Het is gevarelyk te zeilen by de nacht. Myn makkers vonden goet ’t geen hy hadt voortgebracht, Waer uit ik merken kon, dat met meer ongelukken, Ons een vergramde Godt genegen was te drukken. Des nam ik weêr het woort, en heb tot hem gesegt, (280) Nadien ik overstemt my vindt door uw beregt: Het geen wert goedgekeurt door alle ons metgesellen, Soo kan ik maer alleen my daer niet tegen stellen. Des doet het geen gy wilt: maer sweert eerst elk een eedt, Soo swaer als eenig mensch dien te bedenken weet, (285) Dat niemant van het vee der Son een beest sal dooden, Maer halen uit het schip het geen hy heeft van nooden. Sy hebben desen eedt met plechtigheit gedaen, En ik heb op het lant de gasten laten gaen: Die hebben by een bron ter neder sich geslagen, (290) En met bereide kost vervult hun grage magen. Toen quam hen weêr in ’t sin, hoe Scylla had verscheurt, Ses makkers, welkers lot door ieder wiert betreurt. ’t Herdenken heeft gedrukt de tranen uit hunne oogen, Die d’aengename slaep eerlang weêr af quam droogen. (295) De nacht verliep al ver, als in de morgenstont, Ons Jupiter op ’t lyf een schriklyk onweêr sondt. Dat heeft een maent geduert, dies moest men ’t schip bestellen Een schuilplaats, daer de wint het niet sou konnen quellen. En ondertusschen wiert de voorraet opgeteert, (300) Die Circe op ons vertrek hadt aen de maets vereert. Doch die behielpen sich met vissen en met jagen: Maer eindelyk begon den honger hen te plagen, Wanneer de vangst soo goet niet was als in ’t begin. Ik uit Godvruchtigheit trok ’t eilant dieper in. (305) Op dat myn makkers my niet souden komen storen: Daer ik de Goden badt, dat sy my wilden hooren, Om eenig middel my te geven aen de hant, Waer door ik raken mocht weêr in myn Vaderlant. De Goden hielden sich of sy myn beê verstonden, (310) Mits sy een soeten slaep my hebben toegesonden. [p. 178] Eurylochus nam waer myn korte afwesentheit; En heeft terwyl syn maets door quaden raet misleidt. Dit seggendt. Hebben wy noch niet genoeg geleden? Wat rampen hebben ons te water niet bestreden! (315) Te lant syn wy geraekt in een bedroefden staet. Maer honger, na my dunkt, is ’t aldergrootste quaet. ’k Wil liever eindigen door korte doodt myn pynen, Als dat ik uitgeteert langwylig moet gaen quynen, En sterven evenwel. Men vindt hier overvloet, (320) Van alles daer de doodt kan werden door verhoedt. Laet ons een rundt of twee van dese kudden dooden, En offeren een deel eerbiedig aen de Goden: En tot ons onderhoud gebruiken ’t overschot, Afwachtende onderwyl een uitkomst van het lot. (325) Wy sullen aen de Son, voor ’t vee dat wy hem rooven, Een tempel tot syn eer in Ithaca beloven: Die tot ons kosten daer sal werden opgemaekt, Soo ras als wy weêr t’ huis behouden syn geraekt. ’t Verderffelyk besluit gemengt met soo veel vreesen, (330) Wiert van hen uitgevoert, na dat het was gepresen. Sy hebben van den hoop de vetsten aengevat: En hebben weinig moeite, om dat te doen, gehadt, Alsoo de runders tam en niet veltvluchtig waren, Om dat die noit gedreigt geweest syn door gevaren. (335) Sy offerden die dan uitsprekend hun gebedt, En syn niet, in dat werk, door myn verbodt belet. In plaets van garstemeel, gebruikten sy de blarren, Van eiken, om ’t gebruik quansuis wat te bewaren, En heiligden aldus ’t soenoflfer in den brant, (340) En goten water uit op ’t smokend ingewant. Nadien hen wyn ontbrak, die daer toe sou behoeven. En eindelyk ging elk van d’ingewanden proeven. De slaep begaf my pas, na dat dit was geschiet, Dies ik myn legerplaets weerkeerende verliet. (345) Ik heb een soeten reuk langs mynen weg geroken, Als van een offerhant die onlangs is ontstoken. [p. 179] Ik twyffelde, daer door, niet aen myn ongeluk, En riep de Goden aen bewogen door myn druk. Ach! seide ik, Jupiter hebt gy my slaep gegeven, (350) Op dat sou door myn Volk die misdaet syn bedreven? Dit sou noit syn gebeurt, hadt ik daer by geweest, Maer door afwesentheit wiert ik niet meer gevreest. Lampetia ging ’t feit van myne metgesellen, Aen de vergramde Son haer Vader, selfs vertellen. (355) Die heeft aen Jupiter de schenders aengeklacgt: En dreigde, wierden sy daer over niet geplaegt, Dat hy sich aen de lucht sou nimmermeer vertoonen Maer gaen in d’Erebus by d’onderaerdschen wonen: En brengen daer syn licht, al wiert het uitgeblust. (360) Waer op de Dondergodt antwoorde, weest gerust, Gy sult gewroken syn, verduistert niet uw stralen, ’k Sal de misdadigers de schennis doen betalen, En met een donderkloot hun schip aen stukken slaen. In ’t midden van de zee, sult gy hen sien vergaen. (365) ’k Heb uit Calypsôs mont die samenspraek vernomen, Die van Mercurius die tyding hadt bekomen. Soo ras ik van het strant was in myn schip geraekt, Heb ik de maets bestraft en hun bedryf gelaekt. Maer dat kon evenwel ’t gebeurde niet herstellen: (370) Voorteekens van elendt begonnen ’t Volk te quellen, Die hen de Hemel sondt als blyken van syn haet. Soo ras als iemant beet in ’t opgedist gebraet, Begon het heilig vlees, te loeijen* als in ’t leven, Daer op geantwoort wiert door ’t geen was raeuw gebleven. (375) Men sag weêr wandelen, van ’t vee dat was geslacht, Als of het levend was, elke afgestroopte vacht. Of die voorspoken ’t Volk niet hadden konnen deren, Het bleef al evenwel ses dagen banketeren. De sevende daer na, als ’t onweer was bedaert, (380) En dat de donkre lucht was helder opgeklaert, [p. 180] Versuimden wy geen tyt, maer sochten voort te varen: Verlokt door ’t moije weêr en kalmte van de baren. Wy raekten onder zeil verlatende de ree, En sagen rontom niets als hemel en als zee. (385) Na dat wy hadden ’t lant uit ons gesicht verloren, Heeft Jupiter ons weêr den donder laten hooren: En boven ’t vaertuig dreef gestaeg een swarte wolk, Die niet veel goets voorseide aen het verbaesde volk. Waer uit de zuidewint is schriklyk opgestoken, (390) Soo dat de stengen syn en ook de mast gebroken: Die neder op het hooft van onsen stuerman viel, Terwyl hy sat aen ’t roer der reddeloose kiel. En hy wiert over boort door ’t zeil en want gestooten, Daer hy verdronk: wiens doodt ons onheil deedt vergrooten. (395) De duisternis benam ons t’eenemael den dag, Den blixem maekte maer dat men somtyts wat sag: Daer men de sulferreuk kon qualyk van verdragen, Door wiens gewelt het schip in stukken wiert geslagen, Het bootsvolk viel in zee, waer in het al verdronk, (400) Als ’t lang geswommen hadt, en na den afgront sonk. Ik heb myn best gedaen om op het wrak te blyven, En ergens aen het lant daer op te konnen dryven. Wanneer ik uit het weste een andren wint ontfing. Die slingerde my na Charybdes barrening: (405) Terwyl daer heên de vloet het water heeft gedreven. Al waer ik seker sou geraekt syn om het leven, Hadt ik de takken van d’Olyfboom niet gevat, Die met syn wortelen vast in die klippen sat. (Waer van ik heb voorheên in myn verhael gesproken), (410) Soo door myn swaerte was de wilde stam gebroken, Soudt gy my hier niet sien. Daer heb ik opgewacht, Tot dat door d’eb myn mast te voorschyn wiert gebracht. Waer op ik van den boom myn ligchaem heb gesmeten, En negen dagen lang heb schreilinks opgeseten. [p. 181] (415) Voort roeijendt, soo ’k best kon, met voeten en de hant, Tot dat ik voortgeraekt ben aen Calypsôs lant, Die my t’Ogygia heeft seer beleeft ontfangen. Groot Koning, ’k meen ik nu voldaen heb uw verlangen: Nadien ik gisteren al aen u beb gesegt, (420) Wat ik in haer Paleis, met haer, heb uitgeregt. Einde van het eerste Deel, en twaelfde Boek.
[p. 183]
[p. 184: blanco] [p. 185]
Het geen hem was gebeurt, en aen syn metgesellen: Ontstont een mompeling, hem gunstig, in de zael, Waer op hy wiert bedankt voor ’t aengenaem verhael. (5) En syn welsprekentheit wiert sonderling gepresen, Voor al Alcinous scheen seer voldaen te wesen: Die sei, schoon gy syt arm geraekt in myn paleis, Door dien gy hebt uw goet verloren op uw reis, Ulysses, sult gy daer behoeftig niet uit wyken, (10) Nadien dat ik u sal door gaven doen verryken. Hoe wel dat ik niet denk, dat gy door tegenspoet, Gelyk gy hebt gehadt, sult werden meer ontmoet. En daer op ging de Vorst syne aenspraek verder wenden. Tot Princen van syn Hof syn vrienden en bekenden: (15) En seide, gy die steets hier aen myn tafel spyst, ’k Wil dat gy aen myn gast meer miltheit noch bewyst. Schoon dat gy aen hem hebt te voren al geschonken, Veel kostelyk gewaet, om in syn lant te pronken: En staven van fyn gout, en andre gaven meer. (20) Hoort wat ik boven dat noch van uw gunst begeer: Elk moet een koelvat noch en drievoet hem vereeren. En op dat ons die schâ bysonder niet sou deren, [p. 186] En onse spaerkist niet sou werden des beswaert, Sal men een omslag doen, soo ras het Volk vergaert. (25) Om op ’t gemeene lant d’onkosten des te vinden: Nadien ik niet alleen beswaren wil myn vrinden. Die my behulpsaem syn door wys beleit en raet, En dragen neffens my de lasten van den Staet. De Princen vonden goet ’t voornemen van den Koning, (30) En gingen uyt het Hof een ieder na syn woning. Daer, na het avontmael, sy leiden sich te rust, Nadien de Son syn toors in zee had uitgeblust. Maar ’smorgens alsoo ras als het begon te dagen, Ging ieder in het schip syn vat en drievoet dragen, (35) Die door Alcinous syn uit de weeg geset, Op dat niet door dat goet het roeijen wiert belet. De Princen syn van daer den Koning gaen geleiden, Na ’t Hof, alwaer hy hadt een maeltyt doen bereiden, En heeft aen Jupiter tot offerhant geslacht, (40) Een stier, wiens dyen syn op ’t offervuur gebracht: Die wierden daer verbrant, na de gewone wetten. De gasten gingen toen sich aen de tafel setten, Waer aen in vrolykheit sy hebben sich verheugt, En door Demodocus vermeeerderde de vreugt: (45) Die ’t Volk bekoren kon door hemelsche gesangen, En als een Godt van elk daar voor heeft eer ontfangen; Ulysses sloeg somtyts syn oog eens na om hoog, En meende dat de Son sich niet genoeg bewoog, Om met een snellen loop in Thetis schoot te raken, (50) Gelyk een arbeitsman, die graeg syn werk sou staken. Des hy geen oogenblik voorby heeft laten gaen, Maer sprak beleefdelyk den Koning aldus aen. Door uwe Majesteyt, Alcinous,* kan blyken, Dat gy de Meester syt van ’t Volk in dese ryken. (55) En gy Pheäciers, indien gy my bemint, Ik bidt u, dat gy haest uw plengingen begint: Op dat ik eer van lant mach met het vaertuig stooten, Daer in uw miltheit heeft veel gaven opgesloten: [p. 187] En ik met dankbaerheit, vaer wel, u seggen mag, (60) Gy hebt my ’t al beschikt het geen ik garen sag, Uw edelmoedigheit gaet selfs myn hoop te boven: Daer ik, myn leven lang, u voor sal moeten loven. De Goden willen sulks doen strekken tot geluk, ’k Hoop dat ik myn lant, mag naken sonder druk. (65) En dat ik daer myn Vrouw, myn Vader en myn Vrinden, Gesont, gelyk elk was, toen ik vertrok, mag vinden. En gy, dat gy meugt syn, veel jaren achter een, De vreugde, troost en heil en welvaert van ’t gemeen. En dat de Goden u die deugden sullen geven, (70) Daer gy voorspoedig in doorbrengen moogt uw leven. Van Vrouw en Kinderen, daer gy nu vreugt aen siet, En van uw huisgesin, afwenden het verdriet, Terwyl uw Koningryk staeg bloeijen sal in vrede. De Vorst was seer voldaen door die beleefde rede. (75) En om genegentheit te toonen aen syn gast, Heeft hy Pontonous syn kelderknecht belast, Dat van den besten wyn hy noch een kruik zou halen En vullen daer weêr uit der gasten lege schalen. Op dat de plengingen daer worden uitgedaen, (80) En dat Ulysses dus vernoegt na boort kon gaen. Dit wiert aenstonts volbracht. Hy, dien dit kon behagen, Is van de Koningin daer op gaen afscheit vragen. En heeft tot haer gesegt, doorluchtige Vorstin, Grootachting voor u deugt, sal noit gaen uit myn sin. (85) Met recht wert gy van ’t Volk bemint, ontsien, gepresen, Gy hebt my soo veel goet, schoon onverdient, bewesen, Dat ik wert moegemaekt alleen door het verhael: En hebt selfs aengeset tot weldoen uw Gemael. De Goden willen u die goetheit weêr vergelden; (90) Ik kan niet anders doen als uwen lof te melden. En wenschen, dat uw Ryk in welvaert bloeijen mag, Dat gy gelukkig syn moogt tot uw laetsten dag. En als gy sult het recht aen de Natuur betalen, Dat gy van ouderdom, vol eer, in ’t graf sult dalen. [p. 188] (95) Tot die tyt door uw Man bemint en hoog geacht, En van uw kinderen ontsien, en uw geslacht. Daer op is hy van haer met hoflykheit gescheiden: Alcinous liet hem door een heraut geleiden, Die hem heeft scheep sien gaen, eer die weêr is gekeert. (100) Daer was al ingebracht al wat hem was vereert: En voor de voorraet hadt Areta sorg gedragen. Een bedt op d’overloop wiert voor hem opgeslagen: Met bont en syde stos tot deksel toebereidt. Daer sich Ulysses heeft afvarent opgeleit. (105) De roeijers op een ry op banken neêrgeseten, Die hebben overboort hun riemen elk gesmeten, Door het gewelt dat wiert voortrukkende gemaekt, Is ’t water, om het boort van ’t schip vol schuim geraekt, Hy selver onderwyl was door den slaep bevangen, (110) Maer vaster, als hy oit van Morpheus hadt ontfangen. Al hadt hy doodt geweest, hy voelde minder niet, De prikkeling van sorg van kommer en verdriet. Ook was hy noit op reis soo spoedig voortgevaren: De steve van syn schip snê snelder door de baren, (115) Als Valk of Adelaer verheven tot de vlucht, Op taeije wieken wert gedreven door de lucht. Of rytuig, om de pael, aen ’t loopperks endt, te vinden, Door paerden voortgerukt, vliegt rasser als de winden. Soo wel bezeilt was’t schip, dat voerde desen Heldt, (120) Wiens wysheit nevens die der Goden wiert gestelt. Tot die tyt hadt die Prins veel ongeluk geleden, ’t Sy dat hy hadt te lant syn Vyanden bestreden, Of dat hy van de zee veel ramp verdragen hadt: Het geen door soeten slaep hy t’eenemael vergat. (125) Soo ras de morgenstar quam voor Aurora blinken, Liet men voor Ithaca het anker neder sinken. Wiens kust een haven heeft, met meenig klip beset, Waer door bet norsch gewelt der winden wert belet. Een vaertuig kan daer in sich sonder schroom vertrouwen, (130) Schoon ’t aen de kaei niet wert door kabels vast gehouwen. [p. 189] Men vindt niet ver van daer een schaduwachtig wout, Daer sich de koele lucht staeg in besloten houdt. Beneffens een spelonk tot woning der Nayaden, Die sich by somerdag daer onder komen baden. (135) Dat hol is opgeschikt met kruiken rontom heên, Op voeten steunende van gladde marmersteen, Waer in de byen vaek hun honing komen maken. Twee bronnen staen daer by die nimmer ledig raken. Ten Noorden vindt een mensch een ingang van die grot, (140) Ten Suyden staet alleen die open voor een Godt. Soo ras als op het lant sich de Matrosen sagen, Wiert slapent uit het schip Laërtes Soon gedragen, En op het strant gelegt, doch uit de weg de schat, Dien hem Alcinous uit gunst geschonken hadt. (145) Op dat terwyl hy sliep hem die niet wiert ontnomen, Door eenig Vremdeling die daer voorby mocht komen. Als de Pheäciers dit hadden dus verricht, Wiert aenstonts binnen boort het anker opgelicht: En sy syn met het schip na Scheria gevaren, (150) Te rug den selfden weg die sy gekomen waren. Neptunus die noch niet het dreigement vergat, Waer mede hy vervaert voorheên Ulysses hadt, Ging voort na Jupiter om sich des te beklagen, En diens voorsichtigheit, dit seggend, t’ondervragen. (155) Gy die van ’t Godendom en ’t Menschdom Vader syt, Raekt u dan langer niet myn aengedane spyt? Wat eer heb ik voortaen van eenig Godt te wachten, Nu de Pheäciers, myn kindren, my verachten? Ik heb my ingebeelt, dat ik door tegenstant, (160) Noch lang Laërtes Soon sou houden uit syn lant. En meenig hinderpael soude in syn weg noch setten, Al kon ik t’eenemael syn weêrkomst niet beletten. Wei wetend dat gy ’t hem door ’t knikken van u hooft, Van uwe onfeilbaerheit een teeken, hadt belooft. (165) Ver daer van daen, dat hy veel arbeit noch sou lyden, En tegen het gewelt der baren moeten stryden: [p. 190] Siet de Pheäciers die hebben over zee, Hem slapende gevoert, op d’Ithacasche ree. En hebben hem met gout en koper overladen, (170) En andre gaven meer van kleeren en gewaden. Soo dat hy rechtevoort meer goet t’huis brengen sal, Als al den buit die hy verkreeg voor Troijens wal. Dit antwoort heeft daer op de Dondergodt gegeven: ô Zeevoogt, die somtyts den aerdboom kunt doen beven, (175) Wat reden voert gy daer! ontstelt u niet soo seer, Wie van de Goden soude onthouden u uw eer? Het is beswarelyk een Godt, als gy, te hoonen, Soo groot en oudt, die men eerbiedigheit moet toonen. Indien een sterveling soo veel verwaentheit heeft, (180) Dat hy syn schuldigheit onachtsaem u niet geeft, Straft hem, soo gy begeert, met ongeluk en schanden. Hebt gy de middelen daer toe niet in uw’ handen? Neptunus, wat bedaert, heeft daer op dit gesegt; Ik weet, dat ik myn macht gebruiken kan met recht. (185) Mae als men my misdoet, weêrhoude ik vaek myn plagen, Uit achterdocht, of ik u daer door mocht mishagen. En schoon gy rechtevoort uw meening hebt geuit, Sal ik u niet te min verklaren myn besluit. Ik sal dit selfde schip, dat noch dryft op de stroomen, (190) Soo ras het voor de kust van Scheria sal komen, Tot afschrik van het Volk, dat op de wal sal staen, In ieder eens gesicht door onweêr doen vergaen. En de Pheäciers dit doende soo ontroeren, Dat sy geen reisigers meer over sullen voeren. (195) En door een hoogen berg, die sich voorover neigt, Bedekken hunne Stat, die staeg te vallen dreigt. Ik meen, sei Jupiter, om hen noch meer te quellen, Dat gy behoort aldus uw wraek in ’t werk te stellen. Als, na gedane reis, sy keeren met het schip, (200) Voor d’oever van hun lant, herschept het in een klip. Maer laet al evenwel het syn gedaente houden, Op dat sy ’t wonderwerk altyt gedenken souden. [p. 191] Neptunus was voldaen, en heeft niet lang gewacht. Of heeft tot Scheria die wonderwerk volbracht. (205) Als de Pheäciers het schip daer leggen sagen, Begonden sy verbaest malkanderen te vragen: Hoe komt het dat de kiel is aen den gront geraekt, En geen beweging wert door ’t Volk daer op gemaekt? Waer op Alcinous heeft tot het Volk gesproken, (210) Ik merk, sei hy, dat sich Neptunus heeft gewroken. Gelyk myn Vader my voor desen heeft gesegt, Het geen door Godentael aen hem was uitgelegt: Dat het Neptunus speet, dat wy lootsluiden waren, De besten, die men sag den Oceaen bevaren: (215) En dat wy trots daer op niet vreesden voor syn macht. Doch als een mensch door ons sou wesen t’huis gebracht, Dat hy het beste schip, van die wy dan besaten, Op syne wederkomst in zee vergaen sou laten. En dat hy door een berg ons Stat bedekken wouw, (220) Wiens hellen men met schrik gestaeg aenschouwen sou. De helft is nu vervult van d’oude profecyen, Op dat wy d’andre helft daer van niet mogen lyen, En dat Neptunus noit volvoer syn dreigement, Indien hier het geval oit vremdelingen sendt, (225) Belooft my, dat gy noit die na hun lant sult brengen, Dat die vergramde Godt niet langer wil gehengen. En doet u best, dat gy syn sinnen en verstant, Ter neder setten moogt, door plechtige offerhant. Waer toe gy uit uw Vee moet kiesen sespaer stieren, (230) En offeren aen hem,* hun ingewant en spieren. Dit alles wiert volbracht, gelyk hy hadt geseit, En al wat noodig was tot d’offerhant bereidt. Terwyl die plechtigheit wiert door dat Volk bedreven; Ulysses, die gestaeg was in den slaep gebleven, (235) Is eindelyk ontwaekt, op d’oever daer hy lag, Doch kende niets van ’t geen dat hy rontom sich sag, Om dat hy sich soo lang afwesend hadt gevonden. Minerva heeft den Heldt straks met een wolk omwonden: [p. 192] Op dat hy van het Volk niet aenstonts wiert bekent, (240) Eer dat sy het gevaer hadt van hem afgewendt. En dat sy tydig hem sou konnen onderrechten, Dat hy sich wachten moest voor Vrouw, voor Soon, en knechten, Tot hy behendiglyk de Vryers hadt gedoodt, Die stonden na de hant van syne Bedgenoot. (245) Daerom hadt de Godin een andren schyn gegeven, Aen havens,* klippen, lant, aen bossen en aen dreven. Die quamen hem niet voor als toen hy die verliet, Dies is hy opgestaen, uit roepend vol verdriet, Ach waer ben ik geraekt! is het by de barbaren! (250) Of menschen die het recht van gastvryschap bewaren! Wat uitkomst vindt ik hier tot myn behoudenis! Waer toe dient my de schat die my geschonken is! Als dat die my misschien sal werden hier ontnomen, Mits ik daer voor niet weet een schuilplaets te bekomen. (255) Ach ongelukkige! waerom verbleeft gy niet, By de Pheäciers, daer men vermaek geniet! ’k Hadt hen dan rechtevoort niet op bedrog bevonden, Het geen ik tot hun schant sal moeten nu verkonden. Sy hadden my belooft te voeren in myn lant, (260) En leggen my maer neêr op dit uitheemsche strant: Daer ik geen wegen ken, waer langs ik moet gaen dolen: En hebben mogelyk een deel van ’t goedt gestolen. Als hy dit hadt gesegt, doorsocht hy pak voor pak, Maer vondt, naer ondersoek, dat daer niets aen ontbrak. (265) Als die bekommering hem langer niet kon krenken, Begon hy suchtende om syn Vaderlant te denken. En wendde hemelwaerts somtyts syn droevig oog, Dat nederdalend weêr rontom de kusten vloog. In dese dweepery is Pallas hem verschenen, (270) Gelyk een harders knaep met brosen aen de beenen. In fyne stof gekleet, jong, schoon van aengesicht, En houdend in de hant een lange werrepschicht. Een Konings Soon gelyk in welgemaekte leden, In hoffelyke swier en in bevalligheden. [p. 193] (275) Ulysses bly, dat hem een mensch quam in ’t gemoet, Sprak hem dus aenstonts aen, als hy hem hadt gegroet. En seide jongeling durf ik van u wel vergen, Dat gy my wysen wilt, waer ik myn goet kan bergen: En onderrechten my, wat lantschap dat dit is. (280) Wert het gebouwt of vindt men niets als wildernis? Waer op hem de Godin dit antwoort heeft doen hooren. Syt gy dan, Vremdeling, soo ver van hier geboren, Dat gy het Koningryk van Ithaca niet kent? Schoon dat door d’Oceaen syn grensen syn belent, (285) Heeft Troijens overschot den naem daer van geweten, En sal de dapperheit der borgers noit vergeten. Gy siet, dat overal hier hooge bergen syn, Maer echter wast daer op veel aengename wyn. Al syn die niet bequaem om paerden aen te queken, (290) Noit sullen runderen noch schapen daer ontbreken. De weiden syn bedekt met overvloet van gras, En d’akkers brengen voort, door arbeit, graengewas. ’t Heeft bossen, die den gront beschaduwen met takken, Waer in men voor ’t gebruik kan ’s winters branthout hakken. (295) En tot vermaek wert het door bronnen staeg gesproeit, Waer uit, door Nymphen sorg, gedurig water vloeit. ’t Hert van Ulysses wiert door blyschap opgetogen, Verstaende, dat hy hadt syn Vaderlant voor d’oogen. Dies hy de waerheit niet aen Pallas heeft gesegt, (300) Maer als een man die was in ’t veinsen afgerecht, Heeft hy een fabel haer tot antwoort gaen vertellen. Ik meen, heeft hy gesecht, my hier ter neêr te stellen, Met al de goederen die gy hier voor u siet, Waer van de wederhelft ik aen myn kindren liet. (305) Op dat, naer myn vertrek, die daer van souden leven, Als ik moest om ’t krakeel uit Creten my begeven, Dat my Orsilochus heeft ’t onrecht aengedaen; Mits ik hem van myn beuit de helft niet toe wou staen, Dien, binnen Troijen, ik hadt tot myn deel ontfangen, (310) Waer van hy wou dat ik de helft aen hem sou langen. [p. 194] Noch lei hem op den krop, dat by Scamanders vliet, Ik niet erkennen wilde Idomeneus gebiet. Maer selfs regeren wou ’t rot van myn metgesellen, En onder het bevel syns Vaders my niet stellen. (315) Wy wierden hantgemeen, en ik heb hem gedoodt: Waerom ik het vervolg syns Vaders haest ontvloodt, lk vondt eem schip gereet om aenstonts te vertrekken, En liet in ’t kabelgat met pakken my bedekken. Op dat, indien ’t geviel dat iemant na my socht, (320) Daer ik verburgen lag, by my niet vinden mocht. In volle zee geraekt, hadt ik niet meer te vreesen, Maer.’snachs is schierelyk een onweêr opgeresen, Dat tegens ’t bootsvolks wil ons joeg na dese kust. Daer op wy, seer vermoeit, ons leiden tot de rust. (325) Het onweêr kort daer na begon weêr te bedaren, Des syn sy, sonder my, daer weêr van daen gevaren: Na dat sy met myn schat my leiden hier op ’t gras, En als ik wakker wiert, wist ik niet waer ik was. Om dat ik was alleen, vondt ik my seer verlegen, (330) Nu hoop ik, dat ik u, door bidden, sal bewegen, Dat gy my by sult staen door hulp en goeden raet, Want gy syt het alleen waer op ik my verlaet. Als dit tot de Godin Ulysses hadt gesproken, Is sy, die ’t veisen wist, tot lagchen uitgebroken: (335) En greep hem by de hant, verandert van gelaet. Sy scheen geen harder meer door wesen noch gewaet, Maer wiert een schoone Vrouw, uit hoogen stam gesproten, Die goede opvoeding hadt in ’sVaders Hof genoten, En heeft tot hem gesegt, die beter veinsen kan, (340) Als gy, moet syn doortrapt, en een arglistig man. Vernuftig kunstenaer in loose en valsche treken, Die noit waert in der daet, het geen gy hebt geleken. Uitvinder van bedrog en van behendigheit, Wiens hert wat anders denkt, en mont wat anders seit. (345) Wilt gy selfs in uw lant uw loosheit laten blyken? Verdichtend fabelen om Pallas uit te stryken. [p. 195] Kent gy van Jupiter als noch de Dochter niet? Die bystant aen u geeft in kommer en verdriet. Schoon dat gy door verstant de menschen gaet te boven, (350) Ik hoor myn wysen raet vaek door de Goden loven. ’k Heb u tot Scheria soo aengenaem gemaekt, Dat gy met schatten syt van daer alhier geraekt. Nu kon ik voor u weêr, om aen u t’openbaren, Hoe dat gy rechtevoort uw rykdom sult bewaren: (355) En hoe voorsichtig gy de lagen moet ontgaen, Der Vryers van uw Vrouw, die na uw leven staen. Wacht u voornamentlyk dat niemant u mach kennen, Tot wederwaerdigheit, spyt, hartseer wilt u wennen: Gy sult in uw Paleis verslinden sien uw goet, (360) Het geen gy met gedult stilswygend lyden moet. Ulysses sei hier op, ô grootste der Godinnen! Het is niet mogelyk aen menschelyke sinnen, Dat men u kennen kan, als gy sulks niet begeert: Die van gedaente steets van d’eene in d’andre keert. (365) Dat gy my gunstig syt heb ik altyt geweten, En sal soo lang ik leef uw bystant noit vergeten. Voor Troijen hebt gy my behoedt voor ongeval, Als ik de Grieken hielp bestormen dese wal. Maer seder dat die sich begaven op de stroomen, (370) Weêrkeerende na huis, heb ik u noit vernomen. In uwes Vaders naem val ik u nu te voet, Wilt doch versekeren myn wankelend gemoedt. Ben ik hier in myn lant! ik durft ’t noch niet gelooven, Dat onverwacht geluk gaet myne hoop te boven. (375) Gy syt de selfde noch, heeft Pallas hem geseit, En d’achterdocht geeft u staeg twyffelmoedigheit. Maer ik wil evenwel u daerom niet begeven, Mits gy voorsichtig syt, en matig in uw leven: Die door gevaer noch ramp van oordeel wert ontbloot, (380) En denkt om ’t geen gy doet. Sulk Volk help ik uit noot. Indien een ander man soo lang was uitgebleven: Hy wiert door ongedult voort na syn huis gedreven: [p. 196] En soude omhelsen gaen syn kinderen en Vrouw, Gy soekt eerst te verstaen of d’uwe u is getrouw. (385) Haer ommegang is soo, gelyk gy soudt begeren, Met niemant sag men haer, sins uw vertrek, verkeeren. Sy heeft den gantschen tyt in tranen doorgebracht, En met langmoedigheit uw wederkomst verwacht. Schoon, seder uw vertrek, gy my niet hebt vernomen, (390) Ik wist dat gy ’t gevaer wel soudt te boven komen. Dies wiert ik niet geport door de nootsaeklykheit: Nadien uw levenslot voor my was bloot geleit, Waer in ik sag dat u myn Oom vergeefs sou plagen, En daerom socht ik niet den Zeegodt te mishagen. (395) Schoon u Neptuin vervolgt met onversoenbren haet: De rede is u bekent waer uit die wrok ontstaet. Maer om u te doen sien, dat gy niet syt bedrogen, Sal ik de schellen weêr aflichten van uwe oogen. En maken dat gy klaer uw Ithaca soo siet, (400) Gelyk het is geweest, wanneer gy het verliet. Is dat de haven niet na Phorcynus geheten. En ’t bosch waer uit gy vaek Olyven hebt gegeten. De berg, wiens hoogen kruin met boomen is geplant, Is Neritus, die dient tot baken op uw strant. (405) Daer onder is de grot der Nymphen de Nayaden. Ulysses kon door ’t sien syne oogen niet versaden, En vondt het alles soo, gelyk het was voorheen,* Soo ras de wolk, die hem bedekte, weêr verdween,* Door d’adem van haer mont kon Pallas die verdryven. (410) Het is onmogelyk de vreugde te beschryven, Waer in Ulysses sich, gantsch overtuigt, bevondt. Van ’t lieve Vaderlant heeft hy gekust den gront, En badt de Nymphen aen, verheffende syn handen, Waer aen hy heeft belooft veel plechtige offerhanden. (415) Mits voor syn goederen sy wilden dragen sorg, Die Pallas in haer grot tot veiligheit verborg. Toen overleiden sy, hoe dat hy soude ontkomen, De lagen, daer hy moest in syn Paleis voor schroomen. [p. 197] Dies de Godin, om hem te hoeden voor ’t gevaer, (420) Hem de gedaente gaf van een out bedelaer. Eerst heeft sy van syn hooft syn krullend hair geschoren, Syn aengesicht doorploegt met rimpelende voren. Door magerheit verdroogt de sappen van syn huit, En bluste van syn oog de heldre stralen uit. (425) Syn kostelyk gewaet heeft sy hem uit doen trekken, En ging in plaets syn lyf met vuile lappen dekken. Toen heeft sy hem gesegt, ’t Is voor uw saken goet, Dat gy Eumeus eerst in dit gewaet ontmoet. Waer aen gy van uw Vee het opsicht hebt gegeven, (430) Die trouw is aen uw Soon en Gemalin gebleven. Het is een eerlyk man, een Harder van verstant, Gy sult, soo gy hem soekt, hem vinden op uw lant. In ’t Coracyns gebergt, by runderen en schapen, Die voedsel, aen de bron van Arethusa, rapen. (435) Blyft by hem tot hy sal u hebben onderrecht, Wat in uw Hof geschiedt, en wat men van u segt. En ik sal onderwyl na uwen Soon gaen talen, Om hem t’huis uit het Hof van Sparta te gaen halen. Alwaer hy langen tyt sich opgehouden heeft, (440) Om kondschap te verstaen, of gy doodt syt, of leeft. Maer wyse Pallas, seide Ulysses, mach ik weten, Waerom Telemachus door u daer is vergeten? Soodanig dat hy noit de tyding daer vernam, Waer ik gebleven was, noch wat my over quam. (445) Was het op dat gy hem ook soudt op zee doen swerven, En door syn Vyanden terwyl syn lant bederven? Syt des niet ongerust, heeft Pallas weêr geseit, In Menelaus Hof heb ik hem selfs geleidt. Op dat hy sich beroemt sou door het reisen maken, (450) En niet mocht in ’t gewelt der snoode Vryers raken. Waer door hy met een schip in lagen wert gewacht, Die sullen door uw hant selfs werden omgebracht: [p. 198] En raken in ’t gevaer dat voor hem bereiden. Hier mede is de Godin weêr van den Heldt gescheiden. (455) Sy die na Sparta trok, begaf sich op de zee, Hy na syn ouden vriendt d’opsiender van syn Vee.
Socht na Eumeus huis langs hobbelige wegen, Vol steenen hier en daer en wortel uit den gront, Tot dat hy ’t eindelyk met groote moeite vondt. (5) Het stont op het gebergt, dies men, in de valeijen, De kudden kon van daer in het verschiet sien weijen. Met groene heggen was ’t en palen dicht omset, Op dat aen ’t wilt gediert den toegang wiert belet: Soo dat hy daer syn Vee kon veilig in vertrouwen. (10) Op eigen kosten hadt de Harder het doen bouwen, Van ’t gelt het geen hy hadt door suinigheit gespaert, Of door gedane winst allenks by een vergaert. Aen ieder sy van ’t huis kon men ses stallen tellen, Die hy voor ’t swanger Vee vol hokken hadt doen stellen. (15) Daer vyftig* wyfkens van in een stal konden staen, Maer al de mannekens, die liet hy buiten gaen. Ook was ’t getal daervan soo talryk niet gebleven, Mits hy de Vryers moest de vetsten daer uit geven.. Die daer van offerden en brasten dag aen dag, (20) Dies men maer overig drie hondert daer van sag. Ulysses, by het huis gekomen, vondt vier honden, Fel als het wilt gediert, die voor den ingang stonden, [p. 200] Die vielen met gebas als leeuwen op hem aen: Hy smeet sich op den grondt om hun gewelt t’ontgaen. (25) Sy hadden evenwel gebeten in syn beenen, Indien Eumeus niet was op ’t gerucht verschenen. Die joeg de rekels weg met steenen na hun kot, En hielp den Vremdeling uit noodt door dat verbot. En seide, indien ik niet weêrhouden hadt myn honden, (30) Sy hadden, ouden Man, u sekerlyk verslonden. Het geen leetwesen hadt in myn gemoedt gebaert, ’k Moet selfs verdriets genoeg verdragen hier op aert. Nadien ik om de doodt myns Meesters my moet quellen, Wiens wysheit men gelyk kon met de Goden stellen. (35) Ten minsten is hy nu soo lang al uitgeweest, Dat, sonder reden niet, men voor syn leven vreest. En op dat my noch meer de Hemel soude straffen, Moet ik syn Vyanden gedurig voetsel schaffen. Die maken goede çier van ’t geen ik heb gequeekt, (40) Terwyl het noodige misschien aen hem ontbreekt. Maer goede man laet ons met een na binnen treden. Ik vrees dat, onder weeg, gy honger hebt geleden. Herstelt uw krachten wat, die seer vervallen syn, Met voedsel van myn spys, en aengenamen wyn. (45) Als gy verfrist sult syn, dan moet gy my verhalen, Wat gy hebt uitgestaen, eer dat gy hier quaemt* dwalen. En ook wie dat gy syt. Als hy dit hadt geseit, Heeft hy hem heuselyk na binnen selfs geleidt. Alwaer hy hem begon syn vriendschap te bewysen, (50) Neersmytend op den gront een bos van sachte rysen: Daer hy tot meer gemak heeft overheên gebracht, Tot deksel van het hout, een wilde geite vagt. Hier op versocht hy hem dat hy sich neêr wou setten. Ulysses kon sich niet, om ’t goet onthael, beletten, (55) Te toonen aen syn waert verdiende dankbaerheit. Dies uit erkentenis, heeft hy tot hem geseit, De Hemel hoop ik sal veel zegen op u laden: Die vremden niet verstoot, noch d’armen wilt versmaden. [p. 201] Waer op Eumeus sei, soo ’k die geen bystant gaf, (60) Soo haelde ik op myn hals van Jupiter een straf. Sy werden ons door hem uit deernis toegesonden: Dies wy syn tot den plicht van gastvryschap verbonden. Ik sluit myn handen noit voor eenig Vremdeling, Die wat versoekt, hoe arm hy sy of hoe gering. (65) Maer ik ben in geen staet om daer aen veel te geven, Nadien ik selver ben in dienstbaerheit gebleven. Een eerlyk knecht draegt sorg voor synes Meesters goet: ’t Is van syn eigen niet de miltheit die hy doet. Voor die beknibbeling behoefde ik niet te schroomen, (70) Indien myn oude Heer Ulysses weêr mocht komen. Die hielt soo veel van my, dat hy my noit verweet, Dat ik te goet onthael aen Vremdelingen deedt. Ik hadt in eigendom, soo was hy my genegen, Van hem een huis, een erf, en deugtsaem wyf gekregen. (75) Dat hadt ik door myn vlyt en trouwheit wel verdient. Hy handelde my niet als huerling, maer als vriendt. Ach mocht ik hem weêr sien! de Hemel wil ’t beletten, Die hinderpalen staeg komt in syn wegen setten. Mae ’t is met hem gedaen; ach Goden was Heleen, (80) Gesneuvelt in syn plaets, met haer geslacht voorheen. Of hadt het u behaegt, dat sy waer noit geboren; Veel Helden hadden dan het leven niet verloren. En onder dat getal ook niet myn goede Heer, Om Menelaus Vrouw, wel schoon maer sonder eer. (85) Wiens ongelyk hy heeft op Paris willen wreeken. Ulysses hoorde hem, met vreugt, die woorden spreken. Eumeus is daer op na ’t verkenskot gegaen, Daer hy liet door syn volk twee jonge biggen slaen. Heeft die gereet gemaekt en aen het spit gesteken, (90) En heeft met bloem van meel de huit rondom bestreken: Gaer synde noode hy syn gast op het gebraet, Die daer syn holle maeg heeft aenstonts meê versaedt, En heeft van tyt tot tyt een teug daer op gedronken, Van lekkren wyn, die hem syn Waerdt hadt ingeschonken. [p. 202] (95) Die porde hem staeg aen, en heeft tot hem gesegt, Eet hartig, soo ’t u lust, van dit gering gerecht, Gelyk ik ben gewoon aen Harders voor te dissen. Want ik mach rechtevoort geen beter voorraet missen. Om dat ik ’t lekkerste de Vryers geven moet, (100) Volk sonder achterdocht, en eerloos van gemoedt. De Goden evenwel die moeten ’t onrecht haten, En nimmer ongeloont de goede werken laten. Zeerovers hoe verwoedt en wreet sy mogen syn, Die hebben evenwel van vreese Gods noch schyn. (105) Maer die moedwilligers, die steets na boosheit pogen, Door wroeging werden die tot inkeer noit bewogen. Sy blyven onbeschaemt hier brassen in ’t Paleis, En schynen noch niet ras te denken om hun reis. Des hebben sy voor vast door onderrecht vernomen, (110) Dat is in het gevaer Ulysses omgekomen, Of door d’Orakelen is het aen hen gesegt. En echter porren sy syn Weeuw niet tot den Echt. Maer willen liever eerst myn Meesters goet verslinden, Daer sy gelegentheit staeg weten toe te vinden: (115) Het sy door gastery, het sy door offerhant. Hy was de rykste Vorst van al ’t omleggend lant, Eer hy van hier vertrok, en sy hier vryen quamen, En dat sy het besit van syn inkomsten namen. Geen Koning hier omtrent hoe machtig of hoe ryk, (120) In vaste Goederen noch Vee, was hem gelyk. Van geiten, runderen van swynen en van schapen, Hy twalef kudden hadt, gedreven door syn knapen. Die weiden buiten ’s lant, en binnen noch soo veel, En menig harder had het opsicht op een deel, (125) Ik over altemael, doch met niet veel genoegen, Mits ik my na den wil moet van de Vryers voegen. Ulysses, na dat hy genoeg gegeten hadt, Dacht om de wraek, en heeft den beker opgevat: Dien hy met wyn gevult, ging aen den Harder langen, (130) Die hem beleefdelyk heeft uit syn hant ontfangen. [p. 203] En heeft daer op gesegt, myn vriendelyke Waerdt, Hoe hiet de man door moedt en rykdom soo vermaert? Syt gy door hem gekocht, om op syn goet te letten, Na dat hy over ’t Volk en ’t Vee u quam te setten? (135) Noem my syn naem, misschien heb ik hem wel gekent. Gy meent dat hy gehadt, voor Troijen, heeft syn endt. In die belegering heb ik my ook gevonden, Dat ik bewysen kan door myn verkregen wonden. Soo dat gy dan door my soudt werden onderrecht, (140) Of het inbeelding is, of waerheit dat gy segt. d’Opsiender sei, myn Vrient, wat gy soudt seggen mogen, Wy syn op dese saek soo menigmael bedrogen. Dat noit Penelopé iets meer gelooven kan, Het geen een Vreemdeling komt seggen van haer man: (145) Schoon die versekring geeft dat hy noch is in ’t leven, Op hoop dat men daer voor hem onderstant sal geven. Gy kunt het selfde doen, meer seggende als gy weet, Uyt insicht van daer voor te krygen een nieuw kleedt. Al syn ’t maer fabelen, die men haer komt vertellen, (150) Sy konnen evenwel de goede Vrouw ontstellen. Die siende, dat men haer met leugens heeft gevleit, Die sy graeg heeft gehoort, veel bittre tranen schreit. Maer ’t is gewis, syn ziel en ligchaem syn gescheiden, Soo dat wy te vergeefs syn wederkomst verbeiden. (155) Wie weet of ’t ligchaem niet het aes der honden is, Of werd in zee geknaegt door tanden van een vis? En of een deugtsaem mensch, aen syn versturven beenen, Een rustplaets onder d’aerd, heeft willen noch verleenen? Syn Vrienden, door syn doot, die leven in verdriet, (160) En dat is d’oorsaek ook dat gy my weenen siet. Ik kan myn hartenleet niet voor uw oir verswygen. Want waer ik kom, ik sal noit beter Meester krygen. Selfs by myn Vader niet, die my heeft opgevoedt, En dien ik voor die sorg gestaeg bedanken moet. (165) De droefheit lang daer na heeft my noch aengehangen, Als ik myn afscheit heb van d’ouden Man ontfangen. [p. 204] Maer dat heeft noit soo seer gepynigt myn gemoedt, Als nu d’afwesentheit van mynen Meester doet. Myn vrient, heeft hem daer op Ulysses voorgehouwen, (170) Ik sie dat gy niet wilt u op myn woordt vertrouwen: En stelt hartnekkig vast, dat hy noit keeren sal, Maer omgekomen is door eenig ongeval. En ik verseker u, ’k wil ’t met een eedt verklaren, Dat hy sich korteling aen u sal openbaren. (175) Hebt noch een jaer, maer neen, hebt noch een maent gedult, En ik beloof, dat gy hem weêr aenschouwen sult. Maekt vry de gaven ree, die gy my sult vereeren, Voor dese goede maer, wacht ik een nieuw pak kleeren. Maer eerder niet als gy hem selver hier sult sien: (180) ’k Eisch geen erkentenis, als ik die niet verdien, Al ben ik arm en naekt, gy moet daerom niet denken, Dat ik om wat gewin myn eer sal willen krenken. ’k Hou liever om het lyf myn oude lappen noch, Als dat ik schoon gewaet sou krygen door bedrog. (185) Ik sweer by Jupiter, nadien geen woorden baten, Dat ik Laërtes Soon in ’t leven heb gelaten. En daer en boven noch by dees gastvrijen dis, Dat alles wat ik seg de rechte waerheit is. Eumeus echter kon die tyding niet gelooven, (190) Hy wenste daer wel om, maer ’t ging syn brein te boven. ’k Vrees dat gy ’t bodenloon, sei hy, lang wachten sult, Eer uw belofte sal volkomen syn vervult. Maer drinkt gerust, en laet ons van wat anders spreken: Als gy myn Meester noemt, schynt my het hert te breken. (195) Segt my nu wie gy syt, en waer gy komt van daen? Wat uw weêrvaren is, en gy hebt uitgestaen? Waer op Ulysses hem dit antwoort heeft gegeven, Schoon dat wy gantsch een jaer hier aen de tafel bleven, Noch raekte ik niet aen ’t end van myn geschiedenis, (200) Die maer een schakelreeks van ongelukken is. Ik sal een kort begrip, daer van, u laten hooren. Voor eerst weet dan, dat ik in Creten ben geboren, [p. 205] Soon van een machtig man, die noch meer kindren hadt, En Castor, Hylax Soon genoemt wiert in de stat. (205) Myn goede Vader heeft van my soo veel gehouwen, Als d’andre kinderen geteelt uyt echte vrouwen. Hoewel myn Moeder was syn bywyf, een slavin, Die hy, voor gelt gekocht, nam in syn huisgesin, Het ging my soo lang wel, tot dat hy quam te sterven: (210) Myn Broeders wilden my niet met hen laten erven, Maer gaven my een huis, met weinig onderhoudt, ’k Heb echter door geluk een ryke Vrouw getrouwt. Wiens Ouders sagen meer op myn hoedanigheden, Als goet, dies wilden sy die wel aen my besteden. (215) Om dat ik hadt den naem te syn een braef soldaet: Gy siet, hoe dapperheit door ouderdom vergaet. Na ’t spreekwoort evenwel is men gewoon te seggen, Dat men den oest na ’t stroo gewoon is uit te leggen. Maer ’k vlei my, schoon ik nu door armoede en verdriet, (220) De krachten van de jeugt noch frisheit niet geniet, Dat gy kunt evenwel aen myn gestalte merken, Dat ik heb uit gemunt door durven en door werken. ’k Verkoor de wapenen en kryg tot oeffening, En buiten die hadt ik geen trek tot eenig ding. (225) Ik wilde nimmer my tot eenig werk bereiden, En ben ras van de sorg voor ’t huisgesin gescheiden: Maer schepen uitgerust, die hebben my behaegt, Waer op ik menig tocht heb over zee gewaegt. Gelyk de menschen ’t een of ’t andere beminnen: (230) En soo veel hoofden, segt het spreekwoort, soo veel sinnen. Soo hadt ik voor de kryg alleen genegentheit, Daer ik myn leven heb altyd toe aengeleit. Eer door de Grieksche macht wiert Ilium bevochten, Hadt ik, als opperhooft, gedaen al negen tochten. (235) Die de Fortuin gestaeg gelukkig hadt gemaekt, Soo dat ik door den buit tot rykdom was geraekt. Het kostelykste goet wiert my als hooft gelaten, Dan deelde ik naderhant noch neffens myn soldaten. [p. 206] Soo dat ik van het volk ontsien wiert en geacht, (240) En wiert staeg in myn huis door ieder opgewacht. Maer na dat Jupiter gekregen hadt behagen, Om door een fellen kryg klein Asien te plagen: Toen moest ik van de vloot aenvaerden het gebiet, Waer op Idomeneus sich derwaerts voeren liet. (245) Mits ik geen reden hadt om my dies te verschoonen, Een krygsmans eer is teer, de nydt kan die licht hoonen. Wy hebben negen jaer geoorlogt in dat lant, In ’t tiende is Troijen eerst gewonnen en verbrant. Toen syn wy weêr naer huis, met grooten buit gevaren, (250) Maer wierden aengetast met onweêr op de baren. Waer door de gantsche vloot geraekt is in gevaer, Die door de felle wint verstroit wiert van malkaer. Ik heb ’t geluk gehadt in Creten weêr te komen: Maer hadt daer nauwelyks een maent myn rust genomen, (255) Met vrouw en kinderen in ’t huisgesin verheugt, En van myn goederen genoten hadt de vreugt Of voelde myn gemoedt door nieuwe lust verwekken, Om van Egyptus stroom den loop te gaen ontdekken. Daer negen schepen toe, door my, syn uitgerust, (260) Waer mede ik ben geraekt op d’onbekende kust. Ik sondt myn volk aen lant om kondschap te gaen halen, Dat oorsaek is geweest van onverwachte qualen, Nadien het plunderde d’ Inwoonderen hun goet, En storten van die geen, die tegen stonden, ’t bloet. (265) Sy namen kinderen en vrouwen noch gevangen, Al hadden sy van my heel andren last ontfangen. De burgers, ’s andrendaegs, der naest gelegen stat, Die hebben door ’t rumoer de wapens opgevat; En hebben willend,* niet dien overlast verdragen, (270) De plonderaers gesocht, en alle doot geslagen. Ik selver sou daer ook geraekt syn aen myn endt, Soo tot den Vorst van ’t lant ik my niet hadt gewendt: Dien my Minerva deedt, in het gevaer, ontmoeten: Ik badt hem om genade, en smeet my voor syn voeten: [p. 207] (275) Die my door derenis velost heeft van de doot, En edelmoedig my geredt heeft uit den noot. Hy heeft aen my vergunt te klimmen op syn wagen, Waer in de Vyanden my dreigden noch met slagen. Dies hy, door my verselt, is in de stat gekeert, (280) Alwaer ik heb de tael door ommegang geleert. Nadien ik seven jaer ben by dat Volk gebleven, Daer my de koopmanschap veel schatten heeft gegeven. Maer een Phenicier, die daer op heeft geloert, Een afgerechte guit, heeft my soo ver vervoert, (285) Dat ik, op hoop van winst, my door hem liet bepraten, Om in Egypten weêr myn woning te verlaten. En ben na Lybien met hem van daer gegaen, Mits hy my hadt vervult met ingebeelde waen. Daer die verleider my gedacht hadt te verkoopen, (290) En met myn goederen weêr na syn lant te loopen. Doch onweêr onderweeg heeft syn besluit belet, Waer door ons vaertuig wierdt geslagen en verplet. Dat door een donderslag aen stukken is gebroken, En hy met al syn maets is na den grondt gedoken. (295) Ik heb de mast van ’t schip, die by my dreef, gevat, Waer op ik schreijeling gelyk een ruiter sat. En aen ’t Thesphroters lant ben eindelyk gedreven, Daer Koning Phidon my heeft goet onthael gegeven. Na dat syn Soon, die my half doot gevonden hadt, (300) My van den oever hadt doen dragen in de stat. Alwaer de Koning my weêr kleeren aen liet trekken, En wat ik noodig hadt eelmoediglyk verstrekken. ’k Heb daer gehoort het geen ik van Ulysses weet: Die daer gekomen was, na veel gevaer en leet, (305) En syn verkregen schat door Phidon liet bewaren, Terwyl hy gints en weêr sou na Dodone varen. Op dat hy door den Eik, daer Jupiter door spreekt, Mocht weten of meer ramp noch aen syn lot ontbreekt, Dan of hy eindelyk tot Ithaca sou komen? (310) Soo ras hy ’t antwoort hadt der Godentael vernomen, [p. 208] Wiert hy daer weêr verwacht, het vaertuig was al ree, Dat hem na ’t Vaderlant sou voeren over zee. Ik heb het selfs gesien, dat kan ik waerlyk seggen, Maer mits ik vondt een schip gereet aen d’oever leggen, (315) Heb ik niet afgewacht tot hy daer weder quam, Dies ik, door myn vertrek, van hem niet meer vernam. Ik ging dan, in dat schip, my onbedacht vertrouwen, En voer daer meê van lant, dat my sal lang berouwen. De schipper roofde my myn kleeren met syn maets, (320) Die my gaf aen het lyf dees lappen in de plaets. En ik wiert aen de mast, met touwen vast gebonden: Sy namen alles weg het geen sy by my vonden, ’s Nachts syn wy voor de kust van Ithaca geraekt: Sy hebben goede çier in de kajuit gemaekt. (325) Myn banden raekten los; al vreesde ik te verdrinken, Ik liet my langs het roer in ’t water echter sinken. Doch hadt myn lappen eerst gewonden om myn hooft, En swom dus aen het strant, seer moede en afgeslooft, Daer ik van swakheit soude of honger syn gesturven, (330) Hadt ik dese onderstant niet in uw huis verwurven. Dank sy het Godendom dat my heeft hier geleidt, Alwaer ik vint een Man vol deugden en beleit. Eumeus heeft daer op gesegt, ik ben bewogen, Door uw verhael myn Gast, myn hert voelt mededogen. (335) Maer ’t geen Ulysses raekt is ongelooffelyk, Wat dat gy seggen moogt, die saek eist meerder blyk. Gy soudt niet d’eerste syn die fabelen verdichten, Daer een Etoliër my dacht door op te lichten: Die hadt een moort begaen, waerom hy was gevlucht, (340) En vleide my voorheên met diergelyk gerucht. Ulysses wederkomst wil eenig Godt beletten, Die meening kan ik niet uit myn gedachten setten. Het Nootlot heeft hem wel voor Troijens wal bewaert, Maer gunt hem niet, dat hy mach sterven op syn haert. (345) De Grieken souden dan voor hem een graft oprechten, Om dat sy hem voorheên soo dapper sagen vechten. [p. 209] De glory die door ’t swaert de Vader heeft behaelt, Soude op Telemachus dan neder syn gedaelt. Nu leit hy sonder eer tot proi van de Harpyen: (350) En daerom kan ik my voortaen niet meer verblyen. Ik kom noit in de stat, indien ik niet behoef, Of ik gebannen was hier buiten op dees hoef. Ten sy Penelopé het anders doet bevelen, Als men komt haer gemoedt door goede tyding streelen. (355) Die door haer gunstelings wert aengehoort met vreugt, Maer d’andren, die haer goet verteren, niet verheugt. Doch goede man, die selfs veel rampen heb geleden, En tegens ’t ongeluk geduerig hebt gestreden, Soudt gy noch met bedrog, dus out, om willen gaen, (360) En ons vervrolyken door ingebeelde waen? Gy syt te wys daer toe, dat gy soudt konnen denken, Dat ik, op lossen voet, veel gaven u sou schenken. Het geen ik heb gedaen, geschiedt uit insicht niet, Maer om dat Jupiter de gastvryschap gebiedt. (365) Ulysses sei daer op, gy wilt wantrouwend blyven: Ik kan uw ongeloof door eeden niet verdryven. Soo laet dan tusschen ons syn een verbintenis, Waer van dat Jupiter getuige selver is. Dat soo ras als uw Vorst sal keeren in syn staten, (370) Gelyk ik heb gesegt, gy my sult kleeden laten:. En na Dulichium my senden op een schip. Soo niet, dat gy my sult doen smyten van een klip. Op dat door dese straf de Vremdelingen leeren, Die mochten naderhant hier in uw huis verkeeren, (375) Dat men hier ongestraft geen fabelen verbreidt, Maer dat men sterven moet, indien men u misleidt. Indien ik dat bestont, wat sou men van my denken? Antwoorde Eumeus hem, sou het myn roem niet krenken Indien een Vreemdeling, dien ik wel hadt ohthaelt, (380) Daer naer ’t genoten goet hadt met de doodt betaelt? En als ik hadt begaen sulke onbarmhertigheden, Kon ik de Goden dan wel smeken met gebeden? [p. 210] In wiens bescherming syn de Vremdelings gestelt. Maer mits de harders ’t Vee t’ huis dryven uit het veldt, (385) Die den gesetten stondt van ’t wederkeeren weten, Is ’t tyd, dat wy met hen het avondmael gaen eten: Gy moet te vreden syn met het gemeen gerecht. De kudden naderden als hy dit hadt gesegt. De schaduw van den nacht begon op d’aerdt te vallen, (390) De beesten sijn gestouwt elk in bysondre stallen: Waer op Eumeus eerst gekosen heeft een swyn, Jong, vet, en dat bequaem tot offerhandt sou syn, En heeft het door het mes des Harders laten dooden: Waer van hy heeft een deel geoffert aen de Goden. (395) (Daer syn Godvruchtigheit wiert pechtig door verbeelt) En heeft het overschot in stukken omgedeelt. Dit wert gedaen, sprak hy, den Vremdeling ter eeren, En dat Ulysses haest weêr in syn lant mach keeren. En dat het ook aen ons tot voordeel strekken mach, (400) Die soo veel arbeit doen veel moeite dag aen dag. Soo dat wy menigmael daer over moeten suchten: Terwyl dat anderen sich voeden van de vruchten. Ulysses heeft beleeft gelyk een Vremdeling, Syn Waerdt bedankt, van wien hy so veel eer ontfing. (405) Na dat hy van hem had het beste deel gekregen: Sei hy, ’k hoop Jupiter vergelden sal, door zegen, Het goet dat ik geniet, u gevendt wat gy wacht, Die myne elenden niet noch armoe hebt veracht. Eumeus heeft daer op dit antwoort hem gegeven: (410) De Goden geven ons, myn vriendt, terwyl wy leven, Een saek, doch weigren ons dan weêr een andre saek, En mengen onder een verdriet met het vermaek. Des maek nu goede çier terwyl ’t u mach gebeuren, Gy hebt u tyt gehadt, dat gy hebt moeten treuren. (415) Waer op hy vullen liet weêrom de legen kop, Daer uit hy op den gront uitstorte d’eersten drop. En heeft hem met een teug Ulysses toegedronken, Die heeft bescheit gedaen, weêr synde vol geschonken. [p. 211] Dus syn sy wel versaet van tafel opgestaen, (420) En syn uit het vertrek elk na syn bedt gegaen. Het was quaet weêr die nacht door harde wint en regen, Soo dat Ulysses heeft haest groote kouw gekregen: En wilde van syn Waerdt noch toetsen het gemoedt, Schoon dat hy reets van hem genoten hadt veel goedt. (425) Dies hy bedacht een vondt, om dit in ’t werk te stellen: Hy stiet de Harders aen, en ging hen dit vertellen. Doch seide eerst, laet my toe dat ik wat pogchen mach, De wyn verschoont, die ’k heb genoten desen dag, Die maekt, als men veel drinkt, somtyts van wysen gekken, (430) En kan uit ’s menschen hert geheimenissen trekken, Die ’t beter waer geweest, dat men geswegen hadt. Men singt, men danst, men lacht, door krachten van dat nat. Schoon ’t sottigheden syn die ’k aenvang te verhalen, Eumeus luistert toe, maer wilt daer op niet smalen. (435) Ach! hadt ik rechtevoort de krachten van myn jeugt! Als ik wiert overal gepresen om myn deugt. Toen ik voor Troijens wal wiert op een tocht gesonden, Daer by Ulysses sich en Menelaus vonden. ’t Was in de wintertyt op een onguere nacht: (440) ’k Hadt doornalatigheit geen mantel meê gebracht, Die met myn ander goet was in myn tent gebleven, Soo dat ik, dun gekleet, begon van kouw te beven. Dies ik my wat bedacht, en heb tot hen gesegt; Wy syn niet sterk genoeg, indien men ons bevecht, (445) De Vyandt soude ons licht van dese post verjagen, Sent iemant weêr te rug, om onderstant te vragen. Ulysses vont dat goet, die derwaerts Thoas sont, Die van syn schouderen syn swaren mantel bondt, Om lichter over weg, weêrkeerende, te raken, (450) Waer van ik onderwyl besitter my ging maken. Och of ’t my nu soo ging! en dat een Harder wouw, My door syn mantel ook, bevryden van de kouw. Eumeus, die verstont wat hy daer door wouw seggen, Heeft aenstonts op syn lyf een mantel laten leggen: [p. 212] (455) Trok na het vuer syn bedt, waer op hy hadt geleit, De vellen van een schaep en van een wilde geit. Hy selfs bleef niet in huis, maer is omtrent syn schapen, En runders, in een grot, voor windt bevrydt, gaen slapen. Hy nam met sich een spies, eer dat hy derwaerts ging, (460) En deedt syn draegbandt aen, waer in syn degen hing. Om tegen roovers sich, daer mede, te verweren, En van de kudden ook de wolven af te keeren. Noch hadt hy voor de kouw een mantel meê gebracht En voor syn legerplaets een groote geitevacht. Einde van het veertiende Boek.
Is onderwyl in ’t hof van Atreus Soon gekomen. Om aen Telemachus te brengen in ’t verstant, Dat hy vertrekken moest, van daer, na ’t Vaderlant. (5) Sy heeft den jongen Prins noch in het bedt gevonden, Alwaer Pisistratus lag by hem op de sponden, Doch in een soeten slaep: maer hy hadt staeg gewaekt, Om dat hem quade maer hadt ongerust gemaekt. Hy hadt den gantschen nacht syn oogen niet geloken. (10) Minerva naderend heeft hem dus aengesproken. Het is niet eerelyk, heeft sy tot hem gesegt, Telemachus, dat gy hier als een luijaert legt: Denkt gy niet om uw Volk, uw Vrienden en uw Staten, Wilt gy uw goederen de Vryers overlaten? (15) Die meest in overdaedt die hebben doorgebracht, En hebben van uw Vee het grootste deel geslacht. Licht sullen sy uw lant noch onder een verdeelen: Sy achten langer niet Penelopes bevelen. Soo gy die redden wilt, spreekt Menelaus aen, (20) En bidt dien Vorst, dat hy uw afscheit toe wil staen: Op dat gy spoedig weêr na Ithaca moogt keeren, Soo kunt gy noch uw goet, en Moeders eer verweren. [p. 214] Haer Vader selfs vint goet, en port soo veel hy kan, Dat sy Eurymachus sou nemen tot haer man, (25) Om dat die ryker is als d’andren die haer vrijen: Maer sy volhart gestaeg om sich daer voor te mijen. Schoon dat hy haer een schat aenbiedt tot huwelyks goet, En veel vereeringen van kostelykheden doet. Haer Broeders hebben licht hun deel daer van gekregen, (30) En daerom soeken die haer daer toe te bewegen. Versuimt geen tyt, op dat gy daer u tegen set; Gy hebt belang dat gy dat huwelyk belet. Siet toe dat uit uw huis, door uw Vrouwmoeders trouwen, Een deel van ’t goet niet raekt. Gy kent den aert der Vrouwen: (35) Haer tweede man geniet van haer de grootste baet, Mits d’overleden haest uit haer gedachten gaet. Al souden sy daer door haer kinderen bederven, Sy sorgen niet of die veel goet of weinig erven. Want Hymeneus toorts ontsteekt meer haer gemoedt, (40) Als de vereischtte plicht van het natuerlyk bloet. Als gy syt t’huis gekeert, vertrouwt dan al u saken, Aen een Opsiensters sorg, die trouw daer voor wil waken. Tot dat den Hemel u verleent een Gemalin, Die selver wysselyk regeert uw huisgesin. (45) Voort tot uw veiligheit moet ik u noch doen weten, Slaet het niet in de wint, en wilt het niet vergeten, Dat tusschen Ithaca en Samos is gestelt Een hinderlaeg, om u te knellen met gewelt: Waer in de Vryers u weêrkeerende verwachten. (50) Sy sullen te vergeefs u te bevechten trachten, Soo gy die wegen mydt, en zeilt alleen by nacht; Of anders soudt gy licht daer werden omgebracht. De Godt, die u beschermt, sal u bequame winden Beschikken, waer door sy u sullen nergens vinden. (55) Indien sy selver niet alvorens syn gedoodt, Eer dat gy door hun list geraken sult in noodt. Soo ras gy voor de kust van Ithaca sult komen, Loopt dan de haven in verlatende de stroomen: [p. 215] En houdt u nergens op, maer wilt van stonden aen, (60) Na uw getrouwen knecht Eumeus woning gaen. Laet hem Penelopé de tyding gaen verkonden, Dat hy heeft in syn huis u wel te pas gevonden, En dat gy hebt de reis gelukkig afgelegt. Soo ras als de Godin dit alles hadt gesegt, (65) Is sy na den Olymp, haer woonplaets, weêr gevlogen, Verdwynende als een damp Telemachus uit d’ oogen. Die toen Pisistratus niet langer slapen liet, Maer springende uit het bedt, hem met den elboog stiet: En seide, wilt terstont uw rytuig gaen bereiden, (70) Wy moeten, kleedt u aen, van Menelaus scheiden. Maer Nestors Soon ontwaekt, antwoorde ’t is noch nacht, ’t Is redelyk dat gy den morgenstont verwacht. Wy moeten onsen Waerdt ook eerst, vaerwel, gaen seggen, En de vereeringen op ’t rytuig laten leggen, (75) Die hy vervaerdigt heeft tot uw aenstaende reis. Wy hebben goedt onthael ontmoet in syn Paleis, En moeten hem daer voor ons dankbaerheit betoonen, Een Vremdeling mach noit sich van die plicht verschoonen: Noch laten nimmer gaen uit syn geheugchenis, (80) De weldaedt die beleeft aen hem bewesen is. Als hy dit hadt gesegt, begon de Son te schynen, En deedt de duisternis met het gestarnt verdwynen. De Koning stont ook op, verlatende Heleen, En als hy was gekleet, ging na de Princen heen. (85) Soo ras Telemachus sag Menelaus komen, Heeft hy tot syn gewaedt den besten rok genomen, Hing synen mantel om, en ging hem in ’t gemoedt: En als hy by de deur hem hadt beleeft gegroet, Sprak hy hem aldus aen. Atrides wilt gedoogen, (90) Dat wy met uw verlof van hier vertrekken mogen. Ik werdt daer toe geperst door de noodsaeklykheit, En als ik hier myn plicht sal hebben afgeleit,* Versoek ik, dat gy my wilt wederkeeren laten. Groot Koning, gy regeert soo wysselyk uw Staten, [p. 216] (95) Dat gy de weerelt door daer over syt vermaert: En hebt eelhartig nu de gastvryschap bewaert. ’t Is even onbeleeft, syn gast niet wel t’onthalen, En als hy reisen wil, syn afscheit te bepalen, Antwoorde Atride hem, ’k weêrhoude u langer niet, (100) Gy kunt, als ’t u gelieft, verlaten myn gebiet. Maer nademael gy hier uit vriendschap syt gebleven, Moet ik u teikenen van myn genoegen geven, Waer door het blykt, dat gy hier welkom syt geweest; Tot ik sulks heb gedaen, besadigt uwen geest. (105) Gy moogt uit myn Paleis niet hongerig vertrekken; Geef my tyt, dat ik mach de tafel laten dekken: En u voorsetten mach, het geen ik vindt gereedt. Eer men de reis aenvangt, is ’t noodig dat men eet. Soo gy niet haestig waert, en uit uw weg wouwt wyken, (110) Soude ik in Griekenlant u leiden door veel ryken. Gy soudt verlustigen uw oogen en gemoedt. Mits men daer goet onthael aen Vremdelingen doet. Als leidsman soude ik selfs u voeren op myn wagen: Licht soudt gy daer van daen geschenken met u dragen. (115) Neen sei Telemachus. Ik ben u seer verplicht, Myn reis geen uitstel lydt, na ’k hoor door onderricht. Ik moet noodsakelyk tot Ithaca haest wesen, Indien ik voor ’t verderf niet van myn goet wil vreesen. Terwyl ik tyding soek van Vader te verstaen, (120) Sou ’t alles wat ik heb verloren konnen gaen. Van niemant wert daer voor vereiste sorg gedragen: Indien ik achterbleef, soude ik het my beklagen. Atrides sei daer op, volg my na ’t kabinet, Terwyl Etëoneus de spys op tafel set. (125) Des is Telemachus met hem daer in getreden; Die seer verwondert wiert door al de kostelykheden, Die hy daer heeft gesien, en soeten reuk ontfing. Die door ’t geheim vertrek de lucht vervullen ging. De Koning heeft hem daer een gouden kop gegeven, (130) Daer kunstig beeldewerk was aerdig op gedreven; [p. 217] Het schoonste meesterstuk, dat hy vondt in syn schat, Daer by hy heeft gevoegt het grootste silvre vat: En een vergulde kist, vol heerelyke kleeren. Om wegens Helena syn Moeder te vereeren; (135) Die sy selfs geborduert hadt met haer eigen hant, En het behansel noch van een schoon ledikant. Ontfangt, heeft hy gesegt, tot afscheit myn geschenken, Op dat gy daer door moogt om Menelaus denken: En ook om Helena, wiens arbeit gy hier siet: (140) Sy gunt aen u veel goet, vergeet haer daerom niet. De kleeren laet soo lang uw Moeder noch bewaren, Tot gy met een Princes komt naderhant te paren, Als gy tot Ithaca de reis hebt afgeleit. Sy werden u vereert met veel genegentheit. (145) Geef Jupiter dat gy daer moogt u haest bevinden, Die u verleenen wil, daer toe, goet weêr en winden. Op dat gy komen moogt behouden in uw lant, En vinden ’t Koningryk in een gewensten stant. Na dat Telemachus de giften hadt ontfangen, (150) Is hy die aen syn vriendt Pisistratus gaen langen. Die sag de kostelykheit met veel verwondering, En alles in een kist aenstonts opsluiten ging. Toen quam de Koning selfs hen na de tafel leiden, Waer op hy een gerecht voor hen hadt doen bereiden. (155) Het was een schoone maegt die hen het water boodt, En uit een goud lampet op hunne handen goot. Eteöneus heeft hen de spysen voorgesneden, Hofmeester in de kunst ervaren van ontleden. En Menelaus Soon was schenker in de zael, (160) Aenbiedende den wyn in een vergulde schael. Sy hebben hun bekomst van spys en drank gekregen, Waer na sy van den dis op ’t rytuig syn gestegen. Versuimende geen tyt, en sloegen aenstonts voort; Maer Menelaus hielt hen staende by de poort: (165) En boodt hen aen een kroes ter kim vol wyn geschonken, En wilde, dat sy eerst een teug van afscheit dronken, [p. 218] Na dat de plengingen daar waren uitgedaen: Om dat men sonder sulks niet hoort op reis te gaen. Wilt, sei hy, Jupiter, gy jonge Princen, eeren. (170) Soo sal hy onderweeg de rampen van u keeren. En segt aen Nestor dan die wysselyk regeert, Dat ik hem alles wensch, het geen syn hart begeert. Een vaderlyke sorg heeft hy voor my gedragen Wanneer wy met malkaer voor Troijens wallen lagen. (175) Telemachus hier op antwoorde met verstant, Soo ras wy sullen syn tot Pylos aengelant, Groot Koning, sullen wy niet feilen te verkonden, De vriendschap die om hem wy hebben hier gevonden. Gaf Jupiter dat ik t’huis komend, Vader sag! (180) En van uw goet onthael aen hem mocht doen verslag, Waer door het blykt hoe seer, dat gy my syt genegen; En toonen hem het geen ik heb van u gekregen. Als hy dit hadt gesegt, wiert men een Adelaer, Verheven in de lucht, ter rechter sy gewaer: (185) Dien men een groote gans sag in syn klaeuwen dragon, In ’t voorhof opgevat, en vliegen voor den wagen. Terwyl een menigte van Volk daer achter liep, Dat met verwondering, wat wil dit seggen, riep. Doch hy quam onvervaert neêr voor de paerden stryken, (190) Het geen wiert aengesien voor aengename blyken. Waer op Pisistratus heeft wysselyk gesegt, ’k Wensch dat dit voorspook ons mach worden uitgelegt. Groot Koning weet gy het, of ’t ons, of u mach raken? Soo bidt ik dat gy het aen ons bekent wilt maken (195) Daer Menelaus heeft een wyl sich op bedacht, Doch eer door hem noch wiert syn meening voortgebracht, Heelt syne Gemalin het soeken te verklaren, En seide, hoort wat my de Goden openbaren. Gelyk dese Adelaer, die voor uw oogen sweeft, (200) Syn jongen op ’t gebergt in ’t nest verlaten heeft, En onderweeg die gans heeft op een werf genomen. Soo sal Ulysses ook t’huis, na veel rampen komen. [p. 219] En soo gemakkelyk de Vryers daer verslaen, Als heeft syn proi, die Vorst van ’t pluimgediert gedaen. (205) Misschien, terwyl ik spreek, is hy daer al verschenen. De Goden willen haest daer toe geluk verleenen! Heeft toen aen Helena Telemachus geseit, Uw schoonheit wert te recht de weerelt door verbreidt. Soo ras ik in de stat van Ithaca sal treden, (210) Sal ik, als Huisgodin, u eeren met gebeden. Als hy dit hadt gesegt, liet hy de paerden gaen, En raekte door de stat, na Pylos op de baen. Waer langs de Reisigers hun weg na Pheres wenden, En brachten met veel spoet de eersten dag ten enden. (215) Sy quamen ’s avonts aen in Diocles paleis, Daer sy, d’aenstaende nacht, uitrusten van de reis. Maer ’s morgens als de Son liet blinken d’eerste stralen, (Hoewel dat Diocles hen langer socht t’onthalen,) Vertrokken sy van daer, en joegen soo lang voort, (220) Tot sy gekoment syn, by Pylos voor de poort. Alwaer Telemachus dit aen syn vrient ging seggen, Slaet, bidt ik, my niet af, dat ik u voor sal leggen. Onse Ouders hebben lang in gastvryschap geleeft, Dat onse vriendschaps bandt noch meer gesloten heeft: (225) Reisbroeders syn wy noch, en van de selfde jaren: Vergunt my, dat ik my hier niet mach openbaren. ’k Vrees dat uw Vader my te lang ophouden sou, Soo ’k nu myn schuldigheit by hem afleggen wou. ’k Heb haest, en wert geperst door veelderhande saken, (230) Dies ik van stonden aen soek in myn schip te raken. Het geen* Pisistratus* aen hem heeft toegestaen, En na wat overleg, is met hem scheep gegaen. Daer hy sorgvuldig in liet de geschenken dragen, Die hy tot aen het schip gevoert hadt op syn wagen. (235) En seide, Prins vaerwel, verlaet ras dese ree, En laet uw roeijers u voortrukken na de zee: Op dat myn Vader u niet vinde op onse stroomen. Want sekerlyk hy soudse u na syn Hof doen komen, [p. 220] Als hy, door my verstont, dat gy waert in syn lant. (240) Of halen selver u na binnen van het strant: En soo gy ’t weigerde soudt gy syn toorn ontsteken. Als hy dit hadt gesegt, is by na ’t Hof geweken, Terwyl Telemachus de roeijers porde voort, Die hy de riemen liet uitleggen over boort. (245) Soo ras als aen de mast de zeilen syn geslagen, Heeft hy een offerhant aen Pallas opgedragen. Op dat hy langs syn weg haer onderstant ontfing. In die tyt boodt sich aen, aen hem, een Vremdeling, Die sich door noot geperst uit Argos moest begeven, (250) Om dat hy vechtend daer een dootstag hadt bedreven. Het was een wigchelaer, die van de Prins versocht, Dat hy na Ithaca met hem meêvaren mocht: En seide, het geluk wil dat ik u mach spreken, Terwyl gy selver hulp komt van de Goden smeken. (255) Gelyk gy wenst dat uw versoek mach syn vervult, Soo hoop ik ook, dat gy myn beê verhooren sult, ’k Hiet Theoclymenes, ’k heb t’Argos moeten vechten Met iemant, die my niet voldoen wou na de rechten. En heb in dese stryt gekregen d’overhant, (260) Doch, om ’t vervolg, moet ik nu vluchten uit myn lant. Waer op Telemachus hem heeft in ’t schip ontfangen, En heeft de reis met hem gelukkig aengevangen. Mits hem te binnen quam wat Pallas hadt gesegt, Dat hem een hinderlaeg by Samos was gelegt: (265) Heeft langs d’Echinades, hy synen weg genomen, En is tot Ithaca behouden aengekomen. Ulysses onderwyl was by Eumeus noch, Dien hy wat verder socht te toetsen door bedrog. Voorhebbend, dat daer door aen hem sou mogen blyken, (270) Of diens genegentheit tot hem niet sou beswyken: Of dat hy in der daet veel liefde voor hem hadt. Dies hielt hy sich, of hy wou trekken na de stat. En als Aurora sou den and’ren dag beginnen,* Sien of hy daer syn broot met bedelen kon winnen. [p. 221] (275) Want, sei hy, ik geloof, dat ik u hier verveel, En dat ik iets ontrek de harders van hun deel. Segt dan oprecht, of gy kunt myn voornemen prysen, En geeft aen my een gits, die my den weg kan wysen. De noot dwingt my, dat ik dat leven aen moet gaen, (280) Het geen, tot desen dag, ik nimmer heb gedaen. Ik sal van huis tot huis myne armoe gaen ontdekken, En in Ulysses Hof met onbeschaemtheit trekken: Daer aen de Koningin iets seggen van haer Man, Al heb ik het versiert, dat haer behagen kan. (285) En tot haer Vrijers selfs sal ik my durven wenden, Of sy my van hun dis wat brokken mochten senden, En nemen in hun dienst. Want, sonder roem geseit, ’k Ben handig, en ik doe myn werk met vaerdigheit. Soo wel als eenig kok kan ik de spys bereiden, (290) En kan de deugt van wyn, als schenker, onderscheiden. En om ’t ontledigen het wiltbraet op den dis, Geloof ik, dat geen mensch daer toe bequamer is. ’k Weet andre diensten noch die kan een Heer begeren. Die my Mercurius gelieft heeft selfs te leeren. (295) Die stort de gaven in in ’t menschelyk gemoet, Waer door dat men behaegt in alles, wat men doet. Eumeus wiert verstoort, als hy dit aen moest hooren, En seide gy syt out, uw krachten syn verloren. De Vrijers trots en fier die willen syn gedient, (300) Door welgemaekte knechts, die jong syn, goede vrient. Sy sullen tot hun werk geen Bedelaers verkiesen, Soo dat gy daer omtrent uw moeite sult verliesen. Blyf liever hier by ons: want gy verveelt ons niet, Soo u ’t onthael behaegt, dat gy van my geniet. (305) En soo gy van een vrient den raet niet wilt verachten, Sult gy Ulysses Soon, tot dat hy komt, verwachten. Die sal u bystant doen, als hy uw armoe weet, En als gy weg wilt gaen, u geven sal een kleet. Ulysses bly, dat hy die teekens hadt gekregen, (310) Waer door het bleek, dat hem Eumeus was genegen, [p. 222] Heeft hem syn dankbaerheit, daer over, dus getoont. De Goden willen u niet laten ongeloont, Voor ’t goet, heeft hy gesegt, het geen ik heb genoten: Die om myn armoe my hebt echter niet verstooten: (315) Want, ik beken, dit is het aldergrootste quaet, Waer toe dat Jupiter een mensch vervallen laet. Door honger en door dorst en moeijelyke elenden, Weet hy niet, waer hy sich toekeeren sal, of wenden: Soo, dat hy meenigmael onwaerdigheden lydt, (320) En dingen doet, die hy sich naderhant verwyt. Maer mits gy wilt, dat ik myn reis noch uit sal stellen, Soo bidt ik u, myn vrient, dat gy my wilt vertellen Hoe dat het rechtevoort Ulysses Ouders gaet, ’k Geloof niet, dat sy sich bemoeijen met den staet. (325) Sy waren al seer out, als hy hen heeft begeven, Syn sy van ’t licht berooft, of syn sy noch in ’t leven? Gy sult haest syn voldaen op uw nieuwsgierigheit, Heeft vriendelyk aen hem Eumeus weêr geseit. Laërtes d’oude man is noch niet overleden, (330) Schoon hy lang om syn doot de Goden heeft gebeden. Mits hy syn leven slyt in troosteloosen rouw, Om ’t missen van syn Soon, en ’t sterven van syn Vrouw. Die goede Moeder kon de droefheit niet verdragen, Van ’t afsyn van haer Soon, en korte selfs haar dagen. (335) Behoede ’t Godendom voor diergelyken endt, De menschen die my syn in dit gewest bekent! Sy hadt my wel besint, soo dat ik door haer sterven Heb een genadige beschermster moeten derven. Ik voelde groot vermaek, als ik mocht by haer syn, (340) En dat sy door myn troost verlichting kreeg van pyn. By wylen wou sy wel myn onderhoudt gehengen, Om dat sy in haer Hof my op hadt laten brengen, Gelyk met de Princes Ktimeen, haer jongste kint, Ik wiert door haer byna soo veel als die bemint. (345) Maer als wy beide groot en niet meer kinden waren, Wiert sy na Samos heên gesonden om te paren, [p. 223] Daer aen hare Ouders voor gegeven wiert een schat, Door haren Bruidegom, die grooten rykdom hadt. My heeft de Koningin op dese hoef gesonden, (350) Die ’k tot haer doodt voor my genegen heb gevonden. Ik voel wel het verlies, het geen ik heb gedaen, Maer ’t Godendom heeft my hier echter bygestaen. Want alles, waer van ik het opsicht heb gekregen, Is door myn naerstigheit vermeerdert, en hun zegen. (355) Soo dat ik op dit lant my wel generen kan, En noch iets ovrig heb voor een behoeftig man. Maer van Penelopé kan ik met lust niet spreken: Het schynt dat ’s Hemels gunst is van haer huis geweken: Dat door veel Princen is, tot haer verderf, vervult. (360) Sy brengt haer dagen door in rouw en ongedult, Om dat sy van haer Man geen tyding kan bekomen, Soo dat sy voor syn doodt begint voortaen te schroomen. En echter sy verkiest voor haer geen Bruidegom, Maer sluit sich doorgaens op, en gaet met niemant om. (365) De Vryers onderwyl doen niets als banketteren, En sullen, op die wys, haest al haer goet verteren. Wy moeten leveren gedurig tot hun dis, Het beste en vetste vee, dat in ons kudden is. Soo dat sy naeuwelyks my soo veel overlaten, (370) Als ik van nooden heb voor al myn ondersaten. En sy besetten soo de deur der Koningin, Dat niemant toegang heeft tot haer van ’t huisgesin. Dies het niet mooglyk is dat haer getrouwe knechten, Van wat’er ommegaet, haer konnen onderrechten. (375) Helaes! heeft hem daer op Laërtes Soon gesegt, Ik merk, beminde Vriendt, uit ’t vorige berecht Dat gy niet in het huis uws Vaders syt gebleven, Maer hebt van kinsbeen af tot Vremden u begeven. Doet my dan een verhael van uw voorgaenden tyt, (380) Noemt my door wien, en waer dat gy geboren syt. Hebt gy, door noot geprangt, uw Vaderlant verlaten, Om dat het was verwoest door moetwil der Soldaten? [p. 224] Of roovers hebben die u weggevoert op zee? Terwyl gy waert alleen opsiender van uw vee. (385) En u verkoopende in Laërtes handen stelden, Voor minder als uw deugt behooren hadt te gelden. Eumeus sei daer op, ik sal op uw versoek, Myn gast, gaen openen voor u myn levensboek. Maer laet ons onderwyl noch wat aen tafel blyven, (390) Myn wonderlyk verhael sal u den tyt verdryven. De nacht is lang genoeg. ’t Is de gesontheit quaet Dat men na ’t avondmael soo ras te bedde gaet. De harders, willen sy, die konnen vroeg gaen slapen, Die moeten met den dag weêr sorgen voor de schapen. (395) Maer wy, laet ons hier noch genieten wat ons lust: Wy hebben tyts genoeg daer na noch tot de rust. Als men veel heeft besocht, en uitgestaen veel qualen, Kan men die met genucht herdenken en verhalen: Gelyk ik dan ga doen. Voorby Ortygia, (400) Een ander eilant legt, geheten Syria. Daer kan men het verval der Sonneloop uitleggen: Ik weet niet, of gy hebt daer van iets hooren seggen. Om syne grootheit is ’t niet seer vermaert, maer goet, Mits het veel runderen en ook veel schapen voedt. (405) De gront geeft goeden wyn, daer heeft noit koorn ontbroken; Soo dat van hongersnoot daer nimmer wert gesproken. Noch pest, noch koorssen syn niet aen het Volk bekent, Door ouderdom alleen geraekt het aen syn ent. Als Phebus en Diaen goetvinden dat sy sneven: (410) Dan wert een sachte pyl hen door het hert gedreven. Myn Vader Ktesius was Koning van dat Ryk, Die was in heerlykheit de Goden selfs gelyk. Eens syn Pheniciers op zeevaert wel ervaren, Gekomen in het Hof myns Vaders met veel waren, (415) En stelden die te koop. Daer was toen een slavin, Ook uit het selfde lant, die diende in ’t huisgesin. Een van dat loose Volk heeft in haer sin gekregen, En door verlokselen wist hy haer te bewegen, [p. 225] Dat sy door desen gast haer maegdom nemen liet, (420) En dat sy my daer na gebracht heeft in ’t verdriet, Nadien dat sy moest sorg voor myne opvoeding dragen. De Vryer onderwyl bestont aen haer te vragen, Of sy niet keeren wou met hem na ’t Vaderlant? Och ja, sei sy, die zucht wykt noit uit myn verstant. (425) Indien ik in uw schip daer heên sou mogen raken, Sal ik u van veel gout en silver meester maken: Dat ik meê dragen sal, weggaende uit het Paleis, En nemen ’s Konings Soon ook met ons op de reis. Het is een aerdig kint, dat reeds begint te loopen, (430) Gy kunt het voor veel gelt in eenig lant verkoopen. Sy wierden dit haest eens, en sloten dat verbont. Al wat sy voor de hant van gout en silver vondt, Verborg sy listiglyk, en heeft het weggenomen. Ik, synde noch te jong om voor gevaer te schroomen, (435) Was bly, dat ik met haer uit wandelen mocht gaen. Soo ras de roover ons sag op den oever staen, Heeft hy ons met syn boot straks in het schip doen halen: Daer de verraderes haer misdaet moest betalen, Die door Diana wiert noch onderweeg gedoot, (440) Mits de Godin vergramt met pylen haer doorschoot. Sy viel neêr voor de mast, en wiert in zee gesmeten, Daer haer verrotten romp door vissen wiert gegeten. Ik was bedroeft dat ik my onder roovers vondt, Schoon ik myn ongeluk door kindsheit niet verstont. (445) Wy syn tot Ithaca de haven ingeloopen, Daer van haer, voor veel gelt, Laërtes my quam koopen. Op dese wys ben ik gekomen in dit lant. Gy hebt door uw verhael bewogen myn verstant, Antwoorde Ulysses hem gy hebt veel ramp geleden, (450) Beminde Vriendt, en hebt gehadt veel swarigheden. Na soo veel tegenspoet, die u was opgelegt, Hoe seer gy waert verdrukt, gy syt weêr opgerecht, En hebt van Jupiter een beter lot gekregen, Mits gy een meester hebt, die u seer is genegen. [p. 226] (455) Die wat gy noodig hebt mildadig aen u geeft. Maer ik, dien de Fortuin staeg dwars geloopen heeft, Weet niet tot wien ik sal, in mynen noodt, my wenden, Noch waer ik vinden sal een endt van myne elenden. Dus hebben dese twee een groot deel van den nacht, (460) In onderling gesprek, aen tafel doorgebracht. Soo dat sy niet veel rust in ’t overig genoten, Om dat de Hemelspoort wiert door Auroor ontsloten: Telemachus verscheen hier tusschen op de ree, Met het gevolg, dat hem verselt hadt op de zee: (465) En is, door roeijers vlyt, de haven ingeloopen, Terwyl hy van de mast de zeilen laet ontknoopen, Is Theoclymenes met hem aen lant gegaen: Die vremde wigchelaer socht van hem te verstaen, Waer hy soude in de stat huisvesting konnen vinden, (470) Mits hy tot Ithaca noch kennis had, noch vrinden, En selfs de weg niet wist: dies hem Telemachus, Heeft aengewesen ’t huis van Prins Eurimachus. En seide ik soude u selfs in myn Paleis ontfangen, (Daer my Penelopé verwacht met groot velangen) (475) Maer ik heb iets te doen, eer ik daer komen moet. Gedurende, dat hy dit onderrecht hem doet, Sag men een Adelaer, die hadt een duif gevangen, Verheven in de lucht, ter rechter syde, hangen. Heeft met syn krommen bek in stukken die gerukt (480) Na dat hy uit het lyf de veeren hadt geplukt. Die tusschen hen en ’t schip hy neêr heeft vallen laten. De Wigchelaer sei straks, dit teeken sal u baten, Myn Prins, heb goeden moedt. De vogel dien gy siet, Heeft over ’t pluimgediert, als Koning, het gebiet. (485) Hy vliegt niet herrewaerts als door den wil der Goden, En ik heb hem erkent voor een van* Phebus boden. Gy syt in Ithaca van het beroemt geslacht, Waer door de Koningen hier werden voortgebracht. Gelyk de vogel heeft syn vyant overwonnen, (490) Soo sult gy d’uwen ook haest overwinnen konnen. [p. 227] Soo gy dit voorspook hebt na waerheit uitgeleit, ô Theoclymenes, heeft hem de Prins geseit, Sal ik u soo veel goet uit danckbaerheit vereeren, Dat gy sult vergenoegt weêr naer uw woning keeren. (495) Toen sprak Telemachus Pireus verder aen, En sei, nadien gy hebt de reis met my gedaen, En altyt op myn last gewillig hebt verschenen, Moet gy plaats in uw huis aen desen gast verleenen. Onthalen hem soo wel en eeren als een vriendt, (500) Het geen hy door syn deugt en groot verstant verdient. Pireus seide, Prins, gy kunt gerust vertrekken, Al wat hy heeft van doen, sal ik aen hem verstrekken, En sorgen, als het recht van gastvryschap gebiedt. Wien gy tot mynent sendt, die gast verveelt my niet. (505) Telemachus daer op trok over purpre hosen, Om makkelyk te gaen, een paer gestikte brosen: En heeft een goede piek in syne hant gevat, Waer meê hy na het huis van den Opsiender tradt. Einde van het vyftiende Boek.
Heeft uit sorgvuldigheit Eumeus vuer ontsteken: Om te vervaerdigen den vroegkost tot ontbyt, Op dat de harders niet verloren hunnen tyt, (5) Met al te lang in huis door ’t sammelen te blyven, Maer mochten vroeg het vee weêr na de weide dryven. Wanneer Telemachus quam na het huis gegaen, Soo vielen aen de poort de honden hem niet aen. Maer in de plaets van hem door baffen te doen vreesen, (10) Is hy door hen gestreelt, en vriendschap hem bewesen. Ulysses die ’t eerst sag, dat iemant derwaerts quam, En dat men het geraes der honden niet vernam, Sei, Harder, die daer komt, moet van u kennis wesen. Eumeus, die hem kon, is aenstonts opgeresen, (15) En liep hem in ’t gemoedt met veel genegentheit, Heeft hem voor ’t hooft gekust, en toen van vreugt geschreit. Gelyk een Vader doet, wiens Soon is* ’t huis gekomen, Waer van hy langen tyt geen tyding hadt vernomen, Terwyl die buiten ’s Lants is op een tocht geweest, (20) Voor desen lieveling angstvallig heeft gevreest, En als hy hem gesont ten laetsten komt t’aenschouwen, In diens omhelsingen, syn vreugt, geen maet kan houwen. [p. 229] Soo ging ’t Eumeus ook, als hy syn meester vondt, Die na bekommering nu voor syn oogen stont. (25) Ach! sei hy, lieve Prins, wat komt gy my verblyden! Die soo veel swarigheit voor u heb moeten lyden, Sints gy syt uitgeweest: soo vaek als ik verson, Wat ongeluk op weg u overkomen kon. Gy syt myn levenslicht. Indien ik u moest derven, (30) Sou men uw trouwen knecht van droef heithaest sien sterven. Wat was ik menigmael bekommert voor uw doodt! Als my te binnen quam, dat gy mocht syn in noot. Maer is het ook wel waer, dat gy staet voor myn oogen? En heeft d’inbeelding my niet door een spook, bedrogen? (35) Komt binnen lieve Soon, soo wert ik recht verheugt, Op dat sich myn gemoedt versadige van vreugt: Gy komt soo selden hier, om na uw Vee te kyken, Om dat gy mogelyk niet uit de stat durft wyken: Maer houden daer het oog op ’t geen in ’t Hof geschiedt, (40) Daer men de Vryers steets veel quaet bedryven siet. ’k Moet, sei Telemachus, Eumeus, daer op letten, Maer eer ik in ’t Paleis myn voeten wilde setten: Moest ik u eerst eens sien, om van u te verstaen, Of myne Moeder heeft een huwlyk aengegaen. (45) En in Ulysses bedt een ander heeft ontfangen, Dan of sy na syn komst stantvastig blyft verlangen? De Koningin leeft noch in weduwlyken staet, Antwoorde Eumeus hem, en komt niet veel op straet; Maer blyft in haer vertrek, gescheiden van de menschen, (50) En doet gedurig niets als om uw Vader wenschen. Sy hoopt dat haer Gemael mach keeren in syn Ryk, En des beletten sal een tweede huwelyk. Dit seggend, heeft de Man de spies hem afgenomen, En heeft Telemachus versocht in huis te komen, (55) Daer hy Ulysses vondt, die voor hem op wou staen, Aenbiedend’ hem syn plaets, doch hy nam die niet aen. Maer seide goede vriendt, ik heb geleert te leven, Men moet de beste plaets aen Vremdelingen geven: [p. 230] d’ Opsiender sal my selfs verschaffen myn gemak, (60) Ik ben hier in myn huis, en schaduw van myn dak. Gy moet om mynent wil uw leden niet bewegen. Eumeus heeft daer op een arm vol rys gekregen, En heeft die voor den Prins in het vertrek gebracht, Daer op hy heeft gelegt een sachte schape vacht. (65) Als die geseten was, soo heeft hy door syn knechten, Doen brengen ’t overschot der vorige gerechten: Heeft hen die voorgeset met goeden wyn en broot, En heeft op dat onthael Telemachus genoodt. Als men ontbeten hadt, begeerde die te weten, (70) Wat voor een vremde gast hadt over hem geseten. Waer op Eumeus heeft antwoordende geseit: Het is een Vremdeling, gedrukt door swarigheit, Die hier uit Creten is, soo hy segt, komen dwalen, My biddend, dat ik hem, uit deernis, in wou halen. (75) Het geen ik heb gedaen, en stel hem in uw hant; Leef met hem, soo als u sal raden uw verstant. Telemachus sprak weêr, gy maekt my seer verlegen, Schoon ik, om dat te doen, my vindt niet ongenegen, Ik ben jong, en myn Hof is in der Vryers macht, (80) Soo dat het huisgesin myn seggen weinig acht. Al leide ik hem daer selfs, hy sou daer niet lang blyven, De Vryers souden hem eerlang ten huis uitdryven. Myn Moeder selver is onseker van gemoet, Of sy voortvaren sal te sorgen voor myn goet, (85) Dan of sy in haer bedt een Minnaer sal ontfangen, Die haer het meeste goet sal tot een bruitschat langen. Maer houdt hem in uw huis, gy hebt hem ingehaelt, Wat hy verteert, sal u syn rykelyk betaelt. Ik sal hem boven dat, een schoon pak nieuwe kleeren (90) Met een paer brosen noch en degen gaen vereeren: Want, in een woort gesegt, ik sal ’t noit vinden goet, Dat hy in myn Paleis onwaerdigheit ontmoet, ’t Geen door de Vryers hem sou sekerlyk gebeuren, En my, die het niet kan beletten, sou doen treuren. [p. 231] (95) Want d’alderkloekste man, die schiet alleen te kort, Als door veel Vyanden hy overvallen wort. Ulysses sei daer op, ’k hoor u met droefheit klagen, Dat gy veel overlast moet van dat Volk verdragen. Seg my dan, waerde Prins, of gy ’t goetwillig lydt? (100) En of gy niet bemint van uw gemeente syt? Die, onder ’t deksel sich van valsche profecyen, Van uw gehoorsaemheit sou soeken te bevryen. Of is ’t uw Broeders schult, daer gy ’t aen wy ten moet, Dat gy niet bygestaen wert door uw naeste bloet? (105) Want anders konnen die tot hulp en steunsel wesen, In een gelegent heit, daer onheil is te vreesen. Och! was ik in uw plaets! en gaf het Godendom, De krachten van myn jeugt aen my dan wederom: ’k Heb harts genoeg in ’t lyf, om my te durven wreeken, (110) Om die moetwilligers alleen den hals te breken. En soo ’k al door ’t getal mocht werden overmant, ’k Stierf liever in myn Hof met wapens in de hant: Als d’ongebondentheit der Vryers voor myne oogen, Soo jong als gy nu syt, gedurig te gedoogen. (115) En ongevoelig sien, dat* wiert een Vremdeling, Versmadelyk bespot die ’k in myn huis ontfing: ’k Verdroeg niet, dat men sou myn huisgenoten deren, En tegens mynen dank myn goederen verteren. Als dit hadt aengehoort de Prins Telemachus, (120) Met veel verwondering, antwoorde hy hem dus: Weet Vremdeling voor eerst, dat noch myne ondersaten, Geen ander Opperheer begeren, noch my haten. Sy syn van my voldaen. En broeders heb ik niet: Dies die my, tegens plicht, niet laten in ’t verdriet. (125) Myn Overgrootevaer Arcesius geheten, Heeft maer een Soon geteelt Laërtes, na myn weten, Waer door Ulysses is alleen weêr voortgebracht. En ik alleen door hem, de laetste van ’t geslacht. Maer ’k heb in myn Paleis veel Vyanden gekregen, (130) Die veel baldadigheit daer dagelyks in plegen. [p. 232] Waer door myn Moeder wert ten huwelyk gevraegt, Sy slaet die niet gantsch af, hoewel het haer mishaegt. Sy houdt alleen hen op. ’t Syn Princen van vermogen, Soo dat sy, hun versoek in weêrwil moet gedogen. (135) Hoewel dat sy die schuwt en weinig meê verkeert: En ondertusschen wert myn goet daer door verteert. Eumeus, voer hy voort, gaet haer myn komst verkonden, En seggen, dat gy my hebt in uw huis gevonden: Om dat ik in ’t Paleis myn selven niet vertrouw, (140) En my hier op het lant soo lang verborgen houw. Maer komt ten eersten weêr, en laet dit niemant hooren, Op dat die tyding niet de Princen kom ter hooren. Ik weet wat ik moet doen, hervatte Eumeus weêr; Maer Prins waer het niet goet, voor dat ik wederkeer, (145) Dat ik Laërtes ook uw komst bekent ging maken? Sints gy na Pylos trokt verwaerloost hy syn saken. Het hart is soo beklemt staeg van den goeden Man, Door de bekommering, dat hy niet eten kan. Hy voedt sich maer alleen door tranen en door zuchten, (150) En beeft om uwent wil op ydele geruchten. Of hy was een geraemt, soo is hy uitgeteert, Sints hy, door uw vertrek, uw ommegang ontbeert. Dat is verdrietig, sei Telemachus. Wy moeten, Al evenwel soo ras syn droefheit niet versoeten. (155) Men doet niet wat men wil. Soo sulks was in myn macht, Myn wensch, om Vaders komst, sou dan haest syn volbracht. Gy hoeft, niet om die saek, uw gangen te verlengen, Myn Moeder kan aen hem die tyding laten brengen. Haer Bottelierster is haer trouw en seer bequaem, (160) Om ’t aen den ouden Man te seggen uit haer naem: Die moet voorsichtig syn, om ’t andren niet t’ontdekken. Eumeus maekte sich gereet om te vertrekken: Hy hadt syn voeten pas ten poorten uitgeset, Als Pallas, naderde, die daer hadt opgelet, (165) Die van een schoone vrouw ’t gelaet hadt aengenomen, Maer schoon sy voor de deur was van het huis gekomen. [p. 233] Is sy niet ingegaen; Ulysses sag haer daer, Doch niet Telemachus, die haer niet wiert gewaer. Want als de Goden sich niet openbaren willen, (170) Is ’t, of der menschen oog benevelt wiert door schillen. De honden basten niet, waer aen sy scheen bekent, En hebben, streelend haer, sich na hun kot gewend. Sy wenkte, door de deur, Ulysses met hare oogen, Die door die teekenen van gunst is opgevlogen, (175) En na haer toegegaen. Waer aen sy heeft geseit, Laet varen moedig Helt voortaen d’omsichtigheit, Gy hoeft u voor uw Soon niet langer te versaken, ’t Is tyt dat gy uw komst aen hem bekent moet maken. Op dat gy met malkaer moogt samen overslaen, (180) Hoe gy sult met gewelt de Vryers tegen gaan. En hoe gy’t ongeluk sult met den degen rechten, ’k Sal die moedtwilligers beneffens u bevechten. Toen, met een goude roe, heeft sy hem aengeraekt, En heeft een ander mensch daer door van hem gemaekt. (185) Want in een oogenblik liet de Godin verkeeren, Syn bedelaers gewaet in kostelyke kleeren. Syn leden wierden fris, syn aensicht vet en glat, Hy kreeg bet schoon gelaet, dat hy te voren hadt. Een aengename swier, en vuer quam in syne oogen: (190) Hy ging regt op syn lyf en niet meer krom gebogen. Syn hooft wiert weêr bedekt met blont en krullend haer, En hy kreeg van een Heldt de leest en het gebaer. Als hy dus was herschept, is de Godin verdwenen: En hy is in ’t vertrek weêr voor syn Soon verschenen. (195) Die soo ras hy hem sag na veel verwondering, Met vrees en met ontsag hem als een Godt ontfing. En seide: Vremdeling, een weinig tyds geleden, Waert gy niet soo gekleet, noch had de selfde leden. Gy syt van my gegaen gantsch in een andren staet, (200) Hoe komt dan dat gy syt verandert van gelaet? Ik twyffel niet of gy moet een der Goden wesen, Die den Olymp bewoont, wiens almacht men moet vreesen. [p. 234] Wilt ons genadig syn, soo sullen wy uw feest, Steeds vieren met het bloet van meenig offerbeest. (205) Waer op Ulysses sei, hoe syt gy soo bedrogen! Waerom meent gy te sien een Godheit voor uwe oogen? Gy siet uw Vader weêr van syn elend verlost, Myn Soon, die aen u heeft soo veel verdriet gekost. Wiens afsyn oorsaak is van de moedtwilligheden, (210) Die van haer Vryers heeft Penelopé geleden. Na dat Ulysses dit teerhartig hadt geseit, Omhelsde hy syn Soon, en heeft van vreugt geschreit, Tot die tyt hadt hy kracht om syn gemoedt te dwingen, De tranen quamen toen selfs uit syne oogen springen. (215) Telemachus verbaest, was echter niet gerust, Dat het syn Vader was, waer door hy was gekust. Neen, heeft hy hem gesegt, ik kan het niet gelooven, Het geen ik heb gesien, gaet myn verstant te boven. Gy syt myn Vader niet, maer een onsterflyk Godt, (220) Die door verkeerde hoop verbittren wil myn lot. Straks waert gy out en arm, in kleeren en in jaren, Nu kunt gy door gelaet de Goden evenaren. Verwonder u niet meer, en ken uw Vader recht: Ik ben het selver, heeft Ulysses hem gesegt. (225) Ik, die veel ongeluk en rampen heb geleden, En heb soo lang gedwaelt door landen, en door steden: Dien gy weêr in syn land na twintig jaren siet. Het is Minervâs werk, al wat hier is geschiet. Als hy dit hadt gesegt, en neder Was geseten, (230) Heeft sich Telemachus om ’s Vaders hals gesmeten. Sy schreiden alle beide, en losten sucht op sucht. Gelyk eed Adelaer vliegt kirrent door de lucht, Wanneer een arbeitsman syn jongen heeft gevonden, En weggenomen heeft, eer dat sy vliegen konden. (235) Sy dankten ’t Godendom dat haer weêr hadt vergaert, Tot dat Telemachus een weinig was bedaert. Die heeft versocht dat hem syn Vader wouw verklaren, Wiens vaertuig dat het was, daer hy quam meê gevaren? [p. 235] ’t Syn de Pheäciers, ervaren op de zee, (240) Die hebben my gevoert, sprak hy, op dese ree: En slapende by nacht hier op den oever leiden, Waer van stilswygende sy aenstonts syn gescheiden. Minerva, die my heeft gedurig bygestaen, Wil dat ik hier met u sal moeten overslaan, (245) Hoe wy na Plutôs ryk de Vryers sullen dryven, Die hier op onse beurs baldadig slempen blyven. Hoe veel is hun getal? doe my daer van verslag, En wat voor volk het is, op dat ik ’t weten mag. Soude ik en gy met een, die schelmen konnen dooden, (250) Of hebben wy daer toe meer bystant noch van nooden? Ach! sei Telemachus, wat hebt gy daer gesegt! Twee menschen syn te swak tot diergelyk gevecht. Gy liept in uw verderf, woudt gy dat onderwinden, Gy sult in uw Paleis wel hondert Vryers vinden, (255) Uit het naburig lant, en ieder is een man. Maer weet gy hier geen volk het geen ons helpen kan? ’k Hoef seide Ulysses weêr, geen helpers ver te soeken, Nadien ons Jupiter, met Pallas sal verkloeken, Die bieden ons de hant. Dunkt u die hulp niet goet? (260) Of meent gy, dat men noch op and’re wachten moet? Indien wy d’onderstant genieten van de Goden, Soo hebben wy daer by geen menschen hulp van nooden, Sprak Prins Telemachus, terwyl gy my dat segt, Ben ik gereet met u te wagen het gevecht. (265) Wilt u dan na de stat, op morgen vroeg begeven, En met de Princen daer weêr na gewoonte leven. Antwoorde Ulysses hem, ik sal daer ook haest syn, Maer van een bedelaer aennemen eerst den schyn. Schoon door de Vryers ik veracht wiert en geslagen, (270) In uw gesicht, gy moet geduldig sulks verdragen. Spreek voor my, soo gy wilt, maer wort daerom niet quaet, Sy sullen evenwel niet luistren na uw raet, En gaen in boosheit voort: want d’uer begint te naken, Dat hun moetwilligheit haest sal ten einde raken: [p. 236] (275) En sy, die sullen ons betalen met hun bloet. Noch is’er iets, dat ik eerst aen u seggen moet: Neem het in acht, myn Soon, en wil daer wel om denken. Als ik den invloet voel van Pallas, sal ik wenken, Neem dan de wapens weg, die hangen in ’t gemak (280) En draeg al dat geweêr na boven onder ’t dak. Soo dit de Princen sien, en reden willen weten, Seg, dat de rook en roest daer anders in soude eten, Mits sy daer worden vuil. En seg noch boven dat, Dat Jupiter aen u het ingegeven hadt. (285) Om, soo de dronkenschap hadt d’overhant genomen, En dat gevegt ontstont, alle onheil voor te komen. Twee swaerden evenwel, twee helmen van metael, Met een paer beukelaers laet blyven in de zael. Waer van wy listiglyk ons meester sullen maken, (290) Om daer door in ’t gevecht tot onse wraek te raken. Pallas en Jupiter sal neigen hun gemoedt, Dat het goet vinden sal, al wat gy segt of doet. Noch wil ik dese saek u brengen in gedachten, Soo gy recht syt myn Soon, dat gy u wel moet wachten, (295) Te melden, dat ik ben in het Paleis geraekt: Of anders, ons bestuit wiert vruchteloos gemaekt. Penelopé noch selfs Laërtes mach ’t niet weten, Die souden door de vreugt sich mogelyk vergeten. Wy moeten van het Volk ontdekken ieders trouw, (300) Wie dat ons tegenstaen, of wie ons helpen sou. Telemachus sei, ’k hoop dat ik u sal doen blyken, Dat ik niet ben ontaert noch van uw deugt sal wyken; En dat ik noch door vrees noch onvoorsichtigheit, Sal seilen in het geen, dat my wert opgeleidt. (305) Maer ’k neem de vryigheit om aen u voor te dragen, Of gy d’uitvoering niet sult van ons werk vertragen, Soo gy van ieder een wilt toetsen het gemoedt; Het is genoeg, dat gy van eenigen dat doet. En d’andren konnen wy ontdekken na den Zegen, (310) Soo gy van Jupiter voorteekens hebt gekregen. [p. 237] Terwyl Telemachus dit voorgedragen hadt, Was ’t schip de haven in geloopen van de stat: Waer op de jonge Prins na Pylos was gevaren, Met alle, die met hem daer heên vertrokken waren. (315) Waer door ’t ontakelt wiert, de kostelyke schat, Dien hier en daer de Prins op reis gekregen hadt, Wiert door hen in het huis van Clitius gesonden. Toen lieten sy hun komst Penelopé verkonden, En seggen, dat haer Soon was fris en wel te pas, (320) Doch na Eumeus huis op ’t lant, getreden was. Dit deden sy, op dat de Moeder niet sou schroomen, Dat eenig ongeluk hem over was gekomen; Verstaende, dat het schip al in de haven lag, En dat sy evenwel Telemachus niet sag. (325) Die tyding wiert aen haer, in ’t bysyn van haer Vrouwen, In ’t openbaer gebracht, en niet geheim gehouwen. Hoewel Eumeus haer hadt aen het oir geseit, Dat sy beletten moest, dat die niet wiert verspreidt. Die daer op weêr te rug is na syn huis geweken. (330) De Princen hoorden haest van dese weêrkomst spreken: En als met sekerheit die wiert in ’t Hof gemeldt Heeft door bekommering die tyding hen ontstelt. Sy gingen uit het Hof om elders raet te plegen, En met malkanderen dit voorval te overwegen. (335) Wanneer Eurymachus, eerst sprekend, heeft gesegt: Nadien Telemachus de reis heeft afgelegt, Soo hoeven op syn komst ons makkers niet te wachten, Die in een hinderlaeg hem t’overvallen trachten. Wy moeten die weêrom ontbieden herwaerts aen. (340) Hy hadt ter nauwer noot geëindigt dit vermaen. Wanneer Amphinomus een vaertuig aen sag roeijen, En met geswinder vaert sich na de haven spoeijen. Daer syn ons makkers weêr, heeft hy verheugt gesegt Sy syn door eenig Godt, geloof ik, onderrecht. (345) Of hebben ver voor uit Telemachus gevonden, Dien sy door het vervolg niet achterhalen konden. [p. 238] Daer op syn sy met een getreden na het strant, Alwaer het Vaertuig wiert getrokken op het lant, Daer hen Antinous aldus heeft aengesproken: (350) De Goden hebben selfs ons overleg gebroken: Wy hebben op ’t gebergt schiltwachten uitgeset, Waer door wiert op de komst van ieder schip gelet, En aen ons, in der yl, een teeken wiert gegeven: ’s Nachts syn wy tot gemak niet uit ons boort gebleven, (355) Maer voeren kruisschende van ’t een na ’t andre lant, Op dat Telemachus mocht vallen in ons hant. Dien wy in ’t heimelyk dan hadden konnen dooden; En echter, na de sorg, is hy ’t gevaer ontvloden. Maer laten wy met een nu nemen andren raedt, (360) En sien wat ons te doen, in dese voorval, staet. Wy moeten: na my dunkt, hem soeken omtebrengen. Want soo lang als hy leeft, sal hy het niet gehengen, Dat ons voornemen ooit een goeden uitslag heeft, Noch dat Penelopé aen iemant ’t jawoort geeft. (365) Hy heeft verstant, en ’t Volk is ons hier niet genegen, Dies moeten wy met list bedenken andre wegen: En wachten niet tot hy de Grieken samen trekt, In een vergadering, en hunnen haet verwekt. Hy sal niet haperen, om daer in voor te dragen, (370) Dat op syn weg door ons gestelt syn hinderlagen, Om hem moordadiglyk te helpen aen syn end. Als dese gruweldaet aen ’t Volk sal syn bekent, Vrees ik, dat het daer door sal werden soo verbolgen, Dat het hem helpen sal, en ons verwoedt vervolgen. (375) Maer komen wy dat voor, laet ons na buiten gaen, En in syn lanthuis hem, of onderweeg, verslaen. Verdeelen onder een, dat over is gebleven, En laten in ’t Paleis syn Moeder blyven leven, Met dien uit ons dien sy verkiesen sal tot man. (380) Maer, Princen, soo myn raet u niet behagen kan, En gy niet wilt, dat men Telemachus doe sterven, Maer dat men hem het ryk laet van syn Vader erven: [p. 239] En tot uw eigen heil niet plengen wilt wat bloet, Waerom verteren wy dan 1anger hier syn goet? (385) Het sal dan beter syn, dat wy na huis vertrekken, En door vereeringen syn Moeders gunst verwekken. Die haer het meeste geeft, trouw met de Koningin, Of die door ’t Nootlot best behagen kan haer sin. De Princen swegen stil, verwondert door de woorden, (390) Die sy Antinous daer op voortbrengen hoorden. Maer door Amphinomus wiert alles wederleidt, Waer voor Penelopé minst hadt afkeerigheit. Om dat by matig was. Die dit begon te seggen: Wy mogen onse haunt aen Koningen niet leggen. (395) Het is een Vadermoort, wanneer men die verslaet: Maer laet ons eerst verstaen wat ons ’t Orakel raedt. Soo Jupiter syn dood toestemdt, sal ik niet vreesen Die toe te staen, ja selfs d’uitvoerder daer van wesen: Maer wert het afgekeurt, myn vrienden, scheidt daer uit (400) En volgens goeden raedt verandert van besluit. Dit sprak hy en ’t bericht wiert door hen aengenomen: Soo dat de Princen syn weêr in het Hof gekomen. En hebben sich geset op stoelen in de zael: Waer in Penelopé quam voeren dese tael. (405) En aen Antinous toevoegende haer woorden, Sei, wilt gy dan myn Soon, verrader, doen vermoorden? Vergeefs is ’t, dat men u wys en verstandig heet. Of meent gy, dat ik noch niets van uw aenstag weet? Gy, die hier smeeken komt, ontsiet u niet te trachten, (410) Na boosheit, die men niet sou van een gast verwachten. Alwaer uw Vader selfs eertyts een schuilplaets vondt, Wanneer een toornig Volk hem na syn teven stondt, Verbittert om dat hy geplundert hadt hun landen, En den misdadiger quam eisschen uit ons handen: (415) Doch myn Gemael heeft hem geweigert, en geredt, En heeft syn Vyanden ter neder weêr geset. Heeft uw geheugehenis die weldaet al vergeten? Of is ’t op dese wys, dat gy ons dank wilt weten? [p. 240] Het is u niet genoeg, dat gy myn huis onteert, (420) En gy de goederen hier van myn Soon verteert, Maer wilt hem, boven dat, syn leven doen verliesen, En dwingen my, dat ik u tot myn Man sou kiesen. ’k Gebiede u, dat gy moet verbeteren uw schult, En d’andren tot hun plicht een voorbeelt strekken sult. (425) Eurymachus nam’t woort, en seide: roem der Vrouwen, Verstandige Vorstin, treur niet, en wilt vertrouwen, Soo lang als in myn hooft myne oogen open staen, Dat niemant aen uw Soon de hant sal durven slaen. Ik seg het opentlyk, en wil het niet verswygen, (430) Dat ik, die sulks bestont, hem aen myn spiets sou rygen. Het heugt my heden noch, wanneer ik was een klnt, Dat my Ulysses heeft gelyk een Soon bemint, My dikmael lekkerny heeft van syn disch geschonken, En dat ik, op syn schoot, heb uit syn kelk gedronken. (435) Door die goedaerdigheit heeft hy op my verdient, Dat ik Telemachus hou voor myn besten vriendt, Dies ik beletten sal, dat hem de Vryers dooden: Mae ’t geen hem overkomt, door schikking van de Goden, Daer voor kan hem geen mensch bevryden door syn macht. (440) Dit heeft Eurymachus arglistig voortgebracht: (Hoewel hy d’eerste socht Telemachus te knellen) Om buiten achterdocht de Koningin te stellen Die weêr met haer gevolg, ten einde van ’t gesprek, Ging treuren om haer Man bedroeft in haer vertrek. (445) Daer haer Minerva sond een soeten slaep in d’oogen, Op dat sy sou ’t verdriet, daer door, vergeten mogen. Eumeus quam te rug, ontrent den avontstont, Daer hy Telemachus noch met Ulysses vondt, Dien Pallas met haer roe te voren aen quam raken, (450) Om een out bedelaer weêrom van hem te maken. Sy hadden met malkaer het avontmael bereidt, En een jong biggetje daer toe voor ’t vuer geleit. Soo ras Telemachus den harder in sag komen, Heeft hy gevraegt, wat nieuws hy hadt aen ’t Hof vernomen? [p. 241] (455) De Vryers, blyven die noch wachten op myn reis, Of syn sy, sprak hy, weêr verschenen in ’t Paleis? Ik heb niet ondersocht, of sy daer bleven leggen; Antwoorde Eumeus hem, alleen kan ik u seggen, Dat ik een Vaertuig sag weêrkeeren in de stat, (460) Dat meenigte van Volk en wapenen in hadt; Maer als ik hadt den last, dien gy my hebt gegeven, Sorgvuldiglyk volbracht, ben ik daer niet gebleven. Soo dat ik, of het is hun schip, niet seker weet. Hier sweeg hy. Welk bericht den Prins grimlagchen deedt. (465) Hy sag syn Vader aen, doch met bedekte trekken, Om in Eumeus geest geen argwaen te verwekken, Die voor haer op den disch het eten heeft geset, En na het avondmael ging ieder na syn bedt. Einde van het sestiende Boek.
Des Hemels oosterpoort voor Phebus op quam maken Heeft sich Telemachus des morgens aengekleet, En maekte, om weêr na stat te trekken, sich gereet. (5) Hy deedt syn brosen aen, en heeft een spies gekregen, Na dat hy op syn sy gehangen hadt den degen. Doch eer hy ’t huis verliet heeft hy dit noch gesegt, Ik ga na myn Paleis, Eumeus trouwe knecht, Op dat de Koningin de vreugt heb my t’aenschouwen, (10) Die anders soo lang niet van treuren op sal houwen. Het eenige dat ik vertrekkende u belast, Is dat gy na de stat moet leiden onsen gast. Alwaer hy sal syn brood gaen bidden om te leven: De luiden sullen hem, het geen hun goeddunkt, geven, (15) Want myn vervalle staet belet, en myn verdriet, Dat al het arme Volk geen hulp van my geniet. Als ik de waerheit seg, kan hy die niet verdragen, Soo sal hy vruchteloos daer over sich beklagen. Waer op Ulysses heeft gesegt, op myn gemoedt, (20) Myn Prins, ik soek hier niet te blyven op uw goet. De kost wert eer in stat als op het lant verkregen: ’k Ben oud, en ben daerom tot werken niet genegen, [p. 243] Soo ras ik hebben sal myn schoenen aengedaen, Sal ik met uwen knecht Eumeus derwaerts gaen. (25) Ik sal met uw verlof tot op den middag wachten, Op dat het weêr terwyl een weinig mach versachten. Myn lappen dekken my te weinig voor de kouw, Die langs de verre weg my licht bevangen sou. Verschoon my soo ’k te lang ben in uw huis gebleven. (30) Waer na Telemachus sich heeft op weg begeven. En oeffende gestaeg voortgaende syn verstant, Hoe hy de Vryers sou verdryven uit syn lant, Of straffen voor het quaet, het geen hy hadt geleden; Tot hy ten laetsten is in syn Paleis getreden. (35) Ingaende sette hy syn spies aen een pylaer. Euriclea syn Min wiert hem daer eerst gewaer, Die d’onverwachte vreugt soodanig heeft bewogen, Dat sy haer Voedsterling is om den hals gevlogen. De Vrouwen van het Hof die liepen om hem heên, (40) Tot dat Penelopé selfs op ’t gerucht verscheên. Soo schoon, dat men haer kon by Venus vergelyken, En voor Diana niet behoefde sy te wyken. Sy heeft haer Soon omhelst en meenigmael gekust, En door die teederheit wiert haer gemoedt gerust. (45) Dies sy ten laetsten hem aldus heeft aengesproken, Schoon dat haer woorden syn door suchten afgebroken. Het is dan waer, myn Soon, dat ik u spreken mach? En dat ik noch beleef dien aengenamen dag! Daer ik soo meenigmael de Goden om dorst smeken, (50) Na dat gy uit myn Hof na Pylos syt geweken. En mits ik weêr geniet uw bysyn rechtevoort, Verhael my wat gy daer gesien hebt en gehoort. Waer op Telemachus dit antwoort heeft gegeven: Vrouw Moeder gy beveelt het geen dat my doet beven, (55) Als ik herdenken moet, wat ik heb uitgestaen, ’t Is meerder als gy gist. Ik ben de dood ontgaen. ’t Verhael soude in uw hert de droefheit weêr verwekken: ’t Is beter, dat gy gaet met uw gevolg vertrekken. [p. 244] En suivren in een badt u door uw Vrouwen laet, (60) Ga dan in ’t Heiligdom verkleet in schoon gewaet, Alwaer gy Jupiter moet door gebeden smeken, Dat hy my hulp verleên, om my te mogen wreken. Ik sal terwyl gaen sien, na seker uitheems man, Die myn bescherming soekt, of ik hem vinden kart. (65) Ik hadt hem in myn schip van Pylos meê genomen, En hy was met myn maets voor af in stat gekomen. Pireus, mits ik ging na ’t lant, hadt ik belast, Dat die hem in lyn huis ontfangen soude als gast Al wat Telemachus syn Moeder heeft geraden, (70) Hadt klem op haer gemoedt, sy ging haer ligchaem baden, Trok* schoone kleeren aen, en storte haer gebedt. En hy heeft uit het Hof syn treden voortgeset; Nam in de hant syn spies: hem volgden een paer honden, En Pallas heeft aen hem bevalligheit gesonden, (75) Soo dat het Volk dat hem sag wandlen langs straet, Met veel verwondering aenschouwde syn gelaet. De Princen quamen hem met hoflykheit ontmoeten, En met betuigingen van vriendschap hem begroeten. Hoewel sy in hun hert hem wensten alle quaet, (80) En tot syn ondergang, weêr smeden nieuw verraet. Hy gaf sich uit den drang, en ging syn Vaders vrinden, Mentor en Antiphus en Halitherses vinden. Die hadden sich niet lang ter neêr geset by een, Als met den Vremdeling, Pireus daer verscheen: (85) En seide Prins ik kom, om u te doen gedenken, Dat gy laet uit myn huis afhalen de geschenken, Die Menelaus u tot Sparta heeft vereert, Daer ingebracht, tot gy van ’t lant soudt syn gekeert. Wilt, sei Telemachus, die daer in noch wat houwen, (90) Om dat ijs in ’t Paleis die noch niet durf vertrouwen. Mits ik onseker ben, van ’t geen gebeuren sal. Indien ik in de hant der Moordenaren val, En dat sy, na myn dood, myn schatten deelen kunnen, Wil ik die liever u, als die Verraders gunnen. [p. 245] (95) En soo ’k door dapperheit ’t gevaer te boven kom, Dan sult gy die verheugt my geven wederom. Ik sal met dankbaerheit, die van uw hant ontfangen, Afwachtende onderwyl na d’uitkomst met verlangen. Na dat Telemachus dit tot hem hadt geseit, (100) Heeft hy den Vremdeling met sich na ’t Hof geleidt. Alwaer sy syn in ’t badt door Vrouwen afgewassen, Die met gedienstigheit hen beide op quamen passen: Met reukwerk smeerden hen en hebben aengekleet, In kostelyk gewaet. Als ieder was, gereet; (105) Toen syn sy na den disch gegaen, vol lekker eten, Alwaer Penelopé den gast quam welkom heten. Ging sitten over hem, en spon terwyl een draet, Tot Theoclymenes was met de Prins versaedt. Toen sprak sy tot haer Soon, moet ik my weêr begeven, (110) Na ’t bedt, dat meenigmael in tranen heeft gedreven? Sins dat Ulysses trok na Troijen hier van daen; Eer dat ik weet, of gy iets van hem hebt verstaen? Telemachus heeft dus syn antwoort aengevangen. Tot Pylos, als een Soon, heeft Nestor my ontfangen: (115) Maer van Ulysses hadt hy ’t minste niet gehoort, En wist niet of die was in ’t leven of vermoort. Dies riedt hy, dat ik my na Sparta sou begeven, Mits Menelaus was laetst uit syn ryk gebleven, En daerom mogelyk iets van Ulysses wist: (120) Maer myn voornemen is ook in dat Hof gemist. Daer heb ik Helena gesien, die de Troijanen, Gekost heeft soo veel bloet, en meenigte van tranen: Die door haer schoonheit noch myne oogen heeft behaegt, Haer Man heeft van myn komst de reden afgevraegt, (125) Die ’k aen hem heb verhaelt, met al d’omstandigheden, Der Vryers overlast, die ’k van hen heb geleden. Waer op, uitroepende hy my tot antwoort gaf, Die bloodaerds vreesen die niet voor des Hemels straf! Als in Ulysses bedt sy trachten sich te dringen, (130) En tot een huwelyk syn Gemalin te dwingen. [p. 246] Gelyk als of een hindt haer jongen hadt geleit In ’t leeg hol van een leeuw, tot hunne veiligheit: Hy keerend van de jacht, die komt in ’t nest te vinden, Met syn bebloeden muil die gasten sal verslinden. (135) Soo sal Ulysses ook, weêrkeerend van syn reis, Indien hy noch ontmoedt de Vryers in ’t Paleis, Al die moedtwilligers, door bystant van de Goden, Tot syn getergde wraek, voor hunne boosheit dooden. Ach! quam hy maer te rug, en hadt de selfde kracht, (140) Daer Phylomelides door wiert op ’t sant gebracht, Die hem tot worstelen te Lesbos uit quam dagen, En door hem wiert gevelt, daer ’t al de Grieken sagen. Op ’t geen gy verder vraegt, omtrent uw Vaders lot, Hoort wat my heeft verklaert voorheên een Watergodt. (145) Die by Calyso hem gesien hadt, met verlangen, (Schoon dat hy goet onthael hadt van die Nymph ontfangen) Om met een goeden windt te keeren na syn stat, Maer dat hy tot de reis noch schip noch roeijers hadt. Dit, sei Telemachus, is wat ik heb vernomen, (150) En daer na heb ik my begeven op de stroomen: Na dat ik overal heb goet onthael ontmoet, Ben ik te rug gekeert met veel geschonken goet. Dit heeft een strael van hoop in ’s Moeders hert ontstoken, En Theoclymenes heeft haer dus aengesproken. (155) Geduchte Koningin, heeft hy tot haer gesegt, Atrides, op die saek is niet wel onderrecht. Ik sal die klaerder u, als hy, uit konnen leggen, En d’uitkomst sal gewis bevestigen myn seggen. Ik roep dan Jupiter tot myn getuigen aen, (160) En sweer u by het goet, dat gy my hebt gedaen, By den gewyden haert, myn schuilplaets van elenden, En uwen disch waer aen als gast ik my mach wenden. Dat in syn Vaderlant Ulysses sich onthouwt, En d’ongeregeltheit verborgen daer aenschouwt. (165) Dat hy sich maekt gereet om sich daer van te wreeken, Waer toe gelegentheit noch macht hem sal ontbreken. [p. 247] Dit heeft de vogel my gebootschap door syn vlucht, Dien ik Telemachus getoont heb in de lucht. Indien de prophecy, die gy my komt verkonden, (170) Sei weêr Penelopé, waerachtig wert bevonden. Sult gy meer teekenen, van myn miltdadigheit Ontfangen, als gy hebt u selven toegeleit. Terwyl dat onderlmg sy met malkandren spraken, Sag men sich voor ’t Paleis de Vryers lustig maken. (175) Door ’t werpen van de schyf, of ’t schieten met de schicht: Als Medon seggen quam dat men hadt aengericht. Die tyding deden sy door hem geen tweemael seggen, Maer gingen aen den disch, en lieten ’t speeltuig leggen. Ulysses onderwyl ging met Eumeus voort, (180) Maer eer sy syn geraekt aen d’lthacasche poort, Sei hem de Harder dit, myn Meester heeft bevolen, Dat ik met u sou gaen, op dat gy niet soudt dolen. Want anders hadt ik u gelaten in myn stal, Op dat gy soudt van ’t Vee afkeeren ’t ongeval. (185) Daer, tot myn wederkomst, gy wel hadt konnen blyven: Maer ’k vreesde, dat my sou Telemachus bekyven. Dies volg ik syn bevel op ’t warmste van den dag, Op dat dus d’avondlucht u niet verkouden mach. Sy naderden de stat langs hobbelige wegen, (190) En hebben in ’t gesicht een klare bron gekregen, Die met een steene muer bemetselt was rontom, Wiens helder water, wiert vergadert in een kom. Dat boven van een rots daer in quam neder dalen, Waer uit d’inwoonders het in kruiken quamen halen. (195) Men vondt omtrent de bron een popelieren wout, En op den kruin der rots was een autaer gebouwt, De Nymphen toegewydt, die daer op steets ontfingen, Offranden en ’t gebedt vnn alle Vremdelingen. Eumeus en syn gast hier houdende wat stant, (200) Syn door Melanthius, daer komend, aengerandt. Sie daer, heeft die gesegt, twee guiten by malkandren Want elk soekt syns gelyk, en d’eene leidt den andren. [p. 248] Seg verkendryver waer gy dit geselschap vondt, En waer gy henen wilt met desen vagebondt? (205) Syn hongerige maeg sal al de spys verslinden, Die door de gantsche stat op tafel is te vinden. Geef my den luijen schurk, en wert daer van verlost, lk sal hem op myn lant doen werken voor den kost. En sonder wederwoort te seggen of te vragen, (210) Heeft hy den bedelaer in het gesicht geslagen. Laërtes Soon wist niet of hy weerom sou slaen, Dan of hy met gedult die smaetheit uit sou staen,* De vrees weêrhield syn hant van sich bekent te maken, En te verachteren syn voorgenomen saken. (215) Eumeus evenwel verfoeide dese daet, En sei, Melanthius gy lyt een onverlaet: Een arm out Man te slaen is niet om te verschoonen, De Nymphen sullen u haer ongenoegen toonen. Maer de geweldenaer, die hen daer op verliet, (220) Is na het Hof gegaen, en kreunde sich des niet. Hy vondt de Princen daer, die na de tafel gingen, En hem beneffens hen daer aen als gast ontfingen. Ulysses met syn gits geraekte ook voor de poort, En heeft in het Paleis, soet snarenspel gehoort. (225) En vraegde of in dat Hof Ulysses placht te woonen, Dat sich soo heerelyk quam voor syn oog vertoonen? Wat gevelprael is dat! wat konstig metselwerk! Wat al verdiepingen! wat deuren hoog en sterk! Gy hebt gelyk begon Eumeus hem te seggen, (230) Maer laet ons met malkaer ons saken overleggen. Wilt gy, terwyl ik hier sal wachten, binnen gaen? Of sal ik d’eerste syn, en laten u hier staen? Sal iemant, die u siet, u niet van hier verdryven? Ik sal, hervatte weêr Ulysses, hier maer blyven. (235) Ik ben de smaet gewent: een buik die honger heeft, Om slagen noch om schande, als hy wat krygt, niet geeft. Terwyl sy met malkaer op beter uitkomst hopen, Quam Argus uit syn kot Ulysses tegen loopen. [p. 249] Een hond dien hy voorheên hadt selver opgevoedt, (240) Doch om syn ouderdom nu nergens toe meer goet. Die heeft hem noch gekent, en vriendschap hem bewesen: Waer door de tranen hem syn uit het oog geresen, Die door voorsichtigheit hy veegde daer van af, Op dat geen achterdocht sulks aen Eumeus gaf. (245) Die korteling daer na is in ’t Paleis gekomen, Daer hem Telemachus ten eersten heeft vernomen, En hem tot naderen een teeken heeft gedaen. Maer hy sag niet een stoel, die leeg was, ergens staen. Hy keek vast hier en gins, en raekte seer verlegen, (250) Tot hy d’opsnyders stoel ten laetsten heeft gekregen. Die hem heeft voorgedient een deel van het gerecht, En heeft broot uit den kors daer nevens neêrgelegt. Ulysses wende haest ook na de zael syn gangen, Schoon dat hy om den hals den bedelsak had hangen: (255) Doch heeft sich voor de deur op d’aerde neergeset, Waer op Telemachus ten eersten heeft gelet, Die door Eumeus hem een broot heeft laten geven, Met soo veel vlees, dat hy daer kon een dag van leven: En seggen, dat hy moest de Vryers spreken aen, (260) Versoekend, dat sy hem beliefden by te staen. Nadien men door de schaemt sich noit moet laten raden, Dan tot syn schade, als men met armoede is beladen. Ulysses nam het aen al wat syn Soon hem sondt, En met syn bedelsak bedekte hy den grondt, (265) Lei voort de spys daer op, en sette sich tot eten, Als of hy aen een disch hadt met gemak geseten. Terwyl dat Phemius gespeelt heeft op de luit, Of maekte met syn stem een aengenaem geluit. Als ’t liedt geëindigt was, en van den disch opstonden, (270) De Vryers, nademael sy sich versadigt vonden: Heeft Pallas door een wenk Ulysses geest verkloekt, En sei, ’t is tyt dat gy een aelmoes nu versoekt. Soo moogt gy ’t aengesicht der Princen kennen leeren, En weten of sy syn genegen u te deren. [p. 150] (275) Het geen hy heeft gedaen soo nedrig en bedeest, Of hy van jongs op was een bedelaer geweest. Dies de miltdadigheit begon in hen t’ontvonken, Soodanig dat hem elk een penning heeft gcschonken. Sy sagen syn persoon selfs met verwondering, (280) En vraegden waer van daen komt dese Vremdeling? Des sei Melanthius, ’k ben flus van hem gescheiden, Daer ik Eumeus hem op weg sag herwaerts leiden. Maer ik kan evenwel niets seggen voor gewis, Noch waer van daen hy komt, noch ook wie dat hy is. (285) Antinous begon Eumeus te bekyven, Als hy dit hadt gehoort, en sei, blyft verkens dryven, Het geen uw ambacht is: maer houdt uit ons vertrek, De vremde bedelaers. Heeft men daer van gebrek? En vindt men t’ Ithaca die niet in alle hoeken, (290) Al gaet gy langs den weg geen vagebonden soeken? Eumeus, die sich vondt door dit verwyt geraekt, Antwoorde, gy hebt my niet met verstant gelaekt. Wie soekt de bedelaers? Ulysses huisgenoten, Tracht gy door stuurs onthael altyd voor ’t hooft te stooten. (295) Maer ik geef daer niet om, soo lang. Ulysses Soon, Sal met Penelopé hier sitten op den throon. Eumeus swyg, sei weêr, Telemachus, laet spreken Dien Prins, hy is gewent, elk met syn tong te steken. En meent, dat ik daerom sal desen armen man, (300) Verjagen uit myn Hof, dien hy niet lyden kan. Maer ’k sal om synent wil de gastvryschap niet schennen, Daer van men Jupiter voorstander moet erkennen. Die d’onbarmhartigen dreigt met syn haet en straf: Soo dat hy wel sou doen, dat hy hem ook wat gaf. (305) Maer hy wil voor sich selfs, al wat hy heeft, bewaren, En geeft den armen niets van ’t geen hy komt te sparen. Wat hoor ik voor verwyt! antwoorde Antinous Dat sonder reden my durft doen Telemachus. Indien de bedelaer van ieder kan ontfangen (310) Soo veel tot onderhoudt, als ik aen hem sal langen: [p. 251] Hoeft hy drie maenden lang te soeken kost noch drank. Als hy dit hadt geseit, kreeg hy een voetebank, En heeft den armen man dien op het lyf gesmeten, Het geen Telemachus heeft in de ziel gespeten: (315) Die sag dat door den slag syn Vader was geraekt. De Princen hebben selfs die boose daet gelaekt, En seiden, hoe soudt gy dien overlast verschoonen, Soo ’t een der Goden was, dien gy dus, komt te hoonen? Die sich veranderen somtyds in het gelaet, (320) Van eenig Vremdeling, die langs de deuren gaet. Op dat sy souden sien, wat boosheit wert bedreven, En of de menschen wel, dan of sy qualyk leven. Soo ras in haer vertrek Penelopé verstont, Dat aen de schouder was de Vremdeling gewondt: (325) Heeft sy dus van haer huis d’opsienster aengesproken, Myn waerde Eurynomé, ach mocht ik sien gewroken, Op desen onverlaet, het geen hy heeft begaen, En dat hem Jupiter mocht met den blixem slaen! Ik haet, vervolgde sy, de Vryers die my plagen, (330) En tegen mynen dank ten huwlyk komen vragen. Sy syn moetwillig, trots, vol onrechtvaerdigheit, Dies heb ik hun versoek gedurig afgeseit. Voor al Antinous, die kan my noit behagen, En minder, nu hy heeft dien armen man geslagen. (335) Dien ik wel spreken wouw, hy sit weer aen de poort, Misschien dat, van myn Man, hy tyding heeft gehoort. Eumeus is daer op in het vertrek gekomen, Soo ras de Koningin den Harder hadt vernomen, Die afscheit nemen quam, soo heeft sy hem belast, (340) Dat hy sou roepen gaen, uit haren naem syn gast, En dat hy aenstonts hem soude in haer kamer leiden, Daer sy den Vremdeling verlangend sou verbeiden. Of hy, die meenig lant omswervend* hadt besocht, Ulysses hadt gesien, en dat verhalen mocht. (345) Eumeus sei, Vorstin, het geen hy sal vertellen. Sal door verwondering u hert en geest ontstellen. [p. 252] Indien het niet door last der Princen wert belet, Dat ik in uw vertrek met hem de voeten set. Hy heeft gesegt, dat hy versekering kan geven, (350) Dat Vorst Ulysses is op huiden noch in ’t leven. Die tot Thesprotien sich tot de reis bereidt, En tot syn wederkomst verwacht gelegentheit, Soo ras hy die verkrygt sal hy die niet verliesen. Telemachus begon terwyl soo hart te niesen, (355) Dat hy syn Moeder heeft verbaest door het gedruis, Het geen men overal kon hooren door het huis. Maer als sy sich bedacht, nam sy het voor een teeken, Dat, van syn Vyanden, haer Soon sich haest sou wreeken. Eumeus, hael dan hier den armen bedelaer, (360) Sei sy, op dat hy my, het geen hy weet, verklaer. Soo hy my niet bedriegt sal ik aen hem vereeren, Voor dese goede maer, een schoon pak nieuwe kleeren. Eumeus, al soo ras als hy’t gebodt ontfing, Ging aenstonts na de poort, en vondt den Vremdeling. (365) En heeft aen hem verhaelt wat last hy hadt gekregen. Ulysses was gereet, maer vondt sich wat verlegen, Door vrees, sei hy, of hem de Vryers mochten slaen, En dat, gelyk als flus, hem niemant by sou staen. Des bidt ik, dat gy haer het smakelyk wilt maken, (370) Dat ik eerst komen mach, wanneer de nacht sal naken. Dan sal ik voor ’t gewelt der Princen syn bevrydt, En tot haer onderhoudt genieten meerder tydt. Eumeus heeft aen haer dit antwoort voorgedragen, Waer van de reden haer kon eenigsints behagen. (375) Dies hy weêr na de zael syn treden heeft gewendt, En maekte syn vertrek Telemachus bekent. Waer aen hy naderend geluistert heeft in d’ooren, Op dat syn redenen ’t geselschap niet sou hooren. Ik ga weêr na myn huis sorg dragen voor uw goet, (380) En rade u, dat gy sulks hier voor u selven doet. Gy syt hier midden in uw Vyanden, die trachten Na uw verderf, wilt u voorsichtig daer voor wachten. [p. 253] Ik hoop dat Jupiter het hen beletten sal, En door hun rasse dood voor komen ’t ongeval. (385) Ga, sei Telemachus, maer gy moet niet vergeten, Eer gy vertrekt, uw hert te sterken door wat eten. Op morgen moet gy weêr hier voeren van het lant, Het vee, dat men van doen heeft tot een offerhant. Wat myn persoon belangt, ’k sal goede voorsorg dragen (390) Dat my de Vryers niet verstrikken in hun lagen. De Harder ging daer op vervorderen syn reis, En liet sang, goede çier, en dans in het Paleis. Einde van het seventiende Boek.
Als Irus is voor ’t Hof een aelmoes komen vragen. Hy was een bedelaer door Ithaka bekent, Syn brood van huis tot huis te bidden lang gewent. (5) Arneus was syn naem, maer om syn gulsich eten, Wiert in de wandeling hy Irus steets geheten, Al was hy groot, hy hadt noch sterkte noch veel hart, En evenwel hy heeft Ulysses uitgetart. Dien hy door nydigheit niet aen de deur kon velen. (10) Uit vrees, dat die met hem d’aelmoessen half sou deelen. Hy was selfs hongerig, en at gelyk een vraet, En hoe veel dat hy kreeg, noch was hy noit versaedt. Weg, Grysaert, sei hy hem, soo gy hier meent te blyven, Sal ik van dese poort met vuisten u verdryven. (15) De Princen gunnen my, dat ik daer aen mach staen: Sy wenken my, dat ik u sou daer van doen gaen. Om ons gemeen bedryf rade ik u te vertrekken. Ten sy gy liever my tot vechten wilt verwekken. Ulysses antwoort was, sta ’k u hier in de weg? (20) Gy hoort niet dat ik u het minste scheldwoordt seg. Belet ik iemant u, uit miltheit, iets te geven? Wy kunnen aen de poort gesamentlyk wel leven, [p. 255] Indien men onder ons verdeelt het overschot: Want na dat ik kan sien, wy hebben ’t selfde lot. (25) Maer daegt my niet veel uit, hoe oudt ik ook mach wesen, Soo ’k boos wert, sal ik u doen voor myn handen vreesen. En ik sal u soo slaen, verliesend myn gedult, Dat gy hier morgen vroeg u niet vertoonen sult. De gramschap wiert daer door in Irus hert ontsteken, (30) Dies sei hy, hoe wel weet die bedelaer te spreken! Kryg ik hem by de kop, hy raekt syn tanden quyt. Wel aen dan maken wy ons vaerdig tot den strydt. Ontkleedt u, en gy moogt met lynwaet u bedekken, Ik sal het selfde doen, en myn gewaet uittrekken. (35) De Princen sullen syn getuigen van ’t gevecht, En sien wie onder raekt, of wie dat boven legt. Sy hadden onderwyl begeven sich tot spelen, En hoorden met malkaer de bedelaers krakkeelen. Des liepen sy daer heên, en sloten in een kring, (40) Met Irus, lagchende, den ouden Vremdeling. En seiden, wie van twee syn makker neêr sal vellen, Sal mogen naderhant ons aen den disch versellen. Een voorrecht, dat men noit aen iemant toe sal staen. Ulysses hoorend dit, nam die voorwaerden aen. (45) En seide, spots gewys, sal ik wel durven wagen, Te vechten met een Man, op ’t beste van syn dagen? Ik, die ben afgeslooft door jaren en verdriet, Soo dat ik nu niet meer myn eerste kracht geniet. Maer, Princen, honger dwingt in het gevaer te loopen. (50) Al weet ik dat voor my geen voordeel is te hopen, Ben ik bereidt den stryd met Irus aen te gaen, Versekert gy, dat hem dan niemant by sal staen. Waer op Telemachus het woort heeft opgenomen, En seide, Vremdeling hou moedt, en wil niet schroomen, (55) Soo eenig ongeluk u een der Grieken deedt, Soo sullen d’anderen verdedigen uw leet. Ik sal, u boven dat gelyk myn gast beschutten, En, als gy samen vecht, bedriegeryen stutten. [p. 256] Daer in sal voor my syn de wyse Antinous, (60) Gelyk ik meen, en ook de brave Eurymachus. De Princen altemael bevestigden syn seggen: Ulysses ging daer op syn kleeren neder leggen, Na dat syn schamelheit met lappen was bedekt. Nu synde naekt, heeft hy twee armen uitgestrekt, (65) Die geensints senuwloos aen breede schouders stonden, En die sich ondersteunt door sterke beenen vonden. Of hy een worstelaer was van beroep geweest. Als Irus ’t ligchaem sag, wiert hy daer door bevreest: En hadt uit het verdrag bedeest wel willen scheiden; (70) Maer hy moest tot den strydt sich evenwel bereiden. De dienaers hebben hem van kleederen ontbloot, En stieten hem in ’t perk, op dat hy niet ontvloodt. Wanneer Antinous den bloodaert soo sag beven, Wiert hy vergramt, en heeft den snorker dus bekeven: (75) Gy, die flus hebt gestoft, en soo vermeten waert, Maekt u de Vremdeling, hoe oudt en swak, vervaert? Ik seg u, soo gy niet u dapper komt te quyten, Dat ik u op een schip geknelt sal laten smyten, Dat na Epiren vaert, daer Echetus regeert, (80) Die van syn dagen niets als wreetheit heeft geleert; Die sal u sekerlyk afsnyden neus en ooren. Als Irus, vol van schrik, die woorden quam te hooren, Begaf hem t’eenemael syn halfverbluste kracht, Doch hy wiert evenwel in ’t worstelperk gebracht. (85) Toen hebben sy gelyk de vuisten opgeheven, En meenig harden slag malkanderen gegeven. Ulysses wiert geraekt aen ’t rechter schouderbladt, Maer hy heeft soo verwoet syn Vyandt aengevat, En tegens d’aerde hem met sulken kracht gesmeten, (90) Dat hy het opstaen scheen, door ’t swymen, te vergeten. Hy hadt hem aen den hals dicht onde ’t oor gewondt, Soo dat hem, door den slag, ’t bloet liep uit neus en mondt. Hy heeft hem niet gedoodt, uit vrees van sich’t ontdekken: Maer hy ging na de poort hem met de beenen trekken: [p. 257] (95) En heeft hem met den rug daer tegen opgerecht, Houdt daer nu goede wacht, heeft hy tot hem gesegt: Maer wacht u naderhandt een ander te verjagen, Soo gy niet krygen wilt noch eens uw huit vol slagen: Waer op Ulysses weêr ging sitten voor de poort, (100) ’t Geselschap heeft gelacht dat dit hadt aengehoort. En wenste hem geluk, met den bevochten zegen, En seide: Vremdeling, wy syn u seer genegen, De Hemel wil u ook vergelden dese daedt, Waer door gy dese stat verlost hebt van een Vraet, (105) Dien wy na Echetus ten eersten sullen senden: En Jupiter wil u bevryden van elenden, Sei hem Amphinomus die hem twee brooden schonk, En van den besten wyn een aengenamen dronk, Om uit een gouden kop syn dorstig hart te laven. (110) Van al de zegening, die hem de Vryers gaven, Heeft hem dat meest verheugt, mits hy sich heeft gevleit Dat hem daer door geluk en voorspoet wiert voorseit. Dies heeft hy hen bedankt: voor al heeft hy gepresen Amphinomus, die hem hadt ’t meeste goet bewesen. (115) Tot wien hy heeft gesegt, gy syt van ’t rechte bloed Van Nisus, soo vermaert door vroomheit van gemoedt; Soo dat men van u niets, dan wysheit, kan verwachten: Vergun my, dat ik mach voortbrengen myn gedachten. Dat gy die rechte voort moogt hooren, is myn wensch. (120) Van al de dieren is ’t elendigste de mensch. Soo lang die in syn jeugt syn krachten aen voelt groeijen, En dat de Goden hem in welvaert laten bloeijen, Is hy baldadig, trots, en vol van ydlen waen, En meent dat de Fortuin hem nimmer kan ontgaen. (125) In tegendeel, wanneer opkomen quade tyden, Waer in hy tegenspoet en moet armoede lyden, Die hy selfs heeft verdient door ongerechtigheit, Dan schynt het dat hy sich tot tegenstant bereidt, Als of hy voor de hant der Goden niet wou buigen: (130) ’t Geen van syn kleinigheit en laegte kan getuigen. [p. 258] Soo broos is het verstant, het geen een sterfling heeft, Gelyk de dagen syn, die Jupiter hem geeft. Ik vindt het aen my selfs: in ’t eerste van myn leven, Hadt de geboorte my veel goederen gegeven. (135) Toen was ik weelderig, hoovaerdig, en vergat, Dat my maer was geleent het goet dat ik besat. ’k Heb ongerechtigheit, daer steunende op, bedreven. Nu siet gy tot wat staet dat ik my moet begeven. Des rade ik ieder een, die sich in voorspoet vindt, (140) Dat hy gerechtigheit en matigheit bemint, En dat hy nederig de gaven moet ontfangen, Die met een milde hant de Goden aen hem langen, ’k Sie met verwondering, der Vryers overlast, Daer, op Ulysses beurs, wert daeglyks door gebrast: (145) En dat sy niet ontsien, gelyk als sy behooren, Syn kuische Gemalin. Al schynt haer Man verloren, Ik meen, dat hy sich haest aen hen vertoonen sal, En dat hy rechtevoort is dicht by desen wal. Ik wensch, Amphinomus, dat gy u t’ huis mocht vinden, (150) Als het gevaer genaekt, dat hen dreigt te verslinden. Ik denk niet, dat hy hen sal laten hier gerust, Als hy den voet aen lant sal setten op dees’ kust. Dit hebbende gesegt, heeft hy den wyn gedronken, Dien hem beleefdelyk die Prins hadt ingeschonken, (155) En heeft hem weêr ter hand gestelt den legen kop, Als hy den voorloop hadt geplengt van ’t druiven sop. Amphinomus ging weg, vol droevige gedachten, Als of hy hadt voorsien, het geen hem stond te wachten, Schoon hy gewaerschouwt was, Minerva heeft belet, (160) Dat hy ’t gevaer ontging, waer door hy wiert verplet. Maer dien het Nootlot roept, sal goeden raed versmaden. Daer na heeft de Godin Penelopé geraden, Dat sy de Vryers sou gaen vinden in de zael, En die door nieuwe hoop ophouden andermael. (165) Op dat Telemachus syn Moeder meer mocht achten, En sy tyd winnen mocht om haer Man af te wachten. [p. 259] Sy riep Eurynomé, dit seggend: myn Vriendin, Ik heb iets, dat u sal verwondren, in myn sin Dat is, dat ik my sal de Vryers gaen vertoonen, (170) Hoe seer dat ik die haet: maer gy sult my verschoonen, Wanneer gy weten sult, wat dat myn insicht is: Waer van afhangen sal myn Soons behoudenis. By die gelegenheit sal ik hem konnen spreken, Om met dat losse volk syn ommegang te breken, (175) Waer van de woorden syn bekorelyk en soet, Maer hunne harten syn vervult met gal en roet. Van die moetwilligers soek ik hem af te trekken, Maer ik moet myn besluit met loosen schyn bedekken. Dat hebt gy wel bedacht, antwoorde Eurynomé, (180) Gâ geef uw Soon dien raed, Vorstin Penelopé, Doch wil u in het badt alvorens wat verquikken, En met blanketsel eerst uw aengesicht opschikken; Op dat het weêr de glans, gelyk voorheen, geniet, Dien gy verloren hebt door hartseer en verdriet. (185) Verschyn niet in de zael met tranen op de wangen; Daer kan een schoon gelaet geen luister door ontfangen. Behalven dat uw Soon is een volwassen man, Dat gy lang hebt gewenst, die sich wel redden kan. Ach! waerde Eurynomé, waer soudt gy my toe brengen? (190) Sprak weêr Penelopé, myn eer kan niet gehengen, Dat ik sou door de kunst opheldren myn gelaet, Het is al lang, dat my de lust daer toe vergaet. Sins dat myn lieve Man syn leven is gaen wagen, In de Troijaensche kryg, soek ik niet te behagen. (195) Maer nademael ik weet, dat het niet wel sou staen, Dat onder al die mans, ik soude alleenig gaen: Seg Hippodamia dat sy sich toe moet stellen, Om met Autonoë my derwaerts te versellen. Als de vertrouwde was uitvoeren gaen dien last, (200) Soo wiert de Koningin door soeten slaep verrast, Waer in Minerva haer die schoonheit weêr quam senden, Die sy verloren hadt, door quelling der elenden. [p. 26] Sy sat noch in haer stoel, wanneer haer stoet verscheen, Waer door gerucht ontstont, soo dat de slaep verdween. (205) Sy vreef hare oogen op, die waren noch gesloten, Wat aengename rust, sei sy, heb ik genoten! Ach! of Diana gaf aen my soo soeten dood, Soo soude ik syn verlost van swarigheit en nood! En hoeven verder niet myn overige dagen, (210) Te slyten in verdriet, in schreijen en in klagen. Want in de weerelt bleef, voor my, doch anders niet: Na dat myn bedtgenoot, om d’eersucht, my verliet. Daer op heeft sy’t vertrek, waer in sy sliep, verlaten, En tradt ter kamer in, daer al de Princen saten. (215) De Vrouwen volgden haer. Haer aensicht was bedekt Met floers, dat evenwel veel liefde heeft verwekt. De Vryers sagen haer. Die seer verwondert stonden, Om dat sy haer soo schoon te voren nimmer vonden. Sy sprak Telemachus met dese woorden aen. (220) Is dan de moedigheit, myn Soon, in u vergaen? Gy hebt, noch synde een kint, my dapperder geschenen. Wie, die uw lafheit siet, sou tegenwoordig meenen, Dat gy de Soon kont syn van een manhaftig Held, Waer van gantsch Griekenlant veel wonderen vertelt. (225) Soo gy gevoelig syt, hoe kunt gy het verdragen, Dat men in uw Paleis heeft uwen gast geslagen? Een Vremdeling, dien gy bescherming hadt verleent. Wat denkt gy, dat het Volk van dese lafheit meent, Als het op u de schandt daer van siet neder dalen? (230) Gewisselyk gy sult daer oneer door behalen. Gy quetst uw plicht, myn Soon. Waer op Telemachus Antwoorde met bescheit voorsichtig haer aldus. Ik heb het niet verdient, dat gy my hebt verweten: En heb myn schuldigheit, vrouw Moeder, niet vergeten. (235) Het hert ontbreekt my niet. Maer ’t is niet altyt goet, Dat men ontydig iets, dat men sou willen, doet. Ik ben van Vyanden omçingelt, die my haten: En door myn vrindenhulp wort ik gestaeg verlaten. [p. 261] En wat myn gast belangt, dien Irus heeft geplaegt, (240) Dese overlast heeft selfs de Princen niet behaegt. Behalven dat hy heeft d’aenrander overwonnen, En soo het lyf gebeukt, dat die niet staen sal konnen, Hy sit weêr aen de poort, en draegt ter nauwer noot, Op syne schouderen syn hooft, al half gedood. (245) Gaf Jupiter! dat ik in sulken staet mocht vinden, De Vryers, die myn goet in overdaedt verslinden. Eurymachus tradt toe, na ’t endt van ’t onderhoudt: En heeft d’aenminnigheit der Koningin aenschouwt, Waer aen hy heeft gesegt, soo Argos volken sagen, (250) Uw schoonheit, wyse Vrouw, gy soudt hen soo behagen, Dat gy meer Vryers soudt vernemen in uw Hof. ’t Is niet door vleijery dat ik verhef uw lof, Ik sag noit Vrouw soo wel als gy gemaekt van leden, Met veel verstant begaeft en aengename zeden. (255) Waer op Penelopé antwoorde: spreek my niet, Van schoonheit die ’k al heb verloren door verdriet. Myn aensicht is verwelkt sints dat my, en syn Staten, Om Menelaus wrok, Ulysses heeft verlaten, En heeft na Ilium het Grieksche heir verselt. (260) Na dien bedroefden dag heb ik myn hert gequelt. Ik denk steeds om ’t vaerwel, het geen hy my quam seggen Als hy myn rechterhant liet in de syne leggen: Myn trouwe Gemalin, sei hy my, wat ontstelt: De Grieken sullen al niet komen uit het veldt, (265) Die nu, ten kryg gerust, na Troijen met ons varen: Ik weet het niet, of my de Goden sullen sparen. Het is een strydbaer Volk, dat men aentasten sal; Hun stat is machtig’ryk, en heeft een sterken wal. Soo het gebeuren mocht, dat ik daer wiert verslagen, (270) Versoek ik, dat gy sorg wilt voor myne Ouders dragen, Voor huis en goederen. Bescherm myn Volk en Throon, Handhaef gerechtigheit, en voedt wel op myn Soon: En soo Telemachus opwassen mach en leven, Tot jaren van verstant, wil hem ’t Ryk overgeven. [p. 262] (275) Verlaet dan het Paleis en trouw een ander Man, Die waerdig is uw hant, en u behagen kan. Ik hoop dat Jupiter aen u sal zegen schenken, En dat gy noch somtyts sult om Ulysses denken. Als hy dit hadt gesegt, verliet by dese kust, (280) Na dat hy my omhelst en hadt voor ’t laetst gekust En tot myn ongeluk is nu die tydt verstreken, Dat Hymeneus moet myn echttoorts weêr ontsteken: Gelyk Ulysses selfs aen my bevolen heeft, Eer hy vertrok. En ’t geen meer ongenugt my geeft, (285) Is, dat ik schenden sie, gewoonte en oude wetten, Door Vryers in myn Hof, die op ’t gebruik niet letten, Dat onderwyst, dat, die een Gemalin begeert, En die behagen wil, geschenken haer vereert: De runders en het vee laet komen uit syn landen, (290) Dat hy van noden heeft voor disch en offerhanden, Daer hy van syn Meestres de vrienden mee tracteert Door dese in tegendeel wert al myn goet verteert. Ulysses was verheugt haer dus te hooren spreken, En dat sy heeft gestaeg de Vryers uitgestreken, (295) Door woorden niet gemeent, die sy maer heeft bedacht, Om dat sy door die hoop geschenken heeft gewacht. Antinous tradt toe, en heeft aen haer geraden, Dat het gebruiklyk was, geen gaven te versmaden. Doch heeft gesegt, soo lang gy niemant geeft uw hant, (300) Geen van ons allen sal vertrekken na syn lant. Dit seggen heeft verwekt in d’andren groot behagen, Die ieder, uit syn huis, geschenken lieten dragen. Antinous gaf haer een kostelyk gewaet, Dat konstig geborduert was rontom op de naet, (305) En op de borst beset met twalef goude sloten, Van Prins Eurymachus heeft de Vorstin genoten, Twee banden om den arm van gout en barrensteen, Waer van, gelyk de Son, de glans in d’oogen scheen. Eurydamas schonk haer aen d’ooren een paer ringen, (310) Daer onder aen het gout drie diamanten hingen. [p. 263] Pisander heeft een snoer van paerlen haer vereert, Het geen tot hoogen prys van elk wiert gewaerdeert. Van d’andre Vryers is gene in gebrek gebleven, Of heeft aen haer iets raers, of een kleinnoot gegeven. (315) De Koningin is weêr na haer vertrek gegaen, En nam de giften meê, die elk haer hadt gedaen. De Princen gingen sich op ’t buitenhof vermaken, Het ovrig van den dag in aengename saken Sy dansten met malkaer, en songen op de maet, (320) En hadden snarenspel daer by, tot ’s avonts laet. Toen wierden in de zael drie vueren aengestoken, Van hout onlangs gesaegt, dat lieflyk heeft geroken. En mits men fakkellicht rontom de mueren hing, Scheen het als of het Hof een nieuwen dag ontfing. (325) De Vryers lieten sich door de Staetjuffers lichten. Mits die manier van doen Ulysses quam ontstichten, Sprak hy haer aldus aen. ’t Is beter dat gy gaet Na uw Meestres, en my dit hantwerk overlaet. ’k Sal in uw plaets de toorts wel voor de Princen dragen, (330) Al bleven sy by een tot het sal morgen dagen. Men heeft uw dienst van doen daer boven in ’t vertrek, Alwaer de Koningin geselschap heeft gebrek. De Vrouwen onder een die lachten om syn spreken, En hebben spotsgewys, malkandren aengekeken. (335) Melantho schoon en jong was onder dese stoet, En door Penelopé van kintsbeen opgevoet, Als of ’t haer Dochter was. Ver van die gunst t’erkennen. En dat sy sich tot troost van haer Meestres sou wennen, Socht niets als eigen lust; dies sy sich soo vergat, (340) Dat haer Eurymachus hadt tot syn wil gehadt. Sy heeft op dese wys Ulysses doorgestreken. Past het u Vagebondt dus het ontsag te breken, Dat gy rampsalige de Princen schuldig syt? Om dat gy Irus hebt verwonnen in den strydt. (345) Of is ’t door dronkenschap, dat gy hier durft soo snappen? Pak u terstont van hier, met uw verscheurde lappen. [p. 264] Of anders werpen u de knechts ter venster uit, En geven u een dracht stokslagen op de huit. Ulysses koln dit niet stilswygende gedoogen, (350) Dies hy haer heeft gesegt, met gramschap in syn’ oogen, ’k Sal aen Telemachus gaen seggen uw bedryf, Op dat hy schaemteloose uw handeling bekyf. De Vrouwen gingen weg, beginnende te schroomen, Dat anders voor den Prins haer ommegang mocht komen. (355) Ulysses tradt na ’t vuer, het geen in bakken lag, Van waer hy’t aengesicht der Princen best besag, Gedurig denkende, hoe dat hy sich sou wieeken. Minerva die hem socht daer toe noch meer t’ontsteken, Heeft hen in spotterny baldadig voort doen gaen, (360) Op dat noch grooter spyt Ulysses uit sou staen. Eurymachus begon den armen Man te quellen, Daer door hy lagchen deedt syn dartle metgesellen. De Goden senden ons, sei hy, dien bedelaer, Op dat syn kale kop ons dien tot kandelaer. (365) Myn Vriendt vervolgde hy, soo gy myn knecht wilt werden, Soo hoeft gy langer niet in armoe te volherden. Gy sult gaen na myn lant, al waer gy welgevoedt, Myn heggen scheren sult, en boomen planten moet. Myne akkers in de tydt besaeijen, of weêr ploegen, (370) Ik sal daer kleederen en schoenen u toe voegen, Behalven dat gy noch ontfangen sult uw loon. Maer gy syt al te leui, en ’t bedelen gewoon: Om dat gy kont den kost dus sonder moeite krygen. Ulysses kon daer op, dit hoorende, nietswygen: (375) Maer seide Eurymachus, indien ik in den oest, De cikkel in de hant, eens met u maeijen moest, Of spaeijen eenig veldt, sou men haest konnen merken, Wie van ons beiden dan het naerstigste sou werken. Of ook indien een kryg, in dit gewest, oritstondt, (380) Soo men my wapens gaf, en my daer henen sondt, Den degen in de hant, soude ik wel haest doen blyken, Dat ik in dapperheit voor u niet hoef te wyken. [p. 265] Maer ik geloof, dat u de moedigheit ontbreekt, En dat gy rechtevoort gelyk een snorker spreekt. (385) Soo gy Ulysses saegt, soudt gy’t hert haest verliesen,’ En na uw Vaderlant den naesten weg verkiesen. Dit heeft Eurymachus soo van verstandt berooft, Dat hy een voetschabel wierp na Ulysses hooft: Die dien wat bukkende voor over heeft ontweken. (390) Die slag quam evenwel het schouderblad te breken, Des schenkers, die de kan ter aerden vallen liet, En door de groote* pyn liet hooren syn verdriet. Dit heeft gerucht gemaekt: de Vryers quamen vragen, Waerom dat door de smert de schenker quam tc klagen. (395) En wetend het geval, straks seiden tot malkaer, Wat doen wy langer hier met desen bedelaer? Die onder ons krakkeel gedurig komt verwekken, Laet ons, uit het Paleis, hem aenstonts doen vertrekken. Waer op Telemachus’t woordt nam, en heeft gesegt, (400) Verliest gy het verstant? gy Princen doet niet recht, Dat gy dien armen man staeg wilt verongelyken. Gy smeedt een quaed besluit, dat gy daer door doet blyken. En merklyk kan men sien ’t gevoelen van u hert, Het geen door eenig Godt daer toe gedreven wert. (405) Verlaet de tafel nu, soo gy gelooft myn seggen, En laet sich tot de rust een ieder nederleggen: Dat is nootsakelyk, terwyl de nacht begint, Doch ’t is geen dwang, elk doe wat hy geraden vindt. De Princen swegen stil, en konden niet versinnen, (410) Hoe dat Telemachus dorst sulke tael beginnen. Amphinomus op ’t laest sei vrienden weest bedacht, Dat voor verrukkingen van gramschap elk sich wacht. Toont niet dat u ’t verwyt, dat waer is, heeft gespeten: Wy hebben wel verdient, dat het ons wert verweten. (415) Doet in ’t toekomende den Vremdeling geen quaet, Noch eenig huisgenoot, die ’t Hof ten dienste staet. Maer laet de schenker ons weêr volle koppen brengen, Om d’eerste droppelen eerbiedig neêr te plengen. [p. 266] En laet Telemachus sorg dragen voor syn gast. (420) Dit alles wiert gedaen, gelyk het was belast, De wyn wiert daer gebracht, en rondom ingeschonken, En als elk Vryer hadt syn beker uitgedronken, Na dat hy van den wyn de plenging hadt gedaen, Is ieder vergenoegt, soo ’t scheen, na huis gegaen. Einde van het achttiende Boek.
Minerva, die daer quam om samen raet te plegen, Hoe hy de Vryers sou best helpen aen hun dood. En raken selver niet, door tegenstant, in noot. (5) Des hebben sy met een voorsichtig overslagen, Dat moest Telemachus ’t geweêr na boven dragen, ’t Geen in de zael gereedt rondom de muren hing, En seggen dat het daer door rook en stof verging. Die sulks verrichte: en heeft Euryclea bevolen, (10) Dat sy ’s nachts sou door ’t Hof geen Vrouwen laten dolen. En sluiten onderwyl haer kamer in het slot. Ik sal, sei d’oude Min nakomen uw gebot: Maer wie, vervolgde sy, sal u dan konnen lichten? Dat sal, antwoorde hy, de Vremdeling verrichten. (15) Want ik begeer dat, elk die door my wert gevoedt, Sy besich schoon myn gast, en daer voor dienen moet. Ik ben verheugt, sprak sy, dat ik u sorg sie dragen, Voor uwe goederen. Den Hemel wilt behagen, Dat gy toenemen moogt in wysheit en verstant: (20) En dat sulks strekken mach, tot voordeel van uw lant. Als sy dit hadt gesegt, ging sy de deuren sluiten, Van ’t Vrouwelyk verblyf, en niemant quam daer buiten. [p. 268] Tot dat al het geweêr na boven was gebracht, Dat een geruimen tyd bleef duren van den nacht. (25) Terwyl daer meé de Soon en Vader besich waren, Quam met een goude lamp Minerva ’t Hof verklaren, Waer in de heldre glans verleende een nieuwen dag. Telemachus verbaest riep uit, toen hy dit sag, Dit is een wonderwerk gewislyk van de Goden, (30) Die met ons sullen syn. Ulysses heeft geboden, Dat hy stilswygen moest, en ondersoeken niet, Wat onnaturelyk door ’s Hemels macht geschiedt. De Goden altemets doen blyken hun vermogen. Schoon, sei hy voort, dat sy verblinden ’s menschen oogen, (35) Dies men de heerlykheit van hun persoon niet siet: Een voorrecht, dat alleen d’onsterflykheit geniet. Maer laet my hier alleen, gae u tot rust begeven: ’k Wil sien, hoe dat hier ’s nachts de kamermaegden leven. Uw Moeder is bedroeft, die ’k onderhouden sal, (40) En troosten door wat hoop haer tegen ’t ongeval. Ik weet wel dat sy sal my na veel saken vragen: En over my, dien sy niet kent, sich sal beklagen. Soo ras Telemachus na buiten was gegaen, Verscheen Penelopé soo schoon gelyk Diaen. (45) Van Vrouwen achtervolgt, die haer tot stoet verselden, En voor haer by het vuur een schoonen armstoel stelden, Van silver en ivoor: waer op sy nedersat: Dien haer Icmalius, voorheên gegeven hadt. Die door de draeikonst had een grooten roem bekomen, (50) De Vrouwen hebben straks de tafel opgenomen, En droegen weg het geen van ’t Gastmael overschoot, Dat de Hofmeesterin in de spyskamer sloot. Melantho d’onbeschaemste en darrelste der Vrouwen, Als die Laërtes Soon quam in de zael t’aenschouwen, (55) Heeft hem weêr aengerandt: en seide, sullen wy, Van uw gehaet gesicht, dan nimmer raken vry? ’s Nachts komt gy in ’t Paleis, wat dat wy doen, verspieden: Elendige ’k rade u terstont van hier te vlieden. [p. 269] Of ’k sal met dese toorts uw dryven uit de zael. (60) Is ’t niet genoeg dat gy gedaen hebt een goet mael? Ulysses sag haer aen, met d’oogen vol van toren, Als hy de tweedemael moest die versmaetheit hooren: En heeft tot haer gesegt, hoe valt gy my soo hart? Medoogelose maegt die my gedurig tart. (65) Wat heb ik u gedaen? is ’t om myn hooge jaren, En dat gy niet bemint een man met gryse haren? Voor desen hadt ik ook van alles overvloet, Nu heeft my Jupiter benomen al myn goet. Denk, dat dit ongeluk aen u ook kan gebeuren: (70) Het is des waereldts loop, na vrolykheit volgt treuren. Nu syt gy weelderig, en steunt op uw gelaet, Dat schoon en jeugdig is, en elk te boven gaet. Gy geeft u selven toe in buitensporigheden: Vrees voor de Koningin, die straffen sal uw zeden, (75) Of voor Ulysses selfs veneemt hy wat gy doet: Hy komt, en is niet ver schoon gy sulks niet vermoedt. En of het al geviel, dat hy mocht achterblyven, Syn Soon weet, wat in ’t Hof de Vrouwen steeds bedryven. Die synen Vader volgt, en van die jaren is, (80) Dat hy bestraffen kan bedreven ergernis. Maer wis Ulysses heeft het leven niet verloren. Hy sprak soo hart dat het de Kortingin kon hooren, Die de baldadigheit met ongenucht verstondt, Dies sy Melantho riep, en seide, houdt u mondt, (85) Ik ken van overlang uw buitensporigheden, Gy syt in een verdrag met anderen getreden, Om te verhinderen al wat ik gaerne sag, En daerom komt gy hier verspieden myn gedrag. Gy weet, dat ik verlang den Vremdelng te spreken, (90) En soekt nu myn besluit, door uw gekyf, te breken. Door dese arglistigheit wert uw verraet getoont, Die na verdiensten haest, door my sal syn geloont: ’k Sal uw lichtvaerdigheit na desen wel beletten. Toen deedt sy op een stoel Ulysses nedersetten. [p. 270] (95) Die door Eurynomé dicht by haer wiert gebracht, Na dat d’opsienster dien bedekt hadt met een vacht. De Koningin daer op, soo ras hy was geseten, Sei, Vremdeling, voor eerst soo moet ik van u weten, Uw naem, uw Ouders naem, en ook uw Vaderlant. (100) Princes, antwoorde hy, vol kennis en verstant, Gy kunt de Koningen door uwen omgang leeren, Hoe dat men Volkeren kan wysschelyk regeren. Hoe men handhaven moet recht en gerechtigheit, Op dat de welvaert wert door ’t gantsche Ryk verbreidt: (105) Wat gy my vraegt ben ik bereidt om uit te leggen, Maer, ’k bidt u, vergt my niet myn afkomst u te seggen, Spaer my ’t verhael dat vol van ongelukken is, En droefheit baren soude in myn geheugenis. Het voegt geen Vremdeling te suchten en te klagen, (110) Myn klachten souden meer vermoeijen als behagen. Uw Vrouwen souden my om ’t weenen lagchen uit. En seggen, dat de wyn de bron is daer ’t uitspruit. De wyse Koningin antwoorde, myn elenden, Die ’t Jupiter belieft gestaeg my toe te senden, (115) Syn oorsaek dat ik nu van ’t voordeel ben ontbloot, Beleefde Vremdeling, dat ik voorheên genoot. Myn schoonheit is vergaen: en lof kan my niet baten, Sins, om den Troischen kryg,* myn Man my heeft verlaten. Ach! of de Hemel gaf, dat hy eens weder quam, (120) En hier den Scepter selfs my uit de handen nam! Ik soude dan door hem een grooten roem ontfangen, Die van hem maer alleen my over ’t hooft kan hangen. Nu ben ik niet bequaem te sorgen voor het Ryk, Om dat de droefheit maekt, dat ik daer in beswyk. (125) Daer boven komen my myn Vryers daeglyks quellen, Waer van ik het versoek niet langer uit kan stellen. Ik heb den tyt soo lang door listen uitgerekt, Maer door een kamermaegt is het bedrog ontdekt. Myn Vrienden raden my, dat ik soude iemant trouwen, (130) Om dat ik aen myn Soon het Ryk niet kan onthouwen, [p. 271] Dat overmydelyk hem de geboorte geeft, Nadien hy rechtevoort de jaren daer toe heeft. Maer Vremdeling ik moet uw wedervaren hooren, Ook wie gy syt verstaen, en waer gy syt geboren. (135) Dewyl gy niet gelykt, te syn van het geslacht Der menschen, die een eik of klip heeft voortgebracht. Waer van de fabelen den oorspronk ons vertellen Wilt uwedroefheit dan soo lang ter syde stellen, En myn nieuwsgierigheit voldoen. Terwyl ik moet, (140) Ophalen, heeft hy haer gesegt, myn tegenspoet: Weet dan, dat in de zee een eilant is gelegen, Seer groot, en dat den naem van Creten hadt gekregen. Dat schoon en vruchtbaer is, en tachtig steden heeft, Waer in een groot getal van onderdanen leeft. (145) Die van gantsch Griekenlant daer binnen syn geweken, En daerom altemael de selfde tael niet spreken. De Koning Minos heeft daer het gebiedt gehadt, Die alle negen jaer met Jupiter eens at. Uit wien Deucalion is naderhant gesproten, (150) Waer van ik met een Broer het leven heb genoten: Idomeneus genaemt, die meê na Troijen ging, En sich gebruiken liet tot de belegering. Ik die de jongste was, ben daerom t’huis gebleven, Myn Vader heeft den naem van Ethon my gegeven. (155) De hooftstat van het Ryk hiet Gnossa, daer ik sag Ulysses, die verwaeit voor onse kusten lag. Daer ik d’eer heb gehadt, hem in ’t Paleis t’ontfangen, En de geschenken hem van gastvryschap te langen. Die na Idomeneus, daer komend heeft gevraegt (160) En mits hy daer syn reis twee weken heeft vertraegt, Om dat het onweêr bleef gestadig soo lang duren, Soo heb ik onderhoudt aen ’t bootsvolk laten sturen. En in myn Broeders plaets, waer na hy hadt getaelt, Mits die vertrokken was, heb ik hem wel onrhaelt. (165) Waer aen, hy sei, dat hy door vriendschap was verbonden. Daer na heeft Jupiter hem goeden windt gesonden. [p. 272] Ulysses heeft aldus syn fabelen vertelt, En met de waerheit die gemengelt en verselt. Penelopé wiert soo, door dit verhael, bewogen, (170) Dat sy een tranenvloet gestort heeft uit haere oogen. Waer door haer aengesicht soodanig wiert besproeit, Gelyk gesmolte* sneeuw, die van ’t gebergte vloeit. Sy schreide om haer Gemael, die voor haer was verschenen, Al was hy seer geraekt, onthielt hy sich van weenen. (175) Waer toe hy wiert geport door mededoogentheit, Die hy niet blyken liet, op dat sy wiert misleidt. Maer hielt syn oog gestrekt op haer bekoorlyk wesen, Daer hy de schoonheit van hadt seer bemint voor desen. Na dat sy haer gemoedt door tranen hadt ontlast, (180) Heeft dit de Koningin gesproken tot haer gast. Wat soudt gy Vremdeling gerust my konnen stellen, Soo ’t waer is, wat gy komt van myn Gemael vertellen, Ik wil daer van een proef gaen nemen: seg my dan, Wanneer hy tot u quam, wat kleeren droeg myn Man? (185) Hoe was hy van gelaet? daer nevens moet gy melden, Wie, en wat Volk het was, die hem op reis verselden. Ulysses antwoort was: kan de geheugehenis, Herinneren het geen soo lang geleden is? En als men heeft gesien iets over twintig jaren (190) Kan men d’omstandigheit daer van nu net verklaren? Hy hadt al evenwel, is het my niet ontgaen, Als hy tot Gnossa was, een purpren mantel aen: Waer op van voren was gestikt een jacht van honden, Die van een hart het kalf naliepen en verslonden. (195) Soo kunstig geborduert, dat men ’t sag met verrmaek En die hadt op de borst een dubblen gouden haek. Daer onder hy om ’t lyf een rok hadt aengetogen, Die blonk gelyk de Son, en schemeren deedt d’oogen. Doch of een vriendt aen hem geschonken hadt dit kleedt, (200) Of dat hy ’t bracht van huis, is ’t geen dat ik niet weet. Gelyk, op syn vertrek, hy heeft van my gekregen, Een draegbandt met beslag van silver, en een degen. [p. 273] Na dat hy was onthaelt gelyk myn beste vriendt, En soo syn hooge staet en afkomst het verdient. (205) Nu verder wat belangt de maets die by hem waren, Daer onder was een Man die ouder was van jaren: Het was een bruin Heraut, die hooge schouders hadt, En kroes haer op het hooft, van aengesicht wat plat. Eurybatus genaemt, dien hy seer wel mocht lyden, (210) Mits hem die bygestaen hadt in benauwde tyden. Als die bysonderheit Penelopé verstondt, En sy de teikenen van waerheit daer in vondt. Om dat sy ’t selfde kleet, soo net door hem beschreven, Als hy na Troijen trok, Ulysses hadt gegeven: (215) En daer, met eigen hant, den haek hadt aengehegt. Soo heeft sy schreijende tot hem daer op gesegt. Sal ik myn lieven Man noit in ’t Paleis ontfangen! En na syn wederkomst steeds vruchteloos verlangen! Ik schrik als my den naem van Troijen wert genoemt, (220) Waer door myn levenstydt tot treuren is gedoemt. Gy Vremdeling hebt my verquikt, en hoop gegeven, Dat ik den blyden dag sal mogelyk beleven, Dat ik hem weêr sal sien. Waer door gy hebt gemaekt, Dat gy voort in myn gunst en achting syt geraekt. (225) Ulysses levendig door dese klacht bewogen, Sei tot de Koningin, wilt af uw tranen droogen. Daer syn meer weduwen die treuren om haer Man. Hoewel ik om uw rouw u niet berispen kan. ’t Is redelyk dat gy dien heldt niet kunt vergeten, (230) Die sich soo wysselyk* heeft overal gequeten. Maer houd een weinig op, denk niet om ongeval, Tot dat gy hebt gehoort, wat ik uw seggen sal. Ulysses is niet dood. En ’k heb voor vast vernomen, Dat hy niet ver meer is, en haest weêr om sal komen. (235) En daer op heeft hy haer een lang verhael gedaen, Van alles wat op reis hy selfs hadt uitgestaen. En eindelyk hy heeft by Jupiter gesworen, Dat hy de Koningin de waerheit hadt doen hooren. [p. 274] Die seide, gave Godt! dat eenmael myn verdriet, (240) Een endt hadt maer myn hert getuigt het echter niet. ’t Belieft den Hemel niet myn ongenucht te stelpen: En wie sal na uw lant u dan weêr willen helpen. Nadien de Vryers syn nu meesters in ’t Paleis, En daer van soudt gy niets verkrygen tot uw reis, (245) Want sy syn wrevelig en d’armen niet genegen: Maer van Ulysses selfs hadt gy genoeg gekregen. Die wist hoe dat een waert syn gast onthalen moet, En spaerde daer voor noit syn brood noch ook syn goet. Verschaffend mildelyk al wat die hadt van nooden. (250) De Vrouwen van haer stoet heeft sy daer op geboden, (Waer aen sy met ontsag haer aenspraek heeft gewendt, Om dat sy deernis hadt met d’arme mans elendt) Dat sy den Vremdeling de voeten souden wassen, En als haer gunsteling hem steets op moesten passen. (255) Daer na, heeft sy gesegt, bereidt voor hem een bedt, Op dat het ongemak syn nachtrust niet belet; Al is hy arm, men moet hem daerom niet versmaden, En morgen vroeg sult gy hem in de badstoof baden. En als hy daer gesalft met geurig reukwerk is, (260) Sal hem Telemachus doen spysen aen syn dis. Al wie dat hem misdoet, sal in myn ongunst raken, En weinig vorderen by my syne eige saken, Maer Vremdeling die my nu over wysheit pryst, En daer om grooter eer, als ik verdien, bewyst, (265) Wat soudt gy naderhant niet van myn vrekheit denken, Soo ’k u die lappen liet, en niet een kleet mocht schenken? En dat men in ’t Paleis u sag soo haveloos? Het leven van den mensch op aerde is kort en broos, En daerom hoordt hy het in weldoen te besteden, (270) En by te staen die geen, die ramp en armoe leden. Soo wert syn naem en roem de weerelt door verbreidt. Maer andren die bekent syn door onmenschlykheit, En te beledigen hun evennaesten soeken, ’t Is seker, dat elk een die menschen sal vervloeken, [p. 275] (275) Eelhartige Vorstin, heeft hy daer op gesegt, Ik neem niet aen het geen gy my hebt toegelegt. Sins ik myn Vaderlant omswervendt moet ontberen, Tracht ik na geen gemak, noch kostelyke kleeren. Ik ben ook niet gewoon te slapen op een bedt, (280) Laet toe, dat in een hoek ik my weêr neder set. Beveel uw Vrouwen niet, dat sy tot my genaken; Door geene, die uw dient, sal ik my laten raken. Ten waer daer eene was, die hooge jaren heeft, En die gy selver weet, dat volgens wysheit leeft: (285) De jongen sullen my niet aen het ligchaem tasten. Waer op de Koningin antwoorde, van de gasten, Die ’k oit in myn Paleis van buiten ’s lands ontfing, Hadt niemant soo veel deugt, als gy toont Vremdeling. Ik heb een oude Min, die trouw is en ervaren, (290) Die heeft gevoedt myn Soon in syne kindsche jaren: Die wil ik, dat u sal de voeten wassen af, Sy heeft het eene been al selver in het graf. Met dese hoeft gy niet voor achterdocht te schroomen, En aenstonts heeft sy die, in het vertrek doen komen. (295) Waer aen sy heeft gesegt, ’k beveel u dat gy wast, Myn trouwe Euryclea, de voeten van myn gast. My dunkt dat hy soo oudt moet als Ulysses wesen. En dat hy hem gelykt, niet soo die was voor desen, Maer rechtevoort; nadien een mensch veroudert wert, (300) Die veel geleden heeft door armoede en door smert. Na dat Euryclea hem recht hadt aengekeken, Soo heeft sy na de lucht de handen opgesteken. En riep met tranen uit, Ulysses lieve Soon, Wat doet gy my verdriet! is dit ’t verdiende loon, (305) Pat voor Godvruchtigheit de Goden u betalen! En moet gy buiten ’slants soo lang elendig dwalen! Na dat op hun autaer soo meenige offerhandt, Die gy gegeven hebt, door Priesters is verbrandt. Behoorde gy daer voor niet hier gerust te leven, (310) Eo goede opvoeding aen Telemachus te geven! [p. 276] Maer Jupiter is doof, en hoordt niet ons gebedt: Nadien hy niet te min uw wederkomst belet. Hy weigert u gestaeg daer toe bequame winden. Misschien in ’t Hof daer gy een schuilplaets meent te vinden, (315) Syn ook baldadigen, door welkers stuers gelaet, Een Vremdeling, als hier geschiet is, wert versmaedt. Na dat door suchten syn haer klachten afgebroken, Is de gewaende gast door haer dus aengesproken. Het schynt, sei sy, dat gy de kamermaegden vreest, (320) Waer door gy onbeschoft bejegent syt geweest: ’t Syn ongevoeligen, die d’arme luiden haten, ’t Is recht, dat gy door haer u niet wilt dienen laten.* Maer mits Penelopé my dat heeft opgeleit, Ben ik met al myn hert, tot desen dienst bereit. (325) Want ik heb noit gevoelt soo krachtig het bewegen. Wy hebben meenig gast voor desen hier gekregen, Door de Fortuin vervolgt, die vluchte in dese* stat, Maer noit heb ik met hen die deerenis gehadt. Mits niemant heeft als gy, Ulysses soo geleken; (330) Gy hebt syn gang, gelaet, en syn manier van spreken. Ulysses bang, dat sy kreeg eenige achterdocht, En die haer uit het hooft dien waen te helpen socht: Antwoorde het is waer, want die ons beiden sagen, Soo wel in ouderdom als in ons jonge dagen, (335) Die stonden seer verstelt om ons gelykenis, Dies uw verwondering niet sonder reden is. Toen heeft Euryclea de deuren toegesloten, En in een kopre vat lauw water uitgegoten. Ulysses sat aen ’t vuer, maer heeft sich omgewendt, (340) Van ’t licht af, op dat hy niet verder wiert bekent. Hy vreesde, soo hy wiert van dichtte by bekeken, Dat sy soude aen syn knie vernemen een litteeken: Dat hy voor desen hadt gekregen door een wondt, Wanneer hy op den berg sich van Parnassus vondt, (345) En daer hadt door den tand van een wilt swyn bekomen, Waer op hy het vermaek hadt van de jacht genomen, [p. 277] Met syne Moeders Broers, wiens Vader is geweest, Autolycus die juist quam op ’t geboortefeest, Van Vorst Laërtes Soon, in d’Ithacasche wallen, (350) Waer van Anticlea* syn Dochter was bevallen, En van Ulysses lei, op die tyt, in de kraem: En seide Vader geef aen ’t jonge kint een naem, Het geen dat op uw schoot is rechtevoort geseten. Die daer op heeft gesegt, hy moet Ulysses heten. (355) Dat ’s vreeschelyk geseit, gelyk ik ben geweest, Door myne Vyanden ontsien en seer gevreest. De goede Euryclea wies onderwyl syn voeten, En quam haest met de hant de roof der wondt t’ontmoeten. Dies sy soo wiert ontstelt, als sy die kennis hadt, (360) Dat sy het bloote been liet vallen in het vat. En heeft, door vreugt vervoert, hem by de kin gekregen, En riep met tranen uit, wat onverwachten zegen! Verleent ons Jupiter! mits gy Ulysses syt, Die door uw wederkomst nu myn gemoedt verblydt. (365) Kom laet ons nu voldoen de Koningins verlangen, Die door een soeten slaep sat in haer stoel bevangen. Maer hy heeft met de hant gesloten haer den mondt, Mits hy, voor syn geheim, sulks noch ontydig vondt. En heeft tot haer gesegt, ach lieve Min wilt swygen, (370) De Vryers souden noit verdiende straf verkrygen: Indien het wiert gehoort, dat ik was in ’t Paleis. Dan hadt ik te vergeefs gedaen dees sware reis, En hebben uitgestaen soo veelderhande qualen. Verklik my niet, soo gy niet op uw hals wilt halen (375) Myn ongenade en straf, die ’k voor heb in myn sin, De Vrouwen aen te doen, die schennen ’t huisgesin. Ach Soon! heeft sy gesegt, kont gy dat van my denken! Soude ik myn Voesterling door myne ontrouwheit krenken! Ik heb u al soo lief gelyk een eigen kint, (380) Indien gy door Gods hulp de Vryers overwint, Sal ik de Vrouwen u doen kennen; en doen weten, Wie sich, door quaed gedrag, in het Paleis vergeten. [p. 278] En d’andren waer door gunst wert aen uw Vrouw getoont, Soo dat sy waerdig syn, daer voor te syn geloont. (385) Dat sal niet noodig syn, sprak hy, ik sal ’t wel merken, En aen een iegelyk verleenen loon na werken. Maer gy sie toe, dat gy uw mondt gesloten houdt, En het geheim bewaert, dat ik u heb vertrouwt. Daer op heeft hem de Min gewassen, en gevreven (390) Met reukwerk; en hy ging sich weêr na ’t vuer begeven Daer hy, sich warmende, ’t litteeken heeft bedekt, Met lappen, die hy heeft daer over heên gestrekt. Op dat hy verder niet daer door bekent sou raken. Toen quam de Koningin ontwakent hem genaken. (395) En seide Vremdeling ’k eisch noch een kort gesprek, Hoewel d’aenstaende nacht ons port tot het vertrek. Maer ik ben niet gewent veel op myn bedt te rusten, Ik maek ’t met tranen nat, en sucht om myne onlusten. Die doorgaens oorsaek syn dat ik niet slapen kan, (400) En daegs, wanneer ik werk, treur ik staeg om myn Man. Gelyk men Philomele om Itylus hoordt klagen, Die een bedroefde stem laet hooren gantsche dagen, Om dat door misverstant sy heeft haer Soon gedood. Alsoo wert myn verdriet van dag tot dag vergroot. (405) Myn geest wert steeds beweegt door andere gedachten: Ik weet niet wat ik sal verwerpen of na trachten. Moet ik getrouw aen d’asch van myn Gemael voortaen, Hier blyvend by myn Soon, syn saken gaden slaen? Uit vrees dat andersints ik sou myn roem verliesen, (410) Of sal ik tot Gemael een van myn Vryers kiesen? Die my best aen sal staen, die vroom is en beleeft, En door dat huwelyk my ’t meeste voordeel geeft. Soo lang Telemachus in kindsheit is gebleven, Kon ik, noch mocht ik ook in die tyd hem begeven, (415) En was verplicht voor hem te stieren* huis en lant: Maer nu hy selfs daer toe heeft kennis en verstant, Kan ik hem rechtevoort niet houden uit syn Staten: Maer moet hem van het ryk den scepter overlaten. [p. 279] Selfs is ’t van syn belang dat ik hertrouwen moet, (420) Op dat hy in ’t besit mach komen van syn goet. Hoor, bidt ik u nu voort, wat ik te nacht ging droomen: My dacht, dat op myn plaets een Arendt was gekomen, Daer twintig gansen syn, die werden daer gevoedt, Na dat de roover sich versaet hadt met haer bloet: (425) Die hy met klauw en bek gedoodt hadt voor myne oogen, Is hy weêr na de lucht uit myn gesicht gevlogen. Ik schreide, om dat hy my ’t vermaek benomen hadt: Doch ik wiert weêr vertroost door Vrouwen van de stat. De vogel quam weêrom, na dat hy was geweken, (430) Ging sitten op den muer, en hy begon te spreken, Gelyk een mensch, en sei, tot troost van myn verdriet, Penelopé schep moet, de gansen die gy siet, Syn uw vervolgers, ik ben uw Gemael, gekomen, Om de moedwilligheit der Vryers in te toomen, (435) Schoon ik een Arendt schyn. Daer op ben ik ontwaekt, En als ik bevende was uit het bedt geraekt, Liep ik na ’t nederhof sien of myn gansen leefden, Die om den etensbak, na hun gewoonte, sweefden. Ulysses, sei daer op, vermaerde Koningin, (440) Van uw voorleden droom is dat de rechte sin. ’k Hoef dien, op uw versoek, niet verder te verklaren: Nadien Ulysses selfs aen u komt openbaren, Het geen hy meent te doen. Daer is geen twyffel aen, Hy sal de Vryers haest verjagen of verslaen. (445) Maer, sei de Koningin, ik heb voorheên vernomen, Dat men geen vasten staet kan maken op de droomen: En dat men qualyk kan sien door de duisternis, Daer ’t geen men sich meê vleit, in opgesloten is. Men segt dat Morpheus die sendt door verscheiden deuren, (450) Door d’eene komt de waen van ’t geen dat sal gebeuren, Dat is de hoornepoort, die door geen hoop bedriegt, En d’andre is van ivoor, die door beloften liegt; Door dese, vrees ik, is de myne my gesonden. Hoor nu noch iets, myn gast, dat ik u moet verkonden, [p. 280] (455) Doch ik versoek, dat gy met aendacht daer op let, De langgevreesde dag, voor my daer toe geset, Wanneer ik uit het Hof en van myn Soon sal scheiden, Komt morgen, en ik laet daer op een strydt bereiden, Waer van ik tot den prys myn selven stellen sal. (460) Ulysses hadt gemaekt een renbaen voor syn stal: Waer in dat achter een twaelf hooge palen stonden, En boven was een ring op ieder pael gebonden. Dan schoot hy met syn boog door al de ringen heen, En hoe ver dat hy stont, de pyl stuite aen niet een: (465) Die dat hem na kan doen, heb ik belooft te trouwen. Ulysses sei daer op, dat woort moogt gy ’t wel houwen. Want eer, verfeker ik, een Vryer u verdien, Dat gy in het Paleis Ulysses selfs sult sien. Nadien in het getal van die verwyfde Mannen, (470) Is niemant, die den boog van uw Gemael kan spannen. Des waegt gy niets, door ’t geen, dat gy hebt voorgestelt, En door dat huwelyk sult gy niet syn gequelt. Indien, antwoorde sy, dat gy noch woudt volherden, In ons gesprek, ik sou dat nimmer moede werden: (475) Maer ’t is niet redelyk dat ik uw rust belet. De Hemel heeft den nacht tot slapen ingeset, Gelyk hy ons den dag tot arbeidt heeft gegeven: Soo heeft hy wysselyk verordent ’s menschen leven. Ik keer na myn vertrek. Behelp u soo gy kunt, (480) Schoon ik een ledekant u liever hadt gegunt. Wilt dan hier op die vacht uw ligchaem neder leggen. En daer op ging sy weg, als sy dit quam te seggen. En heeft, te bedt geraekt, Ulysses weêr beweent, Tot dat haer Pallas hadt een soeten slaep verleent. Einde van het negentiende Boek.
Daer hy veel huiden vont, doch onbereit, van schapen: Die wierden voor den disch en d’offerhant geslacht, Daer op hy heeft gespreit een groote rundervacht: (5) Hy lei sich daer op neêr, verlatend de vertrekken. Eurynomé quam hem toen met een deken dekken, Die sy tot syn gemak hadt ergens opgesocht, Op dat syn ligchaem niet door kouw verstyven mocht. Soo ras Penelopé gaf oorlof aen haer Vrouwen, (10) Syn sy gegaen om laeg de Vryers onderhouwen, Ontslagen uit den dwang van ’t Koninglyk verblyf, En sochten in de zael verboden tydverdryf. Maer die wanordre kon Ulysses niet verdragen, Soo dat hy met syn vuist heeft op syn borst geslagen. (15) En heeft syn hart berisp, om dat het was bereidt, Te straffen op de daedt dese onordentlykheit. Doch brulde binnens monts, gelyk de leeuwen plegen, Die hebben op de jacht geen goede vangst gekregen. ’k Heb grooter hoon, dacht hy, voor desen uitgestaen, (20) Als ik door den Cyclop myn makkers sag verslaen. Toen wederhieldt ik my: soude ik dan nu niet swygen, Op dat ik tot de straf gelegentheit mach krygen, [p. 282] Dit peinsend heeft hy sich staeg in syn bedt gewendt, Dan lag hy, en daer na sat* hy weêr overendt. (25) Als iemant die sich soekt met wiltbraet te versaden, Dat draeit en keert aen ’t vuer tot het is gaer gebraden. Als hy sich ongerust in die beweging vondt, Quam Pallas uit de lucht, die voor syn leger stondt; Gelyk een schoone Vrouw, en heeft tot hem gesproken, (30) Waerom wert door uw sorg uw nachtrust afgebroken? Gy raekt weêr in uw huis, en vindt aldaer uw Vrouw, Gesont en wel te pas, vol wysheidt en getrouw. En boven dat een Soon, die niet is te verwenschen, En de verwondering verkrygt van alle menschen. (35) Godin ik heb verdient het geen gy my verwyt: Maer ik voel dat myn hart een groote ontroering lydt, Antwoorde Ulysses haer, en ’t is niet sonder reden. Wie heeft oit sonder hulp veel Vyanden bestreden? En dat staet my te doen. Sy syn een groot getal, (40) Des denk ik hoe ’k alleen dat werk beginnen sal. Een saek van meer gewicht komt noch in myn gedachten, Schoon ik de hulp van u en Jupiter mocht wachten: Soodanig dat ik quam de Vryers te verslaen, Wat schuilplaets vindt ik dan, om het vervolg t’ontgaen. (45) Wanneer veel volkeren, door haet en wraek ontsteken, Hun Princen doodt op my gewapend sullen wreken? Ontlast my, bidt ik u, van die bekommering. Minerva sei daer op: wantrouwend sterveling, Hebt gy dan geen geloof? men kan veel menschen vinden, (50) Die steunen op den raet, en hulp van goede vrinden: Hoewel ’t maer menschen syn, en ik ben een Godin, Die u bescherm in noot, om dat ik u bemin: En evenwel gy hebt op my geen vast vertrouwen. Vreest niet, schoon dat gy mocht een machtig heir aenschouwen, (55) Dat u den oorlog deedt, belegerend uw wal, Gy sult verwinnaer syn, als ik u helpen sal. Slaep nu, het is bedroeft den gantschen nacht te waken. De tydt naekt dat gy sult uit d’ongelukken raken. [p. 283] Dit seggend maekte sy, dat hem de slaep beving, (60) Soo dat hy wiert verlost van syn bekommering. En heeft tot aen den dag niet opgedaen syne oogen: Daer op is Pallas weêr na den Olymp gevlogen. De wyse Koningin als haer de slaep verliet, Gevoelde wederom vernieuwen haer verdriet: (65) Die klagende, als voorheên, is van het bedt getreden, En heeft met zucht en traen Diana aengebeden. Versoekend dat sy haer een pyl toesenden wouw, Waer door mocht eindigen haer leven en haer rouw. Of door een onweêr haer verheffen in de wolken, (70) En smyten haer in zee tot in de diepste kolken. Gelyk een dwarrelwindt de Dochters eertyds deedt, Van Pandarus, en haer voort in den afgront smeet. Daer haer in d’Oceaen Harpyen quamen plagen, En aen de Furien haer hebben opgedragen. (75) Ach! wiert my ’t selfde lot, sprak sy, door u verleent! Op dat ik met myn Man aldus mocht syn vereendt. Ik wensch maer om myn dood, mits die my sou bevryden, Van in syn ledekant een ander Man te lyden. Die minder is als hy: waer mede ik, tot myn pyn, (80) Na myn gegeven woort, haest moet vereenigt syn. Ik ben gewent by dag te zuchten en te klagen, Dan kan ik myn verdriet met lydsaemheit verdragen. Als ik het door den slaep vergeten mach by nacht, Waer in ik te vergeefs verquikking dikmaels wacht. (85) Om dat een wreede Godt my plagen komt met droomen, Die weêr in myn verstant myn ongeluk doen komen. Gelyk noch dese nacht een Man aen my verscheên, Die myn Gemael geleek, soo als hy was voorheên, De vreugde, die ’k toen hadt, is niet om uit te spreken, (90) Maer als ik wakker wiert, is die terstont geweken. Als sy dit hadt gesegt, sag men den morgenstont. Ulysses die de stem der Koningin verstont, Dacht dat hy was bekent, en dat sy hem quam vinden, Des hy syn slaepgoedt ging straks in een bondel binden: [p. 284] (95) En heeft het in de zael op stoelen neêr geset, Daer hy aen Jupiter uitstorte dit gebedt. Als hy syn handen hadt ten Hemel opgeheven: En seide Dondergodt, waer voor de menschen beven. Om dat sy goet en quaet ontfangen uit uw hand. (100) Gy hebt my bygestaen te water en te lant: Als ik my, hier en daer, heb in gevaer gevonden, Dat gy my menigmael op reis hebt toegesonden. Nu hebt gy my weêrom in myn Paleis geleidt: Geef my een teiken nu waer door my wert voorseit, (105) Of gy ’t uit goedheit doet, of dat het is uit toren? Laet het my door de stem van eenig mensch hier hooren, Of buiten laet ik het vernemen aen de lucht. Dat wiert hem toegestaen, hy hoorde straks gerucht. Een Vrouw die besich was met garst tot meel te malen, (110) Sprak iets, waer uit hy kon een goede uitlegging halen. En boven dat, hy hoorde een harden Donderslag, Waer op hy met vermaek den Blixem volgen sag, Schoon dat men aen de lucht geen wolken hadt vernomen. De Vrouw die nevens hem dat teeken hadt bekomen, (115) Verwonderde sich soo, dat sy haer werk verliet, En seide, Jupiter, gy donderdt niet voor niet. Dit ongewoon geluit wil aen ons iets voorseggen, Geef my rampsalige dat ik het uit mach leggen: Ik hoop dat het beduit der Vryers ongeval, (120) En dat dit middagmael hun laetste wesen sal. Waer voor ik nu soo lang myn arbeit heb versleten, En meel gemaelt voor ’t broodt, het geen sy daeglyks eten. Ulysses was verheugt te hooren haer besluit, En trok daer tot syn wit een gunstig voorspook uit. (125) De Vrouwen nu ontwaekt syn na de zael geweken, En hebben op den haert een vuer van hout ontsteken. Telemachus daer op quam aenstonts voor den dag, Dien men gelyk een Godt in ’t licht verschynen sag. Seer kostelyk gekleet, hy hing op zyd’ syn degen, (130) En heeft een goede piek in syne hant gekregen, [p. 285] Eer hy ter kamer in op brosen is gegaen, Alwaer hy voor de deur een korte wyl bleef staen. Om aen Euryclea syn Min voor af te vragen, Of sy wel goede sorg hadt voor syn gast gedragen? (135) Want, heeft hy haer gesegt, de wyse Koningin, Myn Moeder heeft voortaen wat anders in haer sin. Die kan daer rechtevoort, door droefheit, niet om denken: En soude een slecht gesel, door misverstant iet schenken, Soo wel als aen een Man van aengelegentheit. (140) Waer op Euryclea voorsichtig heeft geseit, Myn Soon, wilt op ’t gedrag niet van uw Moeder smalen: Sy wouw den Vremdeling, soo sy best kon, onthalen, En heeft veel teekenen van vrienschap hem getoont. Maer hy, door nedrigheit, heeft sich daer van verschoont. (145) Dus gaf Euryclea Telemachus genoegen, Die daer op, uit het Hof, sich na de markt ging voegen. Daer sich vergaderden d’Inwoonders van de stat, Waerheên hy tot gevolg twee honden by sich hadt. Euryclea terwyl riep samen al de Vrouwen, (150) En heeft, wat elk moest doen, besorgt haer voorgehouwen. Aen d’eene, maekt de zael weêr schoon, heeft sy gesegt, Set stoelen op hun plaets, en kussens daer op legt. Aen d’anderen gy moet de tafel af gaen vegen, Die vuile droppelen door ’t storten heeft gekregen, (155) Gaet wast de vaten af, en spoelt de koppen rein. Aen eenigen gy moet straks gaen na de fontein, Om water voor den kok, en voor den disch te halen. Maer haest u wat, en wilt daer over niet lang dralen. De Vryers sullen haest verschynen in de zael, (160) En wachten, om het feest, een prachtig middagmael. Sy sprak, en haer bevel wiert aenstonts nagekomen: Men heeft de koks aen ’t werk, omtrent den haert, vernomen. Eumeus heeft van ’t lant drie biggens meê gebracht, De vetsten uit den hoop; die wierden straks geslacht, (165) En die men heeft bereidt tot braden of tot koken. Als hy Ulysses sag, heeft hy hem aengesproken: [p. 286] En seide, handelen de Grieken u, myn Vriendt, Nu beter als voorheên, gelyk gy sulks verdient? Ik wensch, antwoorde die, dat de getergde Goden, (170) Al die moedwilligers ten eerste mogen dooden, Die leven op een wys die Princen niet betaemt, En in wiens ommegang men sien kan eer noch schaemt. Gedurende dat sy dus met malkandren spraken, Sag men Melanthius den Harder derwaerts naken. (175) Die vette geiten dreef van buiten na de stat, En daer toe tot syn hulp twee makkers by sich hadt. Als die hadt in de stal syn geiten vastgebonden, En dat hy voor de poort Ulysses hadt gevonden: Heeft hy hem aengerandt, en spytig dit geseit, (180) Plaegt gy de Princen staeg hier door uw moeilykheit? En meent gy, dat men steeds u ’t overschot sal geven? Daer arme luiden meer, als gy, van moeten leven. De goedheit van het Hof die maekt u al te stout: Gaet elders bedelen uw broodt en onderhoudt. (185) Of ik sal met myn vuist u daer toe maken vaerdig. Ulysses achte hem syn antwoordt niet eens waerdig, En schuddende het hooft antwoorde niet een woordt, Maer dacht, hoe dat hy hem sou straffen soo ’t behoordt. Uit Cephalenien was over komen varen (190) Philetius, waer aen Ulysses kudden waren, In dat gewest, vertrouwt, die met een hokkeling, Tot dese feest gevoedt, ook na de keuken ging. Daer hy Eumeus sag, dien hy bestont te vragen, Wie was die Vremdeling, dien wy daer aenstonts sagen? (195) Hoe arm, sei hy, die schynt, hy heeft veel deftigheit. Soo hem het Godendom die smaet heeft opgeleit, Sal het dan ongemoeit gemeene menschen sparen, Waer voor sal het syn gunst en zegening bewaren? Hy sprak Ulysses aen, en seide goede Vriendt, (200) De Goden geven u het goet dat gy verdient. Het geen ik uit myn hert aen u kom toe te wenschen. Ach Jupiter schept gy tot ongeluk de menschen! [p. 287] En hebt gy naderhant met hen geen derenis, Soo seg ik, dat uw hert wel ongevoelig is. (205) Gy hebt daer van in ’t Hof een voorbeeldt ons gegeven, Als gy Ulysses hebt na Ilium gedreven. Die, soo gy rechtevoort het leven aen hem laet, Door u moet syn geraekt in een bedroefden staet. Ik beeldt my in, dat hy met lappen is omhangen, (210) En dat hy hier of daer een aelmoes moet ontfangen. Wanneer ik om hem denk, vernieuwt weêr myn verdriet En ’k voel, dat uit myn oog een vloet van tranen schiet. Indien ik zeker wist, dat hy was overleden, Soude ik in andren dienst my aenstonts gaen besteden. (215) Nu blyf ik onderwyl Telemachus getrouw, Mits ik dien jongen Prins voor een goet meester houw. Maer hy is overheert: de Vryers geven wetten, Wier onordentlykheit hy noch niet kan beletten. Ik neem gedult, of eens Ulysses weder quam, (220) En door verdiende wraek den moedwil hen benam. Ulysses quam daer op aen hem aldus te spreken, Gy syt een eerlyk Man, dat is aen my gebleken: En daerom maek ik u bekent een goede maer, Die ’k onder eeden selfs by Jupiter verklaer. (225) Gy sult in het Paleis Ulysses sien verschynen, Eer van de lucht de Son twee reisen sal verdwynen, En stroomen door de zael der Vryers schuldig bloet. Bevestigt Jupiter! ’t geen gy ons hopen doet: Sprak toen de Harder weêr. Ik sou hem dan doen blyken, (230) Dat ik in kracht noch moedt voor niemant hoeft te wyken, Als ik hem helpen kan, in diergelyk gevecht. Dit seide Eumeus ook. Terwyl dit wiert gesegt, Besloten onder een de Vryers nieuwe lagen, Om Prins Telemachus te knellen of te plagen. (235) Terwyl sy tot dat werk inspanden hun verstant, Liet sich een Arend sien, aen hunne linker hant, Die in syn klauwen hadt een bloode duif genepen. Soo ras Amphinomus dat voorspook hadt begrepen, [p. 288] Ik merk heeft hy gesegt, dat dit niets goedts beduidt, (240) Des het sal beter syn te staken ons besluit. Het is voorsichtiger, dat wy ons vrolyk makers En ons vervaerdigen om aen den disch te raken. De Princen vonden goet het geen hy hadt gesegt: Sy hebben in de zael, hun mantels afgelegt, (245) En met hun eigen hant het offervee geslagen, Het geen dat plechtig wiert de Goden opgedragen, Terwyl het overschot wiert voor den disch bereidt. Waer van het ingewant wiert aen het spit geleit. En als ’t in stukken was gesneden en gebraden, (250) Kreeg elk syn deel, om sich daer mede te versaden. Eumeus bracht den drank in gulde koppen aen, Het broodt Philetius, in korfkens opgedaen: Melantius heeft wyn den gasten ingeschonken. Die, na de plengingen wiert smakelyk gedronken. (255) Toen heeft Telemachus begaeft met wys beleit, Ulysses in de zael by’t ander Volk geleidt. Dien hy omtrent de deur heeft neder sitten laten, En heeft hem meê gedeelt van ’t geen de gasten aten: Op een klein tafeltjen. Sond hem een beker wyn, (260) En seide Vremdeling, gy hoeft niet bang te syn, Geen van de Vryers sal bespotten u noch hoonen. Gy syt in ’t Hof waer in Ulysses placht te woonen: ’t Is geen Gemeenlantshuis, ik ben daer meester van, Soo dat ik maer alleen u daer uit setten kan. (265) Gy Princen, sei hy voort ik sou hier niemant raden, Dat hy myn armen gast sou schelden of versmaden. En seg, soo wie met hant of woorden hem misdoet, Dat hy myne ongena daer over wachten moet. Dees hartige aenspraek heeft de Vryers soo gespeten, (270) Dat met verwondering sy op hun lippen beten. Doch swegen echter stil, tot dat Antinous Gesegt heeft, hoort gy wel ’t geen sei, Telemachus? Gesellen hy begint als meester ons te dreigen: En hoeven wy daer om ons na syn wil te neigen? [p. 289] (275) Soo ons voornemen niet hadt Jupiter belet, Sou die grootspreker nu niet geven ons de wet. Telemachus met smaet heeft op dat woort geswegen. Toen sag men door de stat herauten langs de wegen, Omleiden ’t offervee, en al het Volk verblydt, (280) Vergadert in een bosch, Apollo toegewydt. Mits het syn feestdag was, men badt hem om syn zegen: En ieder heeft syn deel van ’t ingewant gekregen, Als het gebraden was. Terwyl de Vremdeling, Gebleven in ’t Paleis, niet minder daer ontfing; (285) Soo veel als ieder Prins van ’t offer hadt ontfangen: Heeft ook Telemachus bevolen hem te langen. Minerva niet te min, die het niet raedsaem vondt, Dat ieder Prins voortaen bedwingen sou syn mondt, Heeft hen weêr aengeset om smadelyk te spreken, (290) Op dat Ulysses toorn sou daer door meer ontsteken. Ctesiptus een van hen, trots op syn Vaders goet, En Samos heerscgappy, daer hy was opgevoedt, Moedwillig als syn maets, heeft hy syn stem verheven, En seide, aen desen gast is evenveel gegeven, (295) Als ons, die Princen syn, ik wederspreek dat niet: Nadien Telemachus ons Meester sulks gebiedt. ’t Is recht voorwaer dat men den armen moet bedenken: Soo dat ik op myn beurt aen hem ook iets wil schenken. Des heeft hy uit een korf een ossenbeen gevat, (300) Niet gantsch noch afgeknaegt, daer noch wat vlees aen sat, En heeft met groote kracht het na syn hooft gesmeten. Ulysses is ’t ontbukt, hoewel ’t hem heeft gespeten: Doch lachte toen de slag was aen de muer gestuit, Maer door dien lag heeft hy iets doodelyks beduit. (305) Telemachus vergramt sei, hadt hy ’t niet ontweken, Ctesiptus, dan had ik u met myn spies doorsteken. Uw Vader hadt dan noit geviert uw Bruilofts feest, ’t Geen in een rouwmael sou verandert syn geweest. Dat niemant sich verstout uw voorbeelt na te volgen, (310) Of ik sal ’t leet doen syn, al wie my maekt verbolgen. [p. 290] Men heeft my niet ontsien, soo lang ik was een kindt, Maer nu ’k volwassen ben, en krachten in my vindt, Wil ik geen overlast in myn Paleis verdragen Noch lyden dat myn gast na desen wert geslagen, (315) Noch Vrouwen van myn Hof daer sullen syn onteert, Ik heb de kennis nu van goet en quaet geleert. Soo sprak Telemachus, en al de Princen swegen, Tot Agelaus lust tot spreken heeft gekregen, Die seide, als men met recht misslagen ons verwyt, (320) Behooren wy des niet te toonen haet noch spyt. Noch ons t’ ontschuldigen daer over, goede Vrienden, Mits wy syn overtuigt, dat wy sulks wel verdienden. Doet aen den Vremdeling voortaen geen overlast, Noch iemant, waer door wy hier werden opgepast. (325) Voor my, ’k soek goeden raedt de Koningin te geven, Soo lang sy heeft gelooft, dat haer Gemael mocht leven: Hadt sy gelyk, dat sy ons opgehouden heeft, Maer nu sy selfs wel siet, dat haer die hoop begeeft, Kan sy niet beter doen, als een van ons te trouwen: (330) Dat haer Telemachus behoorde voor te houwen: Dan souden d’anderen elk na hun lant weêr gaen, En d’onordentlykheit der Vryers syn gedaen. Penelopé hertrouwt sou dan dit Hof verlaten, En trekken met haer Man na syn Paleis en Staten. (335) Door die verandering, verkreeg de Prins haer Soon, ’t Besit selfs van syn goet, en op syn hooft de kroon. Telemachus daer op heeft wyslyk dit gesproken: Dat door myn Moeder weêr wert Hymens toors ontstoken, Heb ik haer noit belet, indien de Koningin, (340) Daer toe genegen is, en sulks doet met haer sin. Ik rade aen haer dat selfs, dat sweer ik by de Goden. Maer ik kan haer daer toe, niet dwingen door geboden. Door de gevoeglykheit en plicht wert ik belet, Dat ik uit myn Paleis ondanks myn Moeder set. (345) Maer Pallas deedt een gril de Vryers overkomen, Soo dat, door ’t lagchen, hen wiert het verstant benomen. [p. 291] De tranen biggelden uit hun ontstelt gesicht: Terwyl sy bloedig vlees inslokten van ’t gericht. Voorboden van het quaet, dat hen haest sou gebeuren, (350) Schoon niemant oorsaek had begon hun hert te treuren. Des Theodymenes verschrikt door ’t geen hy sag, Hen seide, hoe verdwynt soo schierelyk de dag. Ach ongelukkigen wat sal u overkomen! Het bloet schynt langs de vloer van het Paieis te stroomen! (355) Rondom uw hoofden sweeft een dikke duisternis, ’t Is of het voorhuis vol van helsche schimmen is! De Vryers vingen aen dem Wichlaer te bespotten, Dus seide Eurymachus, houd ons die nar voor sotten? Of komt hy nieuwelyks uit d’andre Weereld hier, (360) Om ons t’ontrustigen door syn verbaest getier? Gaet jongens, voer hy voort, hem na de markt geleiden, Nadien hy dag en nacht hier met kan onderscheiden. Doch Theoclymenes antwoorde seer beleeft, Het is niet noodig dat gy my een leidsman geeft. (365) Ik heb noch myn verstant, noch myn gesicht verloren, Myn voeten konnen gaen, en ik kan noch wel hooren. En ik sal selver wel verlaten dese zael, Terwyl ik weinig eer waerschouwend hier behael. Daer ik voorsie het quaet, noch duister voor uwe oogen, (370) Dat gy niet sult ontgaen, noch het ontwyken mogen. Mits in Ulysses huis gy alle sterven moet, Daer gy moedwilligheit en onrecht steeds nu doet. Als hy dit had gesegt, ging hy Pireus vinden, Daer hy soo welkom was, als iemant van diens vrinden. (375) De Vryers onderwyl, die sagen op malkaer, En waren niet ontset door het voorseit gevaer. Maer om Telemachus gevoeliger te quellen, Begonden met syn gast belagchelyk te rellen, Een der baldadigsten heeft hem spotswys geseit, (380) Ik weet niet uit wat hoek gy sulke gasten leit. Een armen Bedelaer dien men niet kan versaden, En dan een Wigchelaer, die meent dat hy kan raden, [p. 292] Het geen toekomende is, en hier gebeuren sal. Schoon hy niet kan voorsien syn eigen ongeval. (385) Indien gy na myn raedt uw doen soudt willen wenden, Moest na Sicilien gy sulke luiden senden. Hoe goekoop gy die gaeft, als gy die daer verkocht, Kreegt gy daer meerder voor, als elk hier gelden mocht. Dit was gemeenelyk den inhoudt van de reden, (390) Waer in de Vryers steeds den nutten tydt besteden. Maer Prins Telemachus verwaerdigde sich niet t’Antwoorden op het geen, hy hoorde met verdriet. Hy heeft alleenelyk syn Vader aengekeken, En sag, of die hem niet sou geven eenig teeken, (395) Om de moedwilligers te vallen op het lyf, Die namen hun geneugt in schandig tydverdryf. In plaets dat aen den disch sy souden sich vermaken, Die voor haer was bereidt met aengename saken, Van goede cier en wyn, met sang en snarenspel: (400) Mae ’t volgend avondmael bequam hen niet soo wel. Einde van het twintigste Boek.
Door invloet der Godin Minerva, haer genegen, Dat sy soude op dien dag voorstellen d’oeffening, Van met den boog een pyl te schieten door den ring. (5) Dat scheen maer spel te syn aen de verliefde Vorsten, Maer ’t is tot een gevecht seer ernstig uitgeborsten. Daer bloet in is gestort, en slachting is geschiet, Dies daer in meenig Prins het leven sitten liet. Ulysses wapenen die t’huis gebleven waren, (10) Liet, by veel kostlykheit, Penelopé bewaren, In een geheim vertrek: hier is sy ingegaen, En socht den boog, dien daer haer Man hadt laten staen. Een gift van Iphitus, toen sy malkandren vonden, In het Spartaens gebiet, al waer hy was gesonden, (15) Van wegens Ithaca, om als haer afgesant, Te vorderen een schuldt van het Messeensche lant. En als Penelopé dien boog daer hadt gekregen: Quam de geheugehenis haer hert soo te bewegen, Dat sy hem schreijende heeft in de zael gebracht, (20) Daer door de Vryers wiert haer wederkomst gewacht. Haer Vrouwen hebben daer een koffer ingedragen, Daer de pylkoker in en d’ysre ringen lagen. [p. 294] Haer aensicht was bedekt, en haer gemoedt ontroert, Als aen de Vryers sy dees reden heeft gevoert. (25) Gy Princen die hier blyft Ulysses goedt verteren, Voorwendend dat gy niet weêr na uw lant sult keeren, Voor dat ik iemant heb gekosen tot myn Man, Siet daer het tuig, waer door men my verdienen kan. Die spannen kan dien boog, en door de ringen schieten, (30) Soo dat de pyl niets raekt, sal my tot prys genieten. Hem neem ik tot Gemael, en volg hem na syn lant, Verlatende dit Hof, soo lief aen myn verstant, Om ’t vorige vermaek dat ik daer heb bekomen, Soo dat ik selfs het sal gedenken in myn droomen. (35) Als sy tot desen stryd de Princen hadt genoodt, Soo langde sy den boog Eumeus, en geboodt, Dat hy die in de hant de Princen aen sou bieden: Die daer door uit syn oog de tranen voelde vlieden. Gelyk Philetius daerom ook heeft geschreit. (40) Waer op Antinous heeft tegens hen geseit: Rampsalig arbeits Volk, die om den kost moet werken, Hoe komt het dat gy laet uw huilen aen ons merken? Daer gy de Koningin noch meerder door bedroeft, Die geene aenleidingen tot treuren meer behoeft. (45) Gaet weg of houd u stil, en laet de Princen vinden, Hoe dat sy best een knoop, hier voorgestelt, ontbinden. Maer ik vrees, op myn woort, dat niemant dit geweêr, Sal handelen, gelyk Ulysses deedt wel eer. Want niemant kan syn kracht in ’t schieten erennaren: (50) Ik sag hem vaek eer hy na Troijen is gevaren. Dit sprak Antinous, schoon hy sich heeft gevleit, Dat hy ’t sou d’eerste doen door syn behendigheit. Maer hy moest d’eerste syn, dien soude Ulysses slachten, Om dat hy ’t eerst begon met smaet hem te verachten. (55) Toen sei Telemachus, die’t woort heeft opgevat, ’t Is of my, Jupiter ’t verstant benomen hadt. Myn wyse Moeder gaet my rechtevoort verlaten, En scheidt uit het bewindt van myn vervallen staten. [p. 295] In de gestaltenia van dien bedroefden tydt, (60) Ik echter lustig ben, en schyn te syn verblydt. Als of ik met vermaek een schouwspel aen ging kyken, Dat my soo dier sal staen als sy van hier sal wyken, De prys, dien sy belooft, dunkt my te syn soo veel, Dat ik daer selver van wil hebben ook myn deel. (65) Gy sult uw best gaen doen om haer te mogen trouwen, En ik het myn, om haer in myn Paleis te houwen. Pylos, Mycene, Achaye, en Argos Koninkryk, Heeft niet een Vrouw die haer in deugden is gelyk. Gy twyffelt daer niet aen: wat hoef ik haer te prysen? (70) Wel aen dan, laet ons gaen ons krachten elk bewysen. Ik wil ook sien of ik kan spannen desen boog, En of ik mikken kan op ’t doelwit met myn oog. Soo dat ik kan myn pyl door al de ringen dryven, En maken dat by my, Penelopé wil blyven. (75) Als sy sal sien, dat ik na mynen Vader aerdt, En dat myn mannekracht syn voorbeeldt evenaert. De Vryers hoorden hem dit met verbaestheit seggen, Daer op ging hy syn swaert en mantel neder leggen; En heeft de palen selfs in d’aerde neêrgeplant, (80) Na dat hy met den voet geëffent hadt het lant. Die even wyt van een, en op een regel stonden, Schoon hy sich by dat werk hadt nimmermeer gevonden. Toen greep hy aen den boog, of hy dien spannen mocht Het geen hy te vergeefs tot driemael heeft besocht. (85) Ulysses sag, dat dit kon syn voornemen schaden, Indien hy ’t weêr begon, heeft door een wenck geraden, Dat hy syn poging niet sou verder setten aen, En dat hy van den prijs gewlllig af sou staen. Telemachus begreep aenstonts syns Vaders teeken, (90) En riep ô Goden uit, voel ik myn kracht ontbreken! Of ben ik noch te jong om met volwassen Mans, Die sterker syn als ik, te wagen dese kans! Ik schei daer uit. Men hoeft my verder niet vreesen: Siet Vryers of gy dan gelukkiger sult wesen. [p. 296] (95) En toen heeft hy den boog op d’aerde neêrgelegt. Waer op Antinous heeft aen syn Maets gesegt, Besoeken wy het dan, wie dat den prys sal winnen, Dat van de rechterhant wy moeten gaen beginnen, Van ginsche kruiken af: en volgen na malkaer, (100) Waer by Leiodes sit. dit was een wigehelaer, Die vaek hen hadt berispt in hun moetwilligheden, En d’eerste van syn plaets is na den boog getreden. Dien hy niet spannen kon, en aen den muer weêr hing, Om dat syn arm te swak was tot dese oeffening. (105) Maer, heeft hy hen gesegt, laet sulks een ander trachten, Die boog sal oorsaek syn van doodelyke klachten. Want die sich van dien prys versteken vinden sal, Sterft liever, als dat hy sou lyden dat geval. Die mach een Grieksche Vrouw dan elders wel gaen vryen (110) Nadien wy vruchteloos om dese soo lang stryen, Mits het ondoenbaer is, voor ons, dat sy begeert. Waer op Antinous sich heeft tot hem gekeert. Die dese profecy vergramt niet kon gehengen, En sei, wat komt gy daer Leiodes voort te brengen? (115) Meent gy, om dat de kracht u tot dat werk begeeft, Dat niemant onder ons de sterkte daer toe heeft? ’k Versta niet, dat gy sult op onse swakheit smalen. Waer op hy heeft belast, dat men sou vet gaen halen, Daer hy rondom meê heeft besmeert den taeijen boog, (120) Dien niemant evenwel tot aen de pees bewoog. Eurymachus en hy, die d’aldersterkte waren, Die hebben, siende dit, hun opset laten varen. De Harders onderwyl syn uit de zael gegaen, Ulysses volgde hen, en sprak hen aldus aen. (125) Philetius en gy Eumeus, wilt verklaren, Uw meening op het geen ik u sal openbaren. Soo door de Goden wiert Ulysses hier geleidt, Of gy voor hem gevoelt soo veel genegentheit, Dat hy, in dat geval, uw beider hulp sou wachten, (130) Of dat gy ’t meestendeel soudt van de menschen slachten, [p. 297] Die steeds in het geluk een anders vrienden syn, Maer hen in tegenspoet verlaten in de pyn. Schroomt niet, om dat geheim aen my nu te vertrouwen, Dese openhertigheit sal nimmer u berouwen. (135) Indien in syn Paleis myn Meester weder quam, Wensch ik dat Jupiter my straks het leven nam, Riep straks Eumeus uit, soo ’k hem dan mocht begeven. Ik, sei Philetius, sou voor hem willig sneven. Na dat Ulysses hadt hun beider trouw beproeft, (140) Heeft hy tot hen gesegt, syt langer niet bedroeft. De Man, daer gy om wenscht, staet selver voor uw oogen: Met voordacht heb ik u door valschen schyn bedrogen: Op dat ik onbekent mocht komen tot myn wraek, Waer toe gy haest sult sien, dat ik my vaerdig maek. (145) Gy toont nu dat gy syt myne aldertrouwste Vrienden, Dat ik niet heb gemerkt aen een van myn bedienden. Daer geen van allen van heeft na myn komst verlangt, Des seg ik u het geen, waer aen myn leven hangt: Versekert dat gy my niet trouwloos sult verraden. (150) Ook sal ik u eerlang met gunsten overladen, Indien my Jupiter de Vryers dooden laet. Ik sal u setten beide in huwelyken staet: En geven elk een huis, dat ik sal laten bouwen, Beneffens myn Paleis: voor u en voor uw vrouwen. (155) Als of gy van myn Soon de maets, ja Broeders waert. En soo gy wesen mocht, wantrouwende van aert, En niet gelooven wouwt, het geen ik kom te leggen, Soo wilt uw handen dan op myn litteeken leggen, Die gy weet, dat ik kreeg voordesen van een swyn. (160) Soo dat Ulysses nu van u erkent moet syn. Daer op heeft hy van ’t been de lappen weggeschoven, En heeft haer laten sien de kennelyke roven. De Harders overtuigt, die wierden soo verheugt, Dat sy hem om den hals gevallen syn van vreugt. (165) Sy konden door ontsag hun tranen niet bedwingen, Die de genegentheit deedt uit hunne oogen springen. [p. 289] Ulysses ook beweegt door teerhartigheit, Gaf blyken van syn gunst, en heeft met hen geschreit. Maer laet ons, sei hy voort, ons vreugdetranen staken, (170) Uit vrees oft imant sag, die sulks bekent ging maken, Aen myne Vyanden, vol list en arrigwaen, Het geen verhindren kon dat ik wil onderrstaen. En om niet d’achterdocht der Vryers te vertrerken, Soo moeten wy hen niet ons vriendschap laten merken. (175) Ik gâ voor uit alleen hen vinden in ’t vertrek, Gy volgt ook een voor een, op dat men niet ontdek, Dat wy malkanderen bekent syn, en iets smeden. Eumeus als gy sult daer binnen syn getreden, Siet dat gy dan den boog verkrygt in uw gewelt, (180) En eer ’t de Vryers sien, hem in myn handen stelt. Als gy dat hebt gedaen belast dan aen de Vrouwen, Dat sy den gantschen nacht sich in haer kamer houwen, Al hoorden sy geraes, ja suchten selver flus, ’k Beveel aen uw de poort van ’t Hof Philetius. (185) Doet die in ’t slot, en wilt den sleutel by u steken. Toen is hy na de zael, met hoop vervult, geweken. Alwaer Eurymachus den boog weêr heeft gesmeert, Op dat tot buigsaemheit diens styfte wiert verkeert. Maer hy kon evenwel niet tot syn oogwit raken, (190) Dies hy begon, uit spyt, de Goden te versaken. En heeft het harde hout gesmeten uit syn hant, Wy Princen, riep hy uit, behalen groote schant, Soo seer niet, om dat wy Penelopé niet trouwen, (Men kan in Griekenlant wel vinden andre Vrouwen) (195) Maer om dat blykt, dat ons Ulysses overtreft, Die door onse onmacht wert, nu hooger noch verheft. Het geen hy met gemak voor desen heeft bedreven, Daer siet men dat aen ons de krachten toe begeven. Dat is ’t dat rechtevoort my meest leit op den krop (200) Neen, seide Antinous, ik geef het noch niet op. Het is Apollos feest, die heden niet wil lyden, Dat men gelukkig sal met boog en pylen stryden. [p. 299] Doch men moet evenwel de palen laten staen, Die niemant, soo ’k geloof, sal nemen hier van daen. (205) Op morgen sullen wy op nieuws weêr aen gaen vangen: De schenker moet ons wyn aenstonts hier komen langen: Op dat elk uit syn kop den voorloop plengen mach, En d’oeffening aldus een eindt neem desen dag. Melanthius gy moet hier vette geiten, leiden, (210) Aen Phebus willen wy een offerhant bereiden, Die de voorstander is van ’t schieten met den pyl. Ulysses in syn geest bedacht sich onderwyl, Door wat voor middelen hy sich sou konnen wreeken. Hy stont eerbiedig op, beginnende te spreken: (215) En seide, hoort na my; voor al Eurymachus, Is ’t dat myn rede raekt, en ook Antinous. Gy doet seer wel, dat gy nu d’oeffening laet steken, Terwyl der Goden wil u daer op is gebleken. Vergun my, dat ik ook den boog eens handlen mach, (220) Schoon ik tot spannen niet bedenken kan den slag, Ik soek alleen een proef te nemen van myn krachten, En sien of ik daer van noch heb iets goeds te wachten. De Vryers wierden gram om dese stoutigheit, Voor al Antinous, die daer op heeft geseit: (225) Rampsalig vagebont, ’t verstant heeft u begeven, Ten sy gy door den wyn wert tot dien waen gedreven, Is’t u niet eers genoeg, dat men u by ons lydt? En dat gy disgenoot aen onse maeltydt syt? Gy bedelaer alleen kondt, wat wy seggen, hooren. (230) ’t Is seker, door den dronk hebt gy’t verstant verloren: Want door de dronkenschap wert iemant gek gemaekt. Daer is Eurytion aen ’t woeden door geraekt; Als tot Perithous ter bruilosft hy gekomen, Heeft diens beloofde bruit te schaken ondernomen, (235) En tegens gastvryschap gesleept hadt na syn bedt, Hadt der Lapithen hulp den roof hem niet belet. En Theseus hadt dat Volk, half mensch half paert, verdreven: Waer van d’aenvanger selfs verslagen is gebleven. [p. 300] Dien men den neus eerst af en beide d’ooren sneedt, (240) En ’t monster dus mismaekt doodt op den misthoop smeet. Soo sou het u ook gaen, soo gy den boog kondt spannen, En men u liever niet wouw na Echetus bannen, Dat een wreedt Koning is, die geen medoogen kent, En geen der menschen spaert, die men daer henen sendt. (245) Penelopé, die dit van verre quam te hooren, Sei tot Antinous, Prins matigt wat uw tooren; Het is niet eerelyk, dat gy scheldwoorden geeft, Aen die Telemachus tot gast ontfangen heeft. Maer meent gy, of ’t geviel dat het hem mocht gelukken, (250) Dat hy Ulysses boog tot aen de pees kon rukken, Dat ik daerom aen hem verlenen sou myn hant, En nemen hem tot Man? ’t vermoeden doet my schandt. Hy selfs is niet soo dwaes, om sich daer meê te vleijen: Gy hoeft uit d’offening deswegen niet te scheijen. (255) Eurymachus daer op sei, wyse Koningin, Wy beelden ons voorwaer dat huwelyk niet in. Te grooten onderscheit is tusschen u te vinden, Als dat gy soudt met hem u door de trouw verbinden. Wy schroomen maer alleen voor de quaedsprekentheit, (260) En voor de wyven selfs, waer door kon syn geseit: De Princen die hier syn gekomen om te vryen, Die heeft een Bedelaer verwonnen in het stryen, En heeft gedaen, daer sy te swak toe syn geweest. Die schande wert door ons, niet ongegront gevreest: (265) Mits ’t Volk genegen is op ’s Princen doen te smalen. Penelopé sei weêr, wat eer kan men behalen, Eurymachus, als men gelyk als gy, onteert ’t Huis van een jongen Vorst, en noch syn goet verteert. Die wel verdiensten heeft, maer sulks niet kan beletten. (270) Wiens onmacht gy niet vreest. Dat sal uw roem besmetten. Waerom begrypt gy iets, daer d’eer niet in bestaet? Dees arme Vremdeling, dien gy gestaeg versmaedt, Is echter wel gemaekt, en soo ’t schynt wel geboren: Schoon hy door ongeluk syn aensien heeft verloren, [p. 301] (275) Waerom wilt gy den boog, niet stellen in syn hant? Hy, weet misschien hoe men de pees daer over spant. Indien hy dat kan doen, en krygt Apollos zegen Beloof ik, dat ik hem vereeren sal een degen, Een kostelyken rok, en broosen aen syn voet, (280) En senden hem vernoegt alwaer hy wesen moet. Waer op Telemachus ’t gesprek heeft aengevangen, En seide, ik heb het recht, myns Vaders boog te langen, Aen desen Vremdeling, en weigren hem elk een. Maer gaet na uw vertrek, vrouw Moeder, bidt ik heen: (285) Begint daer weêr uw werk, aen uw getouw met weven, Gy moogt daer elk syn taek aen uw dienstmaegden geven. En laet my met de sorg van d’oeffening begaen, Mits ik hier Meester ben, moet sulks aen my maer staen. Geen Prins van Griekenlant sal my dat recht beweren. (290) Waer op Penelopé ging na haer kamer keeren. Daer sy weer treurig sat: tot haer Minerva sondt Een soeten slaep, die haer van alle sorg ontbondt. Eumeus onderwyl die hadt den boog gekregen, Maer de geweldenaers, die stelden sich daer tegen. (295) En een der Vryers sei, swyndryver, slaefsche knecht, Indien gy desen boog niet uit uw handen legt, Soo sal uw dooden romp haest door uw eigen honden, Op een verachte plaets syn, als een kreng, verslonden Indien Apollo wil ons Vryers gunstig syn. (300) Eumeus is geraekt door ’t dreigement in pyn: En lei den boog weêr neêr, mits hy begon te beven. Neen riep Telemachus gy sult hem aen my geven: En sult gehoorsaem syn aen ’t geen dat ik u seg, Of anders jaeg ik u weêr na uw swynen weg. (305) ’k Versta niet dat gy sult na dese Meesters hooren, Soo gy dat verder doet, syt gy gewis verloren, Ik sal u handelen gelyk men slaven doet. Kon ik die maer soo licht verjagen uit myn goet, ’k Sou die moedwilligers uit Ithaca haest dryven, (310) En laten in myn stat niet eenen overblyven.. [p. 302] De Vryers lachten uit dat ydel dreigement, Want al haer gramschap was tot sachtheit toen gewendt. Eumeus ging den boog Ulysses overlaten, Die sag of in het hout niet waren worremgaten, (315) Gekomen door den tydt, sints syne afwesentheit. Daer door de Vryers op al spottend wiert geseit: Met wat nauwkeurigheit komt hy den boog bekyken! Of hy die stelen wou, en daer meê deur gaen stryken. Dan of hy in syn huis een diergelyken heeft, (320) Dat syn geheuchenis een soet herdenken geeft. Of dat hy van dat slag wil eenen laten maken. ’k Wensch seide een ander hem geluk in al syn saken, Indien hy desen spant: doch ik geloof dat niet, Hoe dat de vagebondt hem handelt en besiet. (325) Ulysses heeft den boog terwyl soo krom gebogen, Dat hy de taeije pees daer over heeft getogen. En soo gemakkelyk ging het hem van de hant, Als iemant die een snaer op lier of cyter spant. De Vryers altemael die dese sterkte sagen, (330) Veranderden van kleur, en wierden seer verslagen. Te meer mits Jupiter heeft met een blixemstrael, Tot hun verwondering, verlicht de gantsche zael. Ulysses wiert verheugt, als aen hem is gebleken, Het voorspook dat hy straks trok uit dit wonderteeken. (335) Hy heeft een pyl gepast op den gespannen boog, En schoot dien, dat hy net door al de ringen vloog. De rest der pylen bleef in den pylkoker steken, Daer meê hy sich daer na soude op de Vryers wreken. Na dat geluk sprak hy Telemachus dus aen: (340) En seide, Prins, uw gast heeft u geen schandt gedaen. Myn sterkte, soo gy siet, heb ik noch niet verloren: De pyl hadt noch de kracht om door de poort te boren, Na dat hy niet een ring hadt in syn vaert geraekt: Dies door de Princen ik ten onrecht ben gewraekt. (345) Maer ’t is nu tydt dat sy sich aen de tafel setten, En door dese oeffening hun maeltydt niet verletten: [p. 303] En sich vervrolyken door snarenspel en sang, Het geen sy konnen doen voor Sonnen ondergang. Toen heeft Telemachus een wenk van hem gekregen, (350) Die daer op om syn hals gehangen heeft syn degen, Nam in syn hant een spies, als hy hadt aengedaen Een panser, en bleef dus omtrent syn Vader staen. Toen is Philetius de poorten toe gaen raaken, Op dat daer niemant in noch uit sou konnen raken. (355) Waer toe hy, op de plaets een dikke kabel vondt, Daer hy de deuren meê vast aen malkandren bondt. De wyse Euryclea ging ook om te beletten, Dat niet een Vrouw den voet uit haer vertrek sou setten, Des sy met grendelen den uitgang daer van sloot, (360) Nakomende het geen Eumeus haer geboodt. Einde van het eenentwintigste Boek.
Sprong voor de poort, en heeft de pylen uitgegoten, Die hy hadt met den boog en koker daer gebracht. Hy’sprakde Vryers aen, en sei, gy hebt gedacht, (5) Dat dit maer spel sou syn, en met vermaek soude enden, Maer tot een waer gevecht sal ik die wapens wenden Ik heb wat anders voor, als gy meent rechtevoort, Indien dat myn gebedt Apollo heeft verhoort. Al uw moetwilligheit heeft my hier lang verdroten. (10) Toen heeft hy met een pyl Antinous doorschoten, Die met een kroes vol wyn tot drinken vaerdig stont, En dien hadt met de hant verheven aen de mont. Soo dat hy nergens min op dacht als om te sterven, De doodelyke flits deedt hem het leven derven: (15) Nadien hy door den hals was in de keel geraekt, Waer door hy heeft syn ziel en bloet gelyk gebraekt. Hy plofte van den stoel, waer op hy was geseten, Omstootend met syn voet de tafel en het eten, Dat door de kamer dreef in het geronnen bloet. (20) Wat onverwachte doot! want wie hadt oit vermoedt, Dat een man maer alleen, soo groot getal van gasten, Hoe dapper dat hy was, sou trachten aen te tasten. [p. 305] De Vryers sagen niet hun makker vallen neêr, Of stonden vaerdig op, en sochten na geweêr, (25) Maer hebben swaert noch piek noch beukelaers gevonden, Mits al het wapentuig na boven was gesonden. En konnende sy niet sich wreeken met gewelt, Soo hebben sy ’t vergramt op schelden aengestelt. En seiden, Vremdeling gy syt wel onbedreven, (30) Dat gy soo plomp een wondt aen iemant komt te geven. Een wisse dood hangt uw rampsalige over ’t hooft, Mits gy een deftig Prins van ’t leven hebt berooft, De bloem der Grieksche jeugt, van ieder een gepresen. Uw doode romp sal haest het aes der gieren wesen. (35) Sy dachten dat hy het hadt onverhoets gedaen, En niet, dat sy dien weg haest selfs ook souden gaen. Laërtes Soon, die sich begonnen hadt te wreeken, Niet willende syn werk ten halven laten steken, Sag stuers de Vryers aen, en heeft tot hen gesegt: (40) Geweldenaers, die haet de billikheit en ’t recht, Gy vreesde niet dat oit Ulysses weêr sou komen, Daerom hebt gy besit van syn Paleis genomen: De Vrouwen van syn huis geschonden en onteert, En syne goederen in overdaet verteert. (45) Gy hebt syn Gemalin geplaegt om u te trouwen, En meent gy dat ik u des sal ontschuldig houwen? Het is genoeg geveinst, bedriegt u langer niet, Ik ben Ulysses selfs, dien gy hier voor u siet. Ik heb na desen dag gewenst met groot verlangen, (50) Waer op gy sult de straf, die gy verdient, ontfangen. Gy guiten, die noch mensch noch Goden selfs ontsiet, ’t Is tydt dat gy de dood, voor ’t quaetdoen niet ontvliedt. Sy wierden bleek van schrik, en sochten weg te loopen, Eurymachus alleen dorst op genade hopen. (55) Des sprak hy, soo gy syt Ulysses in der daet. Hebt gy geen ongelyk, dat gy de Vryers haet: Sy hebben in uw Hof moetwilligheit bedreven, Maer die d’aenleider was, hebt gy alreets doen sneven. [p. 306] Dit was Antinous, die stont hier na uw kroon, (60) Soo wel als na uw Vrouw, die heeft verdienden loon. Wy bidden dat gy wilt, de misdaet ons vergeven, Wy sullen syn getrouw, indien gy ons laet leven. En sullen uw de scha, begaen, door onse fout Vergoeden uit ons vee, met koper, of met gout. (65) Tot dit gy syt voldaen. Wilt eindelyk bedaren. Dus ver hebt gy gelyk: laet nu uw gramschap varen. Neen seide Ulysses weêr, al gaeft gy al uw goet, Gy kunt die misdaet niet betalen als met bloet. Ik soude, al wat gy hebt, tot quyting niet begeren: (70) Of vlucht uit myn Paleis, of wilt uw lyf verweren. Hoewel ik niet geloof; dat gy ’t ontkomen sult, Eer dat gy straf ontfangt voor de bedreven schult. Die woorden hebben ’t hert der Princen doen beswyken: Mits, seide Eurymachus, hy laet syn wreetheit blyken, (75) En niets te hoopen is als een gewisse dood, Laet ons door tegenweêr, ons redden uit* den noot. Van stoelen en den dis een borstweer voor ons maken, Soo sal hy met den boog ons lyf niet konnen raken. Het is noodsakelyk dat elk in staet sich stelt, (80) Om sich uit het gewelt, te redden met gewelt. Trek dan uw degens uit, en wilt myn voorbeelt volgen Hy viel Ulysses aen, dit seggend, seer verbolgen. Maer die schoot met een pyl hem midden door het hert, Soo dat hy wiert gestuit door doodelyke smert: (85) De boosen wil en ziel wiert hem gelyk benomen, Men sag het rookend bloet langs vloer en tafel stroomen. Terwyl hy lag in ’t stof streedt hy noch met de dood, Eer d’eindeloose nacht voor ’t laetst syn oogen sloot. Amphinomus, die hem te hulp quam met den degen, (90) Heeft van Telemachus een steek door ’t lyf gekregen, Van achtren met de piek die daer in steken bleef, En die de jongen Prins hem door de schoudren dreef. Maer hy dorst uit de wondt de piek te rug niet rukken. Uit vrees of hem een Griek het stael door ’t lyf mocht drukken, [p. 307] (95) Die waer nam in die stondt daer toe gelegentheit. Hy naderde den Vorst, waeraen hy heeft geseit, Myn Vader, waert niet goet, dat sonder lang te dralen, Ik ging voor u een helm, een schilt en werpschikt halen? En met de harders my ook in de wapens stak? (100) Op dat in dit gevecht geen bystant u ontbrak. Doet soo myn Soon, sei hy, maer wilt ras wederkeeren: Soo lang ik pylen heb, sal ik myn post verweren. Maer, by gebrek daer van, joeg men my daer van daen, Want een kan tegens veel alleen niet lang bestaen. (105) Telemachus ging doen, dat hy hadt voorgenomen, En is na korten wyl gewapendt weêr gekomen. De Harders hebben hem weêr na de zael verselt, Die hy hadt tot den strydt met wapens toegestelt. Elk hadt een stormhoedt op met schitterende veren, (110) Een beukelaer aen d’arm, om slagen af te keeren, Een werpschicht in de hant, en aen de syde een swaert. Ulysses hadt syn post tot die tyt toe bewaert: Maer toen soo hadden hem de pylen haest ontbroken: Dies hy sich in ’t geweêr ten eersten heeft gestoken: (115) Het geen Telemachus voor hem hadt meê gebracht, Die, tot hy vaerdig was, hielt voor de poort de wacht. Waer van ’t niet dienstig was voor hen, om af te wyken: Daer rontom henen lag een wal van doode lyken. Waer aen de dappre Vorst; syn pylen hadt besteet, (120) Terwyl dat hy alleen met al de Vryers streedt. Waer van ’t getal begon allenxkens te vermindren, Soo dat sy hem voortaen soo seer niet konden hindren, Als toen hy aengerandt wiert door hen altemael. Een heimelyke uitgang was aen ’t einde van de zael, (125) Waer door men op de plaets van ’t buitenhof kon raken. Hier aen heeft hy geset Eumeus, om te maken, Dat niemant sich daer door sou bergen met de vlucht, Verwekkende onder ’t volk een onverwacht gerucht. Die deur was soo bedekt, dat elk die niet kon vinden: (130) Maer Agelaus wees dien uitgang aen syn vrinden, [p. 308] En sei, soo wy daer door niet dringen rechtevoort, Soo werden, door dien Heldt, wy altemael vermoort. Laet ons dan sien of wy den Harder konnen dwingen, En of, op ons geroep, het Volk ons by sal springen. (135) Waer op Melanthius antwoorde: aen ’t gewelt, Is het onmogelyk ’t geen gy hebt voorgestelt. Behalven dat daer is een andre deur daer buiten, Soo kan een man alleen den nauwen doorgang sluiten, Om dat men, een voor een, daer door sou moeten slaen. (140) Maer wacht, ik sal terstont meer wapens halen gaen, Die leggen in ’t vertrek, waer in die syn gedragen, En mits ik hoor aen ’t Hof, sal niemant aen my vragen, Waer dat ik henen wil? dus sloop hy door de wacht, En raekte by ’t geweêr dat hy kreeg in syn macht, (145) En nam al wat hy kon op syne schouders laden. Want niemant dacht dat hy syn Meester sou verraden. En bracht het in de zael. De Vryers trokken ’t aen. Ulysses voelde vrees toen in syn hert ontstaen, Als hy dit hadt gesien, meer als hy hadt te voren, (150) Om dat hy door ’t gevecht veel krachten hadt verloren. Dies hy verwondert heeft aen synen Soon geseit, Geschiedt dit door verraet, of onvoorsichtigheit? Komt d’eene of d’andre Vrouw ons dese streek te spelen, En heeft uit myn vertrek die wapens laten stelen? (155) Neen sei Telemachus, het is door my geschiet, Als ik de deur in ’t slot uitgaende van my stiet, Is daer, door onverstant, de sleutel op gebleven, Ik bidt u dat gy wilt, dien misslag my vergeven. ’t Is noodig dat men nu ’t gevolg van ’t quaet belet, (160) Op dat door ons versuim het niet wert voortgeset. Eumeus, sprak hy voort, versuim niet te gaen sluiten, De deur van ’t wapenhok, dat sal het onheil stuiten. Siet of de Vrouwen niet syn oorsaek van ’t verraet, Dan of Melanthius dat schellemstuk begaet, (165) En helpt ons Vyanden dat soude ik ’t eerst gelooven. Dit hadt hy pas gesegt of die klom weêr na boven. [p. 309] Eumeus, die het sag, tradt op Ulysses voet, En sei, daer gaet de schelm van wien men ’t heeft vermoedt. Begeert gy, dat ik hem sal dooden, of hier halen, (170) Op dat gy selver hem syn misdaet moogt betalen? Ulysses sei daer op, gaet volgt Melanthius, En valt hem op het lyf gy met Philetius. Gy moet hem als gy sult hem weder besich vinden, Syn handen op den rug, en voeten samen binden: (175) Dan midden om syn lyf hem remmen met een strop, En halen aen een pael hem tot den solder op. Sluit dan de deur vast toe, en laet hem levend hangen, Op dat hy langsaem mach verdiende straf ontfangen. Wy sullen onderwyl den Vyandt tegenstaen, (180) Telemachus en ik, al valt hy vinnig aen. De Harders voerden uit, den last aen hen gegeven: Uitgaende hebben sy den spot met hem gedreven. En seiden goeden nacht Melanthius, gy kondt Nu slapen, soo ’t u lust, tot aen den morgenstont. (185) Gy hebt een maklyk bedt, als gy de Son siet stralen, Soo sult gy ’t beste vee weêr voor de Vryers halen. Dit seggend lieten sy hem hangen aen de pael, En quamen weêr te hulp Ulysses in de zael. Siet hier in een klein perk een menigte van Helden, (190) Die daer sich tegen een, als felle leeuwen stelden: Met bloetdorst in het hert, en wapens in de hant. De grootste hoop aen d’eene, en vier aen d’andre kant. Maer Pallas quam daer by, die Mentor heeft geleken, Ulysses seer verheugt begon hem aen te spreken: (195) En sei, myn metgesel van den voorleden tydt, Gy siet, hoe ongelyk is tusschen ons de strydt. Staet uw Spitsbroeder by, en wilt gedachtig wesen, Al het genoten goedt, dat ik u heb bewesen. Vergeet de diensten niet, die ’k voor u heb gedaen, (200) Wanneer wy met malkaer bevochten den Troijaen. Toen hebt gy my bemint: wy syn van eene jaren, Gy kunt, indien gy wilt, my voor de dood bewaren. [p. 310] Soo sprak hy, alhoewel hy hadt geen twyffeling, Dat het Minerva was, waervan by hulp ontfing. (205) DeVryers, aen hun kant, die riepen als sy ’t hoorden, Laet u Ulysses niet verleiden door syn woorden. Soo gy ons tegen valt, en wy verwinnaers syn, Soo wacht van ons daer voor onlydelyke pyn. Gy sult het met uw hooft, soo gy hem helpt, betalen: (210) En na dat men u heeft in Plutos ryk doen daelen, Sal men uw goet en huis, verdelgen door den brandt, En al uw kinderen verjagen uit het lant. En maken, dat u vrouw kan nergens schuilplaets vinden, Soo dat sy sal haer kost gaen bidden tot haer vrinden. (215) Minerva wiert vergramt door die baldadigheit, Dies aen Ulysses sy heeft kyvende geseit, Hoe dus Laërtes Soon! heeft u de moedt begeven? Gy die soo menigmael gewaegt hebt lyf en leven, Die hebt voor Helena gestreden meenig jaer, (220) En die niet hebt ontsien de Troijers in ’t gevaer. Maer die hebt, door uw deugt, gedurig overwonnen, En tot hunne ondergang de listen hebt versonnen, Beswykt gy, nu gy moet verdedigen uw goet? Komt nadert dan, en siet wat Mentor voor u doet. (225) En of gy tot uw hulp van doen hebt andre helden, Insonderheit als hy weldaden wil vergelden. Maer de Godin gaf hem noch d’overwinning niet, Hy wiert door haer verkloekt, eer dat sy hem verliet. En daer op is sy voort verdwenen uit hunne oogen, (230) En als een swaluw weg tot op het dak gevlogen. Ulysses die meer hulp had door haer komst gewacht, Wiert evenwel versterkt door invloet van haer kracht. Als Agelaus sag dat Mentor hadt verlaten, Ulysses, en dat hem die hulp niet meer sou baten: (235) Sprak hy het overschot van syne makkers aen, En seide, konnen wy dien fellen Heldt verslaen, Soo sullen d’andre drie, die nu de poort bewaren, Van dese hulp ontbloot, ’t gevecht haest laten varen: [p. 311] Siet Mentor is al weg, die niets heeft uitgerecht, (240) Als dat hy aen ons heeft een dreigement gesegt. Maer vrienden als ik u ten besten nu sou raden, Schiet alle niet gelyk, gy soudt u selven schaden. Het is genoeg dat ses van u hun werrepschicht, Doen vliegen uit de hant Ulysses in ’t gesicht. (245) Dat nagekomen wiert, maer sonder hem te raken, Om dat Minerva wouw de scheuten ydel maken, Die sy heeft afgewendt, en elders henen sondt. Ulysses, als by sag, dar niemant was gewondt, Sei tot het klein getal van syne metgesellen, (250) Indien wy wisser niet de Vryers konnen vellen, Soo smyten wy vergeefs ons schichten uit de hant. Maer laet elk op syn man eerst mikken met verstant, En werpen dan gelyk. Het geen soo wel gelukte, Dat ieder scheut een pyl in ’s Vyants boesem drukte. (255) Des Demoptolemus wiert door hem selfs gedoood, Gelyk Telemachus Euryadus doorschoot. Eumeus, door syn schichr, heeft Elatus doen sneven; En door Philetiusr verloor Pifander ’t leven. De Vryers siende vier der braefsten van hun maets, (260) Bedekken met hun lyf hunne aenvertrouwde plaets, Syn na het achterste der zael te rug geweken: Alwaer de strydt begon weêr heviger t’ontsteken. Ulysses volgde hen, en heeft eerst opgevat, De schichten daer syn volk hen meê verslagen hadt, (265) Amphinomus heeft op Telemachus geschoten, Waer door hy van diens hant het vel heeft afgestooten, Eumeus wiert gequetst orntrent het schouderbladt, Om dat hy niet syn schilt daervoor gehouden hadt, Heeft, door Ctesippus schicht, een lichte wondt gekregen, (270) Dat hy hem heeft betaelt door steken van syn degen. Terwyl Laërtes Soon Eurydamas verwon, En dat Telemachus versloeg Amphimedon. Philetius heeft ook Polybius verslagen, En seide spots gewys, als sy op d;aerde lagen [p. 312] (275) Moedwilligers die steeds scheldwoorden heb gebraekt, En die de Goden selfs hebt menigmael versaekt: Soo moet men zedigheit aen sulke Vryers leeren. Dit is voo ’t ossenbeen, het geen gy dorst vereeren, Aen d’armen bedelaer, die om een aelmoes badt, (280) Als hy syn onderhoudt ging soeken door de stat. Ulysses stont niet stil, terwyl dit wiert gesproken, Maer heeft met syne spies Damastors Soon doorstoken. Syn Soon gaf in den buik Leocritus een wondt, Waer door syn ingewant gescheurt viel op den grondt. (285) Aen het gewelf der zael liet Pallas toen verschynen, Haer schilt, het geen voorseit verschrikking, dood en pynen. De moedt begaf daer op de Vryers teenemael: ’t Geweer viel uit hun hant: sy liepen door de zael, Als stieren door de wei, die zomerwespen steken: (290) En hebben hoopeloos malkandren aengekeken. Ulysses en syn maets die vielen daer op aen, Als sperwers die een vlucht van duiven volgen gaen. Sy sloegen rechts en lings, terwyl de Vryers vluchten, Men hoorde rondom niets als kermen en als suchten. (295) Als schrikkelyk geraes by ’t klinken van het stael: En ’t bloedt liep langs den gront in ’t midden van de zael. Leödes wierp sich neêr voor Vorst Ulysses voeten, En seide, konnen wy uw bloetdorst noch niet boeten? Daer gy van onse maets soo veel hebt omgebracht: (300) Sy hadden het verdient. Ik heb altydt getracht, Al de moedwilligheit der Vryers te beletten, Ik heb noit in uw Ryk geschonden Vrouw noch Wetten. Ik was hun Wigehelaer, en heb geen deel gehadt, Aen ’t quaedt dat is begaen in uw Paleis noch Stat. (305) Wilt, edelmoedig Prins, u over my ontfermen. Ulysses in de plaets dat hy sich soude erbermen, Sag niet te min hem aen met een vergramt gesicht, En seide nademael ’t waerseggen was uw plicht, Hoe menigmael hebt gy uw wenschen opgedragen (310) Dan aen het Godendom? het biddend my te plagen, [p. 313] En te verhinderen, gelyk gy hebt versocht, Dat noit weêr in syn Ryk Ulysses komen mocht. Gy hebt u niet ontsien syn Gemalin te vryen, En ongerust gemaekt door valsche prophecyen: (315) Voorseggend dat ik noit hier wederkeeren sou, Op dat sy toe sou staen uw aengebode trouw. Dat sy dat huwelyk derhalven sou voltrekken, Op hoop dat gy met haer soudt kinderen verwekken; Daer by hebt gy gestaen na ’t leven van myn Soon. (320) Verwacht dan geen gena, maer dit verdiende loon. Met een der swaerden, die op d’aerd gevallen lagen, Heeft hy daer op hem ’t hooft van ’t ligchaem afgeslagen: Dat van de schouderen neerstortend op den grondt, Scheen oft iets seggen wouw, het geen men niet verstont. (325) De Sanger Phemius beginnende te schroomen, Dat hem het selfde lot eerlang soude overkomen, Week na de valsche deur, de cyter in de hant. Alwaer hy oversloeg in syn bedeest verstandt, Of hy daer door op straet sou trachten uit te breken, (330) Dan of hy om gena Ulysses sou gaen smeken. Dit scheen hem best te syn, dies viel hy hem te voet, En seide, op hoop daer door te stillen diens gemoedt: Laërtes brave Soon, gy soudt niet willen dooden, Een Sanger, die verheugt de menschen en de Goden. (335) Schenk my het leven dan uit edelmoedigheit, Myn stem sal altyt syn tot uw vermaek bereidt. Die van de Goden heeft die wetenschap gekregen. Laet ik tot deerenis uw ingewant bewegen. Gy kunt uit het verhael van uwen Soon verstaen, (340) Dat ik in uw Paleis door dwang heb moeten gaen: En niet dat om belang ik daer bestont te singen, Waer toe de Princen my vaek hebben moeten dwingen. Hoe kon ik wederstaen de Meesters van uw lant? Die hadden tot myn straf de roeden in de hant. (345) Soo ras Telemachus hem dit hadt hooren seggen, Riep hy, myn Vader, wilt de hant niet aen hem leggen, [p. 314] Hy heeft geen schult; en spaer ook Medon den Herout, Aen wien dat gy voorheên myn kintsheit hebt vertrouwt. Indien hy niet alreets geraekt is om het leven, (350) En dat Eumeus hem den doodsteek heeft gegeven. Maer Medon, op dat woordt, quam aenstonts voor den dag, Die onder stoel of bank uit vrees verborgen lag, En hebbend van syn lyf een ossenhuit getogen, Is na Telemachus ter schuilplaets uit gevlogen, (355) Wiens knieën hy omhelst, met bei syn armen heeft, En seide: ik bidt dat gy aen my bescherming geeft. Op dat uw Vader my mach in syn gramschap sparen. Ik ben die Medon noch, als in uw jonge jaren, Wanneer gy my soo trouw en u genegen vondt. (360) Eer gy my dat belooft, rys ik niet van den grondt. Ulysses lachte, en sprak met een genadig wesen, Myn Soon heeft u bevrydt, ô Medon wilt niet vreesen. Op dat gy leert wat nut spruit uit een goede daedt, En dat een boose niets voortbrengen kan als quaet. (365) Vertrek met Phemius, en wilt my buiten wachten, Tot dat ik ’t overschot sal van de Vryers slachten. Sy gingen aenstonts weg, verschrikt noch door ’t gevaer, En setten sich ter neêr by Jupiters autaer. Toen ging de wyse Vorst de gantsche zael doorsoeken, (370) Of een der Vryers sich mocht bergen in de hoeken, Maer hy vondt niemant meer, der schenders van syn Hof, Sy lagen op een hoop verslagen in het stof. Als vissen op het strant die onlangs syn gevangen, En die na ’t water noch sieltogende verlangen. (375) Alsoo de Vryers ook, die dreven in hun bloet, Bewegent altemets een hant noch of een voet. Ulysses heeft daer op Telemachus gesonden, Om aen Euryclea d’opsienster te verkonden, Dat sy afkomend moest ontfangen syn gebodt, (380) Sy quam, en sag verbaest der Vryers droevig lot. Gelyk een felle leeuw die heeft een stier verslonden, Waer van het bloet noch leekt uit al de versche wonden. [p. 315] Dus is Ulysses ook verschenen voor haer oog, Uit wiens gesicht het vuer gelyk den blixem vloog. (385) Als sy dit schouwspel sag, het geen haer kon bekoren, Heeft sy geschreeuwt en liet veel vreugdeteekens hooren. Maer hy heeft haer bestraft, en seide, ’t voegt u niet. Dat gy verheugt moogt syn in ander mans verdriet. Euryclea gy moet uw vreugde soo niet uitten, (390) Juigt binnen in uw hert, maer wilt het niet ontsluiten. Beschimpt de dooden niet: want dat is goddeloos. Schoon die geweldenaers geweest syn trots en boos, Om hun moedwilligheit en onrechtvaerdigheden, Soo hebben sy die straf van ’t Godendom geleden. (395) Dat met eerbiedigheit van hen niet wiert gevreest. De Vremdelingen die hun* gasten syn geweest, Als het geval die quam in hun Paleis te leiden, Syn daer van daen misnoegt, door quaet onthael, gescheiden. Sy hebben selfs verhaest de wraek door hunne schult. (400) Nu wil ik dat gy my een saek, verklaren sult. Gy weet wie dat het syn van d’eereloose vrouwen, Die van de Vryers hier sich lieten onderhouwen, En hebben deel gehadt aen hun moedwilligheit? Waer op heeft tot den Vorst Euryclea geseit. (405) Myn Soon ik sal aen u de waerheit openbaren, Van vyftig kameniers die in uw Hof hier waren, Daer hebben twalef van vergeten eer en plicht; Schoon ik tot zedigheit haer selfs hadt onderricht. Ik hadt haer allerlei handwerken laten leeren, (410) Daer mede, in tyt van noot, sy konden sich generen. Sy hebben niet ontsien my noch de Koningin, En wat haer wiert gesegt, sy leefden na haer sin. Maer lydt dat ik uw Vrouw die tyding mach gaen seggen:, ’k Liet in een diepen flaep, in haer vertrek, haer leggen, (415) Als ik geroepen wiert. Wat sal sy syn verheugt! Wanneer sy sal verstaen dese onverwachte vreugt. Neen wekt haer niet, sprak hy, licht heeft sy soete droomen, Maer laet haer vrouwen eerst beneden by my komen. [p. 316] Sy ging sulk voeren uit. Hy riep Telemachus, (420) Eumeus nevens hem, en ook Philetius. Die met verwondering der Vryers lyken sagen: Waer aen hy heeft belast de dooden weg te dragen. Gy hebt, sei hy, uw deel gehadt aen desen lof: De Vrouwen sullen straks gaen reinigen het Hof. (425) Als alles is gedaen, wilt dan na buiten trekken, De twaelf, die niet ontsien haer kuisheit te bevlekken. En sonder deerenis, slaet d’overtreedsters dood. Sy quamen in de zael, terwyl hy sulks geboodt: En schreeuwden om gena, met tranen op de wangen, (430) De Vorst heeft haer het werk bevolen aen te vangen. Sy wiesschen alles af, het geen was vuil gemaekt, Het huiscieraet is weêr elk op syn plaets geraekt, En droegen dooden weg, die sy voorheên beminden, Met d’andre vuiligheit, die was in ’t Hof te vinden. (435) Toen heeft Telemachus haer na de plaets geleidt, En daer volbracht het geen syn Vader hadt geseit. Maer eerelyke dood liet hy haer niet ontfangen, Sy syn aen* een pylaer aen stroppen opgehangen, Om dat sy hadden ’t Hof der Koningin onteert, (440) En met de Princen steeds onkuischelyk verkeert. Sy hingen in de lucht als lysters, die de lagen, Die men hen hadt gestelt, door gulsigheit niet sagen. Na dat het doodlyk aes door hen was ingeslikt, Soo heeft d’onmatigheit die Vrouwen ook verstrikt. (445) Als dus Telemachus van haer hadt wraek genomen, Heeft hy Melanthius van boven laten komen: Dien d’ooren en den neus hy eerst afsnyden liet, En dooden, na dat hy gevoelt hadt dat verdriet. Toen wiesschen sy sich af, en als sy suiver waren, (450) Soo deden sy verhael van al hun wedervaren, En seiden aen den Vorst, wy syn met u verblydt, Mits van uw Vyanden gy syt voortaen bevrydt. Wy hebben hen de schult doen met hun bloet betalen. Toen heeft Ulysses vuer en swavel laten halen, [p. 317] (455) (Die men tot suivering gemeenlyk hebben moet) En heeft de Koningin ontboden met haer stoet. Maer Soon, begon daer op Euryclea te seggen. Ik bidt u dat gy eerst die lappen af wilt leggen, En met een ander kleet uw ligchaem dekken laet, (460) Sy mocht angstvallig syn, u siende in dat gewaet. Doet sei hy wat ik seg, en liet den swavel branden. De Vrouwen quamen af met fakkels in de handen, Sy vielen om den hals haer langverwachten Heer, En toonden teekenen van teederheit en eer. (465) Hy kende haer, hoe lang dat hy was uitgebleven, En van erkentenis heeft hy haer blyk gegeven. Die hy bevestigt heeft door meenig sucht en traen, Na dat hy ieder hadt veel vriendschap aengedaen. Einde van het tweeentwintigste Boek.
Der wyse Koningin, met veel gewisser schreden, Als van een oude Vrouw gemeenlyk wert gewacht, Den yver die sy hadt gaf haer weêr nieuwe kracht. (5) Genadert aen het bedt ging sy haer wakker maken, En heeft tot haer gesegt, Princes gelieft t’ontwaken: Om iets te sien, daer gy soo lang na hebt verlangt, En daer aen het vermaek van gantsch uw leven hangt. Hoewel gy naeuwelyks dat selfs hebt durven hopen, (10) Gy sult Ulysses sien, doet maer uw’ oogen open. Hy is in het Paleis, daer hy heeft omgebracht De Princen, die syn goet hier hadden in hun macht, Het in moedwilligheit en gulsigheit verdeden, En daer veel overlast uw Soon heeft van geleden. (15) Door dese redenen de Koningin, ontwaekt, Sei, lieve Euryclea, wat heeft u dwaes gemaekt? Sins wanneer, wyse Vrouw, hebt gy ’t verstant verloren? Die van rechtsinnigheit een voorbeelt waert te voren. Is het door ouderdom, dat gy syt afgeslooft, (20) Of hebben u daer van de Goden nu berooft? Die hebben in hun macht een wys mensch gek te maken, Of doen in tegendeel een gek tot wysheit raken. [p. 319] Waerom bedriegt gy my in myn bedrukten staet? Met tyding die ’t geloof helaes! te boven gaet. (25) Indien een ander my quam uit den slaep te wekken, Die sou niet sonder smaet van ’t ledekant vertrekken. Maer ik vergeef het u: om dat ik denken moet, Dat gy ’t door ouderdom, en groote liefde doet. Hoewel ik soo veel rust heb in die slaep gevonden, (30) Als Morpheus oit aen my voor desen heeft gesonden, Sins dat myn lieve Man om Troijen my verliet, Dat ik niet sonder schrik hoor noemen en verdriet. Neen seide Euryclea, ik heb u niet bedrogen: Soo gy my niet gelooft, gelooft uw eigen oogen. (35) Kom siet hem in de zael, daer hy heeft uitgerecht, Als een onwinbaer Helt, het geen ik heb gesegt. Hy was de Vremdeling dien gy hebt hooren spreken, Schoon hy Ulysses toen heeft nergens in geleken. Nadien Minerva hem verandert hadt van schyn, (40) Op dat hy niet bekent soude aen de Vryers syn. Waer van hy liever heeft moedwilligheit verdragen, Als door gevoeligheit syn aenslag te vertragen. Hy hadt sich aen syn Soon te voren al verklaert, Maer die heeft wysselyk ’t geheim daer van bewaert, (45) En heeft geveinst, op dat niet aen den dag sou komen, ’t Besluit, dat tot de wraek sy hadden voorgenomen. Toen gaf Penelopé sich over aen de vreugt, Sprong van het ledekant, en kleede sich verheugt. En seide tot haer Min, met tranen op de wangen, (50) Als sy teerhartig hadt in d’armen haer ontfangen, Is ’t waer, Euryclea, dat myn Gemael noch leeft! En dat hem Jupiter voor my behouden heeft! Maer hoe kon hy alleen doen soo veel Vryers sneven, Die altydt by malkaer vereenigt syn gebleven? (55) Dat, sprak Euryclea, ik u niet seggen kan. Gy kunt sulks uit den mont selfs hooren van uw Man, Ik was in ons vertrek met al de huisgenoten, Dienstmaegden van uw Hof, te voren opgesloten. [p. 320] Wy hoorden van ’t gevecht alleenlyk het gerucht, (60) Als iemant wiert gequetst, die pynlyk heeft gesucht, Of stervend gaf een schreeuw, die klank quam tot onse ooren: En hadden selfs door schrik by na ’t verstant verloren. Als alles was gedaen, riep men my na de zael, Alwaer ik vondt omringt van lyken uw Gemael, (65) Met ’s Vyants bloet bespat, en ’t aengesicht bestoven. Hadt gy hem soo gesien, gy soudt syn fierheit loven. Hy was gelyk een leeuw, die heeft een kudde ontmoet, Daer hy, na tegenstant, een slachting onder doet, Als die* de Harders heeft doen voor syn klaeuwen vlieden. (70) Ulysses heeft door my u tot hem doen ontbieden. Daer hy u in de zael met groot verlangen wacht. Der Vryers lyken syn al op de plaets gebracht. En al de quade lucht is uit de zael geweken, Door swavel, die hy selfs heeft op het vuer ontsteken. (75) Kom volg dan, stelt niet uit een langgewenste saek, Die u vervoeren sal door wellust en vermaek. Maer laet ons door de vreugt niet te voorbarig wesen, Hernam de Koningin, en voor mistasten vreesen. Gy weet hoe seer ik wensch om syn behoudenis, (80) Waer aen het Koningryk soo veel gelegen is. Sou het niet konnen syn, dat iemant van de Goden, Vernemend dat myn huis hun bystand* hadt van nooden, Was in Ulysses schyn gekomen in de stat, En die moedwilligers, uit wraek, verslagen hadt? (85) Het onrecht en gewelt niet konnende verdragen, Waer door die sag van hen myn huisgenoten plagen. Wat dat gy seggen moocht, ’t is ongelooffelyk, Dat hier Ulysses selfs beschermen komt syn ryk. Dien ver van Griekenlant heeft alle hoop begeven, (90) Van wederkomst in ’t Ryk, indien hy noch mocht leven. Myn Dochter, heeft daer op Euryclea gesegt, Is ’t mogelyk dat gy de waerheit soo bevecht! Wilt gy halsstarrig dan by uw gevoelen blyven, En kan men uit uw hooft dat ongeloof niet dryven? [p. 321] (95) Laet toe dan dat ik noch een proef by brengen mach, Waer door, het geen ik seg, sal blyken als den dag, Als ik hem gisteren gewassen heb de voeten, Gelyk gy hadt belast, en aen syn knie quam vroeten, Daer met verwondering ik het litteeken vond, (100) Dat hy behouden hadt van de genesen wondt, Die hy van een wilt swyn hadt op Parnas gekregen. ’k Hadt dese erkentenis voor u niet lang verswegen,* Gelyk ik schuldig was, en aenstonts u gesegt, Indien hy niet syn hant hadt op myn mont gelegt, (105) En wysselyk aldus my hadt belet te spreken, Uit vrees of syn besluit mocht komen uit te leken. Maer myn Penelopé ik bidt u andermael, Dat gy my volgen wilt beneden na de zael. En soo gy dan bevindt dat ik u heb bedrogen, (110) Doet door de wreedste dood my straffen voor uwe oogen. Myn voedster, sei daer op de wyse Koningin, Gy hebt geen kracht genoeg in uw bepaelden sin, ’t Oneindige besluit t’ontdekken van de Goden: Daer in te dringen is de menschen selfs verboden. (115) Maer onderwyl laet ons nu na beneden gaen, En sien wat rechtevoort wert door myn Soon gedaen. Dit eindigende is sy ter kamer uitgeweken, En oversloeg of sy Ulysses aen sou spreken, Eer sy hem naderde, of wel dat sy hem moet, (120) Omhelsen alsoo ras als sy hem heeft gegroet. Inkomende in de zael is sy sich neêr gaen setten, Recht over haer Gemael, om wel op hem te letten. Hy sat omtrent het vuer, daer hy heeft afgewacht, Wat door syn kuische Vrouw sou werden voortgebracht. (125) Sy heeft syn aengesicht met kennis aengekeken, Als haer gelykenis is van haer Man gebleken. Maer als sy wederom hare oogen heeft gewendt, Op syn verscheurt gewaet, heeft sy hem niet gekent, En sweeg. Telemachus onkundig van de reden, (130) Sach met verwondering dese ongevoeligheden. [p. 322] En seide, hebt gy dan, Mevrouw, een hert van stael, Dat gy soo koel ontfangt myn Vader uw Gemael? Is oit in’s weerelds ront een andre Vrouw geboren, Die, na dat sy haer Man veel jaren hadt verloren, (135) En in hare ommering hem eindelyk wefir vondt, Sich niet verheugen sou, wanneer hy voor haer stondt? Terwyl hy soo veel ramp en arbeit hadt geleden, Hebt gy soo meenigmael het Godendom gebeden, Om syne wederkomst, en nu als gy hem siet, (140) Hebt gy hem niet omhelst, en spreekt hem selver niet. Myn Soon, ik ben ontstelt, heeft sy daer op gesproken, De krachten en de spraek, die hebben my ontbroken. Maer weet hy sekre saek, die tusschen hem en my, Is heimelyk gebeurt, en niemant weet als wy, (145) Soo sal ik, op dat blyk, hem voor myn Man erkennen. Laet, seide Ulysses, haer aen myn gesicht wat wennen, En ondervragen my, tot dat sy wert gewaer, Dat ik Ulysses ben, en niet een bedelaer, Gelyk sy meenen kan, om myn verscheurde kleeren, (150) Daerom veracht sy my, maer dat sal haest verkeeren. Wy moeten onderwyl wat anders denken gaen, Hoe dat wy het gevolg best sullen tegenstaen. Men siet, wanneer een man een neêrlag heeft bedreven, Schoon dat om het verlies diens vrienden weinig geven, (155) Dat hy al evenwel moet vluchten uit syn lant, En door de ballingschap ontwyken dood of schandt. En wy, waer door dat hier veel Princen syn verslagen, Behooren wy geen sorg ten eersten te gaen dragen, Om te verhinderen het dreigend ongeval? (160) Het geen waerschynelyk daer haest op volgen sal. Waer op Telemachus sei Vader dat syn saken, Daer gy op denken moet, en voor sult moeten waken De gantsche weerelt door wert tot uw lof geseit, Dat niemant u gelykt in wysheit en beleit. (165) Als gy ons voor sult gaen soo sullen wy niet vlieden, Maer voeren moedig uit, het geen gy sult gebieden. [p. 323] Het sal ons niet aen moedt ontbreken noch aen kracht, Als aen de Vyanden wy syn door u gebracht. Ulysses sprak, hoort dan het geen ik u sal raden, (170) Gy syt vermoeit en vuil, gy moet u alle baden: En trekken ieder aen syn kostelykste kleet, De Vrouwen opgetoit die moeten syn gereedt, Als of hier was een feest, tot danssen en tot springen: Laet Phemius in ’t Hof een liersang komen singen. (175) Op dat het Volk geloof, dat hier voorby sal gaen, Als het sal het geraes der vrolykheit verstaen, Dat men in het Paleis een Bruidt te bedt gaet leiden, Soo sal sich eer de dood der Princen niet verspreiden, Die door ons dapperheit syn onlangs afgemaekt, (180) Voor dat wy uit de stat syn op het lant geraekt. Daer hebben wy meer tyt om samen t’overwegen, Wat dat ons staet te doen, indien wy oorlog kregen. Als hy dat hadt gesegt, volgde ieder een syn last Daer wiert in ’t Hof gedanst, gesongen en gebrast. (185) De bueren meenende dat daer wiert feest gehouwen, Die seiden tot malkaer de Koningin gaet trouwen, Sy heeft sich lang bedacht, en kiest een Bruidegom. Maer of Ulysses eens mocht komen wederom, Wat sou sy dese daet rampsalig dan beklagen; (190) Daer sy tot desen dag sich eerlyk heeft gedragen. Ulysses uitgekleet, nam onderwyl het badt, En als men hem gesmeert met riekende olie hadt, Bracht hem Eurynomus syn kostelykste kleeren. En Pallas om van hem het aensien te vermeeren. (195) Gaf hem syn schoon gelaet en blonde hairen weêr, Die langs syn schouderen in krullen daelden neêr. Gelyk een kunstenaer kan gout en silver mengen, En daer van een stuk werks weet handig voort te brengen, Het geen van ieder een verdient verwondering, (200) Soo was ’t gelaet dat hy van de Godin ontfing. Hy is gelyk een Godt ter badstoof uitgekomen, En als hy hadt syn plaets omtrent syn Vrouw genomen, [p. 324] Sprak hy haer aldus aen. Wat fierheit toont gy my! Wat ongevoeligheit! gy schynt verheugt noch bly, (205) Om myne wederkomst, Penelopé, te wesen, En hebt geen teekenen van liefde my bewesen: Wat ik u seggen mach, ik blyf u onbekent. En tot Euryclea sich hebbende gewendt: Die dese hardigheit soo wel als hem mishaegde, (210) En over dat onthael haer voedsterling beklaegde, Waer aen hy heeft gesegt bereidt het ledekant Op dat uitrusten mach myn afgeslooft verstant. Nadien de Koningin niet is om te versetten. Penelopé sei, Prins ik moet op alles letten: (215) Het is de fierheit niet, maer de voorsichtigheit Belet my, dat ik wert door valschen waen verleidt. Het heugt my hoe dat gy waert over twintig jaren, Als gy na Ilium syt met uw vloot gevaren. Hoewel gy rechtevoort de selfde schynt te syn, (220) Durf ik my echter niet vertrouwen op den schyn. Ik weet wat trouwheit my heeft aen myn Man verbonden, En atierf, indien ik my bedrogen hadt gevonden. Maer gaet Euryclea bereiden hem een bedt, Dat uit myn Mans vertrek moet elders syn geset. (225) Dit sei sy, op dat sy Ulysses sou beproeven. Hy merkende, dat sy dat blyk noch sou behoeven, Seide uit gramstorigheit, Princes, wie is soo sterk, Dat hy volbrengen kan dat aenbevolen werk? Ik heb daer selver toe het houtwerk, van de takken (230) Van een olyvenboom, voor desen laten hakken, Soo dik als een pylaer, die in myn voorhof stont, En heb de voeten doen vast hechten aen den grondt, Als ik den dikken stam van een hadt laten sagen, Heb ik het bedt voorsien met purpren onderlagen: (235) Daer toe ’k een stierenhuit liet verwen en verkoor, Ik heb ’t verçiert met gout, met silver, en yvoor. Heeft men ’t niet los gemaekt, soo kan men ’t niet bewegen. Na dat de Koningin hadt dat bewys gekregen, [p. 325] Viel sy byna in swym, de knien begaven haer, (240) Sy hoorde dat al’t geen, hy hadt gesegt, was waer. Dies, als sy weêr bequam, is sy straks toegetreden, En heeft haer Man omhelst met groote teederheden. En seide, lieve Man syt op my niet gestoort, Al hebt gy uit myn mondt geen vriendlykheit gehoort. (245) De Goden hebben u meer wys beleit gegeven, Als aen het gantsch geslacht der menschen die nu leven. Sy hebben echter u vervolgt met toorn en haet, En overladen staeg met alderhande quaet. Sy hebben ons benydt ons leven door te brengen, (250) Gesamentlyk met een: en wilden niet gehengen, Dat wy de soetigheit genoten onser jeugt, Als bedgenoten doen in onderlinge vreugt. Sins uw vertrek heb ik gedurig moeten vreesen, Dat een bedrieger my sou soeken te belesen, (255) Sich gevendt voor u uit. Het geen somtyds geschiet. Geraekte Helena aldus niet in ’t verdriet? Al was sy uit het bloet van Jupiter gesproten: De schaker, sonder dat, hadt noit haer gunst genoten, Hadt sy gedacht, dat daer een kryg soude uit ontstaen, (260) Die ’t machtig Ilium te gronde sou doen gaen. Maer een Godin heeft haer tot dese schand bewogen, Waer op de Vrouwen sich gantsch niet vertrouwen mogen. Haer onvoorsichtigheit was oorsaek van die vlam, Waer uit ons ongeluk daer na syn oorsprong nam. (265) Maer nu gy rechtevoort die blyken hebt gegeven, En het bewuste bedt naeuwkeurig hebt beschreven, Het geen maer was bekent aen u en my alleen, Myn hert, al was het ook soo hart gelyk een steen, Moet sich daer op aen u ten laetsten overgeven, (270) En sich versekeren, (vergeeft myn tegenstreven,) Dat gy Ulysses syt, dien ik soo heb beschreidt, En my nu helpen komt uit al myn swarigheit. Ulysses wiert beweegt haer hoorende dus spreken, En voelde uit syn gesicht de brakke tranen breken: [p. 326] (275) Hy was verheugt, dat hy soo wysen Vrouw besat, En die daer by soo veel aenminnigheden hadt. Gelyk een man is bly die schipbreuk heeft geleden, Terwyl hy in de zee door golven wert bestreden, Als hy de kusten siet, daer hy soo seer na haekt. (280) Soo was Penelopé toen door haer man vermaekt. Ver daer van daen dat sy hem langer sou versmaden. In hare omhelsingen kon sy sich niet versaden. Sy kust hem voor den mondt, sy streelt hem met de hant: Het geen beantwoort wiert door hem van syne kant. (285) De morgenstondt hadt hen in desen staet gevonden, Nadien de sterren doof al aen den Hemel stonden, Soo Pallas niet den loop vertraegt hadt van den nacht, Op dat die met genucht door hen wiert doorgebracht. Ulysses sprak, ik heb meer arbeidt noch te wachten, (290) Des laet ons door den slaep ons sorgen gaen versachten. Den laetsten die my is, door ’t Noodlot, opgelegt, Heeft my Tiresias in Plutos ryk voorsegt. Alwaer ik neêrgedaelt syn raed heb ingenomen, Hoe dat ik met myn Maets weêr in myn Ryk sou komen. (295) Maer laet ons eindigen dit onderling gesprek, En soeken rust met een, in uw gewoon vertrek. Penelopé sei weêr, ik wil sulks niet beletten: Gy syt daer meester van; uw woorden syn my wetten. Ik ben soo seer verheugt, nu my het Godendom (300) Vergunt, dat ik myn Man omhelsen mach weêrom. Doch seg, wat arbeit u is overig gebleven, Waer van gy doch daer na aen my soudt kennis geven; Ik bidt u, dat ik mach alvorens dat verstaen. Dat soude, antwoorde hy, u al te seer verslaen. (305) d’Onsekerheit, sei sy, sou meerder my doen vreesen, Dan als ik onderrecht daer aenstonts van sal wesen. Waerom Penelopé verlangt gy naer een saeck, Hervatte hy, die sal beletten ons vermaek. Mits gy het weten wilt, eer dat ik rust mach hopen, (310) Moet ik de weerelt door van ’t een op ’t ander loopen, [p. 327] Gelyk een schippers gast, en dragen in myn hant, Een riem, tot dat ik vindt een vergelegen lant, Dae ’t Volk de zee niet kent, en noit heeft sout gegeten. En op dat ik te recht sou door een teeken weten, (315) Of ik ben op de plaets, alwaer ik wesen moet, Sal my een Vremdeling dien ik daer heb ontmoet, En sulks noit heeft gesien, is dat een wan my vragen? Dan moet ik aen Neptuin een offerhant opdragen:* Ter plaets daer ik den riem geplant heb in den grondt. (320) Dan sei Tiresias, dat ik daer na gesont, Sou komen in myn Ryk, myn Volk gelukkig maken, En sou beneffens u tot hooge jaren raken. Mits sprak Penelopé, dat aen u is voorseit Een hoogen ouderdom, volbrengt dien arrebeit. (325) Ik ben daer op gerust. Terwyl sy samen spraken, Droeg sorg Euryclea om ’t bedt gereet te maken, Die daer na in ’t vertrek der Vrouwen slapen ging, Daer sy gewenste rust, seer afgemat, ontfing. Toen heeft Eurynome’ gelicht de bedgenoten, (330) Na hun vertrek, en heeft de deur daer van gesloten. Die waren soo verheugt, dat sy den gantschen nacht, In onderling verhael, meest hebben doorgebracht. Penelopé heeft hem vertelt de moeilykheden, Die sy, met groot gedult, hadt langen tydt geleden; (335) En op wat wys dat sy de Vryers hadt misleidt, Waer door bedreven wiert veel overdadigheit. Die daeglyks in haer Hof een open tafel hielden, En daer toe menigte van ’t beste Vee vernielden. Dat merkelyk ’t getal daer van vermindert hadt, (340) En leegden van haer wyn onmatig vat op vat. Ulysses sweeg niet stil, maer ging aen haer verhalen, Syn moeijelyke reis, en syn langwylig dwalen. Die syn vertellingen van eersten af begon, Met de Ciconiers, hoe hy die overwon. (345) Daer na hoe dat hy was in ’t vruchtbaer lant gekomen Der Lotophagiers; toen hoe hy hadt genomen, [p. 329] Van Polyphemus wraek, om dat die hadt verscheurt Syn maets: voorts wat hem was tot Eôlus gebeurt. Die hem wel hadt onthael, en hulp hem hadt gegeven, (350) Doch dat hem een orkaen hadt uit syn streek gedreven. De Lestrygoniers vergat hy daer na niet, Hoe dat onmenschlyk Volk syn Vloot verdelgen liet, En ging met steenen noch syn metgesellen dooden, Dat hy ter naeuwer noot was op een schip ontvloden. (355) Waer meê hy aen de kust van Circe was geraekt, Die door haer tovery hadt na syn Min gehaekt. Hoe dat hy daer van daen was na de Hel gevaren, Op dat Tiresias syn Noodlot sou verklaren: Daer hy syn makkers vondt, en syne Moeder sag. (360) Van der Sirenen sang deedt hy haer ook verslag: En van Charybdes grot, en Schyllaes loose gronden, Waer langs hy ’t eilant hadt Trinacria gevonden. Alwaer syn Volk het Vee hadt van de Son gedood, Waerom door schipbreuk wiert vernielt syn gantsche vloot. (365) En hy quam op een mast t’Ogygia te landen, Hoe hem Calypso hadt ontfangen op haer stranden. Waer van hy heeft in ’t breet de liefde haer verhaelt, En eindelyk na dat hy lang hadt omgedwaelt, Hy de Pheäciers medogendt hadt gevonden, (370) Waer door hy met een schip was na syn lant gesonden. Als hy dus van syn reis een einde hadt gemaekt, Soo syn sy alle beide in diepen slaep geraekt. Minerva, die gewoon was voor syn heil te waken, Als hy hadt uitgerust, is hem gaen wakker maken. (375) Belastende aen Auroor, dat sy uit d’Oceaen Sou rysen, en de lucht aenstonts verlichten gaen. Als hy dat wiert gewaer, heeft hy sich aen gaen kleeden, En tot de Koningin gesproken dese reden. Wy syn, myn Gemalin, beproeft door veel elendt: (380) Gy die u tot geween en zuchten hebt gewendt, Om dat gy noit uw Man te sien dacht in uw leven, En ik om dat ik heb in rampen moeten sweven. [p. 329] Nu wy malkanderen in vreugde syn ontmoet, Versoek ik dat gy wilt sorg dragen voor ons goet. (385) Ons kudden syn verswakt, ik sal die doen vervullen, Waer toe de Grieken my weêr andren geven sullen. Myn plicht wil, dat ik moet na mynen Vader gaen, Die treuren sou tot hy myn weêrkomst heeft verstaen, In myne afwesentheit wilt desen last verrichten: (390) Soo ras d’opgaende Son den Hemel sal verlichten, Sal overal de dood der Princen syn bekent. ’t Is dienstig dat gy dan u na uw kamer wendt, En als gy met uw stoet daer in sult syn geweken, Dat gy u niet laet sien, noch sult met iemant spreken. (395) Toen heeft hy met geweêr syn borst en hooft bedekt, En heeft de Harders beide en ook syn Soon gewekt. Waer aen hy wapens gaf, en liet de poort ontsluiten, En tradt voor aen hun hooft kloekmoediglyk na buiten. Minerve quam aenstonts hen dekken met een wolk, (400) Op dat hy niet gesien sou werden door het Volk. Einde van het drieentwintigste Boek.
Der Princen, die door ’t stael verslagen nedervielen. Hy hadt syn goude roe met wieken in de hant, Waerdoor hy slaep verwekt in’t menselyk verstandt: (5) En als hy wil daer meê het ook weêr op kan wekken. Men sag hem na de Hel met dese sielen trekken: Gelyk een Hardersknaep aen ’t hooft der kudden gaet, De Princen volgden hem met een bedeest gelaet. Gelyk als iemant doet een trop van vledermuisen, (10) Uit een verholen rots met scherp geluit verhuisen, Als sy van een verspreidt sich geven op de vlucht. Soo heeft men ook gehoort der Vryers naer gerucht. Die over d’Oceaen gevoert syn en syn stroomen, En by de witte rots Leucade syn gekomen. (15) En door de poort der Son syn in het veldt gegaen, Asphodela genaemt, waer in de droomen staen. Hier hebben sy den geest van Peleus Soon gevonden, Daer Ajax schim en die van Patroclus om stonden, Ook van Antilochus, daer by Atrides quam, (20) Met alle die met hem Egysthus ’t leven nam. Die door Achilles schim aldus wiert aengesproken: Is ook uw levensdraedt ontydig afgebroken? [p. 331] Wy meenden, dat gy waert van Jupiter bemindt, Om dat voor Troijens wal gy hadt het hoogst bewint: (25) Daer soo veel Koningen ontfingen uw geboden, En gy syt niet verschoont Atrides door de Goden? Maer hebt de schult betaelt van ’t menschelyk geslacht. Gy waert gelukkiger soo gy waert omgebracht, Terwyl gy soo veel roem voor Troijen hebt gekregen, (30) Dan hadt noit Griekenlant uw heldenlof verswegen. En hadt voor u een graft van marmer opgerecht, Daer gy nu door de hant vermoort syt van uw knecht. Daer Agamemnon op antwoorde, Heldt der Helden, Achilles, welkers lof de Faem sal eeuwig melden: (35) ’t Is Uw geluk dat gy syt aen uw endt geraekt, Na dat gy Ilium verwinbaer hebt gemaekt. Daer gy gevochten hebt moest alles voor u wyken; Gy hebt den grondt bedekt met heuvelen van lyken, Rondom uw ligchaem heen, eer dat gy nedervielt, (40) En hadt de dappersten der Vyanden ontsielt. Men vondt u uitgestrekt ver van uw legerwagen, Soo fier noch, dat met schrik de Troijers u ontsagen. Wy hebben in ’t gevecht volhart den gantschen dag, En waren niet te rug geweken uit den slag, (45) Soo Jupiter ons niet door onweêr hadt gescheiden. Wy namen met ons meê uw ligchaem dat wy leiden Gesuivert in uw schip op een rouwstacy bedt Waer op het wiert ten toon voor ieder een geset. Daerom hun jammerklacht de Grieken lieten hooren, (50) En hebben ’t uwer eer hun hairen afgeschoren. Uw Moeder de Godin, als die uw dood verstondt, In ’t diepste van de zee, daer sy sich doenmaels vondt, En sy die wiert gewaer door ’t schreijen en het suchten, Begaf sich na om hoog bedroeft op die geruchten. (55) Soo ras sy sich op ’t lant vertoont hadt met haer stoet, Verwekte sy veel vrees in ieder eens gemoedt, De Grieken, syn met schrik na onse Vloot geweken. Maer Nestor, die begon aldus hen aen te spreken, [p. 332] Sei makkers wat is dit! ’t is Thetis die gy siet, (60) Die om haer Soons verlies komt schreijen. Vreest haer niet. Dit seggen deedt het Volk standt houden en bedaren. De Nymphen, die het kroost van d’ouden Nereus waren, Omringden met geklag het ledekant van staet, En hebben u gekleet in goddelyk gewaet. (65) Apollo met de rei, der negen Sanggodinnen, Die sochten een gedicht u waerdig te versinnen. Van wien gy wiert beklaegt beweeglyk door haer sang. En wiert van ’t heir beschreit wel achtien dagen lang. Als op de houtmyt wiert uw lyk daer na gedragen, (70) Syn daer veel schapen om en runderen geslagen. Na dat uw ligchaem was bedekt met offervet, Syn op de myt by u veel vaten neêrgeset, Vol oly, honing, wasch, bequaem om licht te branden. En wyl men besich was te plegen d’offerhanden, (75) Soo renden om de myt de Helden in ’t geweêr, Te voet of wel te paert, en riepen uit uw eer. Waer van ’t geraes heeft langs den Hellespont geklonken. Soo ras ’t verbrande lyk in d’assche was gesonken, Heeft men van uw gebeent het overschot bewaert, (80) En uitgeblust met wyn, men heeft uw asch vergaert. Die in een goude busch gesloten is gebleven, Door Thetis, tot dien dienst, aen ’t Grieksche heir gegeven. Daer was ook bygedaen d’asch van Antilochus, En wat afsonderlyk ook die van Patroelus. (85) Waer van dat gy het meest noch levend hebt gehouwen. Wy hebben voor uw drien een grafsteê laten bouwen Seer prachtig op het strant des Hellesponts gesticht, Op dat de reisigers die krygen in ’t gesicht, Die sullen naderhant bevaren dese stroomen. (90) Daer na heeft sy verlof van Jupiter bekomen, Dat sy aenstellen mocht, omtrent uw graft, een feest: Daer brave Helden syn d’uitvoerders van geweest. Om in een spiegelstryt malkandren te bevechten: De pracht, die tot dit spel uw Moeder aen liet rechten, [p. 333] (95) Gaet al te boven ’t geen wat ik oit heb aenschouwt. Waer door sy blyken liet hoe seer uw dood haer rouwt. Sy liet niet achter ’t geen uw uitvaert kon vereeren, Om van uw grooten naem den luister te vermeeren. Die gantsch de weerelt door is door de Faem gebracht. (100) Soo dat de dood daer op heeft rechtevoort geen macht. Maer ik wat voordeel heeft myn arbeit my gegeven? Wat baet het my ’t geen ik heb in de kryg bedreven? Dien ik roemruchtig heb, na jaren lang, volendt: Mits Jupiter van my ’t gevaer niet heeft gewendt, (105) Noch syn voorsienigheit, verhindert heeft de lagen, Waer in Egysthus my schelmachtig heeft verslagen, Door toedoen van myn wyf. Terwyl sy met malkaer, Dus spraken, quam Merkuer aen ’t hooft der Vryers daer, Die onlangs door het stael Ulysses hadt doen sneven, (110) Wier schimmen heeft die Godt na d’anderen gedreven. Atrides heeft terstont Amphimedon gekent, Aen wiens bedeesden geest hy heeft het woort gewendt. Om dat hy placht als gast tot synent t’huis te leggen; Waer aen hy heeft gesegt, ik bidt u wilt my seggen, (115) Wat soo veel frissche jeugt gelyk hier komen doet? Hebt gy met een op reis een swaren storm ontmoet, Waer door de Godt der zee heeft schipbreuk u doen lyden? Of gingt gy in hun landt uw Vyanden bestryden, Daer gy de goederen van weg te nemen dacht? (120) Of is ’t in een beleg dat gy syt omgebracht? Heugt u niet meer dat ik en Menelaus quamen Tot Ithaca, en ons verblyf tot uwent namen? Alwaer Ulysses toen die staeg uitvluchten socht, Door ons wiert aengemaent tot den Troijaenschen tocht. (125) En dat wy daer een maent syn aen uw huis gebleven. Waer op Amphimedon tot antwoort heeft gegeven, Het heugt my, dat gy ons dese eer hebt aengedaen, Des sal ik van ons dood u d’oorsaek doen verstaen. En daer op ging hy hem d’omstandigheit verklaren, (130) Van ’t geen tot Ithaca de Vryers was weêrvaren. [p. 334] Waer onder dat hy ook de loosheit niet vergat, Waer door Penelopé hen opgehouden hadt. Tot dat Ulysses was weêr in syn Ryk gekomen: En, heeft hy voort gesegt, ons ’t leven heeft benomen, (135) Door list en door gewelt en hulp van weinig maets. Ons lyken leggen noch in ’t Voorhof op de plaets: Soo dat van onse dood ons vrienden noch niets weten, Die souden andersints onse uitvaert niet vergeten. En souden op een myt ons hebben neêrgeleit, (140) Gereinigt van het bloet, en droevig ons beschreidt: Dat toekomt aen die geen, die syn berooft van ’t leven. Atrides heeft syn stem, na dit verhael, verheven, En riep, Ulysses is gelukkig in myn sin! Die soo een wyse Vrouw besit tot Gemalin. (145) Penelopé uw roem sal nimmermeer versterven, Gy sult een grooten naem door dese trouw verwerven, Daer Clytemnestra sal, die my heeft omgebracht, Van alle volkeren verfoeit syn en veracht. Om dat sy in myn bloet, haer hant heeft durven baden, (150) En heeft op ’t gantsche geslacht der Vrouwen schandt geladen, Dus onderhielden sich die sielen onder een, In Plutôs duister Ryk, vol droefheit en geween, En hielden eindlyk op hun rampen te vertellen. Ulysses onderwyl is met syn metgesellen, (155) De Harders en syn Soon, ter poorten uitgeraekt: En is met syn gevolg Laërtes huis genaekt. ’t Bestont in een gebouw en weinig vruchtbre landen, Die hy verbetert hadt door arbeit van syn handen. Daer leide een pachthoef by, dien syn gesin besat, (160) Seer klein, en pas soo groot als het van nooden hadt. Daer onder was een Vrouw van afgeleefde dagen, Die voor syn goederen en huis heeft sorg gedragen. En in syn ouderdom hem steeds heeft opgepast. Ulysses heeft syn Soon en d’andre maets belast, (165) Dat tot het middagmael sy souden iets bereiden, Terwyl dat ik, sprak hy, myn Vader sal verbeiden, [p. 335] En sien of d’oude man my noch wel kennen sal, Na lange afwesentheit en meenig ongeval. Toen liet hy syn geweêr door hen na binnen dragen, (170) En is ten boomgaert in, na Dolius gaen vragen. Die met syn kinderen om rys was uitgegaen, Dies hy vondt in den Hof alleen syn Vader staen, Alwaer die besich was met onkruit uit te plukken: De rok, die hy aenhadt, was hier en daer aen stukken, (175) Een muts van geite bont verstrekte hem tot hoedt, En laersjes, al gelapt, hadt hy aen ieder voet. Syn handen overtrok de Man met dikke wanten, Dus bracht hy door syn tydt met poten en met planten. En heeft syn droefheit selfs door quelling aengevoedt, (180) Om dat hy geen gemak wouw nemen van syn goet. Als hem Ulysses sag dat droevig leven leijen, Door jaren afgeslooft, begon die seer te schreijen. En twyffelde of hy hem aenstonds omhelsen sou, Om te doen eindigen syns Vaders bittren rouw. (185) Of dat hy in gesprek eerst wilde met hem raken, Om niet te schierlyk sich aen hem bekent te maken. Dit laetste vondt hy best, soo dat hy tot hem tradt, Terwyl hy na den grondt gebukt tot wyen sat. En sprak hem aldus aen: al hebt gy hooge jaren, (190) Gy syt in ’t tuinmanschap noch meesterlyk ervaren. Uw wyngaert tierdt soo wel, uw boomen syn geplant, Net even wyt van een gerichtet in ’t verbandt. Het overtollig hout weet gy daer uit te snoeijen, En dat doet weelderig de gave stammen groeijen. (195) d’Olyf en Pereboom beloven goede vrucht, Na dat gy hebt gesien hun bloessem met genucht. Uw Hof is wel verdeelt in vier vierkante perken, Waer in gelyk getal van bedden men kan merken. Met aerdgewas beset, of ander geurig kruit, (200) En het ondeugendt loof trekt gy naeukeurig uit. Hoe komt dan, daer gy draegt voor kruiden sorg en boomen, Dat gy hebt voor u selfs niet meerder sorg genomen? [p. 336] Vergeef my, dat ik u als vriend dit vragen mag. Gy slooft uw ligchaem af door arbeit dag op dag. (205) Uw kleeren syn besmeert, versleten en bestoven, Gy gaet in naerstigheit alle andre knechts te boven. Soo dat uw Meester u om leuiheit niet versmaedt, En des u onderhoudt in armelyken staet. Men siet wel dat gy niet tot dienen syt geboren: (210) Soo gy door ongeluk uw vryheit hebt verloren. Noem my uw Meester dan, voor wien dat gy dit doet, En voor wien desen Hof gy onderhouden moet. Gy soudt een Koning selfs in deftigheit niet wyken, Soo dat ik u daer by sou durven vergelyken. (215) Gy hebt daer van ’t gedrag, het aensien en gelaet, Waerom is ’t dat gy dan u soo niet dienen laet? Seg my ook, bidt ik u, de stat hier by gelegen, Is ’t Ithaca? ik ken noch menschen hier noch wegen. Een Man, die ’k heb ontmoet, heeft sulks aen my gesegt, (220) Maer bleef niet, tot hy my hadt verder onderrecht, Waer dat ik vinden kon een vrient, die placht voor desen, Te komen aen myn huis, en daer myn gast te wesen. En sei dat Ithaca was syn geboortestat, En hy Laërtes daer tot synen Vader hadt, (225) Soon van Arcesius. Ik heb hem wel ontfangen, En liet op syn vertrek geschenken aen hem langen. Laërtes gaf daer op tot antwoort, seer beschreit, Gy syt tot Ithaca, men heeft u niet misleidt. Het Volk is lomp en trots; uw gaven syn verloren, (230) Van hem, dien gy daer soekt, sult gy geen tyding hooren, Hy is al dood. Indien hy leefde, Vremdeling, Hy soude erkennen ’t goedt dat hy van u ontfing. Hoe lang geleden is ’t, bidt ik, dat gy wilt seggen, Dat myn beminde Soon tot uwent t’huis quam leggen? (235) Hy leeft niet meer helaes! wat heb ik hem betreurt! Het wilt gediert heeft hem in een woestyn verscheurt: Of op den grondt der zee versadigt hy de vissen. Syn Moeder hoe bedroeft, en ik wy moesten missen, [p. 337] Den jammerlyken troost, die men in rouw geniet, (240) Als men een tranenvloet op d’overleden giet. Syn Gemalin mocht hem op ’t rouwbedt niet beschreijen, Sy sloot syne oogen niet, noch mocht voor hem bereijen Een uitvaert tot syn eer. Versuimt bidt ik geen tydt, Op dat ik weten mach van waer, en wie gy syt. (245) Is het om koopmanschap dat gy hier komt verkeeren? Ik sal voldoen, sprak weêr Ulysses, uw begeren. Myn woning, sei hy des, heb ik tot Alybas, Een welbekende srat, ’k ben Soon van Aphidas, De Koning, en ik wert Eperitus geheten. (250) Het onweêr heeft myn schip op dese kust gesmeten, Toen ik Sicilien ging soeken langs de zee. Dat rechtevoort noch dryft voor anker op dees ree. Het is, na dat my dunkt, vyf jaren nu geleden, Dat ik Ulysses sag, na dat hy hadt bestreden, (255) Het machtig Ilium. Als hy trok na syn lant, Sag hy twee adelaers aen syne rechterhant, Die gunstig, door hun vlucht, hem veel geluk voorseiden. Ik liet, wat noodig was, voor syne reis bereiden. Wy sloten met malkaer een vasten vriendschaps bandt, (260) Dies meende ik van hem hier t’ontfangen onderstandt. Laërtes kon, daer op, van schreijen niet bedaren, En heeft met gloeijende asch bestroit syn witte haren. Hy sloeg sich op syn borst, verscheurde syn gewaet, En van een stervend mensch beving hem het gelaet. (265) Ulysses die dit sag, wiert daer door soo bewogen, Dat hy den ouden Man is om den hals geviogen. En seide Vader maekt een eindt van dit beklag: Dien gy meent doodt te syn, aenschouwt den heldren dag. Veegt dese tranen af, ik ben de doodt ontkomen, (270) Mits my Minerva heeft in haer beschut genomen. Ik ben in het besit der heerschappy geraekt, Mits ik de Vryers heb kloekmoedig afgemaekt: Die sullen nu niet meer myn goederen berooven. De Vader sei, wilt gy dat ik u sal gelooven, [p. 338] (275) En niet meer twyffelen, geef my een teeken dan, Waer aen ik sekerlyk Ulysses kennen kan. ’k Hoef sei de Soon niet lang te blyven in gebreken, Aenschouwt maer van de wondt het kennelyk litteeken, Die ’k tot Autolycus myn Grootevaer ontfing, (280) Wanneer ik op de jacht dier met syn Soonen ging. En is dat niet genoeg, daer staen de selfde boomen, Die ’k in myn kintsheit heb voorheên van u bekomen, En gy bysonderlyk door my liet gade slaen: Ik kreeg die toen wy saem syn wandelen gegaen. (285) Na dat Laërtes, hadt ontfangen dese blyken, Begonden onder ’t lyf syn beenen te beswyken: Hy viel hem om den hals, dien hy in d’armen nam, En riep de Goden aen, soo ras hy weêr bequam: Gy hebt, heeft hy gesegt, verdiende straf gesonden, (290) Aen die moetwilligers, soo trots en ongebonden! Wy syn daer van verlost. Maer ik vrees rechtevoort, Als’t Volk van Ithaca hun neêrlag heeft gehoort, Dat het in wapenen ons hier sal komen vinden, En hitsen daer toe op der overlednen vrinden. (295) Het sal wel gaen, sei weêr de Soon, syt niet bevreest, Minerva staet ons by. Derhalven rust uw geest. Maer ik versoek, dat gy my wilt na binnen leiden, Alwaer de Harders ons het middagmael bereiden. Als hy dit hadt gesegt verlieten sy den Hof. (300) De Siciliaensche Vrouw wies van Laërtes ’t stof, En ging hem, na het badt, met schoon gewaet verçieren. Om desen grooten dag met meerder pracht te vieren, Minerva schonk aen hem een jeugdiger gelaet, Soo dat syn Soon hem nauw meer kende in dese staet. (305) De grysaert sprak, mocht het aen Jupiter behagen, Dat ik de kracht noch hadt, als in myn jonge dagen Toen ik van Neriton de wallen overwon, En dat ik rechtevoort ’t geweêr soo voeren kon: Dan hadt ik wel gewenscht u by te mogen springen, (310) Wanneer gy besich waert de Vryers te bedwingen. [p. 339] Dan hadt gy noch gesien hoe veel dat yver doet, Wanneer de wraek en spyt ophitsen iemants moedt. Men bracht, terwyl sy dus noch met malkandren spraken De spys ten disch, die hy gereedt hadt laten maken. (315) Daer op quam Dolius weêr met syn kindren in, En hunne Moeder ook, de sorg van ’t huisgesin. Sy stonden onbeweegt, als sy Ulysses sagen, Die vriendelyk begon den ouden knecht te vragen, Hoe dat hy voer? en heeft hen daer door opgewekt. (320) Gy siet, sei hy daer op, de tafel staet gedekt, Wy wachten u alleen, gy moet u daer aen setten. Neen seide Dolius, ik kan my niet beletten, Te kussen, eer ik eet myns lieven Meesters hant, Die ’k sie dat weêr gesont gekomen is in ’t lant. (325) Vergun my, dat ik mach Penelopé verkonden, Dat ik u in het huis uws Vaders heb gevonden. Dat sal niet noodig syn, sy is al onderrecht, Heeft aen den goeden Man Ulysses weêr gesegt, Gy hoeft daerom van ons niet hongerig te scheiden. (330) De Faem ging onderwyl der Princen doodt verbreiden. Soo ras als dat gerucht is onde ’t Volk geraekt, Heeft het voor het Paleis een groot getier gemaekt. Daer het al suchtende en al weenende vergaerde: Men droeg de dooden weg, en hielp die onder d’aerde. (335) Die waren van de stat, syn in het graft gebracht, Met alle plechtigheit, door die van hun geslacht. De vremden heeft men scheep elk na syn lant gesonden. Daer haer hun vrienden ook een uitvaert geven konden. Toen rotte het by een tot een vergadering, (340) Waer aen Eupeïthes sich dus beklagen ging: Wat moort, myn vrienden, heeft Ulysses hier bedreven? Die onse Broeders thans en Soonen heeft doen sneven. Als hy vertrok nam hy ons beste manschap meê, En onse Vloot, die hy verloren heeft op zee. (345) Nu noch niet vergenoegt door ons geleden schaden, Komt, op syn wederkomst, hy in ons bloedt sich baden. [p. 340] Laet ons hem volgen dan, en spoedig tasten aen, Eer hy na Pylos kan, of Elis vluchten gaen. Soo wy ons schade en schande op hem niet durven wreeken, (350) Soo mogen wy het hooft met eeren niet opsteken. En kryg ik voor myn Soon Antinous geen wraek, Blyst overig voor my in ’t leven geen vermaek. Dit onderrecht begon de Grieken t’overreden, Ah ter vergadering is Medon ingetreden. (355) Men wachtte na het geen dat hy boodschappen quam, Des hy van syn gesprek aldus een aenvang nam. Ulysses heeft gelyk dat hy sich heeft gewroken, Van hen, door wien ’t ontsag wiert aen syn Vrouw verbroken. Die hebben steeds onteerdt de Vrouwen van haer stoet, (360) Telemachus vervolgt, hier brassend op syn goet: En hebben in ’t Paleis geleidt een schandlyk leven. De Goden hebben hem hulp tot de wraek gegeven. Waer van gy op uw hals verwekken sult den haet, Soo gy door euvelmoedt den Heldt bevechten gaet. (365) Dat Halitherses ook het Volk heeft afgeraden, En sprak, het geen ik seg wilt vrienden niet versmaden. Uw onrechtvaerdigheit is oorsaek van dit quaet, Om dat gy nimmer hebt geluistert na myn raedt, Noch die van Mentor ook, waer door wy u aensetten, (370) Om de moetwilligheit der Vryers te beletten, Daer door sy eindelyk geraekt syn in de pyn. ’k Hoop dat gy rechtevoort sult redelyker syn: En gaen niet daer u soekt Eupeïthes te leiden, Daer gy u selven soudt een ongeluk bereiden. (375) De helft van ’t Volk vertrok als het dit hadt gehoort; Maer d’andre heist verscheên gewapent aen de poort. Waer by sich aen het hooft Eupeïthes quam voegen, En hoopte dat hy sou syn wraeklust vergenoegen. Minerva onderwyl heeft Jupiter gevraegt, (380) Wat dat, in dit geval, haer Vader hadt behaegt, Of hy een nieuwen kryg wilde onder hen verwekken? Of de gemoederen tot rust en vrede trekken? [p. 341] Die haer geantwoort heeft; stiert gy niet selfs dit werk, Op dat Ulysses raek dus tot syn oogemerk? (385) Doet dan dat gy begeert. Hoewel ik u moet seggen, Dat ik wil, dat men sal de wapens nederleggen. De Vryers syn gestraft, Ulysses is voldaen, Waer van ’t geslacht altydt hier op den throon sal staen. Aen d’Ingesetenen sal ik weêr welvaert senden, (390) En hen, door overvloet, vergeten doen d’elenden. Na dat de Dondergodt aldus sich hadt geuit, Ging Pallas onverlet uitvoeren haer besluit. De Princen onderwyl die hielden op van eten: Ulysses sondt een knecht, op dat hy quam te weten (395) Of men geen Vyanden kon krygen in ’t gesicht, Die wederkeerend hem daer van heeft onderricht; En seide dat hy hadt den Vyandt aen sien komen: Waer op het huisgesin de wapens heeft genomen. Ulysses met syn Soon de Prins Telemachus, (400) Eumeus, Dolius, en ook Philetius. Laërtes wouw sich niet uit ouderdom verschoonen, Noch Dolius, die quam met ses van syne Soonen. Sy moesten, door den noot geperst, soldaten syn: Minerva naderde tot hen in Mentors schyn. (405) Wiens onverwachte komst Ulysses seer verheugde, Soo dat men merken kon aen syn gelaet syn vreugde. Dies sprak hy vergenoegt Telemachus dus aen: Gy moet uw dapperheit doen rechtevoort verstaen, En toonen ons, myn Soon, door houwen en door steken, (410) Dat gy niet van de deugt syt van ’t geslacht geweken. Verfoeit my, soo ’k geen eer sal hebben ingelegt, Myn Vader, heeft daer op Telemachus gesegt, Gy sult u over my, beloof ik u, niet schamen, En sult door my sien doen, dat Helden kan betamen. (415) ô Goden, sei daer op Laërtes, welken dag Verleent gy my! waer op ik sien en hooren mag, Dat voor syn Vader niet Telemachus wil swichten, En dat elk soekt syn stam door deugden te verlichten. [p. 342*] Toen kreeg Laërtes, weêr door Pallas, nieuwe kracht, (420) Die seide tot hem werp uw piek met al uw macht, Maer bidt eerst Jupiter en Pallas om hun zegen. Het geen hy deedt, den scheut heeft door het hooft gekregen Eupeïthes, wiens helm dien niet kon wederstaen, Dies die door ’t bekkeneel en herssens is gegaen. (425) Ulysses heeft de rest voort op de vlucht gedreven, Waer van het grootste deel verloren hadt het leven. Niet een sou weêr te rug geraekt syn in de stat, Indien Minerva niet haer stem verheven hadt: En hadt gesegt, ô volk van Ithaca wilt hooren: (430) Gy syt, legt gy niet neer de wapenen, verlooren. Dat woordt heeft hen ’t geweer doen vallen uit de hant, Sy wierden seer verbaest, en hidden nergens stant, Ontvluchtende de dood, na d’lthacasche wallen. Ulysses, als een leeuw, is daer op aengevallen: (435) Maer Jupiter weêrhielt hem, door een blixemslag, Die voor syn voeten viel: het geen Minerva sag. Die toen begreep dat sy sou vreden moeten maken. Dies sprak sy tot den Heldt, wilt uw vervolging staken, Of vreest myn Vaders toorn. Hy heeft haer stem gelooft, (440) Soo dat hy ’t oorlogsvuer heeft aenstonts uirgedooft, En, onder Mentors schyn, heeft Pallas vreê gfesloten, Die hy heeft, voor de hulp, gestaeg van haer genoten, Bedankt eerbiediglyk, door meenig offerhandt, Soo ras volkomen rust herstelt was in het lant. Einde van het vierentwintigste en laetste Boek.
UBL 568 F 19 : 2 heeft nog een toevoeging in ms.:  [p. 434]
liederen, en andere Stichtelyke Stoffe, in 8. Arlequin in de Elizeesche Velden, Blyspel, in 8. De Dagdief of de Timmerman door Liefde, Blyspel, in 8, De Hedendaegse Bankroetier Achterhaelt, Blyspel, in 8. De Konst van Zich Zelven te Kennen, in 8. Der Schalken List Ontdekt, Kluchtspel, in 8. Dr. Lukas Onderzoek van ’s Menschen Gelukzaligheit, in 8. G. van Loon’s Plautianus, Treurspel, in 8. G. van Spaen’s Aziaensche Wegwyzer, in 8. ———— Beschryvinge der Stad Rotterdam, in 8. ———— Gedenkwaerdige Geschiedenissen, in 8. ———— Gelukzoeker over Zee, in 8. ———— Rotterdamse Boere Courier, in 4. ———— Schermschool der Huislieden, twee Deelen, in 8. Geheime Historie van Karel en Jakob de Tweede, in 8. Historie van Oostindien, met kopere Platen, in 8. Hoftooneel van Jakob en Karel de Eerste, in 8. K. Boon’s Leiden Verlost, Treurspel, in 8. ———— Mirra, Treurspel, in 8. K. Droste’s Harderskouten, en andere Dichten, in 4. ———— Leven van de Koning en Profeet David, in 4. ———— Odyssea van Homerus, in 4. K. vander Gon’s Scheeps Leven, Blyspel, in 8. Lyste van Rariteyten, eerste en tweede Deel, in 8. Maenzuchtige Brandsticht of Megchelse Beroerte, Treurspel, met kopere Platen, in 8. P. Rabus Groot Naemboek, in 8. S. Oomius Ware Dienaer des Nieuwen Testaments, in 4. Staet en Inventaris van Don Gio dy Straetslypio y Pluggio, in 8. W. Tempel’s Inleiding tot de Historie van Engelant, in 8.
|
